Download MER-screeningsnota ( pdf )

_SCREENING
RUP Buurtpark Groenenborg
MER - SCREENING
januari 2014
RUP
Buurtpark Groenenborg
l1
COLOFON
RUP
Buurtpark Groenenborg
l2
■■
Projectleider
Karina Rooman
■■
Coördinator Ruimtelijk Beleid
Katlijn Van der Veken
■■
Secretariaat
Bedrijfseenheid Stadsontwikkeling
Francis Wellesplein 1, 2018 Antwerpen
tel +32 3 244 52 39 I fax +32 3 248 24 54
[email protected]
_SCREENING
INHOUDSTAFEL
1.
1.1
1.2
INLEIDING
5
Inlichtingen en coördinaten initiatiefnemer 5
Aanleiding voor de opmaak van het RUP 5
1.3
1.4
Situering van het plangebied 9
Afbakening van het plangebied 9
1.2.1
1.2.2
Ontwikkelingskader Middelheim_Groenenborg 5
Stedenbouwkundige richtlijnen Groenenborgerlaan 7
2
2.1
PLANNINGSCONTEXT
11
Ruimtelijke plannen met bindend karakter 11
2.2
Ruimtelijke beleidsplannen 12
2.1.1
2.2.1
Gewestplan (1979) 11
Strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen 12
3
3.1
BESCHRIJVING OMGEVING RUP BUURTPARK GROENENBORG
15
Bestaande Ruimtelijke Structuur 15
4
4.1
BESCHRIJVING RUP BUURTPARK GROENENBORG
25
Voorgeschiedenis 25
4.2
4.3
Voortraject ontwikkelingskader en stedenbouwkundige richtlijnen 29
Aandachtspunten van het plangebied 30
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.1.4
4.1.1
4.1.2
4.1.3
4.3.1
4.3.2
4.4
4.5
4.6
4.6.1
4.6.2
Historiek 15
Morfologische structuur 19
Ontsluiting 19
Open ruimte 21
Evolutie en functionaliteit Nachtegalenpark 25
Masterplan Paso Doble 27
Bouwprojecten UA en ZBA 29
Aansluiting met de onmiddellijke omgeving 30
Eigendom, invulling en bestemming 31
Visie 32
Programma 33
Voorstel RUP 35
Parkgebied 35
Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen 35
5
5.1
ONDERZOEK TOT MILIEUEFFECTRAPPORTAGE
36
Bepaling van de plan-MER-plicht 36
5.2
Beschrijving referentiesituatie, geplande situatie en milieueffecten 41
5.1.1
5.1.2
5.1.3
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.2.6
5.2.7
5.2.8
5.2.9
6
6.1
Stap 1: Valt het plan onder het toepassingsgebied van het plan-MER-decreet? 37
Stap 2: Is het plan van rechtswege plan-MER-plichtig? 38
Stap 3: Veroorzaakt het plan belangrijke milieueffecten? 39
Bodem en grondwater 41
Oppervlaktewater 43
Geluid en trillingen 45
Lucht 48
Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie 50
Fauna en flora 53
Mens-ruimtelijke en sociale aspecten 55
Mens-verkeer 57
Externe veiligheid 58
ARGUMENTATIE WAAROM GEEN PLAN-MER WORDT
OPGEMAAKT
59
Verzoek tot advies binnen 30 dagen 59
RUP
Buurtpark Groenenborg
l3
Ontwikkelingskader
RUP
Buurtpark Groenenborg
l4
_SCREENING
1.
INLEIDING
1.1
Inlichtingen en coördinaten initiatiefnemer
De initiatiefnemer voor het opstellen van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan
‘Buurtpark Groenenborg’ is de Stad Antwerpen, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen.
1.2
Aanleiding voor de opmaak van het RUP
1.2.1 Ontwikkelingskader Middelheim_Groenenborg
In februari 20011 werd gestart met een ontwikkelingskader voor de omgeving van
Middelheim en Groenenborg. De aanleiding voor dit kader was tweeledig:
Enerzijds maakt dit gebied volgens het Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen
(s-RSA) deel uit van de strategische ruimte ‘Zachte Ruggengraat’ waarbinnen
een groot deel van het ‘Zuiderpark’ valt. Uit de richtlijnen van het s-RSA bleek
een duidelijke intentie om de samenhang en kwaliteit van deze groene ruimte te
optimaliseren.
Anderzijds waren er een aantal afzonderlijke projecten die binnen dit gebied
redelijk adhoc opgestart werden:
- Uitbreiding Middelheimziekenhuis (ZNA)
- Uitbreiding universiteitscampus Groenenborg (UA)
- Inpassing serviceflats (ZBA)
- Inpassing gecentraliseerde stelplaats stedelijke groendienst (SB)
- Uitbreiding Middelheimmuseum (CS)
Elk van deze projecten had een eigen ambitie en programma en volgde een
afzonderlijk traject. Begin 2011 werden echter een aantal conflictpunten onderling
en met het s-RSA duidelijk. Daaruit bleek de noodzaak tot afstemming.
In juli 2011 werd het ontwikkelingskader Middelheim_Groenenborg goedgekeurd
door het college van burgemeester en schepenen.
