Jaargang 9, nummer 4, 2014

GGzE
www.ggze.nl
jaargang 9 • nummer 4 • 2014
l
e
b
a
l
e
e
r
t
e
n
a
l
P
t
l
a
a
h
GGzE be
-
Colofon
Dit magazine verschijnt vier keer per jaar.
Negende jaargang nr. 4 – 2014.
Oplage: 1.250 exemplaren.
Het volgende nummer verschijnt in
Trots op behalen van GGzE mag zich de trotse bezitter van het
het Planetree-label Planetree-label noemen. Een erkenning
voor ruim vijf jaar hard werken aan
december 2014.
Vormgeving/dtp
Huisdrukkerij GGzE
Drukwerk
GrafiPrint BV
Beeldmateriaal
Karin Quint,
Afdeling Communicatie GGzE
Tekst
Jack van Eekelen,
Karin Quint,
José van der Waerden,
Afdeling Communicatie GGzE
4-5
Eco-app geeft
inzicht in relaties
13
betere zorg, een helende omgeving en
een gezonde organisatie waarvan de
resultaten nu al zichtbaar zijn.
Met een ecogram brengt een cliënt zijn
netwerk digitaal in kaart en krijgt hij
meer inzicht in zijn relaties. Vragen zoals
wie kunnen we mogelijk bij de behande-
ling betrekken horen dan tot de verleden
tijd.
Redactiesecretariaat
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven
tel. (040) 297 05 06
e-mail: [email protected]
Foto voorpagina:
Nieuwbouw psychotische stoornissen
Huisvesting GGzE
Centrum Psychose
in tien jaar volledig
vernieuwd
16-17
De afgelopen tien jaar is alle huisvesting
van GGzE Centrum Psychose verbeterd.
Waar vroeger donkere en wat naargees-
tige gangen waren, is nu veel daglicht en
een huiselijke sfeer.
Verder in dit nummer
Van opname naar deeltijdbehandeling.............................................................. 3
Resultaten mensgerichte zorg spreken voor zich...........................................4
In Contact: op weg naar minder dwang en drang..........................................6
Vertrouwen in de toekomst?................................................................................... 7
Chijs van Nieuwenhuizen benoemd tot president EFCAP..........................8
GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.
En is trotse bezitter van het Planetree-label.
Het magazine wordt met zorg samen-
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er
GGzE wint prijs voor High Intensive Care .......................................................10
Minder vallen en beter slapen door sensoren ...............................................10
Voor cliënten: afspraakherinnering via sms..................................................... 11
Verwijzers benieuwd naar ACT-team van De Omslag................................. 11
Psychose ervaren met Labyrinth Psychotica..................................................... 11
Tien jaar actieve hulp bij eerste psychose.........................................................12
onjuistheden in staan. Aan de inhoud
De naaste hoort erbij.................................................................................................12
worden ontleend.
Krachten en valkuilen worden zichtbaar...........................................................13
van dit magazine kunnen geen rechten
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
worden zonder schriftelijke toestemming
van afdeling Communicatie van GGzE.
2
GGzE en gemeente Bladel bundelen krachten.................................................9
GGzE Magazine
Agenda.............................................................................................................................12
Er is voor iedereen wel iets te doen.................................................................... 14
Eigen problemen kunnen oplossen vermindert kans op terugval..........15
Huisvesting GGzE Centrum Psychose volledig vernieuwd........................ 16
Sponsors gezocht!...................................................................................................... 18
Column Raad van Bestuur....................................................................................... 19
Verwijzersdagen
De Wende houdt dit najaar een aantal informatiedagen
Van opname naar deeltijdbehandeling
voor verwijzers. Deze verwijzersdagen zijn op 28, 29 en
30 oktober en 11, 12 en 13 november. Aanmelden kan per
e-mail: [email protected]. Meer informatie en het
programma vindt u op www.ggze.nl/dewende.
Aanbod De Wende:
vernieuwd en vernieuwend
Veertig jaar lang bood De Wende behande-
Ghijsens. “We kijken wel naar wat er vroeger
opgezet. Ghijsens: “De doelgroep is complex,
1 september is dit veranderd in een intensief
hier en nu.” De therapie is in wezen niet
bijvoorbeeld iemand én een borderline
lingen aan in een klinische setting. Vanaf
deeltijdaanbod. Nieuw is de diagnostische
groep, waar in drie maanden tijd bekeken
wordt welke behandeling het beste aansluit
bij de situatie van de cliënt.
De Wende maakt onderdeel uit van GGzE
Centrum Persoonlijkheid en biedt behande-
ling aan mensen met complexe persoonlijkheidsproblemen die op meerdere terreinen
in hun leven vastlopen. Ze zijn voortdurend
is gebeurd, maar werken vooral vanuit het
veranderd, maar de intensiteit is verhoogd.
“En dat is helemaal niet verkeerd. Van
cliënten verwachten we direct een actieve
houding. De samenwerking tussen cliënt en
therapeut neemt ook toe. Daarnaast is het
niet meer de bedoeling dat een behandeling
zonder termijnsetting en toetsing gebeurt.
We bekijken per cliënt wat er nodig is qua
intensiteit en voor hoe lang.”
ernstig in conflict met zichzelf en de wereld
Gat
delingen geen effect gehad.
te vullen. Daarvoor is de diagnostische groep
om hen heen. Vaak hebben eerdere behanIn de afgelopen veertig jaar werden deze
Wat diagnostiek betreft was er nog een gat
vaak is de diagnose meervoudig. Dan heeft
persoonlijkheidsstoornis én ADHD én stem-
mings- of verslavingsproblemen. Het is goed
om dan diagnostisch te kijken wat er precies
speelt. We betrekken daar ook het systeem
(de naasten) van de cliënt bij. Het doel is een
expertverslag in de taal van de cliënt, met
daarin een advies. Bijvoorbeeld voor een
behandeling bij ons of bij een instelling in de
eigen regio. En soms blijkt de cliënt gewoon
nog niet in staat om te werken aan zijn
problematiek. Dan bekijken we wat hij op dit
moment nodig heeft.”
cliënten voor een jaar opgenomen. In de
weekenden gingen ze naar huis. “Vorig jaar
kregen we de opdracht om bedden af te
bouwen. Dus vroegen we ons af hoe we met
het oog op de toekomst iets vernieuwends
konden ontwikkelen”, vertelt psychiater
Rosy Ghijsens. Dat werd een intensief deeltijdaanbod en een diagnostische groep.
Vier dagen
Cliënten die meedoen aan de deeltijdbe-
handeling bezoeken De Wende vier dagen
per week van negen tot vijf uur. ‘s Avonds
gaan ze naar huis en voor wie te ver weg
woont, zijn er overnachtingsmogelijkheden
De Wende in hulpvragen
pen krijgen Mentaliserende Bevorderende
• “Ik loop telkens weer vast en wil graag iets veranderen.” (De Wende algemeen)
op Landgoed De Grote Beek. Beide groeTherapie (MBT+) en bij één groep is dat
aangevuld met aandacht voor een gezonde
Cliënten komen met verschillende hulp-vragen bij De Wende terecht. Zoals:
• “Wat is er toch met me aan de hand waardoor ik telkens in dezelfde problemen terecht
kom en/of geen blijvende vooruitgang kan aanhouden?” (Diagnostische groep)
leefstijl (MTB+ Health Minded). “Het gaat
• “Ik zoek hulp om bepaalde patronen te doorbreken die ervoor zorgen dat ik moeilijk-
die zicht hebben op hun problematiek”, zegt
om mensen die aan zichzelf willen werken,
heden krijg op werk, met relaties en negatief ten opzichte van mezelf sta.”
(MBT-groepen).
GGzE Magazine 3
Resultaten mensgerichte zorg spreken voor zich
Trots op behalen van het
Planetree-label
Op 17 september gaf het Amerikaanse hoofdkantoor van Planetree het verlossende
bericht: GGzE mag zich de trotse bezitter van het Planetree-label noemen. Een erkenning voor ruim vijf jaar hard werken aan betere zorg, een helende omgeving en een
gezonde organisatie. Het Planetree-label is veel meer dan een papieren certificaat.
Het staat voor concrete resultaten. Cliënten, naasten en medewerkers ervaren dat
dagelijks.
In 2009 ging GGzE aan de slag met de
. “Als je kijkt naar ‘betere zorg’ is de cliëntte-
centraal staat. “Er waren toen twintig men-
cijfer moet je goed voor ogen houden wie wij
Planetree-visie waarin mensgerichte zorg
sen enthousiast, tweehonderd mensen geïn-
teresseerd en de rest dacht: we zien het wel”,
herinnert bestuursvoorzitter Joep Verbugt
zich. “Later werden er honderd enthousiast
behandelen. Van alle cliënten die opgeno-
men zijn, is de helft gedwongen opgenomen.
