Wat zoeken vrouwen?

Handdruk
Wat zoeken
vrouwen?
nr. 3
www.kapucijnen-vlaanderen.be
driemaandelijks tijdschrift
jaargang 44
nr. 3, september 2014
Afgiftekantoor: 9100 Sint-Niklaas 1
v.u. en afzendadres: Jan De Vleeshouwer - Ossenmarkt 14 - 2000 Antwerpen
Inhoud
Minderbroeders
kapucijnen van de
Vlaams-Belgische provincie
HANDDRUK
Editoriaal
3
Jaargang 44
nr. 3
september 2014
Redactie:
Mia Vanderhenst ofs
Pieter Pecceu ofs
Jan De Vleeshouwer ofm-cap
Walbert Defoort ofm-cap
Kenny Brack ofm-cap
Omtrent Franciscus
4
Met een kus op de voetzool
8
Clara, de lichtende
11
De vreugde van het evangelie
Werkten tevens mee
aan dit nummer:
Els Henddrickx
Stijn Demaré
Jan Van Dyck
Hoofdredacteur:
In de kijker
15 Primum Vivere ... – br. Jan Van Dyck
Jan De Vleeshouwer
Genoteerd
Contact:
Redactie Handdruk
Jan De Vleeshouwer
Ossenmarkt 14
2000 Antwerpen
e-mail: secretaris@
vlaamsekapucijnen.bgc.be
Webstek:
www.kapucijnen.be
Handdruk verschijnt vier maal
per jaar. Het is het contactblad
van de minderbroeders
kapucijnen van de VlaamsBelgische provincie. Het heeft
tot doel een handdruk te zijn
naar familie en vrienden van
medebroeders toe; om je
op de hoogte te houden van
gebeurtenissen en om je te
doen delen in de franciscaanse
spiritualiteit zoals wij ze trachten
te beleven.
1728ste mattenkapittel van de OFS-FLO-Vlaanderen
17
Generaal keuzekapittel van de CIOFS
18
FLV start een nieuw werkjaar!
18 Terugblik Assisi 2014
22
Vier je ook mee?
23 26
Franciscaanse inspiratiedag ‘In dialoog’
Nieuws uit Youfra en onze Franciscaans
jongerenwerkingen
27
Vormselcatechesemethode voor een driedaagse “Met Franciscus van Assisi op weg naar het vormsel”
27
Kleurrijjke voorgevel Kapucijnenhuis Herentals
Editoriaal
Br. Jan De Vleeshouwer, hoofdredacteur
Zuster en broeder, vrede en alle goed voor ieder van jullie!
We laten ons voor dit nummer leiden door Clara van Assisi. Zij helpt ons het jaarthema: ‘mens
worden’ te verdiepen. Zij kan ons heel wat inspiratie geven over de manier waarop wij met mensen omgaan. Doorheen twee artikels ontdekken we langzaam hoe Clara aan de franciscaanse
spiritualiteit een bijzondere glans geeft en een mooie component bijvoegt. Ze maken de aantrekkingskracht alleen maar groter.
Stijn Demaré richt onze aandacht op paus Franciscus en zijn apostolische exhortatie: ‘De vreugde van het Evangelie’. Op zijn manier vertelt de paus dat de verkondiging belangrijk is. Daarin
stemt hij overeen met de heilige van Assisi, die zijn volle roeping
vond in het evangelie van de zending van de apostelen:
de Blijde Boodschap verkondigen.
In genoteerd staan heel wat activiteiten die op het getouw
staan in de volgende maanden.
We kijken ook terug op een geslaagde reis naar Assisi.
De redactie wenst jullie veel leesgenot.
handdruk 3
Grati
s
Maar aangeb
e
o
en
de
is alt vrije bijdr n!
i
age
j
d
J e ka
w
n ove elkom!
r sc
of IBA 411-106 hrijven o
1271
p
N nr.
- 93
:B
van K
apuc E9841110
i jn e n
612
HAN in Vlaan 7193
DDR
deren
O s se
U
nmar K
2000
k
Antw t 14
erpen
omtrent Franciscus
Jan De Vleeshouwer
Met een kus
op de voetzool
Verdergaand op het jaarthema ‘mens worden’ gaan we op zoek naar de manier waarop Clara
van Assisi dit beleeft en ter sprake brengt. Daarbij speelt de overtuiging dat Clara een eigen inbreng heeft in de franciscaanse spiritualiteit. Je kan stellen dat Clara in het slotklooster van San
Damiano leefde. Maar als wij rekening houden met het aantal zusters dat in dat kleine kloostertje
leefde (een vijftigtal volgens de bronnen), dan mogen wij veronderstellen dat dit samenleven niet
altijd even gemakkelijk is geweest en dat dit alles wel wat energie vroeg van Clara. Dat maakt een
lezen van de bronnen over Clara wel interessant en vermoedelijk ook nuttig voor ons.
jk s e
H e t d a g d a g e li
le v e n
s en niet bang
voor wat vies wa
k
ro
ch
gs
ru
te
niet
zij de voeten
k. Dikwijls waste
on
st
t
wa
or
vo
was
itenshuis tevan hun dienst bu
e
di
s
er
st
zu
de
van
en, kuste zij
gewassen te hebb
ze
na
en
en
m
wa
rugk
n die dienavoeten van een va
de
j
zi
e
st
wa
s
en
ze. E
kon deze zo’n
die wilde kussen,
j
zi
en
to
en
en
ress
trok haar voet
niet verdragen,
eid
gh
ri
de
ne
e
grot
tegen de mond
met haar voet
e
tt
oo
st
en
g
teru
e de voet van
. Maar Clara pakt
es
er
st
ee
m
ar
ha
van
een stevige
er vast en drukte
we
t
ch
za
es
ar
en
de di
jving, 13)
.” (Levensbeschri
ol
zo
et
vo
de
op
kus
titel en het
ring wees zij de
ke
be
ar
ha
na
“Drie jaar
nederigzij wilde liever in
nt
wa
,
af
s
di
ab
ambt van
zij wilde
leiding geven en
n
da
jn
zi
n
aa
rd
heid onde
dienen
gden van Christus
aa
m
st
en
di
de
r
liever onde
en van
Maar op aandring
.
en
rd
wo
te
d
dan gedien
de leiding
m zij tenslotte
na
us
sc
ci
an
Fr
de zalige
ontstond er
zich. Daardoor
op
n
we
ou
vr
van de
vrijheid
trots; niet haar
en
ge
s,
ee
vr
rt
in haar ha
or. Hoe
werd er groter do
id
he
ar
ba
st
en
di
maar haar
of andere
aanzien van een
t
he
om
ar
ha
en
hoger m
zij in haar
te geringer was
s
de
,
de
uw
ho
sc
functie be
stbaarheid,
r bereid tot dien
ee
m
te
s
de
,
en
eigen og
eden.
ijker in haar optr
des te onaanzienl
neden
maagden was be
st
en
di
n
va
rk
Geen enkel we
water
zij meestal het
ot
go
o
Z
.
eid
haar waardigh
n als
sters, hielp zij he
zu
de
n
va
en
.
over de hand
hen bij de maaltijd
de
en
di
be
en
n
te
ze aan tafel za
s op, maar deed
de zij anderen iet
leg
in
nz
ge
te
et
dan
M
ver iets zelf deed
lie
j
zi
t
da
om
lf,
zij
het graag ze
ers. Zelf reinigde
st
zu
de
n
aa
en
het op te drag
lf waste zij ze
van de zieken, ze
len
oe
st
ak
m
ge
zij
de
oedigheid, waarbij
elm
ed
e
ot
gr
ar
schoon in ha
handdruk 4
Thomas van Celano vindt de nederigheid een
van de fundamentele kenmerken van Clara.
Maar onrechtstreeks maakt hij duidelijk hoe belangrijk het dagelijks leven voor Clara was: geen
dienst aan de gemeenschap was haar te veel. Of
laat ons het zo even uitdrukken: zij besefte het
belang van de werkzaamheden in de gemeenschap. Het is alsof de gemeenschap gevormd
wordt door het gezamenlijk uitvoeren van de
werkzaamheden van elke dag. Maar het gaat in
feite verder dan het voltrekken van klusjes en
taken. Zoals de voetwassing het verduidelijkt,
gaat het daarbij om de aandacht voor elk lid van
de gemeenschap. De dagelijkse taken lijken in
feite gericht te zijn op het vergemakkelijken van
ieders levenssituatie. Maar is dit allemaal wel
zo? Kan ik deze gedachten terug vinden in de
bronnen? Laat ons er even in grasduinen.
Getuigen vertellen:
In voorbereiding op de heiligverklaring van
Clara werden getuigen ondervraagd over haar
leven, haar bekering en haar gedrag in San
Damiano. Die getuigenissen werden gelukkig
bewaard en zijn een belangrijke bron voor onze
kennis van de heilige Clara. Van de negentien
getuigen, willen wij er enkele van beluisteren.
