kkk_58_2014_02_WEB

FEBRUARI 2014
JAARGANG 15 NR 58
Verschijnt in februari, mei, september en november
CAFES IN KIEWIT-4
PUTVENNESTRAAT VROEGER:
MARIETTE LEMMENS VERTELT
ZWEEFVLUCHT VAN 1058 KM
PAASPROJECT RUBEN EN BRECHT
3 watEr PROJECT
DOMEIN KIEWIT
ww
w.
kr
isk
ras
kie
wi
t.b
e
Colofon
werkten mee aan dit
nummer
Eline Claes
Hendrik Geurts
Chris Goyens
Jef Leroy
Philip Scheepers
Mathieu Vangelabbeek
Editoriaal
verdelers van Kriskras Kiewit:
Johan Deroy
Louis Eerdekens
Wil Gerrits
Gerard Groenen
Herman Jacobs
Valère Knaepen
Frank Keunen
Hilde Leën
Sonja Lemmens
Guido Meuwis
Truus Smeyers
Wouter Steukers
Julia Theunis
Rik Tholen
Maurice Vandersmissen
Anita Vanderspikken
Mathieu Vangelabbeek
Guido Vanmaele
Rina Verbakel
Odette Verheyen
Luc Vertessen
Marie-Louise Weenink
Artikels en kalendergegevens voor het volgende nummer dat in mei zal verschijnen, binnenbrengen of mailen liefst voor 15 april 2014.
Extra nummers zijn gratis te verkrijgen in de krantenwinkel
Van den Born in de Vijversstraat.
e-mail: [email protected]
website: www.kriskraskiewit.be
De eerste Kriskras van het jaar verschijnt meestal in februari, maar het
kan gebeuren, omstandigheden beslisten deze keer anders.
Dat wil niet zeggen dat er geen boeiende artikels geschreven zijn, integendeel!
In deel 2 over Spek Gerard in de reeks
over de cafés in Kiewit van Erfgoed
Kiewit, geschreven door Hendrik
Geurts, vertellen Betty en Irène Reekmans hun belevenissen in ‘t café en
de slagerij van hun ouders. Ze hebben
een fantastisch geheugen. Betty zegt
dat alles in haar geheugen gegrift
staat alsof het gisteren gebeurde.
Zweefvliegclub Albatros vestigde een
Belgisch record in de lange afstandsvluchten. Ken Evens vloog samen met
zijn vriend Tijl Schmelzer 1058 km
onafgebroken. Lees hun boeiende verhaal! Ze hebben trouwens een verrassing voor de jongeren die graag eens
een zweefvlucht willen maken.
Ruben en Brecht Steukers willen de
arme gezinnen van Kiewit een leuke
Pasen bezorgen. Daarvoor doen ze
een beroep op alle Kiewitenaren die
er oren naar hebben. Ze bedachten een
mooi project.
Toneelkring Kreatief heeft dit keer
een schoonmoeder op logies. Als dat
niet voor spektakel zorgt weet ik het
ook niet. De toneelliefhebber kan hier
van genieten begin april.
Eline Claes sprak met haar oma over
haar leven vroeger en schrijft het neer.
Tenslotte vertellen we jullie wat er dit
jaar op Domein Kiewit zal gebeuren
in het kader van het 3watEr-project en
welke herstellings- en opruimwerken
zullen uitgevoerd worden.
In het volgende nummer hopen we te
kunnen vertellen wie de nieuwe uitbater van de cafetaria zal zijn.
En natuurlijk gaan we Kiewitfonds
steunen door naar hun Rockfuif te komen op 29 maart.
Chris Goyens
V.U. Chris Goyens, Zavelvennestraat 63 - 3500 Hasselt
3.
Toneelkring Kreatief stelt voor
HELP!!! SCHOONMOEDER KOMT LOGEREN
van C.J. SLijkoord - Regie: Lies Serdons
vr 4-za 5-vr 11 en za 12 april 2014
zaal
De Binder om 20 uur
Korte inhoud
¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨
Het toneelstuk staat bol van onverwachte
Ella en Eric zijn al jaren getrouwd en de wendingen, met de meest krankzinnige
sleur in het huwelijk slaat toe.
komische situaties die elkaar in een raKomt er nog bij : de haat/liefde verhoud- zend snel tempo opvolgen.
ing tussen Eric en schoonmoederlief.
Als Eric op een goede (of kwade)
dag van Ella te horen krijgt dat zijn
schoonmoeder een weekje komt logeren, barst de bom.
Tot overmaat van ramp komt haar
zus To, een vrouw zonder eigen mening, ook mee.
Eric verlaat kwaad de woning. Even
later verschijnt Rosetta, een zogenaamde waarzegster, die met haar
radde tong en innemende verhalen
geslepen genoeg is om zowel Ella’s
moeder als tante To om de tuin te
leiden.
TOCH BRENGT ROSETTA NIET
ALLEEN ELLENDE.
Onbewust en ongewild draagt ze
Ella- Sofie Bams, Eric- Geert Luyckx,
bij tot de oplossing van een al
To- Christel Martens, regie Lies Serdons,
Jo- Fabienne Vanherle, Rosetta- Vera Verheijden
jarenlang aanslepend conflict.
4.
Reserveren bij Peeters R 011 25 33 65 of 0472/364262, elke dag van 17 tot 20 uur
per email: [email protected] -inkom 9 euro, Hasselt Utpass en 60+ 8 euro
Veel toneelplezier!
Vera Verheijden
5.
Enkel tijdens de bevrijding in september 1944 waren er moeilijkheden. De
Duitse militairen wilden het kasteel
niet verlaten. Vanaf de kanaalbrug
werden er grote obussen afgevuurd
richting kasteel. We moesten een dag
en een nacht schuilen in de gracht. “
ZO WAS HET VROEGER IN DE PUTVENNETRAAT:
MARIETTE LEMMENS VERTELT.
“Zo kwamen mijn grootouders in
de toenmalige Tulpinstraat terecht.
De Tulpinstraat bestond in die tijd
uit drie evenwijdige ‘straten’, eerder zandpaden, die elke winter
onder water kwamen te staan.”
Mariette Lemmens werd tachtig jaar
geleden geboren in de Putvennestraat.
