Rijkswaterstaat Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) Noortizee Haringvlietsluizen Werkdocument 99.010X Afstudeerverslag Moniek Brill Hogeschool Drenthe Het identificeren van stoffen in zwevend stof monsters met behulp van GC/MS Door School Studierichting Stageinstelling Afdeling Stagebegeleider Stageperiode Moniek Brill Hogeschool Drenthe HLO chemisch RIZA. Lelystad IMLO Ivo Freriks Onno Epema april - augustus!998 Voorwoord Voor mijn studie HLO ( Hoger Laboratorium Onderwijs) heb ik stage en hoofdvakstage gelopen bij het RIZA (Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling) op de afdeling IMLO in Lelystad. De inhoud van het verslag gaat over de behaalde resultaten tijdens mijn hoofdvakstage. Hierbij wil ik Ivo Freriks en Onno Epema. mijn begeleiders tijdens de stageperiodes, bedanken voor hun hulp en adviezen tijdens mijn stage. Verder wil ik alle andere medewerkers van afdeling IMLO bedanken, die mij geholpen hebben met het uitvoeren van de werkzaamheden gedurende de stageperiodes. Door de hulp van iedereen heb ik een leuke en leerzame stageperiode gehad. Summary At the RIZA little has been researched into the composition of suspended matter, mainly because the analytical method used to measure target compounds is not suited for identification of non-target compounds. Target compounds are often measured in samples at IMLO. Suspended matter moves about in water and is available to waterorganisms at the bottom of food webs. Toxic components may therefor accumulate in higher organisms. Firstly, articles on the subject were researched. In table 4.1 compounds of interest have been gathered. For these components "Kovats"-index and the mass spectra have been determined. With these two characteristics it is possible to identify these compounds in the environmental samples. Using a standard containing about 450 compounds in conjunction with the "Kovats"-index and the mass spectra of components in the IMLO-database (a database containing analytical information on both identified as well as unidentified peaks from GCMS analyses), as many components as possible have been identified in samples of suspended matter from 5 different locations and two sampling dates-as many as 100. About one third to one fourth of the peaks in the sample chromatograms could be identified. The samples of the suspended matter, which have been used for this research come from the following locations: Lobith, Eijsden, Schaar van Ouden Doelen, Haringvlietsluis en Sas van Gent. At each location two samples were taken - one sample from 1997 and one from 1993. This was done to measure the changes in components in suspended matter during a couple of years. It has been found that the amount of components in the samples in 1997 is lower than in 1993. The only locations which differ from this were Haringvlietsluis and Sas van Gent. Here we found no differences between both years. In all samples of the various locations many petrol and oil components were found. Some components are found in nearly all samples. These are shown in table 1. Table 1 1,3,5-Trioxaan Benzaldehvde Ethylbenzeen Naftaleen 2.2.4-trimethylpentaan Tolueen A number of samples have been measured with clean-up and without clean-up as a pre-treatment. With this comparison we can test if a clean-up pre-treatment is useful for this research. The clean-up gives as clear a mass-spectrum as possible of the components in the samples in order to identify some components which can not be found without a clean-up. A number of components have disappeared after the clean-up. These are mainly chlorobenzenes, methylbenzenes, propylbenzenes and nitrobenzenes. For the determination of the components in suspended matter it is advisable to use a different clean-up procedure. For future research it is advisable to take into account the following remarks: • instead of 2 micro-litre it is better to inject 50 micro-litre into the GC/MS • a number of components that have been found in the articles have not been used for this research project because of time limitations. These components can be ordered and measured in future research projects and are listed in table 2. Table 2 Chloormethvlanilines Chloomitroanilines 3-Ethoxyaniline 3,3"-Dichloorbenzidine 3,3*-Dimethylbenzidine 3,3'-Dimethoxybenzidine Samenvatting Bij het RIZA is nog weinig onderzoek gedaan naar componenten in zwevend stof. Dit komt, omdat de analytische methode, die gebruikt wordt voor het meten van doelstoffen niet gebruikt kan worden voor de identificatie van niet-doelstoffen. Doelstoffen zijn stoffen. die routinematig in monsters bij IMLO worden gemeten. Zwevend stof dwarrelt in water rond en is beschikbaar voor opname door waterorganismen die aan het begin van de voedselketen staan. Toxische stoffen kunnen zich hierdoor ophopen in hogere organismen. Eerst is er een literatuuronderzoek verricht. In tabel 4.1 is te zien welke stoffen in dit literatuuronderzoek zijn gevonden. Van deze componenten zijn m.b.v. GC/MS de kovatsindex en massaspectrum bepaald. Met behulp van deze twee stofeigenschappen is het mogelijk om deze stoffen in milieu monsters te identificeren. Gebruik makend van een standaard dat ongeveer 450 stoffen bevat in combinatie met de kovatsindex en massaspectra van de stoffen in de IMLO database ( een database wat analytische informatie van zowel geidentificeerde als onge'i'dentificeerde pieken van GC/MS analyses), zoveel mogelijk stoffen zijn in de zwevendstof monsters van vijf verschillende locaties en van 2 verschillende jaargangen ge'i'dentificeerd- de hoeveelheid is 100. Ongeveer een derde tot een vierde van de pieken in de monsterchromatogrammen kon ge'i'dentificeerd worden. De zwevend stof monsters, die gebruikt zijn voor dit onderzoek komen van de volgende locaties Lobith, Eijsden, Schaar van Ouden Doelen, Haringvlietsluis en Sas van Gent. Van elke locatie zijn twee monsters gemeten. Namelijk een monster van 1997 en van 1993. Dit werd gedaan om de verandering van stoffen in zwevend stof te bepalen in der loop der jaren. Er is gebleken. dat over het algemeen het aantal stoffen in de monsters van 1997 lager zijn dan in 1993. De enige locaties, die daar van afweken waren Haringvlietsluis en Sas van Gent. Op deze locatie was er geen vermindering van stoffen aangetroffen tussen de beide jaartallen. In alle monsters van de verschillende locaties waren veel benzine- en oliecomponenten te vinden. Een aantal stoffen zijn bijna in elk monster terug te vinden. Deze stoffen staan vermeld in tabel 1. Tabel I 1,3.5-Trioxaan Benzaldehyde Ethylbenzeen Naftaleen 2.2,4-trimethylpentaan Tolueen Een aantal monsters zijn met een clean-up en zonder clean-up als voorbehandeling meegenomen. Met deze vergelijking kan getest worden of deze clean-up voorbehandeling geschikt is voor dit onderzoek. Deze clean-up wordt uitgevoerd om van de stoffen in de monsters een zo zuiver mogelijk massaspectrum te krijgen. Door de clean-up zijn een aantal stoffen goed te identificeren, die zonder clean-up niet te zien zijn. Een aantal stoffen zijn na clean-up verdwenen. Dit zijn voornamelijk chloorbenzenen, methylbenzenen, propylbenzenen en nitrobenzenen. Voor de bepaling van deze stoffen in zwevend stof monsters wordt geadviseerd een andere clean-up procedure te gebruiken. Voor een vervolgonderzoek wordt geadviseerd om de volgende aanbevelingen mee te nemen. • • In plaats van twee microliter kan beter vijftig microliter extract op de GC/MS ge'i'njecteerd worden. Een aantal stoffen, die gevonden zijn in het literatuuronderzoek. zijn wegens tijdgebrek niet meegenomen voor dit onderzoek. Deze stoffen kunnen in een volgend onderzoek besteld en gemeten worden. De stoffen staan vermeldt in tabel 2. Tabel2 Chloormethylanilines Chloornitroanilines .'-Flhoxyaniline S^'-Dichloorbenzidine 3,3'-Dimethylbenzidine 3.3'-Dimethoxybenzidine Inhoud VOORWOORD 3 SUMMARY 4 SAMENVATTING 6 l.ALGEMENE INLEIDING 9 2. PROBLEEMSTELLING, DOELSTELLINGEN EN AANPAK 2.1 2.2 2.3 2.4 PROBLEEMSTELLING DOELSTELLINGEN AANPAK GEVOLGDE METHODE VAN HET ONDERZOEK 10 10 10 11 12 3. THEORETISCHE ACHTERGRONDEN 14 3.1 I M L O DATABASE 3.2 GASCHROMATOGRAFIE EN MASSASPECTROMETRIE 3.2.1 Gaschromatografie 3.2.2 Massaspectrometrie 14 15 15 15 3.3 KOVATSINDEX 17 4. RESULTATEN & DISCUSSIE 19 4.1 LITERATUURONDERZOEK 19 4.1.1 Resultaten literatuuronderzoek 4.1.2 De stoffen, die meegenomen zijn in dit onderzoek. 19 23 4.2 MASSASPECTRA EN KOVATSINDICES VAN STOFFEN VASTSTELLEN EN TOEVOEGEN AAN DE IMLODATABASE 23 4.3 OPWERKING MONSTERS 24 4.4 HET METEN VAN DE MONSTEREXTRACTEN 25 4.5 BENOEMING VAN STOFFEN IN DE MONSTERS M.B.V. DE IMLO-DATABASE OP GROND VAN VERGELIJKING VAN KOVATSRNDICES EN MASSASPECTRA. 25 4.6 VERGELIJKING VAN DE MONSTERS ONDERLING 26 4.6.1 Een vergelijking van monsters van 1993 en 1997 van dezelfde lokatie (met clean-up). 4.6.2 Een vergelijking van de stoffen in de monsters van de verschillende locaties in hetzelfde jaar. 4.6.3 Statistische gegevens 4.6.4 Vergelijking tussen gecleande en ongecleande monsters. 4.6.5 Zwevende stof monsters van de analyse van xeno- oestrogene stoffen 27 28 28 29 30 5. CONCLUSIES 32 6. LITERATUURLIJST 35 7. BIJLAGEN 36 8 1. Algemene inleiding Het RIZA (Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling is een onderdeel van Rijkswaterstaat. Het voert onderzoeken uit, geeft adviezen op het gebied van de Nederlandse zoete wateren en is een nationaal kenniscentrum voor integraal waterbeheer. RIZA verzamelt informatie over de toestand van de rivieren de Rijn, de Schelde en de Maas en beschikt over meetstations op de Rijn (Lobith) en de Maas (Eijsden) waarmee de kwaliteit van het rivierwater wordt bewaakt. Het hoofdkantoor staat in Lelystad en er zijn vestigingen in Arnhem en Dordrecht. Momenteel werken er 500 medewerkers bij het in 1920 opgerichte RIZA. Het is onderverdeeld in vier hoofdafdelingen: Informatie en Meettechnologie, Watersystemen, Emissies en Inrichting en Herstel. De hoofdafdeling Informatie en Meettechnologie (IM) is verantwoordelijk voor het inwinnen en opslaan van gegevens over het Nederlandse binnenwater en het verwerken van deze gegevens tot informatie. De laboratoria vallen onder de afdeling IML IML bestaat uit de onderafdelingen IMLA (anorganische analyse), IMLU (uitbesteding en inklaring), IMLB (microbiologische analyse). IMLK (kwaliteitszorg en interlaboratorium onderzoeken), IMLD (afvalwater laboratorium in Dordrecht) en IMLO (organische analyse). Enkele hoofdtaken van IMLO zijn: • Bepaling van organische verbindingen met behulp van gaschromatografie (GC) en vloeistofchromatografie (HPLC) in oppervlaktewater, zwevend stof en sediment. • Bevestiging en identificatie van organische stoffen met behulp van massaspectrometrie (GCMS/LCMS) • Uitvoering van specialistische afvalwater bepalingen • Gaschromatografische olie-identificatie en olie-vergelijkend onderzoek t.b.v. handhaving • Methodeontwikkeling 2. Probleemstelling, doelstellingen en aanpak 2.1 Probleemstelling Bij IMLO worden stoffen in water (afvalwater en oppervlaktewater), zwevend stof en sediment (slib) gemeten. In de watermonsters zitten voornamelijk stoffen. die goed oplosbaar zijn in water. De niet- oplosbare stoffen zitten voornamelijk gebonden aan vaste deeltjes (klei, zand en plantaardig materiaal), dat in het water ronddwarrelt (zwevend stof) of wat op de bodem ligt (sediment). Het is van belang dat de stoffen in zwevend stof bepaald worden. Ze zijn beschikbaar voor opname door waterorganismen die aan het begin van de voedselketen staan. Naast directe toxiciteit bestaat het gevaar dat doorvergiftiging van hogere organismen via biomagnificatie (de stof wordt hoofdzakelijk via het voedsel doorgegeven) optreedt. Gehalten in zwevend stof en sediment kunnen aanzienlijk zijn, afhankelijk van het evenwicht tussen het water en het zwevend stof of sediment. Dit betekent, dat verontreinigd slib of sediment bij verbetering van de waterkwaliteit als bron van hernieuwde vervuiling kan optreden. Bij IMLO wordt routinematig onderzoek verricht m.b.v. GC-ECD (elektron capture detector) en LC-UVD (UV-detector) aan zwevend stof monsters. Er wordt naar ca. 50 stoffen gekeken, voornamelijk PCB (polychloorbifenylen), OCB (organochloorbestrijdingsmiddelen), PAK (polyaromatische koolwaterstoffen). Dit is een klein deel van alle pieken in het chromatogram. Hierdoor wordt een groot aantal pieken in het monsterchromatogram niet geidentificeerd. De gebruikte technieken zijn daar niet voor geschikt. Daarom wordt in dit onderzoek geprobeerd m.b.v. een andere methode (GC-MS) zoveel mogelijk onbekenden te identificeren in zwevend stof extracten. Om een goed beeld te krijgen van de situatie in Nederland moeten er analyses uitgevoerd worden op monsters van verschillende locaties van verschillende jaren (gehalten in zwevend stof veranderen niet snel in de tijd). Verder moet in de gaten gehouden worden of de wijze van analyseren invloed heeft op het resultaat. 2.2 Doelstellingen 1). Screenen van zwevend stof monsters m.b.v. GC-MS. Er wordt dan een beeld gekregen van het aantal en aard van de componenten in zwevend stof monsters. 2).Vaststellen van overeenkomsten en verschillen (in het aantal aangetroffen stoffen en de aard en de concentratie ervan) op grond van bemonsteringsjaar en locatie. 10 2.3 Aanpak De zwevende stof extracten in dit onderzoek zijn afkomstig van verschillende locaties in Nederland. Van elke locatie wordt een extract van 1993 en 1997 gemeten. Door de resultaten van deze metingen met elkaar te vergelijken, kan bekeken worden of de samenstelling van de stoffen in de monsters tussen de locaties verschilt en hoe dit in de loop van de jaren veranderd is. De bemonsteringslokaties worden aangegeven in fig. 2.1 Figuur 2.1: de monstername locaties 1. 2. 3. 4. 5. Lobith Eijsden Haringvlietsluis Schaar van Ouden Doel Sas van Gent 11 De methode om een stof te identificeren is om retentietijd en massaspectrum ter vergelijken met de zuivere stof. Bij een screening zou dat betekenen, dat alle mogelijke stoffen eerst gemeten moeten worden op het betreffende instrument. Dit is niet te doen. (zoekacties enkel op massaspectrum m.b.v. de elektronische bibliotheek van de GCMS software levert vaak geen betrouwbare identificatie op IMLO beschikt over een database waarin meetresultaten van de GC-analyses worden opgeslagen. Integenstelling tot het LIMS systeem wat alleen resultaten van doelverbindingen (ge'i'dentificeerd m.b.v. een standaard) bevat, worden in de IMLO database ook ongei'dentificeerde pieken opgeslagen. Van de ongei'dentificeerde pieken wordt in de database het massaspectra en de kovatsindex opgeslagen. Zowel massaspectra als relatieve retentietijd (in dit geval de kovatsindex: KRI) worden vastgelegd samen met kolom en gehalte informatie. Verder bevat de database van ca. 3000 verbindingen, zowel de kovatsindex als het massaspectrum. M.b.v. een zoekactie kunnen die vergeleken worden met massaspectra en kovatsindices van onbekende stoffen in de monsters. De database zou derhalve bij uitstek geschikt moeten zijn voor een screening van een aantal monsters. Bij IMLO worden bij elke screening tevens standaarden met 450 doelstoffen gemeten. Doelstoffen zijn componenten. die vaak in watersediment en zwevend stof monsters zijn teruggevonden. Om een eerste indruk te krijgen welke stoffen in zwevend stof worden aangetroffen, is er literatuuronderzoek verricht. Er zijn artikelen opgezocht over metingen van stoffen in zwevend stof, bij voorkeur m.b.v. GC-MS. 2.4 Gevolgde methode van het onderzoek Het onderzoek is in stappen uitgevoerd en wordt in hoofdstuk 4 in onderstaande volgorde behandeld: 1. Literatuuronderzoek uitvoeren om een indruk te krijgen welke stoffen in zwevend stof voorkomen. De resulterende lijst vergelijken met de gegevens uit de IMLO-database. Stoffen, die nog niet voorkomen in de IMLO-database selecteren. De geselecteerde stoffen (niet-doelstoffen) bestellen. (§4.1) 2. Massaspectra en kovatsindices van de ontbrekende stoffen (bestelde stoffen) vaststellen m.b.v. GC/MS en toevoegen aan de database. (§ 4.2 en bijlages 1 & 2) 3. Monsters extraheren. De helft van een extract ondergaat geen clean-up als voorbehandeling, de andere helft wel. (§ 4.3) 4. Met meten van de monsterextracten. Het identificeren en kwantificeren van de stoffen in de monsters m.b.v. een screeningstandaard van 450 doelstoffen. De gei'dentificeerde en ongei'dentificeerde pieken in elk monsterchromatogram worden overgebracht naar de IMLO-database. (§ 4.4 en bijlage 3) 5. De kovatsindices en massaspectra van de zuivere stoffen uit het literatuuronderzoek worden vergeleken met massaspectra en kovatsindices van pieken in het monster 12 m.b.v. automatische zoekroutines in de IMLO-database. Aan de op deze wijze gei'dentificeerde pieken wordt een stofnaam toegekend. (§ 4.5 en bijlage 4 t/m 8) 6. Vaststellen of er verschillen in gehalten en samenstelling van de aangetroffen stoffen zijn tussen de monsters uit verschillende jaren en verschillende locaties. Daarnaast wordt vergeleken of de clean-up procedure van invloed is op het aantal te detecteren stoffen, kortom worden er gezochte stoffen verwijderd door de clean-up procedure.