Zuster Filippa, dochter van wijlen heer Leonardo van Gislerio verklaart:
“Ook zei ze dat de zalige moeder in het bijzonder de gave van vele tranen had en dat zij een
groot medelijden had met de zusters en met de
bedroefden. En ze vergoot vooral veel tranen wanneer zij het lichaam van onze Heer Jezus Christus
ontving.”(Proces 3, 7)
En zuster Amata van heer Martino van Coccorano getuigt over de aandacht van Clara voor
haar zusters als volgt:
Z
“ ij beminde haar zusters als zichzelf. En deze
zusters beschouwden haar tijdens haar leven en
ook na haar dood in eerbied als een heilige en als
moeder van heel de orde. En zij zei ook dat het
goede en de deugden van haar heiligheid en van
haar goedheid meer waren dan zij wist of kon zeggen.” (Proces 4, 18)
Die aandacht voor de medezusters wordt nog
benadrukt door de vele genezingen die zij verrichte. En in verband met de wonderbare genezingen worden ook genezingen vermeld van
mensen buiten de gemeenschap: een kind uit
Perugia en een blinde uit de stad Spoleto.
Maar graag nog even het verhaal van Ugolino
van Pietro Giardone. Het getuigt van de aandacht die Clara schenkt aan het leven van de
mensen buiten de muren van het klooster.
“Ook zei hij dat hij, de getuige, zijn vrouw, vrouwe
Guiduzia genaamd, verlaten had en haar had teruggestuurd naar het huis van haar vader en moeder en gedurende ruim tweeëntwintig jaar zonder
haar geweest was en dat niemand hem ertoe kon
brengen haar weer te willen terughalen en aannemen, hoewel hij diverse malen daartoe aangespoord
was, vooral door religieuze personen. Maar toen
werd hem tenslotte namens bovengenoemde heilige
vrouwe Clara gezegd hoe zij in een droomgezicht
verstaan had dat hij, heer Ugolino, haar weer gauw
moest aannemen en bij haar een zoon moest voortbrengen, in wie hij grote vreugde en troost moest
vinden. Dit had hij, de getuige, toen hij het hoorde,
heel vervelend gevonden. Maar na weinige dagen
werd hij door zo grote hartstocht gedrongen dat
hij zijn genoemde vrouw terughaalde en aannam,
die hij zo lange tijd tevoren verlaten had. En toen
bracht hij uit haar, zoals in een droomgezicht door
genoemde vrouwe, de heilige Clara gezien was, een
zoon voort die nog leeft en in wie hij zich erg verheugt en grote troost vindt.” (Proces 16, 4)
handdruk 5
Deze enkele getuigenissen tonen aan dat de
aandacht van Clara verder reikt dan haar gemeenschap. De aandacht voor anderen was in
haar dagelijks leven aanwezig als een belangrijk kenmerk van haar levenswijze. Dit wordt
bevestigd door de andere getuigenissen, die
wij hier niet aan het woord hebben gelaten.
Maar laat ons deze indruk even vergelijken met
wat Clara zelf zegt.
Clara getuigt van de levenswijze
in haar gemeenschap
In de eerste plaats zou ik graag even in het
Testament van Clara willen lezen. Ik heb daar
een uitdrukking gevonden, die mij bijzonder
getroffen heeft:
De aandacht voor de broosheid van de andere
zusters is toch wel iets dat niet direct verwacht
wordt in een tekst waarin Clara terugblikt op
haar leven en de roeping en levenswijze van
haarzelf en de zusters? beschrijft. Je zou bijna
verwachten dat dergelijk terugkijken op het
verleden de nadruk zou leggen op het ideaal
dat zij met haar zusters nastreefde en dat de
menselijke zwakheid en broosheid naar de
achtergrond zou verwezen worden. Maar dit
is niet het geval bij Clara. Ik durf bijna zeggen
dat het toch wel tekenend voor deze franciscaanse heilige is dat zij getracht heeft om in de
kleine ruimte van San Damiano vijftig zusters in
harmonie te laten samenleven. Daarbij legt zij
dezelfde accenten als Franciscus van Assisi.
Wij lezen in haar Regel:
n Christus
“Ik, Clara, dienares va
s van het klooster
en van de arme zuster
van San Damiano
ardige - zij het ook een onwa
e va der,
en plantje van de heilig
jn zusters
ik houd daarom met mi
essie
onze allerhoogste prof
grote va der voor ogen
en het gebod van zo’n
oosheid
maar tegelij k ook de br
s,
van de andere zuster
bang voor waren
waar wij ook in onszelf
ilige va der Franciscus,
na de dood van onze he
npilaar,
want hij was onze steu
st en ons houvast.”
na God onze enige troo
(TestCl 36-38)
handdruk 6
“En de abdis en haar zusters moeten vermijden
kwaad te worden of zich op te winden over iemands
zonde;
want toorn en opwinding verhinderen in henzelf en
in anderen de liefde.
Als ooit - het zij ver van ons door woord of teken tussen zuster en zuster
aanleiding tot opwinding of aanstoot ontstaat,
dan moet zij die deze opwinding veroorzaakt heeft
aanstonds, vóór zij aan de Heer de offergave van
haar gebed aanbiedt,
zich niet alleen nederig voor de voeten van de
ander neerwerpen
en haar vergiffenis vragen,
maar zij moet haar ook met eenvoud vragen
om voor haar tot de Heer te bidden dat Hij haar
vergiffenis schenkt.
De ander zal, indachtig het woord van de Heer:
‘Als gij niet van harte vergeeft, zal uw hemelse
Vader ook u niet vergeven’,
haar zuster grootmoedig al het haar gedane onrecht vergeven.” (RegCl 9, 5-11)
In deze tekst kunnen wij een stukje uit de Regel
van de mindere broeders ontdekken (2 RegMB
7, 3). Maar als wij ons concentreren op de tekst
van Clara, dan valt het woord ‘vergiffenis’ aanstonds op. Het is alsof Clara wil vermijden dat
negatieve gevoelens gevoed kunnen worden.
Daarom vraagt zij dus dat de twee zusters zich
‘onmiddellijk’ verzoenen door vergiffenis te
vragen aan God. God schenkt de vergeving.
De aanwezigheid van God in dit gebeuren is
niet zo verwonderlijk als wij denken aan het
evangelie, waarin wij lezen: “Want waar twee
of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik
in hun midden.” (Mt 15, 20)
Bij dit bladeren in de bronnen over Clara,
lijkt het ons duidelijk dat de menselijke relaties in het ‘leven volgens de vorm van het
Heilig Evangelie’ belangrijk zijn: geen franciscaanse levenswijze zonder een harmonisch samenleven met elkaar. En die manier
van samenleven vraagt dat wij de negatieve
gevoelens tegenover de andere niet de kans
geven om zich te laten ontwikkelen in ons
gemoed, want het is misschien gemakkelijker ze te voorkomen dan ze nadien te verwijderen.
Dat betekent dat voor Clara -zoals voor Franciscus- de roeping niet alleen een antwoord is
op de uitnodiging van God, maar vanuit de relatie met God de ontmoeting met de mensen
diep positief doet beleven. Dit doet me denken
aan hetgeen van de eerste christenen gezegd
werd: “kijk hoe ze elkaar liefhebben”. Zou dit in
een tijd van conflicten en oorlogen geen boodschap kunnen zijn voor franciscaanse mensen?
handdruk 7
Els Hendrickx
Clara,
de lichtende
Omdat Clara en haar spiritualiteit een waar licht is voor heel wat mensen besloten we om de
ervaringsberichten hierbij via allerlei wegen tot bij de lezer te doen komen. Zo kwamen we op
het spoor van mevrouw Els Hendrickx uit Brasschaat. Tijdens de bedevaart van het bisdom
Antwerpen te Assisi, leerden we Els kennen als een gedreven sleutelgids. Meerdere mensen kwamen melden dat een vormingsmoment
van Els over Clara of/en Franciscus gelijk stond aan een lepel heerlijke
honing die smelt op je tong. Zoveel zoetheid mogen wij je jou als lezer
toch niet ontzeggen… We vroegen Els naar een bijdrage en na een
bescheiden aarzeling ging ze met plezier in op onze vraag om jou te
vertellen wat zij met Clara heeft.
Br. Kenny Brack
Mijn eerste contact met de Clarissen dateert
uit mijn tweede leerjaar: onze juf ging intreden
bij de Clarissen in Turnhout. Bijgebleven van
toen is de nadruk die gelegd werd op de armoede: sommige zusters gingen bedelen om
voedsel, anderen kwamen hun klooster nooit
uit, en als er echt niets meer voorradig was,
werd de kloosterklok geluid … Dat zijn mijn
eerste souvenirs over de Arme Klaren. Later
werd de H. Clara onze toeverlaat als we voor
iets ‘goed weer’ verlangden: eitjes brengen
naar de Clarissen: zij bidden voor goed weer.
Nog later kwamen de bezoeken aan Assisi.