Het ontwikkelingskader stelt een aantal concepten voor:
● Opwaardering van het historisch park en het tunnellandschap
● Vereenvoudigen en vervolledigen van het padennetwerk
● Clustering parkeren aan de parkranden
● Uitbreiding van het interne watercircuit
● Beperken van hekwerk en draden tot enkele clusters
● Uitbreiden publiek toegankelijk parkaandeel
● Nieuwe bebouwing opnemen in bebouwingsclusters aan de OZ-parkrand
Bij de goedkeuring van het ontwikkelingkader gaf het college de opdracht om,
indien nodig, de relevante deelaspecten van het plan verder uit te werken. Voor de
inpassing van de uitbreidings- en nieuwbouwprojecten werd verder ontwerpend
onderzoek uitgevoerd.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l5
Ontwerpend Onderzoek
RUP
Buurtpark Groenenborg
l6
_SCREENING
1.2.2 Stedenbouwkundige richtlijnen Groenenborgerlaan
Het ontwerpend onderzoek stelde voor om zowel de uitbreiding van de UAcampus als de inpassing van de serviceflats (inclusief kinderdagverblijf) en de
gecentraliseerde groenstelplaats op de hoek van de Groenenborgerlaan en
het Rucaplein te realiseren. Hiervoor werden een aantal stedenbouwkundige
randvoorwaarden bepaald.
Uit terugkoppelingen met de omwonenden bleek dat de drie programma’s samen
een zware impact op het gebied zouden hebben. De in het ontwikkelingskader
beoogde permeabiliteit van de bebouwingsrand kwam onder druk te staan en
aanwezige activiteiten zoals het speelbos van de jeugdbeweging moesten
verdwijnen. Uiteindelijk werd geopteerd voor een beperkter bouwprogramma
zonder groenstelplaats. Aan de hand van aangepaste stedenbouwkundige
richtlijnen, die in juni 2013 door het college van burgemeester en schepenen
werden goedgekeurd, worden voor de resterende bouwprogramma’s (UA en
ZBA) een aantal randvoorwaarden meegegeven:
● Inplanting gebouwen met minimale impact op omgeving
● Beperking bovengrondse vloeroppervlakte en bouwhoogte
● Levendige sokkel
● Beperking verhardingen
● Behoud openbaar karakter open ruimte
● Parkeren ondergronds of halfverdiept
Samen met de goedkeuring van de stedenbouwkundige richtlijnen besliste
het college om voor het gebied tussen de nieuwbouwprogramma’s en het
Middelheimziekenhuis een RUP op te maken om in de toekomst het behoud van
de open ruimte te kunnen garanderen.
Definitieve richtlijnen
RUP
Buurtpark Groenenborg
l7
Situering plangebied
Afbakening plangebied
RUP
Buurtpark Groenenborg
l8
_SCREENING
1.3
Situering van het plangebied
Het plangebied is gelegen op de grens van de districten Antwerpen en Wilrijk.
Het bevindt zich ten noorden van de R11, tussen de wijken Molenveld en
Oosterveld. Het gebied bevindt zich langs de Groenenborgerlaan, nabij de
Beukenlaan en Prins Boudewijnlaan.
Het plangebied maakt deel uit van de grote open ruimte van het Nachtegalenpark,
gevormd door de parken Den Brandt, Vogelzang en Middelheim.
In de omgeving bevinden zich enkele grotere voorzieningen zoals de universitaire
campussen Groenenborg en Middelheim, het Middelheim ziekenhuis en het SintAugustinus ziekenhuis.
1.4
Afbakening van het plangebied
Het plangebied wordt in het zuiden begrensd door de Groenenborgerlaan. In
het westen vormt de campus Groenenborg de grens van het plangebied. In het
noorden begrenzen het Middelheimmuseum en -ziekenhuis het plangebied. Aan
de oostelijke zijde vormt de bebouwing van het Rucaplein de begrenzing van het
plangebied. Het RUP omvat hierdoor drie doelzones:
● Het noordelijke deel van het bosje dat zich tussen het Rucaplein en de campus
Groenenborg bevindt. Dit deel vormt de aanleiding tot de opmaak van het RUP.
● Het zuidelijke deel van de overdekte tunnel van de E19 of tunnellandschap.
Hierdoor lopen o.a. de vrije busbaan en enkele wandelpaden.
● Het gebouw V van de campus Groenenborg.
De afbakening van het plangebied is gebaseerd op de bestemmingswijzigingen
die in het RUP doorgevoerd worden. Zones waar geen wijziging nodig of wenselijk
is, worden niet mee opgenomen.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l9
Gewestplan
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 10
_SCREENING
2
PLANNINGSCONTEXT
2.1
Ruimtelijke plannen met bindend karakter
2.1.1 Gewestplan (1979)
Binnen het hele plangebied is momenteel het gewestplan geldig. Daarin is een
deel van het plangebied bestemd als parkgebied, een deel als gebied voor
gemeenschapsvoorzieningen en een deel als woongebied.
Het gebouw V van campus Groenenborg is volledig in parkgebied gesitueerd. De
campus werd gebouwd eind jaren 1960 en dateert dus van voor het gewestplan.
De volledige campus wordt vergund geacht. Voor het huidige gebouw is er geen
juridisch probleem. Indien de UA echter in de toekomst beslist om op dezelfde
locatie een nieuwbouw te voorzien, kan dit vanwege de huidige bestemming niet.
Het grootste deel van het tunnellandschap is gelegen in parkgebied, enkel het
zuidelijke stuk ligt in een gebied voor gemeenschapsvoorzieningen. Door de
aanwezigheid van de tunnel kan in principe in deze zone niet gebouwd worden.
