ten behoeve van docenten en studenten van het Theologisch Instituut
en van de voortgezette vorming van de permanente diakens, de pastorale werk(st)ers en geestelijke verzorgers
opleiding tot
permanent diaken,
priester,
pastorale werk(st)er,
geestelijke verzorger
en docent godsdienst/
levensbeschouwing
in het
BISDOM ROERMOND
STUDIEJAAR
2014
2015
Secretariaat:
Heyendallaan 82
6464 EP Kerkrade
T: (045) 546 69 99
(045) 546 68 10
(045) 546 69 30
F: (045) 546 69 27
E:[email protected]
Studieprefect: A.J. Batens, perm. diaken
Privé:
Ganzeweide 76-A, 6413 GH Heerlen
T.:06 15 85 80 42
E.:[email protected]
INHOUDSOPGAVE
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
1. Het Theologisch Instituut Rolduc.................................................... .7
2. Opzet van de opleiding.................................................................... 7
Basis........................................................................................... 7
Duur............................................................................................ 7
Geestelijke en kerkelijke vorming............................................... 8
Wetenschappelijke en praktische vorming.................................. 8
Moderator.................................................................................... 9
Perspectief op functie in de Kerk............................................... 9
3. Voorwaarden voor toelating tot de opleiding.................................... 9
4. Procedure van toelating tot de opleiding........................................ 10
5.Examenregeling............................................................................. 10
6. Bijzonderheden m.b.t. ambten en functies..................................... 10
Priester...................................................................................... 11
Permanent diaken..................................................................... 11
Pastoraal werk(st)er en geestelijk verzorger............................. 12
Docent godsdienst/levensbeschouwing.................................... 13
7. Praktische gegevens...................................................................... 13
Plaats van vestiging.................................................................. 13
Onkostenvergoeding................................................................. 14
Verhindering en afmelding........................................................ 14
II. PERSONEN VERANTWOORDELIJK VOOR DE OPLEIDING
1.Bestuur........................................................................................... 15
2.Stafmedewerkers........................................................................... 15
3. Docenten studiejaar 2014-2015..................................................... 16
4. Overige bij de opleiding betrokken personen................................. 20
1
Studiegids 2014 - 2015
Inhoud
III. DE GEESTELIJKE VORMING
1. Verwachting ten aanzien van de studenten................................... 23
2. De spirituaal................................................................................... 23
3. Bezinningsdagen en retraite.......................................................... 24
Algemeen....................................................................................... 24
Plaats............................................................................................. 24
Data van de bezinningsdagen........................................................ 24
Jaarlijkse retraite............................................................................ 24
Wijdingsretraite.............................................................................. 24
4.Dagordes........................................................................................ 25
IV. OMSCHRIJVING VAN DE COLLEGES
1. Het oriëntatiejaar (jaar I)................................................................ 27
Inleiding in het christelijk geloof..................................................... 27
Inleiding in de Heilige Schrift.......................................................... 27
Inleiding in de theologie en fundamentele theologie...................... 28
Inleiding in de kerkgeschiedenis.................................................... 29
Inleiding in de filosofie.................................................................... 30
Kerkelijke documenten................................................................... 30
Ambten, functies en taken in de Kerk
a. Inleiding in de ambten en bedieningen van de kerk.............. 31
b. Inleiding in andere ambten, functies en taken in de kerk...... 32
Practicum voor het eigen liturgisch handelen
a. Inleiding in het gebruik van Getijdengebed........................... 33
b. Liturgisch handelen............................................................... 34
c. Kerkmuziek........................................................................... 34
d. Logopedie............................................................................. 34
2
Inleiding in de studie van de filosofie en theologie (werkcollege)....... 35
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
Inhoud
2. De driejarige cyclus (jaar II t/m IV)................................................. 36
Exegese - Inleiding tot het Nieuwe Testament II.
Het corpus Johanneum.................................................................. 36
Inleiding in het canonieke recht ..................................................... 36
Kerkgeschiedenis- Middeleeuwen en nieuwe tijd.......................... 37
Sacramententheologie: Eucharistie, wijding en huwelijk................ 38
Scheppingsleer en christelijke antropologie................................... 39
Algemene liturgie........................................................................... 40
Moraaltheologie.............................................................................. 40
Metafysica, filosofische godsleer, filosofie v/d de religie
en filosofische ethiek...................................................................... 41
Werkcollege: Spirituele theologie: Het christelijk gebed................ 42
3. Inleiding in de praktijk (jaar V)........................................................ 43
Praktische homiletiek..................................................................... 43
Theoretische homiletiek................................................................. 43
Canoniek recht voor de pastorale praktijk...................................... 43
Praktische liturgie........................................................................... 45
Voorleeskunde (practicum)............................................................ 45
Klinische pastoraal......................................................................... 46
Algemeen sociaal pastoraat........................................................... 47
Pastorale psychologie.................................................................... 48
Pastorale gespreksvoering............................................................. 48
Pastoraal theologie........................................................................ 49
Pastoraal sociologie....................................................................... 50
Groepsdynamica / groepsdynamica en vergadertechniek............. 51
Stage supervisie............................................................................. 51
Wereldreligies ............................................................................... 53
3
Studiegids 2014 - 2015
Inhoud
4. Inleiding in de praktijk – specialisatie (jaar VI)............................... 55
Pastoraal in zorginstellingen.......................................................... 55
De heilige Schriften van de Joden en de Christenen..................... 56
Sacramentencatechese doop/vormsel........................................... 57
Volwassencatechese...................................................................... 58
Inleiding Godsdienstpedagogie...................................................... 59
Ouderenpastoraal.......................................................................... 60
Identiteit Katholiek Onderwijs......................................................... 60
Inleiding parochiecatechese........................................................... 61
Godsdienstsociologie..................................................................... 62
Liturgie in instellingen..................................................................... 63
Liturgie in scholen.......................................................................... 64
Didaktiek........................................................................................ 65
Stage supervisie............................................................................. 65
Licht op mijn pad............................................................................ 67
V. PASTORALE STAGE (jaar V) (jaar VI)
1. Stage paper.................................................................................... 69
1.a Doelstelling............................................................................... 69
1.b Begeleiding in de parochie of instelling.................................... 69
1.c Supervisie in de opleiding........................................................ 69
1.d Tijdsbesteding.......................................................................... 70
1.d Stage activiteiten...................................................................... 70
1.e Beoordeling.............................................................................. 70
VI. DE VOORTGEZETTE VORMING
1. Voor wie en hoe?........................................................................... 73
2. Data en programma....................................................................... 74
3. Praktische gegevens...................................................................... 78
4.Onkostenvergoeding...................................................................... 79
4
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
Inhoud
VII. DAGEN VOOR DE ECHTGENOTES EN
GEZINNEN VAN DE DIAKENS
1. Opening van het studiejaar............................................................ 81
2. Bezinningsdagen voor echtgenotes van wijdelingen e.a............... 81
3. Gebeds- en gespreksbijeenkomsten.............................................. 82
4. Studiedag diakens en echtgenotes e.a.......................................... 82
VIII. CALENDARIUM
1. Overzicht en lesrooster.................................................................. 84
2.Docentenvergadering..................................................................... 92
3. Bijzondere data 2014-2015............................................................ 92
IX. DAGORDEN EN LESUREN
1. Opleiding, dagprogramma studieweekend..................................... 93
2. Supervisie stage............................................................................. 94
3. Voortgezette vorming..................................................................... 94
a. studieweekends......................................................................... 94
b. studiedag van diakens met echtgenotes e.a.............................. 94
4. Stille dagen en retraites ................................................................ 94
5. Gebeds- en gespreksbijeenkomsten.............................................. 95
6. Opening studiejaar......................................................................... 95
7.Info-ochtend................................................................................... 95
X. ADRESSEN
1.
Studenten aan het Theologisch Instituut Rolduc ................................. 97
2.
Deelnemers aan de voortgezette vorming........................................... 99
5
Studiegids 2014 - 2015
6
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
I. theologisch instituut
1.Het Theologisch Instituut Rolduc
Het Theologisch Instituut Rolduc is een kerkelijke onderwijsinstelling voor
katholieke theologie, ontstaan uit een verbreding van de Diakenopleiding
van het Bisdom Roermond, die sinds 1976 de opleiding van de kandidaten
voor het permanente diaconaat verzorgt, opgericht door de bisschop van
Roermond. Het stelt zich ten doel een filosofische, theologische en pastorale
opleiding te verzorgen voor hen die als priester, permanent diaken, pastorale
werk(st)er of geestelijke verzorger willen gaan werken in of vanuit de Kerk,
of voor hen in het middelbaar onderwijs het vak godsdienst/levensbeschouwing (erbij) willen doceren (indien reeds onderwijsbevoegd). Ook staat de
opleiding open voor hen die uit interesse cursussen in katholieke theologie
willen volgen. Het Instituut is een zelfstandige onderwijsinstelling, maar wel
verbonden met het Grootseminarie Rolduc, de priesteropleiding van het bisdom Roermond. Hierdoor worden het contact en de eenheid tussen toekomstige priesters, permanente diakens, pastorale werk(st)ers, geestelijke
verzorgers en godsdienstleraren bevorderd.
De te behalen diploma’s zijn kerkelijke diploma’s op het niveau van het Hoger Beroepsonderwijs.
Het bestuur berust bij de bisschop van Roermond. De staf en docenten zijn
door hem aangesteld.
2.Opzet van de opleiding
Basis
De opleiding is gefundeerd op de documenten van het Tweede Vaticaans
Concilie, de toepassingsdecreten en de documenten van de Congregaties
voor de Katholieke Opvoeding en voor de Clerus betreffende de priesteropleiding, de diakenopleiding en de opleiding voor laïcale functies in de Kerk.
Duur
De duur van de opleiding is afhankelijk van het doel dat de student nastreeft.
De ‘minor’-opleiding van vijf jaar is bedoeld voor de diakenstudenten die later als “parttime” permanent diaken (niet gesalarieerd) gaan werken en voor
7
Studiegids 2014 - 2015
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
hen die een laïcale pastorale functie als vrijwilliger willen gaan vervullen.
Priesterstudenten die de eerste jaren van hun opleiding in deeltijd doen kunnen twee of drie jaren de opleiding volgen. De ‘major’-opleiding van zes jaren
is bedoeld voor hen die als fulltime permanent diaken, pastorale werker of
geestelijke verzorger gesalarieerd in de Kerk willen gaan werken. Voor hen
die voor het middelbare onderwijs reeds een onderwijsbevoegdheid bezitten
en die het vak godsdienst/levensbeschouwing (erbij) willen gaan doceren,
biedt de opleiding een tweejarige cursus aan. De gehele opleiding omvat
een oriëntatiejaar (I), drie roulerende cursusjaren (II-III-IV), een pastoraal
jaar (V) (‘minor’) en een specialisatiejaar (VI) (‘major’). Elk opleidingsjaar
bestaat uit drieëntwintig weekends (20 studieweekends en 3 bezinningsweekends) en een korte zomerretraite. Voor hen die geïnteresseerd zijn in
bepaalde cursussen of zich (verder) willen bekwamen in de katholieke theologie en de pastoraal, maar geen volledige opleiding wensen te volgen, is er
een vrij aanbod gedurende één of meerdere jaren.
Geestelijke en kerkelijke vorming
In de opleiding wordt de geestelijke, kerkelijke en de wetenschappelijke
vorming gecombineerd. De student groeit in het kerkelijke leven en de geloofsgemeenschap van het bisdom. Gedurende de studieweekenden, in het
algemeen met een overnachting, wordt gezamenlijk de Heilige Eucharistie
gevierd en het morgengebed, middaggebed en avondgebed volgens het
kerkelijke getijdengebed gebeden. Daarnaast zijn er jaarlijks drie bezinningsweekends en een retraite van vier dagen. De spirituele vorming vindt
plaats in de persoonlijke begeleiding door de spirituaal.
Wetenschappelijke en praktische vorming
Het eerste jaar is een oriëntatiejaar. Het biedt een inleiding in het katholieke
geloof en het kerkelijke leven, en in de filosofie. De student zich nader oriënteren aangaande zijn roeping tot priester, diaken, pastorale werk(st)er, geestelijke verzorger en docent, en aangaande de opleiding en vorming. Daarna
volgt een driejarige cyclische cursus, waarin alle filosofische en theologische
basisvakken worden gedoceerd. Het vijfde jaar is overwegend praktisch
pastoraal van aard, met een begeleide stage. Het zesde jaar omvat verdieping en functionele specialisatie, eveneens met een begeleide stage. Tevens wordt een eindscriptie gemaakt.
8
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
Moderator
Vanuit de opleiding wordt een moderator aangewezen, die verantwoordelijk
is voor de begeleiding van de studenten in algemene zin, om de menselijke, sociale, geestelijke en wetenschappelijke vorming zo optimaal mogelijk
te laten verlopen. Dit gebeurt door middel van regelmatige gesprekken en
thuisbezoek.
Perspectief op een gesalarieerde functie in de Kerk
Wat betreft de opleiding tot een gesalarieerd ambt of functie in de Kerk (na
succesvolle afsluiting van de ‘major’-opleiding) kunnen de opleiding en het
bisdom Roermond geen baangarantie geven aan de studenten, wel nemen
zij een inspanningsverplichting op zich om mee te zoeken naar een passende pastorale werkplek.
3.Voorwaarden voor toelating tot de opleiding
De bisschop van Roermond beslist over de toelating van de student, die de
hele opleiding (minor of major) of de tweejarige route voor docenten wil volgen.
Toegelaten kunnen worden rooms-katholieke, kerkelijk praktiserende mannen
en vrouwen, die onbesproken zijn van gedrag en verleden, en die zich uit roeping en om bovennatuurlijke motieven willen inzetten voor de Kerk. De student
dient te leven in overeenstemming met de morele normen van de Kerk. De
gehuwde student dient een goed en stabiel christelijk huwelijk te leiden. De
echtge-no(o)t(e) dient akkoord te gaan met het volgen van de opleiding en de
(latere) uitoefening van het gewijde ambt respectievelijk de pastorale functie.
Zijn/haar gezin dient positief met de Kerk verbonden te zijn.
Behalve interesse in het leven en de zending van de Kerk, wordt van de
student verwacht dat hij/zij in zekere mate op de hoogte is van de katholieke geloofs- en moraalleer en dat hij/zij deze wil onderschrijven; dat hij/zij
bekwaam is om met mensen om te gaan en dat hij/zij een behoorlijke algemene ontwikkeling en vooropleiding bezitten (tenminste HAVO / MBO - niveau), c.q. reeds een onderwijsbevoegdheid bezit. Over het algemeen wordt
vereist dat de student beroepsmatig werkzaam is of – indien van toepassing
- de huishoudelijke zorg draagt voor een gezin. Een goede lichamelijke en
psychische gezondheid is vereist. Indien hiertoe aanleiding bestaat kan om
een gezondheidsverklaring worden verzocht.
9
Studiegids 2014 - 2015
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
4.Procedure van toelating tot de opleiding
De student meldt zich aan bij de bisschop of bij de rector van de opleiding.
Aannamegesprekken worden gevoerd met de bisschop, de rector en de spirituaal. De student reikt een korte levensloop aan (curriculum vitae), een
doop- en vormselbewijs en, indien van toepassing, een kopie van de huwelijksakte, en kopieën van de relevante diploma’s. Ook een “Verklaring omtrent gedrag” dient aangereikt te worden. Verder dient de student de namen
van enkele referentiepersonen te noemen. De eigen pastoor wordt ambtshalve gevraagd. Indien de student wordt toegelaten, ontvangt hij een schriftelijke bevestiging.
5.Examenregeling
De cursussen worden (verplicht) getoetst in een schriftelijk of mondeling
examen, naar gelang de afspraken die de docent met de student maakt. Dit
geldt voor alle opleidingen zoals in deze gids beschreven alsook voor de
los gevolgde cursussen. Een mondeling examen dient te worden afgelegd
binnen één maand na het afsluiten van een bepaalde cursus. Een schriftelijk examen, opdracht of werkstuk dient bij de betreffende docent te worden
ingeleverd binnen één maand na het ontvangen van de opgaven. Uitzonderingen worden met de studieprefect besproken.
De student ontvangt voor elk examen dat in een studiejaar moet worden
afgelegd een examenbriefje. Dit is door hem/haar in triplo in te vullen en bij
het examen aan de docent af te geven. Indien het examen met goed gevolg
is afgelegd, ontvangt de student één van de formulieren terug. Een tweede
blijft in het bezit van de docent. Het derde wordt door de docent aan het
studiesecretariaat (studieprefect) doorgegeven en in het archief bewaard.
6.Bijzonderheden m.b.t. de verschillende ambten
en functies
Het Theologisch Instituut leidt op tot verschillende ambten en functies. Over
enkele ambten en functies onderstaand wat meer bijzonderheden.
10
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
Priester
De ongehuwde man die priester wil worden, kan, indien de omstandigheden
dat raadzaam maken, het eerste gedeelte van zijn opleiding in deeltijd volgen
aan het Theologisch Instituut Rolduc (een tot drie jaren weekendopleiding).
Deze opleidingsroute is o.a. mogelijk voor iemand op rijpere leeftijd, die in
een baan werkzaam is. Na enkele jaren weekendopleiding vindt het vervolg
van de priesteropleiding plaats in voltijd aan het Grootseminarie Rolduc, de
regulaire priesteropleiding van het bisdom Roermond. De duur van de navolgende voltijd opleiding is afhankelijk van het al geabsolveerde programma,
maar omvat in de regel drie studiejaren. Het totaal van de opleidingsduur
is zes of zeven studiejaren (waarvan het laatste studiejaar grotendeels als
diaken in de parochie). Voor het programma van de voltijd opleiding wordt
verwezen naar de studiegids van het Grootseminarie Rolduc.