Verwondering, bewondering, veel vragen rond
Clara en Franciscus, hun gemeenschappelijk
erfgoed. Wie waren ze echt? Een geromantiseerd beeld gaf de film ‘Broeder zon en zuster
maan’. Restte op dan zoek te gaan naar hun
ware identiteit en meer nog, wat ze aan onze
tijd te zeggen hebben. Heel wat puzzelstukken
zijn in de loop der jaren op hun plaats gevallen.
Hun betekenis voor de huidige wereld is er niet
kleiner op geworden, integendeel.
maar evengoed voor onze plaatselijke geloofsgemeenschappen een boodschap heeft die in
de loop van de eeuwen niet veranderd is. Een
aantal accenten van het leven van de ‘Arme
vrouwen van San Damiano’ zijn ook nu veilige
wegwijzers naar innerlijk en sociaal leven.
Vandaag zou ik willen blijven stilstaan bij het
erfgoed van de H. Clara en ik denk dat ze vandaag de dag voor kloostergemeenschappen,
“de liefde van de Heer, die arm in een kribbe is
gelegd ,die arm in deze wereld geleefd heeft,
en die naakt op een kruis gestorven is”.
Els aan het werk als Sleutelgids tijdens de
Antwerpse bedevaart te Assisi
In onze maatschappij van overconsumptie licht
de vrijwillig gekozen armoede op als een vuurtoren. Let wel: vrijwillig gekozen armoede, in
een teken van solidariteit met de mensen die in
armoede moeten leven, maar ook in het teken
van de navolging van de Heer Jezus. In een
brief aan de H. Agnes van Praag formuleert
Clara het zo (samengevat):
handdruk 8
De armoede waarvoor Clara gaat, is een ‘totale’ armoede. Dit wil zeggen: niet alleen zelf
niets in eigendom hebben, maar ook als gemeenschap niets bezitten. Daarvoor heeft ze
lange jaren moeten vechten, want - met de
goedbedoelde zorg van bisschoppen en pausen - werd dat pas goedgekeurd in de regel
die ze zelf heeft opgesteld en door paus Innocentius IV enkele dagen voor haar dood een
fiat kreeg. Clara heeft in haar regel een stukje
testament van Franciscus opgenomen in dit
verband:
“Ik, kleine broeder Franciscus,
wil het leven en de armoede volgen
van onze allerhoogste Heer Jezus Christus
en van zijn allerheiligste moeder
en hierin volharden tot het einde toe.
En ik vraag u, mijn hooggeachte vrouwen,
en ik geef u de raad om altijd
in dit allerheiligste leven en
in deze armoede te leven.
En waak er goed voor
hieraan ooit, hoe dan ook, af te wijken
door de leer of de raad van iemand anders.”
(RegCl 6-9).
van monialen’, maar wel een biddende gemeenschap te zijn met dienstwerk aan de armen, de melaatsen, de zieken; m.a.w. aan de
mensen van de ‘periferie’. Moet het vermeld
dat de eerste volgelingen van Clara dames van
de hogere stand waren, die de armoede opzochten? Ze hadden heel wat culturele bagage
meegekregen en van Clara weten we dat ze
een mooi Latijn schreef. De liefde voor de armen was reeds aanwezig in het kind, het jonge
meisje, dat eten uit het rijke gezin van Favarone
Offreduccio naar de armen liet brengen. Met
de rijke dames traden soms ook dienstboden
in, maar ze streefden een gelijkheidsideaal na:
geen verschillen in het gewone leven, wel een
ietsje verschil voor het kerkelijk gebed: wie niet
kon lezen verving het psalmgebed door het
bidden van een aantal Onzevaders. Om zulk
leven in armoede te kunnen leven is het nodig - toen en nu - vanuit een ‘gebedsleven’ te
groeien tot een ‘leven van gebed’. Het wordt
de bijzonderste opdracht: komen tot een leven van gebed. Voor Clara en haar volgelingen
neemt dat de vorm aan van de bruidsmystiek:
Christus is de Bruidegom, de contemplatieve
de bruid. Misschien is dat ervaren en beleven
van de bruidsmystiek in onze tijd wat naar de
achtergrond verschoven, maar het ‘Hooglied’
verwoordt dat op een sublieme wijze.
Wat bij Clara zo mooi oplicht in het dagelijks
leven is de zorg voor elkaar in de kloostergemeenschap. Opdat elke medezuster voldoende tijd zou hebben voor diep gebed en
verwijlen in meditatie en contemplatie was de
‘aflossing’ van taken. Er zijn Martha’s en Maria’s. Dat Martha’s zorgen voor het materiële
tijdens de gebedsweken van de Maria’s. Ze zijn
Jaren hebben de pausen de Arme vrouwen
van San Damiano in het keurslijf gedwongen
van bepaalde orderegels (voor mannen), zoals
de regel van Sint Benedictus. Uiteraard; in de
middeleeuwse macho-maatschappij werd de
vrouw beschermd tegen de gevaren van de
tijd, maar kreeg ze ook onvoldoende bewegingsvrijheid als ze voor een ‘gegeven’ leven
koos.
Het opzet van de Arme Vrouwen was niet ‘zich
af te zonderen in een kloostergemeenschap
handdruk 9
ook aanspreekbaar voor een geestelijk
gesprek. Na een bepaalde tijd wisselen de taken: Maria wordt Martha en
vice-versa. Clara zelf was een ‘moeder’ voor haar zusters, waste hun voeten, zorgde voor hen als ze ziek waren
en ging hen zelfs wekken als het tijd
was voor het nacht- of ochtendgebed.
Clara heeft dan ook altijd de titel van
abdis vermeden, maar noemde zich
‘dienares, meid, ancilla (dienstmaagd)’.
Dienstbaarheid aan de ander en daardoor ook aan de Andere.
Een ander element dat Clara ons zeker kan meegeven is de waarde van
de stilte. Contemplatie en liefde kunnen maar groeien in stilte. Onze lawaaierige wereld is hierbij een hinderpaal. Waarom zoeken mensen weer
opnieuw abdijen en stilteplekken op?
Om zichzelf (en misschien ook God ) te
vinden. Tot rust komen. In de gemeenschappen van de arme vrouwen had
de stilte een grote plaats. Alleen maar
spreken als het nodig is. De ‘grote
stilte’ na het avondgebed tot na het
morgenofficie bewaren. Het leidt tot
ingetogenheid en bijna onbewust gebed. En het heeft nog een punt: als je
niet babbelt, zal je ook niet roddelen
en smoor je gevoelens van jaloersheid
in de kiem (en dat is ook zo voor ons!).
De armoede, de zorg voor elkaar, de
stille aandacht in gebed en ook in de
eerbied voor de schepping, die uiteraard ook Franciscus’ kenmerk was,
brengt ons bij Clara ook tot gastvrijheid, tot respect voor natuur en
schepping: geen verspilling, alleen het
hoogstnodige, vredevolle aanvaarding
van de ander in zijn anders-zijn. Ook
dat leert Clara ons en in deze tijd van
migratie, van twisten en oorlogen kunnen we ook bij Clara terecht, die in gebed en door gebed in Assisi vrede kon
bewerken.
En er is nog zoveel meer …
Vrede en alle goeds!
handdruk 10
De vreugde van
het evangelie
Stijn Demaré
Paus Franciscus schreef onlangs zijn apostolische exhortatie ‘Evangelii gaudium’, of in vertaling
‘De vreugde van het Evangelie’ (Licap, 2014). Een apostolische exhortatie is een soort brief van
de paus aan de Kerk waarin hij de gelovigen bemoedigt en aanspoort.
De exhortatie ‘Evangelii Gaudium’ (hieronder vermeld als EG) is in
een zeer toegankelijke, pastorale stijl geschreven. Ook de inhoud van
deze exhortatie behandelt veeleer pastorale thema's dan leerstellige
discussies. Toch klinkt in deze exhortatie de visie van paus Franciscus
sterk door: een open, vreugdevolle Kerk waar iedereen welkom is,
vooral de armen en kleinsten. Hieronder gaan we in op enkele
franciscaanse thema's van deze exhortatie.
Vreugdevol de Blijde Boodschap
doen
Levensvreugde is volgens paus Franciscus
voor een christen heel belangrijk. In navolging van de 'Blijde Boodschap' is het de taak
van elke christen om voorbij lijden en dood
ook altijd hoop te blijven zien en vertrouwen.
Doorheen de persoonlijke ontmoeting met
Jezus wordt elke gelovige opgeroepen om
de genade en de vreugde die hij gekregen
heeft ook aan anderen door te geven. Wie
vreugdevol is, straalt die vreugde ook uit
naar anderen en doet mensen nieuwsgierig
worden naar wat/wie ons die vreugde geschonken heeft. Wie teert op eigen kracht,
verliest zijn enthousiasme, zo zegt paus
Franciscus. Missioneren betekent dan ook
niet mensen met dogma's en leerstellingen
tot de waarheid te bekeren, maar gewoon de
Blijde Boodschap doen, het Evangelie in alle
vreugde te leven.
