Het gemeenteloket voor vreemd geld

Ruudje
Cleophas
Het gemeenteloket voor vreemd
Remco
Zwetheul
(leningverstrekking en garantieverlening)
geld
24-11-2014
Agenda
 Inleiding
 Juridische kaders (Ruudje Cleophas)
 Beleid en kredietrisicomanagement (Remco Zwetheul)
2
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Even voorstellen…Rotterdam
Balanstotaal: € 4,3 mld
Aantal inwoners: 618.000
Begrotingstotaal: € 3,6 mld
Verstrekte geldleningen: € 924 mln
Verleende garanties: € 322 mln
Achtervang WSW: € 7,7 mld
Achtervang WEW: € 4,7 mld
3
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Wet financiering decentrale overheden
 Artikel 2
Openbare lichamen kunnen uitsluitend ten behoeve van
de uitoefening van de publieke taak
leningen aangaan, middelen uitzetten of garanties verlenen.
Voor het overige houden zij hun liquide middelen in ‘s Rijks
schatkist aan.
4
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Publieke taak
 Noodzakelijk overheidsingrijpen om het publiek belang
te realiseren
 Bepaald door de gemeenteraad
 Uitvoering: Zelf doen
Regulering
Uitbesteding
Inkooprelatie
Subsidierelatie
Deelneming
Leningverstrekking
Garantieverlening
5
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Verankering in regelgeving
 4:21 lid 1 Awb:
“Onder subsidie wordt verstaan: Een aanspraak op financiële
middelen, door een bestuursorgaan verstrekt met het oog op
bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling
voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten”
Memorie van Toelichting Awb:
“Het verlenen van een aanspraak op financiële middelen omvat niet
alleen de subsidieverlening a fonds perdu maar ook het verschaffen
van kredieten” [….]
“Een andere voor de praktijk belangrijke vorm van
subsidieverlening is de overheidsgarantie”
 4:23 Awb:
“Een bestuursorgaan verstrekt slechts subsidie op grond van een
wettelijk voorschrift dat regelt voor welke activiteiten subsidie kan
worden verstrekt”
6
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Indien geen verankering in regelgeving
 Uitgaven niet als rechtmatig gedaan op rekening
bestuursorgaan
 evt repareren: wettelijke grondslag met
terugwerkende kracht. Echter, subsidieontvanger
mag niet met terugwerkende kracht in nadeliger
positie gebracht worden
7
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Borgtocht versus garantie
 Borgtocht: wettelijk geregeld, afhankelijk, subrogatie
en gemaximeerd
 Garantie: niet wettelijk geregeld, vormvrij, geen
automatische subrogatie
8
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Subsidieontvanger bij borgtocht
 MvT:
“Er ontstaat dan een subsidieverhouding tussen het bestuursorgaan
en de bank.”
 Uitgangspunt gemeente Rotterdam, geadviseerd door
Prof Willemien Den Ouden:
Geldnemer is subsidieontvanger want:
1) het financiële voordeel komt toe aan de geldnemer
2) gemeente is geïnteresseerd in activiteiten van de geldnemer
niet in activiteiten van de bank
9
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
De klem van de bank bij garantstelling
 Positie gemeente sterker bij lening dan bij
garantstelling:
- bij lening stelt gemeente de voorwaarden
- bij garantstelling is de bank meestal sterk aan zet
- als de borgtochtakte eenmaal getekend is en de lening is verstrekt
dan zit de gemeente “in de klem” van de bank
10
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst
 4:36 Awb:
“Ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening kan een
overeenkomst worden gesloten.”
 Gemeente Rotterdam werkt met:
- Modelovereenkomsten voor leningverstrekking en
garantieverlening en
- Algemene voorwaarden voor leningverstrekking en
garantieverlening
11
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst
 Kruisverwijzingen in Rotterdamse documentatie:
Bestuursrechtelijk:
Civielrechtelijk:
- Verordening
- Modelovereenkomst
- Uitvoeringsregeling
- Algemene voorwaarden
- Subsidiebesluit
 Voordelen:
- toepasselijkheid Awb & Burgerlijk Wetboek
- bevoegdheid administratieve & civiele rechter
12
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Let op voldoende weigeringsgronden
 Geen subsidieplafond want geen vastomlijnd budget
- garantstellingen geen “cash out”
- gemeente trekt voor leningen zelf leningen aan
- omvang garantstellingen en leningen vooraf niet voorspelbaar
 Naast weigeringsgronden Awb ook weigeringsgronden
in gemeentelijke verordening ter voorkoming
gehoudenheid tot verstrekken van leningen en
garanties (gelijkheidsbeginsel)
13
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Bevoegheidsverdeling binnen gemeente
 171 lid 1 Gemeentewet:
“De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in en
buiten rechte.”
 160 lid 1 onder e Gemeentewet:
“Het college is in ieder geval bevoegd tot privaatrechtelijke
rechtshandelingen van de gemeente te besluiten.”
 169 lid 4 Gemeentewet: op verzoek en bij mogelijk
ingrijpende gevolgen: “wensen en bedenkingenprocedure”
bij de raad
14
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Staatssteunregelgeving
 Er is sprake van staatssteun als:
1. publiek geld wordt aangewend
2. er een selectief voordeel is
3. vervalsing van mededinging optreedt
4. de handel tussen EU-lidstaten potentieel wordt beïnvloed
 Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB)
 Van melding vrijgestelde staatssteun: onder deminimis
(€ 200.000 p 3 jr, DAEB € 500.000 p 3 jr)
 Uitgangspunt gemeente Rotterdam: marktconformiteit
15
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Wet Markt en Overheid
1. Integrale kostprijsberekening bij economische
activiteiten
MvT: “Als uitgangspunt voor de hoogte van de financieringskosten
geldt wat in het normale handelsverkeer gebruikelijk is”!!!
2. Verbod bevoordeling overheidsbedrijven
Handreiking Wet M&O van Ministerie EL&I: “door te berekenen
kosten bestaan uit de uitvoeringskosten en de kosten van het
kapitaalbeslag, waarbij ook rekening moet worden gehouden met
de kredietstatus van de afnemer als factor in de integrale kosten.”
Uitzondering: Algemeen belangvaststelling
16
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Rotterdamse uitgangspunten
 Hoofdregel: “Nee, tenzij….”
 In bijzondere situaties: “Ja, mits….”
 Voorbeelden:
 Funderingsleningen
 Startersleningen
 Particuliere woningverbetering
 Meestal ten behoeve van natuurlijke personen
 Altijd een specifieke verordening met voorwaarden
17
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Nee, tenzij…
1. Alleen voor publieke taak