Permanent diaken
Een permanente diaken is een gehuwde of ongehuwde man die door handoplegging en gebed van de bisschop deelt in het sacrament van de wijding
en daarmee in het bijzonder priesterschap. Hij is een helper van de bisschop en de priesters. De Catechismus van de Katholieke Kerk (CKK) vat
de omschrijving van het diakenambt als volgt samen: “De diakens zijn bedienaars die gewijd zijn om in de kerk taken van dienstbetoon te verrichten;
zij ontvangen niet het ambtelijk priesterschap, maar de wijding verleent hun
belangrijke functies in de bediening van het woord, de goddelijke eredienst,
het pastorale bestuur en de liefdadigheid, taken die zij onder het pastoraal
gezag van hun bisschop moeten vervullen” (CKK 1596). De kandidaat moet
op het moment van de wijding tenminste 35 jaar oud zijn (Art. 18 Kaderwet
van het permanente diaconaat in Nederland, gegeven door de Nederlandse
bisschoppen op 5 juni 1975). Een ongehuwde kandidaat moet bereid zijn celibatair te blijven omwille van de Heer en Zijn Kerk. Een gehuwde kandidaat
moet, volgens de bepalingen van de Kerk, bereid zijn na zijn wijding niet te
hertrouwen wanneer zijn echtgenote onverhoopt zou komen te overlijden.
Het diakenambt wordt in het bisdom Roermond meestal parttime uitgeoefend
op basis van vrijwilligheid, naast en met behoud van de eigen maatschappelijke
functie. De kandidaat dient daarom in een beroep werkzaam te zijn. Hij volgt
de ‘minor’-opleiding. De gesalarieerde diaken, die fulltime pastoraal werk in de
Kerk wil gaan verrichten, is (beperkt) mogelijk. Hij volgt de ‘major’-opleiding.
11
Studiegids 2014 - 2015
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
Na gebleken geschiktheid wordt een diakenstudent na het oriëntatiejaar, bij
het begin van studiejaar II, aangenomen als kandidaat voor het diaconaat.
Als voorbereiding op de wijding ontvangt de diakenkandidaat de aanstellingen tot lector en acoliet. In het vijfde studiejaar loopt de diakenkandidaat
stage in een parochie of parochieverband. Als de kandidaat met goed gevolg
de ‘minor’-opleiding heeft voltooid, kan hij na jaar V tot diaken gewijd worden
en een pastorale zending van de bisschop ontvangen. De concrete taken
die de diaken op zich neemt, worden in een benoemingsbrief vastgelegd.
12
Pastoraal werk(st)er en geestelijke verzorger
De pastorale werk(st)er is een gehuwde of ongehuwde man of vrouw, die op
grond van doopsel en vormsel en de gevolgde ‘major’-opleiding, met een kerkelijke zending van de diocesane bisschop (missio canonica) benoemd wordt
in een pastorale functie in een parochie, parochieverband of dekenaat, of in
een instelling (ziekenhuis, zorginstelling, huis van detentie, militair ordinariaat). De pastorale werk(st)er in een instelling wordt ook wel ‘geestelijke verzorger’ genoemd. De pastorale taken liggen algemeen op de terreinen van
de verkondiging, de heiliging en de leiding en opbouw van de geloofsgemeenschap, volgens de normen van de nota ‘Meewerken in het pastoraat’ van de
Nederlandse bisschoppen (vgl. 121, kerkelijke documentatie, 1999, 27, nr. 8).
De functie van pastorale werk(st)er of geestelijke verzorger kan parttime en
op basis van vrijwilligheid worden vervuld. In dat geval volstaat de ‘minor’opleiding. De gesalarieerde fulltime of parttime functie vereist de ‘major’opleiding.
In het vijfde en zesde studiejaar doet de student een begeleide stage in een
parochie of parochieverband resp. instelling. De bedoeling van deze stage
is de student te scholen in het praktisch pastoraal handelen met het oog op
de functie van pastorale werk(st)er of geestelijke verzorger. Opzet en inhoud
van deze stage worden geregeld aan de hand van een afzonderlijk stageprogramma, dat met de kandidaat en de begeleidende pastoor wordt opgesteld.
De kerkelijke zending (missio canonica) wordt door de bisschop gegeven
voor de concrete functie waarvoor de pastorale werk(st)er of geestelijke verzorger wordt benoemd. Dit gebeurt de eerste keer in een liturgische viering.
De kerkelijke zending houdt op wanneer de functie wordt beëindigd. Bij een
daarop volgende nieuwe of andere benoeming wordt de kerkelijke zending
(opnieuw) schriftelijk verleend.
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
Docent godsdienst/levensbeschouwing
De leraar die reeds onderwijsbevoegd is voor het middelbaar onderwijs kan
via een tweejarige cursus aan het Theologisch Instituut Rolduc een kerkelijk
diploma behalen om (ook) het vak godsdienst /levensbeschouwing aan middelbare scholen te kunnen geven. De leraar die onderwijsbevoegd is voor
het basisonderwijs kan zich via deze cursus specialiseren in het geven van
catechese. Omdat het Theologisch Instituut een kerkelijke onderwijsinstelling is, kan het geen civiel erkende onderwijsbevoegdheid verlenen, maar
wel aan leraren die reeds onderwijsbevoegd zijn een aanvullende opleiding
of specialisatie aanbieden. Het curriculum omvat twee studiejaren, die qua
omvang en inrichting gelijk zijn aan de studiejaren van andere opleidingen.
Het eerste cursusjaar is vrijwel gelijk aan oriëntatiejaar I. Het tweede cursusjaar is overwegend praktisch van aard. Naast een cursus exegese en
een cursus niet-christelijke levensbeschouwingen en interreligieuze dialoog,
komen een aantal korte cursussen aan bod: inleiding godsdienstpedagogie en didactische principes, religieuze ontwikkelingspsychologie, geloofscommunicatie, methoden en technieken in de catechese, bijbelcatechese,
sacramentencatechese, rituelen en liturgie in de catechese, media in catechese, identiteit katholiek onderwijs, jongerenpastoraat. De meer praktische
cursussen worden in samenwerking met KAIROS (de zaterdagopleiding in
Roermond) verzorgd. In het tweede jaar begint men ook het vak godsdienst/
levensbeschouwing op school te geven, bij wijze van stage.
Het verlenen van het diploma kan, indien gewenst, worden verbonden met
een kerkelijke zending (missio canonica) van de bisschop.
7. Praktische gegevens
Plaats van vestiging
Het Theologisch Instituut Rolduc is gevestigd in de gebouwen van het Grootseminarie Rolduc. Hier worden de studieweekends gehouden. De bezinningsdagen worden in Thorn gehouden.
Adres: Heyendallaan 82
6464 EP Kerkrade
T.:
045-5466999 (receptie)
F.:
045-5466927 (gedelegeerde voor de opleiding)
E.:
[email protected]
13
Studiegids 2014 - 2015
I. THEOLOGISCH INSTITUUT
Onkostenvergoeding
De eigen financiële bijdrage per studiejaar aan de opleiding omvat het collegegeld en de kosten voor de maaltijden en de overnachting tijdens de weekenden en de retraite. De student die beoogt later gesalarieerd in de Kerk te
gaan werken (en dus de ‘major’-opleiding volgt), levert een eigen bijdrage
in de opleidingskosten van € 1000, - per studiejaar. Voor de priesterstudent
geldt eveneens deze bijdrage (zolang hij de weekendopleiding volgt). Datzelfde geldt ook voor degene die docent godsdienst/levensbeschouwing wil
worden. De student die beoogt als vrijwilliger in de Kerk te gaan werken
(en dus de ‘minor’-opleiding volgt), bedraagt de eigen bijdrage € 500, - per
studiejaar. Voor de student die nog niet besloten heeft welke afstudeerrichting hij/zij kiest, bedraagt de eigen bijdrage vooralsnog € 500,- (met regeling achteraf). De student die slechts bepaalde cursussen volgt, betaalt een
eigen bijdrage naargelang het aantal gevolgde cursussen en de eventuele
maaltijden en overnachtingen. Indien hiertoe aanleiding bestaat, kan de student met de rector spreken over een andere financiële regeling dan de bovenstaande.
Het bedrag kan worden overgemaakt op de rekeningen van het Grootseminarie Rolduc: NL81 INGB 0673 00 93 94 of NL95 INGB 0004 19 55 00 ten
name van: Econoom Grootseminarie Rolduc, Heyendallaan 82, Kerkrade.
14
Verhindering en afmelding
Er is college- en aanwezigheidsplicht. Indien een student verhinderd is een
weekend of gedeelte daarvan mee te maken dient hij/zij tijdig de gedelegeerde hiervan op de hoogte te stellen. In het algemeen kan slechts om
bijzondere redenen in de aanwezigheid worden gedispenseerd.
II. PERSONEN VERANTWOORDELIJK
VOOR DE OPLEIDING
1.Bestuur
Mgr. F.J.M. Wiertz, Bisschop van Roermond
Paredisstraat 10, 6041 JW Roermond
T.:0475-386888
Secretariaat:
Mr. G.H. Smulders
T.:0475-386740
E.:[email protected]
2. Stafmedewerkers
Mgr. Dr. J.G.M. Vries, Gedelegeerde voor de opleiding
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466810
M.:06-51187863
E.:[email protected]
Secretariaat:
Mevr. Lux-Zinzen
T.:045-5466930
F.:045-5466927
E.:[email protected]
Dr. G.Th.A. Wilkens SJ, Spirituaal
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade,
T.:045-5466802
E.:[email protected]
15
Studiegids 2014 - 2015
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
Mgr. Dr. P.W.F.M. Hamans, Moderator
Kerkplein 11, 6077 AA St. Odiliënberg
T.:0475-527825
M.:06-49986120
E.:[email protected]
A.J. Batens, Studieprefect
Ganzeweide 76 A, 6413 GH Heerlen
M.:06-15858042
E.:[email protected]
3. Docenten studiejaar 2014-2015
Mw. M. Barenbrug-Pijpers
van Schelbergenstraat 35, 5913 TX Venlo
T.:077-4631884
A.J. Batens
Zie stafmedewerkers
Drs. J. Beckers
Groeneweg 35, 6271 BR Gulpen
M.:06-24392586
E.:[email protected]
J. de Bruin, pr.
Sankt Klaraplatz 5-9
D-47623 Kevelaer
T.:0049-2832-9720128
M.:0653-228662
E.:[email protected]
Mgr. Prof. Dr. S.F. van Calster
O.L. Vrouweplein 3, 6245 JN Eijsden
T.:043-4091301
M.:06-20023104
E.:[email protected]
16
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
of:Heijendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466814
of:Papenhulst 4, 5211 LS ’s Hertogenbosch
T.:073-6123155
Drs. E.H. Etminan
Meelenbroekerweg 3, 6291 NE Vaals
T.:043-3065089
E.:[email protected]
Mgr. drs. A.G.M. Franssen
Kapelweg 37, 6267 BT Cadier en Keer
T.:043-8515602
E.:[email protected]
Dr. J.W.G. Geelen
Bongerd 2, 6176 AW Spaubeek
M.:06-34152248
E.:[email protected]
Mgr. Dr. P.W.F.M. Hamans
Zie stafmedewerkers
M.F.P.J. Heemels
Veldhofstraat 19, 6471 CA Eygelshoven
T.:045-5351271
E.:[email protected]
Dr. B.K. Hegge
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466806
M.:06-51202221
E.:[email protected]
of:Vijlenberg 133, 6294 AT Vijlen
T.:043-3061500
17
Studiegids 2014 - 2015
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
Mw. MJ.F. van Helvert-Willeme
Randenborgweg 2, 6118 GE Nieuwstadt
T.:0475-386888
M.:06-51360202
E.:[email protected]
Lic. M.H.J. Hooijschuur
Mgr. Savelbergweg 93, 6097 AE Heel
T.:0475-386895
M.:06-53772996
E.:[email protected]
Mgr. Dr. H.G.M. Janssens
St. Maternusstraat 4, 6212 BV Maastricht
T.:043-8516260
M.:06-53407375
E.:[email protected]
Mgr. Dr. E. de Jong, hulpbisschop
Neerstraat 57, 6041 KB Roermond
T.:0475-386888
E.:[email protected]
Secretariaat:
Mw. F.F. Lapoutre
T.:0475-386831
E.:[email protected]
Drs. R. Landré
Calsstraat 37, 5707 JN Helmond
T.:0494-553832
E.:[email protected]
Dhr. J.J.G.M. Marx
p/a Bisdom Roermond, Postbus 75, 6040AB Roermond
T.:0475-386771
M.:06-53891307
E.:[email protected]
18
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
Dr. H. v.d. Meer SJ
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466805
Paredisstraat 10, 6041 JW Roermond
T.:0475-386888
0475-317619
E.:[email protected]
H.M.H Quaedvlieg
Bloemenmarkt 13, 6163 CE Geleen
T.:046-4743420
E.:[email protected]
Dr. D. Rohling
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466822
E.:[email protected]
G. Sars
Hagelkruisweg 7-A, 6077 HA St. Odiliënberg
T.:0475-537765
E.:[email protected]
Dr. Th.M.M. Schepens
P. Breugellaan 35, 5056 CB Berkel-Enschot
T.:013-5333295
E.:[email protected]
Vic. gen. Mgr. Dr. H.J.G.M. Schnackers
Kerkstraat 2, 6063 AR Vlodrop
T.:0475-400341
0475-386888
E.:[email protected]
Secretariaat:
Ir. J.J. Moonen
T.:0475-386746
E.:[email protected]
19
Studiegids 2014 - 2015
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
Bacc. E. Smeets
Kerkberg 7, 6374 ES Landgraaf
T.:045-5312378
M.:06-50624483
E.:[email protected]
Drs. J.J.M. van Tulder,
Kanaalstraat 88, 5986 AH Beringe
T.:077-3071338
Prof. Dr. J. van der Vloet MSc
p/a Bisdom Roermond,Postbus 75, 6040 AB Roermond
T.:0475-386833
M.:06-53251994
Drs. H.J.J.M. Vossen
Van Goghstraat 3, 6165 VG Geleen
T.:046-4105885
M.:06-24488442
E.:[email protected]
Mgr. Dr. J.G.M. Vries
Zie stafmedewerkers
Mgr. Dr. Th.G.J. Willemssen
Hoofdstraat 18, 6075 AG Herkenbosch
T.:0475-531373
M.:06-25584044
E.:[email protected]
4. Overige bij de opleiding betrokken personen
Secretaresse van de gedelegeerde:
Mw. G P H Lux-Zinzen
T.:045-5466930
E.:[email protected]
20
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
II. Veranwoordelijken voor de opleiding
Econoom:
P.J.J.A. Wilms
Rolduc (dinsdag, woensdag en donderdag)
T.:045-5466837
F.:045-5466919
Roermond (maandag en vrijdag)
T.:0475-386754
F.:0475-331944
E.: [email protected]
Huishoudelijke organisatie:
F.L.G. Veugen
Hordaeuslaan 1, 6132 BN Sittard
T.:046-4517414
M.:06-54906893
Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade
T.:045-5466820
045-5466999
F.:045-5466919
E.: [email protected]
Huismeester:
M. Senden
T.:045-5466999
Secretaresse van het seminarie:
Drs. J.B.J.M. Berntzen-Frijns
T.:045-5466819/821
E.:[email protected]
21
Studiegids 2014 - 2015
22
III. Geestelijke vorming
1.Verwachting ten aanzien van de studenten
Naast de wetenschappelijke en praktisch pastorale vorming wordt aandacht
besteed aan de geestelijke begeleiding. Van de student wordt verwacht, dat
hij/zij in zijn/haar thuisomgeving actief de Heilige Eucharistie meeviert op
zon en feestdagen, indien mogelijk ook door de week. Hij/zij zorgt er voor in
de loop van de opleiding een persoonlijk gebedsleven op te bouwen. Daarbij
wordt het bidden van minimaal de voornaamste onderdelen van het getijdengebed (lauden en vespers) aanbevolen. De diaken- en priesterstudent
leert in de loop van de opleiding deze onderdelen van de getijden een vaste
plaats te geven in zijn dagritme. (Van de overige studenten/studentes wordt
dit minimaal verwacht van lauden en/of de vespers.) Ook wordt verwacht,
dat de student leert het sacrament van boete en verzoening een vaste plaats
te geven in zijn/haar geestelijk leven. Als biechtvader kan de spirituaal van
de opleiding gekozen worden of een andere priester in overleg met de spirituaal. Van belang is ook de toeleg op de ontwikkeling van die menselijke
deugden, die het gewijde dienstambt en de pastorale functies moeten kenmerken: dienstbaarheid, bescheidenheid, hartelijkheid en goedheid.
2.De spirituaal
Door de bisschop wordt een spirituaal aangewezen voor de opleiding. De
student onderhoudt regelmatig contact met de spirituaal van de opleiding en
bespreekt met hem wat nuttig is voor de groei van het geestelijk leven en
de rijping van de roeping. De contacten met de spirituaal zijn vertrouwelijk.
De contacten met de spirituaal behoren tot het gebied van het persoonlijk
geweten. De spirituaal heeft geen inspraak bij de beoordeling van de studenten door de staf met betrekking tot het advies om de opleiding te voort te zetten of te stoppen. Evenmin, wat betreft de diakenstudenten, met betrekking
tot de opname onder de diakenkandidaten, de toelating tot de aanstellingen
en de wijding.
23
Studiegids 2014 - 2015
III. De geestelijke vorming
3.Bezinningsdagen en retraite
Algemeen
Drie keer per studiejaar zijn er bezinningsdagen, die in het teken staan van
gebed en bezinning op het eigen leven en de roeping. Zij worden in stilzwijgen doorgebracht.
Zij beginnen op vrijdagavond 18.00 uur (facultatief H. Eucharistieviering om 17.30 uur) en eindigen op zaterdagmiddag 15.30 uur. Eenmaal per jaar
is er een vierdaagse retraite. De organisatie van deze dagen ligt in handen
van de spirituaal. Hij geeft inleidingen op het gebed en is beschikbaar voor
gesprekken en voor het sacrament van boete en verzoening.
