Gemeente Waalwijk, Visie op de boodschappenstructuur Gemeente Waalwijk Gemeente Waalwijk, Visie op de boodschappenstructuur Gemeente Waalwijk Rapportnummer: 203X00747.061849_2 Datum: 30 november 2010 Contactpersoon opdrachtgever: Mevr. O. Renders, Dhr. D. Douma Projectteam BRO: Aiko Mein, Rob Soeterboek Trefwoorden: Waalwijk, supermarkten, detailhandelsstructuur Bron foto kaft: Hollandse Hoogte 9 Beknopte inhoud: In Waalwijk staan diverse plannen voor versterking van het supermarktaanbod op stapel. In dat kader is de vraag gerezen wat de distributie-planologische haalbaarheid c.q. wenselijkheid is van deze uitbreidingen. Als antwoord hierop is aan BRO verzocht een (distributieplanologisch) onderzoek naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het supermarktaanbod in Waalwijk uit te voeren. BRO Hoofdvestiging Postbus 4 5280 AA Boxtel Bosscheweg 107 5282 WV Boxtel T +31 (0)411 850 400 F +31 (0)411 850 401 Inhoudsopgave pagina 1. VOORAF 1.1 Aanleiding 1.2 Boodschappen doen en supermarkten 1.3 Leeswijzer 3 3 3 4 2. UITGANGSPUNTEN 2.1 Winkelaanbod gemeente totaal 2.2 Winkelstructuur dagelijkse artikelen 2.3 Draagvlak 2.4 Functioneren 2.5 Résumé 5 5 6 10 13 15 3. KADERS VOOR DE VISIE 3.1 Trends 3.2 Beleid 3.3 Planinitiatieven 3.4 Marktmogelijkheden 3.5 Résumé 17 17 19 20 21 23 4. EFFECTEN EN VISIE OP DE STRUCTUUR 4.1 Effecten 4.2 Uitgangspunten ten aanzien van de structuur 4.3 Visie op de boodschappenstructuur 4.4 Ten slotte 25 25 25 26 30 BIJLAGE BIJLAGE 1: BEREKENINGEN VOOR DE GEMEENTE ALS GEHEEL Inhoudsopgave 1 1 1. VOORAF 1.1 Aanleiding In Nederland is de supermarktwereld sterk in beweging en de concurrentie tussen de verschillende formules is hevig. In z’n algemeenheid geldt dat de supermarkten gemiddeld steeds groter worden om zo aan de wensen van de consumenten te kunnen blijven voldoen. Ook in Waalwijk zijn er meerdere initiatieven om de supermarkten te moderniseren en uit te breiden, al of niet in combinatie met een verplaatsing. Gelet op de vele initiatieven is de vraag gerezen wat de haalbaarheid c.q. wenselijkheid is van al deze uitbreidingen van het supermarktaanbod, dit bezien vanuit de huidige en wenselijke structuur van boodschappencentra. De vigerende detailhandelsnota stamt uit 2003 en is verouderd, waardoor deze nota niet meer goed als toetsingskader kan dienen. Daarom is aan BRO verzocht een (distributieplanologisch) onderzoek naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het supermarktaanbod in Waalwijk uit te voeren. Hierin spelen niet alleen kwantitatieve aspecten een rol, maar vooral ook kwalitatieve elementen zoals de keuzemogelijkheden voor de consument, de leefbaarheid van de verschillende woongebieden, de regionaal verzorgende positie van Waalwijk, etc.. 1.2 Boodschappen doen en supermarkten In voorliggend onderzoek staat het boodschappen doen centraal, het aanschaffen van dagelijkse benodigde artikelen zoals levensmiddelen of persoonlijke verzorgingsartikelen. Dergelijke aankopen worden gewoonlijk met een hoge frequentie gedaan, veelal in de nabijheid van de woonomgeving. Binnen de boodschappensector zijn de supermarkten door hun omvang en brede assortiment structuurbepalend. Supermarkten vormen binnen de detailhandel samen met voedings- en genotmiddelenspeciaalzaken en winkels op het vlak van persoonlijke verzorging zoals drogisterijen en parfumerieën de sector dagelijkse artikelen. Deze sector vormt het uitgangspunt voor de berekeningen in deze rapportage. Hoofdstuk 1 3 1.3 Leeswijzer Gestart wordt met het analyseren van de huidige winkelstructuur (vooral de structuur van boodschappencentra) in Waalwijk. Hierbij wordt ingegaan op de aanboden vraaggegevens die deze structuur typeren. Hoofdstuk 3 zoomt vervolgens in op trends, initiatieven en marktmogelijkheden. In hoofdstuk 4 is op basis van de analyses de haalbare c.q. wenselijke structuur van boodschappencentra in Waalwijk vorm gegeven. De supermarktinitiatieven zijn getoetst aan deze structuur en op hun effecten beoordeeld en vervolgens vertaald naar de verschillende winkelgebieden, in de vorm van uitgewerkte winkelgebiedprofielen. De grootste nieuwe uitbreidingslocatie van de gemeente Waalwijk, Landgoed Driessen, ligt fysiek tegen de kernen Waalwijk en Sprang-Capelle aan. Er is in de verschillende gemeentelijke publicaties en statistieken geen eenduidigheid over de kern waar deze nieuwe woonwijk toe gerekend wordt. In deze rapportage is er voor gekozen Landgoed Driessen onder de kern Sprang-Capelle te laten vallen omdat deze het dichtste bij ligt. 4 Hoofdstuk 1 2. UITGANGSPUNTEN 2.1 Winkelaanbod gemeente totaal De gemeente Waalwijk had per 1 januari 2010 45.777 inwoners en bestaat uit de kernen Waalwijk, Sprang-Capelle en Waspik. In totaal is er in de gemeente ca. 124.850 m² winkelvloeroppervlak (wvo) aanwezig, verdeeld over 347 winkels. Niet minder dan 87% van het winkelvloeroppervlak is in de kern Waalwijk gevestigd. Van het dagelijkse winkelvloeroppervlak is ca. 72% hier aanwezig, in Waspik 15% en in Sprang-Capelle 17%. Opgemerkt moet worden dat de C1000 aan het Bloemenoordplein in Waalwijk-kern in de aanbodcijfers is opgenomen met 600 m² wvo, hoewel deze zaak momenteel gesloten is. De sluiting is echter tijdelijk en het pand wordt herbouwd. Tabel 2.1 Gemeente Waalwijk: Omvang winkelaanbod Dagelijks Aantal Niet-dagelijks m² wvo Winkels Waalwijk 50 Aantal Totaal m² wvo winkels 11.360 213 Aantal m² wvo winkels 98.410 263 109.770 Sprang-Capelle 14 2.550 42 7.090 56 9.640 Waspik 12 1.680 17 4.370 29 6.050 Totaal 76 15.590 271 109.870 348 125.450 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 Dagelijks aanbod per 1.000 inwoners Per 1.000 inwoners is er ca. 340 m² wvo aan dagelijks winkelaanbod aanwezig, hetgeen min of meer in lijn is met het landelijke gemiddelde. Het aanbod per hoofd is in Waspik vrijwel gelijk aan het gemeentelijke gemiddelde, maar in Sprang-Capelle is zowel absoluut als relatief weinig aanbod aanwezig (ca. 224 m² wvo per 1.000 inwoners, in kernen met 10.000-15.000 inwoners landelijk ca. 400 m² wvo). In de kern Waalwijk is nu 390 m² wvo per 1.000 inwoners aanwezig, iets meer dan het landelijke gemiddelde voor plaatsen met ca. 30.000 inwoners. Supermarktaanbod Momenteel zijn er 13 supermarkten in de gemeente Waalwijk gevestigd, met een totaal winkelvloeroppervlak van ca. 10.600 m². De kern Waalwijk herbergt 9 supermarkten en de kernen Sprang-Capelle en Waspik ieder 2. Het supermarktaanbod maakt circa 67% uit van de verkoopruimte in de dagelijkse artikelensector. Dit is een normaal aandeel, maar de gemiddelde supermarktomvang is met circa 815 m² wvo enigszins beperkt. Hoofdstuk 2 5 2.2 Winkelstructuur dagelijkse artikelen 2.2.1 Kern Waalwijk De kern Waalwijk beschikt over een dagelijks aanbod van 10.760 m² wvo verspreid over 49 winkels. Het aanbod is zowel qua aantal vestigingen als winkelmeters goed vergelijkbaar met referentiewoonplaatsen. De branche persoonlijke verzorging is hierbinnen naar omvang sterk vertegenwoordigd. Tabel 2.2 Kern Waalwijk: Winkelaanbod vergeleken Waalwijk Vergelijkbare woonplaatsen (29.160 inwoners) (20-000 - 30.000 inwoners) aantal m² wvo 39 