Dan is 7,5 een mooi cijfer.”
en zo’n vier- tot vijfhonderd geïnteresseerd.
Belangrijk vindt hij ook de toename van het
Planetree-coördinator Ellen Knippers is
waren het er zestien, in 2013 maar liefst 61.
Die aantallen zijn steeds doorgegroeid.”
ervan overtuigd dat Planetree niet meer ter
discussie staat. “Het hoort nu gewoon bij
GGzE.
We hebben aangetoond dat het nieuwe kansen biedt en veel oplevert. Binnen heel GGzE
heeft het gezorgd voor meer openheid en
reflectie. Bovendien biedt Planetree iedereen
in de organisatie een duidelijke richting:
dáár willen we met z’n allen naartoe. Dat
geeft helderheid.”
Veel opgeleverd
Er is de afgelopen jaren hard getrokken aan
alle aspecten die Planetree omvat. Eenmaal
bezig met de aanvraag van het label, is op
een rijtje gezet wat dat GGzE heeft opge-
leverd. Heel veel, constateert Joep Verbugt.
Hij begint aan een uitgebreide opsomming
4
vredenheid gestegen van 7,0 naar 7,5. Bij dat
GGzE Magazine
aantal ervaringsdeskundigen: in 2008
“We vonden dat altijd al belangrijk, maar
Planetree legt echt de nadruk op eigen
regie en inbreng van de cliënt. Daarom zijn
we hen steeds meer gaan inzetten”, vult
Ellen Knippers aan.
Nog een paar cijfers: het aantal gegronde
klachten is gedaald van 52 in 2009 naar 25
in 2013. Het aantal separaties nam af van
1581 in 2011 naar 1122 in 2013.
Meer vrijwilligers
Ander positief punt: er zijn steeds meer
vrijwilligers actief. Van 280 in 2012 naar
400 in 2014. Deels zijn dat (ex-)cliënten die
zo hun eigen kracht ontdekken, deels zijn
het mensen van buitenaf. Verbondenheid
met de samenleving is een belangrijk punt
van Planetree. Dit kan helpen om stigma’s
Over het Planetree-label
•
De internationale Planetree-organisatie heeft een label ontwikkeld om zorgverleners te erkennen die cliëntgerichte zorg omarmen en op
•
De criteria van het label zijn gebaseerd op de feedback van duizenden patiënten, cliënten en zorgprofessionals over wat echt belangrijk is
•
•
•
•
•
•
uitgebreide schaal toepassen.
bij mensgerichte zorg. Daarnaast zijn een goede organisatorische inbedding en metingen vereist.
Om het label te krijgen moet een instelling aantonen dat aan ieder criterium wordt voldaan. Voor GGzE ging het om 156 verschillende criteria
die vallen onder de drie kerndoelen van Planetree: betere zorg, helende omgeving, gezonde organisatie.
Het Planetree-label kan aangevraagd worden door (onderdelen van) elk type zorginstelling. GGzE is in Europa de eerste GGZ-instelling die
het label ontvangt voor de gehele organisatie.
Na drie jaar beoordeelt Planetree of het label verlengd wordt.
Meer informatie over Planetree: www.planetree.nl en ww.planetree.org.
Het label wordt medio oktober uitgereikt.
In november komt er een speciale editie van het magazine gericht op Planetree.
rondom de GGZ te verminderen. Daarnaast
Zichtbare vooruitgang
voor cliënten mogelijk. Bijvoorbeeld op het
jaren is 150 miljoen euro geïnvesteerd om
maken vrijwilligers meer leuke activiteiten
gebied van cultuur, licht Joep Verbugt toe.
“Daar steken we meer tijd in en dat merk je.
Het aantal culturele activiteiten is gestegen
en bepaalde evenementen, zoals Grote Beek
Pop, groeien jaarlijks.”
Een belangrijk doel van Planetree is om van
onderaf, op de werkvloer, de mensgerichte
zorg te stimuleren. Het grote aantal inzen-
dingen voor de JAK Award geeft aan dat dit
gelukt is, vindt Verbugt. De JAK Award wordt
sinds 2012 uitgereikt aan een project bij
GGzE dat bijdraagt aan de visie van Planetree. In drie jaar dienden medewerkers 86
initiatieven in om elkaar te inspireren. “Trots
zijn op wat je doet en van elkaar leren, dat is
echt Planetree”, aldus Knippers.
Ook het naastenbeleid heeft een extra
impuls gekregen. Er kwamen focusgroepen
met familieleden, de band met familieorganisaties is versterkt en bij veel JAK-
initiatieven speelt de familie een belangrijke
Nog een paar wapenfeiten. De afgelopen
van Landgoed De Grote Beek steeds meer
een ‘helende omgeving’ te maken. Terrein,
gebouwen en andere verblijfsvoorzieningen
werden aangepakt. “Wie nu op het landgoed
komt, krijgt echt een andere eerste indruk
dan vijf, zes jaar geleden. Ook zulke zaken
vindt Planetree belangrijk.”
Het onderdeel ‘gezonde organisatie’ zit
eveneens in de lift. De medewerkerstevredenheid steeg van 6,8 naar 7,1; waarbij de
score voor betrokkenheid en bevlogenheid
met 30% toenam. Het ziekteverzuim daalde,
de financiële gezondheid ging met sprongen
vooruit.
Er is kortom op veel terreinen zichtbaar
vooruitgang geboekt. Dat viel ook buiten
GGzE op, vertelt Joep Verbugt. “De afgelopen
vier jaar hebben we zestien internationale
en nationale prijzen of nominaties in de
wacht gesleept. Onder andere voor de High
Care Unit, het Ketelhuis en onze gastvrijheid.”
rol. “De familiebrunch bij De Woenselse
Bemoedigende tussenstop
geeft Verbugt als voorbeelden. “En wat ik
maar Verbugt en Knippers waarschuwen
Poort, de familiekamers in de nieuwbouw”,
erg mooi vind is dat familie veel nauwer
betrokken wordt bij de terminale zorg. Daar
heb ik verschillende positieve reacties over
ontvangen.”
Zeker, ze zijn trots op het Planetree-label,
voor zelfgenoegzaamheid. “Het label inspireert en is een bemoedigende tussenstop.
Maar het kan en moet nóg beter. Dat cijfer
voor cliënttevredenheid en medewerkerstevredenheid willen we echt naar een 8
krijgen.”
GGzE Magazine 5
Hoe bewaar je je rust?
In Contact: op weg naar
minder dwang en drang
Ook tijdens moeilijke momenten wil GGzE
Daarnaast zijn naasten en andere betrokke-
niek kunnen een belangrijke bijdrage
zorg bieden. Daarom wordt er hard gewerkt
techniek een belangrijke rol.
inzet van dwang- en drangmaatregelen.
haar cliënten goede, humane en vriendelijke
aan het verminderen van dwang- en drangmaatregelen. Met het project ‘In Contact’
zetten we de volgende stap.
In Contact is begin dit jaar van start gegaan.
De naam van het project is veelzeggend: “In
nen van belang. Als derde spelen gebouw en
Aan deze drie punten wordt hard gewerkt.
Medewerkers krijgen een training over
onder meer vroegsignalering, waarbij sig-
nalerings plannen ingezet worden om een
separatie te voorkomen.
leveren aan het verminderen van de
Voorbeelden daarvan zijn de support
rooms in verschillende centra en de
High Intensive Care bij GGzE Centrum
Psychose.
contact zijn en blijven met een cliënt is een
belangrijke voorwaarde voor het verminde-
ren van de inzet van dwang- en drangmaat-
regelen”, zegt projectleider Karin Artz. “Maar
als hulpverlener moet je ook in contact met
jezelf blijven. Hoe bewaar je je rust?”
Het roer om
Met het eerdere project ‘Het roer om’ is al
veel in gang gezet om het aantal dwang- en
drangmaatregelen terug te dringen. “Maar
om het echt in de organisatie te borgen, is
meer tijd nodig”, zegt Artz. “Er bestaan veel
initiatieven naast elkaar en dat willen we
meer stroomlijnen. Ook gaan we onderzoek
doen. We bekijken bijvoorbeeld hoe het
besluitproces bij separaties verloopt en wat
daarin beter kan.”
Iedereen is zich ervan bewust dat er nog een
weg te gaan is, zegt Joris Hendrickx, psy-
chiater bij GGzE Centrum Psychose. “De wil
is er en het project is goed ontvangen, maar
Door in contact minder dwang en drang
medewerkers beschikken nog niet altijd over
voldoende alternatieven om bijvoorbeeld
separeren te voorkomen.”