Plaats
De bezinningsweekends en de jaarlijkse retraite worden gehouden in de
“Foyer de Charité Marthe Robin”,
Onder de Bomen 2, 6017 AL Thorn
T.:0475-562770.
E.:[email protected]
(N.B. Voor het verblijf in Thorn dient men zelf handdoeken en lakens mee te
nemen).
Data van de bezinningsdagen
10 en 11 oktober 2014, voor de hele opleiding (moderator P.Hamans)
12 en 13 december 2014, voor de hele opleiding en de voortgezette
vorming (moderator rector J. Vries)
27 en 28 maart 2015, voor de hele opleiding en de voortgezette
vorming (moderator rector J. Vries)
Jaarlijkse retraite
Woensdagavond 1 juli 2015 van 18.00 uur (facultatief H. Eucharistieviering om 17.30 uur) tot zondagmorgen 5 juli 2015 met ter afsluiting H. Mis om 8.00
uur (eventueel ook voor “afhalers”).
(Wijdings)retraite
Zondagavond 19 april 2015 van 18.00 uur tot
vrijdagmorgen 24 april 2015 9.30 uur
24
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
III. De geestelijke vorming
4.Dagordes
Deze worden steeds ter plaatse bekend gemaakt.
25
Studiegids 2014 - 2015
26
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. omschrijving van de colleges
1.Het oriëntatiejaar (jaar I)
In dit jaar maken de studenten kennis met de betekenis van het diaconaat,
het presbyteraat en het pastoraat in het leven van de Kerk. Zij worden ingeleid in het geloof van de Kerk, de H. Schrift, de theologie, de filosofie, de
liturgie en het geestelijk leven. De aangegeven literatuur is ter verdere oriëntatie. Verplichte literatuur wordt door de docent aangegeven.
•
Inleiding in het christelijk geloof (23 contacturen) 3 EC
Aan de hand van de ‘Catechismus van de Katholieke Kerk’ geeft deze cursus een beknopt overzicht van het christelijk geloofsgoed. Aan het begin
wordt stilgestaan bij het geloof als het antwoord van de mens op de (zelf-)
openbaring van God, waarbij deze openbaring en het aanvaarden ervan
beantwoordt aan het diepste verlangen van de mens. Vervolgens behandelt de cursus de ‘Twaalf artikelen van het geloof’ (vgl. CKK Deel I, Tweede
Sectie) en de ‘Zeven sacramenten van de Kerk’ (vgl. CKK Deel II, Tweede
Sectie). Het derde en vierde deel van de Catechismus, over ‘Het leven in
Christus’ en ‘Het christelijk gebed’ komen kort ter sprake.
Literatuur:
¾¾ Catechismus van de katholieke Kerk, Brussel/Kampen 1995, 20082
¾¾ Catechismus van de katholieke Kerk.
¾¾ Compendium,Brussel/Kampen2008
¾¾ De geloofsbelijdenis van de Kerk. Katholieke Katechismus voor volwassenen, Turnhout/Utrecht 1986
Docent:
Dr. B. Hegge
•
Inleiding in de Heilige Schrift (22 contacturen) 3 EC
Hierin komen aan de orde: een algemene inleiding in de studie van de
Heilige Schrift; de voornaamste begrippen en termen; een kennismaking
met de historische en culturele achtergronden van de Schrift; globale kennismaking met de verschillende bijbelboeken.
27
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur:
¾¾ De wereld van de Bijbel; inleiding tot het lezen van de Heilige Schrift,
Utrecht 1957
¾¾ De Bijbel verkennen; dl I: Oude Testament; dl II: Nieuwe Testament,
Leuven 1980
Docent:
Drs. J. van Tulder
•
Inleiding in de theologie en fundamentele theologie (24
contacturen)
Het eerste deel van de cursus biedt een inleiding in de wetenschap die
‘theologie’ wordt genoemd: wat is theologie en welke zijn de theologische
disciplines? Vervolgens komt de theologische discipline ter sprake die momenteel ‘fundamentele theologie’ heet. Het christelijke geloof heeft vanaf
het begin op een verstandelijk wijze rekenschap gegeven van het geloof
en de vraag naar de waarheid gesteld. Het tweede deel bevat een inleiding
in het fenomeen ‘religie’, in de toegangswegen tot God (godsbewijzen),
het godsbegrip, de religiekritiek, het probleem van het kwaad (theodicee),
scheppingsgeloof en evolutie. Het derde deel behandelt de openbaring, in
het bijzonder de openbaring in Jezus Christus en de Kerk van Jezus Christus. Het vierde deel omvat enkele onderdelen van de theologische kenleer: geloven, geloof en geloofsdaad; de theologische vindplaatsen van de
openbaring; het dogma; het leergezag; missie en interreligieuze dialoog.
Een reader wordt in het college uitgereikt.
Verplichte literatuur:
¾¾ Catechismus van de Katholieke Kerk, Gooi en Sticht / Licap 2008
¾¾ Constituties en Decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch
Concilie (Katholiek Archief, Amersfoort 1967), Leusden 1995 (Stichting
Ark, 2e ongew. druk)
Overige literatuur:
¾¾ J. Ratzinger-Benedictus XVI: Geloof, waarheid en tolerantie. Het christendom en de wereldgodsdiensten, Tielt 2005 (Lannoo)
¾¾ J.Morales, Inleiding tot de theologie, Utrecht 2011
¾¾ A. Léonard, Redenen om te geloven, Averbode 2013
28
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
S.Paas, R. Peels, God bewijzen. Argumenten voor en tegen geloven,
Amsterdam 2013
Docent:
Dr. J. Vries
•
Inleiding in de kerkgeschiedenis (23 contacturen) 4 EC
De kerk, door Jezus op de apostelen gegrondvest en door de Heilige Geest
tot groei gebracht, gaat onder de voortdurende leiding van diezelfde Geest
door de tijd. Hoogtepunten en soms ook diepe dalen wisselen elkaar af.
Stormen van innerlijke verdeeldheid en agressie van buiten hebben de
voortgaande ontplooiing van de Kerk niet kunnen tegenhouden. In de Kerk
ontplooit zich zo het mysterie van de levende Christus. In deze cursus
wordt een panorama getekend van tweeduizend jaar kerk en het leven in
haar. In de kennis van de wortels van de kerk, kan het inzicht groeien voor
het verstaan van de kerk in onze dagen.
Literatuur:
¾¾ Th. Bokenkotter, A Concice History of the Catholic Church, New York
1979.
¾¾ A. Franzen, Kerkgeschiedenis in kort bestek, Helmond 1966.
¾¾ R. Fröhlich, Lebendige Kirchengeschichte. Die Erfahrung von 2000
Jahren, Freiburg 1990.
¾¾ P. Hamans, Geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland, I, Van
missionering tot het herstel van de hiërarchie in 1853, Brugge 1992.
¾¾ W. Helwig, De katholieke kerk in de loop der eeuwen, Haarlem z.j.
¾¾ H. Jedin (Hrsg.), Handbuch der Kirchengeschichte, I-VII, Freiburg
1962-1979.
¾¾ J. de Jong/R. Post/G. Abbink, Handboek van de kerkgeschiedenis I IV,
Utrecht 1962 1965.
¾¾ F. Ladouès, Brève Histoire de l’Église Catholique, Parijs 1988.
¾¾ L. Rogier/R. Abert/M. Knowles, Geschiedenis van de kerk in tien delen,
Hilversum 1963 1974.
¾¾ C. Snelder, Riskante pelgrimage. Beknopte kerkgeschiedenis, Hilversum 19722.
Docent:
Dr. P. Hamans
29
Studiegids 2014 - 2015
•
IV. Omschrijving van de colleges
Inleiding in de filosofie (21 contacturen) 3 EC
De cursus biedt een gecomprimeerd overzicht over de filosofie als een theoretische en praktische wetenschap, waarbij aan de hand van belangrijke
denkers de verschillende filosofische disciplines ingeleid worden. Daarnaast worden handvaten aangereikt om het filosoferen als een belangrijke
en fundamentele menselijke activiteit te waarderen, en de mogelijkheid
van het denken tot een vaardigheid van het na-denken te ontwikkelen.
Vanuit een historisch perspectief worden van de oudheid tot de tegenwoordige tijd verschillende filosofische stromingen en toegangswegen belicht.
Literatuur (naast de aangegeven literatuur):
¾¾ Elmar Holenstein, Philosophie–Atlas; Orte und Wege des Denkens,
Zürich 2004 (3e editie).
¾¾ Nora K. – Vittorio Hösle, Das Café der toten Philosophen; Ein philosophischer Briefwechsel für Kinder und Erwachsene, München 2004 (3e
editie).
¾¾ Philosophen des Altertums – Philosophen der Gegenwart (8 Banden;
verschillende auteurs), Darmstadt 2000.
¾¾ Plato, Dialoge; verschillende uitgaven in moderne talen.
Docent:
Dr. D. Rohling
•
Kerkelijke documenten (22 contacturen) 3 EC
Welke soorten officiële kerkelijke documenten zijn er en welke personen of
gremia in de Kerk kunnen gezagvolle documenten publiceren? Overzicht
van de documenten van Vaticanum II en lezing en behandeling van de
belangrijkste thema’s uit Sacrosanctum Concilium, Dei Verbum, Lumen
Gentium, Gaudium et Spes, Apostolicam Actuositatem, Nostra Aetate en
Dignitatis Humanae. Enkele documenten uit de tijd na Vaticanum II.
Verplichte literatuur:
¾¾ Mgr.Dr. J.W.M. Hendriks, Kerkelijke documenten. Inleiding en repertorium (1965-2010), Vogelenzang 2010
¾¾ Constituties en Decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch
Concilie, Leusden 1995, 2e ongew. druk (Stichting Ark)
¾¾ J.Hendriks, Vaticanum II en verder … Inleiding tot de teksten van
30
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
het tweede Vaticaans concilie en de documenten van het leergezag,
Oegstgeest 2006
Overige literatuur:
¾¾ Themanummer “Het Tweede Vaticaans Concilie”, van: Internationaal
Katholiek Tijdschrift Communio 2011, nummers 3-4
¾¾ Lexikon für Theologie und Kirche (2e Aufl.)-Das Zweite Vatikanische
Konzil. Dokumente und Kommentare, Bd. I-III, Freiburg-Basel-Wien
1966-1968
Docent:
Dr. J.W.G. Geelen
•
Ambten, functies en taken in de Kerk (24 contacturen) 3
EC
a. Inleiding in de ambten en bedieningen van de kerk (12 uur)
Deze cursus wil de kandidaten inleiden in de betekenis en de inhoud van
het geestelijke en het sacramentele ambt in de kerk. Het gaat hierbij om
het ambt van bisschop, priester en diaken. Vanuit verschillende theologische invalshoeken wordt het ambt bezien. De plaats van de diaken in het
Nieuwe Testament wordt bestudeerd. Daarbij komt de vraag aan de orde
in hoeverre in het Nieuwe Testament van een sacramentele ambten sprake is. De ontwikkeling van het ambt, in het bijzonder van het diakenambt,
in de geschiedenis van de kerk zal het concrete functioneren van de diaken in het leven van de kerk in onze dagen belichten. De sacramentaliteit
van de wijdingen wordt bezien vanuit de persoon en de zending van Jezus
Christus en zijn kerk.
Vanuit de kerkelijke richtlijnen wordt het concrete functioneren van de diaken bezien. Hierbij wordt aangegeven welke de inhoud, de omvang en de
begrenzing is van het diakenambt in de hedendaagse kerk.
Deze reeks colleges biedt handreikingen voor een concrete katholieke levenswijze en voor een spiritualiteit van de gelovige in het algemeen en van
de diaken in het bijzonder. In dit kader wordt onder meer uitleg gegeven
over het ontstaan van het getijdengebed en de liturgische teksten die gebruikt worden bij de opname, de aanstellingen en de wijding.
31
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur bij de cursus ambt van diaken:
¾¾ Algemene inleiding op het Getijdenboek, Zeist 1990.
¾¾ Congregaties voor de Katholieke Opvoeding en voor de Clerus, - Basisnormen voor de vorming en Directorium voor de dienst en het leven
van de permanente diakens, Rome 1998. Zie voor de Nederlandse vertaling: Een-Twee-Een 28(2000) Kerkelijke Documentatie nr. 1.
¾¾ De permanente diaken. Geroepen, gewijd, gezonden tot dienst in en
voor de kerk. Uitgave Stichting verkondiging voor het Bisdom Roermond, Roermond 1979.
¾¾ Diakonie, in: Theologische Real Enzyklopädie, VIII, Berlijn 1981, 621683.
¾¾ Hamans, P., Het ambt van diaken in de leer en het leven van de kerk,
Brugge 1989.
¾¾ Hermans, J., Het getijdengebed. Liturgie en spiritualiteit van het getijdenboek, Brugge 1995.
¾¾ Internationale Theologische Commissie: Het diaconaat, evolutie en
perspectieven, november 2002.
¾¾ Koet, B., Diaken: adjudant van de bisschop of opstapje voor het priesterschap. Kanttekeningen bij een recente studie over de “cursus honorum”, in: Communio 31(2006)232-240.
¾¾ Müller G.-L., Der Emfänger des Weihesakraments. Quellen zur Lehre
und Praxis der Kirche, nur Männern das Weihesakrament zu spenden,
Würzburg 1999.
¾¾ Rahner, K./Vorgrimler, H., Diaconia in Christo über die Erneuerung des
Diakonates, in: Quaestiones Disputatae 15/16, Freiburg 1962.
¾¾ Weiss, A., Der Ständige Diakon. Theologisch-kanonistische und soziologische Reflexionen anhand einer Umfrage, Würzburg 1991.
Docent:
Dr. P. Hamans
b. Inleiding in andere ambten, functies en taken in de Kerk (11 uur)
Naast het gewijde ambt, dat het bijzondere of ministeriële priesterschap
in de Kerk tegenwoordig stelt, zijn er de laïcale ambten, functies en taken
die behoren tot het algemene priesterschap van de gelovigen. Sommige
taken hebben een specifiek liturgische inhoud, zoals het lectoraat en het
acolytaat, andere hebben een bredere inhoud.
32
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Zij impliceren een nauwere medewerking met de gewijde bedienaren op
de terreinen van de heiliging, verkondiging en leiding, op basis van een
kerkelijke zending door de bisschop: pastorale werkers, geestelijke verzorgers, catecheten, catechisten, parochieassistenten. Profiel en inhoud van
deze ambten, functies en taken worden nader bestudeerd.
Verplichte literatuur:
¾¾ Congregatie voor de Clerus e.a., Instructie over enige vragen betreffende de medewerking van lekengelovigen aan het dienstwerk van de
priesters, in: 121 Kerkelijke Documentatie 25 (1997) 8.
¾¾ Nederlandse Bisschoppenconferentie: Meewerken in het pastoraat.
Beleidsnota bij de ‘Instructie over enige vragen betreffende de medewerking van lekengelovigen aan het dienstwerk van de priesters’, 121
Kerkelijke Documentatie27 (1999) 8.
Verdere literatuur:
¾¾ Johannes Paulus II., Postsynodale Apostolische Exhortatie ‘Christifideles Laici’ van 30 december 1988, in: 121 Kerkelijke Documentatie 17
(1989) 2.
Docent:
Dr. J. Vries
•
Practicum voor het eigen liturgisch handelen (24 contacturen) 1 EC
a. Inleiding in het gebruik van het Getijdengebed (3 uur)
De eerste christenen kwamen meermaals per dag bijeen om te bidden. Zo
heiligden zij de dag en leidden een godgewijd leven. Het getijdengebed
heeft hetzelfde doel. Het is een gebed voor alle gelovigen om het dagelijks
bestaan te beleven in oprechte verbondenheid met God.
Bij de diakenwijding leggen de kandidaten de belofte af om dagelijks het
getijdengebed te bidden ten dienste van de kerk en heel de wereld. Zijn
alle gelovigen uitgenodigd de dag te heiligen, elke diaken heeft zich krachtens belofte tot het bidden van het brevier verplicht. Teneinde in het getijdengebed in te groeien, is het ook reeds tijdens de opleiding verplicht om
minstens het morgen- en avondgebed uit het brevier dagelijks te bidden.
33
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Deze colleges bieden hulp bij het praktische gebruik van het getijdenboek.
Zij zijn zodanig gepland, dat zij staan aan het begin van de verschillende
liturgische tijden in het eerste studiejaar.
Literatuur:
¾¾ Algemene inleiding op het Getijdenboek, Zeist 1990
¾¾ P. Hamans, Het ambt van diaken in de leer en het leven van de kerk,
Brugge 1989
¾¾ J. Hermans, Het getijdengebed. Liturgie en spiritualiteit van het getijdenboek, Brugge 1995.
Docent:
Dr. P. Hamans
b. Liturgisch handelen (9 uur)
De kandidaten worden vertrouwd gemaakt met de praktijk van het liturgische dienstwerk. Hierbij wordt aandacht besteed aan het lezen, de houding, openingswoord en voorbeden maken en het dienen in de liturgische
plechtigheden.
Docent:
A.J. Batens
c. Kerkmuziek (6 uur)
Enige achtergrond, doel en toepassing van de kerkmuziek
Docent:
E. Smeets
d. Logopedie (6 uur)
Wat kan en mag ik met de eigen stem? Ademhaling; stemgeving;
verstaanbaarheid. Praktische oefening en beluisteren van de eigen stem.
