Scouts Sint-‐Martinus den XIIde Winterkamp verkenners BERLIJN 2013-‐2014 1 Voorwoord Ook dit jaar gaan de verkenners van Scouts Sint-Martinus den 12de op winterkamp. Elk jaar bezoeken we naar traditie een grootstad. Dit jaar heeft de leiding besloten om naar het oosten te trekken en Berlijn te bezoeken. Gedurende vijf dagen zullen we genieten van de cultuur, de bezienswaardigheden en alles wat Berlijn ons te bieden heeft. De bedoeling van dit boekje is om zowel de ouders als de verkenners te informeren over wat er ons te wachten staat op dit winterkamp. Eerst bespreken we uitgebreid de geschiedenis van Duitsland. Dit lijkt ons nodig om het huidige Duitsland en Berlijn te begrijpen. Vervolgens wordt de spots geworpen op de beroemdste en belangrijkste gebouwen, musea, standbeelden en andere architecturale meesterwerken. Daarna doen we de planning van dit winterkamp in Berlijn uit de doeken. Deze laatste pagina’s van het boekje zijn de belangrijkste, hier vind je de praktische info terug. Een stevig linker, Jullie leiding. 2 Inhoudstabel VOORWOORD 2 1 GESCHIEDENIS 4 1.1 VOOR DE FRANKEN 1.2 FRANKISCHE RIJK (5DE EEUW – 843) 1.3 OOST-‐FRANKISCHE RIJK (843 – 962) 1.4 HEILIGE ROOMSE RIJK (962 – 1806) 1.5 RIJNBOND (1806 – 1813) 1.6 DUITSE BOND (1815 – 1867) 1.7 NOORD – DUITSE BOND (1867 – 1871) 1.8 DUITSE KEIZERRIJK (1871 – 1918) 1.9 WEIMARREPUBLIEK (1918 – 1933) 1.10 NAZI-‐DUITSLAND (1933 – 1945) 1.11 GEALLIEERDE BEZETTINGSZONES (1945 – 1949) 1.13 BONDSREPUBLIEK DUITSLAND ( 1990 – HEDEN) 4 4 4 5 5 5 6 6 7 7 8 8 2 BERLIJN 9 2.1 BERLIJN IN CIJFERS 2.2 GESCHIEDENIS VAN BERLIJN 2.3 BEZIENSWAARDIGHEDEN 2.3.1 TIERGARTEN 2.3.2 KAISER-‐WILHELM-‐GEDÄCHTNISKIRCHE 2.3.3 POTSDAMER PLATZ 2.3.4 REICHSTAG 2.3.5 BRANDENBURGER TOR 2.3.6 GENDARMENMARKT 2.3.7 BERLINER DOM 2.3.8 NIKOLAIVIERTEL 2.3.11 SCHLOSS CHARLOTTENBURG 2.3.12 HOLOCAUST-‐MAHNMAL 2.3.13 ALEXANDERPLATZ 2.3.14 FERNSEHTURM 2.3.15 EAST SIDE GALLERY 2.3.16 CHECKPOINT CHARLIE 2.3.17 SCHLOSS SANSSOUCI 2.3.18 KURFÜRSTENDAMM 2.3.19 EUROPA-‐CENTER 3.1 KAMPADRES 3.2 MEENEMEN 3.3 VERTREK EN AANKOMST 3.4 EEN GLIMP VAN WAT JULLIE TE WACHTEN STAAT 3.5 BETALING 9 9 10 10 10 10 11 11 12 12 12 13 13 13 14 14 15 15 15 15 16 16 17 17 17 3 1 Geschiedenis “What experience and history teaches us is that people and governments have never learned anything from history, or acted on principles deduced from it” Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Duits filosoof, 1770-1831 1.1 Voor de Franken In de prehistorie bewoonden Germaanse en Keltische stammen het gebied dat we nu als Duitsland kennen. Vanaf de tweede eeuw voor Christus trokken de Romeinen uit het zuiden op en legden hun grens langs de Rijn en de Donau. Een poging nog verder noordwaarts op te rukken, mislukte en bovendien waren de rivieren veel makkelijker te verdedigen. Vanaf de vierde eeuw na Christus begint het tij te keren voor de Romeinen. Germaanse stammen landen vanuit Scandinavië in Duitsland. Daarop volgen de Grote Volksverhuizingen van volkeren uit Azië. De Germaanse stammen die vanuit Scandinavië kwamen, worden verder naar het zuiden en westen gedrukt. Een groot aantal van hen probeert het Romeinse Rijk binnen te komen om zich daar te vestigen. Uiteindelijk trekken de Romeinen zich terug uit Duitsland. 1.2 Frankische Rijk (5de eeuw – 843) Na de volksverhuizingen vestigden de Franken zich in het gebied dat nu Frankrijk genoemd wordt. In de achtste eeuw komt een machtig man aan de macht van dit volk, namelijk Karel de Grote. Deze verovert (samen met zijn voorvaders) een rijk dat heel Frankrijk, Duitsland, de Lage Landen, Noord-Italië en Noord-Spanje omvat. In 800 wordt Karel de Grote tot keizer gekroond door de paus. Volgens zijn visie is er immers een nieuw WestRomeins Rijk ontstaan. De Byzantijnen wijzen de claim van deze "barbaren" echter minachtend van de hand. Na de dood van zijn zoon breekt echter onenigheid uit tussen zijn kleinzonen en al snel wordt het rijk gesplitst in drie delen (in 843 bij het Verdrag van Verdun): het Westen (het latere Frankrijk), het Midden (Lotharingen) en het Oosten (het latere Duitsland). De grenzen opgetekend in het Verdrag van Verdun hebben mee de huidige grenzen van Europa bepaald. 