Verder is er ruime aandacht voor het betrek-
Separaties helemaal voorkomen is waar-
Nodig
moet veel vanzelfsprekender worden”, zegt
als Hendrickx. Je kunt wel bekijken of het
Het project besteedt daarom aandacht aan
wat cliënten en medewerkers nodig hebben
om dwangmaatregelen nóg meer te voorkomen. Dat is als eerste een competent team.
6
GGzE Magazine
ken van naasten bij de behandeling. “Dit
Artz. “Naasten hebben veel ervaring met een
cliënt. Door meer samen te werken, kun je
een heleboel winst behalen.”
Ook de leefomgeving en de inzet van tech-
schijnlijk niet mogelijk, zeggen zowel Artz
anders kan. “In het verleden werd iemand
bijvoorbeeld standaard voor een dag gesepareerd”, illustreert Hendrickx. “Nu zeggen we:
separeer zo kort mogelijk.”
Vertrouwen in de toekomst?
Regeldruk en
systeemfouten
leiden tot
financiële druk
Het eind van 2014 is in zicht, terwijl bij
Financiële performance GGzE is goed
dat de instelling nodig heeft om de mede-
jaarrekening van 2013 nog steeds niet eens
keurende verklaring voor 2013 door de
zijn salaris uit te betalen.
een groot deel van de GGZ-instellingen de
is afgewikkeld. Het ministerie van VWS,
de Nederlandse Zorgautoriteit, zorg-
verzekeraars, banken en accountants
hebben elkaar in een ‘houdgreep’. Maar
achter de schermen wordt hard gewerkt
aan een oplossing, zegt Helmer de Coninck
van PwC, accountant van GGzE.
Met de hervorming van de langdurige zorg
voor de deur hebben GGZ-instellingen wel
wat beters te doen dan zich bezig te houden
met 2013. Toch kunnen ze niet anders. Want
de jaarrekeningen over 2013 hebben nog
Ondanks dat er ook voor GGzE geen goedaccountant is afgegeven, blijkt de financiële
performance en de financiële buffer van
GGzE goed. Er is vertrouwen in de financiële
prestatie van GGzE. De banken hebben dit
vertrouwen in GGzE uitgesproken door een
‘waiver’ te verstrekken. Hiermee verklaren ze,
na alle cijfers van 2013 bekeken te hebben, dat
het feit dat er geen goedkeurende accoun-
tantsverklaring is als gevolg van het landelijke
sectorale probleem, dat het geen consequenties heeft voor de financiering en dat ze
tevreden zijn met de performance van GGzE.
werkers die de cliënt al hebben behandeld
Wat goed is voor de cliënt lijkt door de
overheid en financiers in de loop der jaren
dus een beetje uit het oog verloren te zijn.
De administratie rondom de behandeling
van een cliënt is verworden tot een oer-
woud van regeltjes. Daarom zijn VWS, NZa,
zorgverzekeraars, accountants en de instel-
lingen nu hard op zoek naar een structurele
oplossing. Door het systeem nu aan te
passen hopen we in 2015 dit probleem niet
meer te hebben.” De Coninck verwacht dat
er voor 2013 en 2014 een herstelactie komt.
Hij denkt dat die oplossing er voor het eind
geen goedkeurende verklaring gekregen van
Schoonheidsfoutjes
de financiering door de banken onder druk,
hetzelfde schuitje zitten? Dat heeft niets met
Uitdagingen
Coninck. “Maar met schoonheidsfoutjes in
uitdagingen staan alweer te wachten. “Op
de accountants. Zonder die verklaring staat
om over nieuwe financiering nog maar te
zwijgen.
Dat de jaarrekening 2013 niet goedgekeurd
wordt, is een landelijk sectoraal probleem. De
afgelopen jaren hebben de GGZ-instellingen
financiële gevolgen van de grote verande-
ringen, zoals de overgang naar de prestatie-
bekostiging en de invoering van de DBC’s, op
kunnen vangen met eigen gelden én met
voorfinanciering door de banken. Banken
eisen, logischerwijs, een goedkeurende ac-
countantsverklaring voor deze voorfinanciering.
En nu díe niet afgegeven wordt dreigen er
GGZ-instellingen in problemen te komen.
Hoe kan het dat al die GGZ-instellingen in
structurele fouten te maken, verzekert De
‘het systeem’. Door alle grote veranderingen
zoals de prestatiebekostiging en de invoering
van de DBC-systematiek moet er door de
instellingen enorm veel worden vastgelegd.
Daarmee is de administratieve lastendruk
opgelopen tot wel 20% van de totale arbeidstijd. En doordat er zoveel moet worden vast
gelegd gaan er dingen fout, met de nodige
gevolgen. Als een verwijsbrief niet wordt geregistreerd of een DBC wordt nét iets te laat
geopend of gesloten kan een zorgverzekeraar,
die de zorginstelling moet betalen voor de bewezen diensten, daarop geld inhouden. Geld
van het jaar is.
Dat is geen moment te vroeg, want nieuwe
dit moment zijn instellingen druk bezig
met de inkoopoffertes voor 2015. Er zijn
echter nog veel zaken die zich moeten
uitkristalliseren”, zegt De Coninck. “Er staan
een aantal grote transities voor de deur
zoals de transitie van de langdurige zorg
en de jeugdzorg richting de gemeentes.
De zorginstellingen weten nu, drie maanden voor het nieuwe jaar van start gaat,
nog niet of de gemeenten zorg bij hen
gaat inkopen. Komende maanden zijn
voor iedereen spannende tijden, ook voor
GGzE.”
GGzE Magazine 7
Chijs van Nieuwenhuizen benoemd tot president EFCAP
‘De lijntjes zijn
heel kort geworden’
Ze houdt ervan om kennis en expertise te
ervaren psychiater, die had verteld dat ze
Het is dan ook geen wonder dat Chijs van
ontoerekeningsvatbaarheid. Door op een
delen, om mensen met elkaar te verbinden.
Nieuwenhuizen zich als de nieuwe president
van EFCAP als een vis in het water voelt.
“Goede zorg staat of valt bij deskundige en
passievolle professionals. Daar doe ik het
voor.”
EFCAP staat voor European association for
Forensic Child and Adolescent Psychiatry,
Psychology and other involved professions.
Het is een vereniging voor Europese
gedragsdeskundigen die werkzaam zijn in
de gedwongen hulpverlening aan jongeren
daar moeite hebben met het bepalen van
centrale plek in Europa een training over
zo’n onderwerp te geven, kunnen we elkaar
helpen.”
Zo’n internationale samenwerking
levert iedereen voordelen op, zegt
Van Nieuwenhuizen. “Zet verschillende
denkbeelden bij elkaar en je genereert
kennis. Ook wij kunnen heel veel van
anderen leren. Zo zijn ze in Engeland naar
mijn idee veel verder met herstelondersteunende zorg.”
met ernstige gedragsproblemen. De vereni-
Subsidies
kunde en voor samenwerking op het gebied
opdrogen van Nederlandse subsidies voor
ging zet zich in voor het delen van kennis en
van wetenschappelijk onderzoek. In mei
werd Chijs van Nieuwenhuizen op een
congres in Manchester benoemd tot
president.
Van Nieuwenhuizen is hoogleraar Forensische Geestelijke Gezondheidszorg aan de
Universiteit van Tilburg en werkzaam bij
GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
Ze was al langer betrokken bij EFCAP; bijna
zeven jaar lang was ze voorzitter van de
Nederlandse tak. De organisatie maakte
in die periode een professionaliseringsslag
door en groeide naar meer dan 260 leden.
Een actieve vereniging die drie keer per
jaar geaccrediteerde studiedagen voor
haar leden organiseert.
Europese samenwerking wordt met het
wetenschappelijk onderzoek ook financieel
steeds belangrijker. “Dat speelde zeker mee
bij het accepteren van deze functie”, zegt
Van Nieuwenhuizen. “Door internationaal
samen te werken kunnen we meer betekenen voor ons vak en de zorg.”
Met haar benoeming tot EFCAP-president
is Van Nieuwenhuizens toch al aanzienlijke
netwerk verder uitgebreid. Daar heeft ook
GGzE voordeel bij. “Ik ben er natuurlijk voor
alle EFCAP-leden. Maar als ik bij GGzE hoor
dat iemand praktijk- of onderzoekservaring
wil opdoen, bijvoorbeeld in Zwitserland,
dan kan ik gemakkelijk met iemand bellen.
De lijntjes zijn heel kort geworden.”
Trainingsaanbod
Voor de overkoepelende organisatie heeft
Van Nieuwenhuizen ook grootse plannen.