Ze trouwde met Maurice Vandersmissen en ze kregen vier kinderen
en zeven kleinkinderen. Ze vertelt ons
het verhaal over haar leven in de straat
waar ze altijd gewoond heeft, de Putvennestraat.
Mijn grootouders
“Mijn grootouders, Jozef Stassens en
Maria Smets, hadden drie kinderen
en woonden vroeger in de stad Hasselt. Na de eerste wereldoorlog besloten ze naar Kiewit te verhuizen om er
te boeren. Ze huurden één van de vijf
boerderijen die toen eigendom waren
van Albert Vroonen, zoon van Emile.”
6.
Interessant om weten: Hubert
Vroonen was een Tongenaar die
fortuin had gemaakt in de metaalindustrie in Luik en kocht het
100 ha grote domein in Kiewit als
buitenverblijf van Zenobus Robert,
die hier een distillerie uitbaatte tot
1869. Zijn zoon Emile, geboren in
Tongeren op 7 juli 1849 en getrouwd
met Marie-Paule (Pauline) Delvigne,
liet het huidige kasteel bouwen. Hij
overleed op 27 maart 1924.
Het domein bleef eigendom van de
familie tot 1939.
Mijn ouders
“Na het overlijden van mijn grootvader kon mijn grootmoeder de
boerderij niet meer alleen runnen.
Mijn ouders, Karel Lemmens en
Melanie Stassens, kochten een stuk
grond tegenover de boerderij van mijn
grootmoeder en bouwden daar een
huis. Mijn grootmoeder kwam bij ons
wonen. Ze stierf in 1944.”
Karel Lemmens en Melanie Stassens
“Tijdens de tweede wereldoorlog
werd het kasteel van Vroonen bezet
door de Duitsers. Ze richtten er een
militair hospitaal in. Van hen hebben
we nooit veel last gehad. Ze hebben
zelfs eens een kind gered. Op dat moment sliepen er enkele bewoners van
de Steenweg bij ons in de koeienstal
omdat het hen hier in de straat veiliger
leek. Toen we met hen in de wei
speelden viel de dochter van slachter
Bijnens, toen ongeveer acht jaar, met
haar knie in de prikkeldraad. Die werd
meteen heel erg rood en dik. Omdat
de dokter in de stad onbereikbaar was
werd het meisje door haar moeder en
tante met de kinderwagen naar het
militair hospitaal gebracht. De Duitsers verzorgden haar knie en konden zo
voorkomen dat het meisje aan de klem
zou sterven.”
Mariette en broer Guillaume Lemmens
Naar de Putvennestraat
“Na de oorlog veranderde de naam
van onze straat in Putvennestraat.
Eerst stonden er maar vier huizen. Daarin woonden de families
Vanempten, Valkeneers, Bamps
en wij. Vanaf 1953/1956 werd het
kasteel eerst gehuurd, daarna gekocht
door de stad Hasselt en werden ook
de stukken grond van Vroonen
verkocht. Mijn ouders kochten hiervan een stuk, aangezien de vroegere
huurders voorrang kregen bij de
verkoop. Later zijn vijf van mijn zes
broers en ook ik in de Putvennestraat
komen wonen.
En daar woon ik nu nog altijd heel
graag.”
Eline Claes, kleindochter van Mariette
7.
Erfgoed Kiewit: cafés in Kiewit - deel 4
door Hendrik Geurts
Spek Gerard – deel 2
“Zelf gemaakte bloedworst, leverworst, hietkees (kipkap): fijne en grove. Paté,
gehakt, filet americain, braadworst, …. “
Nu, jaren later, komt de lange lijst er nog steeds zonder aarzelen uit. Het is maar
een deel van het vele, zware werk dat de vrouwen van de familie Reekmans-Celus
naast hun eigen huishouden én de café verzet hebben.
Want op een dag in 1964 slaat het noodlot toe.
Paul Knaepen, Jef Gelders, Valentin BielGerard,
52Knaepen,
jaar, manDavid
van intens
leven en
en, Willy
Mignolet,
Fons
Vanbockrijck,
Cox, Jean
hard
werken,
krijgt eenGuido
herseninfarct
en
zijn lichaam is rechts volledig verlamd.
Het gezin heeft net, na jaren onderhandelen, het huis kunnen kopen en staat voor
een grote opgave. Een sociaal assistente
raadt Maria aan om te gaan werken, wat
geen optie is, aangezien Gerard niet meer
mobiel is. Dus wordt het verderzetten van
de beenhouwerij de belangrijkste opgave.
De beide dochters, zelf met een eigen
huishouden, springen bij, zorgen voor hun
vader en doen nog geruime tijd de vleesronde.
Jaren ’60-70: Gerard en vader
Reekmans aan de kaarttafel
Slager Jean Bobbaers uit Zonhoven helpt
hen met het versnijden van de grote stukken vlees. Maar voor de rest doen ze alles
zelf, zoals vroeger, maar nu zonder de onvermoeibare werkkracht van Gerard.
Speciale leveringen gebeuren bij nacht en
ontij.
Bloedworsten mengen ze met de blote
hand met het bloed tot aan de ellebogen.
Eenmaal gedraaid hangen ze de bloedJaren ’70: moeder en dochter Irene
worsten aan twee borstelstelen tussen twee
maken worsten
stoelen met het “staartje” omhoog te drogen.
8.
Daarna in plastiek verpakken en invriezen. Geen industriële machines komen
eraan te pas.
De geur van het verwerken van vlees kruipt in hun kleren en herinnert nog lang
aan deze zware jaren.
Ook het café blijft nog open en geeft Gerard nog jaren de gelegenheid om mensen
te zien. Na zijn overlijden in 1973 sluit het café definitief.
In 1976 kan Maria op haar 60ste eindelijk met pensioen en het huis wordt verhuurd aan Gregoor, die de caféruimte voor zijn slagerij gebruikt.
Na de café-slagerij
Gregoor bouwt op de hoek van de
Putvennestraat een eigen zaak (tegenwoordig een eethuis) met woonhuis
en verhuist. Traiteur Robby baat als
traiteur hier zijn zaak uit voordat hij
naar zijn huidige vestiging aan de
overkant verhuist.