Docent:
M. Barenbrug-Pijpers
34
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
•
IV. Omschrijving van de colleges
Inleiding in de studie van de filosofie en de theologie. 1
EC (Werkcollege 8 contacturen)
In de bijeenkomsten wordt een introductie gegeven in het omgaan met de
studie van de filosofie, de theologie en hun hulpwetenschappen. Hierbij
wordt aandacht besteed aan de wijze waarop men met de aangereikte
stof moet omgaan, hoe men gebruik kan maken van literatuur, internet en
bibliotheken. De inleiding in het wetenschappelijk werken wordt toegepast
in enkele praktische opdrachten.
Docent:
Dr. P. Hamans
35
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
2.De driejarige cyclus (jaar II t/m IV)
In de cyclische cursus, gemeenschappelijk aan de drie jaren, worden de
volgende colleges gegeven:
•
Exegese - Inleiding tot het Nieuwe Testament II. Het corpus Johanneum (21 uur)
De cursus behandelt de inhoud en de theologische accenten van het Corpus Johanneum (Evangelie, Brieven, Openbaring). Daarbij komen aan de
orde: kwesties rond auteurschap, de plaats en tijd waarin de redactie tot
stand is gekomen en de aanleiding ertoe. Bijzonder aandacht wordt geschonken aan het literaire karakter en de geschiedkundige situering van
de werken van Johannes.
Literatuur (Achtergrondliteratuur bij de reader die zal worden verstrekt)
¾¾ Beutler, J. Die Johannesbriefe. (Regensburg: Pustet, 2000).
¾¾ Brown, R. E., The Gospel according to John. Introduction, Translation
and Notes, I and II, (AncB 29 AncB 29A; Garden City NY 1966).
¾¾ Egger, W., How to Read the New Testament. An Introduction to Linguistic and Historical Critical Methodology (Peabody 1996).
¾¾ Potterie, de la, I., The hour of Jezus. The passion and the resurrectionof
Jesus according to John (Middlegreen 1989).
¾¾ Molony, F. J. , The Gospel of John (Sacra Pagina Series 4; Collegeville
1998).
¾¾ Ruyter, de , B.W.J., De Gemeente van de Evangelist Johannes: haar
Polemiek en haar Geschiedenis (Delft 1998).
¾¾ Stibbe, M.W.G., John (London 1996).
Docent:
Drs. J. van Tulder
•
Inleiding in het canonieke recht (22 lesuren)
De algemene inleiding in het canonieke recht geeft antwoord op de vragen
wat canoniek recht is, wat de basis ervan is, waar het te vinden is en wat
36
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
de inhoud ervan is. Na enkele aspecten van de geschiedenis van het canonieke recht, wordt kennis gemaakt met het geldende canonieke recht,
zoals dat met name het Wetboek van Canoniek Recht te vinden is. Enkele
begrippen uit de algemene normen (boek I), een uitgebreide kennismaking
met boek II over het Volk Gods, de belangrijkste rechtelijke aspecten van
de verkondigingstaak (boek III) en de heiligingstaak (boek IV) van de Kerk,
enkele elementen uit het vermogensrecht (boek V), het strafrecht (boek VI)
en het procesrecht (boek VII).
Verplichte literatuur:
¾¾ Codex Iuris Canonici – Wetboek van Canoniek recht, Latijns-Nederlandse uitgave, Brussel-Hilversum-Kevelaer: Licap c.v., Gooi en Sticht,
Butzon en Bercker 1987
¾¾ J.Hendriks, Kerkelijk recht. Handboek voor de pastorale praktijk met
bijzondere bepalingen voor Nederland, Oegstgeest: Colomba 1998
¾¾ Een reader wordt in het college uitgereikt.
Docent:
Dr. J.W.G. Geelen
•
Kerkgeschiedenis- Middeleeuwen en nieuwe tijd (24 uur)
De cursus bestaat uit drie delen. Het eerste behandelt de Reformatie, haar
voorgeschiedenis en haar gevolgen. Deel twee gaat in op de Verlichting
en de betekenis van deze stroming voor kerk en wereld tot in onze dagen.
Het derde deel richt de blik op het Tweede Vaticaanse Concilie, haar voorgeschiedenis en haar doorvoering.
Er wordt een tekst uitgereikt.
Literatuur:
¾¾ Alberigo, G./Wittstadt, K., Geschichte des Zweiten Vatikanischen Konzils, 1959-, I-IV, Mainz 1997 vv.
¾¾ Die Geschichte des Christentums. Religion, Politik, Kultur, J.-M. Mayeur, e.a. (red.), II XIII, Freiburg 1991-2002.
¾¾ Hamans, P., Geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland. Van
missionering tot het herstel van de hiërarchie in 1853, Brugge 1992.
¾¾ Hamans, P., Wie leidt wie? Elementen van bisschoppelijke leiding in
37
Studiegids 2014 - 2015
¾¾
¾¾
¾¾
¾¾
¾¾
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
Nederland na 1960, in: Communio 29(2004)145-160.
Hebblethwaite, P., Johannes XXIII. De paus van het concilie, Haarlem
1985.
Iserloh, E., Geschichte und Theologie der Reformation im Grundriss,
Paderborn 1980.
Jedin, H., Handbuch der Kirchengeschichte, IV-VII, Freiburg 19701979.
Jong, J. de/Post, R./Abbink, G., Handboek van de kerkgeschiedenis, III
V, Utrecht 1962-1965.
Rogier, L./Aubert, R./Knowles, M., Geschiedenis van de kerk in tien
delen, VI-X, Hilversum 1966-1974.
Schatz, K., Allgemeine Konzilien - Brennpunkte der Kirchengeschichte,
Paderborn 1997.
Docent:
Dr. P. Hamans
•
Sacramententheologie: Eucharistie, wijding en huwelijk
(22 uur)
In het kader van de sacramententheologie neemt de behandeling van de
Eucharistie een belangrijke plaats in. Vooral in dit sacrament wordt immers
de relatie tussen Kerk en sacrament het duidelijkst tastbaar. De twee gedeelten van de cursus richten de aandacht op een dogma-historische en
op een systematische beschouwing. Daarbij worden niet alleen de theologische hoofdnoties (dankzegging, gedachtenis, eiclese, offer, tegenwoordigheid) inhoudelijk, bijbels, historisch en systematisch toegelicht, maar
tevens zal ook aandacht worden besteed aan moderne vraagstukken en
oecumenische ontwikkelingen in binnen- en buitenland.
Na enkele inleidende beschouwingen over liturgische wezenskenmerken
van de Eucharistie zullen de structuur en de afzonderlijke elementen van
de viering van de Eucharistie worden toegelicht. Bij deze bestudering van
de liturgie van de Eucharistie zal de aandacht ook uitgaan naar de mogelijkheden tot keuze en aanpassing en naar de spirituele betekenis.
Daarnaast wordt aandacht besteed aan het sacrament van de ordo, het
wijdingssacrament. Dank zij dit sacrament wordt de zending, die Christus
aan zijn apostelen heeft toevertrouwd, in de kerk voortgezet tot aan het
einde der tijden: het is het sacrament van het apostolisch ambt.
38
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Het omvat drie graden: het episcopaat, het presbyteraat en het diaconaat.
(KKK 1536)
Literatuur:
De belangrijkste teksten van het kerkelijk leergezag en documenten die
betrekking hebben op de liturgische vernieuwing zijn opgenomen in een
tekstselectie die ter handgesteld wordt.
Voorts:
¾¾ J. Hermans, De liturgie van de Eucharistie. Inleiding tot het nieuwe missaal, Brugge/Nijmegen 1979 (= Studia Rodensia 1)
¾¾ J. Ratzinger, Gestalte en inhoud van de Eucharistieviering, in: Communio 2 (1977) 327 - 340 (ook als: Gestalt und Gehalt der eucharistischen Feier, in: id., Das Fest des Glaubens, 2e dr., Einsiedeln: Johannes 1981, 31-54).
¾¾ KKK, Hfds. III, art. 6. Blz. 338 tot 353.
¾¾ G. kardinaal Danneels: “Een woord bij …” nr 18, Medewerkers aan uw
vreugde. Persdienst Aartsbisdom, Wollemarkt 15, B-2800 Mechelen.
¾¾ Idem; nr 32, Meester, wat moet ik doen? Als voornoemd.
Docent:
Dr. H. Schnackers
•
Scheppingsleer en christelijke antropologie (23 uur)
De scheppingsleer strekt zich uit over twee terreinen die achtereenvolgens
onze aandacht zullen vragen.
Allereerst komt structuur, zin en inhoud van het scheppingsgeloof in zijn
algemeenheid aan de orde. Gevraagd wordt naar de verhouding tussen
geschapen werkelijkheid en scheppende God. Binnen de geschapen werkelijkheid neemt vervolgens de mens een bijzondere plaats in. Vandaar
dat een tweede gedeelte van de cursus gewijd is aan de zgn. christelijke
antropologie: welke is de heel eigen plaats die de mens binnen de schepping inneemt?
Literatuur:
¾¾ A. Ganoczy, Schöpfungslehre, Düsseldorf 1983
¾¾ P. de Haes, De schepping als heilsmysterie, Tielt/Den Haag 1962
39
Studiegids 2014 - 2015
¾¾
¾¾
¾¾
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
P. de Haes, Schepper en schepsel, Tielt/ Den Haag 1966
L. Scheffczyk, Einführung in die Schöpfungslehre, Darmstadt 1987
J. v.d. Vloet, De schaduw van God, Antwerpen/Baarn 1992
J. v.d. Vloet, De Zingever, Leuven 1995
Docent:
Dr. H.G.M. Janssens
•
Algemene liturgie (24 uur)
De cursus is een beknopte theoretische inleiding in de liturgie zoals deze
in de geschiedenis is gegroeid en na Vaticanum II vormgegeven. Ieder
lesblok bestaat uit drie onderwerpen: een algemeen onderwerp, de liturgie
van de sacramenten en sacramentaliën en een onderwerp ter verdieping.
Literatuur:
¾¾ Er wordt een reader en enkele losse kopieën ter beschikking gesteld.
¾¾ Algemeen statuut van het Romeins Missaal, Liturgische documentatie
3, NRL ’s Hertogenbosch 2004
¾¾ Algemene standaardwerken uit de bibliotheek
Ter verdere informatie wordt ook verwezen naar:
¾¾ drs. Johan te Velde pr.: Thuiskomen in de liturgie, Liturgische catechese voor parochianen, Uitgave van het bisdom Groningen-Leeuwarden
¾¾ www.liturgie.de
¾¾ www.osb.org/liturgy
¾¾ www.icelweb.org
Docent:
Dr. G. Sars
•
Moraaltheologie (22 uur)
In deze cursus wordt eerst aandacht besteed aan de leer in de H. Schrift
en in de Overlevering van de Kerk inzake het wezen van huwelijk en seksualiteit en inzake de sacramentaliteit van het huwelijk. Op grond daarvan
wordt dan de leer van de Kerk inzake de moraal rond huwelijk en seksualiteit behandeld.
40
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur:
Ieder moet ter beschikking hebben:
¾¾ Aan het einde de behandeling van onderdelen van de cursus worden
telkens delen van een “reader” uitgereikt.
¾¾ Conciliedocument “Gaudium et spes”, nrs. 47-52.
¾¾ Catechismus van de Katholieke Kerk, nrs. 2331-2400.
Ter verdere verdieping wordt aanbevolen:
¾¾ Apostolische Exhortatie “Familiaris consortio”, d.d. 22 november 1982.
De bestaande officiële vertalingen (Secretariaat R.K. Kerkgenootschap
Utrecht, en Bisdom Roermond) zijn nog slechts antiquarisch verkrijgbaar. Men vindt op internet andere Nederlandstalige en buitenlandse
vertalingen.
¾¾ H. van der Meer, “Liefde en seksualiteit. Van de theologie naar de moraal”. Uitg. Thabor, Brugge, z.j. [1984].
¾¾ Everard de Jong, “En God zag dat het heel goed was. De heiligheid
van seksualiteit”. Amsterdam, Uitg. De Boog, 1e dr. 2006, 2e dr. 2008.
Docent:
Dr. H. van der Meer SJ
•
Metafysica, filosofische godsleer, filosofie v/d de religie
en filosofische ethiek (25 uur)
De cursus biedt een overzicht van filosofische bezinning op het zijn, de
oorsprong van het zijn, de aard van de religie en het goede leven in de loop
van de geschiedenis, met speciale aandacht voor de filosofie van Thomas
van Aquino en de dialoog met de tegenwoordige opvattingen.”
Literatuur:
er wordt een cursustekst verstrekt.
Voor geïnteresseerden zijn de volgende boeken wellicht interessant:
¾¾ L. Elders, De Metafysica van St. Thomas van Aquino in historisch perspectief Brugge: Tabor, 1982
¾¾ L. Elders, De Metafysica van St. Thomas van Aquino in historisch perspectief II.
¾¾ Filosofische Godsleer Brugge: Tabor, 1987
41
Studiegids 2014 - 2015
¾¾
¾¾
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
J. Ratzinger, Geloof, waarheid en tolerantie. Het christendom en de
wereldgodsdiensten Tielt: Lannoo, 2008
L. Elders, De ethiek van St. Thomas van Aquino Oegstgeest: Colomba,
2000
W. Kluxen, Philosophische Ethik bei Thomas von Aquin Hamburg: Felix
Meiner, 1980
Docent:
Dr. E.J. de Jong
•
Werkcollege: Spirituele theologie: Het christelijk gebed (8
uur)
Het gebed wordt genoemd “de verheffing van de geest naar God”(H. Johannes van Damascus); “uitdrukking van het verlangen van de mens ten
overstaan van God”(St. Thomas van Aquino); “gesprek en uitwisseling met
een vriend” (H. Theresia van Avila). Het is de meest wezenlijke beleving
van de persoonlijke relatie tussen de mens en de drie-ene God. Vandaar
dat het gebed fundamenteel is voor de christelijke spiritualiteit en een uitermate belangrijk onderwerp voor de spirituele theologie. Het werkcollege
wil verschillende aspecten en vormen van het christelijk gebed bespreken.
Werkwijze:
In de eerste bijeenkomst zal de docent een algemene inleiding geen over
het thema. Voor de volgende bijeenkomsten bereidt elke deelnemer een
referaat voor (het thema wordt door de docent aangereikt resp. in overleg
met hem bepaald) dat zowel schriftelijk aan elke deelnemer ter hand wordt
gesteld als mondeling wordt gepresenteerd en vervolgens bediscussieerd
door de deelnemers. In een afsluitende bijeenkomst wordt het geheel geëvalueerd.
Docent:
Dr. B. Hegge
42
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
3. Inleiding in de praktijk (jaar V)
•
Praktische homiletiek (14 uur)
In deze colleges wordt de voorbereiding en uitwerking van een preek in
het kader van de liturgie belicht en ingeoefend. Verschillende soorten preken worden gemaakt en in lesverband gehouden, met aandacht voor de
doelstelling en context, de opzet en inhoud, de schriftelijke uitwerking, de
communicatie met de toehoorders, de voordracht, lichaamstaal en dictie.
Docent:
Dr. J. Vries
•
Theoretische homiletiek (12 uur)
De wetenschappelijke Bijbelstudie blijft ook de laatste jaren een hoge
vlucht nemen. Sommige predikanten hebben er vaak nogal moeilijkheden
mee en vragen zich af, hoe het allemaal verwerkt kan worden in hun verkondiging. Ook seminaristen en toekomstige diakens vragen zich af, hoe
men vanuit de bijbel verantwoord actueel kan preken.
De opzet van deze cursus is een brug te slaan tussen wetenschappelijke
exegese en concrete praktijk van de verkondiging.
Docent:
Dr. S. van Calster
•
Canoniek recht voor de pastorale praktijk (24 uur)
Voortbouwend op de algemene inleiding in het canonieke recht, behandelt deze cursus het canonieke recht zoals dat voor de pastorale praktijk
van permanente diakens en pastoralewerkers of geestelijke verzorgers
van belang is. De normen rond de bediening van het Woord Gods en met
name de prediking van het Woord Gods in de liturgie en paraliturgie; het
sacrament van het doopsel en de opname in de katholieke Kerk; de Eucharistie en de heilige Communie; de huwelijkssluiting; de kerkelijke uitvaart; woord- en communievieringen; gewijde plaatsen en tijden. Enkele
normen betreffende de oecumene. De verschillende formulieren en registratiewijzen die in de pastorale praktijk gebruikt worden, met name ook bij
de huwelijkssluiting, worden behandeld.
43
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Verplichte literatuur:
¾¾ Codex Iuris Canonici – Wetboek van Canoniek recht, Latijns-Nederlandse uitgave, Brussel-Hilversum-Kevelaer: Licap c.v., Gooi en Sticht,
Butzon en Bercker 1987
¾¾ J. Hendriks, Kerkelijk recht. Handboek voor de pastorale praktijk met
de bijzondere bepalingen voor Nederland, Oegstgeest 2011.
¾¾ J. Hendriks, Huwelijksrecht, Oegstgeest – Brugge: Colomba – Tabor 1995
Aanbevolen literatuur:
¾¾ Nederlandse Bisschoppenconferentie, Meewerken in het pastoraat.
Beleidsnota bij de ‘Instructie over enige vragen betreffende de medewerking van lekengelovigen aan het dienstwerk van de priesters’ Secretariaat Rooms-Katholiek Kerkgenootschap, 121 Kerkelijke Documentatie, jrg. 27, nr. 8, Utrecht 1999
¾¾ Congregatie voor de Clerus e.a., Instructie over enige vragen betreffende de medewerking van lekengelovigen aan het dienstwerk van de
priesters, Vaticaan 1997
¾¾ Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Eenheid der Christenen,
Oecumenisch Directorium, Vaticaan 1993 = Secretariaat Rooms-Katholiek Kerkgenootschap, 121 Kerkelijke Documentatie, jrg 21, nr. 7,
Utrecht 1993
¾¾ J. Hermans, Zondagsviering bij afwezigheid van een priester, Oegstgeest 1998 (2e druk)
¾¾ Procedure tot ongeldigverklaring van een huwelijk volgens de normen
van de RK-Kerk. Uitgave van het Secretariaat RK-Kerkgenootschap in
Nederland, Zeist 2001.