Een deel van de zone werd in het verleden in gebruik genomen door het
Middelheimmuseum. Het andere deel is vrij toegankelijk. Naast de busbaan werden
er enkele wandelpaden voorzien. Eigenlijk vervult het volledige tunnellandschap
al in zekere mate een parkfunctie.
Het bijna volledige bosje op de hoek van de Groenenborgerlaan en het Rucaplein
heeft de bestemming gemeenschapsvoorzieningen. Momenteel sluit het gebied
aan bij het tunnellandschap en wordt het gebruikt als lokaal park. Een stuk van
deze gronden is reeds lang eigendom van de UA en werd door de universiteit
altijd als potentiële uitbreidingslocatie beschouwd.
Het meest oostelijke deel van het bosje heeft de bestemming woongebied.
Het omvat deels het eigendom van de UA. De bestemmingsgrens werd in het
gewestplan niet in overeenstemming met de perceelsstructuur getekend waardoor
een inconsistentie tussen reële en juridische situatie bestaat.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 11
2.2
Ruimtelijke beleidsplannen
2.2.1 Strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen
Het plangebied behoort volgens het Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA)
tot de strategische ruimte ‘Zachte Ruggengraat’ en daarbinnen tot het deelgebied
‘Zuiderpark’. De richtlijnen om met dit gebied om te gaan zijn vervat onder het
beeld Ecostad.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 12
_SCREENING
Zachte Ruggengraat - Zuiderpark
De zachte ruggengraat is een opeenvolging van onderling verbonden open
ruimten, gerelateerd aan het watersysteem. Het structuurplan stelt voor om dit
systeem van groene ruimten te versterken door o.a. een betere leesbaarheid
na te streven. Deze strategische ruimte heeft als voornaamste doelstelling het
creëren van een krachtig samenhangend ecologisch systeem zoals omschreven
door het beeld van de Ecostad en Waterstad. De zachte ruggengraat is een
aaneenschakeling van vijf grote stedelijke parken. Het is het resultaat van de
toepassing van het scenario van ‘groeiende natuur’ en van het scenario ‘ruimte
voor water’ in het grootstedelijke grondgebied. De parken leggen relaties met de
omgeving en met de natuurlijke structuur.
Het zuiderpark moet de ontwikkeling van een aaneengesloten park garanderen
dat het zuidelijke deel van de stad en de groene vinger in Aartselaar/Edegem
via de spaghettiknoop met het centrum van de stad en de Schelde verbindt. Het
zuiderpark omvat een aantal waardevolle natuurgebieden en heeft de specifieke
taak om de natuurlijke structuur te versterken en de bescherming te garanderen.
Bovendien omvat het park een groot aantal voorzieningen op metropolitane
schaal (universiteit, Expo, de Singel, sportfaciliteiten). Het park moet een
goed uitgerust park worden, waar ruimte is voor de ontwikkeling van culturele
activiteiten, mogelijkheden voor wetenschappelijke en medische congressen,
tentoonstellingen op niveau van de metropool, sportinfrastructuur voor het
zuidelijke deel van de stad en voor nieuwe woningen en kantoren.
Ecostad
Het doel van dit beeld is een stedelijke structuur van open ruimten te ontwikkelen
door een betere continuïteit en leesbaarheid na te streven. De mogelijkheden
van een evoluerende natuur in het stedelijke gebied moeten onderzocht worden.
Het publiek domein in de open ruimte moet in het algemeen verbeterd en waar
mogelijk uitgebreid worden. Tekorten van buurt- en wijkgroen moeten weggewerkt
worden door barrières te doorbreken. Het open ruimte - systeem moet ontworpen
worden als een fundamentele stedelijke ‘infrastructuur’ waarbij een goede binding
tussen de verschillende delen vooropgesteld wordt. Sommige elementen van
de stedelijke parkstructuur kunnen meer recreatief medegebruik verdragen dan
andere.
Dit RUP geeft doorwerking aan de principes die in het s-RSA worden voorgesteld.
Door het beschermen van buurtgroen en het bestendigen van een open ruimte verbinding realiseert dit RUP een deel van de doelstellingen van het s-RSA.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 13
1775
1850
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 14
_SCREENING
3
BESCHRIJVING OMGEVING RUP BUURTPARK
GROENENBORG
3.1
Bestaande Ruimtelijke Structuur
3.1.1 Historiek
Ten tijde van Ferraris (1775) was de omgeving van de huidige Groenenborgerlaan
nog erg landelijk. Ten westen van het plangebied (zwarte kader) waren de
kasteeldomeinen van Middelheim en Den Brandt gesitueerd. Iets zuidelijker ligt
het domein Groenenborg, dat later zou verdwijnen. Nog zuidelijker bevindt zich
het domein Elsdonk. De Grote Steenweg, de Beukenlaan en de Middelheimlaan
waren al in het toenmalige wegenpatroon herkenbaar.
In het plangebied zelf was in die periode een hoevecomplex aanwezig. Een viertal
gebouwen en enkele tuinpercelen liggen geclusterd binnen een padenlus. Ten
westen ervan ligt een bebost perceel. De rest van het plangebied werd ingenomen
door akkergronden, gekenmerkt door een erg willekeurige perceelsstructuur.
Een kleine eeuw later, omstreeks 1850, is de ruime omgeving rond het plangebied
nauwelijks gewijzigd. De domeinen Den Brandt en Middelheim zijn verder
uitgebreid.