De laatste bewoner, Christine Nenczl,
koopt het pand en de winkel in rouwkledij wist de laatste sporen van de
slagerij.
Als zij haar zaak stopt en het huis aan
Jaren ’70: Maria Celus in de slagerij
een oliemaatschappij verkoopt, verdwijnt het
pand volledig en wordt op dezelfde plaats het
huidige pompstation Total gebouwd.
Zo verdwijnen de cafés van Jef Awouters en van Spek Gerard uit het straatbeeld
van Kiewit. Cafés, die op hun manier het leven in Kiewit mee bepaald hebben.
Naast vrienden zijn zij ook verbonden geweest door hun kinderen. Jean, de oudste
zoon van Gerard, trouwt immers met de jongste dochter van Awouters, Jacqueline.
Veel herinneringen blijven er over, de beperkte ruimte van ons tijdschrift laat ons
niet toe om ze allemaal te vertellen. Ze zijn geregistreerd en komen zeker in het
Kiewits herinneringenboek.
De informatie over al de verdwenen en vergeten huizen, tramlijn, met de “Arret”
en wisselsporen en cafés verwerken we zeker in komende artikels.
En paar anekdotes willen we jullie zeker niet onthouden.
9.
De executie
Revolverheld
Maria Celus, de moeder van Betty en Irène, is vanuit de woning in de Luchtvaartstraat, getuige van de executie van drie jongens op het einde van de oorlog (5
september 1944).
In die tijd staan er geen huizen op de Steenweg tussen de (intussen herbouwde)
Beverzak en het kasteeltje van Wouters, aan de bushalte tegenover de Luchtvaartstraat.
Ze hebben ze zien komen, de jongens van de Weerstand, hoe ze opgepakt zijn en
gefusilleerd.
Jaren later getuigt Maria nog van de wrede dood van een van de jongens, die
smeekt om zijn leven, maar genadeloos met een nekschot wordt afgemaakt. Hoe
een Duitse officier hun daarna toesnauwt: “Binnen bleiben!!”.
Voor de oorlog gaan Gerard en Maria regelmatig dansen in hun toekomstig café.
Gerard danst met een van de vrouwen. Aan de toog staan een duo boelmakers, die
als Gerard met zijn danspartner voorbij cirkelt, steeds haar kleed omhoog lichten.
Na een paar keren stapt hij naar hun toe en zegt hen daarmee te stoppen.
De mannen stappen de zaak uit.
Bij sluitingstijd wandelt het koppel terug naar hun huis in de Luchtvaartstraat. Ter
hoogte van het tramplacement op de hoek van de Putvennestraat en Kempische
Steenweg (richting Zonhoven) moeten ze
gaan lopen voor de stenen die vanachter de
wa-gons naar hun worden gegooid.
Thuisgekomen gaan ze slapen in de achterste slaapkamer van de kinderen, die liggen
immers samen in de slaapkamer van de ouders. Gerard valt als een blok in slaap. Maria,
nog niet bekomen van de schrik, ligt nog
wat wakker. Ze staat op, opent het venster,
wil het vliegenraam plaatsen als er plots iets
naast haar hoofd vliegt en ze een klap hoort.
School in de jaren ‘50
Verder naar school gaan is er niet bij. Na het einde van de vierde graad (7e en 8e
leerjaar) lagere school op 13-jarige leeftijd verwachten de ouders dat Irène thuis
blijft, in de zaak helpt.
Nadat ze een paar dagen de verhalen over de school en de stad van haar vriendinnen gehoord heeft, stapt ze naar haar moeder.
-
“Ik ga ook verder naar school!”
-
“Dat moet jij weten, ga maar.”
De volgende morgen gaat ze naar de stad, schrijft zich in bij de Ursulinen.
De tweede dag op school: strijken. Een hoop zakdoeken. Irene, die al jaren zelf
thuis strijkt, krijgt bij de eerste zakdoek al dadelijk de juffrouw over zich heen:
“Zo niet!”
De juffrouw veegt het stuk stof door elkaar en instrueert de normen van strijkkunde van de Ursulinen, de zelfkant naar links ….
Protest van Irène “Juffrouw, dat gaat niet” wordt afgeblaft met “Dat moet gaan!!”
De volgende dag:
“Moet je je niet klaar maken?”
-
-
“Ik ga niet naar school.”
-
“Hoezo, je gaat niet naar school?”
-
“Als die juffrouw denkt dat ze beter kan strijken dan ik, dat ze het dan
maar zelf doet.”
Voor Betty is de keuze daarna beperkt, op internaat of thuis blijven van school.
Betty houdt te veel van het leven om zich te laten opsluiten…
10.
-
“Gerard, ze schieten op ons!”
- “Och laat ze maar schieten.” En Gerard draait zich, lichtelijk beschonken, om
en slaapt verder.
De volgende dag vinden ze de kogel in de
muur van de kamer en een lege huls in de
Jaren ’50: dansen achter in zaaltje
hof.
De politie spoort de verdachten op die wegens moordpoging een straf uitzitten.
Jaren later, hetzelfde café, nu met Gerard achter de tap.
De twee mannen komen binnen. Komen aan de toog staan en kijken rond.
“Ja, dat gaan we hier seffens eens kort en klein slaan. Dat zal hem le-
-
ren!”
Gerard weet dat hij moet ingrijpen voor het te laat is en roept zijn zoon.
-
“Jean, ga eens naar boven. Onder mijn kussen, je weet wel, ga daar mijn
revolver halen. En de eerste die hier een hand uitsteekt, die knal ik neer!”
De ongewenste gasten drinken hun pint leeg en weg waren ze!
Irène en Betty, anno 2014: “We hebben nooit een revolver gehad!”
11.
Met dank aan Betty en Irène Reekmans, bewaarders van Kiewits erfgoed.
Beginjaren: Spek Gerard kookt de hespen in een grote ketel op de stoof.