1.3 Oost-‐Frankische Rijk (843 – 962) Na het Verdrag van Verdun wordt de West-Europese regio geplaagd door oorlogen tussen de 3 nieuwe rijken. Het Midden krijgt de keizerskroon (geërfd van Karel de Grote en die op zijn beurt van het West-Romeinse Rijk). Later wordt dit deel veroverd door het OostFrankische Rijk veroverd, waarmee de keizerskroon aan Duitsland toeviel. Het westen zal zich tot het latere Frankrijk ontwikkelen. Uit hetOosten ontwikkelt zich het Heilige Roomse Rijk. 4 1.4 Heilige Roomse Rijk (962 – 1806) Op haar hoogtepunt omvat het Heilige Roomse Rijk het huidige Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Zwitserland, het oosten van Frankrijk, de Lage Landen en delen van Noord- en Centraal- Italië. Dit gigantische rijk had natuurlijk (mede dankzij haar omvang & de verschillende volkeren die er woonden) haar problemen doorheen de geschiedenis. Investituurstrijd in de 11de en 12de eeuw De investituurstrijd is een machtsstrijd tussen de keizer en de paus over wie het recht heeft hoge geestelijken te benoemen. De paus komt als winnaar uit deze strijd en weet het beslissingsrecht van de keizer aanzienlijk in te perken. De investituurstrijd wordt beëindigd met het Concordaat van Worms in 1122 waarin alle afspraken tussen keizer en paus vastgelegd werden. Binnenlandse problemen in de 15de eeuw Doordat er geen grondwet bestaat in het onmetelijke Roomse Rijk, lopen tal van zaken mis of zorgen eigen interpretaties voor conflicten. Doordat de vorige keizer van het Heilige Roomse Rijk de doodstraf had gekoppeld aan ketterij, nam de Kerk deze taak op zich en stak bijgevolg veel energie in de vervolging van ketterij. In dit grote rijk werden wetten gehandhaafd uit lang vervlogen tijden en daarom gingen er steeds meer en meer stemmen op om de structuur van het Rijk te veranderen. Uiteindelijk wordt in 1495 voor het eerst de Reichstag bijeengeroepen (een vergadering van de verschillende leiders van het Rijk) en de Keizerlijke Hervorming wordt hier goedgekeurd. Pas in 1512 zijn alle wetten van deze hervorming goedgekeurd en in dit jaar krijgt het Heilige Roomse Rijk ook een nieuwe naam, namelijk het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. Reformatie & Contrareformatie De Reformatie, ook wel Hervorming genoemd, is een godsdienstige beweging in de 16de eeuw onder leiding van Maarten Luther en Johannes Calvijn. In deze godsdienstige beweging uiten zij kritiek op het geloof en de manier hoe dat dit beleden wordt door de Kerk. Een gevolg hiervan zijn strubbelingen tussen de hertogen en de Keizer die meer dan een eeuw duren. De Kerk zelf kwam samen in het Concilie van Trente (1545 - 1563) om de misstanden en misbruiken binnen de Rooms-katholieke Kerk aan te pakken en dus de voedingsbodem voor de Reformatie weg te nemen. Het gevolg hiervan was de Contrareformatie die duurde tot in de 18de eeuw. 1.5 Rijnbond (1806 – 1813) De Rijnbond was een bond tussen Duitse staten die op 12 juli 1806 onder druk van Napoleon werd gevormd nadat deze in de Slag bij Austerlitz keizer Frans II en tsaar Alexander I had verslagen. Deze bond betekende de ontbinding van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. In 1813 trok de Zesde Coalitie op tegen Napoleon. Deze coalitie bestond uit het Verenigd Koninkrijk, Rusland, Spanje, Portugal, Pruisen, Oostenrijk, Zweden en enkele kleinere Duitse staten. Na de nederlaag van Napoleon in de Slag bij Leipzig tegen de Zesde Coalitie in 1813 viel de Rijnbond uiteen. 1.6 Duitse Bond (1815 – 1867) De Rijnbond was een bond tussen Duitse staten die op 12 juli 1806 onder druk van Napoleon werd gevormd nadat deze in de Slag bij Austerlitz keizer Frans II en tsaar Alexander I had verslagen. Deze bond betekende de ontbinding van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie.In 1813 trok de Zesde Coalitie op tegen Napoleon. Deze coalitie bestond uit hetVerenigd Koninkrijk, Rusland, Spanje, Portugal, Pruisen, Oostenrijk, Zweden enenkele kleinere Duitse staten. Na de nederlaag van Napoleon in de Slag bij Leipzig tegen de Zesde Coalitie in 1813 viel de Rijnbond uiteen. 5 1.7 Noord – Duitse Bond (1867 – 1871) De Noord-Duitse Bond is een statenbond bestaande uit alle delen van Duitse gebieden ten noorden van de Main, opgericht binnen de Pruisische invloedsfeer. De Frans-Pruisische oorlog, soms ook Frans-Duitse Oorlog genoemd, begon op 19 juli 1870 en duurde tot 10 mei 1871. De oorlog werd gevoerd tussen Frankrijk en alle Duitse staten onder leiding van Pruisen, ook die ten zuiden van de Main. Frankrijk was beducht voor de snel groeiende Pruisisch-Duitse macht. Frankrijk was tot 1870 de sterkste natie op het vasteland in Europa, maar Pruisen, onder leiding van Bismarck (de eerste minister), wilde deze plaats innemen. Deze door beide partijen gewenste oorlog, zou het omslagpunt betekenen. Op 18 januari 1871 werd in de Spiegelzaal van het Kasteel van Versailles het Duitse Keizerrijk geproclameerd met Wilhelm I van Pruisen als Duits keizer. De Franse capitulatie volgde op 28 januari. 