In het plangebied zelf heeft wel een grondige wijziging plaatsgevonden. Het
grote hoevecomplex is verdwenen en er zijn enkele kleinere hoeves in de plaats
gekomen. Het padenpatroon verloopt volledig anders en verbindt de verschillende
woningen met elkaar doorheen de akkers.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 15
1948
1959
1982
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 16
_SCREENING
In 1948 is de omgeving van het plangebied al sterk aan het verstedelijken.
De woonwijken Molenveld en Oosterveld zijn in volle ontwikkeling. De
kasteeldomeinen Groenenborg en Elsdonk zijn verdwenen. Net ten zuiden van
het plangebied is de Sint-Augustinuskliniek gebouwd. Iets zuidelijker is een
spoorlijn aangelegd die het plangebied van het centrum van Wilrijk afsnijdt. De
kasteeldomeinen Den Brandt en Middelheim zijn inmiddels nog verder uitgebreid
en samengesmolten met het meer noordelijk gelegen domein Vogelzang. Op de
hoek van de Middelheimlaan met de nieuwe Elisabethlaan is het paviljoen van
campus Middelheim gebouwd, met ernaast de nieuwe begraafplaats van Berchem.
Vanuit de Elisabethlaan is in zuidelijke richting een nieuwe weg staduitwaarts
aangelegd: de Prins Boudewijnlaan.
In het plangebied zelf hebben heel wat akkers plaatsgemaakt voor grasland of
braakliggende percelen. Aan de oostelijke zijde verschijnen de eerste woningen
die aansluiten op de wijk Oosterveld.
In 1959 is langs de Elisabethlaan en Middelheimlaan het Middelheimziekenhuis
gebouwd. Langs de zuidzijde van het plangebied werd de Groenenborgerlaan
in haar huidige profiel aangelegd. Naast het kasteeldomein Middelheim is een
sportveld aangelegd. Dit bevindt zich ter hoogte van het huidgie gebouw V
van de universiteit. Net ten oosten van het plangebied is ook reeds het eerste
appartementsgebouw aan het Rucaplein opgetrokken.
Binnen het plangebied is op dat ogenblik elke agrarische activiteit verdwenen.
De gronden ontwikkelden zich spontaan tot ruige graslanden met hier en daar
relicten van vroegere inrichting (tuinen bij hoeves,...).
Omstreeks 1982 is aan de westelijke zijde van het plangebied de volledige
campus Groenenborg gerealiseerd. Aan de oostelijke zijde is ook het tweede
appartementsgebouw aan het Rucaplein ontwikkeld. Meer zuidelijk heeft de
spoorweg plaats gemaakt voor de R11 en de aansluiting met de E19, die intussen
onder het plangebied door aangelegd is.
Binnen het plangebied heeft tijdens de voorgaande decennia op het deel naast
de tunnel een spontane bosontwikkeling plaatsgevonden. Doorheen het gebied is
een heel informeel netwerk van paden ontstaan.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 17
1
Morfologie
2
3
5
4
5
3
1
1
Ontsluiting
3
2
2
3
1
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 18
_SCREENING
3.1.2 Morfologische structuur
De morfologie rond het plangebied is erg gevarieerd en ongestructureerd.
Aan de zuidelijke zijde van de Groenenborgerlaan bevinden zich een aantal ruime
gelijkvloerse woonhuizen (1), zoals die verderop in de stadsrand nog overvloedig
terug te vinden zijn. Zowel in de universiteitscampus (3) als op de ziekenhuissite
(2) komen gebouwen voor die eveneens slechts één of twee bouwlagen hoog
zijn en als een soort paviljoenen in de open ruimte ingepland zijn. De overige
bebouwing in de omgeving contrasteert sterk hiermee. De hoge gebouwen van
de universiteit (4) en aan het Rucaplein (5) zijn dominant rond het plangebied
aanwezig. De woongebouwen die aansluiten op het Rucaplein zijn eveneens
allemaal appartementsgebouwen, maar wel iets lager dan de twee torens. In
tegenstelling tot de hoge gebouwen van de universiteit en het Rucaplein, die een
open campusbebouwing zijn, sluiten de overige appertementsgebouwen wel aan
bij stedelijke bouwblokken.
3.1.3 Ontsluiting
Het plangebied is goed ontsloten voor het gemotoriseerd verkeer. De
Groenenborgerlaan (1) is in de wegencategorisering geselecteerd als lokale
wijkverzamelweg, die aansluit op de Grote Steenweg en de R11 (stedelijke
hoofdverkeerswegen). Via deze hoofdwegen is het plangebied verbonden
met zowel de kernstad (stadinwaarts) als de stadsrand (staduitwaarts). De
Groenenborgerlaan heeft redelijk wat autoverkeer te verwerken. Ze sluit immers
ook rechtstreeks aan op de Prins Boudewijnlaan, die als belangrijke invalsweg
van de kernstad fungeert. Bovendien zijn in de omgeving twee ziekenhuizen
gelegen, die beiden voor een grote verkeersaantrekking zorgen.
De universiteitscampus Groenenborg beschikt over een eigen ruime parking (441
plaatsen), die op de Groenenborgerlaan geënt is. Recent besliste de universiteit
om deze parking ook voor de buurt open te stellen buiten de lesuren.
Vanaf de Groenenborgerlaan beschikt de lijn over een vrije busbedding (2) die
dwars doorheen het plangebied loopt. Dit traject geeft de bus een snelle verbinding
tussen de beide ziekenhuizen.