¾¾ Blauwdruk 2020 voor het bisdom Roermond “Als de Heer het huis niet
bouwt, werken de bouwlieden vergeefs”, mei 2010.
¾¾ Analecta Bisdom Roermond.
¾¾ P. Stassen-A. van der Helm, handboek voor parochiebesturen, Heeswijck 2010 (2e druk).
¾¾ P. Stassen-A. van der Helm, Parochie in beweging. Geloven in de
plaatselijke geloofsgemeenschappen, Heeswijk 2010.
¾¾ In de lessen zullen ook nog andere boeken, naslagwerken, toepassingsbesluiten e.d. gepresenteerd en toegelicht worden.
Een reader wordt in het college uitgereikt.
44
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Docent:
Dr. J. Geelen
•
Praktische liturgie (12 uur)
Doel van de cursus:
Het diaconaat stelt Christus als dienaar sacramenteel aanwezig. Het dienend karakter van het diaconaat komt met name in de liturgie en de eigen liturgische taken van de diaken tot uitdrukking. Vanuit deze spirituele
achtergrond verkennen we en oefenen we de verschillende vormen van
diaconale assistentie bij de vieringen van de sacramenten en andere liturgische vieringen.
Literatuur:
¾¾ Basisnormen voor de vorming en directorium voor de dienst en het
leven van de permanent diaken, in de reeks: Kerkelijke documentatie,
jrg. 28, nr. 1, 2000
¾¾ Algemeen statuur van het Romeins missaal, in de reeks: Liturgische
documentatie, nr. 3, ‘s-Hertogenbosch 2004
¾¾ Diaconale assistentie tijdens de Eucharistieviering. Mag.Dr. J. Hermans, eigen tekst, 2011
¾¾ Klein Rituale voor de Nederlandse Kerkprovincie, Nationale raad voor
Liturgie, ‘s-Hertogenbosch, 2009
¾¾ Het doopsel van kinderen, Nationale raad voor Liturgie, Zeist, 1993
Docent:
Mgr. Dr. Th. Willemssen
•
Voorleeskunde (practicum) (6 uur)
Inhoud:
Stemgebruik en lichaamshouding zijn essentieel bij het toespreken van
mensen in de kerk en voor het leiden van een succesvolle vergadering. In
dit practicum wordt de theorie hierover behandeld en vooral geoefend met
feedback van mede studenten en de trainster. Microfoongebruik, begrijpend lezen, vergadertechnieken en contact maken, zijn een paar van de
onderwerpen waarbij het vooral gaat om bewustwording van eigen gedrag.
45
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Verzocht wordt om een preek of Bijbeltekst en een casus uit een vergadering voor te bereiden en deze bij de studieprefect, de heer T. Batens, of bij
de secretaresse, mevr. Lux aan te leveren, samen met eigen leerdoelen.
Dit voor de voorbereiding van de studenten en van de trainster.
Trainer:
Mw. H. Bannink
Ahornhoven 11
6225 GP Maastricht
M.:06-15015040
E.:[email protected]
•
Klinische pastoraal (12 uur)
Doel van de cursus:
Cursisten zijn in staat in te voelen en te verstaan wat (ernstig) ziek- zijn
bij mensen kan oproepen aan gedachten, gevoelens en reacties. Ze hebben kennis van het proces van verliesverwerking (E.Kuebler-Ross e.a.), dat
mensen meemaken als ze geconfronteerd worden met een blijvende handicap, ongeneeslijk ziekte of naderende dood. Ze weten zo te luisteren en te
communiceren, dat zieken en hun nabestaanden bij hen ‘op verhaal kunnen
komen’ en desgewenst kunnen delen wat hen bezig houdt. Ze begrijpen wat
ziekte en verliesverwerking kan te weeg brengen in het geloven van mensen en weten om te gaan met gevoelens van teleurstelling, opstandigheid,
verbittering en onmacht. Ze hebben kennis van de manier waarop de Bijbel
omgaat met de lijdende mens. Ze weten welke kansen en beperkingen er
gelden voor het bidden met zieken/stervenden en welke eisen een goede
samenwerking met andere (professionele) hulpverleners stelt.
Inhoud:
De lesstof wordt behandeld in de vorm van college, bespreking van de
aanbevolen lectuur en concrete casussen, ingebracht door de docent en
de cursisten. Voorts wordt er gereflecteerd over wat er nodig is om te werken aan een goede attitude en een gezonde spiritualiteit.
Evaluatie:
Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen.
46
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur:
De literatuur zal tijdig aan de cursisten worden toegezonden in de vorm
van enkele artikelen. Tevens worden enkele boektitels ter lezing aanbevolen voor verdere vorming.
Docent:
Drs. A. Franssen
•
Algemeen sociaal pastoraat (6 uren)
Waarin aandacht voor o.a. woonwagenpastoraat, opvang van dak- en
thuislozen en andere vormen van categoriaal pastoraat.
Doel van de cursus:
De rooms katholieke kerk heeft het bevorderen van de menselijke waardigheid steeds als een van haar kerntaken gezien. Dit komt o.a. tot uiting in aantal sociale encyclieken. Bij het behartigen van deze menselijke
waardigheid in parochies/onze eigen leefomgeving, is het belangrijk om
goed te kijken naar welke sociaal maatschappelijke ontwikkelingen in onze
maatschappij plaatsvinden. En hoe zich dat verhoudt tot onze eigen leefen woonomgeving.
We proberen naar de samenleving te kijken vanuit de ogen van de ‘zwakgemaakte’ medemens.
Aan de hand van actuele thema’s gaan we ook kijken hoe parochies zich
verhouden tot deze maatschappelijke en sociale problemen.
Inhoud:
Vanuit de reader; ‘Algemeen Sociaal Pastoraat’, waarin enkele teksten uit
sociale encyclieken zijn opgenomen, wordt een pastoraal – inhoudelijke
onderbouwing aangereikt.
Verder zullen we aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden laten zien
hoe deze vorm van ‘sociaal pastoraat/aandachtspastoraat’ vorm en inhoud
krijgt en de waardigheid van de mens zo centraal mag staan.
Methode:
Op deze studiedag zullen we luisteren naar verhalen vanuit de praktijk.
Vervolgens is er een groepsgesprek, waarbij de cursisten hun ervaringen,
visie en vragen inbrengen en waarop de docenten reageren.
47
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Indien mogelijk zullen we diaconaal project ter plekke gaan bezoeken.
Evaluatie:
Werkopdracht. Een kort verslag van de studiedag, waarin de volgende vragen beantwoord worden: zijn er m.b.t. uw leven en werken in het pastoraat
belangrijke zaken naar voren gebracht? Heeft de inbreng uw betrokkenheid bij groepen of personen, die het moeilijk hebben, vergroot? Wat heeft
u gemist... wat heeft U bijzonder aangesproken?
Literatuur:
¾¾ Een reader: ‘Algemeen sociaal pastoraat’. Wordt uitgereikt.
¾¾ Het tijdschrift ’Diakonie & Parochie’, te bestellen bij SRKK, postbus
13049, 3507 LA Utrecht, tel. 030 2326909, e-mail: [email protected]. Diakonie & Parochie verschijnt vier keer per jaar en kost € 11,35 p.jr.
Docent:
Drs. H. Vossen
•
Pastorale Psychologie (12 uren)
Doel van de cursus:
Inzicht krijgen in het vakgebied van de godsdienst en pastorale psychologie, de thema’s die daarbinnen bestudeerd worden en de wijze waarop
de in dit gebied ontwikkelde inzichten van waarde zijn voor het pastoraal
handelen.
Telkens zal de theorie verbonden worden met de praktijk en het levensverhaal van de cursisten.
Docent:
Dr. J. Van der Vloet MSc.
•
Pastorale gespreksvoering (atelier) (6 uren)
Doel en inhoud van het atelier:
De bedoeling van dit werkcollege is de deelnemers theoretisch en praktisch in te leiden in de pastorale gespreksvoering. Daarvoor wordt eerst
de aandacht gericht op wat het gesprek inhoudt als mogelijkheid tot com-
48
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
municatie. Ook het pastorale aspect wordt beschreven. Dit gesprek onderscheidt zich van de psychologische begeleiding, alhoewel het er veel mee
te maken heeft. Vervolgens wordt de aandacht gericht op de “pastorale
houding” die bij dit gesprek verondersteld mag worden: goed spreken betekent goed kunnen luisteren. Om dit concreet te illustreren wordt het gesprek bij de rouwverwerking beschreven. Er zijn ook verschillende vormen
van pastoraal gesprek. Enkele ervan worden onder de aandacht gebracht.
Tijdens dit college wordt er ook een tijd voorzien om enkele vormen concreet in te oefenen.
Evaluatie:
Volgende werkopdracht wordt opgegeven: Schrijf een verbatim van een
gehouden pastoraal gesprek. Geef bij ieder van uw tussenkomsten een
korte verantwoording. Wij gaan ervan uit dat het verbatim een 15-tal gesprekstussenkomsten bevat. Geef aan het einde van uw verbatim een globale beoordeling in enkele regels.
Docent:
Dr. S. van Calster
•
Pastoraaltheologie (12 uren)
Doel en inhoud van de cursus
De cursus wil een korte inleiding zijn in de pastoraaltheologie. Binnen deze
discipline van de theologie worden antwoorden gezocht op de vraag naar
de mogelijkheden om christen (c.q. kerk) te zijn in een gedifferentieerde
samenleving (langs verkondiging, getuigenis, liturgie, gemeenschapsopbouw en diaconie).
Met behulp van een beknopt historisch overzicht en de analyse van enkele
kerkelijke pastoraaltheologische documenten wordt er gereflecteerd over
de opdracht om Kerk te zijn in deze wereld.
Literatuur:
Wordt zo mogelijk in de colleges zelf aangegeven.
Evaluatie:
Persoonlijk leerrapport in logboek.
49
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Docent:
Lic. M. Hooyschuur, pr.
•
Pastoraalsociologie (6 uren)
Doel van de cursus:
Inzicht geven in en aandacht vragen voor het gegeven, dat de sociale situatie van mensen van invloed is bij de pastorale benadering. Kijken door de
pastorale bril, maar wel naar de juiste persoonlijke en sociale situatie van
mensen.
Inhoud:
Kort inzicht geven in wat sociologie is en wat die wetenschap beoogt.
We gaan kijken hoe we de realiteiten waarin mensen leven, (gezin, leefeenheid, arbeid, vrije tijd etc.) kunnen plaatsen en beoordelen. We kijken
vanuit een pastoraal-sociologisch standpunt naar deze werkelijkheden.
In dit kijken komt uiteraard de functionalisering en fragmentarisering van
onze samenleving komt aan de orde.
Zo hopen we te ontdekken dat in die verschillende leefsectoren en functies zich een eigen waarden- en normenpatroon ontwikkelt. Een veelvormige samenleving met “veelvormigheid” in de mens zelf. Ook de kerk kan
gezien worden als een functie, als een sector... met haar waarden- en
normenpatroon. Het pastorale werk zal steeds in dialoog staan met die
veelvormige werkelijkheid.
We zullen m.n. leren hoe we een sociale kaart kunnen samenstellen, maar
ook hoe we deze kunnen gebruiken en beoordelen.
Methode:
Korte inleidingen aan de hand van uitgereikte stencils. Daarna groepsgesprek. Cursisten krijgen een model aangereikt voor het beschrijven en
waarnemen van hun eigen woon- en leefomgeving.
Evaluatie: In logboek:
Kijk- en werkopdracht maken. Beschrijving maken van eigen parochie. In
deze opdracht geeft de cursist aan of de gegeven stof en de gevoerde discussie de kijk op de maatschappelijke en sociale werkelijkheid verbreedt,
verheldert en verdiept is.
50
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur:
¾¾ Een reader met enkele artikelen over (pastoraal)sociologie, en hoe je
een sociale kaart kunt maken en beoordelen.
Docent:
Drs. H. Vossen
•
Groepsdynamica/groepsdynamica en vergadertechnieken (atelier) (12 uren)
Doel en inhoud van de cursus:
Het leren omgaan en onderscheiden van leiderschap, leiderschapsfuncties en leiderschapsstijl. Besluitvorming, cyclische planning. Planmatig
werken en methodische aanpak.
Evaluatie:
Persoonlijke verwerking in logboek aan de hand van richtvragen.
Literatuur:
¾¾ Er wordt een cursustekst verstrekt (na de colleges).
Docent:
Dr. J. Van der Vloet MSc
•
Stagesupervisie (21 uur)
Op de grens van theoretische opleiding en praktijk lopen studenten stage.
In de stage ontmoet de student aspecten van de dagelijkse praktijk van de
diaken, pastoraal (mede-)werker of catecheet. Door het meemaken van
supervisie wordt de ontwikkeling van het professioneel functioneren al gedurende de ondersteund.
Supervisie is een vorm van praktijkbegeleiding. Het heeft daar een eigen
plaats naast onder meer:
* werkbegeleiding (mentorschap en directe ondersteuning bij het feitelijk te verrichten werk)
* collegiale consultatie (de consultatievrager krijgt duidelijker zicht op
zijn werkproblemen, en wordt op efficiënte en effectieve geholpen
bij de aanpak ervan)
51
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
* coaching (het aanscherpen van bepaalde aspecten van vakmanschap, en zo nodig het demonstreren van gewenst werkgedrag)
* stagebegeleiding (integratie van theorie en praktijk in het professioneel functioneren)
* counseling (probleemoplossing en exploratie van beleving)
In supervisie ligt de klemtoon duidelijk op leren. Het gaat om systematisch leren aan praktijkervaring, die door de (aankomende) pastor wordt
opgedaan in zijn concreet professioneel handelen. Er wordt op geregelde
tijdstippen en op voldoende afstand van het werk een ‘leergesprek’ georganiseerd, waarin werkervaringen door de betrokkene (op dat moment
de ‘supervisant’) worden nageproefd. Dat leerzaam omzien gebeurt onder deskundige begeleiding van een supervisor en volgens afgesproken
regels. De supervisant bereidt zich persoonlijk op dit leren-gericht samenspreken voor, speciaal door het uitschrijven van een werkverslag. Hij
verwerkt het ook achteraf, enerzijds door in een supervisieverslag te formuleren wat hij uit het systematisch stilstaan bij zijn werkervaring heeft
geleerd, en anderzijds door een oprecht pogen het geleerde in praktijk te
brengen. (Zie: Stevens, Herrebosch, Vandenhoek, Praktijkbegeleiding van
Pastores, Antwerpen, Halewijn 2006 (= Cahiers voor praktische theologie,
Faculteit Godgeleerdheid K.U. Leuven), p61)
Supervisie wil bijdragen tot het optimaal functioneren van de (aankomende) pastor, en wel door persoonsgerichte beroepsontwikkeling.
In de praktijk zal bij supervisie de grens wel eens kunnen vervagen tussen
deze vorm van praktijkbegeleiding en werkbegeleiding, collegiale consultatie, coaching, stagebegeleiding en counseling, telkens wanneer dit dienstig is aan het leerproces van de begeleide persoon.
Als begeleider staat de supervisor naast een studiebegeleider, stagebegeleider, eindverantwoordelijke of spirituaal van de supervisant. Een supervisor zal nooit mededeling doen over de inhoud van de supervisie.
Supervisie begint met een uitgebreid kennismakingsgesprek, waarin de
supervisant onder meer zijn voorlopige leerdoelen bepaalt, en waarin hij
vertrouwd wordt gemaakt de methodiek en de deontologie van supervisie.
52
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Voor de reeks gesprekken die hierop volgt levert de supervisant steeds het
werkverslag en het supervisieverslag per e mail in, en wel ten minste een
volle week voordat het gesprek plaatsvindt.
Supervisor:
J. De Bruin
•
Wereldreligies (23 uur)
Uitgaande van de Verklaring over de Houding van de Kerk ten opzichte
van de niet-christelijke godsdiensten (II. Vaticaans Concilie) én vanuit een
godsdienstwetenschappelijke invalshoek gaan we in deze cursus de verschillende godsdiensten in hun essentiële kenmerken onderzoeken. Aan
de orde komen de wisselwerking tussen religie en cultuur en de weg van
de mens naar God toe. Voor alle belangrijke godsdiensten wordt de spiritualiteit beschreven, maar ook de verschillen die uit het typerende godsbeeld
voortkomen. In dit verband wordt ook het belangrijke onderscheid tussen
monistische en monotheïstisch visies besproken. Uitgaande van actuele
vragen gaan we dan de grote religies bespreken: het Jodendom, de islam,
het hindoeïsme en het boeddhisme. Hun typische kenmerken worden belicht, maar ook de overeenkomsten en verschillen met het christendom.
Naast deze godsdiensten komt vervolgens ook de secularisatie aan de
orde (de verwereldlijking van culturen en religies) en tevens het hieruit
voortvloeiende fundamentalisme. We gaan uitgebreid in op het Nieuwe
Tijds Denken met zijn typische consequenties voor de moderne spiritualiteit. Talloze nieuwe religieuze bewegingen hebben in de laatste jaren hun
plaats op de ´religieuze markt´ veroverd en ook het christendom is intussen door dit denken beïnvloed.
Aan het einde van de cursus vindt een terugkoppeling naar het christendom plaats: wat kunnen wij van anderen leren en wat zouden zij van ons
kunnen leren? Hierbij staan we dan ook even stil bij de voorwaarden en
spelregels voor een (officiële) interreligieuze dialoog.