1.8 Duitse Keizerrijk (1871 – 1918) Het Duitse Keizerrijk bestaat uit de staten van de Noord-Duitse Bond, Beieren, Württemberg, Baden en geheel HessenDarmstadt. Het is een autoritair en sterk militaristisch georganiseerd. Het Keizerrijk is een vorstenbond onder Pruisische leiding, waarbij de afzonderlijke staten op cultureel en administratief gebied een grote mate van soevereiniteit genieten. Dit Duitse Keizerrijk wordt ook wel eens het Tweede Rijk genoemd, aangezien het Heilige Roomse Rijk het eerste rijk was. Tijdens de Conferentie van Berlijn (1884 - 1885) wordt een bijeenkomst van 15 Europese landen en de Verenigde Staten gehouden in Berlijn, over de verdeling van Afrika. Het Duitse Keizerrijk krijgt Duits - Zuidwest – Afrika, het huidige Namibië, toegewezen en een tiental jaar later worden Rwanda en Burundi als provincies aan het Duitse Keizerrijk toegevoegd. Hoewel de keizer via de Conferentie van Berlijn erin slaagt enige koloniën te verwerven, voelde men zich toch duidelijk gefnuikt in zijn groeimogelijkheden. Ondertussen neemt Duitsland de leidende rol in industrieel en economisch opzicht op zich. De periode tot 1914 is daarom een soort stilte voor de storm. Hoewel de grenzen in Europa open waren, was er een ongebreidelde wedloop om de macht tussen de sterk nationalistische staten van Europa. Op diplomatiek vlak woedde er jaren een oorlog van wisselende bondgenootschappen, die uiteindelijk door de gebeurtenissen in de Balkan tot uitbarsting kwam. Na de moord op Frans Ferdinand vond Duitsland zichzelf naast Oostenrijk- Hongarije tegenover het Verenigd Koninkrijk, Rusland en Frankrijk. Het enthousiasme was aanvankelijk groot, maar de prijs van de oorlog waarin de overwinning uitbleef en van de verschrikkingen van de loopgraven, was erg hoog. Ook kreeg Duitsland te maken met een groeiende ontevredenheid van de lagere sociale klassen. De geloofwaardigheid van het bewind brokkelde af. Dit leidde in 1918 tot de Novemberrevolutie en de val van Wilhelm II, die naar Nederland uitweek. Op 9 november 1918 werd de republiek uitgeroepen die bekend zou worden als de Weimarrepubliek. 6 1.9 Weimarrepubliek (1918 – 1933) Duitsland had de Eerste Wereldoorlog verloren. Op verzoek van met name Frankrijk, werd er in het Verdrag van Versailles bepaald dat Duitsland herstelbetalingen moest geven. Keizer Wilhelm II was na de oorlog naar Nederland gevlucht en daarmee was er een einde gekomen aan het keizerrijk Duitsland. Na de val van de monarchie in 1918 werd door sociaal-democraten een democratische republiek uitgeroepen, later informeel Weimarrepubliek genoemd naar de stad waar de grondwet werd afgekondigd. Zoals overal in de wereld had Duitsland tijdens het Interbellum te kampen met economische recessie en inflatie. Dit werd dramatisch toen in 1929 de Amerikaanse beurs instortte waardoor Amerikaanse leningen aan Duitsland stopten. De herstelbetalingen waren nu onmogelijk te betalen. Dit had eveneens grote gevolgen voor andere Europese landen. De inflatie maakt het Duitse volk ontevreden, hetgeen leidt tot een radicalisering aan rechter- en linkerzijde van het politieke veld. In 1933 wint Adolf Hitler de verkiezingen en komt zijn NSDAP1 aan de macht. De overwinning van de NSDAP is te danken aan de zeer slechte economische situatie in Duitsland, de onmacht van de andere politieke partijen, straatterreur georganiseerd door de NSDAP, de goed geoliede partijstructuur van de NSDAP, haar idealen, massabijeenkomsten, militair vertoon, de financiering van de partij door conservatieve industriëlen en ten slotte de persoon van Hitler. Niet veel later verkreeg Hitler op democratische wijze de alleenheerschappij over Duitsland. Hiermee was de periode van de Weimarrepubliek ten einde. 1.10 Nazi-‐Duitsland (1933 – 1945) Met Nazi-Duitsland of het Derde Rijk wordt een periode in de geschiedenis van Duitsland bedoeld die liep van 30 januari 1933 tot 8 mei 1945 onder het nazi-regime. In deze periode (1939) begon nazi-Duitsland de Tweede Wereldoorlog, die in Europa op 8 mei 1945 eindigde met de capitulatie van Duitsland. Het Derde Rijk sloot in de eerste 6 jaren (tot 1939) van haar bestaan veel verdragen met sterke grote landen, als de Sovjetunie, Groot-Brittannië en Italië. Eind jaren dertig annexeerde het Derde Rijk reeds de landen Tsjechië en Oostenrijk en zo werd het Groot-Duitse Rijk gevormd. De andere grootmachten doen op dat moment niets om de ontwikkeling van de Duitse oorlogsmachine tegen te houden. De nazi's noemden hun staat het Derde Rijk. Als Eerste Rijk gold het oude Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (843-1806), als Tweede