(§ 4.6 en bijlage 4 t/m 12) 13 3. Theoretische achtergronden 3.1 IMLO database De meetgegevens betreffende de doelverbindingen worden opgeslagen in Labinfos, het Laboratorium Informatie & Management Systeem waarin alle gegevens over de monsters van het RIZA terechtkomen. De overige gegevens verdwijnen in het magnetische of papieren archief van IMLO. Hierdoor wordt het grootste deel van informatie zeer moeilijk toegankelijk. Deze informatie kan over een bepaalde periode weer van nut zijn om nieuwe vragen te beantwoorden. Daarom is er een database ontwikkeld, waarin sinds 1996 alle meetresultaten (zowel doelverbindingen als ongei'dentificeerde pieken) van de organische analyses worden opgeslagen. Hierdoor kunnen de meetgegevens makkelijk worden opgezocht. De database bestaat uit een aantal tabellen die via een op veel relaties met elkaar zijn verbonden. De tabellen in de database bevatten gegevens over monsters, bepaalde stoffen, apparatuur, labinfos enz. De belangrijkste tabel in de database is de CompoundMS tabel. hierin worden alle gegevens opgeslagen over de stoffen, die geanalyseerd zijn in de monsters. Dit zijn o.a. de stofnaam, de monsternaam, het kolomtype, de Kovatsindex en de 10 hoogste massa's van het massaspectrum van de stof. Deze tabel is o.a. via een op veel relaties verbonden met de tabellen: AnalytC'olums: Bevat gegevens over de verschillende gebruikte analytische kolommen. Samplelnfo: Bevat informatie over de verschillende monsters. LabinfosData: Bevat informatie over de gebruikte LABinfos nummers. Knownkovats: Bevat kovatsindices van alle gemeten stoffen. KnownCAS: Bevat de casnummers (Chemical Abstracts System nummer. Dit nummer is specifiek voor een stof) van alle gemeten stoffen. Knownms: Bevat de casnummers en de tien massa's met de hoogste intensiteiten van de gemeten stoffen. Naast deze tabellen is er ook nog een zoek en invul hulptabel. Dit is een speciale tabel. die kan worden ingevuld en aangepast met een elektronisch formulier. In dit formulier kun je van een gemeten stof de tien hoogste massa's en bijbehorende intensiteiten van het massaspectrum invullen, en eventueel, indien bekend, ook het LABinfos nummer. de stofnaam, het kolomtype, de Kovatsindex en het CAS nummer. Deze gegevens kunnen worden vergeleken met gegevens uit de KnownKovats en KnownMs of CompoundMS tabel door middel van een query. Omdat niet alle gegevens uit de tabellen op elk moment relevant zijn, kunnen met een query of zoekopdracht precies die gegevens worden opgezocht die van belang zijn. 14 3.2 Gaschromatografie en massaspectrometrie 3.2.1 Gaschromatografie GC is een techniek die in het algemeen geschikt is voor analyse (scheiding) van apolaire en redelijk vluchtige organische componenten. Bij IMLO wordt vnl. gemeten met capillaire kolommen. Als deze capillaire kolommen vergeleken worden met gepakte kolommen, blijkt dat met een capillaire kolom een efficientie wordt verkregen die tot 100 keer groter is dan van een gepakte kolom. Nadelen van capillaire kolommen zijn dat ze een lagere monstercapaciteit hebben dan gepakte kolommen en dat de instrumenten een hogere prestatie moeten leveren. Voor dit onderzoek is een Chrompack Sil-5 kolom gebruikt. Deze kolom scheidt de stoffen vnl op basis van kookpunt. 3.2.2 Massaspectrometrie Standaard GC detectoren. zoals b.v. FID en ECD registreren enkel het passeren van een component. Deze detectoren zijn ongeschikt voor identificatie van onbekende componenten. De massaspectrometer (MSD) is hiervoor veel beter geschikt. In een massaspectrometer wordt van een passerende component het massaspectrum opgenomen. Dit massaspectrum is specifiek voor elke component. Daarom is dit een nauwkeurige methode om componenten in monsters te identificeren. De monsters voor dit onderzoek zijn gemeten op een gaschromatograaf gekoppeld aan een MSD. Het einde van de GC-kolom bevindt zich in de ionenbron van de massaspectrometer. Uit de moleculen, die vanuit de kolom in de ionenbron terechtkomen, worden ionen gegenereerd (De meest toegepaste methode voor het genereren van ionen is door botsing met elektronen. het zogenaamde elektron impact (EI)). Vervolgens worden d.m.v. wisselende en statische elektrische velden de ionen op massa gescheiden. Hierdoor vindt er een selectie plaats van verschillende ionen op massa en lading. Ionen die de analysator verlaten komen terecht in de elektronenmultiplicator (EM) waar de detectie plaatsvindt. Door botsingen maken ionen elektronen in de EM los. De elektronenstroom veroorzaakt een elektrisch signaal dat evenredig is aan het aantal ionen. De weergave van de intensiteit van de detectorstroom als functie van de (verhouding van) doorgelaten massa wordt het massaspectrum genoemd. In fig.3.1 is als voorbeeld het massaspectrum van chloortolueen gegeven. 15 SPEC: Samp: Comm: Mode-. Oper: 20p52 17-KAY-93 EUpse: 00:17:09 1277 Bflcomp JOppm 17-5-93 Stilt : 17:40:43 6536 50m sil 5 cb .25mm . 4um 3512)-4/m-200-10/m-3001101 9/2 462900 EI .Q1HS LMR UP LR piet Inlet : GC Vial 80- 60- 10- 10" Fig. 3.1: Massaspectrum van chloonolueen. In bovenstaand massaspectrum zijn verschillende pieken te onderscheiden. De piek met m/z = 126 is de molecuulpiek. Naast de piek met m/z = 126 ligt die met m/z = 128. Deze piek is ongeveer een derde van de hoogte van de basepiek. Dit is een isotooppiek. Deze piek zit in dit massaspectrum omdat het molecuul chloortolueen een Cl-atoom bevat. Een Cl-atoom kan een atoommassa van 35 en 37 hebben. Als chloortolueen een CI bevat met molmassa 37. Dan ontstaat er een piek met m/z is = 128. Verder zijn in het massaspectrum de pieken m/z = 39, 63 aanwezig. Deze massa's zijn kenmerkend voor aromatische verbindingen. Wanneer de CI van chloortolueen wordt afgesplitst, wordt de piek m/z = 91 verkregen. Dit is tevens de basepiek(de ionmassapiek met de hoogste intensiteit). Tot slot is er nog een klein piekje te zien bij m/z =111. Deze ontstaat bij afsplitsing van CH3 van chloortolueen. Wanneer een massaspectrum van de zuivere stof aanwezig is. kan een stof via massaspectrometrie goed in een monster geidentificeerd worden. Het massaspectrum van de zuivere stof wordt vergeleken met het massaspectrum van een onbekende piek in het monsterchromatogram. Als deze genoeg overeenkomsten vertonen. (Dit kan visueel via de methode van fig.3.2 gedaan worden, of aan de hand van vooraf gestelde criteria ( gericht zoeken op massa gedeeltes)) kan een stof in een monster aangetoond worden. De metingen op de GC/MS kunnen in twee meetmethoden worden uitgevoerd. Dit zijn de Full Scan en de SIM-methode. Deze methoden worden beschreven in bijlage 3. In dit onderzoek worden de metingen uitgevoerd in de Full Scan methode. omdat men geinteresseerd is in de retentietijden en massaspectra van alle pieken in de monsters. 16 L i b r a r y : nac SCAN 4748 98050604 at 100 -j ( Reduced ) 149 80 60 167 40 - 43 1 20 1 rji 57 , III? 3 113 7 'l21 JL L,J .L .... 191 507 244 1 [ 302 1 130 1 P6 376 3J2 428 1 Entry 45097 Bi»I 2 - e t h y l h e x y l 1 p h t h a l a c e 2nd pur: 613 Formula: C24.H38.04 14 9 100 -i 80 60 40 - 4 ) 20 1J 13 u? 113 1.21 • " 100 J7S . 1. ,. . , 200 300 400 Fig. 3.2: vergelijking tussen massaspectrum uit een monster en het massaspectrum van bis (2-ethylhexyl)phtaiate gemeten als zuivere stof Om een piek in het monster te identificeren worden het massaspectra van de zuivere stof vergeleken met het massaspectra van de piek in het monsterchromatogram. Zo'n vergelijking is te zien in fig. 3.2. Er wordt visueel gekeken of deze massaspectra overeenkomen. Dus de verhoudingen moeten ongeveer kloppen. En een aantal kenmerkende pieken moeten in beide massaspectra aanwezig zijn. 3.3 Kovatsindex Als een stof in een korte tijd steeds op hetzelfde apparaat gemeten wordt, komen de retentietijden aardig overeen. De retentietijd kan gebruikt worden als identificatiemiddel. maar over langere periode treedt er spreiding op. In de praktijk wordt gebruik gemaakt van een relatieve retentietijd, die onafhankelijk is van de experimentele omstandigheden. Spreiding in de retentietijd kan veroorzaakt worden door het meten van troebele monsters, waardoor een kolom aan het begin vervuild raakt. Dit bei'nvloedt het scheidend vermogen. Door de kolom in te korten kan deze kolom weer gebruikt worden. Maar dan zijn de retentietijden veranderd t.o.v. de vorige meting. In de regel worden aan monster(extracten) interne standaarden toegevoegd waarmee de retentietijdas gekalibreerd wordt. Hoe meer interne standaarden des te nauwkeuriger de relatieve retentietijd bepaald kan worden. Een voorbeeld van een relatieve retentietijd is de kovatsindex. deze wordt als identificatieparameter gebruikt in de IMLO-database. Met de berekening van de kovatsindex. 17 wordt het retentie gedrag van een stof uitgedrukt ten opzichte van een serie van sterk gerelateerde n-alkanen. Hierbij wordt een alkanenstandaard gemeten samen met een standaard stoffen waarvan men de kovatsindex wil bepalen. Elke gemeten stof ligt tussen twee alkanen van de alkanenstandaard in. Deze twee alkanen hebben in verhouding een net zo'n grote afwijking in retentietijd als de gemeten stof. Het absolute verschil in retentietijd blijft dan gelijk. Dit geldt alleen als er een kolom met dezelfde pakking wordt gebruikt. Wanneer er een andere kolom wordt gebruikt, zal de Kovatsindex veranderen. Kovatsindex (retentietijd van component x valt tussen n-alkaan met z en n-alkaan met z+1 koolstofatomen): KI(x) = lOOz + 100* (log tR(x) - log tR(z)) / (log tR(z+l) - log tR(z)) x = onbekende verbinding z = aantal koolstofatomen in n-alkaan tR = retentietijd In feite worden de Kovats indices voor pentaan (C5), hexaan (C6), heptaan (C7), etc. vooraf gesteld op respectievelijk 500, 600, 700, etc De Kovats index voor een piek in het chromatogram wordt dan verkregen via interpolatie (In de praktijk kan de Kovats index ook bepaald worden aan de hand van de stoffen in de standaard indien van die stoffen de Kovats index bekend is. De intervallen tussen de standaardstoffen zijn echter meestal minder regelmatig dan tussen de n-alkanen reeks). 13 4. Resultaten & discussie 4.1 Literatuuronderzoek Bij het RIZA is nog weinig onderzoek gedaan naar componenten, die te vinden zijn in zwevend stof of sediment. Om een indruk te krijgen welke stoffen er in zwevend stof voorkomen, is er een literatuuronderzoek verricht. Er is gezocht naar artikelen waarin door verschillende laboratoria m.b.v. GC-MS stoffen in sediment en zwevend stof gemeten zijn. In de bibliotheek van het RIZA kan m.b.v. Chemical Abstract in bibliotheken van bedrijven en universiteiten over de hele wereld gekeken worden. Met een aantal trefwoorden kan informatie over artikelen gevonden worden. Met deze informatie kan een artikel opgevraagd worden bij het betreffende bedrijf of universiteit. Voor dit literatuuronderzoek is in Chemical Abstracts gezocht op de trefwoorden suspended matter, sediment. GC-MS en namen van pesticiden. Er zijn een aantal artikelen gevonden, die goed bij dit onderzoek gebruikt konden worden. 4.1.1 Resultaten literatuuronderzoek [..] = verwijzing literatuurlijst hfd. 6. PAK's (polyaromatische koolwaterstoffen; PAHs polyaromatic hydrocarbons) Budzinski en anderen hebben sediment, gehaald uit oppervlaktewateren in de Gironde riviermond gedurende februari en oktober 1993 en dit geanalyseerd op PAK'sfl]. De aromatische fracties werden gescheiden door vloeistof chromatografie extractie en geanalyseerd op de GC-MS (SIM). Uit verschillende studies is gebleken, dat PAK's voor veel vervuiling zorgt in het oppervlakte water. Dit komt doordat deze stoffen zeer giftig zijn. PAK's komen in het milieu door verontreiniging van aardolie, kolen, koolteer en verschillende andere raffinaderij producten. Ze kunnen ook afstammen van biologische grondstoffen als terpenen, pigmenten en steroi'den. De onderzochte PAK's: Fenanthreen, anthraceen. fluorantheen, pyreen, benz(a)anthraceen, chryseen, trifenyleen. benzo(b)fluorantheen, benzo(k)fluorantheen, benzo(j)fluorantheen, benzo(e)pyreen, benzo(a)pyreen, peryleen, indeno(l,2,3-cd)pyreen, benzo(g,h,i)peryleen, dibenz(a,h)anthraceen, dibenz(a,c)anthraceen. Door het RIZA wordt een aantal van deze PAK's standaard gemeten. De volgende PAK's vallen daar niet onder en zijn dus van het belang voor dit onderzoek. Trifenyleen, benzo(j)fluorantheen, benzo(e)pyreen, peryleen, dibenz(a,c)anthraceen (tabel 4.1). 19 Herbiciden (onkruidbestrijdingsmiddelen) In november 1990 hebben Tronczynski en anderen op vijf stations gelegen in de Camargue 5 liter Rhone water bemonsterd. [2] Na de bemonstering werden de monsters gefilterd door glasvezelfilters en hierdoor ontstonden er 2 fracties. Een oplossing en zwevend stof. Zwevend stof werd Soxhlet geextraheerd met methanol wat werd gevolgd door een Florisil clean-up. De extracten zijn gekwantificeerd met GCMS (SIM). De volgende stoffen worden gekwantificeerd: Atrazine. De-ethylatrazine, simazine, de-isopropylatrazine, propanil De herbiciden, die deze chemicalien bevatten, worden tegenwoordig gebruikt voor agrarische en niet-agrarische doeleinden in Europa en de USA. Pesticiden worden vooral gebruikt voor de akkerbouw en uiteindelijk komen ze via verdamping in de lucht en het grondwater in het oppervlakte water terecht. Atrazine, simazine worden routinematig bij IMLO gemeten. Dus van deze stoffen hoeft de kovatsindex niet meer berekend worden. VOCs (Volatile organic compounds) Kawata en anderen hebben vluchtige organische componenten (VOCs), zoals trichlooretheen, tolueen en xyleen bepaald in sediment. [3] De sedimenten zijn afkomstig van 8 rivieren in Japan. De monsters zijn genomen op September 1995 en geanalyseerd met GC/MS (SIM). Deze stoffen zijn al bij het RIZA aanwezig, want ze worden routinematig in de monsters gemeten. Deze stoffen hoeven niet besteld te worden. Aromatische amines Aromatische amines zijn erg giftig. [4] Door de grote oplosbaarheid van deze stoffen in water en door het grote gebruik van deze stoffen in de chemische industrie voor de synthese van verfstof. pesticiden en farmaceutische producten, zorgen zij voor veel vervuiling in de oppervlakte wateren. Scholz en Palsudchek hebben in een aantal sedimentmonsters gesubstitueerde aromatische amines bepaald. De monsters hebben een clean-up voorbehandeling gehad met HPLC of met GPC. Om te kijken welke clean-up het beste is voor deze bepaling. Dit bleek GPC te zijn. Vervolgens werden de monsters gemeten met GC/MS (SIM). In dit artikel zijn chlooranilines, dichlooranilines, trichlooranilines, chloormethylanilines, chloomitroanilines, toluidines. dichloorbenzidines en ethoxyanilines gemeten. Van deze stoffen zijn voor dit onderzoek de chlooranilines. dichlooranilines. trichlooranilines, toluidines en een aantal chloormethylanilines besteld en gemeten (tabel 4.1). Carbamaten Carbamaat pesticiden worden gebruikt voor de bestrijding van insecten in de landbouw. [5] Ze behoren tot een relatief polaire groep. HPLC wordt vaak gebruikt voor deze bepaling. Maar direct HPLC bepaling technieken hebben voor de bepaling van deze stoffen geen goede selectiviteit en de gevoeligheid. Gaschromatografie is daarom een betere methode voor de bepaling met pesticiden. De GC-MS SIM techniek heeft een uitstekende sensitiviteit en 20 selectiviteit. Okumura en anderen hebben in dit onderzoek carbamaat pesticiden in sediment bepaald. Voor dit onderzoek zijn 7 carbamaten geselecteerd, op basis van de hoeveel er geproduceerd wordt en hoeveel er van deze stoffen wordt gebruikt. De stoffen. die zijn gemeten zijn: 3-(sec-butyl)phenyl N-methylcarbamaat (BPMC), 3-methylphenyl N-methylcarbamate (MTMC), 2-isopropoxyphenyl N-methylcarbamate (PHC), 2-isopropylphenyl Nmethylcarbamate (MIPC), 3,5-xylyl N-methylcarbamate (XMC), 1-naphthyl Nmethylcarbamate (NAC) en methylbenzimidazol-2-ylcarbamate (MBC). Het kost te veel tijd om deze stoffen te bestellen, daarom zijn deze stoffen niet meegenomen. Arylesters en alkylsulfon zuren In 1993 en 1994 werden sediment monsters genomen van de Elbe en van de zijrivieren Mulde en Havel/Spree. [6] Franke en anderen hebben in deze sediment monsters arylesters en alkylsulfonic zuren ge'i'dentificeerd en gekwantificeerd met de GC/MS (SIM) methode. Het bestellen van deze stoffen nam te veel tijd in beslag. Het analyseren van deze stoffen zou buiten de afstudeerperiode vallen. Ftalaat esters Waldock heeft ftalaat esters met dichloormethaan uit het sediment monsters geextraheerd. M.b.v. alumina kolom chromatografie wordt het extract gecleand. [7]De bepaling van dimethyl, diethyl, di-iso-butyl, di-n-butyl, di-n-heptyl, di-(2-ethylhexyl) en di-n-nonylftalaat wordt uitgevoerd met GC-MS SIM. Voor dit onderzoek wordt er sediment in de riviermond van de rivier Crouch genomen. Deze stoffen zitten al in standaarden, die aanwezig zijn bij IMLO. Daarom hoeven deze stoffen niet besteld en geanalyseerd te worden. PCB, PCN, CBz Polychloorbifenylen (PCB), polychloornaftalenen (PCN) en chloorbenzenen (CBz) zijn tegenwoordig vervuilers voor het water ecosysteem. [8] Door hun hydrofobiciteit (waterafstotendheid) en lage afbreking, worden deze componenten in een te hoge concentratie aangetroffen in water organismen en sediment. Jan en anderen hebben in dit onderzoek sediment monsters gemeten van de rivier Krupa genomen in 1988. Deze monsters zijn gefilterd en geextraheerd met hexaan. Door ze vervolgens te meten op de GC/MS (SIM). Chloorbenzenen en polychloorbiphenyls zitten in de mengstandaarden. In dit onderzoek wordt het totaal gehalte aan PCBs, PCNs en CBz gemeten. Dus er is niet na te gaan welke stoffen en in welke hoeveelheden ze precies in de monsters zitten. 