"Een van de ergste bekoringen die ijver en
moed verstikken, is het gevoel van mislukking dat van ons ontevreden, ontgoochelde en
sombere pessimisten maakt." (EG 85)
“Christenen hebben
de plicht het Evangelie te verkondigen zonder iemand
uit te sluiten. Daarbij moeten ze geen
nieuwe verplichtingen opleggen, maar anderen
laten delen in hun vreugde, hen een mooie horizon aanwijzen en uitnodigen op een heerlijke
maaltijd. De Kerk groeit niet door te proberen te
bekeren, maar 'door aantrekking.” (EG 14)
Ook Franciscus van Assisi onderstreepte het
belang van de vreugde. In de regel waarschuwt hij zijn broeders zich naar buiten voor
te doen als droefgeestige en sombere huichelaars. De broeders moeten zich mensen tonen
vol levensvreugde en dus opgewekt en hoffelijk zijn (1 RegMB 7,16). Verkondiging gebeurt
niet enkel met woorden, maar met daden en
levenswijze. In Wijsheidsspreuk 20 omschrijft
hij de goede religieus als volgt:
“Gelukkig de religieus die alleen maar geluk en
blijdschap vindt in de allerheiligste woorden en
werken van de Heer en daarmee vreugdevol
en blij de mensen tot Gods liefde brengt.” (Wijs
20, 1-2)
handdruk 11
Omarmen van de armen en uitgeslotenen
"De migranten gaan me bijzonder ter harte omdat ik herder ben van een Kerk zonder grenzen,
die zich moeder van allen weet." (EG 210)
maar moet een strijdbare en voortdurende gedrevenheid zijn tegen onrechtvaardigheid en
discriminatie. Paus Franciscus hekelt ook het
neoliberale denken waarin mensen uitsluitend
worden getaxeerd op hun selfmade succes.
Met de naamskeuze van paus
Franciscus wou hij de aandacht vestigen op de armen
en uitgeslotenen. Dit komt
ook uitgebreid aan bod in
‘Evangelii Gaudium’. De
kern van het Evangelie verwijst voortdurend naar hen die
uitgesloten zijn, de kleinsten,
de armsten. Paus Franciscus
benadrukt meermaals dat niemand uitgesloten is van de
liefde van God en dat wij dus
ook niemand mogen uitsluiten.
De aandacht voor de armen en
uitgeslotenen mag geen aalmoes zijn die het geweten sust,
handdruk 12
De economie van de onzichtbare hand is blind
voor haar slachtoffers (EG 204).
Paus Franciscus benadrukt met straffe taal de
taak van elke christen om de armen niet uit,
maar juist in te sluiten en te omarmen.
“Iedere christen en iedere gemeenschap is
geroepen instrument van God te zijn voor de
bevrijding en de ontwikkeling van de armen
opdat zij zich ten volle in de samenleving kunnen integreren. Dit veronderstelt dat wij open
en aandachtig de noodkreet van de arme beluisteren en er gevolg aan geven. [...] Geen oor
hebben voor deze noodkreet, terwijl we de instrumenten van God zijn om naar de armen te
luisteren, plaatst ons buiten de wil van de Vader en zijn heilsplan.” (EG 187)
Met het armoede-ideaal wou Franciscus van
Assisi niet alleen dichter bij God, maar ook
dichter bij de arme en kleine mensen komen.
Bezit wordt vlug een obstakel om de ander
echt te ontmoeten; dus verkoos Franciscus
van Assisi een bezitloos leven zodat hij arm
kon zijn onder de armen. Hoewel we spontaan
de neiging hebben ons af te sluiten voor wat
ons confronteert met onze kleinheid en kwetsbaarheid, heeft Franciscus van Assisi de heilzame ontmoeting met de melaatse aan den lijve mogen ondervinden. Wie de noodkreet van
de arme en de melaatse wil horen, moet bereid
gelijke/mindere te willen worden.
“De Heer heeft mij, broeder Franciscus, op de
volgende manier het begin gegeven van een
boetvaardig leven: toen ik in zonden leefde,
leek het me te bitter om melaatsen te zien en
de Heer zelf heeft mij tussen hen gebracht en
ik heb hun barmhartigheid bewezen. En toen
ik bij hen wegging, was wat me bitter leek voor
mij veranderd in zoetheid naar ziel en lichaam;
en ik was er daarna nog een tijdje vol van en
heb de wereld verlaten.” (Test 1-3)
Vrede en dialoog
Het woord 'dialoog' heeft een centrale plaats
in de exhortatie ‘Evangelii gaudium’. Het
komt meer dan 50 keer voor in allerlei verschillende contexten. Dialogeren is een houding
van openheid en respect voor de ander. Paus
Franciscus roept elke christen op om niet alleen in dialoog te treden met gelijkgestemden,
maar ook expliciet naar buiten te treden. Dialoog is een van de belangrijkste instrumenten
voor een duurzame vrede. Naast de dialoog
met de exacte wetenschap en de samenleving
is ook de dialoog met gelovigen uit andere
godsdiensten een belangrijk aandachtspunt.
Paus Franciscus onderstreept vooral de verwantschap en gemeenschappelijke traditie die
joden, moslims en christenen met elkaar delen. Dialoog betekent niet het opgeven maar
wel het openstellen van de eigen identiteit zodat er op een authentieke manier naar anderen
geluisterd kan worden.
"De interreligieuze dialoog is een noodzakelijke
voorwaarde voor de vrede in de wereld en bijgevolg een plicht voor de christenen en de andere religieuze
gemeenschappen." (EG 250)
“Een dialoog is veel meer dan
de mededeling van een waarheid. Het vloeit voort uit het genot van het praten en het verrijkt
hen die hun liefde voor elkaar
met woorden willen uitdrukken.
Het is een verrijking die niet bestaat uit objecten maar in mensen die in dialoog met elkaar
delen”. (EG 142)
Het is alom bekend dat Franciscus van Assisi ten tijde van
de vijfde Kruistocht in 1219 de
handdruk 13
sultan ging opzoeken en met hem in dialoog
ging omtrent geloof en vrede. Deze ontmoeting en zijn ervaringen van verkondiging onder
de moslims in Egypte hebben zijn visie en zijn
geschriften sterk gekleurd. In de eerste versie
van de regel worden broeders aangemaand
geen conflicten of woordenstrijd aan te gaan,
maar zich onderdanig op te stellen. Ze moeten
wachten tot de tijd rijp is voor dialoog (en het
dus God behaagt) vooraleer ze over het woord
van God beginnen te preken.
“Daarom mag iedere broeder, die op ingeving
van God onder de Saracenen of andere ongelovigen wil leven, gaan met verlof van zijn minister en dienaar. [...] De broeders nu die gaan,
kunnen op twee manieren geestelijk onder hen
leven. De ene manier is dat zij geen conflicten
of woordenstrijd aangaan, maar ieder menselijk schepsel onderdanig zijn omwille van God
en belijden dat ze christen zijn. De andere manier is dat zij, als ze zien dat dit de Heer behaagt, hun het woord van God verkondigen.”
(1 RegMB 1, 3; 5-7)
“Het authentieke geloof in de mensgeworden
Zoon van God is onlosmakelijk verbonden met
de gave van zichzelf, het behoren tot een gemeenschap, met de dienst, met de verzoening
met de andere in zijn kwetsbaarheid. In zijn incarnatie heeft de Zoon van God ons uitgenodigd tot een revolutie van tederheid.” (EG 88)
In verschillende vroege getuigenissen van
broeders die Franciscus van Assisi gekend
hadden, wordt verteld over de tederheid die
hij als mysticus ervoer wanneer God hem nabij was, maar ook in de zorg voor zijn eigen
broeders. Franciscus wil ook dat de broeders
op een liefdevolle en tedere manier voor elkaar
zorgen, 'zoals een moeder haar kind liefheeft
en voedt.' (1 RegMB 9,11) In Wijsheidspreuk 18
roept Franciscus ons op om ons liefdevol open
te stellen voor de broosheid van anderen.
“Gelukkig de mens die zijn naaste in diens
broosheid draagt, zoals hij door hem gedragen
wil worden, als hij in een soortgelijke situatie
verkeert.”
Bronnen
Kwetsbaarheid en tederheid
"Wees herders met de geur van uw schapen;
dat men hun kan ruiken - herders te midden
van hun kudde en mensenvissers." Homilie
Paus Franciscus Chrismaviering 28/03/2013.
Alle citaten uit ’Evangelii gaudium’ komen uit
onderstaande Nederlandse vertaling met uitzondering van EG 142 die eigenhandig vertaald werd
uit het Engels (Paus Franciscus, De vreugde
van het evangelie, Licap, Brussel, 2014).