Zo wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan
een Europees trainingsaanbod. “Bij het
laatste congres in Manchester hoorde ik
over een collega uit Oost-Europa, een hele
8
GGzE Magazine
Chijs van Nieuwenhuizen
GGzE en gemeente Bladel bundelen krachten
Zorg dichtbij organiseren
doe je samen
Vanaf volgend jaar is de gemeente
verantwoordelijk voor het ondersteunen
van thuiswonende mensen met psychische
beperkingen. Een goede samenwerking
tussen GGzE en gemeenten is daarom
steeds belangrijker. Hier en daar gebeurt
dat al, zoals in Bladel. Onder meer
rondom dementiezorg wordt veel samen
opgetrokken.
Zorg en begeleiding op maat zo dicht mogelijk bij inwoners organiseren. Dat is het doel
van de omvangrijke decentralisatie van de
Wmo, de jeugdzorg en arbeidsparticipatie
naar gemeenten. In Bladel houdt wethouder
Joan Veldhuizen zich daarmee bezig. De
gemeente telt vijf dorpen, vertelt ze. “Wij
willen zorg en welzijn zoveel mogelijk op
dorpsniveau organiseren. Bijvoorbeeld op
het gebied van dementie.” Bladel profileert
kan vinden. De initiatiefnemers hopen dat
De rol van informele zorg zal zeker groter
gemeente, de wethouder is de kartrekker.
dit over te nemen.
“Vrijwilligers en mantelzorgers die actief zijn
zich als koploper dementievriendelijke
andere gemeenten geïnspireerd worden om
Digitale sociale kaart
De samensteller van ‘Alles op een rijtje’ is
psychiatrie hebben onder meer de krachten
GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. Hij be-
De gemeente en GGzE Centrum Ouderen-
gebundeld bij een pilot: het maken van een
website over dementie, die per dorp laat
zien waar informele en professionele zorg
beschikbaar is: lokaal, regionaal en landelijk.
De wethouder: “GGzE maakt al vele jaren
voor Eindhoven en omgeving de brochure
preventiewerker Harrie van Leeuwen van
fungeert GGzE al als samenwerkingspartner.
“Ook zij moeten zicht hebben op wat er
allemaal aan (informele) hulp te halen valt.”
(ZTB) vaak de spin in het web. Zij komen van
biedt de nieuwe website, die in het najaar
wordt gelanceerd, een sociale kaart waar
iedereen in Bladel, Hoogeloon, Casteren,
Netersel en Hapert op een toegankelijke en
vraaggestuurde manier passende informatie
nodig. Vanuit GGzE kunnen wij dat bieden.”
naasten, buren, maar ook zorgverleners.
voor alle betrokkenen bij dementie: cliënten,
ningen. Wat voor ons nog ontbrak, was het
nu aangevuld voor Bladel.” Op deze manier
tiek hebben daar soms ondersteuning bij
Goede relatie
Zorgtrajectbegeleiding
kleinschalige aanbod in de dorpen. Dat is
voor mensen met psychiatrische problema-
nadrukt dat de digitale sociale kaart nuttig is
‘Alles op een rijtje’. Hierin staan op papier
al heel veel lokale en regionale voorzie-
worden, verwacht Harrie van Leeuwen.
Bij dementiezorg zijn Zorgtrajectbegeleiders
diverse zorgorganisaties, waaronder GGzE.
Joan Veldhuizen is vol lof over hun inzet.
“Zij zijn heel belangrijk voor de gemeente, ik
ken ze goed. Wij zijn ook van plan om in elk
dorp een ZTB’er het professionele aanspreekpunt te laten zijn, naast een vrijwilliger die
dementie-ambassadeur wordt.”
Ook bij het gemeentelijk zorgloket in Bladel
De ‘kwartiermaker’ van GGzE is betrokken
bij casuïstiekoverleg en vormt de link tussen
zorgloket en de mensen thuis. “De kwar-
tiermaker en onze Wmo-consulent weten
elkaar gemakkelijk te vinden”, weet Joan
Veldhuizen. “Dat is goed voor de kwaliteit en
snelheid van de hulpverlening.”
Van een goede samenwerkingsrelatie
profiteert iedereen, stellen Van Leeuwen en
Veldhuizen. “Bovendien is het in het belang
van de huidige en nieuwe cliënten dat we de
toekomstige veranderingen samen vormgeven. We zitten er met z’n allen in.”
GGzE Magazine 9
GGzE wint prijs voor High Intensive Care
Het HIC-team (High Intensive Care) van
inzet van High Intensive Care op Landgoed
deze ruimte te mogen komen. Eigen regie,
sium van GGZ+ de HIC-Award gewonnen.
separaties en opnameduur nog verder te
omgeving dragen bij aan minder dwang- en
GGzE heeft onlangs tijdens het sympo-
GGzE was een van de drie genomineerde
instellingen voor deze stimulerings-
prijs. Tijdens het symposium konden de
bezoekers op basis van pitches hun stem
uitbrengen. Een ruime meerderheid koos
voor het team van GGzE.
Het enthousiasme van het team, de
toepassingen van techniek en de wijze
De Grote Beek is een belangrijke stap om
beperken.
De HIC is een plek voor ernstig zieke psychiatrische mensen bij wie de eigen veiligheid,
ding met als doel het acute gevaar weg te
nemen en de communicatie tussen cliënt en
omgeving weer op gang te brengen.
voor het winnen van de award. De HIC-
regie dan in traditionele separeerruim-
waarin 22 GGZ-instellingen intensief
samenwerken.
Afgenomen
De afgelopen jaren is het aantal separaties bij GGzE aanzienlijk afgenomen. De
zorg.
is multidisciplinair. Er is een-op-een begelei-
Regie
award is een initiatief van Stichting HIC,
drangmaatregelen en meer menswaardige
of die van anderen, in gevaar is. De aanpak
waarop ervaringsdeskundigen worden
betrokken bij de zorg, bleken belangrijk
meer contact met anderen en een prettige
Cliënten hebben in de HIC veel meer eigen
tes. Via een interactieve muur kunnen zij
het licht en geluid bedienen. Wanneer de
situatie dat toelaat, kunnen zij een spel-
letje spelen of muziek luisteren. De vloer is
verdeeld in twee vlakken, waarvan er een
de privéruimte is van de cliënt. Hulpverleners moeten uitgenodigd worden om in
Minder vallen en beter slapen door sensoren
Een matje met sensoren onder het matras
van de afdeling via hun gewone alarmeer-
GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie lijkt het
De eerste ervaringen zijn buitengewoon
dat signaleert of iemand uit bed is: voor
een goede manier om nachtelijke valinci-
denten te voorkomen. Het afgelopen half-
jaar is ervaring opgedaan met dit systeem,
dat ‘zorgmonitor’ heet.
Het aantal valincidenten bij GGzE Centrum
Ouderenpsychiatrie was te hoog naar
ons zin. “We waren echt op zoek naar een
Fransen ziet veel toepassingsmogelijkheden,
is te weinig om met harde cijfers te kun-
dat zijn centrum binnenkort met tien zorg-
zorgmonitoren gekregen om te testen. Dat
nen zeggen dat het aantal valincidenten is
afgenomen. Maar ons gevoel zegt dat we
wel degelijk een aantal valpartijen hebben
kunnen voorkomen.”
Slaappatroon
sing bleek er nog niet te zijn, maar toevallig
systeem kan namelijk het slaap/waakpa-
kwam een oud-medewerker van Philips met
een vraag of GGzE wilde meewerken aan de
ontwikkeling van een oplossing. Dit leidde
tot de Cordian Zorgmonitor die GGzE begin
dit jaar voor het eerst ingezet heeft.
Geregistreerd
Het systeem bestaat uit een matje met sensoren dat onder het matras wordt gelegd.
Daarmee wordt geregistreerd of iemand
uit bed is. Als dat zo is, krijgen medewerkers
GGzE Magazine
hij als een roos.”
positief, zegt Fransen. “We hebben vier
oplossing om dit terug te brengen”, zegt
Centrummanager André Fransen. Die oplos-
10
systeem een signaal.
wakker om naar de wc te gaan. Verder slaapt
En de Cordian Zorgmonitor biedt meer. Het
troon van een cliënt vastleggen en analy-
seren. Dat levert in sommige situaties veel
duidelijkheid op. “Eén van onze cliënten met
cognitieve problematiek ging altijd heel
vroeg naar bed, maar was ‘s ochtends toch
erg moe. Daardoor functioneerde hij overdag
slecht. Wat bleek: hij moest ‘s nachts vaak
plassen, maar wist door zijn verwardheid
niet waar hij dat moest doen. Daar maakte
hij zich dan druk over, waardoor hij slecht
sliep. Nu maken we hem twee keer per nacht
ook voor andere centra van GGzE. Hij hoopt
monitoren aan de slag kan.