Door heen het plangebied lopen enkele wandel- en fietspaden (3) die de
Groenenborgerlaan en het Rucaplein, via de universiteitscampus en het
ziekenhuis, verbinden met het Nachtegalenpark.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 19
1
Open ruimte
1
2
3
3
1
2
Boomgroepen ouder dan 30 jaar
1
1
1
1
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 20
_SCREENING
3.1.4 Open ruimte
Ten noordwesten van het plangebied bevindt zich het Nachtegalenpark. Dit is een
samensmelting van de historische parken Den Brandt, Middelheim en Vogelzang.
Het domein Middelheim grenst onmiddellijk aan het plangebied. Dit domein is al
redelijk oud en wordt gekenmerkt door karakteristieke dreven.
Naast het Middelheimdomein is het tunnellandschap gelegen. Dit is een vrij open
landschap dat ontstond na de bouw van de E19-tunnel onder het gebied door. In
het grasland zijn hier en daar spontaan bosjes ontwikkeld, die overgaan in het door
Devigne ontworpen museumlandschap met een geometrische bomenrooster. Ter
hoogte van de Groenenborgerlaan heeft het tunnellandschap nog het meest open
karakter.
Ten oosten van het tunnellandschap is langsheen de Groenenborgerlaan de
afgelopen decennia een jong bos ontstaan. Hier en daar komen er nog enkele
oudere bomen voor, restanten van tuinen van vroegere hoevedomeinen. Het
kinderziekenhuis is temidden van dit bos ontwikkeld.
De floristische samenstelling van het ‘Groenenborgerbos’ is redelijk divers. De
oudste en meest waardevolle elementen zijn de rij groene beuken die zich centraal
in het bosje bevinden. Deze dateren van de hoeve die reeds op de Van der Maele
- kaart van 1850 ingetekend staat. De beuken zelf zijn op de topografische kaart
van 1948 als onderscheiden bomenrij aangegeven, wat er op wijst dat ze toen al
prominent aanwezig waren. Hun leeftijd wordt geschat op 70 à 90 jaar.
Naast de beuken staan enkele esdoorns, berken en platanen, die eveneens ouder
dan 70 jaar worden geschat. Eronder is een gevarieerde beplanting aanwezig met
o.a. enkele meidoorns, vlier en bramen. Dit is het meest interessante deel van het
bos.
Meer zuidelijk zijn spontaan enkele groepjes eiken gegroeid. De noordelijkste
groep, aansluitend bij de esdoorns, is het oudst en wordt geschat op 70 jaar.
Alle andere groepjes zijn jonger, circa 50 jaar. Ze zijn wellicht ontstaan na de
beëindiging van de tunnelwerken, wanneer de omgeving tot rust kwam. Tussen
deze groepjes bevinden zich ook nog wat berken en platanen van dezelfde
leeftijd. De meeste bomen en planten zijn echter jonger dan 30 jaar en spontaan
opgeschoten of midden jaren 2000 aangeplant.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 21
BWK
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 22
_SCREENING
Biologische waarderingskaart (BWK)
De biologische waarderingskaart is geen juridisch document of een actief
beleidsdocument, maar geeft wel een basiswaardering van het aanwezige groen.
De kaart wordt als richtinggevend instrument gebruikt om plannen te beoordelen.
Uitgezonderd de locatie van gebouw V valt het volledige plangebied op de BWK
samen met een zone die als biologisch waardevol wordt beschouwd. De zone
wordt omschreven als ‘gemengde loofhoutaanplant’.
Het tunnellandschap en grote delen van het Nachtegalenpark kregen de
waardering ‘complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle
elementen’. Het zuidoostelijke deel van het park, aansluitend op de campus
Groenenborg wordt, net als het plangebied als biologisch waardevol beschouwd.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 23
Toegangen
1
2
3
Bereik
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 24
_SCREENING
4
BESCHRIJVING RUP BUURTPARK GROENENBORG
4.1
Voorgeschiedenis
4.1.1 Evolutie en functionaliteit Nachtegalenpark
Het Nachtegalenpark is ontstaan uit de samensmelting van drie kasteeldomeinen
(Den Brandt, Middelheim en Vogelzang) en kreeg een publieke functie.
Ten westen ervan bevindt zich langs de Eglantierlaan nog een strook groene
ruimte, die aansluit op het park en waarin o.a. een minigolf en hondenloopzone
gelegen zijn. Daarnaast bevindt zich aan de overzijde van de A12 het Wilrijkse
Plein, dat grotendeels met sportvelden en een nieuwe sporthal ingevuld is. Ten
oosten van het park is de begraafplaats van Berchem gelegen. Verderop langs de
Ring situeert zich het Brilschanspark.
Het Groenenborgerbosje en het deel van het tunnellandschap binnen het
plangebied van dit RUP maakten nooit deel uit van het Nachtegalenpark. Ook
vandaag functioneert deze zone autonoom van het park, dat bijna volledig
omheind is.
Zowel aan de oostelijke als aan de westelijke zijde zijn er een aantal
toegangen naar het Nachtegalenpark toe. Het meest noordelijke deel van het
tunnellandschap, tussen de Middelheimlaan en de Hof Ter Schriecklaan, werd na
de goedkeuring van het ontwikkelingskader in 2011 uit de omheiningen gehaald
en is nu vlot toegankelijk. Hierdoor opent het park zich meer naar Berchem - extra
muros.