Eind jaren ’30:
Maria Celus, 16 jaar
Fons en Octavie Steegmans 65 jaar getrouwd
Op zondag 5 januari vierden de echtelingen Fons en Octavie Steegmans uit de
Luchtvaartstraat hun 65-jarig huwelijksjubileum. Zoiets gebeurt niet alle dagen
en moest dan ook feestelijk worden gevierd. Eerst werden ze in de kapel op de
Hei in de bloemetjes gezet tijdens de wekelijkse mis. Waarbij hun dochter hulde
bracht aan haar ouders in een ontroerende eigenhandig geschreven brief
in naam van de acht kinderen en vele
kleinkinderen. Daarna zong troubadour Robbrecht een ode aan de
feestelingen met een ge-smaakte
versie van het gekende lied: “Zilverdraden tussen goud”. Nadien
Er op de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie in de zaal Heiwind nog een
stevig glaasje op gedronken.
12.
activiteitenkalender NOVEMBER 2013
Datum
Activiteit
Vereniging
Plaats
Startuur
Contact en Info
MEI
APRIL
MAART
* zie verder in dit blad
14.
za 8-03Spongebok 9ChiromeisjesVijversstraat 821.00 uL.Castermans 0494.99.16.79
vr 21-03
aspeace fuif
aspi's Chiromeisjes t Geverke
21.00 u
L.Castermans 0494.99.16.79
za 22-03Sint-JozefsfeestKWBDe Binder19.00 uP.Schoofs 011.21.22.33
do 20-03bowlingKWBChampion20.00 uE.Grosemans 011.22.58.28
za 22, zo 23-03
steakdagen
RC Hades
[email protected]
di 25-03
kaartavond
KWB café De Binder
20.00 u
G.Bas 011.72.06.91
za 29-03*RockfuifKiewitfondsDe Binder21.00 uV.Knaepen 011.21.09.13
vr 4,11en za 5,12-04 *voorstelling
Kreatief
De Binder
20.00 u
reservatie 011.25.33.65
wo 9-04paasfeestOKRADe Binder12.30 uG.Gemels 0495.72.12.00
za 12-04daguitstap Hasselt
KWBG.Gemels
0495.72.12.00
ma 14-vr 18-04
voetbalkamp RC Hades
Putvennestraat [email protected]
za19, zo 20-04
Hasselt Cup
RC Hades
Putvennestraat [email protected]
za 19-04
dauwwandeling
stad Hasselt
Domein Kiewit 7.00 u
011.23.94.50
zo 20-04
paasreceptie op de HeiVZW Hei
zaal Heiwind
11.00 u
J.Leroy 011.82.38.72
wo 30-04G-voetbaltornooi
RC HadesPutvennestraat [email protected]
do 1-05HadesdagRC [email protected]
zo 4-05
bloemenbeurs
stad Hasselt
Domein Kiewit
9.00 u. M.Konings 011.23.93.88
vr 16- zo 18-05weekenduitstap KWBP.Schoofs 011.21.22.33
naar Rüdesheim- Duitsland
Fietstochten KWB: zo 13-04 om 13.00 u. - wo 16-04 om 14.00 u. - wo 23-04 om 14.00 u. - wo 30-04 om 14.00 u. - wo 7-05 om 14.00 uwo 14-05 om 14.00 u.- wo 21-05 om 14.00 u. - za 24-05 om 10.00 u grote fietstocht info bij Georges Bas op 011.72.06.91
Activiteiten Domein Kiewit staan in Kriskras op pagina 5 en 13.
15.
PAASPAKKET VOOR ARME GEZINNEN IN KIEWIT.
al wat minder.”
Wat gaan we nu doen ?
We gaan voor de kinderen Paaspakketjes maken met daarin allemaal lekkers, zoals chocolade eitjes, gekookte
paaseitjes, enz…
Wij zijn Brecht en Ruben Steukers. Wij
zijn twee broers van 15 en 13 jaar oud
en wonen al heel ons leven in Kiewit.
Net als vorig jaar, willen we ook dit jaar
de arme gezinnen van Kiewit verrassen
met een leuk Paaspakket.
Wij spraken Guido Geboors van Sint
Vincentius aan en hij heeft ons verteld
dat er tien gezinnen zijn in Kiewit, die
in echte armoede leven. Daardoor zijn
er ook twintig kinderen tussen ongeveer
6 en 14 jaar die niet altijd genoeg eten
hebben en met moeite de eindjes aan
elkaar kunnen knopen.
Hij heeft ons dan ook voorgesteld om
voor hen iets te doen met Pasen.
Tijdens het kijken naar al het vuurwerk
dat werd afgeschoten met Nieuwjaar,
dacht ik bij mezelf: “Waarom geven ze
al dat geld dat ze nu besteden aan vuurwerk, niet gewoon aan de arme mensen.
Als ze dat deden was de armoede direct
len. Je kan bellen op nummer
0495/785 095 of mailen naar
[email protected].
Samen met jullie hulp gaat dat
zeker lukken.
We hopen dat al onze inspanningen een
mooi bedrag mogen opleveren. Zo kunnen we deze arme gezinnen uit onze
buurt, net als vorig jaar, een mooi Pasen
bezorgen.
Dank je wel!
Brecht en Ruben
Steukers
Daarnaast willen we ook voor ieder
gezin een pakket maken met levensmiddelen zoals een brood, confituur, boter,
choco, enz. Ook gaan we soep koken
voor hun allemaal.
Hoe gaan we geld inzamelen ?
-de hele maand maart zullen er spaarpotjes (zie foto) staan bij een aantal
handelaars in Kiewit
-we mochten ons project voorstellen in
de kapel van Kiewit Heide tijdens de
misviering.
-we gaan aan de winkels in de buurt
vragen of we producten voor onze pakketjes krijgen of deze mogen kopen met
korting.
Albatros Zweefvliegclub vzw is de tweede grootste club van Vlaanderen.
Ook jullie kunnen meehelpen
Interesse?
Een initiatievlucht kost normaal € 65. Maar voor onze jeugdige lezers van dit
nummer van Kriskras, doen we een actie. Indien je tussen 14 en 25 jaar oud bent
is de prijs € 40.
-als jullie het wisselgeld bij de bakker,
frituur, kapper, kruidenier... in onze
spaarpotjes steken.
-als jullie vierkante ijscrèmedozen van
2.5 liter verzamelen.
-als jullie ons producten die in de paaspakketjes kunnen bezorgen.