9.135 m² wvo aantal m² wvo 36 8.996 250 per winkel Levensmiddelen m² wvo per winkel 234 Persoonlijke verzorging 11 2.221 202 10 1.532 153 Dagelijks 50 11.356 227 46 10.527 229 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 Waalwijk kent een winkelstructuur waarin het centrum een prominente rol speelt, ook op het gebied van dagelijkse artikelen. Ruim de helft van de dagelijkse artikelenwinkels is hier aanwezig en 51% van de verkoopruimte. Binnen de dagelijkse sector is vooral het aanbod aan persoonlijke verzorging sterk in het centrum geconcentreerd. Het levensmiddelenaanbod bevindt zich voor 42% in het centrum. In volgende tabel is een overzicht gegeven van de spreiding van het dagelijkse aanbod naar winkelconcentratie binnen de kern Waalwijk. Tabel 2.3: Spreiding dagelijkse artikelenaanbod kern Waalwijk Winkelgebied Centrum Levensmiddelen Persoonlijke verzor- Totaal dagelijkse ging artikelen Aantal m² wvo Aantal M² wvo Aantal M² wvo 19 3.808 8 1.986 27 5.794 Bloemenoordplein 2 635 - - 2 635 Doctor Kuijperlaan 3 908 2 175 5 1.083 Sint Antoniusstraat 2 410 - - 2 410 Overig Waalwijk 13 3.374 1 60 15 3.434 Totaal 39 9.135 11 2.221 49 11.356 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 Supermarktaanbod Binnen de dagelijkse artikelensector vormen de supermarkten de belangrijkste elementen. In Waalwijk is ca. 7.450 m² wvo aan supermarktaanbod gevestigd, verdeeld over 9 supermarkten. Het supermarktaanbod neemt bijna 66% van het dagelijkse 6 Hoofdstuk 2 artikelenaanbod in en ruim 82% van het levensmiddelenaanbod. Landelijk is dat respectievelijk ca. 69% en 81%. Albert Heijn is de enige centrumsupermarkt van een moderne omvang. Zowel de Aldi, de Jumbo als de Plus zijn naar de huidige maatstaven erg klein van omvang voor dergelijke zaken. Tabel 2.4 Kern Waalwijk: Supermarktaanbod Formule Winkelgebied m² wvo Albert Heijn Centrum Aldi Centrum 1.480 420 Jumbo Centrum 880 Lidl BWC Doctor Kuyperlaan 820 C1000 BWC Bloemenoord Emin Verspreid Sint Antoniusstraat 380 Nettorama Verspreid Burg. Verwielstraat 1.250 Em-té Verspreid Grotestraat 1.250 Plus Verspreid Mozartlaan (600) 370 Totaal 7.450 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 Opvallend is dat er in de kern Waalwijk geen enkele bekende landelijke supermarktketen met meerdere vestigingen aanwezig is. De consument heeft daardoor de keuze uit een groot aantal verschillende formules. Binnen het aanbod zijn de meer prijsvriendelijke supermarkten sterk vertegenwoordigd. Een groot aandeel aan supermarktmeters is buiten de winkelconcentraties gevestigd. De supermarkt aan de burgemeester Verwielstraat kan gezien worden als een solitaire supermarkt aangezien geen sprake is van een buurtwinkelcentrum vanwege het ontbreken van aanvullend dagelijks aanbod, de slijterij uitgezonderd. Het verspreide supermarktaanbod omvat daarmee een viertal supermarkten met een totaal winkelvloeroppervlak van 3.250 m². Dit is naar winkelmeters bijna 45% van het totale supermarktaanbod binnen de kern. Op het navolgende kaartbeeld zijn de verschillende winkelgebieden weergegeven alsook de solitaire supermarkten c.q. buurtsteunpunten. Hoofdstuk 2 7 Kaartbeeld 2.1 Waalwijk: Winkelstructuur Centrum Waalwijk: Hoofdwinkelgebied Het centrum is het winkelhart van Waalwijk. Het winkelzwaartepunt ligt in de Grotestraat, de Stationsstraat en het winkelcentrum De Els, een planmatig ontwikkeld, overdekte winkelgebied. Naast het uitgebreide en diverse recreatieve winkelaanbod omvat het centrum 27 winkels in de dagelijkse artikelensector. Naast supermarkten Albert Heijn, Jumbo en Aldi gaat het om speciaalzaken, waaronder enkele hoogwaardige, een viertal drogisterijen en twee parfumerieën. Met ca. 1.500 m² wvo beschikt de Albert Heijn over een moderne omvang, maar beide andere centrumsupermarkten zijn met respectievelijk ca. 875 en 415 m² wvo klein naar de huidige maatstaven. Binnen de persoonlijke verzorging kent Kruidvat met 700 m² wvo een grote omvang voor een drogisterij en ook parfumerie Douglas beschikt met 430 m² wvo over een moderne maat. Etos en Trekpleister kennen een wat kleinere omvang met respectievelijk 230 en 200 m² wvo. In het centrum is sprake van betaald parkeren, bij de nadere boodschappencentra elders in Waalwijk niet. Rond De Els waar de drie centrumsupermarkten gelegen zijn, is een ruim aanbod aan parkeermogelijkheden. 8 Hoofdstuk 2 Burgemeester Verwielstraat De winkelvoorziening aan de Burgemeester Verwielstraat bestaat naast de Nettorama supermarkt uit een Gall & Gall slijterij en een woninginrichtingszaak. In feite gaat het hiermee om een solitaire supermarkt. De Nettorama ligt met de rug naar de historische as (Westeinde) en de parkeermogelijkheden bevinden zich op een binnenterrein waar ook de entree van de supermarkt aan gelegen is. De externe presentatie van de zaak is matig. Doctor Kuyperlaan Het buurtwinkelcentrum aan de Doctor Kuyperlaan bestaat naast de Lidl supermarkt uit een bakker, slager, drogist, apotheek en bloemist. De ruimtelijke relatie tussen de ingang van de supermarkt en de speciaalzaken is niet optimaal. De indruk bestaat dat de speciaalzaken vooral dankzij de supermarkt nog bestaansrecht hebben. Het geheel heeft een enigszins gedateerde uitstraling. Sint Antoniusstraat Langs de Sint Antoniusstraat zijn verspreid enkele winkels gevestigd waaronder een Turkse supermarkt, een bloemist, een tabaks- en gemakszaak, een computerwinkel en een winkel in sportprijzen. Bloemenoord Het buurtwinkelcentrum Bloemenoord bestaat uit een tweetal naast elkaar gelegen strips waar onder meer een bakker, bloemist, kledingzaak, computers en parket/laminaatzaak in gevestigd zijn. Het geheel maakt een sterk verouderde indruk en de inrichting van de winkelomgeving is ook niet meer up-to-date. Aan de kop van de strips wordt gewerkt aan een nieuw gebouw waar de tijdelijk opgeheven C1000-supermarkt in terug komt (de oplevering wordt in 2011 verwacht). 2.2.2 Sprang-Capelle/Landgoed Driessen Het dagelijkse artikelenaanbod in Sprang-Capelle kent in totaliteit een bescheiden omvang, zeker nu de kern door de bouw van de woonwijk Landgoed Driessen qua inwonertal snel groeit. Van de beide aanwezige supermarkten kent de Em-té een redelijke omvang (ca. 1.100 m² wvo), maar de in het centrumgebied Vrijhoeve gelegen Plus is met ca. 830 m² wvo aan de kleine kant naar de huidge maatstaven. Zowel het levensmiddelenaanbod als het aanbod op het gebied van persoonlijke verzorging blijft dan ook sterk achter bij de referenties. De meeste dagelijkse artikelenwinkels (8) zijn in het centrumgebied gevestigd, de overige zaken (6), waaronder de Em-té supermarkt bevinden zich verspreid langs het centrale lint. Hoofdstuk 2 9 Tabel 2.5 Kern Sprang- Capelle/Landgoed Driessen: Winkelaanbod vergeleken Sprang Capelle/Landgoed Driessen Gemiddeld voor plaatsen met ca. (11.590 inwoners) 10.000-15000 inwoners Aantal m² wvo m² wvo per aantal m² wvo winkel Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Dagelijks 12 2.305 213 m² wvo per winkel 17 4.114 242 2 241 120 4 648 162 14 2.546 182 21 4.761 227 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 2.2.3 Waspik Voor een kern met