21 Organische microverontreinigingen Tussen mei 1986 en januari 1989 zijn er zwevend stof monsters genomen van verschillende locaties in de Schelde. [9] De gemeten monsters zijn geextraheerd met hexaan en hebben een clean-up voorbehandeling met aluminiumoxide ondergaan. Van deze monsters werden door van Zoest en anderen organische microverontreinigingen gemeten m.b.v. GC-MS. Deze stoffen zijn ook gevonden in andere zwevendstof monsters. Deze resultaten staan vermeld in de andere artikelen. Dit artikel gaf geen extra informatie. Pesticiden Geselecteerde herbiciden, gechloreerde pesticiden en polychloreerde biphenyls (PCBs) zijn door McMillin en Means gemeten op de GC-MS (SIM) in particulate fase. [10]Deze monsters zijn genomen over een periode van 3 jaar. Voor het klaarmaken van de monsters is een reeks van membraan filtratie gebruikt en ultrafiltratie voor de solid phase extractie (SPE) voor de opgeloste fase. Deze stoffen zitten ook in de mengstandaarden. Daarom hoeven deze stoffen niet besteld en geanalyseerd te worden. Organische componenten Gedurende 1992, 1993 en 1994 zijn er watermonsters van de rivier de Elbe en van de zijrivieren Mulde, Saale, Weibe Elster, Schwarze Elster genomen. [11] Er is gekeken naar organische componenten, die nog niet vaak gevonden zijn in waterig milieu en naar componenten die vermoedelijk de Elbe rivier vervuilen. Bijvoorbeeld vervuiling door fabrieken. die aan de Elbe staan. De monsters zijn geextraheerd met hexaan en dichloormethaan. Vervolgens zijn ze gemeten door Franke en anderen op de GC/MS. Uit dit artikel zijn een aantal stoffen gehaald, die snel te bestellen zijn (tabel 4.1). GCMS screening bij Schaar van Ouden Doel 1990-1993 In de periode 1990-1993 zijn uit de Westerschelde elk kwartaal bij Schaar van Ouden Doel zwevendstof monsters en watermonsters (maandelijks) genomen door Hermans voor de m.b.v. GC/MS kwantitatieve screening van een aantal buiten het routinematig meetpakket vallende pesticiden. [14] Daarnaast is ook getracht onbekende verbindingen uit het chromatogram kwalitatief te identificeren a.d.h.v. hun massaspectrum. Tijdens de kwantitatieve screening is gemeten in de SIM-methode en voor de identificatie van de onbekende pieken is gemeten in de Full Scan methode. Tijdens deze metingen zijn verschillende organische componenten in de monsters gevonden. Zoals Aniliden, carbamaten. chloorfenolen, fenylereumhebiciden, fosfaatesters, fosforpesticiden, thiazolen, triazines, PAKs, methyl-PAKs, LABs, HeteroPAKs, cholesterolen, silicaten, biphenylen. Hieruit zijn een aantal stoffen geselecteerd en besteld (tabel 4.1). 22 4.1.2 De stoffen, die meegenomen zijn in dit onderzoek. In de artikelen is eerst gekeken naar stoffen waarvan de kovatsindex en het massaspectrum nog niet is bepaald bij IMLO. Een aantal stoffen kunnen dan weggestreept worden. Voor dit onderzoek heeft IMLO een aantal mengstandaarden (deze standaarden bevatten voor dit onderzoek belangrijke stoffen) aangevraagd bij de VU in Amsterdam en bij J.T.Baker. Door van de stoffen in deze mengstandaarden de kovatsindex en het massaspectra te bepalen, hoeven bepaalde stoffen uit de artikelen niet meer besteld te worden. Dat is voordelig, want dit scheelt een hoop tijd en geld. Van de stoffen, die over bleven, werden de stoffen besteld, die makkelijk te bestellen waren. De stoffen mochten geen lange levertijd hebben, vanwege het feit dat ze niet in de afstudeerperiode binnen zouden komen. Van een aantal stoffen waren de kovatsindex en het massaspectrum nog niet bepaald, maar de stof was wel aanwezig bij IMLO. Van de onderstaande stoffen (geselecteerd uit het literatuuronderzoek) (tabel 4.1) zijn in dit onderzoek de kovatsindex en het massaspectrum bepaald: Tabel 4.1 n-Triacontaan p-Nitrotolueen Sitosterin Nitrofen Ethvldifenylcarbamaat 4,4Dichloorbenzofenon 4-Methvl-2-nitrofenol Theobromine 2,4-Dichlooraniline Stimnasterol p-Tolylsulfon Fluorenon Propyldisulfide Indoline 2-Ethylnaftaleen 8-methvlchinoline 2,5-Dichloorfenol 2,3,6-Trichloorfenol 3,4,5-Trichlooraniline Tetrachloorthiofeen 2-methylbenzofenon 1,3-Dicyclohexylurea Dihydrocholesterol 2,3,4-Trichlooraniline Isopropylbutyraat 3-methylbutanal Tetradecanal Oliezuur Linolzuur Tri-o-cresylfosfaat 2-methvlbutanal Ethylisobutyraat p-Cymeen N-N-Difenylacetamide Bis(2methoxyethyl)ftalaa t p-Toluidine 2,4,5Trichlooraniline 3,5-Dichloorfenol 1 -Octadcceen o-toluidine 2,6-Dichlooraniline 5-chloor-2nitroaniline 4-chloor-2nitroaniline Benzo(g,h,i)peryleen Benzo(e)pyreen Benz(e)acefenanthrylee n Stearinezuur 2-nitrofenol 4.2 1-ethvlnaftaleen p-nitrofenol m-Toluidine 6-methylchinoline 2.4.6-Trichlooraniline m-nitrofenol Tridecanal 2,3-Benzathraceen Massaspectra en kovatsindices van stoffen vaststellen en toevoegen aan de IMLOdatabase In dit onderzoek zijn van de zuivere stoffen (literatuuronderzoek en mengstandaarden), die waarschijnlijk in zwevend stof voorkomen, de kovatsindex en massaspectra bepaald. Deze bepaling gebeurt als volgt. De zuivere stoffen worden samen met een alkanenstandaard gemeten op een CP Sil 5 kolom. M.b.v. een macro worden de retentietijden en de tien hoogste massa's in het massaspectrum van alle pieken in het chromatogram bepaald. Elke piek in het chromatogram wordt ge'i'dentificeerd door het massaspectrum van de piek te vergelijken met het massaspectrum in de bibliotheek (zie fig.3.2). Bij IMLO is een bibliotheek met massaspectra van zuivere stoffen aanwezig. Aan deze bibliotheek wordt regelmatig 23 massaspectra toegevoegd. Bij elke retentietijd kan de naam van de stof worden gezet. De kovatsindex van een stof kan dan berekend worden met de formule in paragraaf 3.3. De berekende kovatsindices en massaspectra worden in de database gezet. Deze informatie kan gebruikt worden voor het identificeren van stoffen in de zwevend stof, kortom voor dit onderzoek Van de bestelde stoffen uit tabel 4.1 zijn 20 ppm standaarden gemaakt. Bij het samenstellen van deze standaarden worden stoffen in 1 standaard gedaan, waarvan de retentietijden niet overeenkomen. Tevens worden isomeren in aparte standaarden gedaan, omdat deze hetzelfde massaspectrum hebben. Er is dan moeilijk na te gaan welke piek overeenkomt met de verschillende isomeren. Bij IMLO waren een aantal mengstandaarden aanwezig. (Standaarden die een groot aantal verschillende stoffen bevatten.) Deze mengstandaarden zijn door andere bedrijven of instituten gemaakt voor bepaalde bepalingen. Een deel van deze mengstandaarden is opgevraagd door IMLO. Deze mengstandaarden bevatten stoffen waarvan een vermoeden bestaat, dat ze misschien in oppervlakte water of zwevend stof voorkomen. Bij IMLO kunnen deze mengstandaarden dan gebruikt worden voor kovatsindexbepalingen. Er hoeven dan minder stoffen besteld te worden, zodat er geld bespaard wordt. Van een groot aantal stoffen in deze mengstandaarden was de kovatsindex en massaspectra nog niet bepaald. Daarom zijn deze mengstandaarden ook gemeten. De standaarden van de bestelde stoffen en de mengstandaarden zijn samen met een alkanenstandaard gemeten op de CPSil 5. Het grootste gedeelte van de stoffen in de standaarden, is in het chromatogram te identificeren met de bibliotheek of m.b.v. literatuur. Een aantal stoffen waren niet chromatografeerbaar. Er ontstond een uitgesmeerde piek. Vaak waren deze stoffen niet zuiver, maar een mengsel van stoffen. B.v. sitosterol (alpha-, betha-en gamma-sitosterol). Deze stoffen zijn niet meegenomen voor dit onderzoek. De bibliotheek kon voor een aantal stoffen geen duidelijke uitspraak geven over de identiteit van de stof. Dit kwam voornamelijk, omdat van een aantal bestelde stoffen het massaspectra niet in de bibliotheek aanwezig was. Deze stoffen zijn in een aparte standaard nog een keer geanalyseerd. De berekende kovatsindices en massaspectra van de zuivere stoffen (mengstandaarden en literatuuronderzoek) staan vermeld in bijlage 1 (Kovatsindices) en bijlage 2 (massaspectra). De kovatsindices zijn berekend d.m.v. berekening in paragraaf 3.3. 4.3 Op werking monsters Het gevriesdroogd sediment wordt met dichloormethaan geextraheerd op de ASE (bijlage 3). De monsters worden geextraheerd met dichloormethaan, omdat tijdens mijn stageonderzoek is gebleken dat d.m.v. de dichloormethaanextracten de meeste stoffen in de monsters terug worden gevonden. Deze extractie staat beschreven in bijlage 3. Een deel van het extract heeft een clean-up als voorbehandeling ondergaan. Deze clean-up voorbehandeling wordt gedaan, omdat een aantal monsterextracten veel matrix bevatten. Dit zijn stoffen, die de analyse storen. Wanneer deze monsters zonder een clean-up als voorbehandeling op de GC-MS worden gemeten. is de kans groot dat de kolom vervuild raakt. Verder is het moeilijk om pieken te krijgen van zuivere stoffen. De pieken worden 24 door de vervuiling niet goed gescheiden. Hierdoor wordt een massaspectra verkregen van een mengsel van stoffen. De pieken zijn dan niet goed te identificeren. Bij IMLO wordt voor de zwevend stof monsters vaak de clean-up behandeling met aluminiumoxide uitgevoerd. Daarom is deze clean-up ook gebruikt voor dit onderzoek. de clean-up procedure De clean-up wordt uitgevoerd door de zwevende stof monsters over een aluminiumoxide kolommetje te leiden. Door de uitvoering van de clean-up blijven de zwaardere molekulen (humuszuren) die de analyse storen achter en verkrijgt men een schone oplossing. Vijf monsters worden met- en zonder clean-up doorgemeten. Er wordt gekeken of er een aantal stoffen verdwenen zijn na de clean-up. En welke stoffen door de clean-up gei'dentificeerd kunnen worden. Hierdoor kan tijdens de screening meer stoffen in de monsters ge'i'dentificeerd worden. 4.4 Het meten van de monsterextracten De monsters zijn gemeten met op een GC/MS. De apparaat instellingen en gegevens over de gebruikte GC staan vermeld in bijlage 3. Gedurende dit onderzoek is er een methode ontwikkeld waarmee 50 microliter in de GC kan worden gei'njecteerd. Hierdoor gaat de detectiegrens omlaag en kunnen meer stoffen gei'dentificeerd worden. Van elke locaties zijn twee monsters gemeten. Een monster van 1993 en een monster van 1997. In tabel 4.2 worden de labinfosnummers en locaties weergegeven van de gemeten zwevendstof monsters. Tabel 4 2' labinfosnummers en locaties van de monsters Monsters van 1993 93002154 93013511 93011341 93014627 93004287 Monsters van 1997 97014832 97016453 97020983 97016390 97008245 Lokatie Schaar van Ouden Doelen Lobith Sas van Gent Eijsden Haringvlietsluis Een aantal stoffen in de monsters zijn m.b.v. een 450 doelstoffen bevattende screeningstandaard gei'dentificeerd en gekwantificeerd. De stoffen, die m.b.v deze doelstoffen in de monsters zijn gevonden worden vermeld in bijlage 4 t/m 8 (tevens staan de resultaten van de bestelde stoffen en mengstandaarden hierin ook vermeld). De gei'dentificeerde en ongei'dentificeerde pieken (kovatsindices en massaspectra) worden overgebracht naar de database. 25 4.5 Benoeming van stoffen in de monsters ntb.v. de IMLO-database op grond van vergelijking van kovatsindices en massaspectra. In de KNOWNkovats tabel staan alle kovatsindices. die bij IMLO op verschillende kolommen zijn gemeten. Voor dit onderzoek worden alleen de kovatsindices meegenomen, van stoffen die op de CP Sil-5 zijn gemeten. In de zwevendstof monsters worden naar stoffen gekeken, die routinematig bij IMLO worden gemeten en naar stoffen waarvan de kovatsindex in dit onderzoek of tijdens mijn stage zijn bepaald. Dit wordt op deze manier uitgevoerd, omdat men te weten wil komen of de samenstelling van de stoffen in de zwevendstof monsters in de loop van de jaren veranderd is voor de locaties (paragraaf 4.6). De vergelijking van de kovatsindices en massaspectra van de zuivere stoffen en van de monsters gebeurt op de volgende manier. Van alle pieken in het GC-chromatogram van het monster wordt de kovatsindex bepaald. Deze kovatsindices worden vergeleken met de kovatsindices van de stoffen in de tabel KNOWNkovats van de database. De kovatsindex van de zuivere stof en van de piek in het monsters mogen niet meer dan 1 % afwijken van elkaar. Als de kovatsindices met elkaar overeen komen, wordt gekeken naar het massaspectra van de zuivere stof (KNOWNms tabel) en van de piek in het monster. De gehele evaluatie is geautomatiseerd. Deze vergelijking heeft een aantal stoffen toegevoegd aan de set van de met de screeningstandaard gei'dentificeerde stoffen. In totaal zijn er zo'n 100 verschillende stoffen gevonden in de monsters. Hiermee is ongeveer een derde tot een vierde van de pieken in de monsters gei'dentificeerd. Een aantal stoffen is bijna in elk monster terug te vinden. Deze staan vermeldt in tabel 4.3. Verder wordt in de bijlages 4 t/m 8 aangegeven in welke monsters deze stoffen zijn aangetroffen. label 4.3: bijna altijd in de monsters gevonden stoffen. 1,3,5-Trioxaan 3-methyl-2-butanon Benzaldehyde fth\lben/ccn Naftaleen 2,2,4-trimethylpentaan Tolueen Het is opmerkelijk, dat de stoffen die besteld zijn naar aanleiding van het literatuuronderzoek niet terug te vinden zijn in de monsters. 4.6 Vergelijking van de monsters onderling In de monsters van 1993 en 1997 van de 5 locaties (Lobith, Sas van Gent, Schaar van Ouden Doelen. Haringvlietsluis en Eijsden) is geprobeerd zoveel mogelijk stoffen te identificeren. De gevonden stoffen in de verschillende monsters worden met elkaar vergeleken op de volgende punten: is er per monster verschil in het aantal gei'dentificeerde stoffen en/of is er per monster verschil in de aard en de gehalten van de aangetroffen stoffen (4.6.1 en 4.6.2). Voor een aantal stoffen, die aangetroffen zijn in de monsters, is berekend of de monsters significant van elkaar verschillen (4.6.3). Verder wordt er bekeken of er door het meten van 26 gecleande en ongecleande monster meer stoffen (verschillende stoffen) in de monsters te identificeren zijn (4.6.4). 