Voor cliënten: afspraakherinnering via sms
SMS van GGzE:
Ambulante cliënten van GGzE kunnen
U heeft een afspraak met
voortaan gebruikmaken van een sms-
Piet Pieterse
service die hen attendeert op hun
op 10 september 2014
eerstvolgende afspraak. Een proef bij
om 15.00 uur
GGzE Direct, GGzE Centrum Kinder- en
SMS-Code: 12345
Jeugdpsychiatrie en de forensische polikliniek De Omslag gaf zulke positieve
resultaten dat de sms-service nu breed
ingezet wordt. Wanneer een cliënt een
afspraak maakt, wordt meteen de vraag
gesteld of hij/zij via sms een afspraak-
herinnering wil ontvangen. Deze herinnering wordt automatisch 24 uur vóór
de afspraak verzonden.
meer servicegericht werken het belangrijk-
te maken hebben met de nieuwe manier
In de proefperiode werden 500 sms’jes
het aantal ‘no shows’ verminderen, is de
worden, namelijk vanuit meer eigen regie en
verstuurd. Zowel cliënten als hulpverleners
beoordeelden de sms-herinnering als een
goede extra dienstverlening. Voor GGzE is
ste doel van de sms’jes. Bovendien kan dit
verwachting. Bij GGzE Direct is het aantal
no-shows al gedaald, vertelt procesmanager
Patricia Janssen-Peters. “Maar dat kan ook
waarop bij GGzE Direct cliënten benaderd
verantwoordelijkheid. Ik ga er vanuit dat ook
dat minder no show tot gevolg heeft.”
Verwijzers benieuwd naar ACT-team van De Omslag
mensen. Het is heel zorgintensief en out-
Forensische poliklinische afdeling De Omslag, onderdeel van de Woenselse Poort, ontving
op zorgmijders. We geven ondersteuning op
medio mei ruim twintig belangstellenden tijdens de jaarlijkse verwijzersmiddag. Zij werden
bijgepraat over het ambulante behandelaanbod en over nieuwe ontwikkelingen op dat
gebied. De externe verwijzers van De Omslag zijn vooral drie reclasseringsorganisaties: Leger
des Heils, Reclassering Nederland en Novadic-Kentron. Daarnaast worden cliënten intern
doorverwezen via de kliniek van De Woenselse Poort en soms via andere centra van GGzE.
De verwijzersmiddag verliep op een
De Omslag, vertelt Jeroen Kampkes, voorzit-
waren benieuwd naar de mogelijkheden
De Woenselse Poort. “Dit ACT-team biedt
plezierige en positieve manier. Veel gasten
van het nieuwe forensisch ACT-team van
ter van het psychotherapeutisch team van
continue multidisciplinaire aandacht voor
reachend opgezet en richt zich onder andere
alle levensgebieden en doen er alles aan om
mensen erbij te houden.”
Kampkes benadrukt dat De Omslag door
de inzet van het ACT-team ook mensen
kan behandelen waarvan verwijzers soms
denken “dat de GGZ er niets mee kan”. Voor
dit nieuwe behandeltraject heeft De Omslag
financiering van het ministerie van
Veiligheid en Justitie ontvangen. Er bestaat
ook al een gecertificeerd ForFACT-team.
Psychose ervaren met Labyrinth Psychotica
Wie wil ervaren hoe het is om een psychose te hebben, kan in de week van 28 tot en met
31 oktober een bezoek brengen aan Labyrinth Psychotica. Dit psychosesimulatieprogramma
staat dan opgesteld op Landgoed De Grote Beek.
Labryinth Psychotica is ontwikkeld door onderzoeker en kunstenaar Jennifer Kanary. Het
bestaat uit twee onderdelen: het Labyrinth en The Wearable. Het Labyrinth is een multimediainstallatie waarbij je door een surrealistische omgeving loopt. The Wearable is een 3D-bril
met koptelefoon die de werkelijkheid verandert; gezichten worden vervormd, de omgeving
verdwijnt of krijgt een vreemde kleur.
Doel van het psychosesimulatieprogramma is om begrip te creëren voor cliënten die te maken
hebben met psychoses. Het programma is toegankelijk voor naasten, verwijzers en anderen die
in hun dagelijkse werk op een bepaalde manier betrokken zijn bij zorg voor mensen met een
psychose. Er kan een beperkt aantal mensen meedoen aan Labyrinth Psychotica, aanmelden is
dan ook noodzakelijk. Dit kan via [email protected].
GGzE Magazine 11
Tien jaar actieve hulp bij eerste psychose
Het 10-jarig bestaan van de ACT-teams van GGzE stond op 27 mei centraal tijdens het Symposium ‘Vroegpsychosezorg’. De ACT-teams bieden hulp aan mensen met een eerste psychose.
Act is het Engelse woord voor ‘doen’ en de afkorting ACT staat voor Assertive Community
Treatment. De methode is in de Verenigde Staten ontwikkeld. De werking is inmiddels via
diverse studies is aangetoond. De inzet van een ACT-team is erop gericht om mensen zo snel
mogelijk in hun eigen vertrouwde omgeving te behandelen, om zo opname te voorkomen.
Scheidend psychiater Pieterjan Roks was jarenlang kartrekker van de ACT-teams. “De psychose-
Jubileum
poeziecommissie
2 oktober 15.00 uur in de
kapel van Landgoed
De Grote Beek. Volg P10.
Zie www.ggze.nl.
zorg heeft belangrijke ontwikkelingen doorgemaakt. Door de huidige aanpak zijn mensen niet
alleen sneller hun klachten de baas. Ze kunnen ook veel eerder hun leven weer oppakken. De
teams helpen cliënten actief: thuis, op het werk of op school. Het is erg belangrijk om na een
psychose zo snel mogelijk het dagelijks leven weer te structuren.”
Eindhoven stond aan de bakermat van de vroegpsychosezorg. GGzE startte op 4 juni 2004
als een van de eerste instellingen met een intensief ambulant behandelmodel. Nu wordt de
ACT-aanpak in heel Nederland toegepast, met landelijke afspraken over zorgkwaliteit en een
keurmerk. De ACT-teams van GGzE zijn opgenomen in het openbare keurmerkregister van de
Stichting Centrum Certificering ACT en FACT.
“De naaste hoort erbij”
In de geestelijke gezondheidszorg mag bij
mamanager naastenbeleid van GGzE.
buitenspel staan. Deze boodschap werd op
weg is, is de uitvoering van het familiebeleid
de behandeling van cliënten de familie niet
3 juli breed omarmd tijdens de doe-middag
van de Stichting Labyrint in Perspectief (LIP),
GGzE, de gemeente Eindhoven en Familie
als Bondgenoot in het gemeentehuis van
Eindhoven.
Voorzitter Paul Schalken van LIP maakte de
balans op van het familiebeleid bij GGzE.
“Op papier oogt het fraai”, zo signaleerde
hij. “Maar papier is geduldig, de praktijk
is taai. Met de centra van GGzE liggen er
afspraken over de uitvoering. Er zijn ook
mooie praktijkvoorbeelden.” Aan de andere
kant constateerde hij echter weerstanden en
‘handelingsverlegenheid’ bij de betrokkenen.
“Het uitgangspunt moet zijn: de naaste
hoort erbij”, aldus Giel Verhaegh, program-
Tekenfestival
The Big Draw
Eindhoven
27 september t/m 3 oktober
Samen wat beTEKENEN
www.boeiendekunst.nl
Hoewel de organisatie volgens hem goed op
op een aantal plaatsen nog voor verbetering
vatbaar. Hij pleitte voor een proactief fami-
liebeleid. “De bereikbaarheid van hulpverleners voor de familie moet verbeteren.”
“Familiebeleid hoort bij goed hulpverlenerschap”, stelde Roelof Kleppe, Geneesheer-
directeur van GGzE. Dit werd beaamd door
bestuursvoorzitter Joep Verbugt. Hij waarschuwde voor een nieuwe overdaad aan
regelgeving om de rol van de familie vast te
leggen. Die bureaucratie gaat volgens hem
ten koste van de zorg: de mensen die het
zo vreselijk hard nodig hebben. Momenteel
Verwijzersdagen
De Wende
28, 29 en 30 oktober en 11, 12 en 13
november. Aanmelden kan per
e-mail: [email protected].
Meer informatie en het
programma vindt u op
www.ggze.nl/dewende.
slokt die bulk aan bureaucreatie al een flink
deel van het beschikbare budget op.