ca. 5.060 inwoners kent Waspik een redelijk ruim en compleet winkelaanbod op het gebied van dagelijkse artikelen. Het aanbod is dan ook goed vergelijkbaar met de referentiewoonplaatsen. De beide supermarkten Plus (760 m² wvo) en Aldi (470 m² wvo) vullen elkaar qua marktsegment, waarop men zich richt, goed aan. De Aldi is centraal in het dorp gevestigd in een voormalige winkelstrip, de Plus ligt solitair, enigszins afzijdig van het dorpscentrum. Deze zaak kent ruime parkeermogelijkheden. Opvallend is wel het aantal slagerijen (3) en slijterijen (2). Nagenoeg het volledige dagelijkse aanbod is in het centrumgebied van Waspik gevestigd. Tabel 2.6 Kern Waspik: Winkelaanbod vergeleken Waspik Gemiddeld voor plaatsen met . (5.030 inwoners) aantal m² wvo 5.000 –7.500 inwoners M² wvo per Aantal m² wvo winkel Levensmiddelen Persoonlijke verzorging Dagelijks m² wvo per winkel 10 1.520 152 7 1.607 2 160 80 2 266 230 133 12 1.680 140 9 1.873 219 Bron: Locatus Retail Verkenner, september 2010 2.3 Draagvlak Het draagvlak voor het Waalwijkse winkelaanbod wordt in belangrijke mate gevormd door het aantal inwoners en door het bestedings- en koopgedrag van deze inwoners. Bevolkingsontwikkeling en woningbouw Gemeente Waalwijk Het aantal inwoners van de gemeente Waalwijk is de laatste jaren min of meer stabiel gebleven, maar tussen de kernen zijn wel verschillen. Waalwijk en Waspik laten een lichte daling zien en Sprang-Capelle een stijging als gevolg van de realisatie van Landgoed Driessen. Verwacht wordt dat het inwonertal in de gemeente de komen- 10 Hoofdstuk 2 de jaren zal stijgen. Uitgegaan wordt van ca. 48.100 inwoners in de richting van 2020 met een doorgroei naar ca. 49.550 in 2025 (CBS, Regionale Prognose Kerncijfers, 2010). Hier wordt van het eerste cijfer uitgegaan, een toename van ruim 5% ten opzichte van 2010. De woningbouw in de gemeente zal zich de komende jaren sterk concentreren in het gebied Landgoed Driessen ten noorden van Sprang-Capelle en ten westen van Waalwijk. Hier zullen tot 2025 ca. 2.700 woningen gebouwd worden en de wijk zal uiteindelijk ca. 7.000 inwoners tellen. Ook in Waalwijk zelf zullen nog ca. 1.000 woningen gebouwd worden. Naar de inschatting van BRO kan hierdoor het inwonertal min of meer stabiel blijven, ondanks de daling van de gemiddelde woningbezetting en de bouw van Landgoed Driessen. Deze nieuwe woonwijk zal weliswaar inwoners van Waalwijk-kern aantrekken, maar de te verlaten woningen zullen weer nieuwe bewoners krijgen. Ook in Waspik kan relatief nog tamelijk veel gebouwd worden waardoor hier wellicht een beperkte groei mogelijk is. Wel daalt door de gezinsverdunning het aantal inwoners in de huidige bebouwde kom van Sprang-Capelle. Dit geeft de volgende prognoses voor 2020. Tabel 2.7 Bevolkingsontwikkeling Gemeente Waalwijk 2010 Prognose 2020 Waalwijk 29.160 29.000 Sprang Capelle / Landgoed Driessen 11.590 14.000 Waspik 5.030 5.100 Totaal 45.780 48.100 Na 2020 zullen er nog ca. 1.450 inwoners in Landgoed Driessen bij komen, waardoor het inwonertal van Sprang Capelle/Landgoed Driessen doorgroeit naar ca. 15.450. Verdeling bevolking kern Waalwijk Binnen Waalwijk kan de volgende indeling gemaakt worden naar buurtcombinaties. Tabel 2.8 Buurtcombinaties Waalwijk-kern: Buurtcombinatie Centrum Buurten Centrum Aantal inwoners 4.288 Oost Baardwijk Laageinde De Hoef Bloemenoord/Meerdijk Anthoniusparochie Zanddonk (incl. bedrijventerrein) Besoyen Verspreid/bedrijventerreinen 7.833 Zuid West Totaal Hoofdstuk 2 Aanwezige supermarkten Albert Heijn Aldi Jumbo Lidl EM-TE 13.411 Plus (C1000) 3.626 Nettorama 29.158 11 De mogelijke woningbouwlocaties zijn redelijk evenwichtig verspreid over de kern Waalwijk, zodat verwacht mag worden dat er naar de toekomst toe geen grote verschuivingen tussen de buurtcombinaties zullen plaatsvinden. Gemiddeld bestedingsniveau Het inkomensniveau in de gemeente Waalwijk ligt volgens de meest recent beschikbare gegevens (CBS, Regionale Inkomensverdeling, 2006) op ca. € 13.200,- per hoofd van de bevolking per jaar en wijkt daarmee ca. 1% af van het landelijk gemiddelde inkomen van ca. € 13.300,- per hoofd van de bevolking per jaar. Het inkomen is van invloed op de bestedingen. Omdat het inkomensniveau minder dan 5% verschilt van het landelijk inkomen is het niet noodzakelijk een correctie op de bestedingen uit te voeren. Uitgegaan wordt van de landelijk gemiddelde toonbankbestedingen per hoofd van de bevolking. In de dagelijkse artikelensector liggen de meeste recente bestedingscijfers op ca. € 2.530,- per hoofd van de bevolking per jaar (HBD, 2009) incl. BTW). Koopstromen Uit het door BRO uitgevoerde Koopstromenonderzoek Midden-Brabant 2007 blijkt dat de koopkrachtbinding aan het eigen winkelaanbod in de gemeente Waalwijk ca. 84% bedraagt. Voor de dagelijkse artikelensector is dat tamelijk laag, want bij een goed aanbod wordt vaak ca. 90% of hoger gemeten. De verklaring hiervoor is met name gelegen in de koopkrachtafvloeiing vanuit Sprang-Capelle naar het nabij gelegen Kaatsheuvel, dat beschikt over een sterk supermarktaanbod (Albert Heijn, Jumbo, EM-TÉ, Aldi, Lidl). De koopstromen binnen de gemeente waren volgens het genoemde onderzoek als volgt verdeeld tussen de kernen: Tabel 2.9 Koopkrachtbinding kernen binnen gemeente Waalwijk en totaal (in %) Waalwijk Sprang-Capelle Waspik Totaal 88 19 32 66 Sprang-Capelle 1 48 1 12 Waspik 0 0 53 6 89 67 86 84 9 33 0 15 Waalwijk Subtotaal Kaatsheuvel Elders 2 0 14 1 Totaal 100 100 100 100 De koopkrachtbindingscijfers ronden we voor de gemeente als geheel en voor de afzonderlijke kernen af tot hele getallen. Uit de cijfers blijkt dat het aanbod in Waalwijk ook koopkracht uit Sprang-Capelle trekt en zelfs uit het verder weggelegen Waspik. Daarnaast zal koopkracht getrokken worden uit enkele buurgemeenten zoals Loon op Zand en Heusden. Het aandeel omzet van buiten raamt BRO voor de gemeente Waalwijk op ca. 10%. In Waal- 12 Hoofdstuk 2 wijk-kern zelf ligt dit aanzienlijk hoger (ca. 20%) omdat ook koopkracht uit beide andere kernen getrokken wordt, en daarnaast ook in bescheiden mate uit de buurgemeenten. Voor Sprang-Capelle wordt uitgegaan van een aandeel omzet van buiten de eigen kern van 10% en voor Waspik van 15%. 2.4 Functioneren Op basis van onze inzichten in het dagelijkse artikelenaanbod in de kernen van de gemeente Waalwijk en het aanwezige draagvlak (op basis van inwonertal, bestedingen, koopstromen) voor dit winkelaanbod is het functioneren benaderd. Uit de benadering volgt de vloerproductiviteit c.q. de gemiddelde omzet per m² wvo, de gangbare indicator voor het functioneren van het winkelaanbod. Tabel 2.10 Kern Waalwijk functioneren dagelijks aanbod benaderd Dagelijks, 2010 Inwonertal 29.160 Besteding per hoofd 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) 73,8 Koopkrachtbinding (%) 90% Gebonden bestedingen (mln.) 66,4 Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) 20% Omzet door toevloeiing (mln.) 16,6 Totale omzet (mln.) 83,0 Huidig m² wvo 11.360 Omzet per m² wvo 7.300 Tabel 2.11 Kern Sprang-Capelle functioneren dagelijks aanbod benaderd Dagelijks, 2010 Inwonertal 11.590 Besteding per hoofd 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) 29,3 Koopkrachtbinding (%) 50% Gebonden bestedingen (mln.) 14,7 Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) 10% Omzet door toevloeiing (mln.) 1,6 Totale omzet (mln.) 16,3 Huidig m² wvo 2.550 Omzet per m² wvo 6.400 Hoofdstuk 2 13 Tabel 2.12 Kern Waspik functioneren dagelijks aanbod benaderd Dagelijks, 2010 Inwonertal 5.030 Besteding per hoofd 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) 12,7 Koopkrachtbinding (%) 60% Gebonden bestedingen (mln.) Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) Omzet door toevloeiing (mln.) Totale omzet (mln.) 7,6 15% 1,4 9,0 Huidig m² wvo 1.680 Omzet per m² wvo 5.350 Verschillen naar vloerproductiviteit Op basis van bovenstaande benadering en aannames functioneert het dagelijks aanbod in de afzonderlijk kernen op een verschillende niveau. In de kern Waalwijk wordt momenteel de hoogste vloerproductiviteit gerealiseerd, met ca. € 7.300,- per m² wvo. Dit ligt iets lager dan de landelijk gemiddelde vloerproductiviteit van € 7.590,- per m² wvo voor de sector dagelijkse artikelen. De gerealiseerde vloerproductiviteiten in Sprang-Capelle en Waspik blijven achter bij deze referentiewaarde. Puur cijfermatig functioneert het aanbod in de kern Waalwijk op een normaal niveau en is er in Sprang-Capelle en Waspik sprake van een minder goed functioneren. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat in kleinere kernen overwegend lagere vloerproductiviteiten gerealiseerd worden dan in grotere. Bij een lagere gemiddelde vloerproductiviteit kan op individueel niveau overigens ook sprake zijn van goed functioneren, bijvoorbeeld als de huisvestings- en/of personeelslasten relatief laag zijn. Marktruimte Bovenstaande berekeningen geven aan dat er in de huidige situatie cijfermatig geen marktruimte aanwezig is voor een uitbreiding van het dagelijkse artikelenaanbod in zowel Waalwijk-kern, Sprang-Capelle en Waspik. Of de te verwachten ontwikkelingen (toename draagvlak, veranderingen in kooporiëntatie) er toe zullen leiden dat er naar de toekomst toe wel marktruimte ontstaat voor uitbreiding van de dagelijkse artikelensector binnen de gemeente Waalwijk zal verderop in deze rapportage blijken. 14 Hoofdstuk 2 2.5 Résumé • • • • Het dagelijkse artikelenaanbod in de gemeente Waalwijk kent in totaliteit een tamelijk gemiddelde omvang. In de kernen Waspik en Waalwijk is een normaal tot redelijk ruim aanbod aanwezig, in Sprang Capelle/Landgoed Driessen is relatief weinig aanbod aanwezig. De kern Waalwijk kent een zeer gevarieerd supermarktaanbod. Enkele supermarkten zijn wel aan de kleine kant naar de huidige maatstaven. Het centrum van Waalwijk kent met drie supermarkten en veel speciaalzaken een uitgebreid dagelijkse artikelenaanbod. Het aanbod is verder tamelijk sterk verspreid aanwezig. Het supermarktaanbod is wel sterk geconcentreerd in de noordelijke helft van de kern Waalwijk. Het dagelijkse artikelenaanbod in de kern Waalwijk realiseert een iets ondergemiddelde omzet per m² wvo, in Waspik en Sprang Capelle ligt de vloerproductiviteit duidelijk onder het landelijk gemiddelde. Hoofdstuk 2 15 16 Hoofdstuk 2 3. KADERS VOOR DE VISIE 3.1 Trends De consument is zeer veranderlijk. De eisen en het (koop)gedrag van de consument vandaag zijn anders dan bijvoorbeeld 10 jaar geleden. Ook de komende jaren zal de consument zich anders gedragen dan vandaag, mede onder invloed van demografische en maatschappelijke ontwikkelingen. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan de vergrijzing, de toename van de eenpersoonshuishoudens, de steeds belangrijker wordende rol van internet, etc.. De detailhandel krijgt te maken met een ander soort klant, waarop ook anders dient ingespeeld te worden. Navolgend een beknopt, op het boodschappen doen gericht, overzicht van trends. Toenemend marktaandeel supermarkten Het marktaandeel van supermarkten binnen de dagelijkse artikelensector neemt toe. Mede hierdoor krimpt het aantal speciaalzaken. Schaalvergroting De trend tot schaalvergroting zet door. Voor een rendabel functioneren is een steeds groter winkelvloeroppervlak nodig. In grote steden komen steeds vaker megasupermarkten voor, maar ook in de kleinere plaatsen is duidelijk een schaalsprong zichtbaar. Een moderne fullservice supermarkt op wijk- en buurtniveau beschikt tegenwoordig al over minimaal 1.250 à 1.500 m² wvo. Voor een discounter ligt dit iets lager op ca. 1.000 m² wvo. Met de schaalvergroting neemt het aantal kleinere supermarkten landelijk sterk af. Opleving stadsdeel-, wijk- en dorpscentra Er is een opleving van stadsdeel-, wijk- en dorpscentra zichtbaar. Het boodschappenaanbod wordt meer geconcentreerd en supermarkten in deze centra maken waar mogelijk een schaalsprong. Zij zijn op dit niveau de publiekstrekkers. Wijkwinkelcentra met meer dan één supermarkt zijn gebaat bij de combinatie van een fullservice supermarkt en een discounter. Deze supermarkten vullen elkaar aan en lokken in combinatie meer bezoekers. Kleine wijk- en buurtwinkelcentra sterk onder druk De kleine wijk- en buurtwinkelcentra staan onder druk. Het verzorgingsgebied van deze kleinere winkelcentra ligt meestal vast, namelijk de omliggende wijk c.q. buurt. Een vaak gezien beeld in Nederland is dat 10 à 15 jaar na realisatie het inwonertal in de wijk c.q. buurt weer daalt. Voor het winkelcentrum is dat problematisch omdat koopkrachttoevloeiing uit een andere wijk c.q. buurt vaak (haast) niet kan worden bewerkstelligd. Hoofdstuk 3 17 Het benodigd draagvlak voor winkels wordt door de eerder genoemde schaalvergroting juist steeds groter. Winkelcentra op de lagere niveaus ondervinden mede hierdoor problemen. Evenals de alsmaar kleiner wordende verzorgingsgebieden, vormt de verschuivende oriëntatie van kleinere naar grotere winkelcentra een bedreiging voor de kleine wijk- en buurtwinkelcentra. Vaak wordt onder invloed van deze factoren en specifieke bedrijfseconomische aspecten (kosten, schaal) de plaats van de traditionele supermarkt ingenomen door een (harde) discounter. Een metamorfose van buurtwinkelcentrum tot buurtzakencentrum komt zeer regelmatig voor. Verdringing en/of sanering van vooral kleinere winkels is al gewoon geworden. Het versterkte buurtwinkelcentrum De kwetsbaarheid van buurtwinkelcentra ligt in het feit dat vaak slechts één supermarkt als trekker functioneert. Veel traditionele buurtwinkelcentra transformeren naar buurtsteunpunt c.q. solitaire supermarkt. In deze centra is sprake van een duidelijke menging van functies, waarbij de winkelfunctie verder afneemt. Andere buurtwinkelcentra transformeren naar een soort van tussenvorm, tussen het buurten wijkwinkelcentrum in. Binnen deze zogenaamde versterkte buurtwinkelcentra vervullen vaak twee complementaire supermarkten de rol van trekker en is het aanvullende winkelaanbod beperkt. Toenemende mobiliteit versus vergrijzing Door de toenemende mobiliteit kiezen consumenten er steeds sneller voor om buiten de eigen wijk inkopen te doen en te winkelen. Echter, voor het doen van de dagelijkse boodschappen blijft de consument bij voorkeur nog altijd dicht bij huis. Aspecten