Aan de zuid-oostelijke zijde is de toegankelijkheid van het Nachtegalenpark
problematisch. Het volledige park is er afgesloten en het Middelheimziekenhuis
vormt een barrière tussen het woonweefsel en de open ruimte. De enige toegang
bevindt zich achter de gebouwen van de universiteitscampus en nodigt noch
vanuit de Groenenborgerlaan, noch vanuit het Middelheimpark uit om hem te
gebruiken. Voor de bewoners van de omgeving van het Rucaplein is daardoor
het Groenenborgerbosje de enige groene plek die op 400m loopafstand
bereikbaar is. Het gebied vormt voor hen op buurtniveau een alternatief voor het
Nachtegalenpark.
1
2
3
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 25
Paso Doble
Bouwprojecten ZNA
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 26
_SCREENING
4.1.2 Masterplan Paso Doble
In 2008 stelde het ZNA (Middelheimziekenhuis) een eigen masterplan op voor de
uitbreiding van het ziekenhuis.
Het plan voorziet in een eerste fase in de uitbreiding van de kinder- en
jeugdpsychiaterie en de bouw van een medisch-technisch blok. Als volgende
stappen wordt een herinrichting van de toegangszone aan de Elisabethlaan
vooropgesteld, samen met de bouw van een nieuw volume dat zich op het woonweefsel richt.
Samen met de bouw van het medisch-technisch blok voorziet het masterplan ook
de ontwikkeling van een nieuwe ondergrondse parking onder dit gebouw en het
nieuwe front langs de Elisabethlaan. Hiermee zou de werking van het ziekenhuis
zich grotendeels omkeren en de toegang gericht worden naar de Elisabethlaan
i.p.v. naar het Nachtegalenpark.
In een laatste fase voorziet het masterplan de afbraak van het huidige
parkeergebouw. Dit gebouw maakt plaats voor enerzijds een groene laan richting
park en anderzijds een nieuw bouwvolume met ziekenhuisgerelateerde functies.
Ook onder dit volume zou een tweede nieuwe ondergrondse parking ontwikkeld
worden, waardoor de huidige personeelsparking kan verdwijnen. Deze vormt
immers een breuk tussen het ziekenhuis en het park.
Ondanks de goede intenties van het masterplan Paso Doble om de relatie
tussen ziekenhuis en woonweefsel enerzijds en het Nachtegalenpark anderzijds
te verbeteren, blijkt de situatie nauwelijks te verbeteren. Het masterplan voorzag
een grotere doorwaadbaarheid van de ziekenhuissite en de groene laan vanaf de Elisabethlaan naar het park toe. Maar geen van deze elementen werden
tot nu toe gerealiseerd. Wel wijzen de ontwerpvoorstellen van de nieuwe
gebouwen er op dat de intenties van het masterplan in de praktijk nog niet
geconcretiseerd worden.
Het nieuwe medisch-technische blok is een groter bouwvolume dan het masterplan suggereert en neemt ook een andere positie in. Het ent zich op het bestaande ziekenhuisgebouw. Daardoor geeft het echter geen aanzet tot de ontwikkeling
van een ondergrondse parking of betere doorwaadbaarheid van de site.
Ook de uitbreiding van de kinderpsychiaterie is veel massiever en meer ruimteverslindend dan het masterplan aangeeft. De paviljoenen langs de busbaan
nemen het volledige beboste gedeelte ernaast in en reiken ook veel verder dan de
bestaande gebouwen. Daardoor beperken ze de verbinding tussen Rucaplein en
Nachtegalenpark.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 27
Bouwprojecten UA/ZBA
Evolutie ontwikkelingskader -> ontwerp stedenbouwkundige richtlijnen
Bebouwing UA en stelplaats volgens
campustypologie vormt markering tussen
tunnellandschap en Groenenborgerbos. De
serviceflats vormen een nieuwe woonslab
aansluitend bij het Rucaplein. Het bosje
blijft grotendeels behouden.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 28
Bebouwingslocaties
verschuiven
en
kantelen
naar
Groenenborgerlaan.
Programma’s nemen in omvang toe. Het
bosje verdwijnt
_SCREENING
4.1.3 Bouwprojecten UA en ZBA
De bouwprojecten van de UA en het ZBA worden langsheen de Groenenborgerlaan voorzien. Oorspronkelijk werd ook een stelplaats voor de groendienst (zone
zwarte arcering) in het programma onderzocht. Deze zou tussen het ziekenhuis
en de nieuwe projecten van UA en ZBA ingeplant worden. Hierdoor verdween niet
alleen het meest waardevolle deel van het Groenenborgerbosje, ook de
relatie tussen het Rucaplein en het Nachtgalenpark werd grotendeels
doorgeknipt. Rond het gebouw van de stelplaats was immers een
afsluiting (gele stippellijn) nodig. Na enkele overlegmomenten met de
buurtbewoners besliste het college om de stelplaats niet op deze site te bouwen.
De UA plant al enkele jaren een uitbreiding van de campus Groenenborg. Dit
kadert binnen een re-organisatie van de buitencampussen. De biomedische
opleiding wordt volledig verschoven naar de campus Drie Eiken en de
technologische opleiding wordt geclusterd op campus Groenenborg. Dit laatste
kan grotendeels in de bestaande gebouwen maar er is één extra gebouw nodig
om alle activiteiten te kunnen huisvesten. De universiteit bezit een grond op de
hoek van het Rucaplein en de Groenenborgerlaan. Vanuit functioneel oogpunt
was voor het nieuwe gebouw een locatie dichter bij de bestaande campus voor
de UA praktischer. Dit maakte een grondenruil tussen de partners bespreekbaar.