Territoriumbeginsel

Subsidiariteitsbeginsel
2. Gemeente is lender of last resort

Overleggen van afwijzingen 2 banken
3. Alleen voor investeringen
4. Doel moet worden bereikt en geen onoverkomenlijke
risico’s voor gemeente opleveren
5. Alleen aan integere partijen
18
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Verdere Rotterdamse uitgangspunten
1. Verstrekking in principe marktconform
2. Toch bevoordeling, dan transparant en dekking uit
begroting
3. Zoveel mogelijk zekerheden gevraagd
4. College kan nadere regels en verplichtingen stellen
ter bescherming positie gemeente
5. Wensen en bedenkingen raad bij cumulatieve steun
> € 500.000
6. Actief kredietrisicomanagement
19
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Kredietrisicomanagement
 Gemeente moet risico als bank gaan benaderen
 Afweging publieke belangen en bescherming financiële
belangen
 Zakelijke focus en continuïteit geldnemer
 Aansluiting bij internationale regelgeving voor bancaire
sector (Basel-systematiek) en staatssteunregels EU
 Solvabiliteitsbeslag - kredietrisicoreserve
 Hanteren marktconforme rente of garantiepremie
 Periodieke kredietrevisie
20
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Solvabiliteitsbeslag
 Basel-systematiek
 Bank moet bij verstrekken lening reserve aanhouden
 Voorheen vast percentage 8%
 Nu variabel percentage - hoe hoger risico, hoe hoger reserve
 Systematiek toepasbaar op gemeente
 Kredietrisicoreserve (ingesteld bij begroting 2012) - onderdeel
weerstandscapaciteit
 Nieuwe lening/garantie - geld opzij zetten in kredietrisicoreserve
 Dekking uit begroting (geen ‘gratis’ geld) en/of uit afsluitprovisie
21
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Bepaling kredietrisico
 Kredietrisicomodel
 Toegepast als cumulatieve financieringssteun < € 10 mln
 Extern advies als second opinion bij cumulatieve
financieringssteun > € 10 mln
 Uitkomst: kredietwaardigheid geldnemer (rating)
 Rating geldnemer + gestelde zekerheden + looptijd:
 Marktconforme renteopslag of garantiepremie
 Benodigde solvabiliteitsbeslag
22
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Marktconform tarief
Marktconform tarief
Rente-opslag
Garantiepremie
Rente
bancaire
lening
Rente
gemeentelijke
lening
Gemeentelijke lening
(opgenomen geld)
23
24-11-2014
Leningverstrekking
Garantieverlening
Het gemeenteloket voor vreemd geld
“Rentesubsidie”
Is lagere rente of premie dan marktconform nog
mogelijk? Ja, mits…
 passend binnen staatssteunregelgeving
 dekking voor verschil wordt gevonden binnen begroting
 in kader van transparante besluitvorming bij
subsidiebeschikking zowel marktconforme tarief als
verstrekte rentesubsidie worden vermeld
24
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Kredietrisicoreserve
 Dekking verliezen uit hoofde van wanbetaling
 Voeding:
 Eenmalige dekking binnen begroting bij afsluiten
 Renteopslagen leningen en garantiepremies garanties
 Bij rekening confronteren “berekend solvabiliteitsbeslag”
met kredietrisicoreserve
25
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Periodieke kredietrevisie
Rating
26
1
Vergelijkbare externe
rating (indicatief)
A+ of hoger
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
A
ABBB+
BBB
BBBBB+
BB
BBB+
B
BCCC of lager
24-11-2014
Toezichtregiem
beperkt
regulier
versterkt
Het gemeenteloket voor vreemd geld
Vragen?
27
24-11-2014
Het gemeenteloket voor vreemd geld

Download Report