We komen graag langs om dit op te ha-
Met een budget van € 1200 kan je er een heel jaar zweefvliegen.
Deze kostprijs is enkel mogelijk omdat de club 100% draait op vrijwilligers.
Je kan ook kiezen voor ons vliegkamp dat in juli doorgaat. Voor studenten kost het
€ 695 voor niet-studenten: € 850.
Albatros is ook een beetje VDAB want meer dan vijftig leden ontdekten via onze
zweefvliegclub een job binnen de boeiende wereld van de luchtvaart.
We werken trouwens nauw samen met de grootste trainingorganisatie in onze regio: CAE Oxford Aviation Academy uit Steenokkerzeel .
Geldig tot 1 juni 2014! Alle kinderen van hetzelfde gezin kunnen op voorlegging
van dit artikel uit Kriskras van deze promotie genieten.
Meer info over de club op www. zweefvliegen-hasselt.be
17.
ZWEEFVLUCHT VAN 1058 KM VANUIT KIEWIT:
primeur in België voor Albatros!
sel. Je vind thermiek meestal onder
mooie bloemkoolwolken. Zweefvliegers
draaien rondjes in die luchtbellen om
hoogte winnen. Met die extra hoogte
kunnen ze dan weer afstand afleggen,
net zoals de vogels.
De NIMBUS
Op zondag 17 juni 2012 werd er geschiedenis geschreven bij Albatros.
Ken Evens (Albatros ZweefvliegclubKiewit) en Tijl Schmelzer (Viersen-Keiheuvel) vlogen de grootste opgegeven
proef ooit vanuit België. Het was ook de
eerste zweefvlucht van meer dan 1000
km van op Kiewit.
Hieronder het verhaal van deze memorable vlucht.
Tijl Schmelzer had het idee om de stijgwinden boven de krachtcentrales in Duitsland
te gebruiken om zo extra grote zweefvluchten te maken. Zweefvluchten van
500 km tot 750 km zijn niet uitzonderlijk vanuit België maar veel groter dan
dat is zelden mogelijk. Tenzij… je gebruik zou kunnen maken van de thermiek die boven de krachtcentrales in
Duitsland ontstaat. Thermiek is warme
lucht die opstijgt onder de vorm van
grote luchtbellen, een beetje zoals een
luchtballon maar dan zonder omhul18.
Het idee van Tijl is eigenlijk heel eenvoudig. Vertrek vroeg en laat je slepen
of gebruik de kleine hulpmotor die de
moderne zweefvliegtuigen tegenwoordig aan boord hebben om naar het ideale
startpunt te vliegen zodat je gebruik kan
maken van de eerste thermiek. Vlieg dan
ongeveer 700 km tot aan de krachtcentrales en vervolledig de 1000 km boven
de centrales. Voilà, simpel hè!?
Wel… ja… en neen. Vliegen kunnen
we allemaal maar zo’n vlucht duurt
lang, heel lang. Geen automatische piloot maar zelf vliegen en van de eerste
tot de laatste seconde geconcentreerd
blijven. De beperkte bewegingsruimte
in de cockpit is ook niet te onderschatten, je gaat in de zwever zitten en weet
dat je de komende dertien uur eigenlijk
niet meer kan bewegen. Stel je voor dat
je, gewoon voor de lol, thuis dertien uur
op een stoel gaat zitten, vastgebonden,
zonder je even los te kunnen maken om
naar het toilet te gaan bijvoorbeeld, je
wordt waarschijnlijk zot! En toch is dat
iets wat we bij dergelijke grote en lange
vluchten als normaal beschouwen.
De voorbereiding.
Het denkwerk dat aan deze vorm van
1000 km vliegen is vooraf gegaan, heeft
honderden uren gekost. Gedurende
het winterseizoen heeft Tijl vele grote
zweefvluchten in de regio van de centrales geanalyseerd. Het vliegveld van
Kiewit bleek een ideale uitvalsbasis.
De hulpmotor mag je enkel voor de
startlijn of na de finishlijn gebruiken.
Gebruik je die motor toch tijdens de afstandsvlucht om een eventuele landing
in een veld te vermijden, dan eindigt
de vlucht daar. Aan boord bevindt zich
een registratiesysteem dat de volledige
vlucht opneemt inclusief het motorgebruik.
’s Vrijdags belt Tijl: “Wat denk je van
1000 km zondag”? Een deel van de
voorbereiding van een dergelijke grote
vlucht, is de verschillende weersvoorspellingen in het oog houden. Dankzij
Tijl zijn winterwerk, ziet hij ogenblikkelijk de mogelijkheden en zondag zou
er zich een kans voordoen. We spreken
af samen om met de grote Nimbus (26,5
m vleugels) te vliegen, dan kan Bert
Sr. Schmelzer, de vader van Tijl, met de
éénzitter Ventus hetzelfde proberen. De
twee zwevers moeten dan wel zowat
tegelijkertijd gesleept worden. Tijl blijft
het weer volgen en verhoogt de mogelijke vliegafstand zelfs tot 1250 km!
Zaterdag wordt de Nimbus al uit de
hangaar gehaald en in speciale beschermhoezen buiten vastgemaakt, de
vluchtcomputers worden geprogrammeerd. De slepers worden vooraan in de
hangaar gezet. Alles wat nu al klaar is, is
tijdwinst voor ’s morgens. We plannen
de Nimbus op het maximum startgewicht van 800 kg te vliegen, moeilijker
als de thermiek ’s morgens nog zwak is,
maar interessant om ‘s middags tegen de
wind op te boxen. Hoe zwaarder de zwever, hoe beter die door de lucht glijdt.
Terug thuis maak ik nog alle proviand
klaar voor ‘s anderendaags, eitje bakken
voor tussen de boterham, Aquarius, appels in partjes en Belvita koekjes.
Eindelijk is het dan zo ver.