Aanbevolen literatuur (in de bibliotheek aanwezig):
¾¾ W.F. Klein & M. Kopuit, De joden in Nederland – een beeld van hun
leven na 1945 Van Gorcum 1969
¾¾ H. Gibb, De Islam – een historisch overzicht Boom 1981
53
Studiegids 2014 - 2015
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
Erika Helene Etminan, Werner Plate, Het Geheim van de Dood, Het
Westers dodenboek: wegwijzer voor het leven na de dood Lannoo
2005, Hoofdstuk: De cyclische zienswijze uit het Oosten (p. 53-64)
Katholieke Raad voor Kerk en Samenleving
¾¾ Hunkering naar Heelheid – Het nieuwe religieuze verlangen naar een
authentiek bestaan, 2000
¾¾ Reacties op nieuwe Religiositeit
¾¾ I Kwesties rond het zelf, 2001
¾¾ II Kwesties rond cultuur en Kerk, 2001
¾¾ III Katholiek omgaan met nieuwe religiositeit, 2005
→ Advies aan de Nederlandse Bisschoppen Konferentie (p. 43)
→ Kiezen voor dialoog (p. 46)
Docent:
mevr. Drs. E.H. Etminan
54
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
4. Jaar VI
•
Pastoraal in zorginstellingen (22 uren)
Doel van de cursus:
Cursisten zijn in staat te verstaan wat (ernstig) ziek-zijn oproept aan gedachten, gevoelens en reacties. Ze hebben kennis van processen die zich
voordoen bij het verwerken van ernstig verlies of naderende dood. Ze kunnen zo luisteren en communiceren, dat zieken, gehandicapten en hun familie bij hen ‘op verhaal kunnen komen’ en kunnen delen wat hen bezig
houdt. Zij begrijpen wat ziekte en verlies teweeg brengen in het geloven
van mensen.
Ze kunnen omgaan met gevoelens van teleurstelling, opstandigheid, verbittering en onmacht. Ze hebben kennis van de wijze(n) waarop de Bijbel
omgaat met de mens die lijdt (bv. Job)
Zij kennen de visie van de burgerlijke overheid op zorg in instellingen/
tehuizen, alsmede de visie van de VGVZ, m.n. het beroepsprofiel voor
pastores.
Zij zijn bekwaam zich te profileren, transparant te zijn over hun taak en samen te werken met andere zorgverleners, zodat de geestelijke/pastorale
zorg geïntegreerd is in de totale zorg.
Zij kennen het belang, de plaats en de mogelijkheden van liturgie en pastoraal groepswerk in een zorginstelling en doen een passend aanbod.
Zij zijn in staat om stervenden nabij te zijn en te begeleiden, alsmede hun
dierbaren (rond – en na het overlijden). Zij kennen het pastorale belang
van het sacrament van de Zieken, alsmede de kansen en beperkingen
voor het bidden met zieken, stervenden en hun naasten.
Ze reflecteren op vragen rond euthanasie en hoe je daar als pastoraal
(mede)werk(st)er mee omgaat. Het gaat in deze cursus niet enkel om kennisoverdracht, maar ook om het inoefenen van pastorale vaardigheden via
rollenspel en een interactieve benadering van de genoemde thema’s.
Docent:
Drs. A.G.M. Franssen
55
Studiegids 2014 - 2015
•
IV. Omschrijving van de colleges
De heilige Schriften van de Joden en de Christenen (18
uren)
Wij christenen mogen nooit vergeten dat Jezus van Nazareth een zoon
is van het joodse volk, geworteld in de traditie van Mozes en de profeten.
Door de ontmoeting met het jodendom gaan wij Jezus beter begrijpen. Niet
alleen door de Schriften maar ook door onze theologie en liturgie blijven
wij vitaal verbonden met de joodse godsdienst. Joden en christenen leven
uit één en dezelfde wortel.
Hoe meer wij handelen vanuit dat besef, hoe
meer wij zullen bijdragen tot de sjalom die alle volken in het vooruitzicht is
gesteld. (NL Bisschoppen, Levend uit één en dezelfde wortel, 1995)
Thema’s die aan bod zullen komen:
¾¾ NL Bisschoppen over relatie jodendom-christendom
¾¾ Uitleg van het oude testament in het nieuwe testament
¾¾ Het Joodse karakter van de christelijke bijbel
¾¾ Rabbijnse exegese
¾¾ De bijbelse talen
¾¾ Bijbelse thema’s Rechtvaardigheid, werk en armoede
¾¾ Katholieke bijbelexegese in de laatste twee eeuwen
¾¾ De werking van de Bijbel in het kerkelijk leven
¾¾ Spirituele lezing van de bijbel
¾¾ De feesten in het Johannes Evangelie, m.n. Sabbath en Pesach
¾¾ De Joden in het Johannes Evangelie
¾¾ Paulus en de Wet
Literatuur: wordt aangereikt.
Eigen bijbel meenemen naar de colleges.
Gebruik zal worden gemaakt van:
¾¾ Internationaal Commentaar op de Bijbel, E. Eynikel, E. Noort, T. Baarda, A. Denaux (red.). Kok/Averbode, 2001.
¾¾ The Jewish People and their Sacred Scriptures in the Christian Bible,
Rome, 2002.
De cursus wordt afgesloten met een schriftelijk examen.
Docent:
M. Heemels
56
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
•
IV. Omschrijving van de colleges
Sacramentencatechese doop/vormsel
Sacramentencatechese doopsel (15 uren)
In deze module krijg je op een geïntegreerde manier methodes en basiskennis aangereikt om op een levensnabije en evangeliserende manier
ouders die het doopsel vragen voor hun kind te begeleiden. De module
bevat:
¾¾ Wat ervaren ouders die een kind krijgen? Wat kan het doopsel voor hen
betekenen? Vanuit de religieuze ontwikkelingspsychologie brengen we
enkele aandachtspunten die je kunnen helpen bij de doopcatechese
¾¾ Hoe organiseer je concreet een of meer ouderavonden? Enkele modellen worden aangereikt en er is ook aandacht voor het doopsel van
oudere kinderen
¾¾ Didactiek: je krijg een inleiding in de didactische aspecten van catechese
Sacramentencatechese: vormsel (13 uren)
In deze module krijg je op een geïntegreerde manier methodes en basiskennis aangereikt om op een levensnabije en evangeliserende manier
ouders die het vormsel vragen voor hun kind en de kinderen te begeleiden.
De module bevat:
¾¾ Help een tiener in huis! Ontwikkelingspychologie van de tiener (en zijn
ouders…).
¾¾ Vormselcatechese: een overzicht van bestaande vormselhandleidingen, hoe er mee te werken en specifieke didactische technieken voor
deze doelgroep
¾¾ Ouderavonden: vanuit het magazine Groeien leren we hoe we een
aantal ouderavonden kunnen opzetten vanuit de vragen die door de
nieuwe levensfase van de kinderen bij ouders leven en hoe we deze in
een vruchtbaar gesprek kunnen brengen met het geloof
¾¾ Didactiek: je krijg een inleiding in de didactische aspecten van catechese
Docenten:
Dr. J. Van der Vloet/J. De Bruin/J. Marx
57
Studiegids 2014 - 2015
•
IV. Omschrijving van de colleges
Volwassencatechese (11 uren)
Doelen van de cursus:
1. De cursisten hebben inzicht in de ontwikkeling van de volwassenencatechese in de loop van de eeuwen en in de modellen die hiervoor in
onze tijd worden gebruikt.
2. Zij begrijpen de betekenis van de “Oriëntatietekst voor de parochiecatechese in de Nederlandse kerkprovincie”voor de volwassencatechese.
3. Zij weten wat “catechese als initiatie”voor volwassenen inhoudt, in onderscheid met andere catechesemodellen. zij zien in wat het belang
ervan is in het licht van de huidige situatie van geloof en Kerk in onze
samenleving.
4. Zij weten wat het WeG-project inhoudt en begrijpen de bedoeling ervan.
5.Zij zijn in staat om in teamverband de geloofsvorming “Opnieuw
beginnen”te organiseren en te begeleiden.
Inhoud:
1. De plaats, de verschillende vormen en de zin van volwassenencatechese in de Kerk.
2. De aard, bedoeling en betekenis van ‘Catechese als initiatie’.
3. De uitgangspunten, bedoeling, structuur en inhoud van het “WeG-project”.
4. De bedoeling, structuur, inhoud, werkwijze en organisatie van ‘Opnieuw
beginnen’ en “Jonge wijn in nieuwe zakken”.
Methode: (Op welke manier wordt de lesstof behandeld?)
Doceren en informeren; inventarisatie en verkenning; uitwisseling van
ervaringen, beleving en meningen; vergelijking, reflectie en beoordeling;
bekend raken met mogelijkheden tot praktische toepassing; evaluatie en
toetsing.
Evaluatie:
Door middel van uitwisseling van ervaringen en meningen n.a.v. de cursus
m.b.v. een evaluatieformulier.
58
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Literatuur:
¾¾ Oriëntatietekst voor de parochiecatechese in de Nederlandse Kerkprovincie. SRKK.
¾¾ J. v.d. Vloet, “Meegaan om te zien”, Kok, Antwerpen 2010.
¾¾ “Opnieuw beginnen”, 2e druk (handleiding, cd en werkboekje), Halewijn, Antwerpen 2013.
¾¾ “Kom en zie” (handleiding, cd en werkboekje), Halewijn, Antwerpen
2014.
Docent:
Drs. R. Landré
•
Inleiding Godsdienstpedagogie (8 uren)
Doel van de cursus:
De cursist wordt vertrouwd gemaakt met de theoretische achtergronden
van het godsdienstpedagogisch handelen.
Inhoud:
Ter inleiding komen enkele aspecten ter sprake van de historische ontwikkeling, de cultuurfilosofische en maatschappelijke context, en de fundamenteel theologische plaatsbepaling van de godsdienstpedagogie. Vervolgens wordt het systematisch handelen van de godsdienstpedagoog
beschreven aan de hand van onderdelen uit didactiek, ontwikkelingspsychologie en theologie.
Methode:
Hoor- en gesprekscollege
Verplichte literatuur:
¾¾ J. van der Vloet: Meegaan om te zien. Godsdienstpedagogie op nieuwe
wegen. Kampen, Kok 2002 Delen I en II t/m hoofdstuk 4
¾¾ Congregatie voor de Clerus: Algemeen directorium voor de catechese.
Utrecht, SRKK 1998
Evaluatie:
Aan de hand van de bij de diverse hoofdstukken geformuleerde verwerkingsvragen.
59
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Docent:
Zeh J. De Bruin
•
Ouderenpastoraal (4 uren)
Na een korte inleiding over Ouderenpastoraat verkennen we ieders eigen
praktijksituatie. Wat gebeurt er concreet voor en samen met ouderen? En
waar ligt ieders eigen affiniteit?
Daarna besteden we ruim aandacht aan een analyse van de eigen praktijk
met behulp van de bevindingen van het project Ouderenpastoraat in Venlo. Dat project vervult inmiddels een voortrekkersrol in het federatieproces
van de stadsparochies van Venlo en kan ons helpen de eigen mogelijkheden én beperkingen goed in beeld te krijgen. We staan daarbij ook stil bij
de eigen beleving, omdat dit voedend kan zijn voor onze eigen affiniteit
met ouderen en onze eigen affiniteit met pastoraat.
Tenslotte verzamelen we, op basis van verkenning en analyse, een aantal
schetsen voor een bescheiden, maar haalbaar plan van aanpak in de eigen praktijksituatie.
Docent:
Drs. J. Beckers
•
Identiteit Katholiek Onderwijs (3 uren)
Doel en inhoud:
Betekenis en belang van Katholiek onderwijs en hoe geven we hier vorm
en inhoud aan.
Per cursist, door Kairos aan te schaffen literatuur:
¾¾ Arko-reglement.
¾¾ Bezield en Zelfbewust. Uitgegeven door de Bisschoppenconferentie.
Aanbevolen literatuur ter verdere persoonlijke verdieping:
¾¾ Mysterie, gemeenschap en zending van de katholieke school door Mgr.
Dr E. de Jong. Gepubliceerd in Communio. 31 nr. 3 mei-juni 2006.
Methode:
Verdieping en reflectie op literatuur.
60
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Docent:
Mevr. M. Van Helvert
•
Inleiding parochiecatechese (3 uren)
Algemeen
De studenten hebben reeds een inzicht in de parochiecatechese zoals die
in hun parochie of gebied verloopt.
Doelstellingen
Algemene doelstelling(en)
Het gebied van de parochiecatechese verkennen, de basisprincipes van
een hedendaagse parochiecatechese verwoorden en in het geheel van
onze tijd plaatsen.
Concrete doelstellingen
¾¾ Het gebied van de parochiecatechese in kaart brengen door de situatie
in de eigen parochie te analyseren
¾¾ Reflecteren op deze analyse en ze verbreden naar de achterliggende
opvattingen
¾¾ Deze opvattingen confronteren met een hedendaagse visie op de parochiecatechese als initiatie in het christelijke leven
Methode
Eigen reflectie door middel van analyse-instrument; doceren en confronteren van nieuwe informatie; reflectie-arbeid; toepassing op concrete velden
van de praktijk.
Literatuur
¾¾ J. VAN DER VLOET, Meegaan om te zien. Godsdienstpedagogie op
nieuwe wegen, Kok Kampen, 2002, p. 295-321
¾¾ Analyserooster parochiecatechese
Evaluatie
Toetsing gebeurt door middel van de evaluatie van het analyserooster en
de verwerking van de leerstof. Het actieplan dat de student opstelt naar
aanleiding van deze cursus op het gebied van de catechese in de parochie.
61
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Docent:
Zeh J. De Bruin
•
Godsdienstsociologie (22 uren)
Deze cursus wil inzicht verschaffen in het functioneren van godsdienst,
kerk en levensbeschouwing in onze huidige samenleving. In het eerste –
methodische – deel wordt de (godsdienst)sociologie en de relatie tussen
sociologie en theologie gepresenteerd. In het tweede – systematische –
deel volgt een sociologische analyse van godsdienst, kerk en samenleving, alsmede van de verhouding tussen deze verschijnselen. Het derde
deel van de cursus biedt een bondige beschrijving van de ontwikkelingen
m.b.t. de samenleving en de met name christelijke en kerkelijk georganiseerde godsdienst. Het laatste deel van de cursus verkent de huidige
godsdienstige en levensbeschouwelijke situatie in Nederland.
Vorm:
Hoorcollege
Literatuur:
Verplicht aan te schaffen:
¾¾ Dekker, G. en H. C. Stoffels, Godsdienst en samenleving. Een introductie in de godsdienstsociologie, Kampen: Kok, 2009 (of een latere
uitgave).
Zal tijdens de colleges worden uitgereikt:
¾¾ Schepens, Th., ‘Struggle for Life op de religieuze markt’, in: L. van Dun
e.a. (red.), God is Dood! Leve God? Beschouwingen over zingeving,
Tilburg: Centrum voor Wetenschap en Levensbeschouwing, 1995.
Overig:
¾¾ Hart, J.de, Geloven binnen en buiten verband. Godsdienstige ontwikkelingen in Nederland, Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau,
2014 (http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2014/
Geloven_binnen_en_buiten_verband).
¾¾ Bernts, T., G. Dekker en J. de Hart, God in Nederland 1996-2006, Kampen: Ten Have, 2007.
62
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
¾¾
¾¾
¾¾
¾¾
IV. Omschrijving van de colleges
Dekker, G., J. de Hart en J. Peters, God in Nederland 1966-1996, Amsterdam: Anthos, 1997.
Hart, J. de, Zwevende gelovigen. Oude religie en nieuwe spiritualiteit,
Amsterdam: Bert Bakker, 2011.
Kregting, J. en J. Massaar-Remmerswaal, Kerncijfers Rooms-Katholieke Kerk 2012 (Rapport nr. 630), Nijmegen: Kaski, 2013. (http://www.
ru.nl/kaski/onderzoek/publicaties/2013/).
Schepens, Th., L. Spruit en J. Kregting, De Rooms-Katholieke Kerk in
Nederland 1960-2000: Een statistisch trendrapport (Memorandum nr.
326), Nijmegen: Kaski/Tilburg: UvT, 2002 (http://www.ru.nl/kaski/virtuele_map/publicaties/).
Tentamen:
Schriftelijk
Docent:
Dr. Th.M.M. Schepens
•
Liturgie in instellingen (8 uren)
De colleges beperken zich tot Liturgie in zorginstellingen (cf. categoriale
liturgie) zoals zieken-, verpleeg- en verzorgingshuizen, inrichtingen van
justitie en instellingen voor geestelijk gehandicapten in Nederland. Naast
bestaande vormen van liturgische vieringen worden aangepaste vormen
van liturgie besproken.
Gerelateerde informatie:
¾¾ Congregatie voor de Goddelijke Eredienst, Actio Pastoralis (15.05.1969)
over HH. Missen in bijzondere bijeenkomsten (vgl.: www.liturgie.de
richtlinienfgruppenmessen)
¾¾ Liturgie en zorg in: Tijdschrift voor Liturgie, juli 2000
¾¾ Vieringen in: Nieuw handboek Geestelijke Verzorging (Jaap Doolaard,
red.) Kampen 2006, blz. 249 e.v., blz. 550 e.v. & passim.
Docent:
Dr. G. Sars
63
Studiegids 2014 - 2015
•
IV. Omschrijving van de colleges
Liturgie in scholen (5 uren)
Doel van de cursus:
De student overziet de mogelijkheden voor het vieren van liturgie binnen het
kader van de school, en de daarmee samenhangende liturgiecatechese.
Inhoud:
Omschrijving van de begrippen ‘liturgie’ en ‘sacramenten’ in samenhang
met het godsdienstpedagogisch handelen binnen de school. Aan de hand
van voorbeelden uit de praktijk worden mogelijkheden en grenzen verkend.
Methode:
Hoor- en gesprekscollege.