Het woord tederheid roept een heel rijk betekenisveld op: kwetsbaarheid, liefdevolle nabijheid, moederlijke geborgenheid, zachte aanraking, … Het woord is ook meer toegankelijk
dan het in kerkelijk jargon gebruikelijke 'barmhartigheid'. De tederheid waarover paus Franciscus spreekt keert ook impliciet heel vaak terug in ‘Evangelii gaudium’ wanneer hij het
heeft over 'omarming' (EG 144), ons hart laten
raken (EG 142), het dragen in kwetsbaarheid
(EG 216). Gods tederheid stelt ons nimmer teleur en doet ons weer oprichten. (EG 3) Paus
Franciscus roept ons op tot strijdbare tederheid die hét concrete antwoord is tegen elke
vorm van kwaad (EG 85). Op een liefdevolle,
kwetsbare en zachte manier andere mensen
nabij zijn is de concrete vertaling van de Blijde
Boodschap in het alledaagse leven. Als christenen is het onze taak niet enkel Gods liefde te
verkondigen, maar liefde in ook echt aanwezig
te stellen.
Het citaat van paus Franciscus uit de homilie van
de chrismaviering 28/03/2013 is overgenomen van
www.rkdocumenten.nl
Alle citaten van Franciscus van Assisi komen uit
de Nederlandse vertaling van de geschriften van
Franciscus gemaakt door G. P. Freeman, H. Bisschops, B. Corveleyn, J. Hoebrichts, A. Jansen
(Uitgeverij Gottmer, Haarlem, 2004).
handdruk 14
IN De KIJKER
Walbert Defoort
Primum Vivere ...
br. Jan Van Dijck
daan te krijgen. Het Angelus; de eerste pasjes;
de arenraapsters, … gemaakt door een hospitaalzuster van Aalst. “Ik zorg graag voor plantjes en deelde wel eens scheutjes van fuchsia,
bloempotten, zaadjes, humus ... en toen vroeg
ze of ze me een plezier zou doen om die schilderijtjes te maken.
En dan valt op hoe netjes de bibliotheek is
waar de boeken netjes gekaft worden en zo
alles ‘als nieuw’ blijft. Jan heeft dit in Brugge
geleerd van directeur Pater Honoré. Er ligt nog
een ganse stapel om te kaften.
Hij komt uit de hof met zijn werktuig. Na de
middag heeft hij daar tot half vier gewerkt. Gebogen wiedt hij het klein onkruid met de hand
en de rest doet hij met een schupke. “Dat kan
ik nog goed; ik heb weinig of geen pijn in de
rug!”
Broeder Jan Van Dijck is geboren op 3 januari
1928 te Meeuwen in Limburg. “Als boerenjongen kom ik uit een gezin van 12 kinderen, ik zal
ze eens tonen ... 41 kleinkinderen en ik kom
aan wel 100 achterkleinkinderen ...”
Op zijn kamer vallen de schilderijtjes op van
Millet. Allemaal landelijke dingen, groen dorp
met mensen die moeten werken om alles ge-
Hij heeft een ganse bibliotheek over planten
en over het dierenrijk … natuurwetenschappen
waar hij alles over weet. Maar ook een gekaft
boek van Max Wildiers ‘Wereldbeeld en theologie’ en de brief aan oudere religieuzen ‘Tussen voltooien en verwachten’ van Ria Grommen. Hij toont me een zelfgetekende kunstige
kalender 1900-2000 met een ‘revetje’ van de
schoenmaker middenin, waarop hij de dag kan
zien van je geboorte. Een meesterlijk kleinoodje en warempel, met een oogopslag zegt hij
dat ik geboren ben op een vrijdag.
Jan is kapucijn geworden omdat hij bij de kapucijnen op het college was geweest. Na de
drie jaar Lommel, en de oorlog die toen uitbrak, ging hij in de zomer van 1943 naar het
college van Aalst. Daarna naar Edingen in 1947
handdruk 15
(op 6 september en volgens zijn schema was
dat op een zaterdag).
Diep in hem wou Jan missionaris worden en
hij heeft een heel goed leven gehad, goddank!
In Pakistan had hij niet veel moeilijkheden met
de mensen en was er weinig direct contact
met de Islam. “Pakistani zijn schoon volk en
‘armoede maakt slim’. Je plan trekken met heel
weinig middelen. Ik zou daar nu tegenwoordig
niet veel meer kunnen doen. De inlandse priesters doen goed hun best. Op een dag na was
ik er tien jaar en ik kwam maar enkele keren
naar huis. Ik was er pastoor missionaris, doopte mensen … mensen trouwen in de voorzomer … ik hield de registers bij van huwelijken
en sterfgevallen en was medewerker van de
bisschop. Toen kwam de diagnose malaria,
die veel organen aantast, en een bloedziekte
waarvan ik geen pijn had (ik bespaar je de medische term), maar tot de dood zou leiden. Ik
kreeg zware medicatie en drie weken zieken-
huis. Had ik daar moeten blijven, ik werd geen
50 jaar oud. Ik geloof dat Ons Heer erachter
zat, grote zegen ... Ik kan goed eten en ik heb
geen vet want niets blijft plakken; goed werken, goed slapen zonder pillen!”
Daarna was Jan biechtvader en portier in Aalst.
Nu woont hij in Herentals.
Het geheim van zijn gezondheid? “Primum Vivere’, … in den hof bezig zijn want gezondheid
gaat voor!”
Verder houdt Jan zich bezig met soms moeilijke kruiswoordraadsels en lost hij blokpuzzels
op … kwestie van de geest te laten werken, zo
’s avonds voor het slapengaan.
En zo gaat het verder … met het tappen van
moppen, vooral over paters en zusters. “12 dagen geleden waren er aan tafel snijbonen en
ik vroeg aan Pater Elmar of hij soorten zusters
kende. Ofwel is het een snijboon ofwel een
Princesse”.
Het Antwerps kapucijnenhuis heeft een eigen site,
zoek en verken
kapucijnen.be
handdruk 16
genoteerd
28ste Mattenkapittel van
de OFS - FLO - Vlaanderen
op zaterdag 27 september 2014 te Halle.
Iedereen is hartelijk welkom op het jaarlijks
Mattenkapittel van de Franciscaanse Lekenorde / Orde van de Franciscaanse Seculieren
te Halle.
Deze bijeenkomst wordt gehouden in het HeiligHartcollege, hoek Joseph Possozplein-Vuurkruisenstraat te Halle. De locatie is heel gemakkelijk bereikbaar vanwege de centrale ligging.
Men kan er trouwens probleemloos parkeren.
En bovendien is het college gelegen op slechts
een boogscheut van het treinstation van Halle.
Onthaal vanaf 10u met een tasje koffie/thee en
een koekje.
Wij volgen en bespreken een actueel en zeer
toepasselijk onderwerp:
‘Armoede is meerduidig; banden tussen
Franciscus van Assisi en Paus Franciscus’,
met een voordracht gegeven door de theoloog
Walter Jan Ceuppens.
Wat betekent ‘Vrouwe Armoede’ voor ons,
Franciscus-volgelingen vandaag?
Anny Mortier
Tijdens de middagpauze (met eigen picknick)
is koffie en thee beschikbaar. Wij zorgen voor
een leuk toetje!
Na het tweede deel en de nabespreking van
het thema vieren we, omstreeks 15u, samen
Eucharistie.
Kostprijs, alles inbegrepen: 8 euro per deelnemer.
Inlichtingen bij Louise DeGreef (02/356 89 60)
of bij Anny Mortier (0472/28 38 73) [email protected].
Inschrijving en betaling, liefst voor 15 september 2014, op rekeningnummer van de OFSFLO, BE51 7765 9169 6562, Brusselsesteenweg 130, 1500 Halle.
Wij verwachten heel wat leden, sympathisanten, vrienden en allen die willen kennismaken
met de franciscaanse spiritualiteit van vrede,
liefde en broederlijkheid in onze samenleving. Generaal keuzekapittel van CIOFS
van 1 tot 8 november 2014 te Assisi
Om de zes jaar kiest het Internationaal Bestuur
van de OFS, dit is de CIOFS, gevestigd te
Rome, een nieuw bestuur. Het Generale Keuzekapittel 2014 zal plaatsvinden te Assisi, de
thuisbasis van de franciscaanse familie.
De verantwoordelijken van de landelijke, franciscaanse fraterniteiten uit de gehele wereld,
zijn uitgenodigd om de stemming bij te wonen,
en dat zijn er heel wat! Niet minder dan 150
verschillende nationaliteiten. Er wordt gekozen
Anny Mortier
voor de generale minister, de generale vice-minister, en het presidium, dit is het geheel van de
raadsleden die de verschillende taalgebieden
en de YouFra vertegenwoordigen in de wereld.
Het thema dat zal behandeld worden tijdens
deze bijeenkomst is: "Hoe kan men een wereldorde, zoals de Franciscaanse Lekenorde in
de toekomst begeleiden?" Een interessant gegeven dat ook onze landelijke fraterniteit aanbelangt!
handdruk 17
FLV start een nieuw werkjaar!
Vol enthousiasme en nieuwsgierigheid starten
de leden van de ‘Franciscaanse Levensverdieping’ op zondag 7 september een nieuw werkjaar.