Het ZBA beschikt sinds 2008 over een zorgstrategisch plan om zorgbehoefte en
-aanbod beter op mekaar af te stemmen. In de omgeving van het Rucaplein blijkt
een nood aan nieuwe serviceflats te bestaan. Pogingen om deze mee te
integreren in de site van het Middelheimziekenhuis zijn niet verenigbaar met de
eigen uitbreidingsplannen van het ziekenhuis. De gronden langs de Groenenborgerlaan blijken op korte termijn de enige mogelijkheid om de behoefte aan
serviceflats in te vullen in deze omgeving.
Gedurende het proces van ontwerpend onderzoek in 2012 kwam een bijkomende
vraag voor de integratie van een kinderdagverblijf op de agenda. Op dit ogenblik
kampt de stad immers met een groot tekort een kinderopvangplaatsen en de
omgeving van het Rucaplein blijkt zich ook hiervoor in een tekortzone te situeren.
De combinatie met de serviceflats is vrij eenvoudig mogelijk aangezien in het
programma van het ZBA enkel het dienstencentrum echt gebonden is aan het
gelijkvloers en de flats zelf makkelijk stapelbaar.
4.2
Voortraject ontwikkelingskader en stedenbouwkundige
richtlijnen
Om de verschillende projecten en claims in en rond het Nachtegalenpark af te
stemmen werd in 2011 een ontwikkelingskader opgemaakt. Dit werd voor de
bouwprojecten aan de Groenenborgerlaan in 2012 verfijnd in stedenbouwkundige
richtlijnen. Tijdens het proces van ontwerpend onderzoek bleek de bebouwingsdruk
groot: programma’s namen continu in omvang toe en waren op basis van
maatschappelijke behoeften moeilijk naar andere sites te kanaliseren.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 29
4.3
Aandachtpunten van het plangebied
4.3.1 Aansluiting met de onmiddellijke omgeving
Het plangebied is omgeven door een heterogene mix van functies die elk enkele
specifieke aandachtpunten meebrengen:
● De bebouwing van het ZNA, ten noorden van het plangebied, bestaat uit lage
paviljoenen waarvan de interieurs maximaal op het omringende groen gericht zijn.
Tegelijkertijd nemen deze paviljoenen echter ook een afwijzende houding t.a.v.
het groen aan: i.f.v. privacy en interne werking zijn de paviljoenen afgeschermd
door draden en zeildoeken. Hoe meer deze bebouwing uitbreidt, hoe meer de
open ruimte teruggedrongen wordt, zowel fysiek als visueel.
● De appartementsblokken van het Rucaplein zijn grotendeels op de groene ruimte
gericht. Het Groenenborgerbosje en het tunnellandschap bepalen het uitzicht uit
de flats. Op het gelijkvloers schermt een rij populieren het private perceel van
de blokken af van het publieke bosje. De relatie tussen beide is bijgevolg vooral
visueel en niet functioneel.
● Tussen de ZNA-paviljoenen en de appartementsblokken is een smalle doorsteek
met wandelpad die de omgeving van het Rucaplein verbindt met de open ruimte.
Deze doorsteek is, samen met het Groenenborgerbosje, de voornaamste
connectie tussen de bebouwing van Oosterveld en het Nachtegalenpark.
● De bebouwing langs de westzijde van het plangebied omvat de
universiteitscampus, waarvan de parking de grens vormt tussen de gebouwen
en het tunnellandschap. Het achterste deel van de campus omvat een open
ruimte die wordt benut voor ecologisch onderzoek en visueel aansluit bij het
Nachtegalenpark en het tunnellandschap.
● Het tunnellandschap en het Groenenborgerbosje maken samen deel uit van
een groene verbinding tussen het Nachtegalenpark en de open ruimte - vinger
die via Edegem de stad binnendringt. Deze verbinding heeft zowel ecologisch als
recreatief belang.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 30
_SCREENING
4.3.2. Eigendom, invulling en bestemming
De gronden binnen het plangebied zijn eigendom van de UA, het Vlaamse gewest
en de stad Antwerpen. De UA bezit de gronden van de campus en een perceel
op de hoek van de Groenenborgerlaan en het Rucaplein. Het tunnellandschap is
eigendom van het Vlaamse Gewest. De rest van de gronden is eigendom van de
stad Antwerpen.
De bestemming van de gronden binnen het plangebied staat los van de
eigendommen of reële invulling:
● De campus ligt grotendeels in zone voor gemeenschapsvoorzieningen,
uitgezonderd het deel dat voor ecologisch onderzoek wordt benut en ook het hele
gebouw V. Deze liggen beide in de bestemmingszone park.
● Het tunnellandschap heeft bijna volledig de bestemming parkgebied,
uitgezonderd het deel langs de Groenenborgerlaan.
● Het Groenenborgerbosje ligt volledig in zone voor gemeenschapsvoorzieningen.
Globaal kan de gewestplanbestemming omschreven worden als een parkzone
waarrond aan de zuidoostelijke kant een zone voor gemeenschapsvoorzieningen
werd ingetekend. Deze laatste bestemmingszone is voor bebouwing bedoeld.
Een aandachtpunt dat hieruit voortvloeit is de noodzaak dat het park aan de zijde
van de gemeenschapsvoorzieningen voldoende bereikbaar blijft, m.a.w. dat de
bebouwing geen gesloten front vormt.