4.6.1 Een vergelijking van monsters van 1993 en 1997 van dezelfde lokatie (met clean-up). Lobith: Het aantal stoffen dat wordt aangetroffen is in 1993 iets meer dan het aantal in 1997, het betreft grotendeels dezelfde stoffen, vnl. oliecomponenten. De samenstelling is niet sterk veranderd. De gehalten verschillen wel maar zijn niet systematisch hoger of lager geworden. Eijsden: Het aantal stoffen is in 1993 veel groter dan het aantal in 1997, de oliecomponenten zijn goeddeels verdwenen. De samenstelling is beduidend anders en lijkt te wijzen op een vermindering van de vervuiling. De gehalten van de overgebleven stoffen zijn over het algemeen niet veranderd. Er is wel een opmerkelijk hoog gehalte aan benzaldehyde aangetroffen in 1997. Schaar van Oude Doel: Het aantal stoffen is in 1993 groter dan het aantal in 1997, de oliecomponenten zijn voor een deel verdwenen. De gehalten van de overgebleven stoffen zijn over het algemeen niet veranderd. Er is wel een opmerkelijk hoog gehalte aan phytol aangetroffen in 1997, een factor 10 hoger dan in 1993. Deze stof is echter van natuurlijke oorsprong en komt vaak in hoge concentraties voor door afbraak van plantaardige materiaal. Haringvlietsluis: Het aantal is niet veranderd, de samenstelling daarentegen wel. Er is geen sprake van een systematische verandering. Gehalten van componenten die in beide jaren zijn aangetroffen zijn verder niet opmerkelijk anders. Uitzondering is een weekmaker die sterk in concentratie is afgenomen en nitrobenzeen die juist is toegenomen in de loop der jaren. Sas van Gent: Het aantal stoffen is in de monsters van 1997 gelijk aan 1993 gebleven. De samenstelling is in de loop van de jaren wel sterk veranderd. In 1993 zijn vooral lichtere aromatische oliecomponenten gevonden, terwijl in 1997 vooral de zwaardere in hogere concentratie aanwezig zijn. Voorbeelden zijn fluorantheen, acenafteen, fluoreen en anthraceen. Wat de stoffen betreft, die zowel in 1993 als in 1997 zijn gevonden, zijn er geen grote verschillen in gehalten aangetroffen. In de tabellen 9.1 t/m 9.5 in bijlage 9 zijn per lokatie de stoffen weergegeven, die alleen in de monsters van 1993 of 1997 zijn aangetroffen. 27 4.6.2 Een vergelijking van de stoffen in de monsters van de verschillende locaties in hetzelfde jaar. 1993 Bij Lobith en Schaar van Ouden Doel zijn meer oliecomponenten gevonden, dan bij de andere locaties. Tevens worden op deze twee locaties de meeste componenten aangetroffen. De gehalten van de stoffen zijn bij elke lokatie ongeveer gelijk. Er zijn twee uitzonderingen gevonden. In Sas van Gent wordt een extreem hoge concentratie fluorantheen gevonden. In Haringvlietsluis is een hoog gehalte phytol gevonden, maar deze stof is afkomstig van plantaardig materiaal. Dus het is geen schadelijke component. 1997 In Lobith worden twee keer zoveel oliecomponenten aangetroffen, als in de rest van de locaties. Eijsden bevat aanzienlijk minder oliecomponenten, dan de andere locaties. In Sas van Gent en Haringvlietsluis worden samen met Lobith ongeveer de meeste componenten gevonden. Er zijn weinig veranderingen in de gehaltes. Enkele uitzonderingen zijn: in Eijsden wordt wel een hoge concentratie benzaldehyde gevonden. In Sas van Gent en Haringvlietsluis wordt net als in 1993 een hoge concentratie phytol en fluorantheen gevonden. 4.6.3 Statistische gegevens Voor een aantal stoffen is in het programma Statt Graffics m.b.v. het drie-factor model berekend of de monsters ook significant verschillen van elkaar. In de berekeningen zijn de locaties, jaartallen en de verschillende stoffen met elkaar vergeleken. Deze berekeningen zijn alleen toegepast op stoffen, die in alle monsters zijn teruggevonden. Deze stoffen staan vermeld in tabel 4.3. Voor de andere stoffen is deze berekening niet mogelijk. Het statistische computerpakket Statt Graffics laat bij het uitvoeren van toetsen de berekende p-waarde (de overschrijdingskans) zien. Daarom doet zich vaak de mogelijkheid voor om rechtstreeks een conclusie te trekken bij een toets. Dit wordt gedaan door de p-waarde met de waarde a te vergelijken. Bij eenzijdige toetsen a = 0.05. Als de p-waarde kleiner is dan a dan wordt de nulhypothese verworpen. Verder is gekeken of bepaalde combinaties van de verschillende kenmerken (locaties. jaartallen en stofsoort) aanleiding geven tot opvallende verschillen, die niet verklaard kunnen worden uit de invloeden van de verschillende kenmerken afzonderlijk. Het gaat er dus om of bepaalde waarden van de verschillende kenmerken elkaar mogelijk verzwakken of juist versterken. Als dit het geval is dan spreekt men van een interactie-effect. 28 In tabel 4.4 is zijn de resultaten weergegeven. Tabel 4.4 Source Main effects A: Jaartal B: Lokatie C: Stofnaam Sum of Square df Mean Square F-Ratio P-Value 0.339648 44.7873 395.701 1 4 6 0.339648 11.1968 65.9501 0.13 4.3 25.32 0.7212 0.0092 Interactions AB AC BC 6.03643 14.3408 98.3702 4 6 24 1.50911 2.39013 4.09876 0.58 0.92 1.57 0.6804 0.4996 0.1369 0.1100(1 In tabel 4.4 is te zien, dat er geen significant verschil is tussen de verschillende jaartallen. Er is een groot significant verschil tussen de locaties en de verschillende stoffen (stofnaam). Er zijn geen interactie-effecten opgetreden tussen de verschillende kenmerken. (locatie, jaartal en stofnaam) 4.6.4 Vergelijking tussen gecleande en ongecleande monsters. Voor dit onderzoek zijn 5 monsters met clean-up en 5 monsters zonder clean-up gemeten. Door zowel monsters met- en zonder clean-up als voorbehandeling te meten kunnen meer stoffen gei'dentificeerd worden. Componenten, die in de monsters door de clean-up zijn verdwenen, kunnen wel te vinden zijn in de monsters zonder clean-up. Door een voorbehandeling met de clean-up krijgen de monsters minder matrix. Hierdoor zijn weer andere componenten beter te identificeren. De monsters, die met en zonder clean-up zijn gemeten staan hieronder vermeldt: • • • • • 93014627 (Eijsden) 97014832 (Schaar van Ouden Doelen) 93002154 (Schaar van Ouden Doelen) 93013511 (Lobith) 97016453 (Lobith) Resultaten van de clean-up Door de clean-up zijn een aantal stoffen beter te identificeren. Omdat d.m.v. clean-up een zuiverder massaspectrum wordt verkregen. Hierdoor konden een aantal stoffen goed gei'dentificeerd worden. Deze stoffen staan vermeldt in tabel 4.5. 29 Tabel 4.5: D.m.v. clean-up geldcntificecrdc stoffen. 1,3,5-Trioxane 3-methyl-2-butanone Hexacosane Octacosane ocladecanoic acid, butyl ester 2-pentanone S.2-bcii/cncdicaibo\ylic acid. bi^(2-meth\ ll 2-HexanoI In de monsters zonder clean-up worden steeds een aantal stoffen gevonden, die in de monsters met clean-up niet terug zijn te vinden. Dit bleken vooral chloorbenzenen. methylbenzenen. propylbenzenen, nitrobenzenen te zijn. Vooral het verdwijnen van de chloorbenzenen is opvaliend aangezien de clean-up standaard wordt toegepast bij de routine-analyse van deze verbindingen. Hier is niet onmiddellijk een verklaring voor. Een aantal stoffen is in sommige monsters wel en in andere monsters niet verdwenen door de clean-up. Dit komt vooral omdat een aantal stoffen in de monsters zonder clean-up in zo'n lage concentratie aanwezig zijn, dat ze door de clean-up in de monsters verdwijnen. Voor de bepaling van deze stoffen in het monster kan beter een andere clean-up procedure gebruikt worden. B.v. een clean-up met silica. Er kan dan bekeken worden bij welke clean-up de meeste stoffen te identificeren zijn. In de tabellen 10.1 t/m 10.5 in bijlage 10 staat vermeldt welke stoffen na clean-up zijn verdwenen in de monsters. De resultaten van de gevonden stoffen in de monsters met clean-up en zonder clean-up is te vinden in de bij lagen 4 t/m 8 . 4.6.5 Zwevende stof monsters van de analyse van xeno- oestrogene stoffen Tijdens mijn stage zijn een aantal zwevend stof monsters geanalyseerd op xeno-oestrogene stoffen. Dit zijn monsters uit 1997 van de locaties Haringvlietsluis, Maassluis en Eijsden. De pieken in de monsters zijn alleen gescreend op de kovatsindices en massaspectra van slechts 50 stoffen in standaarden, die tijdens mijn stage en afstuderen zijn bepaald. Deze kovatsindices en massaspectra staan in de IMLO-database. Er is niet gekeken naar de 450 doelstoffen in de screening standaard. Slechts in twee monsters is bis(2-ethylhexyl)phtalate teruggevonden. Dat er zo weinig stoffen in deze monsters zijn gevonden komt mogelijk omdat deze monsters gemeten zijn zonder een clean-up. Hierdoor werd er een grote bult van pieken achter in het monsterchromatogram verkregen, bestaande uit pieken, die niet goed van elkaar gescheiden waren. Daardoor zijn er van een groot aantal stoffen geen zuivere massaspectra verkregen. 30 In tabel 4.6 staat in welke monsters er bis(2-ethylhexyl)phtalate is gevonden. Tabel 4 6 97019107 97019106 4.6.6 1 laring\ lielsluis Maassluis Bis(2-ethylhexvl)phthalate Bis(2-eth\ Ihe.w 1 iphthalate Aanvullende resultaten In bijlage 12 wordt bij elke stof aangegeven hoe vaak deze stof in de monsters is aangetroffen. In de meeste monsters worden vaak dezelfde stoffen weer aangetroffen. Er zitten een aantal uitzonderingen erbij. In tabel 4.7 staan de stoffen, die op 1 locatie zijn aangetroffen. Tabel 4.7: stoffen gevonden op I localie Schaar van Ouden Doelen 3,4-dimethylphenol Benzothiazole, 2methylthio)Lobith 1,2,3trimethylbenzene Cyclotrisiloxane, hexamethyl- 1,2,4trichlorobenzene Cyclohexane Sas van Gent 2\4'Dimethylacetofenon %-Methylpyridine 3a,4,7,7aTetrahydro-4,7methano-1HDecamethyl Formamide, N,Ndimethyl- 1 H-Phenalen-1 -one 3-Octanon Ethanol, 2-butoxv- Eijsden p/m-Xyleen 31 Haringvlietsluis 2.2.4Trimethylpentane1,3-diol diisoburyl 3 /i-methylphenol Naphthalen,decahyd 7-Octen_2-ol, 2,6diemethyl ro-.transCarba/ole Benzyl Alcohol Tetrachloroethylene Benzo[b]thiophene Disulfide, dimethyl Phenylethyl Alcohol 5. Conclusies Screening Het grootste gedeelte van de pieken in het monster zijn m.b.v. de screeningstandaard met 450 doelstoffen gei'dentificeerd. Deze doelstoffen zijn ooit gei'dentificeerd in watermonsters (oppervlaktewater). De zoekactie m.b.v. de IMLO-database leverde relatief weinig nieuwe stoftoekenningen op. Er zijn 100 verschillende stoffen in de zwevend stof monsters gei'dentificeerd. Ze betreffen slechts een derde tot een vierde van de pieken in een monsterchromatogram. Over het merendeel van de stoffen in zwevend stof kunnen we derhalve niets zeggen. De conclusies hebben derhalve een beperkte geldigheid. Er zijn alleen stoffen met concentraties boven een bepaald niveau gemeten. Er is ook geen onderzoek verricht naar de toxiciteit van de stoffen. Daarom kan niet direct geconcludeerd worden, wanneer een stof in een hoge concentratie op een bepaalde locatie gevonden is, dat dit schadelijk is voor het milieu. In het algemeen worden er voornamelijk oliecomponenten gevonden in de monsterextracten. Er zijn vrijwel geen bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Oplosmiddelen, geur en smaakstoffen zijn in elk monster aangetroffen. Vergelijking tussen de locaties en jaartallen De meeste stoffen, die in de monsters worden gevonden, zijn op meerdere locaties te vinden. Er is gebleken, dat over het algemeen de hoeveelheid stoffen in de zwevend stof monsters van 1997 lager zijn dan in 1993. Vooral de benzine- en oliecomponenten zijn in de meeste monsters van 1997 erg gedaald. In het monster van Eijsden (1997) is tevens het aantal weekmakers minder geworden. Op de locatie van Haringvlietsluis is na vijf jaar bijna geen daling van de componenten opgetreden. Het is gebleken. dat monsters uit Lobith in zowel 1993 als in 1997 de meeste componenten bevat. Op grond van dit criterium is deze locatie aan te merken als zijnde de meest vervuilde. Als gekeken wordt naar de gehalten dan blijkt het mee te vallen. Vooral in Sas van Gent zijn hoge concentraties PAKs gemeten, met name in 1997. Voor een aantal stoffen (tabel 4.3) is in het programma Statt Graffics m.b.v. het drie-factor model berekend of de monsters ook significant verschillen van elkaar. In de berekeningen zijn de locaties, jaartallen en de verschillende stoffen met elkaar vergeleken. Verder is nog berekend of er sprake is van interactie-effecten. Er kan geconcludeerd worden dat er alleen een significant verschil was tussen de locaties en de verschillende stoffen. Er zijn geen interactie-effecten opgetreden tussen de locaties, jaartallen en verschillende stoffen. Clean-up In de zwevend stof monsters van dit onderzoek, waren vooral de chloorbenzenen, methylbenzenen, nitrobenzenen en propylbenzenen na clean-up verdwenen. Het is dus niet verstandig om voor het meten van deze verbindingen deze clean-up methode te gebruiken. 32 Door een clean-up als voorbehandeling uit te voeren zijn een aantal stoffen in de monsters beter te identificeren. Door de clean-up wordt een zuiverder de massaspectrum van de pieken in het monsterchromatogram verkregen. Hieronder worden de stoffen aangegeven, die d.m.v. een clean-up gei'dentificeerd zijn. D.m.v clean-up geidcntificccrdc stolTcn. 1,3,5-Trioxane 3-methyl-2-butanone hexacosane octacosane octadecanoic acid, butyl ester 2-pentanone 1,2-benzenedicarboxylic acid, bis(2-methyl) 2-Hexanol Over het algemeen worden er meer stoffen gei'dentificeerd zonder clean-up dan met clean-up. Voor deze clean-up test zijn erg schone extracten gebruikt, in het algemeen werd de analyse niet gestoord als er geen clean-up uitgevoerd was. Dus voor smerige extracten kunnen andere resultaten uit deze test naar voren komen. Tijdens mijn stage zijn de monsters-extracten zonder clean-up gemeten. Deze monstersextracten waren zo smerig, dat er een matrix-effect optrad. Dus voor deze monsters is het noodzakelijk om van tevoren een clean-up uit te voeren. 33 Aanbevelingen: Bij een volgend onderzoek wordt aanbevolen om ook een andere clean-up methode (b.v. met een silicakolom) te testen en ook monsters met meer matrix gebruiken. De resultaten van de andere clean-up methode kunnen dan vergeleken worden met deze cleanup methode. Dan kan bekeken worden bij welke clean-up methode de meeste stoffen in zwevend stof te identificeren zijn. Er wordt wel aangeraden om ook een aantal schone zwevende stof monsters zonder clean-up als voorbehandeling te meten. Er kunnen dan meer stoffen gei'dentificeerd worden. In het literatuuronderzoek wat verricht is in 4.1 zijn een aantal stoffen niet meegenomen voor dit onderzoek wegens tijdgebrek. Deze stoffen zijn door andere laboratoria in zwevend stof gemeten. Deze stoffen kunnen in een volgend onderzoek besteld en gemeten worden. In bijlage 9 staat tabel 1 daarin staan stoffen, die eventueel voor een volgend onderzoek belangrijk kunnen zijn. Voor dit onderzoek zijn alleen stoffen teruggevonden, waarvan de kovatsindex al bekend was. De stoffen. die gevonden zijn in het literatuuronderzoek zijn in geen enkel monster teruggevonden. De monsters zijn tijdens dit onderzoek gemeten met de full-scan (bijlage 3 meetmethoden) methode. Dit is gedaan, omdat de retentietijden van de stoffen in het literatuuronderzoek niet bekend waren. De andere laboratoria in het literatuuronderzoek hebben de stoffen in SIM (bijlage 3 meetmethoden) gemeten. Deze methode meet veel gevoeliger dan de full-scan methode. Daarom wordt aanbevolen voor de bepaling van deze stoffen in monsters, de SIM-methode te gebruiken. De SIM methode is niet geschikt voor breed screeningsonderzoek. Tijdens elke meting is een hoeveelheid monster van 2 microliter gei'njecteerd. Gedurende het afstuderen is er een methode ontwikkeld, waarmee elke keer 50 microliter gei'njecteerd kan worden. Vijftig microliter injectie zou belangrijk kunnen zijn voor dit onderzoek. De detectiegrens kan in theorie met en factor 25 omlaag gaan. Door de grotere hoeveelheid monster die gei'njecteerd wordt, worden er meer pieken verkregen in het chromatogram. Deze pieken zullen dan niet net als bij 2 microliter injectie in de ruis vallen. Je hebt echter sneller last van matrixproblemen. 