GGzE’s got talent 2014
In Christmas style
Grote talentenshow met acts
van cliënten en werknemers
16 december 19.30 uur
Conferentiecentrum
volg P10. Zie www.ggze.nl
12
GGzE Magazine
12
GGzE Magazine
Krachten en valkuilen worden zichtbaar
Eco-app geeft
inzicht in relaties
Wie kun je om hulp vragen als dat nodig
lijk zelf bedienen op een iPad en er eventueel
Welke vriendschappen zijn waardevol en
te bespreken met hun ouders. Als de relatie
is? Wie wil je betrekken bij je behandeling?
welke niet? Met een ecogram brengt een
cliënt zijn netwerk in kaart en krijgt hij meer
inzicht in zijn relaties. Eerder gebeurde dat
op papier, maar bij de Catamaran doen ze
dat tegenwoordig met de eco-app.
een printje van maken, bijvoorbeeld om het
met een contact verandert, is dat snel aan te
passen. Verder is er meer ruimte om ook de
contacten die een jongere op sociale media
heeft aan het totaal toe te voegen.
Gevoel
Simon, cliënt bij de Catamaran, zag direct
het nut van de app. “Normaal gesproken
denk je niet veel over je relaties na. Door de
eco-app te gebruiken, kom je erachter wat
voor gevoel je hebt bij iemand. Wie er alleen
voor de gezelligheid is en aan wie je echt
steun hebt.” Dat hij zelf met de app aan de
slag kan, vindt hij erg fijn. “Als je iets over
jezelf moet maken, kun je dat het beste zelf
doen. En dit werkt prima, ik kan er goed mee
omgaan.”
De ervaringen op de Catamaran met de eco-
app zijn positief en vanuit andere afdelingen
is al belangstelling. Zelfs buiten de muren
van GGzE gaat de app gebruikt worden. Zo
loopt er een pilot bij jeugdzorg Kompaan en
De Bocht om te zien of de eco-app ook voor
ambulante hulpverlening geschikt is.
Het E-lab van GGzE heeft de eco-app ontwikkeld op verzoek van Mark Slaats, maatschappelijk werker bij de Catamaran, kliniek voor
forensische jeugdpsychiatrie. Hij liep tegen
de beperkingen van een ecogram op papier
aan. “Papier is omslachtig; het is lastig te
delen of aan te passen en niet gemakkelijk
in het elektronisch patiëntendossier op
te slaan. Vaak komt-ie ergens in een map
terecht en wordt er niet meer naar omge-
keken. Terwijl het juist een groeidocument
moet zijn.”
Duidelijk beeld
Een ecogram maakt zowel voor cliënt als
hulpverleners duidelijk waar de krachten
en valkuilen in relaties zitten, zegt Slaats.
“Je krijgt een heel duidelijk beeld van de
mensen om een cliënt heen. Zo kunnen we
bekijken wie we bij de behandeling kunnen
betrekken. Bovendien maakt het de jongeren
meer bewust; want ze zien beter welke rela-
ties wel of niet goed lopen en welke mensen
ze in de toekomst misschien beter kunnen
mijden.”
De digitale versie van het ecogram biedt veel
meer mogelijkheden dan de papieren versie.
In de eco-app is het ecogram gecombineerd
met de ‘contactthermometer’; daarmee geef
je door middel van emoticons aan of een
contact ‘warm’ of ‘koud’ is. Dat wil zeggen:
steunend, belastend of daar ergens
tussenin. Cliënten kunnen de app gemakkeGGzE Magazine 13
“Er is voor iedereen wel iets te doen”
De Woenselse Poort biedt
hoop voor de toekomst
Bij GGzE is er veel aandacht voor herstel-
werk doet. Behalve voorlichting geven
meer activiteiten. We proberen hoop en
lidatie; er zijn allerlei voorzieningen die
van de instelling. Ze kwam enkele jaren
buiten normaal is, in de forensische psychia-
ondersteunende zorg. Participatie, reva-
aansluiten bij de persoonlijke behoeften
van cliënten. Voor mensen die in de
forensische zone van De Woenselse Poort
verblijven, waren die voorzieningen lange
tijd onbereikbaar. Daar komt steeds meer
verandering in.
De eerste keer dat Daniëlle voorlichting
gaf aan familieleden van cliënten leek het
wel alsof ze high was zonder middelen te
staat ze ook wel eens in het kledingwinkeltje
geleden vanuit detentie bij De Woenselse
Poort terecht en besloot dat ze er echt iets
van wilde maken. “Ik hoor wel eens van men-
is hier heel anders. Bij De Woenselse Poort
balans zijn tussen veiligheid en behandelen.
worden echt je mogelijkheden onderzocht.”
Binnenkort start Daniëlle met een opleiding
voor ervaringsdeskundigen.
Mensen waren geïnteresseerd in mijn
voorop als het gaat om herstelonder-
voor hen kon betekenen. Ik kon vijftien jaar
negativiteit omzetten in iets positiefs.”
Mogelijkheden
Daniëlle is een van de cliënten van
De Woenselse Poort die vrijwilligers-
veranderen.”
Dit betekent niet dat alles mogelijk is bij
geen hoop voor de toekomst krijgen. Dat
Voorop
verhaal en ik had het gevoel dat ik echt iets
trie bijzonder geworden. Dat willen we
sen in andere tbs-instellingen dat ze daar
hebben gebruikt, zegt ze zelf. “Ik voelde me
zo ontzettend goed na die bijeenkomst.
partnership te creëren. Blijkbaar is dat wat
De Woenselse Poort loopt in Nederland
steunende zorg, zegt kwaliteitscoördinator
De Woenselse Poort. Er moet altijd een
Maar het antwoord mag nooit standaard
‘nee’ zijn. “We hebben bijvoorbeeld tijdens
de Zomerweek een tattooworkshop gehou-
den. Vroeger hadden we misschien gedacht:
dat komt hier echt niet binnen. Maar cliënten willen er iets mee doen, dus waarom
eigenlijk niet?”
Matty Timmermans. “Het begon met Toon
Doorsaggevend
allerlei herstelvoorzieningen voor cliënten
waaruit de herstelondersteunende zorg
Walravens, die als cliënt zag dat er ‘buiten’
aanwezig waren, maar ‘binnen’ niet. Samen
met hem zijn we een cliëntenservicepunt
begonnen. Dat bouwen we uit met steeds
Het cliëntenservicepunt is het centrum van
vorm krijgt. Cliënten kunnen er terecht voor
activiteiten en een praatje met ervaringsdeskundigen. Voor cliënt Edwin was het contact
met ervaringsdeskundigen doorslaggevend
voor het succes van zijn behandeling. “Zon-
Kledingwinkeltje De Woenselse Poort
der hen had ik dit niet volgehouden, dan was
ik teruggegaan naar de gevangenis”, vertelt
hij. “Het personeel hier is heel aardig, maar
het is toch anders om te kunnen praten met
mensen die hetzelfde hebben meegemaakt
als ik.”
Nu helpt Edwin af en toe bij het geven van
rondleidingen aan studenten en biedt hij
een luisterend oor aan nieuwe cliënten. “Ik
herken mijzelf vaak in de mensen die hier
binnenkomen. Heel wantrouwend, de schijn
proberen op te houden. Maar als je hier
normaal leeft en je goed gedraagt, gaan er
deuren voor je open. Er is voor iedereen wel
iets te doen. Ik denk dat dat de beste manier
is om te herstellen.”
14
GGzE Magazine
Eigen problemen kunnen oplossen vermindert kans op terugval
Meer aandacht nodig voor
‘coping’
Welke factoren voorspellen of een jongen in
psychische gesteldheid. En dat laatste zou
in crimineel gedrag? Uit promotieonderzoek
plegen van een delict.”
een gesloten instelling na ontslag terugvalt
van Charlotte Barendregt blijkt dat goed
kunnen omgaan met tegenslagen (coping)
de kans op terugval verkleint.
In totaal deden 172 jongens mee aan het
onderzoek, vertelt Charlotte Barendregt,
promovenda bij Tilburg University en de
Onderzoeksgroep Forensische Geestelijke
weer een risicofactor kunnen zijn voor het
Ze denkt daarom dat het meten van kwali-
teit van leven een goed monitorinstrument
kan zijn voor nazorg. “Het geeft een beeld
van hoe de overgang verloopt van een ge-
structureerd leven in een instelling naar een
zelfstandig leven. Als dat niet goed gaat, kun
je op tijd ingrijpen.”
Gezondheidszorg. “Het waren allemaal
Coping
strafrechtelijke maatregel in een gesloten
tegenslagen (coping) is wél een bescher-
jongens die met een civielrechtelijke of
De vaardigheid om te kunnen omgaan met
instelling zaten. Iedere zes maanden zochten
mende factor, zo blijkt uit het onderzoek.
meting en na twaalf maanden nog een keer.
lossen, vervalt minder snel in crimineel
we ze op. Bij ontslag deden we opnieuw een
We merkten dat veel jongens heel positief
over het onderzoek waren, dat ze graag ver-
telden over hoe het met ze ging. Ik vond het
bijzonder dat ze twaalf maanden na ontslag
nog steeds wilden meewerken en ons toelieten in hun eigen huis.”