Rijk het Duitse Keizerrijk (1871- 1918). Volgens hun verwachting zou het Derde Rijk 1000 jaar bestaan. Een van de belangrijkste elementen uit de Nazi- ideologie, is de superioriteit van het Arische (Duitse) ras. Vanuit deze ideologie werd de vervolging van andere volkeren zoals joden en zigeuners, maar ook van homoseksuelen, andersvaliden en geesteszieken gestart (vb. Auswitch). In 1939 valt Duitsland Polen binnen en bezet twee derde van het land. Dit is voor Engeland en Frankrijk de aanleiding om Duitsland de oorlog te verklaren. België probeert neutraal te blijven, maar wordt in mei 1940 overrompeld door het Duitse leger. Hetzelfde lot ondergaat Nederland en Frankrijk. Engeland krijgt het hard te verduren onder de Duitse luchtaanvallen, maar houdt stand. Ondertussen heeft Hitler ook Operatie Barbarossa gestart (verovering van Rusland). De Duitse oorlogmachine draait nu echter over zijn toeren en kan niet genoeg materiaal (en manschappen) produceren. Bovendien gaan nu ook de Amerikanen deelnemen aan de oorlog naar aanleiding van het Japanse (bondgenoot van Duitsland) op Pearl Harbour en de successen van de Duitse U-boten in de Atlantische Oceaan. Op 6 juni 1944 landen de geallieerde troepen in Normandië en beginnen aan de Bevrijding. Duitsland kwam als verliezer uit de oorlog en was volledig in puin geschoten. 7 1.11 Geallieerde Bezettingszones (1945 – 1949) In augustus 1945, na de overgave van Duitsland werd de Conferentie van Potsdam gehouden. De Geallieerden verdeelden Duitsland in vier bezettingszones: de Fransen in het zuidwesten, de Britten in het noordwesten, de Amerikanen in het zuiden en de Sovjets in het oosten. Ook Berlijn, dat in de Sovjetzone lag, werd in vier sectoren verdeeld. De drie westerse sectoren vormden West- Berlijn en de Sovjetsector vormde Oost-Berlijn. In 1949 werden tevens de Bondsrepubliek Duitsland (BRD), met hoofdstad Bonn, en de Duitse Democratische Republiek (DDR), met hoofdstad Oost-Berlijn, gesticht. 1.12 West- en Oost Duitsland (1949 – 1990) De BRD, later West-Duitsland genoemd, leunde (dit door de bezettingszones) aan bij het Westen en de DDR, later Oost-Duitsland genoemd, was een satellietstaat van Sovjetunie. Vanaf 1949 vluchtten steeds meer inwoners van de DDR naar West-Berlijn, dat in de DDR lag maar behoorde tot de BRD. Om die vluchtelingenstroom naar West-Berlijn tegen te gaan, besloot de DDR om in 1961 een muur rond West-Berlijn te bouwen, later bekend als de Berlijnse Muur. Iedereen die toch nog naar West-Berlijn durfde te vluchten, werd neergeschoten. West-Duitsland ontwikkelde zich tijdens de Koude Oorlog als een economisch rijkere regio terwijl Oost-Duitsland armer en armer werd. Door de politieke veranderingen in 1989, werd op 9 november 1989 de grens tussen Oost- en West-Berlijn geopend. Op 3 oktober 1990 werd Duitsland officieel herenigd. Na 40 jaar gedwongen scheiding, waren er grote verschillen tussen de landen gegroeid. Het was een enorme uitdaging om deze verschillen, die vooral op economisch gebied aanwezig waren, weg te werken. 1.13 Bondsrepubliek Duitsland ( 1990 – heden) Na de hereniging werd Duitsland officieel de Bondsrepubliek Duitsland genoemd en Berlijn werd weer de hoofstad. De munteenheid en het rechtssysteem van het vroegere WestDuitsland werden aangenomen voor de Bondsrepubliek Duitsland. Na een verhit debat in de Bundestag (het Duitse parlement) kwam een verhuis van de politieke instanties van Bonn naar Berlijn op gang. Deze verhuis heeft geduurd van 1991 tot 1999. In 1999 hield de Bundestag haar eerste zitting in Berlijn in het heropgebouwde (het was platgebombardeerd tijdens WO II) Reichstaggebouw. Met vandaag het hoogste werkloosheidcijfer sinds 1930 (5,2 miljoen) staat Duitsland voor een grote uitdaging (en er zijn er nog: de strijd tegen het internationaal terrorisme, troepen in Afghanistan, de afwijzende houding tegen de Irak-Oorlog, haar leidende positie in de Europese Unie... ) in de nabije toekomst in een steeds meer veranderende wereld. 8 2 Berlijn “Ich bin ein Berliner” John F Kennedy, President van de VS, tijdens een bezoek aan Berlijn in 1963. 2.1 Berlijn in cijfers Berlijn (Duits: Berlin) is de hoofdstad van Duitsland. Het is de grootste stad van het land met 3,5 miljoen inwoners. De stad ligt aan de rivier de Spree en wordt omsloten door de deelstaat Brandenburg, waar het sinds 1920 echter geen deel van meer van uitmaakt. Berlijn is een aparte deelstaat geworden. Berlijn is onderverdeeld in twaalf stadsdelen (Bezirke). Ieder stadsdeel heeft een eigen burgemeester (Bürgermeister). De burgemeesters van de stadsdelen vormen de Rat der Bürgermeister, waarvan de Regierender Bürgermeister voorzitter is. Deze raad adviseert de Senaat. 