34 6. Literatuurlijst 1) Budzinski, H; Jones, l;Bellocq,J; Pierard, C: Garrigues, P; (1997), Evaluation of sediment contamination by polycyclic aromatic hydrocarbons in the Gironde estuary. Marine Chemistry, Vol 58, Biz. 85-97 2) Tronczynski, J; Munschy, C; Durand, G.;Barcelo, D.; (1993), Monitoring of trace-levels of herbicides and their degradation products in the river Rhone. France, by gas chromatography- mass spectrometry. The Science of the Total Environment, Vol. 132, Biz. 327-337 3) Kawata, K.; Tanabe, A.; Saito, S; Sakai, M.; Yasuhara, A.; (1997), Screening of Volatile Organic Comounds in River Sediment, Environmental Contamination and Toxicology. Vol.58, Biz. 893-900 4) Scholz, B.; Palauschek, N.; (1988), The determination of substituded aromatic amines in water and sediment samples, Fresenius Z. Anal. Chem., Vol. 331, Biz. 282-289 5) Okumura, T; Imamura, K; Nishikawa, Y; ( november 1995 ), Determination of Carbamate Pesticides in Environmental Samples as Their Trifluoroacetyl or Methyl Derivates by Using Gas Chomatography-Mass Spectrometry, Analyst, Vol. 120, Biz. 2675-26 6) Franke, S.; Schwarzbauer, J.; Francke, W.; ( 1998 ), Arylesters of alkylsulfonic acids in sediments, Vol. 360, Biz. 580-588 7) Waldock, M.J.; ( 1983 ), Determination of Phthalate Esters in Samples from the Marine Environment Using Gas Chromatography Mass Spectrometry, Chemistry in Ecology, Vol. 1, Biz. 261-277 8) Jan, J.; Zupancic-kralj, L.; Zigon, D.; (18 January 1994), Residue profile of PCB, PCN and CBz in fish, algae, moss and sediment from the polluted river krupa (slovenia). Vol. 43, Biz. 235-243 9) Zoest, R. van; Eck, G.T.M. van ; (1991), Occurence and behaviour of several groups of organic micropollutants in the Scheldt estuary. The science of the Total Environment, Vol. 103, Biz. 57-71 10) McMillin, D.J; Means, J.C.:(1996), Spatial and temporal trends of pesticide residues in water and particulates in the Mississippi River plume and the northwestern Gulf of Mexico, Journal of Chromatography, Vol. 754. Biz. 169-185 11) Franke, S.: Hildebrandt, S.; Schwarzbauer. J.; Link, M.: Francke, W.; (1995), Organic compounds as contaminants of the Elbe River and its tributaries, Fresenius J Anal. Chem., Vol. 353, Biz. 39-49 12) Baarsma, J.P.,Schuijn, H.F. - Kwaliteitshandboek van afdeling Laboratoria (IML) van RIZA, 06-02-1995 13) RIZA Informatiefolder Deskundig in water - vormgeving: Bureau Beekvisser Amsterdam Drukkerij Smeink Amsterdam 14) Hermans, J.H.;( 14 augustus 1995), GC/MS screening bij Schaar van Ouden Doel 1990-1993, Werkdokument RIKZ/IT-95.630x, RIKZ, Haren 35 7. Bijlagen Bijlage 1: Tabel van de berekende kovatsindices van de bestelde stoffen. 37 Bijlage 2: Tabel van de massaspectra van de bestelde stoffen. 42 Bijlage 3: Materialen, procedures, apparaatinstellingen en meetmethodes. 50 Bijlage 4: Meetresultaten van de lokatie Lobith 52 Bijlage 5: Meetresultaten van de lokatie Eijsden 54 Bijlage 6: Meetresultaten van de lokatie Haringvlietsluis 56 Bijlage 7: Meetresultaten van de lokatie Schaar van Ouden Doel 58 Bijlage 8: Meetresultaten van de lokatie Sas van Gent 60 Bijlage 9: Stoffen, die alleen in de monsters van 1993 of van 1997 worden gevonden 62 Bijlage 10: De verdwenen stoffen na clean-up 65 Bijlage 11: Meetresultaten van de stagemonsters 67 Bijlage 12: Stoffen aantal keren aangetroffen in de monsters 68 Bijlage 13: Stoffen, die gebruikt kunnen worden voor verder onderzoek 71 36 Bijlage 1 Tabel 1 Berekende kovatsindices Casnr. a0000050-29-3 a0000050-32-8 a0000051-28-5 30000052-85-7 a0000053-96-3 a0000055-18-5 a0000056-38-2 a0000056-49-5 30000056-55-3 30000056-57-5 a0000057-97-6 a0000058-89-9 a0000058-90-2 a0000059-89-2 a0000060-ll-7 a0000060-51-5 a0000060-57-l a0000062-44-2 a0000062-50-0 30000062-53-3 a0000067-72-l a0000072-20-8 30000072-43-5 a0000072-54-8 a0000072-55-9 a0000076-01-7 a0000076-44-8 a0000077-47-4 a0000078-59-l a0000082-59-7 30000083-32-9 30000084-66-2 a0000084-74-2 a0000085-01-8 30000085-68-7 a0000086-30-6 Stofnaam Chlorophenothane Benzo[a]pyrene Phenol, 2,4-dinitroFamophos N-2-Fluorenylacetamide Ethanamine, N-ethyl-N-nitrosoParathion-ethyl 3-Methylcholanthrene Benz[a]anthracene Quinoline. 4-nitro-, 1-oxide Benz[a]anthracene, 7,12-dimethylgamma-1,2.3.4.5,6-hexachlorocyclohexane Phenol. 2.3,4.6-tetrachloroMorpholine, 4-nitrosoBenzenamine. N,N-dimethyl-4-(phenylazo)Dimethoate 1,2.3,4.10,10-hexachloro-6.7-epoxy-1,44a,5,6,7,8,8a-octahydro-l,4-endo-5,8-exodimethanonaphthalene Phenacetin Methanesulfonic acid, ethyl ester Aniline Ethane, hexachloro1,2,3,4,10,10-hexachloro-6.7-epoxy-1,44a.5,6.7.8,8a-octahydro-1,4-endo-5,8-endodimethanonaphthalene Methoxychlor 1,1 -Dichloro-2,2-bis(p-chlorophenyl)ethane 1,1 -bis(p-chlorophenyl)-2,2-dichloroethylene Ethane, pentachloroHeptachlor 1,3-Cyclopentadiene, 1,2,3,4,5,5-hexachloro2-Cyclohexen-l-one, 3,5,5-trimethylpentachl oron itrobenzene Acenaphthene phthalic acid, diethyl ester Dibutyl phthalate Phenanthrene phthalic acid, benzyl butyl ester N-Nitrosodiphenylamine 37 Kovatsindex Kolom 2357 CP Sil-5 2867 CP Sil-5 1447 CP Sil-5 2316 CP Sil-5 2380 CP Sil-5 869 CP Sil-5 1956 CP Sil-5 2989 CP Sil-5 2448 CP Sil-5 1901 CP Sil-5 2783 CP Sil-5 1719 CP Sil-5 1528 CP Sil-5 1025 CP Sil-5 2197 CP Sil-5 1677 CP Sil-5 2171 CP Sil-5 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 RIZA8 1665 CP Sil-5 894 CP Sil-5 952 CP Sil-5 1063 CP Sil-5 2225 CP Sil-5 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 2452 CP Sil-5 2284 CP Sil-5 2163 CP Sil-5 957 CP Sil-5 1887 CP Sil-5 1327 CP Sil-5 1095 CP Sil-5 1741 CP Sil-5 1463 CP Sil-5 1032 CP Sil-5 1924 CP Sil-5 1754 CP Sil-5 2338 CP Sil-5 1582 CP Sil-5 RIZA8 RJZA8 RIZA8 RJZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RJZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 a0000086-73-7 a0000087-65-0 30000087-68-3 30000087-86-5 a0000088-06-2 a0000088-74-4 30000088-75-5 a0000088-85-7 a0000091-20-3 a0000091-57-6 a0000091-58-7 a0000091-59-8 a0000091-80-5 a0000091-94-1 a0000092-67-l a0000094-59-7 a0000095-48-7 a0000095-50-l 30000095-53-4 a0000095-57-8 a0000095-94-3 a0000095-95-4 30000098-86-2 a0000098-95-3 a0000099-09-2 a0000099-35-4 30000099-55-8 a0000099-65-0 aOOOO 100-01-6 aOOOO 100-02-7 aOOOO 100-51-6 aOOOO 100-75-4 a0000101-55-3 aOOOO 105-67-9 aOOOO 106-44-5 aOOOO 106-46-7 aOOOO 106-47-8 aOOOO 106-50-3 aOOOO108-39-4 aOOOO108-60-1 aOOOO 108-95-2 aOOOO 109-06-8 aOOOOl11-91-1 a0000117-81-7 aOOOO117-84-0 aOOOO118-74-1 Fluorene Phenol, 2.6-dichloro1,3-Butadiene, 1,1,2,3,4,4-hexachloroPhenol, pentachloroPhenol, 2,4,6-trichloroo-Nitroaniline Phenol, 2-nitroPhenol, 2-(l-methylpropyl)-4,6-dinitroNaphthalene Naphthalene, 2-methylNaphthalene, 2-chloro2-Naphthalenamine Meuiapyrilene 3,3'-Dichlorobenzidine [1,1 '-Biphenyl]-4-amine 1,3-Benzodioxole. 5-(2-propenyl)Phenol, 2-methylBenzene, 1,2-dichloroBenzenamine, 2-methylPhenol, 2-chloroBenzene, 1,2,4,5-tetrachloroPhenol, 2,4,5-trichloroAcetophenone Benzene, nitrom-Nitroaniline 1.3.5-trinitrobenzene Benzenamine, 2-methyl-5-nitroBenzene, 1,3-dinitrop-Nitroaniline Phenol. 4-nitroBenzyl Alcohol Piperidine, 1-nitrosoBenzene, l-bromo-4-phenoxyPhenol, 2,4-dimethylPhenol. 4-methylBenzene. 1,4-dichlorop-Chloroaniline 1,4-Benzenediamine Phenol. 3-methyIPropane, 2,2'-oxybis[l-chloro- Phenol Pyridine. 2-methylMethane. bis(2-chloroethoxy)Bis(2-ethylhexyl) phthalate Di-n-octyl phthalate Benzene, hexachloro- 38 1562 CP Sil-5 1179 CP Sil-5 1209 CP Sil-5 1727 CP Sil-5 1330 CP Sil-5 1363 CP Sil-5 1100 CP Sil-5 1780 CP Sil-5 1165 CP Sil-5 1276 CP Sil-5 1354 CP Sil-5 1513 CP Sil-5 1984 CP Sil-5 2435 CP Sil-5 1709 CP Sil-5 1268 CP Sil-5 1039 CP Sil-5 1014 CP Sil-5 1047 CP Sil-5 973 CP Sil-5 1312 CP Sil-5 1339 CP Sil-5 1039 CP Sil-5 1056 CP Sil-5 1435 CP Sil-5 1605 CP Sil-5 1553 CP Sil-5 1389 CP Sil-5 1546 CP Sil-5 1498 CP Sil-5 1010 CP Sil-5 1069 CP Sil-5 1662 CP Sil-5 1130 CP Sil-5 1062 CP Sil-5 992 CP Sil-5 1169 CP Sil-5 1221 CP Sil-5 1063 CP Sil-5 1032 CP Sil-5 969 CP Sil-5 795 CP Sil-5 1032 CP Sil-5 2520 CP Sil-5 2703 CP Sil-5 1694 CP Sil-5 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 aOOOO119-93-7 aOOOO 120-12-7 aOOOO120-58-1 aOOOO 120-82-1 a0000120-83-2 a0000121-14-2 aOOOO 122-09-8 aOOOO 122-39-4 aOOOO 126-68-1 aOOOO 129-00-0 aOOOO130-15-4 a0000131-ll-3 aOOOO132-64-9 aOOOO134-32-7 aOOOO 143-50-0 aOOOO 193-39-5 a0000206-44-0 a0000208-96-8 a0000218-01-9 a0000297-97-2 a0000298-00-0 a0000298-02-2 30000298-04-4 a0000309-00-2 a0000319-84-6 a0000319-86-8 a0000465-73-6 a0000510-15-6 30000534-52-1 a0000541-73-1 a0000606-20-2 a0000608-93-5 a0000621-64-7 a0000924-16-3 30000930-55-2 a0000959-98-8 aOOO1031-07-8 aOOO1888-71-7 a0002303-16-4 a0003689-24-5 30007005-72-3 a0007421-93-4 aOO10595-95-6 a0023950-58-5 a0035421-08-0 11.1 '-Biphenyl]-4,4'-diamine, 3.3'-dimethylAnthracene 1.3-Benzodioxole, 5-(l-propenyl)- (eis) Benzene, 1,2,4-trichloroPhenol. 2.4-dichloroBenzene, l-methyl-2,4-dinitroPhentermine Diphenylamine phosphorothioic acid, o.o.o-triethyl ester Pyrene 1.4-Naphthalenedionc Dimethyl phthalate Dibenzofuran 1 -Naphthalenamine Kepone Indeno[ 1,2,3-cd]pyrene Fluoranthene Acenaphthylene Chrysene Thionazin Methyl-parathion Phorate Disulfoton Aldrin-R alpha-Lindane delta.-Lindane Isodrin Chlorobenzilate Phenol, 2-methyl-4.6-dinitroBenzene, 1,3-dichloroBenzene, 2-meuhyl-l,3-dinitroBenzene, pentachloro1 -Propanamine, N-nitroso-N-propyl1 -Butanamine, N-butyl-N-nitrosoPyrrolidine, 1-nitrosoEndosulfan I Endosulfan sulfate 1 -Propene, 1,1,2,3,3,3-hexachloroDiallate Sulfotep Benzene, 1 -chloro-4-phenoxyl,2,4-Methenocyclopenta[cd]pentalene-5carboxaldehy Ethanamine, N-methyl-N-nitrosoPropyzamide 4-chloro-3-methylphenol 39 2317 CP 1767 CP 1313 CP 1159 CP 1150 CP 1482 CP 1140 CP 1588 CP 1140 CP 2094 CP 1368 CP 1032 CP 1493 CP 1495 CP 2339 CP 3260 CP 2041 CP 1427 CP 2462 CP 1569 CP 1851 CP 1662 CP 1776 CP 1960 CP 1659 CP 1733 CP 2012 CP 2253 CP 1564 CP 987 CP 1405 CP 1502 CP 1048 CP 1242 CP 1021 CP 2112 CP 2344 CP 1192 CP 1669 CP 1653 CP 1567 CP 2301 CP Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 Sil-5 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RJZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RJZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 RIZA8 792 CP Sil-5 1758 CP Sil-5 1269 CP Sil-5 RIZA8 R1ZA8 RIZA8 a0000083-32-9D a0000085-01-8D a0000091-20-3D a0000106-46-7D a0000120-58-lt a0000053-70-3 a0000198-55-0D a0000207-08-9 a0000218-01-9D a0000191-24-2 a0000205-99-2 Acenaphthene-d 10 Phenanthrene-d 10 Naphthalene-d8 Benzene, 1,4-dichloro-2,3,5,6-tetradeutero 1.3-Benzodioxole, 5-(l-propenyl)- (trans) Dibenz[a.h]anthracene Perylene-d 12 Benzo [k]fl uoranthene Chrysene-dl2 Benzo[ghi]perylene Benz[e]acephenanthrylene 40 1458 CP Sil-5 RIZA8 1751 CP Sil-5 RIZA8 1163 CP Sil-5 RIZA8 991 CP Sil-5 RIZA8 1353 CP Sil-5 RIZA8 3185 CP Sil-5 RIZA8 2905 CP Sil-5 RIZA8 2788 CP Sil-5 RIZA8 2456 CP Sil-5 RIZA8 3185 CP Sil-5 R1ZA8 2788 CP Sil-5 RIZA8 De bestelde stoffen waarvan de kovatsindex niet bepaald kon worden. n-Triacontane Sitosterin Theobromine Stigmasterin p-nitrophenol Tridecanal 5-chloro-2-nitroaniline 4-chloro-2-nitroaniline 3-methylbutyraldehyde De kovatsindex kon niet bepaald worden, omdat: • Deze stoffen niet terug te vinden waren in het chromatogram. • Of er werd een uitgesmeerde piek verkregen. 41 — r— o oc oc <— zz_ oc os o Cl sz SO t-~ zz —— oo in ^r fN •t oo .—i fN ""^ <•—- "fr fN N E f^~ ^^ , — — s© fN •C Cl SO fN Cl — so oo fN O •—« o m m fN cc fN oo 3-fr 00 o > o r-~ IS 00 o C oo O vi SO ""^ o l 2 •"* — B t—- fN fN V") "—' '— O O fN £ 8 1) C van teit § g — r ra tfl s. c li £ ._ " " — i-1 Cl c\ 1-1 r: -r SO fN fN * m !-~ 00 SO Os fN >n o oo m r\ >n O- fN ' ' ~~ r- r- fN r i fN r- _ 4 SO f l • * Tf Os Cl fN r- — SO fN Cl ^™ oo o> fN Cl SO O 00 o V, o VI O 00 ~ Os fN -* C~l OO fN •"-• '•. -* Os fN o o *"" O O ^^ o o fN "—' Cl UI <N ro ^^ ^ ^— SO fN ' O O • < * fN -T ^ - i O O •—— 00 SO n ^r OC fN fN zz vO ~ - i ^-> fN '"" s . - >» C SO ~^ o o l ^"' o Ov r-~ Os r~ _ "* fN C) 00 o Cl ^* o o fN O o *""• SO <n CN SO o— ^— o o r-i SO O "- C~l fN ^" •n Tf fN fN Tf CSJ -r f i r~ r-» o o ^^ o fN ^— o o — '/-. (N fN i X z z so i ra o c- fN fN r^ cf >c o Os Os 00 __ vc 00 <zr< w-> o o o o o ra >n o o o o o ra 00 in r j iri C~l i n SO fN CO 00 <N r-- c\ so oo O VI T CN vi oo 00 OS f> O o PH V, V) «/-> SO i n Vl in o o o o ora o o o -_ ora fN VI O m Tf <o sO r~ — • o r«n V I o o o o o ra o o o o ora o o o p o ra o o o o o o o o o ora o ra r— r~ ra 1 r. ">> '1 S •/-> Vi ~ — 00 "- 1 t> fN r> so •"•* 0> C Cl f i O SO r- ". Cl r i *— r i ^^ c m — o ~ ra c: — ^ ra £ .£ Z il u ca v> ~ • -^ SO fN sO z o 00 t sO fN fN 1 s. O N C 11 - 1 J2 N-2- C u oo SO oo o '—' r-- o 00 t o ••"" ^ TT en sO fN fN C 1 "-— r- r-i - O OS fN •<t Os so — •—• '—* a- 00 SO Tf Cl 00 r i -T •r, — —• ^" Tt fN vi Cl "^ r~~ <n fN — — rf o w ~~l "~" oc _ 00 Cl -JZ «— 0 0 "^ ~ SO o o " SO O o— o '_' o *"•" zzr\ ^^ fN in fN O r^ Os sO fN fN •«t •»* r i fN O SO fN ~~ c- r*" r-^ m^ ~* sO u-i fN c< O *~~* i/-s o 'n r~- fN <Z> so SO oo »—« u-> fN o fN o ~- -r _ w^ _ " ^ fN m f^-i fN ro o VMi r>« >n __ Os sO fN -—t -J-. V) v-, in r^ t- Ti- OS r^ sO Os -1- ~ Os © — VI u-i CN fN fN ~™ f N ^"™ 1- r~~ •fr <n o V. * _ ~ fSOi o ^~ ^~ — Os >* fN «t SO fN SO fN stofnaa Chloro ihenolnane a | pyre Phenol 2,4-d initio l-'amop 1§• a£ W c; m m ri Cl fN r^ it E >/-i SO o 1-M ^^ o -s: ~~ fN Ci OS • -* r» in fN 00 "" ~ rCl ~~ r-- *E — ~ , - t> 00 VI fN r^ fN O fN oo m | M | .— SO r- m r i ' "fr — OS n O «n r~ 00 CN f*5 vi O Vi (N < • * - . -— •*f (N fN • fN Fluorenylacei Ethana N-nitro Parathi on-eth 3-Meth ylchol anthr Janthracene Quinol ine, 4- nitrooxide Benz[a Janthracene 7.12-di methylgamma -1,2,3 4,5,6 hexach lorocy clohe e Phenol .2,3,4 letrach oroMorpholine, 4nitrosoBenzenamine dimethyl-4(phenylazo)- r ! — <N fN CN m _ i rvO c\ •—• SO Cl fN <N o o v> H — r-» os f0N0 <n fN o o E ^~ "—' ^~ • ^^ s O O- _ — in — f N f N <N 3; ^ ~ O r*l O r~ f N O vo f N m fN E f N <n ~~ O f N CN ro — f N f N f N SO Cl E O '/-, r-i m fN - Cl O ~~ fN OO fN fN SO tm VI _ tn Os fN • * • >n V"> 1- <r, <N fN — T* • ci o ^— m .CN —. E ~ — OS ON .— SO •* -r fN t** fN •o SO fN o -r E ~~~( N 00 o >o VI O o o p o ra v-i sO «n o o o © ~ o o ra ra o o o r~ '_ ra — o SO o o o o — ra o^ Cl SO in Cl oc © •fr m 00 r- r- si SO r> Vi Os oo r~ © 143 •—• so — ci in © CN Si r-~ •fr C l Cl VI ~ SO r~- •fr m so © •fr" Vl OS Os "fr r» fN © OS r- r- Si rCN Ci "fr so SO r-i r- fN — c, sO zz — rr~- Cl •fr Os Os SO so fN o © Vl fN O "fr "fr ON o 00 Cl "fr r-~ "fr 00 CN ra- r^ ra- r> Os - C N fN "fr © fN fN = SO Cl •fr fN — •fr CN o CN = oo ON 00 •fr Os sO ON r— Vl t- Cl •fr fN fN 00 © CN Cl ON SO fN © r-~ SO Vl "fr Cl fN "fr Cl Vl SO (N 229 zz r— in 100 |a()000060-51-5 Dimethoate —i r-v> © o © © © © o ra OS — Os in Os VI SO fN Os Cl © fN Vl fN V, Os Cl fN SO sO r~ o oo © V) so r~- •fr Os 00 r— Cl SO © © © © © o © VI Cl fN SO r- o o r~- fN CN ra •£ r-~ c a. If © "fr o T o © r-> o © a . • -o o ra c o — _o • Vi 1 fN •O © © © © © ra 'S < Cl Cl Vi 1 fN SO O O © © © ra J= oo 1 1 r I © fN • SO f N © O © © © © rri o o o o ra ra ^= a- r~ fN •fr ± « •£ £ g" S 1 fN _o — O V CN 2 8 o >> J X § O 1 u *. 3 °°. J —' - ,—» o Cl fN u ri «=. V © o «> -* X u o ^ ~ u 0 fc SO O • '•" u ra « c o v -5 ^ 1> - fN I fN SO © O © CN fN i. o -C 00 i 'E •£ & — 18 ft 2 C -ra © © r~ o Cl Os fN V Cl CN •fr o r^ ON r~ fN C SO fN oo © © o so — Cl 00 •fr fN Os © Cl Cl sO 00 O © fN Os V "fr r— © © fN fN Os Os © CN © © fN Cl CN fN 00 o Cl Cl r^ fN f 1 Vl C l Os © Cl fN © SO "fr r~ oo r~ © © o VI fN ON V, SO Cl Vl SO in SO I"- v> SI CN CN Os © "fr fN fN vi vi r-~ f N fN SO CN •a v, Os Os Vl Vi SO fN o. , -a u ra c S Os Cl v> o 1 '8 — - SO sO 8 i -C r•fr f l Cl •fr 00 r^ g t 3 °°. J oo Os SO ZT N © Cl ON 00 fN © 5|» |gl r-~ SO sO © 00 fN 00 : Vi SO Ci Ci 6 vO °°. ^ © b so o r-~ Vl •fr ri °°. V Os fN oc •fr fN Si oo -r •—' frN V Cl -fr Cl © © Vl Cl ON r- r~ 00 ° CN 00 Cl Cl c ©• in Cl in © Cl r i fN "fr -fr fN 00 00 in © r~ Ci Cl V, o V Vl fN CN 0 0 OO -r O fN •frOs ra- "fr © fN Vl Os © oo 125 Vl r-» VI Cl fN 00 OO c, i n sO = •ra- SO © SO O fN r- <n ON •fr — •o © 0 •fr Cl r i © 0 r-> sO "O 2 in • Cl 3 Is oo • •fr t VI CN CN r~ r-~ o © © © o © © © © © ra ra a 'S 3 _o 1 X "S g •J 8 •J III i - . Os • Vi Vl r^ r— © © © ra O J= XL - 2 u - D c u o. •J § c u _o O. _o 1 >. *-* — i 00 1 © SO o © © © © ra U Cl 1 "fr r~ "fr ra1 ti s O r^ r~ o © © © o ra © © © o © ra 00 CN SO s: "fr Cl SO fN Ci Os ON Cl SO •c ••o "fr O r-» v, © Vl 00 Vl Os r^ V, sO in SO VI — VI fN •c © OS >o * (-- VI r- V — ~ Si — r^ © IH vw . in _ ON rr- r— — OO fN o r~- C l SO Vi f i ^^ CN © fN CN C l "fr Si OO O fN fN fN Cl C l •C r» rs c , C l Os © O r~ fN o "fr NO Vi Vi Vi Os •"* -c ~~ •"* r- fN SO r-~ SO SO Os Si Vi fN r-r- "T — Si C l so VI •fr- Cl — fN fN •-^ fN .— in C 1 00 "fr — Cl r^ •fr in Os sc r~ © V, r- fN) IT) C l raoo so SO CN •— r~ OS ""-* ~- 00 © 00 r» Si Cl ci r ! Vl SO ~~ o rafN o © © © © O ri i— 00 Cl •fr rai n sO r^ 2,3.4.5.5sxachloro-Cyclohexen one. 5,5-trimediy entachloronit benze e Acenaphuhene Acenaphthene 8 i c c — r*> OS Vl ON Os fN VI C l CN C i 00 fN r~ o© 00 C i 00 C l 00 © © © © © ra fN §9 ra ra o- CN _^^ Ci SO r^ r^ oo •fr o- CN CN 00 rain fN 00 — ^2 *rt •ra- SO r^ rCN © 00 •fr ~ c © CN © © © ra _L r~ o o in ra- m 00 00 00 © © © fN ra- _C l Cl •c oo Si ,•c -— © •fr r l O V, r~CN C l •-^ V, © © oo r-C l V) CN C l fN fN fN fN Cl SO © c, •"-* © © o o © 8Q ra ra ra >c 00 o VI .