Deze franciscaanse lekengroep bestaat al zo’n
20 jaar en brengt mensen samen die evangelisch willen leven in het voetspoor van Franciscus en Clara. Gedurende vier zondagen,
verspreid over het jaar, komt de groep samen
in het kapucijnenklooster van Antwerpen. Op
deze vormingsdagen gaan ze -aan de hand
van een franciscaans thema- met elkaar in
gesprek over hoe ze -in deze tijd- de evangelische boodschap kunnen uitdragen in eigen
gezin, buurt, parochie en arbeidsmidden.
De start wordt gegeven op 7 september en
volgende samenkomsten zijn gepland op 7 december, 1 februari en 31 mei.
Wil je samen met hen op stap gaan? Heb je
graag wat meer info?
014/22 28 21 of 03/315 91 65
of mail naar [email protected] of
[email protected]
Terugblik Assisi 2014
Nog voor we vertrokken, wisten we dat dit een
speciale tocht zou worden. De tweejaarlijkse
staptocht van Sacro Speco di Sant’Urbano
naar Assisi, in 1976 opgericht door de franciscaan Jos Van Dooren, was immers aan zijn
20ste editie toe. Bovendien was het de vuurdoop voor een vernieuwd team waarbij Jos de
fakkel van eindverantwoordelijke doorgaf aan
Jan Decoene, stafmedewerker van TAU, die
verantwoordelijk is voor de staptochten naar
Assisi. In deze terugblik wil ik jullie laten zien
dat deze tocht niet enkel daarom speciaal en
onvergetelijk is geworden.
Samen op weg
Stijn Demaré
ste nacht in het duizendsterrenhotel overtrof
de verwachtingen: liggende op een bedje van
geurende rozemarijn kon men naast de vele
sterren zelfs vuurvliegjes aan het firmament
bewonderen.
Het ochtendgloren kondigde de eerste stapdag aan, al werd het geduld van de fervente
stappers toch nog even op de proef gesteld.
De bus bracht ons naar de spelonk van het
kloostertje bij Sant’Urbano waar Franciscus
een tijdje heeft verbleven. (Pater) Jos gaf wat
uitleg bij de plaats en daarna vertelde franciscaan André Jansen over het bekeringsverhaal
van Franciscus (inclusief een kleine evocatie
van het ritueel dat plaatsvond wanneer een
Om 5u ’s morgens op zaterdag 5 juli
in de luchthaven van Zaventem geraken was voor velen de eerste uitdaging. Gelukkig werden de wallen
onder de ogen niet als extra bagagegewicht aangerekend. Een vlotte reis met vliegtuig en bus bracht
ons tot bij het pittoreske kloostertje
in Stroncone, dat onze uitvalsbasis
was voor de volgende 2 dagen. De
zon was mild en het eerste Italiaanse
ijsje verrukkelijk. Het acclimatiseren
verliep ogenschijnlijk vrij vlot. De eerhanddruk 18
melaatse uit de maatschappij werd gezet). Dit
verhaal zette ons letterlijk en figuurlijk in beweging. Dat de eerste staptocht als ‘opwarmertje’
gold, werd door sommigen aan de lijve ondervonden. Gelukkig bracht koel bronwater op tijd
en stond verfrissing.
Zo trok de staptocht zich stilaan op gang. Tijdens de volgende drie stapdagen gingen we
over de Monte Francesco naar Greccio, van
daar verder naar Fonte Colombo om uiteindelijk via La Foresta in Poggio Bustone uit te
komen. Tijdens het stappen leerden we elkaar
voetje voor voetje wat beter kennen en konden
we samen genieten van berg en dal.
Bezinnen en stilvallen
Elke avond was er een avondwijding voorzien,
zoals er ook elke morgen een kort moment van
bezinning werd gehouden. Die avond in Poggio
Bustone gingen we dieper in op het thema verslaving en verdoving, met in ons achterhoofd
het bezoek op onze staptocht van die dag aan
La Foresta, dat een oud franciscaans kloostertje is waar nu mensen in gemeenschap leven
die van hun verslaving af willen. Op de zachte
tonen van het mooie lied van Oosterhuis viel
stilaan het duister van de nacht.
Wek mijn zachtheid weer
Geef mij terug de ogen van een kind
Dat ik zie wat is en mij toevertrouw
En het licht niet haat
In Poggio Bustone wachtte ons bij het ontwaken een welverdiende rustdag en dat was maar
goed ook. Een ochtendlijke plensbui stuurde
het dagschema in de war: geen gezamenlijke,
korte wandeling naar de plaatselijke spelonk.
Daarna volgde nog een andere koude douche:
Katrien en Bart, twee teamleden, moesten omwille van een sterfgeval naar huis. Ook Tanja
keerde die dag terug naar huis omwille van een
gebroken pols. En Lou, lid van de driekoppige
kookploeg, kreeg in Poggio Bustone een niercrisis en moest ons enkele dagen nadien ook
verlaten. In gedachten zijn ze echter met ons
meegegaan naar Assisi.
Toen het weer wat opgeklaard was, kon iedereen toch genieten van de rustdag. Sommigen
maakten gebruik van het lezen van een fran-
handdruk 19
ciscaans boek dat in onze boekenkoffer stak,
anderen gingen in op de uitnodiging om onder
leiding van Tinne Grolus, stafmedewerker van
TAU, een contemplatieve lezing te doen van
een aantal teksten. Voor wie niet genoeg kon
krijgen van het stappen of bang was dat zijn
of haar spieren helemaal stram zouden worden, kon er die dag toch gestapt worden, al
gooide een nieuwe onweersbui opnieuw roet
in het eten. Deze bewogen rustdag werd afgesloten met een heus koud buffet waar de culinaire topploeg voor gezorgd had. Geert, verantwoordelijk voor de logistiek, zorgde zoals
steeds voor de bijhorende rode of witte wijn en
een goeie scheut humor.
Broeder Zon en Zuster Aarde
De volgende twee stapdagen (van Poggio
Bustone naar Ferentillo en van Ferentillo naar
Spoleto) lieten ons met volle teugen genieten
van het Umbrische landschap. De absolute
topper was de beklimming van de Monte Fionchi (1337 m), de hoogste berg op ons wandelmenu. Doordat het de afgelopen weken
veel had geregend, werden we getrakteerd
op een bloemenweelde en die kleurenpracht
werd nog aangedikt door de talrijke vlinders.
De dagthematiek was dan ook de schoonheid
van Gods schepping en hierbij aansluitend
Franciscus’ Zonnelied. Om van al die pracht
ten volle te kunnen genieten, ging ik die dag op
pad met de stiltegroep. Er werd afgesproken
dat er onderweg niet met elkaar gebabbeld
werd, al was er tijdens het klimmen niet echt
een gevaar dat mensen zich zouden verliezen
in een of andere lyrische woordenstroom. De
stilte gaf in ieder geval een extra dimensie aan
deze mooie stapdag.
Wie dacht dat het na deze topper, de Monte
Fionchi enkel nog steil bergaf kon gaan, vergist
zich. De volgende dagen ontspon het glooiende landschap zich verder en bood de olijvenroute ook prachtige landschappen. Met onze
stapgroep lieten we het meer verstedelijkte dal
letterlijk links liggen en zochten we onze weg
langs de flanken, bezaaid met statige, oude
olijfbomen. Zo wandelden we van Spoleto
naar Bovara en van Bovara naar het pittoreske
Spello, het laatste stadje op onze weg naar Assisi. Er restte ons enkel nog de beklimming van
de Monte Subasio. Deze taaie beklimming verzonk echter in het niets eens we de grasweiden
bereikten met de wilde paarden, paarse distels
en een prachtig zicht op Assisi. Bovenop de
Monte Subasio hielden we ook even halt bij
een van de drie kraters. Een intens bezinningsmoment liet ons de mogelijkheid om een last
(in de vorm van een kei die we al enkele dagen meezeulden) van ons af te leggen, waarna
we van André een zegen ontvingen. Alvorens
de lange afdaling aan te vatten, trakteerde de
kookploeg ons op de top met frisdrank, chips
en watermeloen.
handdruk 20
In de voetsporen van Franciscus
en Clara
Gaandeweg leerden we natuurlijk ook meer
over Franciscus en Clara. De vele kloostertjes
en spelonken waar Franciscus verbleven had,
gaven ons een beter beeld van zijn rondtrekkend bestaan. Het verhaal waarin Franciscus de
mensen op zo’n hartelijke manier begroet met
‘buon giorno buona gente’ dat het zelfs nu nog
elk jaar in scène wordt gezet, is een van de vele
die beklijven. Onderweg naar Assisi kwam de
figuur van Franciscus - en met hem ook Clara
- helemaal tot leven. Met de aankomst in Assisi
konden we thuiskomen in een stad die voor hen
zoveel betekend had. Onder de deskundige leiding van Jos, André en Tinne werden we uitge-
breid rondgeleid in Assisi, langsheen
de vele kerkjes en kloostertjes. Ook
het levensverhaal van Franciscus,
door Giotto in fresco’s vereeuwigd in
de San Francesco, werd uitgebreid
uit de doeken gedaan, om daarna af
te dalen tot de stemmige en sobere
grafkapel. Naast het bezoek aan deze
basiliek konden we uiteraard niet passeren aan de Santa Chiara met het
originele kruis van San Damiano en
natuurlijk ook het kloostertje van San
Damiano zelf. De tocht eindigde symbolisch met een afscheidsviering op
de plaats waar het voor Franciscus en
Clara allemaal begonnen was: in Santa Maria del Angeli (ook gekend als ‘Portiuncula’). Gesterkt door mooie ontmoetingen, inspirerende levenswijsheid en onvergetelijk wijdse
landschappen keerden we op 19 juli weer naar
huis, dankbaar voor alles wat we in die twee
weken hadden mogen ontvangen.