Literatuur:
¾¾ Dorothy Kosinski Carola, Learning about Liturgy, Catechesis for children and their families. San Jose, California Resource Publcations Inc.,
2001
¾¾ Alexander Saberschinsky, Der gefeierte Glaube. Einführung in die Liturgiewissenschaft, Freiburg, Herder 2006
¾¾ Martin Stuflesser und Stafan Winter, Wo zwei oder drei versammelt
sind. Was ist Liturgie? Regensburg, Pustet 2004
¾¾ Ulrich Filler, Liturgie. Das Herz der Kirche. Kisslegg fe-medienverlag,
2002
¾¾ Helmut Geiger, Zeichen der Liebe. Leipzig Benno-Verlag; Paderborn
Bonifatius, 2000
¾¾ Maristella van Elkelenburg en Carolijn van Voorst tot Voorst, Met kinderen het woord vieren. Delen A/B/C. Oisterwijk, SamuelAdvies 2003
¾¾ John Marx (red.), Het Licht op ons pad. Methode voor doorlopende catechese. Roermond – Baarn, Bisdom Roermond – Adveniat 2012
Evaluatie:
Werkopdracht maken.
Docent:
Zeh J. De Bruin
64
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
•
IV. Omschrijving van de colleges
Didaktiek (7 uren)
Doel van de cursus:
a. Na afloop van deze bijeenkomsten zijn de deelnemers in staat om in
hun eigen woorden weer te geven:
1. de opbouw van een catechesebijeenkomst;
2. tenminste vijf van de besproken tips (inclusief hun eigen mening hierover).
b. We hopen dat ze bereid zijn om met hetgeen hen geboden werd
hun eigen huidige (toekomstige) praktijk kritisch te beschouwen en
indien nodig te veranderen.
Inhoud:
Met behulp van de tijdens deze colleges uit te reiken reader worden het
didactisch analytisch model (inclusief de Doel-obstakel structuur) en tien
tips voor een goede catechese aan de orde gesteld.
Methode:
College met groepswerk en individuele opdracht.
Reader wordt verstrekt.
Aanbevolen literatuur ter verdere persoonlijke verdieping:
¾¾ J. van der Vloet, Meegaan om te zien. Godsdienstpedagogie op nieuwe
wegen. Kampen, Kok 2002
Evaluatie:
Beoordeling van de tijdens het college gegeven individuele opdracht welke
als huiswerk dient te worden gemaakt .
Docent:
J. Marx
•
Stagesupervisie (18 uren)
Op de grens van theoretische opleiding en praktijk lopen studenten stage.
In de stage ontmoet de student aspecten van de dagelijkse praktijk van de
diaken, pastoraal (mede-)werker of catecheet. Door het meemaken van
supervisie wordt de ontwikkeling van het professioneel functioneren al gedurende de ondersteund.
65
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Supervisie is een vorm van praktijkbegeleiding. Het heeft daar een eigen
plaats naast onder meer:
* werkbegeleiding (mentorschap en directe ondersteuning bij het feitelijk te verrichten werk)
* collegiale consultatie (de consultatievrager krijgt duidelijker zicht op
zijn werkproblemen, en wordt op efficiënte en effectieve geholpen
bij de aanpak ervan)
* coaching (het aanscherpen van bepaalde aspecten van vakmanschap, en zo nodig het demonstreren van gewenst werkgedrag)
* stagebegeleiding (integratie van theorie en praktijk in het professioneel functioneren)
* counseling (probleemoplossing en exploratie van beleving)
In supervisie ligt de klemtoon duidelijk op leren. Het gaat om systematisch leren aan praktijkervaring, die door de (aankomende) pastor wordt
opgedaan in zijn concreet professioneel handelen. Er wordt op geregelde
tijdstippen en op voldoende afstand van het werk een ‘leergesprek’ georganiseerd, waarin werkervaringen door de betrokkene (op dat moment
de ‘supervisant’) worden nageproefd. Dat leerzaam omzien gebeurt onder deskundige begeleiding van een supervisor en volgens afgesproken
regels. De supervisant bereidt zich persoonlijk op dit leren-gericht samenspreken voor, speciaal door het uitschrijven van een werkverslag. Hij
verwerkt het ook achteraf, enerzijds door in een supervisieverslag te formuleren wat hij uit het systematisch stilstaan bij zijn werkervaring heeft
geleerd, en anderzijds door een oprecht pogen het geleerde in praktijk te
brengen. (Zie: Stevens, Herrebosch, Vandenhoek, Praktijkbegeleiding van
Pastores, Antwerpen, Halewijn 2006 (= Cahiers voor praktische theologie,
Faculteit Godgeleerdheid K.U. Leuven), p61)
Supervisie wil bijdragen tot het optimaal functioneren van de (aankomende) pastor, en wel door persoonsgerichte beroepsontwikkeling.
In de praktijk zal bij supervisie de grens wel eens kunnen vervagen tussen
deze vorm van praktijkbegeleiding en werkbegeleiding, collegiale consultatie, coaching, stagebegeleiding en counseling, telkens wanneer dit dienstig is aan het leerproces van de begeleide persoon.
66
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IV. Omschrijving van de colleges
Als begeleider staat de supervisor naast een studiebegeleider, stagebegeleider, eindverantwoordelijke of spirituaal van de supervisant. Een supervisor zal nooit mededeling doen over de inhoud van de supervisie.
Supervisie begint met een uitgebreid kennismakingsgesprek, waarin de
supervisant onder meer zijn voorlopige leerdoelen bepaalt, en waarin hij
vertrouwd wordt gemaakt de methodiek en de deontologie van supervisie.
Voor de reeks gesprekken die hierop volgt levert de supervisant steeds het
werkverslag en het supervisieverslag per e mail in, en wel ten minste een
volle week voordat het gesprek plaatsvindt.
Supervisor:
J. De Bruin
•
Licht op mijn pad (3 uren)
Doelstelling:
Na afloop van dit college zijn de deelnemers in staat om in hun eigen woorden een beschrijving te geven van de nieuwe methode “Het Licht op ons
Pad” en haar sterke en minder sterke punten.
Ook kunnen ze in eigen bewoordingen aangeven welke gebruiksmogelijkheden zij in hun nabije omgeving zien voor deze methode, nu en in de
nabije toekomst.
Tijdens dit college zullen we kennismaken met een volledig nieuwe methode voor integrale, doorlopende parochiecatechese, verdeeld in vijf leeftijdscategorieën (4-6, 7-9, 10-12, 13-15, 16+). Steeds weer zullen we ons
afvragen wat de sterke en minder sterke punten van deze methode zijn
en of we gebruiksmogelijkheden voor deze methode zien in onze eigen
omgeving.
Literatuur:
¾¾ (een selectie van) de methode “Het Licht op ons pad”.
67
Studiegids 2014 - 2015
IV. Omschrijving van de colleges
Evaluatie:
Het schrijven van maximaal 2 a-4-tjes voor in de portofolio aan de hand
van de volgende twee richtvragen:
1. Wat is er tijdens dit college ter sprake gekomen.
2. Wat vind ik van het gepresenteerde?
Docent:
J. Marx
68
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
V. pastorale stage (stage paper)
Doelstelling
Gedurende jaar V en jaar VI doet de student een stage in een aangewezen parochie of instelling onder supervisie. De stage heeft als doelstelling:
begeleide kennismaking met zoveel mogelijk aspecten van de pastoraal in
een parochie of instelling en inoefening van verschillende liturgische en pastorale competenties. Schoolcatechese valt in de regel niet onder de stage,
eventueel wel andere soorten van catechese, indien aanwezig.
Begeleiding in de parochie of instelling
De stage wordt ter plekke begeleid door de pastoor of een andere verantwoordelijke, die als mentor optreedt. De mentor en de stagiair houden regelmatige werkbesprekingen (bijv. tweewekelijks). Zij plannen samen de activiteiten van de stagiair. Zij evalueren de activiteiten en de ervaringen van de
stagiair, zijn/haar houding in pastorale omgang met de mensen, en de eventuele moeilijkheden die zich voordoen. De stagiair houdt de mentor op de
hoogte van wat hij/zij doet en brengt daarover verslag uit. De mentor geeft
aanwijzingen en eventueel correctieve opmerkingen. Het is bijv. mogelijk dat
de stagiair eerst met de mentor meegaat bij een aantal activiteiten, zodat
de stagiair kan observeren hoe de mentor in de pastorale praktijk optreedt.
Achteraf kunnen zij daarop reflecteren. In het algemeen wijdt de mentor de
stagiair in in de verschillende aspecten van de pastoraal.
Supervisie in de opleiding
De supervisor van de opleiding begeleidt de stagiair in de supervisielessen.
De stagiair maakt daartoe werkverslagen volgens een bepaald model (waarin ook opgenomen verbatims). De eerste vier keer wordt de stagiair apart
gesuperviseerd vanuit de eigen verslagen. Daarna kan de supervisie ook
groepsgewijs worden vervolgd. Na een eventuele diakenwijding in de loop
van het studiejaar gaat de supervisie door tot het einde van het studiejaar.
69
Studiegids 2014 - 2015
V. Pastorale stage
Tijdsbesteding
De stage begint aan het begin van het studiejaar en duurt tot het einde ervan. Het aantal uren per week dat de stagiair aan de stage besteedt, is
afhankelijk van de omstandigheden (baan, gezin enz.), maar zou tenminste
vier uren per week dienen te bedragen, gedurende het hele studiejaar.
Stageactiviteiten
De stageactiviteiten kunnen, naargelang de mogelijkheden ter plekke, zich
uitstrekken tot het terrein van liturgie ( als lector en acoliet assisteren in
verschillende soorten vieringen; eventueel als cantor of ceremoniarius optreden; inleidende woordjes voor de vieringen en voorbede maken en houden;
een ‘overweging’ of ‘woordje’ houden in bepaalde vieringen (bijv. boeteviering of vespers); ziekencommunie rondbrengen; een uitvaart voorbereiden;
voorbereiden en meehelpen bij de vooravondwake van een uitvaart en de
uitvaart zelf; meegaan naar het kerkhof of crematorium; meehelpen bij de
voorbereiding van de liturgie; voorbereiden van hen die taken uitoefenen
in de liturgie; rozenkrans voorbidden; woord en gebedsvieringen voorbereiden en houden), van de verkondiging (deelname aan evangelisatie- en
vormingsactiviteiten voor verschillende groepen en zelf daarin een aandeel
leveren; meehelpen bij kinderen - , jongeren - of volwassenencatechese;
meehelpen bij de voorbereiding op de sacramenten; pastorale bezoeken
aan nabestaanden bij een overlijden; pastorale bezoeken aan hen wie zij de
ziekencommunie brengen en aan andere zieken; pastorale bezoeken aan
andere mensen; het schrijven van een artikel voor het informatieblad, de
website enz. ), en van de opbouw en leiding (eerste verkenning van groepen
die in de geloofsgemeenschap actief zijn en zich op de hoogte stellen van
hun leden, werkterrein, werkwijze, organistie; eventueel meewerken in de
een of andere groep; deelname aan een of meerdere vergaderingen.
Beoordeling
De supervisor bezoekt vóór het begin van het studiejaar de mentor. Daarna
zijn er twee gesprekken van stagiair, mentor en supervisor samen om de
voortgang van de stage te meten aan de hand van de zelf geformuleerde
70
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
V. Pastorale stage
doelstellingen. De supervisor beoordeelt of de stagiair een aanvaardbare
ontwikkeling in de stage heeft doorgemaakt die vertrouwen geeft naar de
toekomst toe en of de stagiair supervisabel is. De mentor geeft aan de rector van de opleiding een beoordeling van de stage. De mentor geeft aan de
rector eveneens zijn mening over de geschiktheid van de kandidaat voor de
diakenwijding resp. kerkelijke zending.
Daarbij wordt gelet op een aantal ‘competenties’ (aanwezigheid van pastorale bewogenheid en interesse; vermogen om in het algemeen met mensen
om te gaan; vermogen om te luisteren en adequaat te spreken; inlevings- en
meelevingsvermogen; vermogen om situaties en personen in te schatten;
vermogen om samen te werken in het pastorale team en met de vrijwilligers; liturgische en spirituele houding; inhoudelijkheid van de verkondiging
en aansluiting bij de toehoorders; integratie van de geestelijke dimensie in
de activiteiten; discretie; prudentie in aanpak en beoordeling; stressbestendigheid; reflectievermogen; kunnen hanteren van eigen grenzen en mogelijkheden; kunnen aanvoelen van gewenst eigen initiatief; open houding ten
opzichte van de begeleiders).
71
Studiegids 2014 - 2015
72
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VI. de voortgezette vorming
1. Voor wie en hoe?
Voor hen die de opleiding aan het TIR hebben afgesloten is er de voortgezette vorming. De voortgezette vorming strekt zich uit gedurende vijf studiejaren na het afsluitende studiejaar. (ex Fontys studenten 4 jaar). In die tijd
onderhoudt de gedelegeerde contacten met hen en, indien in een parochie
werkzaam, met de pastoors bij wie zij werkzaam zijn. Per studiejaar zijn er
twee bezinningsweekends, één studiedag samen met de echtgenotes en
vier studieweekends. Gedurende de vijf jaren van de voortgezette vorming
blijft men ook deelnemen aan de jaarlijkse retraite, door de spirituaal georganiseerd, of in overleg met hem nemen zij deel aan een andere retraite.
De voortgezette vorming is verplicht. Zij heeft voorrang boven werkzaamheden in de parochie of instelling. Alleen om dringende redenen kan men
hiervan ontheven worden. Verzoeken daartoe dienen bij de gedelegeerde
resp. de spirituaal te worden ingediend. Men dient de verhindering ook door
te geven aan de studieprefect, dit mede in verband met het gereed maken
van kamers en reserveringen van maaltijden.
Na het beëindigen van de voortgezette vorming nemen de diakens, pastorale werkers en geestelijke verzorgers deel aan de permanente vorming, zoals
die door het bisdom voor de priesters georganiseerd wordt. Zij kunnen ook,
op vrijwillige basis, aan het programma van de voortgezette vorming blijven
deelnemen, mits zij zich tijdig aanmelden. Voor deelname aan bezinningsdagen en retraites in de Foyer te Thorn worden voor hen de gebruikelijke
kosten voor maaltijden en overnachting in rekening gebracht.
73
Studiegids 2014 - 2015
VI. Voortgezette vorming
2. Data en programma
30 augustus 2014
Opening studiejaar (zie IX.6)
17 en 18 oktober 2014
Studieweekeinde (zie IX.3a)
Thema:
Evangelii Gaudium - De Vreugde van het Evangelie. Exhortatie van Paus
Franciscus. Paus Franciscus schreef met Evangelii Gaudium - De Vreugde
van het Evangelie - een bijzonder document. In deze exhortatie, of aansporing, gericht aan bisschoppen, priesters, diakens en alle gelovigen benadrukt de paus hoe belangrijk het is de vreugde van het Evangelie uit te
dragen. Deze vreugde ligt besloten in een persoonlijke relatie met de Heer.
Wie de vreugde daarvan ervaart, wil en moet haar delen, stelt de paus.
Inleider:
Mgr. Dr. J. Vries
Mgr. Dr. J. Vries is rector van het Groot Seminarie Rolduc en het Theologisch Instituut Rolduc. Aan beide instituten is hij tevens docent.
Literatuur:
De exhortatie: Evangelii Gaudium
(In bezit hebben en van de inhoud kennisgenomen hebben).
12 en 13 december 2014
Bezinningsweekeinde te Thorn
Opmerking: de deelnemers dienen zichzelf aan te melden bij de Foyer,
tel.0475-562770 (zie III.3) en handdoeken, lakens en sloop mee te nemen.
16 en 17 januari 2015
Studieweekeinde (zie IX.3a)
74
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VI. Voortgezette vorming
Vrijdagavond 16 januari 2015: Thema: Intervisie
Ná afloop van de theoretische opleiding en de stage-supervisie is er in de
voortgezette vorming de gelegenheid voor intervisie-gesprekken op collegiaal niveau. In deze intervisie gaan we op het eigen professionele functioneren in de praktijk reflecteren en zo nodig samen oplossingen ontwikkelen.
In het begin wordt er een effectief werkende communicatiestructuur aangereikt en ingeoefend die het mogelijk maakt in deze collegiale gesprekken tot
goede resultaten te komen. Basiselementen van deze communicatie zijn:
goed luisteren (een kunst!), respect voor elkaar en het adviseren vanuit een
collegiale houding. Ter inleiding wordt er door de docente de nodige informatie verstrekt. Tijdens de oefeningen werken de deelnemers zelfstandig.
Inleider:
mevr. Drs. E.H. Etminan
Mw. Drs. E.H. Etminan is docente wereldreligies aan het Theologisch
Instituut Rolduc.
Zaterdag 17 januari 2015:
Thema: Buitengewone synode over huwelijk en gezin.
De inleider zal de deelnemers van de voortgezette vorming kennis laten
nemen van de doelstellingen en de agenda van de “Buitengewone synode
over huwelijk en gezin” zoals deze in oktober 2014 gehouden zal worden.
Tevens zal hij, voor zover dat op de datum van deze bijeenkomst mogelijk
is, de deelnemers ook graag een tussenbalans van de uitkomsten van de
synode geven.
Inleider:
dhr. Dr. L. Hendriks
Dhr. Dr. L. Hendriks studeerde aan het Grootseminarie Rolduc en werd
in 2002 tot priester gewijd. Hij behaalde in 2005 zijn licentiaat aan het
Johannes Paulus II instituut te Rome. In 2009 promoveerde hij aan hetzelfde instituut van de Lateraanse Universiteit tot doctor in de gewijde
theologie, met het proefschrift “Choosing from Love. The Concept of
‘Electio’ in the Structure of the Human Act according to Thomas Aquinas”.
In 2008 werd hij inwonend docent ethiek en moraaltheologie aan het
Grootseminarie Rolduc; in 2009 werd hij benoemd tot vice-rector aan de
priesteropleiding; in 2012 kwam daar de taak van studieprefect bij. Hij is
hoofdredacteur van het Internationaal Katholiek Tijdschrift ‘Communio’.