— • " "" ~~ fN — 0 0 ra~ ~ © _ r~ 00 00 - Vi r\ CN SO sO Cl o< fN •fr Vi CN "fr Cl Os r^ r^ SO " zr C l •ra- Os Vi ve V l ra- r i C l ra- fN C l 00 SO CN © © CN rs Os C l ,_H Os in •o © " >r. ~. ON i n C l o V SO SO © r- "fr SO sO ON CN "~~* Vi CN CN © © SO SO fN Vi •c ^^ •C CN CN sO sO CN Si ON ' o ^^ "fr fN __ sO V fN C l rra- CN >n ce Cl Vi SO C l SO O- »— © O sz Clrz '—' — C l O © ,—• r—» fN sz ">, Z > SO u. c- — — xz r~- © Cl 0VI fN oo sO SO Si © r~ 00 00 ~. ~ © © C l Vi 00 y . £ SO 00 ra so fN fN c c © © oo so 00 SO © CN SO 1 8 o o © SO CN CN © Os •C C O ON ~ "" oo •fr o © Os CN O © Cs •fr r>* CN © © oo 0- 00 Ci CN o© 00 00 C l © © "fr r^ oo ^— • ~— •a © ^^ ' ON © Cl •fr V © o Vl SO •ra- © © © © Vl SO CN — r-i r— ^« ^- "—' -c o © o> CN ~~~~ © so "fr 00 sO 00 © "fr __ r> r^ — © SO Ci VI •fr Os o t C l SO sO © p CN O C l SO Os © fN 00 f^l ra© «—< sO £ © u •fr sO 1 o© CN sO C i © CN SO VI •— Cl o t~~ © SO O "fr Cl — u ra x; "fr <z>_c "fr "fr ' ' •"" © Cl C l C l phthalic acid, diethyl ester ibutyl phtha iienanthrene henanthrene- © © © — """ "-* ~ fN fN © © © ^^ _ "~^ fN ON. ON " 00 rar ON Vl m •fr © C l fN © SO OS 00 — ra- m Si =<: 00 00 V, © _ •fr rats © ~~ •-^ *"* oo © I*" r» om C l © SO ON "fr © © © r j in © tf— » m -—" in Cl fN ~ " 00 © r^ © t~~ " • " •fr O C l itrosodiphen luorene henol, 2,6-di loro,3-Butadiene ,1,2,3,4,4exachlorotienol. pentachi orohenol, 2,4,6ichloro-Nitroaniline henol, 2-nitrohenol. 2-(l- — VI ra 00 ON •—• © © © oo m v SO Cl fN fN SO oV I fN r- r^ Vi Si SO — sz Cl oo CN — _i Cl ON fN in fN fN Os Cl Vi so t-» r- oo O ~ rain 00 in - SO fN V Vl — © © CN c —< so V r- C l sO 00 C l C l 00 fN SO Ci Os O fN © V, r- r~ r^ r- r- m ~ •fr SO Cl Cl ra- SO Os fN v CN fN Vl r^ nzyl r» r I NO r- Vl Vl hthalic acid, utyl ester "fr zz Q a a a ra r~ Vi SO sO r--r00 oo o o© ©© o© © © © o © o o o ra ra ra Si s- a o o© o © o © ra ra rarap00 00 © © © — p- V, r~- Vi r~oc Si © Vi 00 00 oo © o© o© o o o ra ra ra © © © ra V , Cl V i t-N V, o o- V l V ra- — r oo fN ON 00 SO r-~ ON 182 139 132 Cl V V l i n o i n Cl r- •fr ON "fr V c, so o- V l © oo V i V I SO 00 Vi 132 C l SO C l SO oc 181 fN 00 © V 00 C l 220 Os C l 00 r-~ © c, oc r- 00 r-~ r I V l r^ SO V r-» © 00 r- © V l V I fN SO so oo f N SO 106 © "fr C l SO Cl •fr CN SO r- ON 109 Os Os 00 r r- — 108 r- r~ 00 © - "fr •ra00 r- SO fN ra- 139 — r "fr m f- 126 116 © Os CN sO fN in Vl 115 127 fN Os CN SO 00 ra- r - ra- Si sO r— r^ © V l 00 167 CN V) C l Cl C l Cl i n zz f-l r-- r->- fN V i SO ra- fN fN oc fN f N V r» r~ oo fN 00 C l i n 00 ON © CN V i C l r- Os r^ ~ Ci r- 168 131 107 148 107 © © © © © o © © © © © © o © o Si SO C l f N •fr CN SO C l oo 00 SO SO V l ON SO r-i "fr SO © © © o §Q ra c i 1— Q. CQ 0 -' c - 'E r^ Si 00 V i o Os © O © © "ra V, i ON ZZ© — — © ra 1 ra- Os • OO o o © © ra o "fr © © — ra r— • Os V I "fr ON © o o © ra © V I V I ON © © © © o ra a0000095-53-4 ON 1 ">. c o |a0000095-48-7 CN i "fr Cl C l Os o SO ra- raCN r- m © Os V l V r-» V l V I sO C l sO 00 C l C l 00 m sO "fr •fr Os rrr- © o o o © © © oo sO Os V l © f N 00 •—1 CN OC l o ra- r-~ i n ON SO — o o V I SO r~oi ON © © r~- oo r- C l 1,3-Benzodioxole, 5(2-propenyl)Phenol, 2-methylBenzene, 1,2dichloroBenzenamine, 2methylPhenol, 2-chloroBenzene, 1,2,4,5tetrachloroPhenol, 2,4,5trichloroAcelophenone Benzene. nitrom-Nitroaniline methy 1 propy 1 )-4.6dinitroa0000091-20-3 Naphthalene Naphthalene-d8 © a0000091-57-6 Naphthalene, 2methylNaphthalene, 2chloro2-Naphthalenamine aO()00091-80-5 Methapyrilene 3,3'Dichlorobenzidine a0000092-67-l 127 254 •fr © © fN CN C l C l C l © © © —« 00 SO © © o- C l C l r-~ Os C l SO Vi f N OS Cl V l so 00 V l SO C l 252 in r> 115 00 © CN Os = fN V 164 C l C l ON — fN 141 f N C l fN 256 ra- rfN sO Os Cl CN 126 126 © fN 135 V I Cl sO 123 •n C l 120 CN fN ts rr^ Os SO 00 132 © f N ra- — o-. 134 r^ C l 200 so Os 00 ra•—• s r-- 198 C l Os •fr oc — •fr 108 c, r~- CN V l 181 © SO r-i V, 179 r- 00 © •ra- 218 C> "fr «—« •z 216 ON 00 C l C l 00 SO 130 214 oo 129 Os ~ fN 137 i n fN |aOO()0095-57-8 a0000095-94-3 o Os 108 102 108 r-- r~ r*» V l 192 o SO -o • f r so r^ r— -O 150 Si o C l V l 113 00 Os Os 103 SO V i 161 r~- o- 104 r- 115 V i V 170 SO sO oo so C l © V I - = 154 — — 190 sO VI 144 191 127 r- oo Si 135 -fr 145 ra- t - rai V Os i V l ON © © o © © ra r i •e Si 1 00 o © © © © © ra C l i n Os • OO ON CN 1 ON o 1 ON zz ON zz © zz © © © © ra o ra Ifl ra r-» r- r ! r- sO o- r— 214 Cl sO Cl 00 Cl © V oo r^ Cl r-~ r-i SO fN VI "fr © 00 C Cl SO Os Cl Vl t-» ON © ra- c. Vl OS C l 00 ts © fN "fr r- 5 Ci Vl 00 r~ oo in fN C Cl fN r-i C l Vl Cl sO Cl Cl CN SO fN Vl ra- — sO v. •o — •fr Os fN ON O 00 Cl Os sO fN © © oo m ra- sO •c 00 ON © 00 Cl Vl — - oo 00 © o in 00 SO o Cl m in 1— oo oc ''. ra- — 00 Os Cl fN VI Si CN C l SO ct oc fN t so in sO ON SO Vl © so SO Si oc o fN Vi © 00 Cl r 1 oo Cl CN V Vl ra- Cl rsO Cl Os O- r i © Cl •c SO ON ON ra- © Cl in Os Cl r- V Os in Os r- Cl •<fr r- © oo © r-» sO 00 r- © r-> tN © ON C l •ra- V) m ON Cl Cl © •ra- r- •fr "fr cs •fr oo r- Si oo rs Cl Vl Cl r-~ CS -T ON fN oo fN © fN — — O- V V © Vi "fr VI o o Cl so Os Cl Cl r ! CN in ra- oo zz r— r— Cl fN CN fN fN Cl Cl Vl © in Vl 5 CN rr^ •fr 00 Os OS fN 00 r— oo © o or-» r- •fr "fr ra- Cl V — — fN OS Cl r-- ON sO •fr CN •fr r~ © Vl oo Si CN •fr sO v. r-- Cl Vl ra- CN 00 CN n Cl 00 oo CN CN Cl fN Os Cl V OO in SO •ra- r- o- 5 O- •fr fN Vl "fr SO r© zz r- r-i o r~- oo Cl r~ fN V ON. •fr VI Cl r-i fN in ON fN o oo © •fr Cl i—i fN Cl <Z> oc •fr so in © © c, © © 213 r i Vi 00 SO 1.3,5-trinitrobenzene © © rai V Cl 1 zz o o © © O O © © o Cl Os Cl Vi r-- r- Vi ra- r~ CN 00 r i •ra- Vl r i O fN so sO Vl r-i O- r - r- 00 Cl Os C, oo © •fr © Vi CN • o 1 fN , j> 8 8 'E •3 Cl O 1 u _c '1 ? ra- ra "?< c J. u >. £ 1f c a> CQ z 00 © SO m Vi Vi ON ON CQ E zz ON o © o © o © © © zz ora ra 8 'E ON © o o © o ra O u. C- "o a ii X "o 'S • X Z u < © CN © © © © © © © © © ra © © © © ra 1 © © © o © © ra © © © © © © © © © © © © © fN fN r-« SO "fr r~ fN 00 © Si © Vi © © V i so r v, Cl ON "fr rain © i n sO SO 5 SO © © © © >n "fr Os Os *-* a E 8 1 X 1 •fr; fN c jo *c CQ § ii x C - CL, O- © © © © © © © O ra ra X — a •4 E • ra- •—1 "o " o c c ra- C l i in in r— V I i o © © © © © © ra i a x 2in 1 r— sO i v. © •O "fr •fr i SO © © © © • vT t c; 0 S 8 a .2 g 8 3 1 £ x i c x: § .H ft rCQ • '-5 CQ -5 a 0 01 SO so r"frI •fr SO O O © © ora o ra 1 sO © © © ra o © © r^ o ra N C ii Cl Cl •fr 1 o" 1 © o ra o Cl ON ra- SO 00 fN © © © ra- "fr 00 CN o © © © © © ra 1 X 8 E z >^ c- -? * a- CL 1 © CN i 00 Vi Os i si © so 00 © © © © © ra ^X, O O © o ra ^p si i 1 1 © o> © © © © © ra 1 x: © © © © ra 8 X u — ra X X CN 1) r-i y c § • 2 " o jo c 'C §•* X SO fN 1 «n x o ra --. i X CL so o o © r- CN i "o CQ c •4 <u © V rao- "fr >*^ -' c E <u o © Cl I .1 X O o SO i VI o >> "fr f .9- i d e~ u r - CQ • © © r- oo r ra- r-~ © r-1 Os r- •fr ON CN r-i Vl •fr r-» Cl ra- o - -O ON Cl © r-i sO Vi in r~ CN o o o r— o- ON V, sO in in •fr fN V SO Cl SO in 00 © r- Vi a- © Vl Vi oo 00 in -o o V, zz ra- Vl in © r-i sO V. 00 SO Os sO rVI Vl rra- rj ra- Vi Cl 00 VI O CN V, Cl Cl Vl © VI SO c ra- Os Cl ON Vl © ON © V) •c © Vl r~ r-fr Cl SO ON sO ON Vi rr- r-» r-~ Os © •fr o r- oC l r- O c-i Os r-~ r~ ON ON V, Cl -c zz (N ON r- •fr r~- © Cl •fr Cl Cl o or- CN r i © t r- ON "fr r- r- V oo V i © V n Cl r-i V o "fr ON r -• ts ON "fr © Vl i-', r- © ra- ti ra- fN r- 120 & • o •o K V 167 Cl V — X c a >-. >> X I x _o ^J ii V — « r i O c 1 CQ r00 ri © © © © ra C. s © •fr 1 r— o © © © ra c u 1) CQ I •fr r-i oc © © © © ra "fr ra- O- 00 O- — r Os C l so SO •fr 00 r- i n C l C l C i r- sO SO r— © OS o- V l r-i SO oo r~ © — © so On C l SO C l SO fN 00 — © — vi »— in ^ m —-• P- r- tN © SO O- — V l 00 00 ~- 1 r- r» 00 r- <N r i in m m ON — V l OC © t- V l •fr ON oo © —. ^* "— -c © r-i 00 "fr Os Os 00 •— r i r~- r> •— — Si t-» Cl — GC 00 C i r- C l •—1 V © V l rfC l CN Si V ~ _ — fN ' ' _ © CN r n t"» fN © ~- r—< •fr SO CN SO fN — ra- cfN ON 00 •fr © OC fN o ~— SO O © •— c fN © w SO SO © Os ~" oo sO CN r-i V i oo rfN O- ~" r-1 V i C l C l CN _ so ~^ "fr 00 ^^ © C l C l C l SO SO o Os C l ON 0> •fr r-» r~ "^ r l CN •fr •fr O Si ON ON SO CN © © fN c, © r-~ C l V l C l •fr rfN SO V i 00 — oo SO Cl 00 00 00 C l C l •fr v, Os VI — V l ON © r~ oo V ON © •fr Os 00 oo r~- • n r- V i so r~ .—< — 00 r-i r— r— C l 00 fN o — "fr roo "fr 1 oo 00 r-i •fr 00 C l C l „ ra- r- ra- Os O C l V i •fr r- © V i C l SO O fN r- fN SO V, 00 so •n ON SO © •~" _ © CN © VI NO CN C l c\ © ri V I ^— r i (N © CN CN © VI M "fr C l C l ^" ~ "" rr- Os SO CN 00 fN V C l V, V V, ~ " •fr 00 SO C l C l V , CN © — fN C i Cl V l _ 00 f> so fN _ _ o •ra- _ © "fr © © o © © o o © © © © Si fN © oo in •fr in o C l •"^ r~ ^C l r - "fr C l r- •—« CN _ © ~~ Os • r-i ON n V i C l © © fN fN "* ^^ ^ •-" •fr VI OS CN C l CN V fN © CN SO r-i © r- r~ fN C l © SO CN O © fN ^^ m ^" C i .—I "fr C l Or-i (N CN r-i so fN 00 ^o •fr © SO ^™ C l 00 CN C l _< SO C l © r- r-i fN o o o © © © © © o -_ o C-i fN •fr rCN SO f» fN SO CN "fr r-i © r-i r-i V ON C l V, o © O 5C sO © C l CN r ~ "fr ,—> r- ,1'-Biphe amine, 3, methylnthracene 3-Benzod xole, 5-propeny (cis) 3-Benzod xole,5-propeny - (trans) enzene. 1 chlorotenol, 2,4 ichloroenzene. 1 -methyl4-dinitrolentermin 0-4 iphenylar oic acid, ester yrene 4-Naphth alenedione imethyi p lalate ibenzofur Naphthal amine epone Indeno[l,2. cd]pyrene srylene-d a- o CN ra- © r— rra- rr— -i r-i o oo t-» C l r- © © © r i •"-• —" *-* "fr m "fr ^" C l n r- © O tN SO © Cl C l r^ r i C l •fr CN V l ^~ wm VI 00 rt r-i C l r- CN V l '--, ^^ '— ' •n r — rj O- Os C l r— _< ^- rC l C l r- ~" CN •fr OS so ~ SO •—' © SO ~~~ Si. r-i """ C l SO Os V i ^* r- "fr oo oo ~" V l O r— • f r r-» CN *— ,"— © •fr •"• Cl CN Os V, O — CN r-i SO C l in r- C l CN -~ © © oc Cl CN •fr Cl Cl © O SO ON C l © o r-i © V l o o z/r. r i O V, in •~' ' ' •"^ ^" o r- so •fr — "~* r~- V l •fr SO Os 00 .—« SO "fr r- so s © V I r i 00 r-i •fr CN 00 © © -t r i CN *~^ __ C l © C l C l ~" so _ r- C l in -O C l fN Cl O C l V i v. r— C l ri rats Os r-> C l •ra- ON C i "fr ~ Os •—* ~- r- oo O N SO C i " 0 0 SO C l 00 ON *- ~ •— •ra- © C l .—i r- o- C l 00 (N SO fN fN t*» •fr c © C l © fN sO © "—' © r- SO •— ~" SO r i ON © r- ON fN r i r- Os -"• — OC •fr — r— i n SO fN SO o r- fN CN •—i ~ C l r-i C l m r•™» w K O- C l " CN C l r— r- ~ ON o *•"• in r-i C l o V i oo C l r-i © • ^ oc CN CN .2 A .2 A =??; CN u I — X '•£ % ra c C l CN 8 - x fa c 7 ui — -o -o < i Cl _ r—i ^2 r~© ra 00 — © ra- OS C l © © __ o 00 SO fN CN fN CN sO CN Os fN a—* — —- ^— »—« .— — — © O © © r i 00 in oo C l in <N 00 © © r-i © © CN © fN •Ml •—« t—l *—H © © © © © © O © ON o^ CN — ri © © ._ © © © — —. o ra ra .—i r-i |H4 © © © © ra _ CG fa * — fN CQ C N , — r— ra CO © © © ra O r o — z »•» fN © © © ra '- • o o o o© o ra ra ra O © © © CL © © © — Q *—*— U ra- C l Os r- © V I — "fr ( N © •— — sO C l V l O r ^ C l C l o CN Cl "fr C l o CL V l Os VI — < © V l C l 00 "fr Os ON f M — © r-i © r o © o © © o ©© ©© ©© ©© O © — © © — o o ra ra ra ra ra ra ra £a ra © ON o- C l C l © U 00 ra- SO ©— 6-4 1 "fr 3UIU "fri uoranthene cenaphthylene hryscne i o 00 © © OO i - ^ I CN © © — o© © ra ra ra ra r— ' - • © CN 238 r- c- "fr - o r C N •fr r— r-i 00 f N c, r- o c, 116 C l r-i r- C l V l V i © •fr C l C l SO CN ra© — Cl CN fN CN oo "fr •fr S O r-i r-1 OC l •fr SO CN oo CN V l SO oc V i Cl 241 oo r so ra- 239 rar-i V, "fr © r - C l sO so Cl O- ri V i "fr sO © r— © P- pOs Ci Pr-i © ON r— ro- V l f N V l Cl © O •fr •fr 00 CN 118 SO 236 f N c. ON V l r-i 00 so © o ON ON © CN OO r-i CN Si V i n i n rase OC Cl r- © oo ON 00 •fr = V SO 00 V i fN r- ra- — r- ON V i 00 r-1 "fr sO CN r - so r> 00 •fr CN CN CN Os n i n 00 V l ON V i © •fr ON •fr CN r-i © © V I ro f N r- C l V l OC f N r-> fN r•fr V I i n f N rso m © r- Cl rar-» ON o © -o © 00 SO ON © SO CN o V C l Cl Cl f N ON 00 Ci CN sO © V CN CN V, •fr r- r- VS O o- n Cl V i © r- — C l C l Os © C l SO ra- V l SO r- © •fr SO C l © C l V i CN ts oo r-i C l V i — ON 00 Si ra- so i n r— oo C l 00 sO sO C l V I 00 r» O oo •fr r- f N r- © f N C l Cl V l — CN O00 ON ON ri v , © CN r-~ — f N C l CN OC © © C l 00 i n SO V l Os r— «—i C l V, V l fN n so SO V I CN O © © © © © © © Si O- "fr © i n SO © V I CN Chrysene-dl2 a0000218-019D ii c '3 ra c o X 1 c •-> s a ">> o X— X 2 CL CN © ri o- 1 r'l © 1 ro CN © © © © ra © © c o — r-i 3 s. •fr i • oo oc oo o- CN © © © © ra Ori © o © © ra -a < r i «fr © © © i 1 °7 -E ON CN O © © © ra © © c 1 ra X -b c -J • 3 ra -o i • •race 00 • SO OO • O- ON C I C l 1 c X 'C 8 -3 O _o f_ -o 1 m r• V, sO ra- © o © © © © © © © © © ra ra ra © © © © X U SO i n © X II i l o • = x .S 1 | E w .— 1 i C l Is- cy a. ii c C ' r-i Sl V i Cl CN •fr Cl © 00 Os V l C l p^ © sO SO r- r-i © CN — © c~. OS O OC C l P- r— C l CN V I ON r- C l r-1 r^i CN V i SO CN © r- O- n •fr- •fr V VI CN SO P- 00 V i Cl ON P- o •fr 00 Cl © C l Os CN ri •fr © •fr CN CN ra- rC N r-i •r, so "fr fN SO Cl CN 'n SO "fr CN •fr SO OO CN •fr •—• ff NN © ON VN, V i sO Cl CN C l CN V I ra- Os f N "fr "fr ON CN V I © 5- 00 CN CN C l SO oc r - r— p- SO oc oo i n C l Os •fr •fr pCN CN r- fN i © fN Cl © SO O SO O © © © ra 00 © © © © © © © C l CN rV l © © © O © r» -fr 00 r- SO oo Os r-i r-i 00 © o © © O © © VI Os r-i r- o fN m © "fr p© V l sO r-i "fr © fN © © © o © O C l sO f N f N C l oo CN 1 O VI Z J, 1 c —' — E • U •-> •3 zz v> 1 8 ra o. i o ii c ra ' ^ _C z% -5 3 c§ c C L fa a — 'E — V l C l rCQ i • 1 1 "fr V I o © o o ra C l f N o- ra- V l Cl ra- g.E 9 8 S N -O OJ C i CL - o CQ TD CQ —' m © © © © © © © ra ra V l C l I CS fN V l i •fr C l © is ii If i z «-* u E o C l O o X Cl i 1 u a •fr V i V "fr r-~ r - 00 C l "fr oo C l •fr •raCN sO d c "fr CN oo "fr SO SO oo C l ces r i i n V l O 00 "fr ON r-i "fr r- C l SO Os C l V P- C l f N CO ra Cl ON © o © Os ON 00 o © © ri © "fr r - © SO so oo © © rCN 00 OfN SO Cl © © SO V l ra- ra- "fr © so © © fN r-~ r- SO r - 00 oo o C l Os c, CN © Os C l f N o © © r- (N f N Si p» © © n r- sO © C l sz •fr CN © r- rr-i ra- • f r SO f N CN r i pON c i © Cl V l 00 so o © so Cl CN fN r— Os CN OS Os fN SO r-i •fr rat-» C l ra- "fr V i ra- • f r V i fN VI SO f N 5 r- r-i C l CN •fr V i r-i V l p - oo "fr oc Cl fN O SO V l P- V, CN f N CN © ON t—• ~ -fr 3 r-i V i CN C l © V i •fr ra CN CS ts "fr oc s O rm -r so 240 100 120 C l OS Cl © CN ON 106 r- Cl O* r i oc •ra- soi CN SO © © © © ra ra sO "fr CN O © © O o ra 1 e/i O T3 C | >. _ CL X I 3 VI O T3 C D. c i 8 fN _ x Si 00 i n V i i 00 Os i OS i n Os © © © © r— © r~ Cl O© © © © ra ra i 1 C l © © © © ii _ra g "ra CN © X 00 00 00 © o © ra c3 — 5 rai sO i C l © C l ri © © © ra a. a —. 3 C/3 V I i "fr CN croc -O C l © © © ra oo -o p- Cl SO r-i Cl r-i P- p- o- 00 © SO Cl •rats fN so raCl CN CN so p- V Si fN Vl r4 V, Cl p- p- r— '-r Vl r i oo •rats Vi CN 00 © so oc v, © Vl © ON Cl OPCN i-'. o- Cl r-i fN — Cl CN in 00 Cl © 169 CN v, Os oo "fr tN Cl vi P- so r% Vl in r-i O SO Cl Cl Os r-i CN CN ra- Cl •fr Cl r-i Pin fN Cl in "fr •fr "fr "fr 00 PCN CN pCN fN ^— so "fr in © fN c r i CN CN r-i r-i fN © p- •ra- SO Vl P- CN pp- r i Vi P» "fr r— p- Vl pr-i ~ CN Cl CN ra- OS •fr r~ P•fr © CN CN fN SO CN VI r-i 00 CN "fr Vl ON P- Os Cl Cl in fN Os C| Cl VI fN Os CN SO Cl SO CN Os SO fN ON Ci •fr in Vl CN rP- PCl Vl fN PCl Vl r-i "fr "fr r-i o m ON "fr rp- 00 .—i •fr so r i sO © Cl •fr •fr fN Vi © Cl Vl •ra- rara- si Cl © "fr "fr rar-i © "fr Cl 3 sz Cl © © Cl "fr O Cl VI fN VI fN so p» p- sO Os © VI CN r-i •fr in P- Si PCN so r-i Si pCN so © © © © © © © © © © O © © Cl P- r i -fr sO Pr\ r 1 in CN -O PCN ii C ii a ca r- oo sO 00 a0007005-72-3 Benzene, l-chloro-4phenoxy- © © 204 Cl 001 rara- 206 o © CN 141 © Cl in r-i ts o p- •a e & •i^x^ Z =- s 4 | l l T Cl Os i CN •fr P© O o ra o ra 1 O 8 u -a ii X i Cl "o c c ra 1 sf j£ >-. ii Xf X •«*-» x 3 § E SO i n Os i Vi Os Vi © 3 — © ra- zz 00 © 1 fN "fr VI Cl © © ra 5 1 © p1 Cl VI CL Lai 00 o O N U © © ra fN r i m r-i I 3 ra c a X c_ a u ra a a a g c CQ CQ J2 CN i •frCN • 1 p- o ©f N o © o o © © ra 1> C ii H. X•zh o >, 17 O. c d 8 x S £ a CL m ©¥ c C l O i 00 Vl 1 © in OCl r-i © © ra o fr1 o a 11 ra x p- © © © ra r i 1 ON Os 1 Vl © CN © o © © ra BIJLAGE 3 Methoden en materialen 3.1 : Chemicalien dichloormethaan bestelde stoffen 3.2 : Apparatuur Gaschromatograaf Kolom Massaspectrometer Autosampler Injektor Besturingssoftware Hewlett Packard 5890 series II CP-Sil 5, lengte: 50 m, interne diameter: 0,25 mm, filmdikte: 0,4 uni. Finnegam MATSSQ710 Finnegan MAT A200S autosampler Gerstel PTV-injektor ICIS ( Interactive Chemical Information System ) Apparatuur instellingen Injektie Temperatuur injektiepoort Kolom Draaggas: Flow: Tern peratuursprogram ma Detectortemperatuur : Splitless, 2 pi : 265 °C : CP-Sil 5 CB, WCOT Fused Silica, interne diameter: 0,25 mm, filmdikte: 0,40 um, kolomlengte: 50 m Helium 1.32 ml/min 2 min. 35 °C, 4 °C/min-> 200 °C, 10 °C/min-> 300 °C, 17 min. 300 °C. : 275 °C 3.3 : Procedures zwevend stof bemonstering Het oppervlakte water wordt in de centrifuge gepompt. In het cilinderhuis wordt het water gecentrifugeerd. Door het centrifugeren wordt het zwevende stof tegen de wand aangeduwd. Het water wordt afgevoerd. Het zwevende stof kan van de wand in de centrifuge worden gehaald. Sediment en zwevende stof- monstervoorbehandeling De monsters worden ingevroren en gevriesdroogd waarna ze worden gebroken en eventueel gemalen. Daarna wordt het monster gezeefd. 