Wie zin heeft om ook eens met ons naar Assisi te trekken, kan een kijkje nemen op onze
website: www.franciscaansleven.be of neemt
via e-mail contact op met [email protected] .
Volgend jaar plannen we een gezinstocht van
20 tot 30 juli en in 2016 gaat er opnieuw een
volwassenentocht door.
De foto’s zijn van René Essel, waarvoor dank.
handdruk 21
Vier je ook mee?
Mia Vanderhenst
Lang geleden - in de loop van 1614 - besluit
een godsvruchtige weduwe met twee tieners,
haar leven een andere wending te geven. Geraakt door de franciscaanse spiritualiteit, die
ze leert kennen door de kapucijnenbroeders
die in haar stad komen preken, wil ze verder: in
het voetspoor van Franciscus … contemplatief
en sociaal bewogen.
Haar naam: FRANÇOISE TAFFIN van Bourbourg!
Ze bouwt de gezinswoning om tot een klooster en samen met haar oudste dochter nemen
ook drie vrome vrouwen uit Bourbourg er hun
intrek. Als basis voor hun nieuwe levenswijze
nemen ze de ‘Regel van de Reguliere Derde
Orde’. Zelf schrijft ‘mère’ Françoise daarbij
‘Constituties’, geënt op die van de kapucijnen. Hun nieuwe religieuze Levensvorm wordt
goedgekeurd door Rome.
Het Franciscusfeest van 1614 (4 oktober) wordt
de officiële stichtingsdatum van
de ‘Orde van de KAPUCINESSEN’ … dat is
volgende maand dus precies 400 jaar geleden!
De zusters kapucinessen van Noord-Frankrijk
en Vlaanderen vieren vanaf oktober dan ook dankbaar, blij en hoopvol - de stichting en het
400-jarig bestaan van hun Orde.
22 Al in het voorjaar nodigde de associatie ‘Les
Amis des Sœurs Capucines de Bourbourg’
iedereen uit om vensterbanken en tuintjes te
tooien met ‘capucines’. Het is niet alleen de
naam van een plantje met kleurrijke bloemen
(capucientjes of Oost-Indische kers), maar
ook de Franse naam van de zusters kapucinessen. Het is een fleurig initiatief waarmee
de mensen van Bourbourg symbolisch hun
verbondenheid met en hun dankbaarheid tegenover de zusters willen tonen.
22 Ter gelegenheid van de ‘Gédéon’-feesten
einde juni, stelden de zusters 4 van hun laatste creaties voor: poppen gekleed in het kapucinessenhabijt van de jaren 1600, 1700,
1800 en 1900.
22 Tijdens een plechtige eucharistieviering in
de kerk van Bourbourg, wil men dank zeggen voor wat voorbij is, stilstaan bij het
heden en Gods zegen vragen voor de toekomst.
22 Een foto- en videotentoonstelling - ‘la grande histoire’ - zal het levensverhaal van de
stichteres en de geschiedenis van de kapucinessen belichten. Ook de missionaire
activiteiten van mère Françoise zullen worden voorgesteld. Deze Bourbourgse vrouw
stichtte een 20-tal kapucinessenkloosters:
in het noorden van Frankrijk, in België en in
Duitsland.
handdruk 22
Er is dus keuze te over om dit 400-jarig kapucinessenjubileum dankbaar mee te gedenken
en te ondersteunen.
De feestelijkheden gaan door in Bourbourg,
de moedergrond van de Orde … op de plaats
waar het 400 jaar geleden allemaal begon. Dit
Noord-Franse stadje ligt op een 30-tal km van
De Panne; richting Duinkerke.
Meer info over en de concrete data van de verschillende vieringmomenten zijn binnenkort te
vinden op de Facebook-pagina van ‘Les Amis
des Sœurs Capucines de Bourbourg’.
22 Gedurende het voorbij jaar verzamelde men
ook getuigenissen van mensen over de
zusters kapucinessen: over hun leven, hun
werkzaamheden, hun aanwezigheid bij de
mensen en in de steden waar ze woonden
of nog wonen. Deze ‘Parts de mémoire’ vormen een mooie aanvulling bij de tentoonstelling.
22 De toeristische en pastorale equipe van
Bourbourg stippelde een wandeling uit ‘Sur
les pas de Françoise Taffin’ die je weldra
kan lopen.
22 Ook zin in een franciscaans verhaal en een
streepje muziek? Enkele leden van ‘The gospel friends’ zullen het leven en de boodschap van Franciscus en Clara presenteren
in een wervelende evocatie.
De kapucinessen van Noord-Frankrijk en
Vlaanderen heten je VAN HARTE welkom in
Bourbourg.
Franciscaanse inspiratiedag
‘In dialoog’
Stijn Demaré
zaterdag 18 oktober 2014
Hoe zit dat nu juist met ‘eenvoud’ en
‘kwetsbaarheid’? Hoe spreken ze tot
elkaar, hoe dialogeren ze? Wat is hun
band? Eenvoud en kwetsbaarheid
gebeurt tussen mensen, en tussen
mensen en hun omgeving. Het gaat
altijd om een woord en wederwoord
– en met stilte ertussen en eromheen. Dialoog als
inter-actie…
“De abdis is verplicht minstens eenmaal per
week haar zusters voor het kapittel samen te
roepen. En zij zal daar datgene wat besproken
moet worden voor het nut en de levenswijze
van het klooster, met al haar zusters overleggen, want de Heer openbaart dikwijls aan de
jongste wat beter is. Om de eenheid van de
onderlinge liefde en vrede te bewaren zullen
alle zusters van het klooster die een ambt uitoefenen, met instemming van alle zusters gekozen worden.” (Uit de regel van Clara, hoofdstuk 4)
handdruk 23
Paus Franciscus benadrukt steevast dat in het hart
van de christelijke boodschap de arme en kwetsbare mens staat: de eenvoudigen, de zieken, de
niet-intellectuelen met een klein netwerk. Wij kunnen hen eenvoudig de hand reiken als we beseffen
dat ook wij kwetsbaar zijn. Wanneer in onze wegwerpcultuur ook mensen worden afgeschreven en
weggeworpen, dan is het de taak van ieder mens
om hierover met elkaar in dialoog te gaan. Wat
kunnen Franciscus en Clara, deze aansprekende
heiligen, voor onze dialoog vandaag betekenen?
Zaterdag 18 oktober is de ideale gelegenheid om
kennis te maken met franciscaanse spiritualiteit, je
er verder in te verdiepen en elkaar te ontmoeten.
Van harte welkom in het voormalige klooster van
de Minderbroeders in Vaalbeek (bij Leuven) voor
een dag met workshops in dialoog met Franciscus, met Clara, met elkaar, met de natuur, en over
armoede, interreligieuze dialoog, geweldloze dialoog, met wandelingen, kunst en sacrale dans.
Voor het uitgebreide programma en inschrijvingen,
zie de website www.franciscaansleven.be, e-mail:
[email protected] of tel. 0479 07 81 40
ma
Program
Welkom!
enen
09.30 u.
e dag op
d
n
e
m
a
S
hopronde
s
k
10.30 u.
r
o
w
te
s’ Eers
anciscan
fr
g
n
11.00 u.
u
o
y
Youfra:‘
er yser ofs
V
12 .30 u.
k
ic
r
d
e
Br. C
mee
eemt jullie
n
al
iddagma
rote M
.
u
0
st in de g
13.0
m
o
k
n
e
Sam
14.15 u.
roep
de
g
kshopron
n
r
o
e
r
w
e
e
g
d
e
n
Jo
Twe
uder
14.45 u.
ng en o
jo
,
n
h
e
auze
e
ic
Ieder
.15 u. P
r, kan z kshops
6
a
zinnen
1
ja
3
1
amen be
or
S
w
.
e
u
d
– vanaf
0
ten
r
16.3
g nakaar
ti
ven voo
s
ij
r
u
h
R
c
s
.
in
17.15 u
uis!
ingen.
r
u. Wel th
en inleid r is dan 13 jaa
0
.0
8
1
ge
Wie jon oen met de
ed
kan me kshop.
or
kinderw
en).
praktisch
eek (bij Leuv
lb
a
a
V
,
g
e
rw
leven.be
resta, Klooste
.franciscaans
w
w
Adres: La Fo
w
p
o
n
e
n te
is te vind
om de koste
d
g
a
ra
v
e
Een plannetje
g
vrije bijdrage
ogelijk.