“Het belangrijkste van een grote vlucht
is de wekker ’s morgens”, zegt Tijl! Die
gaat om 5u50. Koud water maakt mij
wakker. Ik maak mij rustig klaar, niet
rushen, niet stressen. De rit naar Kiewit
verloopt vlot. Ik ben benieuwd naar de
staat van het vliegveld van Kiewit want
het heeft gisteren avond en afgelopen
nacht nog heel hard geregend. Zou dit
invloed hebben op de weersvoorspelling,
vraag ik mij af? Beide zwevers staan al in
piste. De startbaan ligt er nat bij maar
het is te doen. Er zijn toch al heel wat
Albatrossers komen opdagen om te helpen en de start mee te maken.
Tijl brieft me over het weer. De update
van 6 uur geeft niet speciaal goed zweefweer, wel een lange vliegdag, begin
19.
van de thermiek rond 8u30. De weermodellen verschillen lichtjes. 1250 km
is te groot, ergens rond de 1100 km zou
moeten gaan. Tot nu toe was de grootste
proef ooit vanuit België 1041 km, daar
willen we over. Het wordt 1058 km en
stellen het vertrek een beetje uit om zeker te zijn van de vroege thermiek. Ook
Wil Janssens en Stijn Van Avermaet,
onze sleeppiloten, zijn er klaar voor en
worden door Tijl gebrieft over het vertrekpunt.
8u15, nog 25 minuten tot de start, ik
maak mij klaar in de Nimbus. Veel
plaats is er niet, eerst zien dat ik goed zit
want volgens ons schema zijn we vanavond pas terug rond 21u30. In extremis
zou dit kunnen uitlopen tot 22u27, dertig minuten na zonsondergang. Nadat
ikzelf goed vastgeriemd ben, volgen alle
extra’s: batterijen, drinken, eten, nog extra drank voor Tijl en… dan kan er bij
mij niets meer bij. De rest moet Tijl zien
weg te proppen. Ook dat lukt maar er
is echt wel geen plaats meer over. De
vluchtcomputers en extra gps-logger
gaan nu pas aan om de batterijen zoveel
mogelijk te sparen. De SPOT- gps tracker staat aan en zo kan het thuisfront onze
vlucht volgen via de computer. Ondertussen overlopen we nog eens alles. We
zijn er klaar voor. De sleepvliegtuigen
draaien de motoren warm.
Daar gaan we dan.
Om 8u39 geven we nog een laatste ‘salut’ naar tiploper pa en geeft Wil met het
Husky-sleepvliegtuig volle gas. Over
de radio horen we Stijn en Bert Sr. ook
vertrekken. Wil draait meteen naar links
20.
over de Kempische Steenweg heen.
Ik kijk achterom en zie dat het Robinsleepvliegtuig met de Ventus ons volgt.
We draaien verder links, nog voor de
Philips door, richting Ford Genk. Wil
volgt het kanaal naar Veldwezelt en
draait dan rechts naar Visé. De sleep
gaat op 450 m boven de grond, zo blijven we onder het luchtverkeersgebied
van Luik. Eenmaal onder het luchtverkeersgebied uit klimmen we naar 1000 m.
De wolken hangen op ongeveer 700 m,
het is een prachtig schouwspel. Net voor
de startlijn koppelen we los, de hulpmotor gaat buiten voor de motortest, geen
tijd te verliezen.
Eenmaal de hulpmotor terug binnengeklapt is, gaan we direct over de
startlijn, 9u10. We glijden nu boven de
wolken, langs Aken door. Op weg naar
de centrale van Weisweiler.
Wie interesse heeft voor het verdere verloop van de vlucht met alle technische
details vindt het volledige verhaal op de
website www.zweefvliegen-hasselt.be
onder rubriek Nieuws + Archief.
De vlucht gaat tussen de luchtverkeersgebieden van Keulen en Düsseldorf
door. Over het heuvelachtige Sauerland,
Arnsberg, Warburg en de hooggelegen
Harz regio gaat het richting keerpunt
Bornstedt net voor Magdeburg (vlak
bij Berlijn). Het keerpunt wordt gerond
om 13u10.
Via Siegen gaat het richting Kiewit
maar vooral richting centrales die voor
de stijgwinden moeten zorgen om de
vlucht tot een succes te maken. Dat het
spannend wordt lees je in de volgende
alinea’s.
“We zitten terug op schema en we voelen dat de kans op slagen toeneemt. Omdat het stijgen, op één of twee uitzonderingen na, nooit echt super is, moeten
we regelmatig onze vooropgestelde weg
onder de wolken aanpassen. Uiteindelijk
vinden we boven het Sauerland dan toch
opeens die twee en bijna 3m/s waar we
de hele vlucht al naar snakken! Het gaat
nu terug naar de corridor tussen Keulen
en Düsseldorf, even hier en daar wat bijdraaien in een beetje stijgen en dan door
naar Dormagen. “Daar stijgt het altijd”, zegt Tijl, “en van daaruit kunnen
we rechtstreeks naar de centrales van
Niederaussem en Weisweiler” Die
zullen we dan in het totaal tien keer
moeten overvliegen om de 1000 km vol
te maken.
wind. Maar dan… een paar turbulente
kloppen en we worden in onze stoel
gedrukt... Wat is dat? Dit lijkt op een raketstart! De instrumenten die het stijgen
aanduiden gaan tegen de aanslag en bliven daar staan, de vluchtcomputer geeft
6.5 m/s aan. Tijl en ik lachen om de
brute kracht waarmee we letterlijk omhoog gegooid worden. Een vijftal toeren
en we zitten op 1200 m! Nu door naar
Weisweiler. Terug hetzelfde scenario,
riemen aantrekken, door het zakken uitvliegen en de vario’s gaan opnieuw even
tegen de aanslag. Een heel turbulente
luchtbel brengt ons snel van 780 tot
1300 m. Op naar het tweede keerpunt. “
“ Ik stuur de Nimbus deze keer een beetje
De centrales van Niederhaussem en
Weisweiler.
En dan is het zover. “Gordels extra
aantrekken”, zegt Tijl. Net voor Niederaussem gaan we even in vrije val. De
lucht die boven de centrale naar boven
geduwd wordt, wordt er rond aangezogen en dat zorgt voor een sterke daal21.
len uit en stoppen bij de Albatrossers die
ons staan op te wachten. De cockpit gaat
open, applaus barst los, iedereen lacht,
felicitaties van
alle kanten. Ik zie
zowaar vochtige
ogen bij pa, het
doet hem duidelijk iets.”