50 Extracties Extract ie van de monsters Plaats een filter in de extractiecel en bedek dit filter met een klein laagje zeezand. Zet de extractiecel op de balans en weeg het gevriesdroogde monster in. Vul de extractiecel verder aan met zeezand sluit hem af en hang hem in de ASE. Neem een extractievial, etikeer deze met het betreffende labinfosnummer en bepaal de massa. Bepaal na de extractie het gewicht van de vial met het extract. Hieruit kan het volume van het extract berekend worden. Werking van de ASE Versnelde vloeistofextractie Accelerated Solvent Extraction= versnelde vloeistofextractie (ASE) is een nieuwe verbeterde extractiemethode. Een vloeistof wordt gepompt door een extractie eel, die het gevriesdroogd monster bevat. De inhoud van de eel wordt geextraheerd onder een hoge druk en een hoge temperatuur. Een paar minuten later is het extract getransporteerd van de hete eel naar een vial. Het extractieproces gebeurt volledig automatisch. De extractie duurt in een paar minuten en het is een makkelijke extractie zonder dat men veel last heeft van de verdampingen van schadelijke stoffen. Clean up De kolom wordt voorgespoeld met dichloormethaan 1 ml monster wordt op een aluminumoxidekolommetje aangebracht. De kolom wordt nagespoeld met een aantal ml dichloormethaan. Het extract wordt opgevangen in een reageerbuis. Het opgevangen extract wordt ingedampt tot 1 ml. De meetmethoden Een meting kan op twee methoden plaatsvinden. Het betreft de full scan en SIM-methode. Bij de full scanmethode worden alle massa's binnen een bepaald massabereik gemeten. Hierbij wordt de radiofrequentie van de quadropool in een zeer kort tijdsbestek gevarieerd zodat elke massa door de quadropool heen komt. Elk ion wordt echter maar kort gemeten waardoor de gevoeligheid laag is. Bij de SIM-methode ( SIM = Selective Ion Monitoring) wordt een beperkt aantal massa's ingesteld waarin men is ge'i'nteresseerd. Aan de hand van de retentietijd van de te bepalen componenten kunnen de massa's waarop ze worden gedetekteerd in bepaalde tijdsintervallen worden ingedeeld. Zo kan per (zelf ingesteld) tijdsinterval verschillende samenstellingen van de massa's ingesteld worden zodat het aantal massa's wordt gemeten. verandert de radiofrequentie minder vaak per tijdseenheid. Daardoor wordt elk ion langer gemeten wat tot gevolg heeft dat de gevoeligheid van de analyse toeneemt. Ook wordt de meting specifiek voor een of meerdere verbindingen. Door de hogere gevoeligheid zijn kleine pieken beter zichtbaar. Daarnaast is er sprake van minder ruis in het chromatogram. Een nadeel is echter dat het niet goed mogelijk is een bepaalde verbinding te identificeren. Daarvoor is een volledig massaspectrum afkomstig van de meting met de full scan-methode nodig. 51 Bijlage 4 Meetresultaten van Lobith I.obith (cone ug/kg) groepsoort clean-up i)30l35l ! clean-up 97016453 93013511 97016453 casnr Oplosmiddel 2-Bulanonc, 3-mcthyl- 5.002 3.514 oplosmlddel Pentane. 2,2,4-irimcthyl- 8.531 12.766 25.994 oplosmiddel Toluene 1.236 1.318 1.613 2.031 aOOOO 108-88-3 benzine- en oliecomponenlen Bcn/cnc, propyl- 0.112 0.091 a00OO103-65-l benzine- en oliecomponenten Naphthalene. 1 -mcthyi- 0.271 0.227 a0000090-12-0 a0000563-80-4 40.655 a0000540-84-l bcn/inc- en oliecomponenlen 1.4/1.3-Dimethylben/enc 0.54 0.556 0.544 0.757 aOOOO108-38-3 bcn/inc- en oliecomponenlen Dccane 0.286 0.299 0.47 0.383 aOOOO124-18-5 bcn/inc- en oliecomponenlen Docosane 0.589 0.484 0.407 a0000629-97-0 bcn/inc- en oliecomponenten Dodecane 0.428 0.346 0.438 0.507 aOOOO 112-40-3 benzine- en oliecomponenten Eicosane 0.424 0.527 0.454 0.458 aOOOO112-95-8 benzine- en oliecomponenten Fluoranthcne 1.296 0.991 2.736 0.767 a0000206-44-0 bcn/inc- en oliecomponenlen Hcneicosanc 1.005 1.33 0.893 1.01 a0000629-94-7 bcn/inc- en oliecomponenten Heptacosane 1.667 1.964 1.361 1.746 a0000593-49-7 benzine- en oliecomponenten llcptadecane 3 052 1.308 2.755 1.624 a0000629-78-7 benzine- en oliecomponenten Hexacosane 1.549 benzine-en oliecomponenten 1 lexadecanc il 563 0.393 0 586 0.531 a0000544-76-3 benzine- en oliecomponenten llexadecane. 2.6.10.14-ielramelhyl- 0 931 0.596 0.787 0.854 a0000638-36-8 benzine- en oliecomponenten Nonacosane 3.305 2.711 bcn/inc- en oliecomponenlen N'onadccane 0.436 0.439 bcn/inc- en oliecomponenlen Nonane 0.134 bcn/inc- en oliecomponenten Octacosanc 0.78 benzine- en oliecomponenten Octadecane 0.608 benzine- en oliecomponenten Pcntacosane 1.091 benzine- en oliecomponenten Pentadecane 1 272 bcn/inc- en oliecomponenlen Pentadecane. 2,6.10.14-tctramethyl- 1 106 benzine- en oliecomponenlen Iclradceane 0.634 benzine- en oliecomponenten Tricosanc 1.151 benzine- en oliecomponenten Tridccane bcn/inc- en oliecomponenten Undccane benzine- en oliecomponenten bcn/inc- en oliecomponenten bcn/inc- en oliecomponenlen Naphthalene. 2-methyl- bcn/inc- en oliecomponenten Acenaphthenc ben/mc- en oliecomponenten Benzene. 1,2.4-trichloro- 0.145 aOOOO 120-82-1 bcn/inc- en oliecomponenten Bcn/ene. 1.2-dichloro- 0.138 0.082 00000095-50-1 benzine- en oliecomponenten Ben/enc. 1.2-dimethyl- 0.093 0.137 a0000095-47-6 benzine- en oliecomponenten Benzene. 1.4-dichloro- 0.142 aOOOO 106-46-7 benzine- en oliecomponenten Benzene. 1.3,5-trimethyl- 0.095 0.072 aOOOO 108-67-8 benzine- en oliecomponenten Benzenc. l-elhvl-3-mcthyl- 0.139 0.103 a0000620-14~l benzine- en oliecomponenten Anthracene 0395 0.281 aOOOO 120-12-7 bcn/inc- en oliecomponenten Benzoin iazole 0.155 a0000095-l6-9 benzine- en oliecomponenten Fluorene 0.294 0.234 a0000086-73-7 benzine- en oliecomponenten Benzene. 1.2,3-trimethyl- a0000630-0l-3 aOO00630-03-5 0.605 0.387 a0000629-92-5 0224 0.152 aOOOOl11-84-2 0.454 0.394 0.61 a0000593-45-3 0.385 1.347 1.282 80000629-99-2 1.495 1.072 1.893 a0000629-62-9 0.719 0.783 1 136 aOOO 1921-70-6 0.396 0.611 0.527 a0000629-59-4 0.548 0.709 0.59 a0000638-67-5 0.465 0.387 0.429 0.511 a0000629-50-5 0.537 li 374 0 42'- 0.433 aOOO 1120-21-4 Ethylbenzenc 0373 0.325 0291 0.336 aOOOO 100-41-4 Naphthalene 0.672 0.598 1.205 0.683 a0000091-20-3 0.57 0.479 0 838 0.588 a0000091-57-6 0.224 0.143 a0000083-32-9 a0000630-02-4 0.065 a0000526-73-8 52 benzine- en oliecomponenten Phenanthrene 1.306 0.773 1.691 1.008 a0000085-01-8 0.877 2.238 0.752 aOOOO129-00-0 0.309 0.308 0.36 aOOOO 100-42-5 224 0 158 a0000643-93-6 0.141 0.134 a0000095-63-6 benzine- en oliecomponenlen |'\ rene 1.067 benzine- en oliecomponenten Styrene 0209 benzine- en oliecomponenten l.l'-Biphcnyl. 3-methyl- 0.385 benzine- en oliecomponenten Bcnzcnc. 1.2,4-trimcdiyl- benzine- en oliecomponenlen Dibcnzofuran 0455 0.562 0 314 aOOOO132-64-9 benzine- en oliecomponenten Biphenyl 0.158 0.254 0.172 a0000092-52-4 gcur en smaakstoffen 2-Pentanonc 0.249 gem en smaakstoffen Benzaldehyde 1.581 geur en smaakstoffen 2-Ilcplanonc geur en smaakstoffen 0.372 geur en smaakstoffen 1,1.3.4,4,6-Hcxamethyl-7acetyltctraline Traseolidc weekmakers Bis(2-eth\lhexyl) phthalate 5.879 weekmakers Dibutyl phthalate 0.351 ucckmakers (icladccanoic acid hulsl esler 0.951 aOOOO123-95-5 weekmakers 1.2-Benzencdicarboxylic acid, bis(2-mcthylpropyl) c 0.655 a0000084-69-5 o\cnge Phenol. 3.4-dimcthyl- ovenge 0\ enge Benzenesulfonamide, N-(2-mclhyl phenyl)1,3.5-Trioxane 1.577 2.478 overige 1-Hexanol, 2-cthyl- 0.353 0.451 overige 2-Hexanol 1.845 overige 3-Penten-2-one. 4-methyl- 0.712 0 837 1.065 aOOOO 141-79-7 overige Cyclopentasiloxane. decamcthyl- 0.316 0.351 0.604 a0000541-02-6 ovenge 3-penlanone 0.151 ovenge 9.10-Anthraccncdione 1.068 0.967 0.675 a00OO084-65-l overige Pyridine. 2-cthyl- ovenge Phytol 6.357 4.404 a0007541-49-3 ovenge II 0.18 aOOOO 107-87-9 0.418 4 I 149 3.763 0.812 aOOOO100-52-7 0 351 aOOOOl10-43-0 0.363 0.106 aOOO1506-02-1 0.962 0793 a0068140-48-7 7.38 2 7X4 aOOOO117-81-7 0.483 0.1 a0000084-74-2 0.177 aOOO0095-65-8 0.836 aOO18457-86-8 0.43 0.589 aOOOO104-76-7 aOOOO 110-88-3 a0000626-93-7 a0000095-22-0 0 106 6 122 10.656 Hcxadecanoic acid a0000100-7l-0 28.963 43972 30000057-10-3 Hexane, 1-chloro- 1 685 1.699 1.685 1.699 30000544-10-5 Decane. l-chloro- 1.685 1.699 1.685 1.699 aOOO 1002-69-3 Tetradccanc, l-chloro- 1.685 1.699 1.685 1.699 a0002425-54-9 Octadccane. 1-chloro- 1.685 1.699 1.685 1 699 a0003386-33-2 53 Bijlage 5 Meetresultaten vanEijsden Eijsden (cone ug k g ) clean-up groepsoort i)3(i|4627 clean-up 93014627 o--HI,,300 casnr. oplosmiddel 2-Butanonc. 3-methyl- 4.017 oplosmiddel Pentane. 2 . 2 . 4 - t r i m c l h y l - 7.165 28.803 oplosmiddel 1 olucnc 0.808 0.862 oplosmiddel Ben/ene oplosmiddel Tetrachlorocthylene oplosmiddel Formamide, N.N-dimethyl- benzine- en o l i e c o m p o n e n l e n Nonane 0.088 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n 3-Penten-2-one. 4 - m e t h y l - 0.323 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n 1.4/1,3-Dimcthylbcnzenc 0.387 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Decane 0.138 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Docosane 1.071 0.751 a()000629-97-0 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Dodccane 0.401 0.352 30000112-40-3 b c n / i n c - en o l i e c o m p o n e n t e n 1 ieo-ani 1.161 1.081 aOOOO 112-95-8 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Fluoranthene 3.976 4.58 a0000206-44-0 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Heneicosane 1.255 1.096 a0000629-94-7 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n lleptacosanc 1.766 1 111 a0000593-49-7 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Heptadccane 1.454 1.743 a0000629-78-7 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n llesae.'-ane 1.792 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Hcxadecane 1.084 1.268 a0000544-76-3 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Nonacosane 4.681 2.579 a0000630-03-5 1.35 1.389 a0000629-92-5 1.996 aOO00563-80-4 6.632 a 0 0 0 0 5 4 0 - 8 4 - l 2.017 aOOOO 108-88-3 0.241 a 0 0 0 0 0 7 1 - 4 3 - 2 0.099 a0000127-!8-4 1.757 a 0 0 0 0 0 6 8 - l 2 - 2 0.349 aOOOOl 11-84-2 aOOOO141-79-7 0.826 aOOOO 106-42-3/aOOOO 108-38-3 aOOOO124-18-5 a000063O-0l-3 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Nonadecane b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Octacosane 1.373 benzine- en o l i e c o m p o n e n l e n Octadecanc 1.454 1 52 a0000593-45-3 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Pcntacosane 1.237 1.098 a0000629-99-2 benzine- en oliecomponenten Pentadecane 0.789 0.891 a0000629-62-9 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Tctradecane 0.581 0 605 a0000629-59-4 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Tricosane 1.277 0.638 30000638-67-5 benzine- en oliecomponenten 1 rideeane 0.434 0499 30000629-50-5 benzine- en oliecomponenten I n decane 0.243 0.244 30001120-21-4 benzine- en oliecomponenlen tctracosane 0.44 a0000646-31-l 0.957 a0000638-36-8 0.328 a0000083-32-9 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n l e n 1 lexadecam a0000630-02-4 2,6.10.14-tetramethylbenzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Acenaphthcnc benzine- en o l i e c o m p o n e n l e n Carbazole benzine- en o l i e c o m p o n e n l e n Naphthalene 2.364 2 986 0 i 4 4 a(>000091-20-3 benzine- en o l i e c o m p o n e n l e n Naphthalene. 2-methyl- 0.539 0 494 30000091-57-6 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Benzcnc. 1.2-dimethyl- 0 063 a0000095-47-6 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Dibenzofuran 0.594 aOOOO132-64-9 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Benzene. 1 , 2 . 4 - t r i m c t h y l - 0.042 80000095-63-6 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Fluorcne 0.352 a0000086-73-7 b e n z i n e - en o l i e c o m p o n e n t e n Pyrene 2.917 3.329 aOOOO 129-00-0 0.423 0.198 0.671 venzinc- en o l i e c o m p o n e n t e n St\ rene 0.239 0.289 0.345 3 0 0 0 0 1 0 0 - 4 2 - 5 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n l.l'-Biphcnyl. 3-methyl- 0.369 0.222 30000643-93-6 benzine- en o l i e c o m p o n e n t e n Anthraccne 0.332 0.384 30000120-12-7 54 benzine- en oliecomponenten Biphcnyl 0.222 benzine- en oliecomponenten Ethylbcnzene 0.278 benzine- en oliecomponenten Benzene, propyl- benzine- en oliecomponenten Naphthalene. 1-methyl- 0.164 a0000090-12-0 0.27 a0000092-52-4 0232 0.286 aOOOO 100-41-4 0.055 aOOOO 103-65-1 geur en smaakstoffen Benzaldchyde 0.468 0.541 10.186 aOOOO 100-52-7 geur en smaakstoffen 2-Heptanone 0.186 0.2 0.844 aOOOO 110-43-0 geur en smaakstoffen 2-Pentanonc 0.297 weekmakers Bis(2-ethylhexyl) phthalate 5.231 weekmakers Dibutyl phthalate 0328 30000084-74-2 weekmakers 0.509 a0000084-69-5 weekmakers 1.2-Bcnzcnedicarboxylic acid. bis(2-methylpropyl) e Octadccanoic acid, butyl ester 1.295 30000123-95-5 klcurstof 3/4-Mcliiylpyridine overige 9,10-Anthracenedione overige Acenaphthylene ovenge Benzenesulfonamide. N-(2mcthylphenyl)Bcnzo|b]thiophene oiengc overige 30000107-87-9 3.517 30000117-81-7 0.54 30000108-99-6/sOOOO 108-89-4 0.46 30000084-65-1 0212 30000208-96-8 0.73 aOO 18457-86-8 0054 a0000O95-15-8 0.943 aOOO 1921-70-6 2.49 30000085-01-8 Pentadecane. 2.6.10.14-tetramethylPhenanthrcnc 2.566 ovenge Phytol 2 205 overige 2-Hexanol 3 851 30000626-93-7 ovenge 3-Penten-2-one 1.866 30000625-33-2 overige Cyclopentasiloxanc. dccamcthyl- 0.643 a0000541-02-6 overige Cyclotctrasiloxane. octamethyl- 0 172 a0000556-67-2 ovenge Naphthalcnc. decahydro-, trans- 0.144 a0000493-02-7 overige Pyrazine. 2,5-dimethyl- 1.004 aOOOO123-32-0 ovenge Pyrsz.ine. trimethyl- overige 1.3,5-Triox3ne 1 418 overige 1.125 ovenge Benzenesulfonamide. \-i2-methylphenyl)1 -Hexanol overige Hexadccanoic acid ovenge 30007541-49-3 0.81 aOO 14667-5 5-1 0.317 1 018 aOOOO 110-88-3 aOOl 8457-86-8 0.499 aOOOOl11-27-3 129 142 1 877 30000057-10-3 Hcxanc. l-chloro- 1.439 1.439 1.877 a0000544-10-5 Dccsne. I-chloro- 1.439 1.439 1.877 aOOO 1002-69-3 lelradecane, l-chloro- 1.439 1.439 a0002425-54-9 Octadecanc. l-chloro- 1.439 1.439 30003386-33-2 55 Bijlage 6 Meetresultaten van Schaar van Ouden Doel Schssr van Ouden Doel (cone, ug/kg) clean-up 97014832 Qroepsoort 93002154 93002154 clean-up 97014832 casnr. oplosmiddel 2-Butanone. 3-methyl- oplosmiddel 1oluenc oplosmiddel Cyclohexane oplosmiddel Benzene oplosmiddel Pentsne. 2,2.4-trimethyl- oplosmiddel Acctophenone oplosmiddel Benzene, nitro- 1.009 30000098-95-3 oplosmiddel Ethsnol. 2-butoxy- 0.649 aOOOOl 11-76-2 benzine- en olie component Benzene. propyl- 0.075 aOOOO 103-65-1 1.4/1,3Dimethylbenzene benzine- en oliecomponenten 1luoranthenc 0.589 0.436 0.483 benzine- en oliecomponenten Hcneicosane 1.176 benzine- en oliecomponenten Docosanc benzine- en olie component 1.313 1.034 3.177 4.02 30000563-80-4 0.858 1.318 30000108-88-3 0.453 aOOOO 110-82-7 0.103 30000071-43-2 23.064 25.685 5.184 0.215 7.799 80000540-84-1 30000098-86-2 0.459 0.556 30000106-42 -3/30000108-38-3 2.186 1.583 0.767 80000206-44-0 0.4 0.593 a0000629-94-7 0.257 0.279 0.431 a0000629-97-0 benzine- en oliecomponenten Penlacosane 0918 0.403 1.723 1.456 80000629-99-2 benzine- en oliecomponenten Hcptacosanc 1 545 0933 2.719 3.21 80000593-49-7 benzine- en olie componenten Undecane 0.205 0.236 0 1 56 a0001120-2M benzine- en oliecomponenten Decane n.218 0.121 80000124-18-5 benzine- en oliecomponenten Dodecane 0 119 0.203 0.24 30000112-40-3 benzine- en oliecomponenten Tri decane 0.121 0.287 0.253 30000629-50-5 benzine- en oliecomponenten Tctradecane 0 132 0.33 0.299 1.264 a0000629-59-4 bcn/inc- en oliecomponenten Pcntsdcc3ne 0.551 0.322 0.291 a0000629-62-9 bcn/inc- en oliecomponenten llexadecanc 0 P2 0 326 0.277 a0000544-76-3 benzine- en oliecomponenten Hcptadccane 1 855 0.62 0.506 30000629-78-7 0.63 0.588 80001921-70-6 1.048 0.652 aOO00638-36-8 0.338 0.423 aOOOO112-95-8 0.573 1.101 80000638-67-5 benzine- en oliecomponenten Hexacosane 1.985 1228 80000630-01-3 benzine- en oliecomponenlen Octacosane 2.607 a0000630-02-4 7.428 5.822 80000630-03-5 bcn/inc- en oliecomponenten Pentadecane. 