Bouwwereld - DNA De Nieuwe Aanpak

// PROJECT DUURZAAMHEID
TEKSTPRODUCTlE
EDDY BUlTING
I FOTOGRAnE
BOUWNEXT EN EDDY BUlTING "
TEKENWERK HENK HEUSINKVELD
Passiefhuizen
met centrale
houtsnipperkachel
Het resort Landgoed Oosterhout bestaat uit passiefhuizen met duurzame materialen en een duurzaam installatieconcept. Veertig cm
dikke isolatie, drievoudig glas, balansventilatie, buitenzonwering en
een houtsnipperkachel zorgen voor een prettig binnenklimaat.
Onder de rook van Nijmegen verrijzen op een landgoed zes
woningen van het Generatie Wooncomplex Landgoed Oosterhout (GWLO). De drie particuliere opdrachtgevers wilden bouwen volgens de principes van het passiefhuis. Daarvoor is een
team van specialisten gevormd, die op basis van een lean-samenwerking mét elkaar het ontwerp en uitvoeringsproces doorlopen. Efficiency is het credo. Het nsb-casco is geprefabriceerd
door VDM Woningen uit Drogeham, dat onder meer bij het bekroonde passiefhuis-renovatieproject
De Kroeven in Roosendaal
al veel ervaringen opdeed. Door de prefabricage konden
leidingschachten en installatieruimten al ruim van tevoren in het
ontwerp worden verwerkt en werd tot op detailniveau invulling
gegeven aan de forse isolatie-eisen. De 40 cm dikke dampopen
houtskeletgevel met ademende cellulose is nog niet veel in
Nederland toegepast, zegt Rob van der Hoek van VDM. In de
woningen ligt extreme focus op kierdichting.
Het kloppend hart van de verwarming, ventilatie en tapwatervoorziening wordt gevormd door een Duits balansventilatiesysteem met warmterugwinning en een houtsnipperkachel.
40 11 BOUWWERELD
De drie woningen worden gecertificeerd door het Duitse Passivhaus Institut Darmstadt en behalen daarmee met gemak het
hoogste energielabel (A+). De gevels en daken kennen een
Re-waarde van 10. "Het is een fabel dat binnen deze manier van
bouwen de rol van de installaties en installateur marginaal is.
Sterker nog: die is van levensbelang", zegt Clarence Rose van
Azimut Bouwbureau/Bouwnext.
Zij is als gecertificeerd passiefhuisspecialist betrokken bij de ruim 8 jaar durende ontwikkeling
van dit project.
Snoeihout
Het goed geïsoleerde passiefhuis wordt in Nederland door de
geringe warmtevraag normaliter voorzien van een systeem met
ventilatie-WTW met na-verwarmer, gecombineerd met een
warmtebron met geringe capaciteit. De warmtapwaterbehoefte
bepaalt de capaciteit van de hoge temperatuuropwekker. In
Oosterhout is geen gasaansluiting aanwezig, op het landgoed is
wel veel bos en dus snoeihout. Voor het warmtapwater en het
piekvermogen voor verwarming is daarom in een bijgebouw een
Het hsb-casco is dusdanig voorbereid dat binnen twee dagen een
volledig casco staat. De elementen zijn uiteraard zwaar qeïsoieerd.
Particuliere passiefhuizen
/I Locatie: Resort Landgoed
Oosterhout
II Opdrachtgever: particulier
II Bouwperiode: in aanbouw
houtsnipperkachel van KWB Multifire (50 kW) opgesteld, met
hiernaast een buffervat van 1400 liter. Als brandstof dienen versnipperde populieren en snoeihout afkomstig van het landgoed:
CO2-neutraal stoken dus. De bewoners zullen de opslag naast
de ketelruimte maximaal twee keer per jaar moeten vullen.
Een wormwiel transporteert de houtsnippers van de opslag
naar de brander.
Zonnecollectoren
De warmte wordt door een gesloten ringleidingsysteem van
geïsoleerde duoleidingen van Uponor onder de grond naar de
woningen getransporteerd en retour richting boiler. Bouwbegeleider Oskar Oldeman (Promantor/Bouwnext): "De retourleiding
heeft ook een temperatuur van circa 50 oe, waardoor het lonend
is de ringleiding constant op hoge temperatuur te houden."
De warmte wordt afgedragen aan een boiler in de woning, die
afhankelijk van de bewoning een capaciteit tot 200 liter heeft.