2.2 Geschiedenis van Berlijn Het gebied rond Berlijn wordt al sinds de oudheid bewoond. Rond 1200 waren er twee stadjes aan de rivier, Cölln en Berlijn. Het is niet bekend wanneer ze precies stadsrechten kregen. De eerste keer dat ze genoemd worden is 1251 voor Berlijn en 1261 voor Cölln. In 1307 besloten de twee gemeenschappen samen te gaan en in 1400 hadden de plaatsen in totaal ongeveer 8000 inwoners. Vanaf 1319 werd er lang en bloedig gestreden om het gebied Brandenburg door diverse vorstenhuizen. In 1411 smeekte de bevolking de keizer van het Heilige Roomse Rijk om hulp. In 1415 werd Friedrich von Hohenzollern door Rome benoemd tot keurvorst van Brandenburg, dit vormde het begin van de 500-jarige heerschappij door de Hohenzollern-dynastie. Keurvorst Frederik III erfde de titel in 1688 en verhief in 1701 Brandenburg tot koninkrijk en werd gekroond tot Koning Frederik I van Pruisen. In 1866 werd na oorlogen met Denemarken en Oostenrijk de Noord-Duitse Bond gesticht, een bond van 22 staten en vrijsteden. In 1870 begon Pruisen een oorlog met Frankrijk en lijfde Elzas en Lotharingen in. Op 18 januari 1871 riep Otto von Bismarck het Duitse Rijk uit met Berlijn als hoofdstad. In Berlijn zul je echter nog weinig elementen aantreffen die herinneren aan haar eeuwenoude bestaan. De verklaring hiervoor is het Nationaal Socialisme van Hitler en Tweede Wereldoorlog die ze ontketende. Conform de status van het Derde Rijk, wilde Hitler van Berlijn de mooiste stad van de wereld maken. Albert Speer2 kreeg van Hitler de opdracht Berlijn het aanzicht van Berlijn te veranderen. Tot een echte uitvoering van het plan is het echter nooit gekomen. Vanaf 1941 begonnen de Duitsers grote verliezen te leidden (mislukken van operatie Barbarossa op het Oostfront). Tijdens de bevrijding werd Berlijn bijna volledig in puin geschoten door de bommenwerpers van de geallieerden en de Russische tanks. Na de oorlog begon een moeizame wederopbouw die tot op heden voortduurt. In de conferentie van Potsdam werd overeengekomen om Berlijn in vier sectoren op te delen, elk onder bewind van een grootmacht van de geallieerde troepen (Fr, VK, USA en USSR). De drie sectoren van de Westerse grootmachten kwamen al snel onder het gecentraliseerde gezag van de Amerikanen. De spanningen van de Koude Oorlog waren het best voelbaar in Berlijn, ze waren er volledig verweven met het dagelijkse leven. Het was immers onmogelijk om zonder toestemming van het ene deel van de stad naar het andere te reizen. Bovendien waren velen uit het Oosten aangetrokken door de rijkdom en vrijheid van het Westen, talrijke vluchtpogingen waren het gevolg. Om deze tegen te gaan bouwden de OostDuitsers op 13 augustus 1961 de ‘Berlijnse muur’. West-Berlijn was volledig afgesloten van 9 de rest van de Westerse wereld. Het kon enkel nog via de lucht bereikt worden. Als gevolg van het Warschaupact in de zomer van 1989, haalde het Duitse volk op de nacht van 9 november van hetzelfde jaar de muur neer. Dit was het begin van de ‘Fluwelen Revolutie’ en het einde van het ‘IJzeren Gordijn’. 9 2.3 Bezienswaardigheden 2.3.1 Tiergarten Het park Tiergarten (of: Große Tiergarten) ligt in het centrum van Berlijn in het stadsdeel met dezelfde naam. Tiergarten is 210 hectare groot en het meest omvangrijke park van Berlijn. Ter vergelijking: het Hyde Park in Londen heeft een oppervlakte van 125 hectare en het Central Park in New York is 335 hectare groot. Het park wordt doorsneden door een aantal grote verkeersaders. De wegen komen samen in het plein Große Stern (Grote Ster). In het midden van dit verkeersknooppunt staat de Siegessäule. De 62 meter hoge Siegessäule (Zuil van de Zeges) is gebouwd ter herinnering aan de overwinningen van de Pruisen overDenemarken in 1864, Oostenrijk-Hongarije in 1864 en Frankrijk in 1871. Hetstandbeeld bovenop de pilaar stelt de godin Viktoria voor. 2.3.2 Kaiser-‐Wilhelm-‐Gedächtniskirche De Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-kirche is een kerk in Berlijn die in de Tweede Wereldoorlog door een bombardement zwaar beschadigd werd. Van de kerk is alleen de ruïne van de toren bewaard gebleven als monument voor de vrede. Bij de ruïne werd tussen 1951 en 1961 een moderne kerk gebouwd. 