Good Lives Model
Het uitgangspunt van het onderzoek was
het Good Lives Model. Dat gaat ervan uit dat
ieder mens bepaalde basisbehoeftes heeft.
Zoals zelfstandig leven, veiligheid, relaties en
vriendschappen. Vervulling van die behoeftes zorgt voor een hogere kwaliteit van
leven, waardoor (zo is de theorie) mensen
Wie actief zijn problemen probeert op te
gedrag. Daarom pleit Barendregt ervoor om
tijdens een behandeling meer aandacht te
geven aan het versterken van die vaardig-
heid. Andere vaardigheden stimuleren, kan
eveneens belangrijk zijn. “Vanuit het Good
Lives Model wordt beredeneerd dat ook
andere vaardigheden kunnen helpen bij het
voorkomen van recidive. Maar binnen dit
onderzoek hebben we alleen gekeken naar
copingvaardigheden.”
Barendregt is momenteel bezig met het
afronden van haar onderzoek en het publiceren van artikelen hierover. Zij hoopt in
maart 2015 te promoveren.
minder snel terugvallen in oud gedrag.
Dat ging bij de jongens die Barendregt
testte echter niet op. Kwaliteit van leven
in de instelling bleek geen beschermende
factor voor daarbuiten. Wat overigens niet
betekent dat kwaliteit van leven niet belangrijk is, zegt Barendregt. “Er was geen directe
relatie te vinden met delinquent gedrag,
maar het bleek wel van invloed op iemands
Charlotte Barendregt
GGzE Magazine 15
Huisvesting GGzE Centrum Psychose in tien jaar volledig vernieuwd
Van donkere gangen naar
licht en ruimte
De afgelopen tien jaar is alle huisvesting
Geïnvesteerd
Nek uitgestoken
en daar kwam er nieuwbouw, bestaande
geïnvesteerd in de huisvesting van GGzE
gens Damen zijn nek uitgestoken voor alle
van GGzE Centrum Psychose vernieuwd. Hier
gebouwen werden ingrijpend verbouwd.
Waar vroeger donkere en wat naargeestige
gangen waren, is nu veel daglicht en een
huiselijke sfeer.
Hoe het gebouw aan de Grote Beekstraat
14 eruit zag toen het leeg was? “Als een
kraakpand”, zegt een van de medewerkers
van GGzE Centrum Psychose spontaan. Ze
komt net uit de kamer van een cliënt. Op de
gang loopt af en toe iemand voorbij, de sfeer
Centrum Psychose. En dat was nodig, vertelt
Damen. “Tien jaar geleden woonden er twee
groepen van zesentwintig cliënten en een
groep van twaalf cliënten in het gebouw
aan de Grote Beekstraat 14. Per groep was er
een huiskamer. ‘s Ochtends was het dringen
voor de badkamers en dat betekende iedere
ochtend ruzie. De gesloten afdeling was op
de eerste verdieping, die mensen konden
nooit naar buiten.”
is ontspannen. Het werkplezier is er een stuk
De gesloten afdeling was de eerste die
is veel rustiger geworden.”
zieningen kreeg. De twaalf cliënten verhuis-
op vooruitgegaan sinds de verbouwing. “Het
Dat is ook wat Centrummanager Peter
Damen op de afdelingen ziet. Met gepaste
trots geeft hij een rondleiding. Eerst door het
gebouw aan de Grote Beekstraat 14, daarna
door de gesloten afdeling op nummer 18.
“Op deze afdeling hebben we twee separeerruimtes”, vertelt hij. “Maar die zijn in de af-
gelopen acht jaar nauwelijks meer gebruikt.
Binnenkort gaan we ze verbouwen tot een
appartement voor een van de cliënten.”
16
GGzE heeft de afgelopen tien jaar heel veel
GGzE Magazine
meer bewegingruimte en betere voor-
den zo’n acht jaar geleden naar het pand
aan de Grote Beekstraat 18. Ze kregen een
eigen kamer met sanitaire voorzieningen en
een grote gezamenlijke tuin. “We zagen di-
rect het effect. De cliënten werden rustiger,
De Raad van Bestuur van GGzE heeft vol-
vernieuwingen. Tegen de trend van steeds
meer ambulantisering in. “Ambulantisering
is een goede ontwikkeling. Maar je kunt niet
zonder klinische afdelingen”, stelt Damen.
“En je moet ervoor zorgen dat die afdelingen
op orde zijn, want als cliënten in de rommel
zitten, zijn ze niet in staat aan herstel te
werken.”
De afgelopen jaren was Damen naast zijn
werkzaamheden als Centrummanager
voortdurend in overleg met aannemers en
architecten. Want er gebeurde veel. Zo kwam
er nieuwbouw aan Grote Beekstraat 28;
daar werden zestien appartementen voor
zijn cliënten gerealiseerd. Verder werden de
woningen aan de Dr. Poletlaan van binnen
verbouwd, zodat cliënten grotere kamers
kregen.
er was nauwelijks nog ruzie, separeren was
Overleg
belangrijker dan we ons altijd hadden
complete metamorfose, maar werd ook
niet meer nodig. Huisvesting bleek veel
gerealiseerd.”
Grote Beekstraat 14 kreeg niet alleen een
uitgebreid met nieuwbouw, met daarin
onder meer de High Care Unit. Er is steeds
uitvoerig overlegd met de cliënten. Hoewel
ze het moeilijk vonden om zich voor te
stellen wat er allemaal mogelijk was in het
verouderde gebouw, gaven ze bijna allemaal
aan dat ze meer leefruimte wensten, een
grotere kamer.
“Wij wilden van het ziekenhuisimago af, van
gebouwen met lange gangen”, vertelt Da-
men over het pand op nummer 14. “Daarom
zijn de gangen bij de kamers getrokken. Aan
de uiteinden van het gebouw zitten nu vier
appartementen, waardoor de gangen ook
nog korter werden. Een hele mooie oplos-
sing. Deze appartementen zijn zelfstandig,
maar de zorg en gemeenschappelijke ruimtes zijn in de nabijheid.”
Plaza
De Plaza verbindt het oude gebouw met
de nieuwbouw. Het is een grote, kleurrijke
ontmoetingsruimte voor cliënten, met
gezellige zitjes, een voetbalspel, tafeltennistafel en televisiehoeken. Er wordt al veel
gebruik van gemaakt, zegt Damen. “De Boei
organiseert er activiteiten, er zijn familiebijeenkomsten en er wordt koffie gedronken.
Met het WK hebben we er een groot scherm
opgehangen, zodat we gezamenlijk voetbal
konden kijken.”
Cliënten zijn blij met hun nieuwe onderkomen. “Ik zit hier prima”, zegt er één,
sigaret in de hand. Hij staat net op het punt
om even naar buiten te gaan, het enorme
dakterras op, dat boven de Plaza is gebouwd.
Een cliënte die vol trots haar appartement
laat zien, zegt bij het afscheid: “Ik hoop dat ik
hier niet meer weg hoef.”
Volgende stap
Voor GGzE Centrum Psychose blijft het doel
om cliënten te begeleiden naar de volgende
stap. Damen: “Voor sommigen is dat een
lange weg. Je kunt daar geen tijd voor af-
spreken. We willen onze cliënten hier de kans
geven te leren van positieve ervaringen.”
Een nieuw gebouw helpt daar overduidelijk
aan mee. “GGzE Centrum Psychose was
lange tijd een achtergebleven stuk waar
geen eer aan te behalen viel. Dat beeld is
honderd procent omgedraaid. Dat de orga-
nisatie hierin wil investeren, laat zien dat de
cliënt de moeite waard is. En dat er waarde-
ring is voor het werk dat onze medewerkers
hier doen.”
GGzE Magazine 17
Sponsors gezocht!
Cliëntenraad op de bres voor
bewegingstuin
Het grote, lege terrein aan de achterkant
want dat kan snel beschadigen. In dit
Wever en zijn collega’s van de CCR zijn vast-
bestemming. En die lijkt het nu ook te
wilden een multisport court (speelveld met
voordat de bewegingstuin er is. “Mocht het
van Grote Beekstraat 8 vraagt om een mooie
krijgen: een bewegingstuin. De Raad van
Bestuur en de Centrale Cliënten Raad van
GGzE zijn druk bezig met het werven van
sponsors.
Drie jaar geleden werd duidelijk dat het ter-
rein, dat in eerste instantie gereserveerd was
voor nieuwbouw, leeg zou blijven. “Toen was
er al een plan voor een bewegingstuin. Een
mooi ontwerp, maar er was geen geld. Het
enige dat uitgevoerd kon worden was de
aanleg van een kronkelpaadje”, vertelt Bert
ontwerp is alles van roestvrij staal. En we
omrastering, red.) dat geen geluidsoverlast
veroorzaakt.”