“Ze stoppen ons
een pintje toe,
Tijl en ik klinken. Het gevoel
is onbeschrijflijk,
blij, moe… . Kiewitenaar Ken Evens en Tijl Schmelzer: Dolgelukkig!
Ik weet dat we iets heel speciaal hebben
Terug naar Kiewit.
“We hebben nu 500 m extra reserve- gedaan en toch besef ik het niet helemaal.
hoogte en vertrekken naar ons finish- De vijfde 1000 km ooit vanuit België,
punt. De zon staat al lager en kleurt de eerste keer van op Kiewit en de grootlucht. Op 10 km accelereren we naar ste opgegeven zweefvlucht aller tijden
200 km/u. Na exact 11 uur, 56 minuten vanuit België, 1058,7 km. Totaal vlogen
en 39 seconden vliegen over de hele we 12 uur en 53 minuten, gemiddelde
proef, gaan we door de finishlijn, het- snelheid over de proef was 88,9 km/u.
zelfde punt als onze startlijn. We zijn En in wat voor omstandigheden, echt
blij, het is gelukt, maar de vlucht is verre van goed zweefweer. Ook komt
nog niet voorbij. We moeten nog naar het besef dat Tijl gelijk heeft en dat we
Kiewit en moeten geconcentreerd blij- op deze manier veel groter kunnen als
de omstandigheden beter zijn, 1250 km,
ven tot het einde.”
1500 km? De toekomst zal het uitwi“Eenmaal in de buurt van de Ford kun- jzen.”
nen we uitklimmen en geraken we
ook op eindaanvlucht voor Kiewit en “Ook in de dagen na de vlucht zijn de
draaien we nu recht op koers naar het reacties overweldigend, ze blijven maar
vliegveld van Kiewit. Tegen 250 km/u komen de telefoontjes, sms-sen, mails
sjeezen we voorbij Albatros en overvlie- en reacties op facebook… niet te doen.
gen we heel het veld. Daarna optrekken, Bijzondere dank gaat uiteraard naar Tijl
wiel uitklappen en terug oplijnen met de voor de volharding om zo’n grote vlucht
landingsbaan. Ik geef de controle terug samen te plannen. Het was puur genieaan Tijl, de landing is voor hem en hij ten.”
maakt er een hele mooie van. We bol- Ken Evens
22.
meer zuid om rond het luchtruimgebied
van Jülich te gaan, er over wordt te krap.
En dan komen de magische woorden van
Tijl, “proficiat
met uw eerste
1000
km”!
Het tovert een
glimlach op
mijn gezicht.
Maar toch is er
ogenblikkelijk
terug de focus,
nog 58 km tot
de finish.”
WERKEN OP HET STEDELIJK DOMEIN
KIEWIT IN KADER VAN HET PROJECT
3watEr.
Op 3 december 2013 nodigde Stad
Hasselt de buurtbewoners van Domein
Kiewit uit voor een informatieavond
omtrent de werken die in 2014 op het
natuurdomein zullen uitgevoerd worden. We werden vriendelijk ontvangen
door Hanne Verhuizen, coördinator.
Geert Vande Kerkhof, groenambtenaar van de stad Hasselt, gaf een boeiende uiteenzetting:
Europees natuurgebied.
Domein Kiewit maakt deel uit van de
Wijers (wijer betekent kweekvijver,
poel), een uniek gebied in Limburg
met meer dan duizend vijvers, samen
goed voor zo ‘n 700 hectaren. Het is
een thuis voor heel wat zeldzame dieren
plantensoorten.
Zonder deze vijverstreek als ‘kraamkamer’ zouden soorten
zoals de roerdomp
en de boomkikker in Vlaanderen
al uitgestorven zijn.
In Domein Kiewit
wil men deze twee
soorten
opnieuw
een thuis geven.
met het Agentschap voor Natuur &
Bos (op provinciaal niveau), enkele
overige gemeenten en grootgrondbezitters waaronder de Hasseltse familie
Kumpen, een project in bij Europa.
Dit om concreet werk te maken van
de zo nodige ingrepen in het landschap. Domein Kiewit zet zo in op
het herstel van de vroegere vijvers.
Dit project wordt gecoördineerd door
het ELO -European Landowners Organisation- en kreeg de naam 3watEr:
een
project
rond
water
met 3 E ’s voor Economie – Educatie – Ecologie.
Het project steunt het herstel van de
vroegere vijvers op Domein Kiewit.
Daarom diende de
Stad Hasselt samen
23.
Waarom werken uitvoeren in deze
gebieden?
De Vogelrichtlijn (route van trekvogels) en de Habitatrichtlijn (woongebied) zijn richtlijnen van de Europese Unie waarin aangegeven wordt
welke soorten en welke typen natuurgebieden beschermd moeten worden
door de lidstaten. De lidstaten mogen
zelf kiezen hoe ze dat willen doen.
De gebieden die vallen onder
de beide richtlijnen moeten uitgroeien tot een Europees netwerk
van natuurgebieden. Dat netwerk
wordt Natura 2000 genoemd.
Voor herstelwerken in deze Natura
2000 gebieden geeft Europa geld:
Life+ middelen. De Wijers vallen
hieronder, Domein Kiewit dus ook.
Concreet
In 2013 zijn er twee vijvers in hun
oorspronkelijke staat hersteld:
24.
*De Schoenbrouckvijver, zij het door
een opdeling in de
huidige Schoenbrouckvijver (eerste oude vijver) en
een tweede Boomkikkervijver. De
Schoenbrouckvijver is omheind
met een hekwerk.
De
Galloways
kunnen in de winter nog in het raster, zo onderhouden ze mee de dijken.
Vanaf het voorjaar, als het riet opschiet
en er lekkere jonge scheuten rond de
vijver groeien, wordt het raster weer
gesloten. Het houdt ook de honden die
graag willen zwemmen, uit de vijvers.
*De oevers van De Parkvijver,
zijn niet meer afgeboord met houten
paaltjes zoals vroeger. De eendjes
kunnen nu gewoon de vijver in wandelen.