2.3.3 Potsdamer Platz Potsdamer Platz is een druk verkeersplein in het centrum van Berlijn. Het is genoemd naar de nabijgelegen stad Potsdam. Voor de Tweede Wereldoorlog was het een levendige plaats, maar na de oorlog bestond het uit een grote puinhoop. In 1961 werd de Berlijnse Muur dwars over het plein aangelegd. Na de afbraak van de Muur in 1989 ontstond de grootste bouwput van Europa. Er werden vele nieuwe gebouwen neergezet op de lege vlakte die was ontstaan: o.a. het Daimler- Chrysler Quartier, het Sony-Center en de Bahntower, waarin de Deutsche Bahn gevestigd is. In 1990, vlak na de val van de muur, werd op de nog zanderige vlakte een rockconcert van Pink Floyd opgevoerd: The Wall. Het plein staat bekend om zijn vele theaters, filmhuizen en bioscopen. Er is onder andere een IMAX-theater gevestigd met het grootste bioscoopscherm van Duitsland waar films in 3D kunnen worden bekeken. De voormalige loop van de Berlijnse Muur is op sommige plaatsen met stenen in het wegdek aangegeven. 10 2.3.4 Reichstag De Reichstag was het voormalige parlement van Duitsland dat in 1949 door de Bondsdag opgevolgd is. De Rijksdag zetelde in het Rijksdaggebouw te Berlijn. De Term "Reichstag" (Rijksdag) is een samenstelling van "Deutsches Reich" en tag (wat betekent: vergaderen voor een debat). In 1933, bij de vooravond van de verkiezingen die Hitler aan de macht brachten, branden de Reichstag uit. De Nazi’s beschuldigden de communisten van het aansteken van de brand. Dit zorgde voor de verkiezingsoverwinning voor Hitler. En vormde later een alibi om politieke, communistische tegenstanders uit de weg te ruimen. Na de oorlog is gebleken dat de Nazi’s zelf de brand hadden aangestoken... 2.3.5 Brandenburger Tor Het Brandenburger Tor is de enige bewaard gebleven stadspoort van Berlijn. Vroeger was de plek waar de poort staat de stadsgrens van het centrum. Wie door de poort wilde, moest tol betalen. De eerste poort stamt uit 1734. In 1788 werd door architect Carl Gotthard Langhans op dezelfde plek een nieuwe poort gebouwd in opdracht van de Pruisische koning Frederik Willem II. Het beeld op het gebouw, een Quadriga (tweewielige wagen met vier paarden), werd in 1806 meegenomen door Napoleon naar Parijs als oorlogsbuit. Het is acht jaar later door een Duitse maarschalk teruggebracht naar Duitsland. Het beeld dat er nu op staat, een Griekse strijdwagen met daarin de godin Victoria, is een replica. Het oorspronkelijke beeld is verloren gegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. De replica is gemaakt met de oorspronkelijke gietvorm die nog in het depot stond van de West- Berlijnse Firma Noack. In de jaren 60 van vorige eeuw werd de Berlijnse Muur langs deze poort gebouwd. Het Brandenburger Tor stond in de Russische sector en was vanaf een verhoging te bezichtigen vanuit het westen. Het was dertig jaar lang niet mogelijk om onder de poort door te lopen. Het Brandenburger Tor is 20 meter hoog, 70 meter breed en 10 meter diep. Vandaag is de poort het symbool van de Duitse eenheid. Het Branderburger Tor kan je vandaag ook zien op enkele Duitse euromunten: die van €0,10, €0,20 en €0,50. 11 2.3.6 Gendarmenmarkt De Gendarmenmarkt is één van de meest prachtige pleinen in Berlijn, omringd door het Konzerthaus Berlin (thuisbasis van het Berlijns Symfonisch Orkest), de Franse en Duitse Kathedraal. De Franse Kathedraal werd in het begin van de 18de eeuw opgericht om als kerk te dienen voor de Berlijnse Hugenotengemeenschap. Tijdens WO II is deze zwaar beschadigd geraakt en vanaf 1977 heropgebouwd. Ook de Duitse Kathedraal werd slachtoffer van WO II en brandde volledig plat. Na de Duitse eenmaking werd hij heropgebouwd tot in 1993. Drie jaar later werd hij heropend als een museum van de Duitse geschiedenis. 2.3.7 Berliner Dom Gebouwd in 1905, ter vervanging van eerdere kerken op dezelfde plaats. De nieuwe kathedraal was 114 meter lang en 73 meter breed. Deze kathedraal in barokstijl met Italiaanse renaissance- invloeden werd als protestants tegengewicht van de Sint-Pietersbasiliek te Rome gezien. Net zoals veel gebouwen in Berlijn heeft ook deze kathedraal geleden onder WO II, en de reconstructie van de kathedraal, in een simpelere vorm, duurde tot 1993. In de kathedraal bevindt zich ook een crypte met meer dan tachtig sarcofagen van de Pruisische koninklijke familie. 2.3.8 Nikolaiviertel Het Nikolaiviertel (letterlijk de Nikolaswijk) is de gereconstrueerde historische kern van Berlijn. In het centrum ligt de Nikolaikerk. Deze kleine regio is befaamd voor haar traditionele Duitse restaurantjes en cafeetjes. 