Het ontwerp ligt dus klaar, maar de finan-
ciering moet nog geregeld worden. De Raad
van Bestuur en de CCR zijn op zoek naar
sponsors. Wever: “De Raad van Bestuur heeft
de grote leveranciers van GGzE gevraagd
om een financiële bijdrage. Die zijn nu met
elkaar in overleg om te bekijken wat ze
samen kunnen doen.” Ook zijn subsidieaanvragen ingediend bij verschillende fondsen.
Wever van de Centrale Cliënten Raad (CCR).
Prachtterrein
De CCR heeft het plan nieuw leven ingebla-
zen. Want, zo zegt Wever, het kan niet zo zijn
dat een prachtterrein als Landgoed De Grote
Beek geen mogelijkheden biedt voor beweging. “Je kunt er uitgebreid wandelen maar
bijvoorbeeld bijna nergens voetballen.” In de
bewegingstuin die de CCR voor ogen heeft,
is er ruimte voor teamsporten als voetbal,
basketbal en tennis. Ook zijn er allerlei bewegingstoestellen voor mensen die individueel
of onder leiding van een sportcoach willen
sporten. Daarnaast kan men er heerlijk
wandelen en op bankjes met elkaar praten
of genieten van het kijken naar de sporters.
De tuin wordt openbaar, zodat ook mensen
uit de buurt, bezoekers of de leden van de
scouting, die ook op het landgoed verblijft,
er gebruik van kunnen maken.
Ontwerp
Op verzoek van de CCR maakten vier leve-
ranciers een ontwerp. Eén daarvan voldeed
volledig aan de eisen en wensen. “We wilden
bijvoorbeeld geen toestellen met coating,
18
GGzE Magazine
GGzE zoekt sponsors voor het
inrichten van de bewegingstuin.
Wilt u meehelpen? Neem dan
contact op met Joep Verbugt of
Marie-Louise Vossen, Raad van
Bestuur. Zij zijn bereikbaar op
telefoon (040) 297 05 00 of
[email protected].
besloten om het project niet los te laten
niet in een keer lukken, dan doen we het
gefaseerd.” Hij hoopt dat de tuin medio 2015,
al dan niet gedeeltelijk, klaar is.
Column Raad van Bestuur
Suïcides
Medio augustus werd de wereld opge-
Het is een fenomeen dat tijdloos is. Vroeger
in deskundigheidsbevordering en dragen
om uit het leven te stappen. Een acteur die
een feit dat het aantal suïcides toeneemt.
bij iedere cliënt het mogelijk suïciderisico en
schrikt door de keuze van Robin Williams
sinds de jaren tachtig geroemd werd om
zijn komische rollen maar ook zijn serieuze
acteerprestaties. Naast dat ik hem natuur-
lijk kende van Misses Doubtfire, vond ik hem
geweldig in ‘The world according to Garp’ en
‘Death Poets Society’. Een komiek met een
zwarte kant, een dwalende ziel die geen rust
kon vinden, geplaagd werd door depressies
en zijn heil zocht in drugs en drank. Ook in
mijn vriendenkring hadden twee mensen
zich van het leven beroofd. Beiden totaal
onverwacht, ogenschijnlijk gelukkig, ge-
zond, fijn gezin, goede baan, wat wil je nog
meer denk je dan?!
kwam het al voor, maar het is ontegenzeglijk
In 2007 maakten 539 Nederlanders bewust
een einde aan hun leven. In 2012 waren dit
er 677. En ik voorzie ook dat 2013 en 2014 een
slachtoffers. Waren dit er in 2007 nog 791, in
maatschappelijk gedragen worden. De kloof
2013 was dit gedaald naar 570 slachtoffers.
Blijkbaar slagen we er wel in om succesvol
te interveniëren in het verkeer, maar is
suïcidepreventie van een totaal andere orde.
Wat verklaart deze stijging van suïcides? Is
er sprake van meer lijden? Of is er een toe-
name van het aantal burgers dat de druk van
de samenleving niet aankan?
impact dat deze mensen het leven dat ze
spreekt op hun eigen verantwoordelijk
onbekende. Ik kan me daar niets bij voor-
samenleving die mensen steeds meer aanis niet vanzelfsprekend. Lokale overheden
krijgen meer verantwoordelijkheden, par-
stellen. En toch raakt het me, onmachtig
ticipatie is het toverwoord en ondertussen
intens verdrietig. Een natuurlijk overlijden
om aandacht te vragen voor de meest
en dus machteloos zien we toe en zijn we
van een naaste is al moeilijk te accepteren,
maar als het een bewuste keuze is, is dat
nog moeilijker. Je blijft met veel vragen
achter waarvan je weet dat ze nooit beantwoord zullen worden.
In het verleden toen ik als verpleegkundige
werkzaam was, werd ik ook geconfronteerd
met suïcides. Soms waren dit hele impulsieve acties en soms was er een lange tijd van
wikken en wegen aan vooraf gegaan. Beiden
zijn voor een professional niet makkelijk. Bij
mensen die in een impuls suïcide plegen
neem je je als professional altijd kwalijk dat
psychische en lichamelijke problematiek
moet verminderen, zowel in de preventie, als
in de cure en als ook in de nazorg en begeleiding van naasten. Het moet vanzelfsprekend
zijn dat er vergelijkbaar wordt geïnvesteerd
in suïcidepreventie als in preventie van ver-
keersslachtoffers en dat dit politiek en maatschappelijk even hoog op de agenda staat!
Ieder individu die er alleen en verlaten voor
kiest om een eind aan zijn leven te maken is
er één teveel en dat moeten we ons allemaal
aantrekken!
doende notie wat alle transities en bezuinigingen gaan betekenen. Ik wil geen doemdenker zijn, maar ben wel realistisch. We
hebben volgens mij de ondergrens nog niet
bereikt. Er zullen eerst nog meer excessen
plaats moeten vinden, suïcidecijfers zullen
helaas nog meer stijgen en meer trieste
incidenten zullen de politiek moeten bereiken om het doorschieten van eigen verant-
woordelijkheid naar verarming en verwaar-
lozing te doorbreken. Ik mag hopen dat hier
niet teveel slachtoffers bij vallen!
graag meer willen betekenen en hen een
risicotaxaties en het volgen van deze doel-
wereld gegund.
die er nog altijd is tussen aandacht voor
kwetsbaren. Maar, we hebben nog onvol-
Ook al is er dus sprake van een stijgende
meer menswaardiger afscheid van deze
van de GGZ en de inspectie, het moet ook
doen instellingen een emotioneel pleidooi
je iets gemist hebt. Bij mensen met jaren-
lang groot zielenpijn en lijdensdruk had je
toch helaas sprake is van een suïcide.
Daarentegen is dit niet alleen het probleem
gekeerd evenredig met het aantal verkeers-
De omslag van de verzorgingsstaat naar een
nu hebben willen inruilen tegen het grote
besteden veel aandacht aan evaluatie als er
verdere stijging kent. Dit is overigens om-
Maar blijkbaar is het lijden, en het strijden
tegen dit lijden, zo heftig en heeft het zoveel
bij aan landelijk onderzoek. We monitoren
trend, het belang van suïcidepreventie,
groep met zielenpijn is en blijft belangrijk.
Bij GGzE is dit een speerpunt. We investeren
Marie-Louise Vossen
Raad van Bestuur
GGzE Magazine 19
-
Nicolle,
medewerkster
De Woenselse Poort
Mattea,
cliënt
“Tijdens de Zomerweek in De Woenselse
Poort heb ik meegeholpen met de fotoshoots.
Dat was erg leuk om te doen. Er was ontzettend veel belangstelling voor van cliënten, zelfs meer dan we aankonden.”
“Op Landgoed De Grote Beek gebeurt
altijd iets leuks. Ik kom regelmatig met
mijn kinderen bij de boerderij en daar
is altijd gezelligheid. Het contact tussen mensen is goed en respectvol.”
Wat heeft je
positief
verwonderd?
Nathalie,
medewerkster
De Woenselse Poort
“Ik ben net terug van vakantie, het
was super. Heerlijk relaxen, niets hoeven. Soms is dat even nodig. Nu ben
ik weer goed uitgerust en vind ik
het lekker om weer aan de slag
te gaan.”
Anja,
cliënt
“Ik kom graag bij De Boei Plaza,
waar ik werk bij de kapster. Ik maak
afspraken, doe de was, dat soort
dingen. Het is fijn om wat te doen
te hebben en van de afdeling
af te zijn.”
Willeke
Grommen
“Dat mensen hier aardig voor elkaar zijn,
dat viel me direct op. Ik heb eerder bij
GGzE stage gelopen en vervang nu een
collega tijdens haar zwangerschapsverlof. Ik merk dat collega’s erg
behulpzaam zijn.”

Download Report