Op de toekomstige kapschuur is op het zuidelijke dakvlak rekening gehouden met plaatsing van zonnecollectoren, zodat in de
toekomst het water in het centrale vat via de zon kan worden
verwarmd. Dit maakt de houtkachel op zich een relatief dure
installatie, maar de opdrachtgever hecht volgens Oldeman
waarde aan enerzijds een volwaardige back-up en anderzijds
een ecologisch verantwoorde oplossing voor het landgoed.
Guido van Houdt, directievoerder van Ariëns Vastgoedonderhoud: "We hebben voorgerekend dat verwarming en warm
water nu respectievelijk 2 en 6 euro per maand gaan kosten."
Eenmaal met de zonnecollectoren op het dak zou over het
hele jaar bekeken het in bedrijf houden van de ringleiding wel
eens het leeuwendeel van de minimale energierekening kunnen
gaan vormen.
Radiatoren
Hoewel de balansventilatie met WTW en naverwarmer in combinatie met de bezonning kan volstaan voor de warmtevraag, zijn
in de woningen toch radiatoren geplaatst, tot drie per woning.
"Voor de momenten dat er in die ruimte net even iets meer
warmte wordt gevraagd, een nadrukkelijke comfortwens van de
opdrachtgever", geeft Oskar Oldeman aan. "Je moetje voorstellen dat kinderen deuren laten openstaan, of ouderen behoefte
hebben aan een warme stralingsbron. Daar anticiperen we al op.
Want alle passiefhuis-principes ten spijt: in een woning wonen
Detail van gevel en kozijn. De gevel bestaat uit een 40 cm dik dampopen
element dat gevuld
IS
met cellulose.
BOU
RELD 11 41
// PROJECT DUURZAAMHEID
11/ De WTW-umt met rechts de 120 literboiler 2 I/ De populieren rn de omgeVing
gaven zoveel pollen af. dat de aanvoerkanalen
sneller vervuilden dan verwacht. Daarom IS een
kast met voorfilter geplaatst Door het glazen
kijkgat kan eenvoudig gecheckt worden hoe
VUIl de luchtfilters zijn.
1 De woningen
be-
vatten elk tot 22 dempers die ervoor zorgen dat
de gelUIdsoverdracht
compartimenten
tussen verdlepmgen
en
zo laag mogelijk is. 4 // Alle
mogelijke warmtelekken
moeten dicht. Dus
ook de wanddozen zijn voorzien van rubberen
afdichtmg.
De gelsoleerde duoleidmg
van
Uponor Aanvoer en retour van de nngleiding
die het ketelhUiS met de wonmgen
4
42/1BO
RELD
verbindt.
mensen en hun gedrag bepaalt voor een
deel het succes van een binnen klimaatinstallatie."
Duitse knowhow
Het team van specialisten teert op veel
knowhow uit de Duitse markt, waar het
passiefhuis-principe verder doorontwikkeld is dan in Nederland. Vandaar dat
Babel & Partners, een Duits installatiebedrijf, is betrokken. Jörg Benning, directeur
van Babel & Partners, adviseerde op basis van ervaring de WTW-unit Novus 450
van Paul. In ons land relatief onbekend,
maar gelauwerd in passiefhuis-kringen
als meest efficiënte WTW op de markt.
Dit komt door de gepatenteerde onderhoudsarme kunststof tegenstroomkanaalwarmtewisselaar. "Met dit toestel
wordt 93% van de warmte behouden,
maar wordt wel 10 keer per dag de volledige inhoud van de woning ververst.
Bovendien kunnen we door kanalendiameters tot 180 mm een luchtsnelheid
van lager dan 1 mis realiseren." Hiermee
wil de installateur stromingsgeluid voorkomen, een veel genoemde klacht bij
balansventilatie. Benning: "In Nederland
worden doorgaans kleinere diameters
toegepast, waardoor de snelheden omhoog gaan. Dat heeft gevolgen voor het
energieverbruik, maar kan bovenal zorgen voor geluidshinder. Als men zich
stoort aan de installatiegeluiden, gaat
de stekker eruit en juist dat moeten we
voorkomen."