2.3.9 Ephraim Palais In het gereconstrueerde Nikolaiviertel bevindt zich dit Palais. Het is onderdeel van de Stichting van Stads Musea. Het is gebouwd in de 15de eeuw en later veranderd in de barokstijl van de 18de eeuw. Vervolgens werd het vernietigd door de communisten. In 1987 werd het herbouwd ter viering van het 750-jarig bestaan van Berlijn. Vandaag de dag zijn er vooral moderne kunstexposities te zien. 2.3.10 Schloss Bellevue Schloss Bellevue is een slot tennoorden van het park Tiergarten.Het is de residentie van de huidige Duitse president, Horst Köhler. Het slot ondergaat nog tot het einde van 2005 aanpassingswerken, dus laten we hopen dat deze tegen onze komst vroeger klaar zijn. Door de werken zetelt de president tijdelijk in Schloss Charlottenburg. 12 2.3.11 Schloss Charlottenburg Slot Charlottenburg is het grootste paleis in Berlijn en stamt uit de tijd van de Pruisische vorsten. In de Tweede Wereldoorlog werd het slot vrijwel geheel vernietigd, waardoor er nog weinig originele meubels in het slot over zijn. Ook het porselein en het Delfts blauw in de porseleinkamer moesten grotendeels worden vervangen. Het grote park, dat tot het slot behoort, is opgebouwd aan de hand van de tekeningen uit de begintijd van het slot naar het voorbeeld van Versailles. De tuin is naar de mode van die tijd ook eens een Engelse tuin geweest. 2.3.12 Holocaust-‐Mahnmal Het Holocaust-Mahnmal is een monument ter herdenking van de Jodenvervolging tijdens WO II. Het bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 meter met een tussenruimte van 95 cm. Onder het veld met de blokken is een expositieruimte ingericht. De architect Peter Eisenman heeft het monument ontworpen. Het veld met de golvende blokken roept volgens hem een gevoel van desoriëntatie en isolement op en is symbolisch voor de ervaringen van de Joodse bevolking tijdens het nazibewind. De betonblokken zijn bespoten gecoat met een speciale chemische laag waardoor graffiti makkelijk te verwijderen is. Producent van de anti graffitilaag is het farmaceutische bedrijf Degussa, tijdens de Holocaust mede-eigenaar van het bedrijf dat Zyklon B produceerde voor het Derde Rijk. De bouw van het HolocaustMahnmal werd door dit oude nieuws even onderbroken, maar na een onderzoek werd besloten dat het bedrijf voldoende afstand had genomen van haar verleden. 2.3.13 Alexanderplatz De Alexanderplatz is een groot open plein in centraal Berlijn, aan de rivier de Spree en de Berliner Dom. De Berlijners noemen het meestal simpelweg “Alex”. Deze veemarkt van oorsprong werd naar aanleiding van het bezoek van de Russische tsaar Alexander I hernoemd. In de buurt van het plein bevinden zich een aantal merkwaardige constructies. Onder andere de Fernsehturm, het Forum Hotel Berlin (het hoogste gebouw met verdiepingen in Berlijn), de Wereldtijdklok (een roterende installatie die de tijden over de wereld aangeeft) en het Rotes Rathaus (het rode stadhuis) liggen in de buurt van de Alexanderplatz. 13 2.3.14 Fernsehturm De Fernsehturm (televisietoren) was in het begin 365 meter hoog maar na een nieuwe antenne in 1990 is ze nu 368 meter hoog en daarmee de tweede hoogste constructie in Europa (de Ostankinotoren in Moskou is 540 meter hoog). In het midden van de bol bevindt zich een bezoekerscentrum op 204 meter boven de grond en enkele meters erboven kan je op restaurant gaan. Dit restaurant draait elk half uur 360°. 2.3.15 East Side Gallery De East Side Gallery is een monument voor vrijheid. Het is een 1,3 kilometer lang stuk van de Berlijnse Muur. Op de oostzijde van de muur staan ongeveer honderd tekeningen van kunstenaars over heel de wereld. Waarschijnlijk is het de grootste openluchtgallerij ter wereld. 14 2.3.16 Checkpoint Charlie Checkpoint Charlie was tijdens de verdeling van Berlijn een controlepost op de grens van de Amerikaanse en russische sector, bij een poort in de Berlijnse muur. Omdat dit het derde checkpoint was op de grens tussen West- en Oost-Berlijn (sinds de instelling van de invloedssferen na de Tweede Wereldoorlog), werd het Charlie genoemd, naar de derde letter van het spellingsalfabet van de NAVO. Tijdens de Koude Oorlog werd de post symbool voor zowel de scheiding, als voor de vrijheid. Na de val van de muur werd het checkpoint opgeheven. Later werd een kopie van het wachthuisje opgericht en werd de loop van de muur met stenen in de straat aangegeven. Grote bekendheid bij toeristen geniet het "Haus am Checkpoint Charlie". Dit is een museum met beelden en voorwerpen die de geschiedenis vertellen over vluchtpogingen van Oost naar West. 2.3.17 Schloss Sanssouci Schloss Sanssouci (fr. sans souci = zonder zorgen) ligt in het oostelijke gedeelte van het gelijknamige park en is één van de bekendste paleizen in Potsdam in de Duitse deelstaat Brandenburg. De Pruisische Koning Frederik de Grote liet in de jaren 1745 – 1747 een klein zomerpaleis in rococo-stijl bouwen. Onder Frederik Willem IV van Pruisen werd Schloss Sanssouci tussen 1840 en 1842 door de ombouw en de verlenging van de twee zijvleugels verder uitgebreid. Sinds 1990 staat Sanssouci met zijn paleizen en parken als Werelderfgoed onder de bescherming van UNESCO. De organisatie zegt hierover het volgende: Paleizen en parken van Sanssouci, vaak als „ het Versailles van Pruisen“ bestempeld, zijn een synthese van de diverse kunstrichtingen van de 18e eeuw in de steden en hofhoudingen van Europa. Het geheel is een treffend voorbeeld van architectonische creaties en landschapsvormgeving met als achtergrond het monarchistische staatsidee. 