als autobereikbaarheid en parkeermogelijkheden worden daarbij wel steeds belangrijker. Voor de dagelijkse artikelensector betekent dit, ook in relatie tot de vergrijzing, dat het aanbod in wijken en buurten perspectief behoudt. Voorwaarde is wel dat het aanbod voldoet aan het verwachtingsbeeld: voldoende keuzemogelijkheden, adequate prijsstelling, moderne uitstraling, zowel intern (winkelinrichting) als extern (omgevingskwaliteit). Toegenomen prijsbewustzijn De prijsstelling van producten is een belangrijke factor bij de keuze voor een supermarkt c.q. winkelcentrum. De klantentrouw staat onder druk. Wanneer wij elders een product goedkoper kunnen krijgen dan waar wij dit gewoonlijk kopen, zijn wij geneigd daarvoor van aankoopplaats te wisselen. Zowel in supermarktland (Aldi, Lidl) als in de niet-dagelijkse artikelensector (Hans Textiel, Wibra, Action) is het discountaanbod de laatste jaren opgenomen. Van een groei van het discountaanbod binnen de supermarktenbranche is overigens geen sprake meer door de prijsverlagingen bij en de grotere nadruk op huismerken de service-supermarkten. Diverse formules combineren nu een ruim assortiment met lage prijzen. 18 Hoofdstuk 3 Zondagsopenstelling Landelijk is het aantal supermarkten dat op zondag de gehele dag of een deel van de dag open is sterk toegenomen. Voor bijzondere gevallen biedt de winkeltijdenwet hier mogelijkheden voor. In veel gevallen wordt een beroep gedaan op de toerismebepaling. Zeer binnenkort zal de eerste kamer overigens een besluit nemen over een aanscherping van de regels op dit punt. In veel gemeenten maken supermarkten echter gebruik van de avondopenstellingsregeling (open vanaf 16.00 uur). Een gemeente kan per 15.000 inwoners een winkel ontheffing geven om dan open te zijn. In z’n algemeenheid waardeert de consument de extra mogelijkheid om boodschappen te doen. Een verlenging van de openingstijden betekent vaak een verschuiving van de omzet over de week, soms ook wel extra omzet. De kosten nemen echter ook toe. Verder resulteert de zondagsopening in een verandering in de concurrentieverhoudingen tussen winkels en winkelgebieden. Nadelige effecten zijn in theorie vooral te verwachten voor de kleinere winkelgebieden en winkels (zelfstandige ondernemers), maar een rechtsreeks verband is nog niet aangetoond. In Midden Brabant zal een onderzoek gedaan worden om inzicht te krijgen in de vraag in hoeverre een regionale aanpak van de zondagsopenstelling een toegevoegde (economische) waarde kan hebben voor de toeristisch-recreatieve beleving in dit gebied. De uitkomsten worden begin 2011 verwacht. 3.2 Beleid Met de invoering van de Nota Ruimte zijn de taken van het Rijk en de provincie veranderd. Het Rijk benoemt slechts de kaders van haar ruimtelijk beleid. De verantwoordelijkheden voor een nadere invulling ervan worden meer dan voorheen bij de provincies en gemeenten neergelegd. Het locatiebeleid (ABC beleid en PDV & GDV beleid) heeft plaats gemaakt voor een integraal locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen en kent daarmee geen specifiek ruimtelijk beleid meer voor de detailhandel. Het integrale locatiebeleid richt zich op bundeling van verstedelijking en economische activiteiten. Provincie Noord-Brabant Per 1 januari 2011 treedt de nieuwe Structuurvisie ruimtelijke ordening van de provincie in werking. Het beleid dat geldt op grond van de Interimstructuurvisie NoordBrabant dat is opgenomen in de Paraplunota Ruimtelijke Ordening wordt dan ingetrokken. Dit betekent een aanzienlijke deregulering en vereenvoudiging van de regelgeving waarmee gemeenten rekening moeten houden in de ruimtelijke besluitvorming. Hoofdstuk 3 19 In de concept structuurvisie ruimtelijke ordening is opgenomen dat de provincie streeft naar een robuuste, dat wil zeggen economisch levensvatbare voorzieningenstructuur. Vanwege de verwachte geringe groei van de bevolking is er een beperkte ruimte voor de uitbreiding van detailhandelsvoorzieningen. Daarom is het belangrijk zorgvuldig om te gaan met de bestaande winkelcentra. Dit ziet de provincie als een primaire verantwoordelijkheid van de gemeenten. De provincie stuurt op grootschalige, bezoekersintensieve ontwikkelingen met een regionaal en bovenregionaal karakter. De provincie Noord-Brabant onderscheidt vijf stedelijke regio’s waar verdere verstedelijking gestimuleerd wordt: Eindhoven-Helmond, Uden-Veghel, Waalboss, BredaTilburg en Bergen op Zoom-Roosendaal. In tegenstelling tot de stedelijke regio’s worden de groeimogelijkheden van de landelijke regio’s beperkt. De provincie stuurt in deze gebieden juist aan op inbreiding van de bestaande kernen, waarbij de plannen overeen dienen te komen met de aard van de kern. De provincie stuurt aan op versterking van het voorzieningenniveau in de stedelijke gebieden. Huisvesting van grootschalige bedrijvigheid en uitbreidingswijken worden juist in deze gebieden gestimuleerd. Grootschalige, publieksaantrekkende voorzieningen horen thuis in de stedelijke regio’s op goed ontsloten plekken. De voorzieningen in de landelijke regio's dienen daarentegen bezoekersextensief, kleinschalig en ‘vermengbaar’ te zijn. De voorzieningen moeten qua schaal en omvang passen bij de betreffende kern of gemeente en het is wenselijk dat de voorzieningen gemengd kunnen worden met andere functies zoals wonen. Gemeente Waalwijk In z’n algemeenheid is de Nota Detailhandelsbeleid uit 2003 erop gericht om vestiging van nieuwe winkels uit te sluiten buiten de hiervoor (paragraaf 2.3) aangegeven winkellocaties. Om de bestaande detailhandelsstructuur te beschermen en onwenselijke initiatieven te verhinderen, is aansluiting bij bestaande winkelgebieden uitgangspunt. De nota is echter verouderd en aan herziening toe. Ten aanzien van de nieuwe wijk landgoed Driessen is besloten hier geen “eigen” boodschappenvoorziening in te passen. De inwoners zijn voor hun boodschappen dus gericht op het aanbod in de omgeving. In dit verband wordt een upgrading van winkelcentrum Vrijhoeve in Sprang Capelle nagestreefd. 3.3 Planinitiatieven In de gemeente Waalwijk spelen diverse initiatieven voor verplaatsing en/of uitbreiding van bestaande supermarkten. De bekende planinitiatieven zijn: 20 Hoofdstuk 3 • • • • • Verplaatsing/vergrotinging EM-TÉ Laageinde. Nieuwe locatie nog niet definitief. Raming uitbreiding: + ca. 500 m² wvo. Herontwikkeling De Els: uitbreiding dagelijks artikelensector, met name door vergroting Albert Heijn en Jumbo. Een eerdere studie geeft + 1.150 m² wvo voor uitbreiding van de huidige huurders aan. Nieuwbouw C1000 Bloemenoordplein. + ca. 950 m² wvo: Per saldo uitbeiding 350 m² wvo. Vernieuwing/uitbreiding Plus: + ca. 850 m² wvo. Vernieuwing centrum Sprang-Capelle. Grotendeels invulling door verplaatsing en/of uitbreiding bestaand aanbod en uitbreiding: Raming: + ca. 500 m² wvo. Mogelijke toevoeging aan m² wvo: ca. 3.350 m² wvo, waarvan ca. 2.850 in de kern Waalwijk. Het aangegeven planvolume heeft alleen betrekking op het supermarktaanbod. Het is mogelijk dat het planvolume voor de hele dagelijkse artikelensector nog iets hoger ligt, vanwege (kleinschalige) uitbreidingsplannen van bijvoorbeeld drogisterijen en speciaalzaken. Verwacht mag echter worden dat, conform de landelijke trend, met de schaalvergroting van het supermarktaanbod er ook enkele speciaalzaken verdwijnen. 