75
Studiegids 2014 - 2015
VI. Voortgezette vorming
24 januari 2015
Studiedag voor diakens en echtgenotes
(zie ook IX.3.b)
Thema: Pastorale zorg bij mensen met dementie
Onderzoek heeft uitgewezen dat het aantal mensen met dementie in de
komende jaren toe zal nemen. Dit komt doordat mensen steeds ouder
worden, en doordat we te maken hebben met vergrijzing van de bevolking.
Door de huidige ontwikkelingen in de zorg, zullen ook mensen met dementie steeds langer thuis blijven wonen, waardoor we in het parochiewerk
meer mensen met dementie en hun partners gaan tegenkomen. Aandacht
voor mensen met dementie en hun partners is dan ook belangrijk.
Maar wat is dementie nu eigenlijk? En hoe ga je met mensen met dementie om? En hoe kunnen we aandacht hebben voor hun partners?
Vanuit onze eigen ervaringen gaan we hier samen naar kijken en met elkaar hierover in gesprek.
Daarnaast zal er ook kort wat uitleg gegeven worden over de verschillende
fases van het dementieproces, en hoe de pastorale zorg voor mensen met
dementie in de context van een verpleeghuis vorm krijgt.
Inleider:
Lian Overbeeke-Verwijmeren
Lian heeft theologie gestudeerd aan de Fontys Hogeschool te Sittard.
Zij is werkzaam als Geestelijk Verzorger bij de Cicero Zorggroep en
werkt daar voornamelijk met mensen met dementie.
Daarnaast werkt zij ook nog voor 3 uur in de week als pastoraal werkster in de parochies van Geleen voor het project ‘vitalisering van catechese’.
Ook is zij docente ‘inleiding in de evangeliën” bij de Kairos-opleiding.
6 en 7 maart 2015
Studieweekeinde (zie IX.3a)
Vrijdagavond 6 maart 2015:
Thema: Palliatieve zorg en euthanasie
76
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VI. Voortgezette vorming
Inleider:
Drs. Gabriel Jansen, huisarts te Herkenbosch
De inleider van vanavond heeft als huisarts en zeker in het verleden
als arts in verzorgingsinstellingen een ruime ervaring en een eigen kijk
op het gebied van palliatieve zorg (palliatieve sedatie en vormen van
pijnstilling) Ook kan hij van uit de praktijk zeker iets vertellen over de
het thema euthanasie.
Zaterdag 7 maart 2015:
Thema: Intervisie
Zie voor omschrijving bij vrijdagavond 16 januari 2015
Inleider:
mw. Drs. H. Etminan
27 en 28 maart 2015
Bezinningsweekeinde te Thorn
Opmerking: de deelnemers dienen zichzelf aan te melden bij de Foyer,
tel.0475 562770 (zie III.3) en handdoeken, lakens en sloop mee te nemen.
22 en 23 mei 2015
Studieweekeinde (zie IX.3a)
Vrijdagavond 22 mei 2015:
Thema: Intervisie
Zie voor omschrijving bij vrijdagavond 16 januari 2015
Inleider:
mw. Drs. H. Etminan
Zaterdag 23 mei 2015:
Thema: Paus Franciscus Groepen
Deze dag zullen de deelnemers aan de voortgezette vorming een dag besteden aan evangelisatieprojecten.
77
Studiegids 2014 - 2015
VI. Voortgezette vorming
Met name de Paus Franciscus Groepen zullen daarbij bijzonder voor het
voetlicht gebracht worden.
Daarbij gaat het met name om:
- Hoe zet je een groep op;
- Mogelijkheden en onmogelijkheden;
- Welke initiatieven zijn er al gestart in ons bisdom;
- Wordt en zo ja welke, hulp wordt hierbij vanuit het bisdom geboden
- enzovoort
Ook andere projecten zullen deze dag aan bod komen.
Inleider:
Drs. H. Vossen
Drs. Hub Vossen, pastoraal-theoloog en als stafmedewerker/aalmoezenier van Sociale Werken werkzaam binnen de Dienst Kerk en Samenleving in het Bisdom Roermond.
Vanuit zijn werk is hij, als adviseur en initiator, nadrukkelijk betrokken bij
diaconale en sociaal-maatschappelijke projecten in het bisdom Roermond.
Daarnaast is hij vanuit het LKDB (Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad) betrokken bij en verantwoordelijk voor het armoedeonderzoek en
het Schuldhulpmaatjesproject.
01 t/m 05 juli 2015
Jaarlijkse retraite te Thorn.
Voor Opleiding en Voortgezette vorming
3. Praktische gegevens
Plaatsen en tijden
De studieweekenden worden gehouden in het hoofdgebouw van Rolduc.
(Grootseminarie)
De twee bezinningsweekeinden en de jaarlijkse retraite worden in Thorn
gehouden.
(Zie III.3)
78
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VI. Voortgezette vorming
De studieweekends beginnen steeds op vrijdagavond om 20.00 uur en
duren tot zaterdagmiddag omstreeks 15.30 uur.
De studiedag voor de diakens en echtgenotes begint ‘s zaterdags om
9.30 uur en eindigt om 16.00 uur. Desgewenst kan worden gezorgd voor
kinderopvang.
Dagorden en college-uren
Zie IX.3
4. Onkostenvergoeding
De eigen bijdrage in de opleidingskosten bedragen € 200,-. Een rekening
wordt toegezonden. Het bedrag kan worden overgemaakt op de rekeningen van het Grootseminarie Rolduc, NL81 INGB 0673 00 93 94 of NL95
INGB 0004 19 55 00 t.n.v.: Econoom Grootseminarie Rolduc., Heyendallaan 82, Kerkrade.
Mocht daartoe aanleiding bestaan, dan kan met de gedelegeerde een andere financiële regeling getroffen worden.
79
Studiegids 2014 - 2015
80
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VII. DAGEN VOOR DE ECHTGENOTES
EN GEZINNEN VAN DE DIAKENS
De echtgenotes en gezinnen van de gehuwde diakenstudenten en diakens
zijn van meet af aan op een bijzondere wijze verbonden met de opleiding,
voortgezette vorming en het diaconale werk. Daarom worden elk studiejaar
dagen georganiseerd waarop de gezinnen aanwezig kunnen zijn of waarop de
echtgenotes een vormingsaanbod wordt gedaan.
1. Opening van het studiejaar (30 augustus 2014).
Deze vindt plaats op de laatste zaterdag van augustus. Naast de cursisten
en de nieuwe studenten met hun gezinnen zijn alle diakens met echtgenotes
welkom om de opening van het studiejaar mee te vieren tot en met de warme
maaltijd. Het is van belang zich aan te melden om het aantal maaltijden te
kunnen reserveren.
Tijdens de H. Mis is er de “aanvaarding onder de kandidaten voor het diaconaat” door de bisschop of zijn plaatsvervanger. Daarna volgt het voorstellen
van de nieuwelingen en een inleiding.
Dagorde zie IX.6
2.Bezinningsdagen voor echtgenotes van
wijdelingen en anderen.
Voorbereiding op diakenwijding
Een stille gebedsdag in samenhang met de voorbereiding op de diakenwijding wordt gehouden te Sittard, Kollenberg in het “Bezinningshuis Regina
Carmeli “ (Zusters Karmelitessen) voor de echtgenote(s) van degenen die
binnenkort gewijd worden en alle andere echtgenotes ter verdieping van de
betekenis van de Diakenwijding in huwelijk en gezin.
De wijding vindt plaats in het voorjaar, dit studiejaar op 25 april 2015. De
gebedsdag wordt nu aangeboden op maandag 30 maart 2015.
De uitnodiging wordt verzorgd door de “Kleine Kring”.
81
Studiegids 2014 - 2015
VII. Dagen voor de echtgenotes en gezinnen
3.Gebeds- en gespreksbijeenkomsten.
Voor de echtgenotes van alle diakens en diakenkandidaten worden dit studiejaar drie gebeds- en gespreksbijeenkomsten gehouden op Rolduc. Het
morgengedeelte omvat bezinning en wordt gegeven door de spirituaal van
de diakenopleiding. Het middaggedeelte wordt op voorstel van de deelneemsters gewijd aan een inleiding en gesprek over een belangrijk onderwerp in kerk en maatschappij, gezin en parochie. Op een van deze dagen
vindt meestal een ontmoeting plaats met een der bisschoppen.
De gebeds- en gespreksbijeenkomsten worden gehouden op :
- donderdag 18 september 2014
- dinsdag 4 november 2014
- dinsdag 10 februari 2015
- dinsdag 26 mei 2015 met bisschop Frans Wiertz
Al deze bijeenkomsten te Rolduc.
Op donderdag 18 december 2014 wordt als voorbereiding op het Kerstmis
een stille dag gehouden in de Foyer de Charité in Thorn.
De dames die het geheel regelen, de zgn. “Kleine Kring”, zijn mevr. Ria Hendrix (Blerick), mevr. Thea Janssen (Heerlen), mevr. Marie Josée Janssen
(Brunssum) en mevr. Annemarie Klein (Roermond).
Dagorde:
zie IX. 5
4. Studiedag diakens en echtgenotes e.a.
(zaterdag 24 januari 2015).
(Zie VI en IX.3.b)
82
viii. calendarium
1. Overzicht en lesrooster
Zie volgende bladzijden.
De cijfers achter de colleges geven het aantal bestede lesuren aan,
de dik onderstreepte de laatste les.
83
Studiegids 2014 - 2015
84
VIII. Calendarium
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VIII. Calendarium
85
Studiegids 2014 - 2015
86
VIII. Calendarium
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VIII. Calendarium
87
Studiegids 2014 - 2015
88
VIII. Calendarium
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VIII. Calendarium
89
Studiegids 2014 - 2015
90
VIII. Calendarium
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
VIII. Calendarium
91
VIII. Calendarium
Studiegids 2014 - 2015
2. Docentenvergadering
Te houden op maandag 6 juli 2014 van 10.00 – 12.00 uur
3. Bijzondere data 2014 - 2015
92
30 augustus 2014 25 oktober 2014
25 april 2015
Opening studiejaar 2014 / 2015
30 mei 2015 Priesterwijding
29 augustus 2015 24 oktober 2015
Opening studiejaar 2015 / 2016
Wijding transeunte diakens
Wijding permanente diakens
Wijding transeunte diakens
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IX. dagorden en lesuren
1. Opleiding, dagprogramma studieweekend
Vrijdag: 17.15 uur: Eucharistieviering (facultatief)
17.50 uur: vespers (abdijkerk)
18.10 uur: avondeten
19.00 uur: college 1
19.45 uur: koffiepauze
20.00 uur: college 2
20.45 uur: pauze
20.50 uur: college 3
21.35 uur: pauze
21.40 uur: zangrepetitie
22.10 uur: koffie en recreatie
Zaterdag: 07.00 uur: lauden en meditatie
07.30 uur: Eucharistieviering
Aansl.: ontbijt
08.50 uur: college 4
09.35 uur: pauze
09.40 uur: college 5
10.25 uur: koffiepauze
10.40 uur: college 6
11.25 uur: pauze
11.30 uur: college 7
12.15 uur: middaggebed
12.30 uur: middageten
13.30 uur: college 8
14.15 uur: pauze
14.20 uur: college 9
15.00 uur: vespers
15.30 uur: college 10
16.15 uur: einde college 10
93
Studiegids 2014 - 2015
IX. Dagorden en lesuren
2. Supervisie stage
(Zie IV)
3.Voortgezette Vorming (zie VI)
a. studieweekends:
vrijdag: 20.00 uur: aankomst
20.15 uur: inleiding
21.30 uur: recreatie
zaterdag: 07.00 uur: ochtendgebed en Eucharistieviering
Aansl.: ontbijt
09.30 uur: inleiding
10.30 uur: koffiepauze
11.00 uur: inleiding of werkopdracht
12.15 uur: middaggebed
12.30 uur: middageten
13.30 uur: inleiding of nabespreking
15.00 uur: vespers
(bij meerdere inleiders eventueel aangepaste indeling)
b. studiedag van diakens met echtgenotes e.a.:
zaterdag: 09.30 uur: Eucharistieviering
10.15 uur: koffie
10.45 uur: inleiding en gedachtewisseling
12.15 uur: middaggebed
12.30 uur: middageten
13.30 uur: inleiding en gedachtewisseling
15.00 uur: vespers, koffie
4.Stille dagen en retraites
(Zie Hoofdstuk III.3)
94
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
IX. Dagorden en lesuren
5. Gebeds- en gespreksbijeenkomsten (zie VII.3)
9.30 uur aankomst
10.00 uur inleiding, bezinning en Eucharistieviering
12.30 uurgezamenlijke lunch
13.30 uurinleiding
15.30 uur sluiting met koffie
6.Opening studiejaar Laatste zaterdag in augustus. (zie ook VII.1)
10.00 uur Plechtige Eucharistieviering in de Abdijkerk
w.o. “Opname onder de kandidaten voor het
diaconaat”
11.00 uur koffie
11.30 uur voorstellen van nieuwe cursisten en inleiding
12.30 uur warme maaltijd
7.Info-ochtend
zaterdag 10.00 uur aankomst, koffie
10.40 uurInleidingen:
rector
spirituaal
moderator
studieprefect
12.15 uurmiddaggebed
12.30 uur diner
95
Studiegids 2014 - 2015
96
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
X. adressen
1. Studenten aan het Theologisch Instituut Rolduc
Jaar VI
P. van de Laarschot, gehuwd met M. Dreessen
(diaken)
Wolfshoofdplein 17, 6431 BB Hoensbroek
T.:045-5225201
M.:06-29560138
E.:[email protected]
H. Janssen gehuwd met M.J. Janssen
(diaken)
Klingbemden 186, 6441 KS Brunssum
T.:045-5273020
E.: [email protected] Jaar V
P. Bastings, gehuwd met L. van der Vight
(diakenstudent)
Krophollerstraat 10, 6041 VT Roermond
T.:0475-336047
E.:[email protected]
J. Sietzema
(diakenstudent)
Jurgensstraat 85, 6181 HE Elsloo
T.:046-4378113
E.:[email protected]
97
Studiegids 2014 - 2015
Jaar IV
K. Bekker, gehuwd met L. Aldenberg
(diakenstudent)
Quirinaalhof 7 P, 6215 PK Maastricht
M.:06-54730903
E.:[email protected]
S. van der Linden
(studierichting pastoraal)
Willem Boyeweg 19, 6591 ZT Gennep
T.: 0485-512690
M.:06-25140981
E.:[email protected]
C. Sonnemans
(diakenstudent)
Grote Straat 9, 5801 BD Venray
M.:06-57620133
E.:[email protected]
Jaar III
S. Crapels
(studierichting pastoraal)
Schout Kellenerstraat 74, 6042 XH Roermond
T.:0475-561173
M.:06-20387320
E.:[email protected]
A.A.T. van Eijk
(diakenstudent)
Parnassiasingel 18, 5709 PT Helmond
M.:06-20953014
E.:[email protected]
(diakenstudent)
98
Jaar II
X. Adressen
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
X. Adressen
Jaar I
D. Horsch
(verkorte priesteropleiding)
Aartshertogenstraat 15, 6371 CG Landgraaf
M.:06-55733838
E.:[email protected]
2.Deelnemers aan de voortgezette vorming:
Jaar van de wijding 2009:
H. van Druten, gehuwd met C. Hustinx
Hommerterweg 62, 6431 EX Hoensbroek
T.:045-5210943
E.:[email protected]
Jaar van de wijding 2012:
A. Langen, gehuwd met J. Hendrickx
Lisdodde 17, 5931 TG Tegelen
T.:077-3740170
M.:06-23369625
E.:[email protected]
Jaar van de wijding 2013:
B. Jansen, gehuwd met A. van de Laar
Heitrak 16, 5758 PB Neerkant
T.:077-4661008
M.:06-21530330
E.:[email protected]
Jaar van de wijding 2014:
R. van den Heuvel, gehuwd met E. van der Hoeven
Drossaardstraat 7, 5951 JJ Belfeld
T.:077-4754082
E.:[email protected]
99
Studiegids 2014 - 2015
Jaar start voortgezette vorming 2011:
G. Miesen
Limburgerstraat 33, 6267 CA Cadier en Keer
T.:043-4071300
E.:[email protected]
Jaar start voortgezette vorming 2013:
S. Stein-Mossou
Herendaal 7, 6228 GV Maastricht
T.:043-3670779
E.:[email protected]
Jaar start voortgezette vorming 2014:
A. Janssen-Luijten, gehuwd met W. Janssen
Raadhuisstraat 44, 6129 CE Urmond
T.:046-4338353
E.:[email protected]
M. van der Wijck-Römkens, gehuwd met L. Van der Wijck
Marktstraat 24, 6461 CX Kerkrade
T.:045-5459832
E.:[email protected]
W. Huis, gehuwd met P. Göbbels
Schuttersveld 19, 6271 CV Gulpen
T.:043-3064960
E.:[email protected]
A.M. Lambert
Langenakker 108, 5731 JT Mierlo
M.:06-23515330
E.:[email protected]
100
X. Adressen
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
NOTITIES
notities
101
Studiegids 2014 - 2015
102
NOTITIES
NOTITIES
Theologisch Instituut Rolduc - Bisdom Roermond
103
Studiegids 2014 - 2015
104
NOTITIES
Uitgegeven door:
© Theologisch Instituut Rolduc
Augustus 2014

BLOEDDRUK, ZWEET EN TRANEN - Schutterij St. Urbanus Maasniel

Z.M. Koning Willem-Alexander Paleis Noordeinde Postbus 30412

Nederlands - Stadion Uitzenden

klik hier

link inschrijfformulier - Judoclub Stoffels Tegelen

gemeente Roermond r 8 APR. 2014 - Liberale Volkspartij Roermond

Rouwkaart Conny bz - Patientervaringsverhalen

Deutsch - Stadion Uitzenden

Download de rouwannonce.

klik hier om het aanvraagformulier te downloaden.