2.3.18 Kurfürstendamm De Kurfürstendamm is de grootste winkelboulevard in Berlijn. De straat is breed opgezet met gescheiden rijbanen en een groenstrook middenin (vroeger reden hier trams overheen). Deze 3,5 kilometer lange boulevard staat bij de Berlijners bekend als Ku-damm. Je vindt er de Kaiser Wilhelm-Gedächtniskirche (monument voor de vrede) en het EuropaCenter (een stad op zich). 2.3.19 Europa-‐Center Het Europa-Center is het grootste Berlijnse inkoop-, zaken- en ontspanningscentrum. Het gebouw werd in 1965 geopend en bestaat uit meer dan 60 winkels, galerijen, bars, restaurants, bioskopen, een cabaret (“Die Stachelschweine”). Op het dak van de garage bevinden zich de “thermen” met sauna, zwembad en massage- inrichtingen. De totale etalageoppervlakte bedraagt 20 000 m2, dus het Europa-Center is werkelijk een stad op zich! 15 3 Praktische info 3.1 Kampadres Pfadfinderburg Ziekowstraße 163 13507 Berlin. Via de site kan je al een kijkje nemen naar onze slaapplaats. http://www.pfadfinderburg.de/ 3.2 Meenemen Wat neem wel je mee: - Slaapzak + matje - Warme jas (waterbestendig), handschoenen, sjaal & muts - Identiteitskaart +SIS-kaart + ouderlijke toestemming (zie site scouts en gidsen vlaanderen) - 2 keukenhanddoeken - wasgerief - eetgerief - kledij (voldoende warm) - Zakgeld: 45 euro lijkt ons ruim voldoende - Stevige schoenen - goed gedrag - goed humeur - Lunchpakket (eten en drinken, voldoende tot aan het avondeten) - niet-elektronisch bezigheidsmateriaal voor op de bus (strips, ...) - Eventueel één DVD voor af te spelen op de busrit - goed rapport - Eventueel een geldbeugel - Varia (jullie zitten allemaal al lang genoeg bij de scouts om te weten wat mag) Wat neem je niet mee: - Elektrische en elektronische apparaten (radio’s, cd-spelers, laptops, gsm’s, ...) - Alcoholische dranken of drugs - zakmes, kompas - slechte rapporten - je ouders Wat doe je aan: - Perfect uniform - degelijke schoenen - Warme Jas voor als we uit de buis moeten 16 3.3 Vertrek en Aankomst We spreken donderdag 26 december af om half 5s’ochtends aan het lokaal. Nadat de bus is ingeladen en jullie afscheidt, hebben genomen van je ouders, zal de bus om 5 uur stipt vertrekken. Belangrijk is dat we stipt om 5 uur zullen vertrekken. De bus wacht niet op jullie! Na 5 dagen spetterend winterkamp (figuurlijk hopelijk), zullen we maandag 30 december terugkeren. Onze richttijd is rond 22 uur arriveren aan het lokaal. Dit is natuurlijk maar een richttijd, aan het lokaal zal een leiding staan die eventueel vroege ouders op de hoogte brengt. Mogen wij als leiding jullie dan ook vragen om met de terugkerende leiding op de bus te communiceren via de leiding aan het lokaal en niet direct via telefoon. 3.4 Een glimp van wat jullie te wachten staat Donderdag Aankomst rond 14 uur in Berlijn, Stadswandeling door Berlijn met aandacht voor en bezoek van: Brandenburger Tor, Kaier-Wilhelm, Potsdamer Platz, East-Side gallery, Reichstag, Berliner dom, Nikolaiviertel, Ephraim Palais, Egyptisch museum. Vrijdag Potsdam, Schloss Sanssouci, Filmmuseum, centrum, park Babelsberg, Berlijn by night Zaterdag Technik museum, Europa-center-Berlin, Checkpoint Charlie, Kurfürstendamm Zondag Tiergarten, Schloss bellevue, Schloss Charlottenburg, Holocaust-Mahnmal, Gendarmenmarkt, Berliner Dom, Deutsche historisch Museum, Fernsehturm, Alexanderplatz, verrassing Maandag Opruimen en terugkeer naar België Dit programma is ondervoorbehoud en kan altijd gewijzigd worden. 3.5 Betaling Als allerlaatste hebben we het belangrijkste gehouden. Van elke verkenner wordt verwacht dat hij ten laatste vrijdag 20 december heeft gestort. Dit geld is nodig om de busreizen en verzekering en locatie op voorhand te betalen. De leiding heeft een lijst met wie de laatste betalers waren. En elke dag moeten er afwassers na het eten gezocht worden. Trek dus zelf maar de conclusie. Vermeling: NAAM + VOORNAAM + BETALING WINTERKAMP Bedrag: 170 euro Rekeningnummer: IBAN BE31 7785 9591 9555 17
© Copyright 2024 ExpyDoc