3.4 Marktmogelijkheden Uitgangspunten Navolgende tabellen geven een indicatieve berekening van de distributieve ruimte voor een uitbreiding van het winkelaanbod in de dagelijkse artikelensector. De berekeningen zijn gebaseerd op de volgende uitgangspunten: • Het verwachte inwonertal per kern voor 2020 is gehanteerd. Ca. 10 jaar is in de distributie-planologie een gebruikelijke termijn om vooruit te kijken. Bij een verdere bebouwing van Landgoed Driessen zullen de marktmogelijkheden in Waalwijk-kern en Sprang Capelle na 2020 nog iets toe kunnen nemen. Uiteraard is bij een kortere termijn minder marktruimte te berekenen vanwege de geringere bevolkingsgroei. • De beoogde versterking va het supermarktaanbod zal resulteren in een hogere koopkrachtbinding in Waalwijk en Sprang Capelle. Voor Waalwijk-kern geldt dat de koopkrachttoevloeiing toeneemt omdat de inwoners van Landgoed Driessen relatief sterk op het aanbod in Waalwijk gericht zullen zijn. • De berekening van de uitbreidingsruimte is gebaseerd op vloerproductiviteiten voor supermarkten, rekening houdend met de nu gerealiseerde vloerproductiviteiten. De landelijk gemiddelde vloerproductiviteit bedraagt voor supermarkten ca. € 8.670,-, maar het gaat in de gemeente Waalwijk specifiek om uitbreidingen van bestaande supermarkten. Meestal resulteert dat in een lagere gerealiseerde omzet per m² wvo (omzetverdunning). Hoofdstuk 3 21 • • • De bestedingscijfers van 2010 worden ook voor 2020 gebruikt. Voor de gehanteerde koopkrachtbindings- en koopkrachtoevloeiingspercentages geldt het uitgangspunt dat het aanbod en de aanbodstructuur daadwerkelijk versterkt zijn, waardoor het aanbod sterk aan aantrekkingskracht gewonnen heeft. De getallen zijn afgerond. Tabel 3.1 Kern Waalwijk: Marktmogelijkheden benaderd Dagelijks, 2020 Inwonertal 29.000 Besteding per hoofd € 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) Koopkrachtbinding (%) Gebonden bestedingen (mln.) Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) € 73,4 95% € 69,7 25% Omzet door toevloeiing (mln.) € 23,2 Totale omzet (mln.) € 92,9 Benodigde omzet per m² wvo € 7.500,- Haalbare omvang (m² wvo) 12.400 Aanwezige m² wvo 11.360 Uitbreidingsruimte m² wvo 1.000 Tabel 3.2 Kern Sprang Capelle / Landgoed Driessen: Marktmogelijkheden benaderd Dagelijks, 2020 Inwonertal 14.000 Besteding per hoofd € 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) Koopkrachtbinding (%) Gebonden bestedingen (mln.) Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) € 35,4 55% € 19,5 7,5% Omzet door toevloeiing (mln.) € 1,5 Totale omzet (mln.) € 21,0 Benodigde omzet per m² wvo €.7.000 Haalbare omvang (m² wvo) 3.000 Huidige omvang (m² wvo) 2.550 Uitbreidingsruimte m² wvo 450 Omdat er in het geval van Waspik geen grote mutaties in het inwonertal en de koopstromen van Waspik te verwachten zijn, is er naar de toekomst toe theoretisch geen uitbreidingsruimte aan te geven. 22 Hoofdstuk 3 Kwaliteit boven kwantiteit De benaderde distributieve ruimte is het resultaat van een berekening die is gebaseerd op meerdere aannames. Immers, het gaat om toekomstige ontwikkelingen die op voorhand nooit exact kunnen worden voorspeld. Zo kan het inwonertal onverwacht veranderen, kunnen de bestedingen sterk gaan stijgen of juist sterk dalen en kunnen de koopstromen toch iets anders lopen dan verwacht. De uitkomsten van bovenstaande berekeningen dienen dan ook als indicatief te worden bezien en niet als normatief. In dat verband is het van belang aan te geven dat bij ontwikkelingen vaak meer waarde dient te worden gehecht aan de kwalitatieve aspecten dan aan de kwantitatieve, distributieve mogelijkheden. Als de ontwikkeling, op een vanuit de structuur bekeken goede plek én passend in het beleid, resulteert in het verdwijnen van verouderd aanbod, dan is de detailhandelsstructuur er per saldo op vooruitgegaan. Immers, modern aanbod op een aantrekkelijke locatie is in de plaats gekomen en daar haalt de consument het meeste voordeel uit. Kortom, het realiseren van meer dan de berekende distributieve uitbreidingsruimte hoeft niet persé erg te zijn, vooropgesteld dat de effecten per saldo positief zijn. 3.5 Résumé • • • • Met name bij supermarkten is er sprake van een voortgaande trend tot schaalvergroting. Het aantal kleinere supermarkten en levensmiddelenspeciaalzaken neemt mede hierdoor af, en kleine buurt- en dorpscentra komen onder druk te staan. Voor het functioneren van boodschappencentra zijn een goede bereikbaarheid en autoparkeermogelijkheden belangrijke randvoorwaarden. Er zijn in Waalwijk meerdere plannen en concrete initiatieven voor een uitbreiding van bestaande supermarkten, al of niet in combinatie met een verplaatsing. In totaal gaat het om bij benadering om ca. 4.000 m² wvo, waarvan ca. 3.500 m² wvo in de kern Waalwijk. Uit de berekeningen komt een theoretische uitbreidingsruimten voor de dagelijkse artikelensector tot 2020 van ca. 450 m² wvo voor Sprang Capelle/Landgoed Driessen naar voren, en van ca. 1.000 m² wvo voor Waalwijk-kern. Hoofdstuk 3 23 24 Hoofdstuk 3 4. EFFECTEN EN VISIE OP DE STRUCTUUR 4.1 Effecten Sprang Capelle Er is in Sprang Capelle voor gekozen het huidige centrumgebied in Vrijhoeve te versterken, waardoor het ook een belangrijke boodschappen functie kan vervullen voor de inwoners van Landgoed Driessen. Daartoe zou de aanwezige supermark (Plus) uit kunnen breiden en de nu solitair langs het lint gevestigde supermarkt (EM-TE) naar het centrum moeten verplaatsen. Op deze wijze ontstaat een sterke basis voor de overige winkels en aanvullende voorzieningen in het centrumgebied. Uit de berekeningen blijkt dat er ondanks de concurrentie vanuit Kaatsheuvel en Waalwijk-kern er in principe voldoende distributieve ruimte is aan te geven voor een uitbreiding van het supermarktaanbod in Sprang Capelle. Op langere termijn zal die ruimte ook nog verder toenemen. Waalwijk kern algemeen Als alle plannen gerealiseerd worden dan zal de verkoopruimte met 2.850 m² wvo supermarkt toenemen tot ca. 14.200 m² wvo. Dit resulteert in een daling van de gemiddelde omzet per m² wvo naar ca. € 6.500,- in 2020. Dit is ca. 11% lager dan de huidige vloerproductiviteit en ook aanzienlijk lager dan het landelijke gemiddelde. De spoeling wordt daarmee wel dun, zeker als bedacht wordt dat de investeringen in modernisering weer terug verdiend moeten worden. Als alle uitbreidingen voor 2020 gerealiseerd worden, of als de bevolkingsgroei minder snel gaat dan verwacht, dan zal de gemiddeld gerealiseerde omzet nog verder dalen, en zal er sprake zijn van een aanzienlijke toename van de onderlinge concurrentie. Het is dan zeker niet uit te sluiten dat een van de supermarkten het uiteindelijk niet redt. Met name supermarkten die zich onvoldoende kunnen onderscheiden en/of een (te) beperkt primair marktgebied bedienen, lopen dit risico. 