2.6,10.14-tctramethylbcn/inc- en oliecomponenten llexadecanc. 2.6.10,14tetramethyl- 0.625 benzine- en oliecomponenten Eicosane benzine- en oliecomponenten Tricosane 0645 ben/ine- en oliecomponenten Nonacosane benzine- en oliecomponenten Nonadecane 3.723 0.224 benzine- en oliecomponenten Octadecane 0.415 a0000629-92-5 0.549 a0000593-45-3 ben/ine- en oliecomponenten Tetracosane 0.284 bcn/inc- en oliecomponenten Naphthalene, 2-methyl- 0.226 0.257 ben/ine- en oliecomponenten Acenaphthene 0.121 0.163 80000083-32-9 benzine- en oliecomponenten Benzene. 1.4-dichloro- 0.086 0.124 aOOOO 106-46-7 benzine- en oliecomponenten Dibcnzofuran 0.258 0.313 30000132-64-9 benzine- en oliecomponenten Biphcnyl 0.097 benzine- en oliecomponenten Slyrene 0.219 0.26 0.192 0.309 30000100-42-5 benzine- en oliecomponenlen Pyrene 0.537 1 477 1.558 0.815 30000129-00-0 56 80000646-31-1 0.217 80000091-57-6 a0000092-52-4 benzine- en oliecomponenten Benzothiazole 0 117 1 141 0.938 a0000095-16-9 benzine- en olie component Ethylbenzene 0.241 0.201 0.186 0.325 aOOOO 100-41-4 benzine- en olie component Naphthalene 0.441 0448 0.301 0362 80000091-20-3 Geur en smaakstoffen Benzaldehyde 1.112 1.079 0.668 0499 aOOOO100-52-7 geur en smaakstoffen 2-lleptanone 0.44 0.307 aOOOO 110-43-0 geur - en smaakstoffen 2-Pentanone 0.192 80000107-87-9 geur en smaakstoffen Traseolidc geur en smaakstoffen 1.1,3.4,4.6-1 lexamelhyl7-acetyltetraline weekmakers Bis(2-ethylhcxyl) phthalate Octadecanoic acid, butyl ester weekmakers overige lll-Phenalen-l-onc ovenge Accnaphthylcne ovenge Benzothiazole. 2-(mcthylihio)( ycloietrasiloxiine octamethylCyclotrisiloxane, hexamethyl9,10-Anthracenedione overige ovenge overige ovenge Phenanthrene overige 2-Hexanol ovenge ovenge Cyclopentasiloxane, dccamethylPhytol ovenge 1,3,5-Trioxane 0.557 3.898 0.118 80068140-48-7 0.655 0 444 aOOO1506-02-1 15.926 18.252 8.156 a0000117-8l-7 0.507 1 264 80000123-95-5 0.093 a0000548-39-0 0.199 a0000208-96-8 0.444 a0000615-22-5 0.074 a0OO0556-67-2 0.095 30000541-05-9 0 301 a0000084-65-l 04 0.436 0.246 0.765 0.389 3.808 overige l-Hcxanol.2-ethyl- 0.325 0.41 overige Hexadecanoic acid 3.633 76.072 0.633 0.627 30000085-01-8 1.464 80000626-93-7 0.366 80000541-02-6 1.552 12.237 30007541-49-3 1.033 1 282 aOOOO 110-88-3 0.278 30000104-76-7 a0000057-IO-3 llcxanc. l-chloro- 1.29 1.29 1.264 a0000544-I0-5 Dec3nc, l-chloro- 1.29 1.29 1.264 30001002-69-3 Telradecane, 1-chloro- 1.29 1.29 30002425-54-9 Octadccane, I-chloro- 1.29 1.29 80003386-33-2 57 Bijlage 7 Meetresultaten van Haringvlietsluis Haringvlietsluis clean-up 93004287 clean-up 97008245 oplosmiddel 2-Butanone. 3-methyl- 5.454 4.55 ug/kg a0000563-80-4 oplosmiddel Tolucne 0.846 0 798 ug/kg aOOOO108-88-3 oplosmiddel Disulfide, dimethyl 0.252 ug/kg a0000624-92-0 oplosmiddel Pcnlane 2.2.4-lrimclh\ 1- 8.66 ug/kg 80000540-84-1 oplosmiddel Benzyl Alcohol 0893 ug/kg aOOOO 100-51-6 oplosmiddel Acelophenone 1.121 ug/kg a0000098-86-2 ben/ine- en oliecomponenlen Sluene 0.409 0.322 ug/kg 80000100-42-5 bcn/inc- en oliecomponenten Naphthalene 0.502 0.575 ug/kg a0000091-20-3 bcn/inc- en oliecomponenten Ethylbcnzcne 0.45 0.349 ug/kg 80000100-41-4 13 083 benzine- en oliecomponenlen 1,4/1,3-Dimethylbenzcne 0.534 0.577 ug/kg aOOOO 106-42-3/a0000108-38-3 benzine- en oliecomponenten Fluoranthene 0 4 IX 0 588 ug/kg a0000206-44-0 benzine- en oliecomponenten Heneicosanc 10.865 4.858 ug/kg a0000629-94-7 benzine- en oliecomponenten Heptacosane 0719 ug/kg a000O593-49-7 ben/ine- en oliecomponenlen 1 ndecane 0.243 0.303 ug/kg aOOO 1120-21-4 benzine- en oliecomponenten Tridecanc benzine- en oliecomponenten Tctradecane benzine- en oliecomponenten benzine- en oliecomponenten 0.21 0.401 ug/kg a0000629-50-5 0.495 ug/kg 80000629-59-4 Pentadecane 1.721 1.287 ug/kg 80000629-62-9 Hexadecanc 0.344 0 27 ug/kg a0000544-76-3 ben/ine- en oliecomponenten llcptadccanc 3.809 2 6 6 ug kg 30000629-78-7 benzine- en oliecomponenten Tricosanc 0.475 0.289 ug/kg a0000638-67-5 benzine- en oliecomponenten Heptacosane 0.902 0.983 ug/kg a0000593-49-7 benzine- en oliecomponenten Nonacosane 1.663 1.865 ug/kg a0000630-03-5 benzine- en oliecomponenten Dodecane 0.296 ug/kg aOOOO 112-10-3 benzine- en oliecomponenten Pentacosane 0.939 ug/kg a0000629-99-2 geur en smaakstoffen 2-Pentanone 0.407 ug/kg aOOOO107-87-9 geur en smaakstoffen 2-lleptanonc 0.899 ug/kg aOOOO 110-43-0 geur en smaakstoffen Ben/aldch>de 6.746 ug/kg aOOOO100-52-7 weekmakers Dibutyl phlhal3le 0.654 ug/kg a0000084-74-2 weekmakers Bis(2-ethylhexyl) phthalate 10.881 1.89 ug/kg 30000117-81-7 ovenge Pyridine. 2-ethyl- 0 331 ug/kg 30000100-71-0 overige Pyrszinc. trimethyl- 0.478 U'i ky aOO14667-55-1 overige Cyclopcntasiloxane, decamethsl- overige Phytol overige 7-Octen-2-ol. 2.6-dimcthyl- ovenge 3-Penten-2-one 0.31 4.45 160.751 0.33 ug/kg aOOO0541-02-6 66.364 ug/kg a0007541-49-3 0.71 ug/kg 30018479-58-8 0.552 ug/kg 30000625-33-2 ovenge 1.3,5-Trioxane 2.6 2.21 ug/kg aOOOO 110-88-3 ovenge 2-llc\anol 2.205 ug/kg a0000626-93-7 ovenge Phcnanlhrcnc 0.422 0.493 ug/kg overige Pyra/ine, 2.5-dimethyl- 1.084 ug/kg aOOOO 123-32-0 overige 2.2,4-Trimcthylpentanc-I,3diol diisobutyrate 0.443 ug/kg a0006846-50-0 58 a()000085-01-8 overige Phenylethyl Alcohol 0.508 ovenge 9,10-Anthraccncdione 0879 ovenge Benzene, nitro- 8.721 ug/kg a0000098-95-3 ovenge l-Hexsnol 1 124 ug kg ug/kg 80000060-12-8 ug/kg a0000084-65-l aOOOOl 11-27-3 Hexane. 1-chloro- 2 64 1.927 ug/kg 80000544-10-5 Decane, 1-chloro- 2.64 1 927 ug/kg aOOO 1002-69-3 Tclradccane, I-chloro- 2.64 1.927 ug/kg a0002425-54-9 c Ictadecane. 1-chloro- 2.64 1.927 ug/kg aO003386-33-2 59 Bijlage 8 Meetresultaten van Sas van Gent (cone, ug/kg) Sss van Gent Groepsoort clean-up 93011341 clean-up 97020983 oplosmiddel Acelophenone 2.251 0.755 30000098-86-2 oplosmiddel Benzene 0 081 0.06 30000071-43-2 oplosmiddel 3-Meth\i-2-butanon oplosmiddel Indent- 0.384 0.519 a0000095-l3-6 oplosmiddel Pentane. 2.2,4-trimethyl- 4.738 3.478 80000540-84-1 oplosmiddel Toluene 0.729 0.408 aOOOO 108-88-3 benzine- en oliecomponenten Benzene, propyl- 0.054 aOOOO 103-65-1 benzine- en oliecomponenten Naphlhalene. l-melhyl- 0.234 1.235 a0000090-!2-0 Benzine- en olie componenten 1.4/1,3-Dimcthylben/cne 0.889 Ben/ine- en olie componenten Fluoranthene Benzine- en olie componenten Nonane Bcn/inc- en olie componenten Undecane benzine- en oliecomponenten 0.447 a0000563-80-4 aOOOO 106-42-3/aOOOO 108-38-3 40.02662 111.012 80000206-44-0 0.21 aOOOOl 11-84-2 0.283 0.143 aOOO 1120-21-4 Hexadecanc, 2.6,10.14tetramcthyl- 1.42 80000638-36-8 benzine- en oliecomponenlen Pyrene 0.98 2.38 aOOOO 129-00-0 benzine- en oliecomponenlen Sl> rene 0.323 0.51 aOOOO 100-42-5 ben/ine- en oliecomponenlen Naphthalene 2.4928369 1.204 a0000091-20-2 benzine- en oliecomponenten Naphthalene. 2-methyl- 0.738 1.579 80000091-57-6 benzine- en oliecomponenten Benzcne. 1,2-dichloro- 0.091 80000095-50-1 ben/ine- en oliecomponenten Benzene, 1,2-dimethyl- 0.11 80000095-47-6 benzine- en oliecomponenten Benzenc, 1.4-dichloro- 0.07 aOOOO 106-46-7 benzine- en oliecomponenten Benzene, 1,2,4-trimeUiyl- 0082 a0000095-63-6 hen/me- en oliecomponenten Benzcnc. l-ethyl-3-methyl- 0.048 80000620-14-4 ben/ine- en oliecomponenten Benzothiazole 0.069 a0000095-16-9 bcn/inc- en oliecomponenten Biphcnyl 0.208 0.351 a0000092-52-4 benzine- en oliecomponenten p/m-Xyleen 0.732 aOOO 1330-20-7 benzine- en oliecomponenten Acenafteen 17.127 a0000083-32-9 benzine- en oliecomponenten Dibenzofuraan benzine- en oliecomponenten Fluoreen 4.316 30000132-64-9 ben/ine- en oliecomponenten n-Heptacosaan 1 821 a0000593-49-8 benzine- en oliecomponenten Prisiaan 6.716 80001921-70-6 bcn/inc- en oliecomponenlen Ethylbcnzene geur en smaakstoffen 2-Pentanon 0.466 aOOOO 107-87-9 geur en smaakstoffen 3-Pcntanon 0.079 aOOO0O95-22-0 geur en smaakstoffen 2-1 leptanon 0 813 0826 aOOOOl 10-43-0 Geur en smaakstoffen Benzaldehyde 0.899 0.587 aOOOO 100-52-7 weekmakers Bis(2-clhylhexyl) phthalate 1 676 9.679 aOOOOl 17-81-7 overige Anthracecn 23.898 80000086-73-7 0.244 0.195 30000100-41-4 118.099 aOOOOl20-12-7 60 ovenge 3-Octanon 0.211 aOOOOl 06-68-3 oicngc Decamelhs 1 0.062 80000541-02-6 ovenge Carbazol 4 264 80000086-74-8 overige 0.055 80000077-73-6 overige 3a,4.7,7a-Telrahydro-4,7methano-1 H-inde 2'.4'-Dimcthylacctofcnon overige Indanc osenge 0.118 a0000089-74-7 0.12 30000496-11-7 Phenanthrene 2.456 1.181 a0000085-01-8 overige 1,3,5-Trioxane 0.293 o 789 aOOOOl10-88-3 ovenge 2-Hexanol 2.082 1.173 a0O00626-93-7 overige Acenaphthylene 1.894 2.747 a0000208-96-8 ovenge Csclopentasiloxane. dccamethyiEthanone. l-(2.4dimethylpheny!)Hcxanc, 1-chloro- 0 171 a0000541-02-6 0.123 00-00-000 ovenge Decanc, l-chloro- 0.98 0.981 0.98 0.981 Chloortetradecaan(I.S) 0.981 Chlooroctadecaan(I.S.) 0.981 51 Bijlage 9: Stoffen alleen aangetroffen in de monsters van 1993 of van 1997. Tabel 9.1 Lobith 97016453 1.2,4-Trimethylbenzeen 3-Pentanon 9,10-Anthracenedione 2-Ethylpiridine 93013511 Hexacosaan Dibutylftalaat Nonaan 2-Hexanol Dibenzofuran l,l'-Biphenyl, 3-methyl3-Penten-2-one, 4-methylDocosaan Cyclopentasiloxaan, decamethylOctacosaan Biphenyl l.l,3,4,4,6-Hexamethyl-7-acetyltetraline Octadecanoic acid, butyl ester 2-Pentanon 1,2-Benzenedicarboxylic acid, bis(2methyl) Tabel 9 2 Eijsden 97016390 Formamide, N,N-dimethyI2-Hexanol '/j-Methylpyridine Cyclotetrasiloxaan, octamethylHexadecanoic acid Pyrazine, 2,5-dimethylPyrazine. trimethylCyclopentasiloxaan. decamethylBenzeen Naftaleen. decahydro-, trans3-Penten-2-on 93014627 Pentacosaan Hexacosaan Heptacosaan Octacosaan Naftaleen. 2-methylAcenaftheen Fenanthreen Dibutylftalaat Fluorantheen Bis(2-ethylhexyl)ftalaat l-Hexanol Undecaan Dibenzofuran Anthraceen 1,2-Benzenedicarboxylic acid, bis(2methyl)Pyreen Bifenyl Phytol Octadecanoic acid, butyl ester 2-Pentanone l,l'-Bifenyl, 3-methylDecaan Dodecaan Tridecaan 62 Tetradecaan Pentadecaan Hexadecaan Heptadecaan Pentadecaan. 2,6,10.14-tetramethylOctadecaan Hexadecaan. 2.6,10.14-ietramethylNonadecaan Eicosaan Heneicosaan Docosaan Tricosaan Nonacosaan Tabel: 9.3 Schaar van Ouden Doelen 97014832 Benzeen 9.10-Anthracenedione 93002154 tricosaan Naftaleen, 2-methylCyclohexaan 2-Hexanol 1-Hexanol, 2-ethylUndecaan Benzothiazool 2-Heptanon Cyclopentasiloxaan.decamethyll,l,3,4,4,6-Hexamethyl-7-acetyltetraline heptadecaan 2-Pentanon Dodedecaan Tridecaan pentadecaan Hexadecaan Pentadecaan, 2,6,10,14-tetramethylHexadecaan, 2,6,10,14-tetramethy 1Eicosaan Heneicosaan Docosaan decaan Octacosaan 63 label: 9.4 Haringvlietsluis 93004287 2-Hexanol Dibutylftalaat 1 leptacosaan Pyrazine, 2,5-dimethyl2.2,4-Trimethylpentaan-1,3-dioldiisobutyl Fenylethyl Alcohol 9.10-Anthraceendio Tetradecaan 97008245 Pyrazine, trimethyl Pentacosaan Acetopfenon nitro-benzeen 7-Octen-2-ol, 2,6-dimethyl3-Penten-2-one 1-Hexanol Benzyl Alcohol Disulfide, dimethyl 2-Heptanon C yclopentasiloxaan, decamethylPyridine, 2-ethylDodecaan Tabel: 9.5 Sas van Gent 93011341 Benzene- propyl1,3/1,4-Dimethylbenzene Nonane Hexadecaan. 2,6,10,14-tetramethylBenzene-1,2-dichloroBcnzene-1,4-dichloroBenzene-1.2-dimethylIndane Benzene- 1,2,4-trimethylBenzene-1 -ethyI-3-methylBenzothiazole Cyc lopentasi loxane,-decamethy 1Ethanone, 1 -(2,4-dimethylphenyl)- 97020983 p/m-Xyleen Acenafteen Dibenzofuraan Floureen Anthraceen n-Heptacosaan 3-Octanon Decamethyl Carbazol 3-methyl-2-butanon 2-pentanon 3-pentanon Pristaan 3a,4,7,7a-Tetrahydro-4,7-methano-1H2 . 4 ' -Dimethy lacetofenon 64 Bijlage 10 Tabel 10.1 97016453 (Lobith) 1,1,3,4,4,6-Hexamethyl-7-acetyltetraline 1.1 -Biphenyl,3-methyl3-Penten-2-one, 4-methyl1 raseolide Anthracene Benzene. 1.2,3-trimethylBenzene, 1,2-dichloroBenzene, 1,2-dimethylBenzene. 1,3.5-trimethylBenzene, l-ethyl-3-methylBenzene, propyl- Biphenyl Cyclopentasiloxane, decamethylDibenzofuran Dibutylphthalate Docosane Fluorene Hexadecanoic acid Naphthalene, 1-methylNonane 3,4-dimethylphenol Acenafteen Tabel 10.2 97014832 (Schaar van Ouden Doel) 1 -Hexanol, 2-ethylBenzene. 1.4-dichloroBenzene, nitroBenzene, propylTraseolide Benzothiazole Biphenyl Cyclopentasiloxane, decamethylPentadecaan Tetracosaan Undecaan Acenaftyleen Decaan Docosane Ethanol, 2-butoxy Heneicosane Hexadecane Hexadecane, 2,6,10.14-tetramethyl Tridecane Hexadecanoic acid Naphthalene, 2-methyl Nonadecane Heptadecaan Tricosaan Acenafteen Dibenzofuran Dodedecaan Tabel 10.3 93002154 (Schaar van Ouden Doel) IH-Phenalen-1-one 9,10-Anthracenedione Acetophenone Benzene, 1,4-dichloroBenzothiazole, 2-(methylthio)Acenafteen Cyclotetrasiloxane, octamethyl- Cyclotrisiloxane. hexamethylDibenzofuran Hexadecanoic acid Nonadecane Acenaftyleen Octadecane 65 Tabel 104 93013511 (Lobith) 2-Heptanone 9.10-Anthracenedione Anthracene Benzene, 1,2,4-trichloroBenzene, 1.2-dichloroBenzene, 1,2-dimethylAcenafteen Benzene, 1,3,5-trimethylBenzene, 1.4-dichloro- Benzene, l-ethyl-3-methylBenzcne. propylBenzenesulfonamide, N-(2methylphenyl) Benzothiazole Fluorene 1 lexadecanoic acid Benzene, 1,2,4-trimethy 1Naphthalene, 1-methylTraseolide label 10 5 93014627 (Eijsden) 3-Penten-2-one, 4-methyl9.10-Anthracenedione Benzene, 1,2,4-trimethylBenzene, 1,2-dimethylBenzene, propylPentadecane,2,6,10,14-tetramethy IBenzenesulfonamide, N-(2methylphenyl)Benzo(b)thiophene Hexadecane, 2,6,10,14-tetramethy 1Tetrachloroethylene Carbazole Fluorene I lexadecanoic acid Naphtalene, 1-methylBenzo[b]thiophene Tetracosane Acenaftyleen Nonane 66 Bijlage 11 Meetresultaten stagemonsters 97019106 Maassluis 10 2 1 5 ug/g Bis(2-eth\lhex\l) phthalalc aOOOOl17-81-7 97019107 Haringvlietsluis 21.233 ug/g Bis(2-ethylhcxyl) phthalate 80000117-81-7 97019107 Haringvlietsluis 6.482 ug/g Bis(2-ethylhexyl) phthalate aOOOOl 17-81-7 67 Bijlage 12 Stoffen aantal keren aangetroffen in de monsters Stofnaam 1.1,3,4.4,6-Hexamethyl-7-acetyltetraline 1.1 "-BiphenyU-methyl1,2-Benzenediacarboxylic acid, bis (2methylethyl) 1.3,5-Tioxane 1.4/1,3-Dimethylbenzene 1-Hexanol l-Hexanol. 2-ethyllH-Phenalen-1-one 2,2,4-Trimethylpentane-1,3-diol diisobutyl 2-Butanone, 3-methyl2-Heptanone 2-1 lexanol 2-Pentanone y^-Methylpyridine •.-Methylphenol 3-pentanone s-Penten-2-one 3-Penten-2-one. 4-methyl7-()cten-2-ol. 2.6-dimethvl9,10-Anthracenedione Acenaphthene Acenaphthylene Acetophenone Anthracene Benzaldehyde Benzene Benzene. 1,2,3-trimethylBenzene. 1.2,4-trichloroBenzene, 1,2,4-trimethylBenzene, 1,2-dichloroBenzene, 1,2-dimethylBenzene, 1,3,5-trimethylBenzene, 1,4-dichloroBenzene. l-ethyl-3-methyIBenzene, nitroBenzene, propylBenzenesulfonamide, N-(2-metJiylphenyl) Benzo[b]thiophene Benzothiazole Benzothiazole, 2-(methylthio)Benz\ 1 Alcohol Biphenyl Bis(2-ethylhexyl)phtalate Carbazole Aantal keer aangetroffen 3 3 2 10 9 2 4 1 1 10 7 6 6 1 1 2 2 3 I 6 6 5 4 4 10 4 1 1 4 3 4 2 4 3 -i 5 2 1 4 I 1 6 9 2 68 Cyclohexane Cyclopentasiloxane, decamethylCyclotetrasiloxane, octamethyl Cyclotrisiloxane, hexamethylDecane Dibenzofuran Dibutylphtalate Disulfide, dimethyl Docosane Dodecane Eicosane Lthanol, 2-butoxyEthanone, 1 -(2,4-dimethylphenyl)Ethylbenzene Fluoranthene Fluorene Formamide, N,N,-dimethylHeneicosane Heptacosane Heptadecane Hexacosane Hexadecane Hexadecane, 2,6.10,14-tetramethylHexadecanoic acid Indane Indene n-Octacosane Naphthalene Naphthalene, 1-methylNaphthalene, 2-methylNaphthalene, decahydro-, transNonacosane Nonadecane Nonane Octacosane Octadecane Octadecanoic acid, butyl ester Pentacosane Pentadecane Pentadecane, 2,6,10,14-tetramethylPentane, 2,2,4-trimethyl-Phenanthrene Phenanthrene Phenol, 3,4-dimethylPhenvlethvl Alcohol Phytol Pyrazine. trimethylPyrazine, 2,5-dimethylPyrene Pyridine, 2-ethylStyrene 1 9 2 1 5 6 4 1 5 6 4 1 2 Mi 9 4 i 7 8 7 4 7 6 6 2 2 2 10 5 7 1 7 5 4 3 4 3 6 7 5 10 9 1 1 7 2 2 7 2 9 69 Tetrachloroethylene Tetracosane Tetradecane Toluene Traseolide Tricosane Tridecane Undecane p/m-Xylene 3-Octanon 3a.4.7,7a-Tetrahydro-4,7-methano-1 H-in 2'4'-Dimethylacetofenon Decamethvl 1 •y 7 10 N. 7 7 9 70 Bijlage 13 Stoffen, die voor het volgend onderzoek besteld kunnen worden. Chloormethylanilines Chloornitroanilincs 3-Ethoxyaniline 3,3'-Dichloorbenzidine 3,3'-Dimethylbenzidine 3,3'-Dimethoxybenzidine 71
© Copyright 2024 ExpyDoc