*Er werd beslist de tweede oude vijver niet opnieuw uit te graven. Reden: op die plaats is er een begroeiing zoals die oorspronkelijk bestond
op het Domein Kiewit dwz zonder
dennen, Amerikaanse eik, Vogelkers,
wel aanplanten van loofbomen zoals Elzen, Zomereiken en Berken.
Men legde er een knuppelpad tussen
de Kiewitdreef en de Schoenbrouckvijver.
Voor 2014:
1.de Mokenwijer werd opnieuw uitgegraven (december 2013 - januari
2014). De vijver is 265 m lang, beslaat ongeveer 2 ha en is 30 tot 50 cm
diep, tot aan de ijzerhoudende laag.
De concrete inbedding van de Mokenwijer zie je hieronder. Op de Schrijnbroekbeek wordt er een dam geïnstalleerd om water naar de vijver te leiden
indien nodig. De Schrijnbroekbeek
is een regenbeek dwz als het lange
tijd droog is krijgen de vijvers natuurlijk ook geen water. In Bokrijk
worden de vijvers
door “natte” beken, waterhoudende beken, gevoed.
De bestaande gracht
die instaat voor de
afwatering van de
bewoonde
percelen blijft parallel
bestaan. De Mokenwijer kan ‘afgelaten’ worden via
een of twee moniken aan de laagste
zijde. Rond de vijver wordt een dijk
aangelegd die men wil laten begroeien
met riet. De vijver is bedoeld als rustige natuurplek, er zal dus geen vast
wandelpad naar aangelegd worden.
2. Opruimen van de Kiewitdreef
Na de “Pukkelpopstorm” in 2011 is er
nog heel wat opruimwerk te
doen.
Dat gebeurde nog niet,
wel het dringende opruimwerk,
omdat het enorm veel tijd kost.
In de weiden naast de Kiewitdreef
liggen nog vele omgevallen boomstammen. De dode houtstukken zullen worden verwijderd. Ook de bomen die ouder zijn dan 10 jaar. De
nog levende stammen blijven liggen omdat ze een biotoop zijn voor
onder anderen zeldzame zwamsoorten, paddenstoelen en mossen.
Er staat ook een zeer oude populierensoort. Deze hebben in hun kruin ma
retakken, die op de zure bosgronden
normaal gezien niet groeien. Hier is
de Mokenwijer achter de huizen in de Zavelvennestraat
25.
Ze mogen op “pensioen” op een boerderij in Mechelen. Die speciaal voor
hen gebouwd is. Slachten voor het
vlees is geen optie. De dieren zijn oud
en het vlees is zeer taai. Als je Galloway wil eten moet dat vlees zijn van een
dat wel zo omdat de populieren vele
meters diep wortelen tot in de zoete
moeraslaag. Van deze oude boomsoort wil men hier in het najaar een
aantal exemplaren aanplanten als ook
van de zomereik.
de overige meters ook te vervangen. Beide projecten gelijktijdig
uitvoeren was even niet haalbaar.
3. Knuppelpaden vervangen
dier niet ouder dan een half jaar. Galloway’s worden zo ‘n 16 à 17 jaar oud.
De knuppelpaden zijn sneller versleten dan men had gedacht. Daarom
heeft Natuurpunt gezocht naar een
duurzame houtsoort om ze te vervangen. Ze opteerden voor een zeer
harde grenen houtsoort waarvoor
ze 15 jaar garantie krijgen.. Er zullen 120 m vervangen worden. Voor
het gemak van wandelen voor mens
en dier zal er op de paden kippengaas vastgemaakt worden worden.
Jos Coteur, voorzitter van Natuurpunt Hasselt-Zonhoven, vertelt over
de Galloways, die eigendom zijn van
Natuurpunt.
‘Achter de hondenclub’ zijn op het
Domein Keiwit alvast enkele tientallen meters knuppelpad vervan
gen. Het Regionaal Landschap Lage
Kempen heeft deze aanleg mogelijk gemaakt, dit met steun van het
Europese Life+. De aanleg startte in de week van 13 januari en
is vandaag klaar. Stad Hasselt engageert zich om hier dit voorjaar
“De kudde heeft hier zo ‘n 105 ha
graasweiden. In theorie zouden er
maar vijfendertig dieren mogen zijn
maar deze zomer is de kudde flink
aangegroeid, tot vijftig dieren. Er
moesten er dus een aantal verhuizen.
De keuze is vrij logisch: de jonge stieren moeten weg om inteelt te vermijden. De zieke en de oude dieren (ouder
dan 13 jaar) worden ook afgevoerd.
Zwammen op de stam
De stieren worden uitgeleend voor
kweekprojecten zowel in België als
in het buitenland, vooral Nederland
en Duitsland. De stieren van Domein
Kiewit zijn zeer in trek, het zijn sterke,
gezonde en mooie dieren.
In totaal heeft Natuurpunt in Vlaanderen zo ‘n 720 Galloways.
In Domein Kiewit stond het water-
26.
niveau van de vijvers zomer 2013
ontzettend laag. Ook in Bokrijk heeft
men de indruk dat het niveau van beken en vijvers daalt.
De vijver langs de Putvennestraat
hield wel de hele zomer water. Dat
komt omdat de bodem geasfalteerd
is. Het water kan niet weg. Waar
eerst de bedoeling van deze vijver
was om overtollig water te bufferen, is het nu in gebruik als een
spaarbekken en als visvijver, voor
de liefhebbers natuurlijk.
Zo, nu heb je zeker veel om op te
letten en naar te kijken als je weer
eens gaat wandelen op Domein
Kiewit.
Geniet er van!
Chris Goyens
Voor suggesties of bemerkingen over
het onderhoud van de knuppel- en wandelpaden maar ook over allerhande
andere dingen, kan je tijdens de kantooruren terecht op 011 21 08 49 of aan
het onthaal links van de cafetaria. Via
mail kan dat via [email protected].
Brazil-Café op de Hei!!
WK Voetbal op groot scherm in de Heiwind.
Op de Hei zal het WK voetbal op groot scherm worden weergegeven in de zaal
Heiwind. Voor en na de uitzending wordt er voor gepaste animatie gezorgd. in
de Kriskras van mei.
Iedereen is welkom, toegang vrij.
27.