4.2 Uitgangspunten ten aanzien van de structuur In het algemeen zal gestreefd moeten worden naar het bieden van een in kwalitatief en kwantitatief opzicht zo goed mogelijke boodschappenaanbod, passend bij het verzorgingsgebied. Daarbij zal een evenwicht gevonden moeten worden tussen de belangen van de consumenten en de belangen van de ondernemers. Voor de consument is het van belang dat zich op redelijke afstand een volwaardig voorzieningenpakket aan dagelijkse artikelen bevindt, met ruime keuzemogelijkheden en dus voldoende variatie binnen het aanbod. Hoofdstuk 4 25 Voor de ondernemer moet er een gezonde basis aanwezig zijn om, nu en in de toekomst, de winkel rendabel te kunnen exploiteren. Dit vertaalt zich in de volgende uitgangspunten voor de visie: Evenwichtige spreiding en centrale ligging in verzorgingsgebied Omdat bij het boodschappen doen nabijheid en gemak voorop staan, dient dat ook in de supermarktstructuur tot uitdrukking te komen. In dat kader is een evenwichtige spreiding van het supermarktaanbod over Waalwijk cruciaal zodat zoveel mogelijk inwoners over minimaal één supermarkt op loop- c.q. fietsafstand kunnen beschikken. Om dit laatste te bereiken is het ook gewenst dat de boodschappencentra en/of solitaire supermarkten (buurtsteunpunten) centraal in hun primaire marktgebied gesitueerd zijn. Opschaling bestaand supermarktaanbod, geen uitbreiding vestigingen In principe wordt de bestaande supermarkten in Waalwijk de mogelijkheid geboden om daar waar wenselijk te komen tot schaalvergroting op de huidige c.q. een andere locatie, tenzij die locatie niet past in de beoogde structuur van boodschappencentra. Een uitbreiding van het aantal supermarkten wordt niet nagestreefd. Behoud supermarkten als trekkers voor winkelgebieden Supermarkten zijn belangrijke trekkers voor winkelgebieden en als zodanig dragen zij in sterke mate bij aan de trekkracht van winkelcentra. Vaak wordt het bezoek aan een supermarkt ook gecombineerd met een bezoek aan andere winkels en voorzieningen. Het gaat hierbij wat de winkels betreft vooral om zaken die zich eveneens richten op het boodschappen doen, zoals de levensmiddelenspeciaalzaken, drogisterijen en de niet-dagelijkse winkels die frequent benodigde artikelen verkopen, zoals textielsupermarkten, dierenwinkels, bloemenwinkels, huishoudelijke artikelen winkels, etc. Vanuit dit oogpunt wordt in de hoofdwinkelcentra voor de centra van Waspik, Sprang Capelle en Waalwijk-kern gestreefd naar behoud van supermarktaanbod in deze centra. Dit geldt ook voor de beide Waalwijkse buurtwinkelcentra Bloemenoordplein en Dr. Kuijperlaan. 4.3 Visie op de boodschappenstructuur 4.3.1 Waspik Voor Waspik geldt dat het behoud van het huidige relatief hoge verzorgingsniveau gehandhaafd blijft. Voorop hierbij staat het handhaven van beide supermarkten. Een bescheiden uitbreiding van hun verkoopruimte wordt in dit verband niet uitgesloten. Een verbetering van de parkeersituatie rondom het centrale plein kan wellicht bijdragen aan het verbeteren van het perspectief voor de winkels in deze omgeving. Een krimp van het aantal speciaalzaken is wel waarschijnlijk, maar daarmee 26 Hoofdstuk 4 ontstaat ook weer meer perspectief voor de resterende aanbieders in dezelfde branche. 4.3.2 Sprang Capelle Uitvoering van de beoogde plannen voor het opwaarderen en uitbreiden van het centrale winkelgebied in Vrijhoeve zal er in resulteren dat de inwoners van zowel Sprang Capelle als Landgoed Driessen over een sterk boodschappencentrum op acceptabele afstand zullen kunnen beschikken. Een clustering van de beide nu aanwezige supermarkten in dit gebied is sterk aan te bevelen en er is distributieve ruimte om een uitbreiding van het dagelijkse artikelenaanbod te onderbouwen. 4.3.3 Waalwijk-kern Het Centrum: modernisering supermarktaanbod Het centrum van Waalwijk heeft in eerste instantie een belangrijke functie op het gebied van recreatief winkelen, het kijken en vergelijken, verrast worden, beleven, zien en gezien worden. Dit wordt vooral ingevuld door de warenhuizen en modische branches. Daarnaast heeft het centrum echter ook een sterke boodschappenfunctie, in eerste instantie voor de omwonenden, maar daarnaast ook voor de inwoners van de gehele kern en de rest van de gemeente. Het centrum is veruit de belangrijkste aankoopplaats voor speciale levensmiddelenen persoonlijke verzorgingsartikelen in de gemeente. De in Waalwijk-centrum gevestigde supermarktformules hebben door hun specifieke eigenschappen bovendien een groot verzorgingsbereik en trekken daardoor ook daadwerkelijk bezoekers uit de hele kern en in beperkte mate van verder weg. Daar komt bij dat zij door hun locatie onderdeel uitmaken van het (noodzakelijke) herstructurering/moderniseringproces van winkelpassage De Els. Hier staat tegenover dat de supermarkten wel een groot beslag leggen op de parkeercapaciteit. Per saldo zijn centrumsupermarkten in Waalwijk echter heel belangrijk voor het functioneren van het centrum als geheel, en een bescheiden vergroting in het kader van een modernisering is gewenst, zeker bij de Jumbo en de Aldi. Van belang is verder dat deze beide zaken ook na renovatie van De Els wel over voldoende, goed gesitueerde en bereikbare parkeermogelijkheden blijven beschikken. Een modernisering/uitbreiding van het supermarktaanbod in het centrum zal de onderlinge concurrentie tussen de drie centrumsupermarkten doen toenemen, zeker als er ook op buurt/wijkniveau nog een versterking plaats vindt. Mocht een van de drie supermarkten hierdoor onverhoopt verdwijnen, dan is er toch geen sprake van een aantasting of verstoring van de detailhandelsstructuur. Hoofdstuk 4 27 Het centrum zal wel een relatief veel publiek trekkende winkel verliezen, maar er blijven nog wel twee supermarkten over die samen invulling geven aan de wijkverzorging en bovendien als motor voor combinatiebezoek met de andere centrumwinkels en –voorzieningen kunnen blijven functioneren. Gezien de omvang van het aanbod en de variatie aan soorten supermarkten zal de Waalwijkse consument ook nog ruim voldoende keuzemogelijkheden overhouden. Oost: Structuur versterking door concentratie Met een service-supermarkt, een discounter en enkele speciaalzaken zijn de inwoners van de oostelijke woonwijken in principe prima verzorgd. Het draagvlak is op zichzelf aan de kleine kant voor twee supermarkten, maar door hun aard trekken beide supers ook koopkracht van buiten het directe verzorgingsgebied. De beide supermarkten, en daarmee ook de andere winkels, profiteren echter niet optimaal van elkaars aantrekkingskracht door de solitaire ligging van de EM-TE. Deze zaak kent op de huidige locatie ook parkeerproblemen. Bezien vanuit de structuur heeft een verplaatsing van deze zaak naar een centrale locatie in het marktgebied en een integratie met de andere winkels de voorkeur. Een aansluiting bij het huidige winkelcentrum Dr. Kuyperlaan is fysiek moeilijk, maar mogelijk komen andere centraal gelegen locaties langs de hoofdontsluitingsstructuur in beeld. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of dit het geval is. Een verplaatsing naar een nieuwe solitaire locatie kan pas aan de orde zijn als aangetoond wordt dat een concentratie ruimtelijk en/of financieel niet haalbaar is. Bezien vanuit de structuur en de geringe distributieve uitbreidingsmogelijkheden heeft een uitbreiding/verplaatsing van deze supermarkt geen hoge prioriteit. Initiatieven op dit punt moeten daarom ook zorgvuldig op hun effecten op de andere winkelgebieden beoordeeld worden. West: Handhaven supermarkt Hoewel de Nettorama aan de Burgemeester Verwielstraat in de wijk Besoyen een wijkoverstijgende verzorgingsfunctie heeft, heeft het ook een belangrijke functie voor de inwoners van de omringende woongebieden. Vanuit de genoemde algemene uitgangspunten geredeneerd, kan deze zaak een belangrijke functie voor dit marktgebied blijven vervullen. Hierbij hoeft een verplaatsing naar een andere centraal in dit woongebied gelegen, goed via de hoofdwegenstructuur bereikbare locatie niet uitgesloten te worden. Zuid: versterking wijkverzorgend supermarktaanbod In de huidige situatie kent de noordelijke helft van de kern een ruim supermarktenaanbod, mede door de aanwezigheid van het centrum. In het noordelijke deel zijn bovendien buiten het centrum ook enkele supermarkten gevestigd die door hun aard en/of omvang klanten uit de hele kern trekken, zoals de beide discounters Lidl en Nettorama. De zuidelijke woonwijken zijn daarentegen zeer matig bedeeld met 28 Hoofdstuk 4 eigen aanbod. De C1000 is tijdelijk verdwenen en de Plus is veel te klein voor een moderne service-supermarkt. Op zichzelf kunnen beide service-supermarktformules goed voorzien in de wijkverzorging en vanuit het oogpunt van spreiding zijn de beide locaties ook goed. Met de terugkeer van de C1000 zal het Bloemenoordplein weer haar oude functie van wijkverzorging in kunnen vullen. De Plus heeft concrete plannen om ter plekke te moderniseren en uit te breiden tot een moderne maatvoering. Beide initiatieven passen in de uitgangspunten en dragen bij aan een versterking van de buurt- en wijkverzorging in zuidelijk Waalwijk. Wel is in het licht van de dichtheid van de bebouwing bijzonder moeilijk voor de Plus om op de huidige locatie een optimale moderne supermarkt terug te brengen, en eventuele alternatieve, goed bereikbare, centraal in zuid-west Waalwijk gelegen vestigingslocaties worden daarom op voorhand niet uitgesloten. Een supermarkt bij de woonboulevard? Vanwege de schaal van het benodigde pand en de omvang van de bijbehorende parkeercapaciteit zoeken ondernemingen voor de grootste supermarkten vaak locaties buiten de winkelcentra, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen. Tegelijkertijd worden supermarkten vaak gezien als een welkome aanvulling op woonboulevards omdat zij, anders dan de meeste woonwinkels, ook op door-de-weekse dagen veel publiek trekken. Zij dragen dus bij aan de levendigheid van woonboulevards. Voor de Waalwijkse Woonboulevard geldt overigens dat deze door haar ligging aan de doorgaande route tussen Sprang Capelle/Landgoed Driessen en de kern Waalwijk al veel levendigheid kent. De beoogde modernisering zal de aantrekkelijkheid bovendien nog versterken. Vanwege het ontbreken van voldoende marktruimte zal de vestiging van een grote nieuwe supermarkt op de Waalwijkse woonboulevard negatieve effecten op het functioneren van de bestaande supermarkten hebben, en het is zeer waarschijnlijk dat het hierbij om de wijkverzorgende supermarkten in Zuid zal gaan. Juist hier worden investeringen gedaan voor versterking. De Woonboulevard vormt echter zoals gezegd een belangrijk onderdeel van de route vanuit Landgoed Driessen naar het centrum. Een supermarkt hier zal veel klanten als het ware afvangen, en daardoor een negatieve impact hebben aan het bezoek aan het centrum. Bovendien gaat een supermarkt hier sterk concurreren met het te vernieuwen centrum van Sprang Capelle. Hoofdstuk 4 29 Een mogelijkheid is het verplaatsen van de Plus naar de Woonboulevard. In dat geval zal er geen sprake zijn van verdringing. Deze supermarkt kan dan de wijkverzorging blijven invullen. Nadelig is wel dat de zaak minder centraal in het verzorgingsgebied komt te liggen en veel slechter bereikbaar is voor bezoekers te voet of per fiets. Bovendien worden ook weer bezoekers van het centrum “afgevangen”. Samenvattend zijn er vanuit de consumentenverzorging en de detailhandelsstructuur geen doorslaggevende argumenten aan te geven om de vestiging van een supermarkt op de woonboulevard toe te staan. De visie voor Waalwijk kern samengevat Navolgende kaartbeeld geeft een overzicht van de na te streven boodschappenstructuur voor Waalwijk-kern. 4.4 Ten slotte De gemeente Waalwijk beschikt in totaliteit over een redelijk omvangrijk en goed gevarieerd aanbod aan dagelijkse artikelenwinkels. Door de spreiding van dit aanbod over de kernen en wijken is er ook sprake van een goede consumentenverzorging: de inwoners beschikken vrijwel allemaal over een supermarkt op acceptabele afstand van de woning. Dit is zeker het geval na de terugkeer van de supermarkt 30 Hoofdstuk 4 aan het Bloemenoordplein. In totaliteit functioneert het aanbod redelijk, maar op dit moment zijn met name enkele in de kern Waalwijk gevestigde supermarkten te klein om hun gewenste functie binnen de detailhandelsstructuur goed in te kunnen vullen. Er is naar de toekomst toe ook enige distributieve uitbreidingsruimte aan te geven voor een uitbreiding van het supermarktaanbod. Met name de verwachte bevolkingsgroei staat hier aan de basis van. De berekende marktruimte is echter onvoldoende om alle marktinitiatieven te onderbouwen. Dit houdt in dat er prioriteiten gesteld moeten worden. Die prioriteiten zijn in dit rapport aangegeven vanuit de gewenste structuur voor de boodschappencentra. Belangrijk uitgangspunten hierbij zijn de verdere versterking van Waalwijkcentrum en een evenwichtige spreiding van het boodschappenaanbod over de woongebieden. Dit houdt in dat vooral ingestoken wordt op een versterking van het supermarktaanbod in het centrum van Waalwijk en in de zuidelijke woonwijken van deze kern. Voor Sprang Capelle wordt ingezet op een concentratie in het centrale winkelgebied Vrijhoeve en voor Waspik op behoud van het verzorgingsniveau. Hoofdstuk 4 31 32 Hoofdstuk 4 BIJLAGE BIJLAGE 1: BEREKENINGEN VOOR DE GEMEENTE ALS GEHEEL Tabel 1 Gemeente Waalwijk: functioneren dagelijks aanbod benaderd Dagelijks, 2010 Inwonertal 45.780 Besteding per hoofd 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) 115,8 Koopkrachtbinding (%) 84% Gebonden bestedingen (mln.) 97,3 Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) Ca. 10% Omzet door toevloeiing (mln.) 10,8 Totale omzet (mln.) 108,1 Huidig m² wvo 15.590 Omzet per m² wvo 6.950 Tabel 2 Gemeente Waalwijk: Uitbreidingsmogelijkheden tot 2020 benaderd Dagelijks, 2020 Inwonertal 48.100 Besteding per hoofd € 2.530 Bestedingspotentieel (mln.) € 121,7 Koopkrachtbinding (%) 90% € 109,5 Gebonden bestedingen (mln.) Koopkrachttoevloeiing (aandeel omzet van buiten) 9% € 10,8 Omzet door toevloeiing (mln.) Totale omzet (mln.) € 120,3 Huidige omzet €.108,1 € 12,2 Verschil Benodigde omzet per m² wvo € 7.500,- Uitbreiding m² wvo Ca. 1.600 Bijlage 1 BRO heeft vestigingen in Boxtel | Amsterdam | Tegelen | Genk www.BRO.nl
© Copyright 2024 ExpyDoc