Geluiddempers
Het projectteam wil op het gebied van
wooncomfort en binnenklimaatjuist het
beste van het beste: de eisen aan de
installatie zijn vastgelegd in een prestatieafspraak. De balansventilatie mag niet
te horen zijn in de verblijfsruimtes (onder
25 dB(A)).Mede daarom zijn in elke woning 22 dempers geplaatst die geluidsoverdracht moeten beperken.
In de zomer zorgt passieve koeling voor
aangename temperaturen. De balansventilatie brengt via een bypass 's nachts
koele nachtlucht het gebouw binnen. De
hele woning kan - in de zomer zonder
energieverlies maar ook niet gefilterd
- tevens op een natuurlijke manier worden gespuid.
Doorvoeren
Belangrijke warmtelekken in een extreem
geïsoleerd passiefhuis zijn de bouwkundige thermische onderbrekingen en lei-
Het ketelhuIs met houtsnipperkachel.
stookseizoen
Achtenn het 'schuurtje' kan een voorraad snoeihout
voor één
worden opgeslagen
dingdoorvoeren. Door de lean-aanpak zijn mogelijke lekken in een vroeg stadium besproken met betrokken partijen. Het aantalleidingdoorvoeren door de warme schil is
extreem gereduceerd. Zo zijn er rioolbeluchters toegepast in plaats van dakdoorvoeren. Leidingen door de schil zijn voorzien van speciale afdichtingen, zoals afdekplaten
en manchetten. Deze zorgen voor kierdichtheid. Ook zijn speciale wandcontactdozen
toegepast, waar rubberen afdichtingen moeten voorkomen dat er lucht lekt door de
buitengevel. Leidingwerk voor onder meer domotica kon vroegtijdig in het nsb-casco
worden verwerkt. Oskar Oldeman: "Ook hier geldt: samenspel tussen disciplines en
daarvoor is de lean-werkwijze ideaal. En ook hier gaat in de uitvoering het nodige fout.
Maar partijen worden gedwongen om gezamenlijk een oplossing te vinden. Want de
prestatieafspraak van het passiefhuis staat als een huis." Als onderdeel van de certificering wordt met behulp van thermografie, blowerdoortesten en rookproeven de
luchtdichtheid van de woning gemonitord en hersteld waar nodig.
Belangrijke warmtelekken zijn
de leidingdoorvoeren en de
bouwkundige doorbrekingen
BO
ERELD 11 43
// PROJECT DUURZAAMHEID
Projectgegevens /I Locatie: Resort Landgoed Oosterhout, Van Boetzelaerstraat, Nijmegen /I
Opdrachtgevers: particulier, gwlo.nl// Directievoering/lean-planning: Ariëns Vastgoed Onderhoud,
Nijmegen, ariens.nl// Ontwerp: Pieter Wagter, Krijger & Wagter Architecten, Buren, krijgeren wagter.nl// Bouwkundig advies: Azimut Bouwbureau. Ede (Bouwnext), bouwnext.nl//
Bouwbegeleiding: Promantor, Ede (Bouwnext), bouwnext.nl// Fundering/metselwerk: Van
Campen Bouw, Zethem. vancampenbouwgroep.nl//
Hsb-casco: VDM Woningen, Drogeham,
vdm.nl//lnstallatie: Babel & Partner, Bocholt (Dl, babel-partner.de // Houtsnipperkachel: KWB
Multifire via Atechpro, Barneveld, atechpro.nl// Elektra: Hoogveld Elektra, Gendt, hoogveld elektra.nl// Domotica: EGT, Lent, e-g-t.nl// Bouwperiode: in aanbouw
1
400
t-100---t3C>t--150-r--120-t--·175----t
-----+1
Stucwerk
Bluclad
Dampopen
OHF-plaat 15mm
I-liggers
Cellulose
Geluiddempend
waterslagprofiel
Stucstopprofiel
OSB 22mm
Stelklos
Open stootvoeg
GIpskartonplaat
OSB15mm
KOZIJNDETAIL
VERTICAAL
15mm
Voeg
donkergrijs.
verdiept
. . . . .
.I ••••.••
,!
~ ••••••••
, •••••••
~ •••••••••
" ••••••••
u •••••••
o»,
Gipskartonplaat
OSB15mm
15mm
~
,
I
I-liggers
l__
,U_'Ul;
.
: ••••••••••••
FUNDERlNGSDETAlL
44I1BO
RELD
;UUU_
u •••••••••••••
•••••
.
_ ••••• "
KOZIJNDETAIL
HORIZONTAAL
1:10

Download Report