Er wordt een
lnemen is m
e
e
d
g
a
d
e
lv
ha
aar.
dekken. Een
tvangt
aal verkrijgb
m
g
a
d
id
site (u on
m
b
e
w
Warm
e
d
liefst via
-mail:
Inschrijven
an ook via e
k
t
e
h
r
a
a
81 40
m
f tel. 0479 07
bevestiging)
o
e
.b
n
e
v
le
s
ca an
TAU@francis
handdruk 24
al en
t ontha
e
h
s
n
t
e
Tijd
n je me
a
k
s
e
z
n in
de pau
og gaa
lo
ia
d
,
elkaar in etingsruimtes
o
m
nd,
de ont
ekensta
o
b
e
d
a an
te
n in stil
e
v
e
je
of
de
kken in
e
r
t
g
u
r
e
t
kapel.
Workshops
In dialoog met…
Franciscus: Wil je kennismaken met Franciscus of hoor je zijn verhaal graag nog eens
opnieuw? Eerst vertelt minderbroeder franciscaan Bob Van Laer over Franciscus’ leven en
spiritualiteit, daarna verkennen we met elkaar
de rijkdom ervan voor ons eigen leven…
Clara: In deze kennismakingsworkshop vertelt Rafaël Theuvenet, lid van de Franciscaanse Beweging in Nederland, over het leven van
Clara en haar spiritualiteit. In dialoog hierover
met elkaar ontdek je hoe inspirerend zij kan
zijn voor jouw leven vandaag…
armoede: We gaan ‘in dialoog’ over hoe wij
de armoede in onze tijd zien en beleven. Hoe
ging Franciscus om met ‘de arme’ van zijn tijd
en in zijn eigen leven? Hoe beleefde Franciscus het ‘arm-zijn’ in al zijn vormen? Hoe beleeft Walbert Defoort dit in zijn leven als ‘minderbroeder-kapucijn’?
kunst: In het atelier van minderbroeder franciscaan Rik Van Schil stelt hij zijn werken over
Franciscus tentoon. Samen met zijn medebroeder André Jansen en Geert Beheydt gaan
we in dialoog over wat we zien en horen…
de natuur: Minderbroeder franciscaan Mathieu Joris stippelde een mooie route uit in
Meerdaalwoud om al wandelend in dialoog
te gaan met de omgevende natuur en met elkaar. Laat je zintuigen prikkelen in het kleuren geurrijke herfstbos…
elkaar: Franciscus staat bekend als vredestichter: vele verhalen gaan daarover. Maar
vrede kunnen we alleen bereiken als we fijngevoelig met elkaar omgaan. Dat oefenen we
met Mattias Van der Vloet van Pax Christi in
de workshop ‘geweldloze communicatie’…
Dialoog bij Franciscus: Hoe spoort Franciscus in zijn regel en geschriften aan tot dialoog,
en met wie? Minderbroeder kapucijn Jan Wouters neemt ons mee op ontdekkingstocht…
Dialoog tussen Franciscus en Clara: De
band tussen Franciscus en Clara was heel bijzonder. Beide hebben veel van elkaar geleerd.
Zuster Elisabeth Schonken, claris in Sint-Truiden, vertelt over hun dialoog en laat ons in dialoog gaan…
Interreligieuze dialoog: De ontmoeting tussen Franciscus en de sultan was interreligieuze
dialoog avant la lettre. Johan Vrints van Kerkwerk Multicultureel Samenleven neemt ons
mee naar toen én naar nu…
Sacrale dans: Dansend gaan we in dialoog
met elkaar en met de Bron van Leven. Rika
Vandevenne leert ons eenvoudige danspassen op muziek die tot gebed en vreugde leidt.
Dans mee in de voetsporen van Franciscus en
Clara…
Op weg naar Franciscanië: Jos Van Dooren
neemt ons mee pelgrimstocht. Reisverhalen
en beelden, afgewisseld met stukjes poëzie,
doen ons dromen en herinneren. Dat delen we
met elkaar…
Face to face: Verlang je op een dag als deze
naar een diepgaand gesprek? Ga dan een uurtje op stap met een man of vrouw, religieus of
leek, die leeft vanuit franciscaanse spiritualiteit. De willekeurig gevormde duo’s krijgen van
Jan Decoene drie dichte enveloppen mee om
onderweg te openen en gaan in dialoog over
de inhoud…
Kinderworkshop: Onder de enthousiaste
begeleiding van Brigitte Puissant gaan kinderen tot 12 jaar op een leuke manier aan de
slag met Franciscus’ inspiratie. Ook zij gaan
in dialoog met de verhalen van Franciscus en
verkennen wat ze kunnen betekenen voor hun
eigen leven: al spelend, luisterend, zoekend
en zingend!
NOOT: Voor bijkomende informatie, logo’s, afbeeldingen, foto’s of interviews kunt u via email contact opnemen met [email protected] of bellen naar 0479 07 81 40
handdruk 25
Nieuws uit Youfra en onze
Franciscaanse jongerenwerkingen
Pieter Pecceu en Kenny Brack
Voorbereiding Pelgrimage Ierland
In de julimaand van 2015 organiseert Youfra
een pelgrimage naar Ierland. Daarom logeerden br. Pieter, Matthias, Cedrick en Kenny in
de eerste week van juli in het Kapucijnenhuis
van Dublin om van daaruit heel wat voorbereidingen te treffen. Het viel hen vooral op hoe
mooi het land is qua natuur en welk een rijke
religieuze geschiedenis het land heeft. Het
is het land waar de Vikingen binnen vielen en
heel wat religieus erfgoed ‘bijna’ met de grond
gelijk maakten. De vele ruïnes van oeroude
christelijke nederzettingen zijn daar getuigen
van. Ze waren ook getroffen door de grote
gastvrijheid en de medewerking die ze mochten ondervinden in Franciscaanse huizen.
Ieder jongere die in 2015 16 jaar wordt en die
in 2015 niet de leeftijdsgrens van 30 jaar overschrijdt en die zijn/haar inschrijving wil onderbouwen met een motivatiebrief mag deelnemen aan de Pelgrimage. Er volgt nog wel meer
bekendmaking hierover via de sociale media,
meer bepaald facebook en via dit tijdschrift.
Enkele foto’s van de voorbereidingsreis geven
je een inkijk in het blije gebeuren, want zoiets
voorbereiden houdt heel wat werk in, maar is
tegelijk een bron van grote blijdschap.
Zomerfestival What does the Fox
say? Was een topper
Olv br. Cedrick vond ons jaarlijks zomerfestival plaats. Dit jaar ging het door in Roeselare
onder het thema “What does the fox say?”…
Het was een regelrechte verwijzing naar Robin Hood, die legendarisch was voor zijn keuze
voor de armen. Op zijn beurt was dit dan weer
een link naar de heilige Vincentius a Paulo en
een goede verstaander en ‘linkenlegger’ heeft
natuurlijk onmiddellijk door dat we de optie van
Paus Franciscus om te kiezen voor de armen
in onze kerk hier centraal wilden zetten. Het
werd een festival met een record aantal aanwezigen, nl. 56. Kinderen en jongeren vanaf 10
jaar tem 22 namen deel. Ze kwamen uit Heuvelland, Poperinge en Antwerpen. Een deelname met zo’n ruime marge wordt mogelijk
door opsplitsing in leeftijdsgroepen, waarvoor
een degelijke animatorengroep borg stond. In
de dagelijkse biddende avondmomenten konden we het natuurlijk niet laten om ons te spiegelen aan de spirituele aanzet die br. Franciscus ons steeds geeft. Een aantal foto’s geven
jou een inkijk.
handdruk 26
Vormselcatechesemethode voor een
driedaagse “Met
Franciscus van
Assisi op weg naar
het vormsel”
Bovenvermelde driedaagse vormselcatechese is
afgewerkt. We dienden nog te wachten op een
prachtig kunstwerk van onze Antwerpse huisgenoot Dawid Woltalewich om de ‘map voor de begeleider’ in kannen en kruiken te gieten. Het betreft
de scharniermomenten in het leven van Franciscus.
Een prachtig en groot canvas, dat we vanop het
schilderwerk digitaliseerden en een plaats gaven in
het schrift.
Kostprijs:
Map voor de begeleider: € 8
Map voor de kandidaat vormeling: € 6 (ex. Verzendingskosten)
Kleurrijke voorgevel
Kapucijnenhuis Herentals
Dawid Woltalewich verblijdde de medebroeders uit Herentals enkele dagen met zijn artistieke aanwezigheid. De
betonnen balk boven de
voordeur wenst je nu
als eerste “Vrede en alle
goeds” toe!
handdruk 27
Bericht aan
jonge mensen
Vrij voor ...?
Zou leven in zo'n
gemeenschap iets
voor jou zijn?
Inspireert
Ben je vrij?
Franciscus je?
Misschien kunnen we je helpen zoeken?
Contacteer gerust
Br. Kenny Brack: [email protected]
Br. Walbert Defoort: [email protected]
Br. Adri Geerts:
[email protected]
Br. Klaas Blijlevens: [email protected]