In principe hoeft de bestemming ‘gemeenschapsvoorzieningen’ geen hypotheek
te leggen op de bereikbaarheid van het park, doch de reële situatie spreekt
dit duidelijk tegen. Hoewel het Middelheimziekenhuis ooit als een vrijstaand
gebouw in het groen werd ontworpen, hebben de talloze uitbreidingen tot een
ondoordringbare gebouwenwand tussen de woonwijk en het park geleid. Ook
bij de universiteitscampus Groenenborg is een gelijkaardige situatie ontstaan:
gebouwen zijn in de loop van de tijd met elkaar verbonden en niet langer dwars
doorsteekbaar. Bovendien werden beide functie ook nog eens met omheiningen
afgesloten.
De juridische bestemming gemeenschapsvoorzieningen biedt dus onvoldoende
garanties om de bereikbaarheid van het park te kunnen blijven garanderen.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 31
4.4
Visie
Het Nachtegalenpark speelt niet alleen op stadsniveau een rol, het vervult ook op
lokaal niveau de functie van buurtgroen voor de wijken die errond gelegen zijn.
Vooral voor de wijk Oosterveld is de aanwezigheid van het Nachtegalenpark van
belang, omdat in de wijk zelf weinig ander publiek groen aanwezig is.
Het park kan zijn lokale functie enkel blijven vervullen indien de bereikbaarheid
ervan op loopafstand (400m) gegarandeerd blijft. Door de verlinting van de
ziekenhuisbebouwing heeft het Groenenborgerbosje daarbij een belangrijke
functie. Naast de Middelheimlaan is het nog de enige mogelijkheid om, via het
tunnellandschap, het park te bereiken. Zolang het deel van het museum in het
tunnellandschap ook afgesloten blijft, is het bovendien het enige groen dat op
loopafstand van het Rucaplein bereikbaar is.
Het Groenenborgerbosje is vandaag vooral een wandelgebied. Maar het gebied
wordt ook gebruikt door jeugdbewegingen als speelbos. Vooral het noordelijke
stuk van het bosje, waar de oude beuken staan, fungeert als een soort kampplaats.
Tenslotte heeft het Groenenborgerbosje, samen met het tunnellandschap, ook
een natuurwaarde. Het vormt een ecologische verbinding tussen de parkencluster
en de open ruimte - vinger richting Edegem.
Om de huidige functie van buurtpark, recreatieve en ecologische verbinding
te kunnen bestendigen worden delen van zowel het tunnellandschap als het
Groenenborgerbosje herbestemd tot parkgebied. De praktijk leert dat alleen
zo het behoud van de doorwaadbaarheid en de verbindende rol gegarandeerd
kan worden. De herbestemming vormt bovendien ook de basis om de inrichting
en het beheer van dit gebied op te waarderen tot een volwaardig deel van het
parkenlandschap.
Bestemming
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 32
Behoefte
_SCREENING
4.5
Programma
Het RUP bestendigt het buurtpark Groenenborg dat delen van het
Groenenborgerbosje (1,1ha) en het tunnellandschap (2,1ha) omvat. Deze zone
krijgt de bestemming ‘parkgebied’ en sluit daarmee aan op de bestemming van
het Nachtegalenpark.
Het RUP regulariseert het gebouw V van de universitaire campus. Deze zone
krijgt de bestemming ‘gebied voor gemeenschapsvoorzieningen’ en sluit daarmee
aan op de bestemming van de rest van de campus Groenenborg.
Te herbestemmen zones
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 33
Voorstel bestemmingsplan
Pa
Pa
Parkgebied
Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 34
_SCREENING
4.6
Voorstel RUP
4.6.1 Parkgebied
VOORSTEL VOORSCHRIFTEN
TOELICHTING
Het gebied is bestemd voor de
instandhouding, het herstel en de
ontwikkeling van een park of parken. Dit
gebied heeft ook een sociale functie.
Het behoud van
samenhang en de
en cultuurhistorische
gebied wordt als
ingeschreven.
Binnen dit gebied zijn natuurbehoud,
bosbouw, landschapszorg en recreatie
nevengeschikte functies. Alle werken,
handelingen en wijzigingen die nodig
of nuttig zijn voor deze functies zijn
toegelaten.
de ruimtelijke
landschappelijke
waarde van het
randvoorwaarde
Recreatie moet hier verstaan worden in
verhouding tot de andere functies van
het gebied. Het is een nevengeschikte
functie en geen enige functie noch de
enige hoofdfunctie.
De genoemde werken, handelingen en
wijzigingen zijn toegelaten voor zover de
ruimtelijke samenhand in het gebied, de
cultuurhistorische waarden, horticulturele
waarden,
landschapswaarden
en
natuurwaarden in het gebied bewaard
blijven.
Voor zover de bestemming van het De weginfrastructuur heeft hier
gebied niet in het gedrang wordt betrekking op de vrije busbaan die
gebracht, is het toegelaten de bestaande doorheen het gebied loopt.
weginfrastructuur te handhaven en
herstellen in functie van openbaar
vervoer of hulpdiensten.
4.6.2 Gebied voor gemeenschapsvoorzieningen
VOORSTEL VOORSCHRIFTEN
TOELICHTING
Het gebied is bestemd als gebied De betrokken werken, handelingen en
voor gemeenschapsvoorzieningen en wijzigingen kunnen worden toegelaten
openbare nutsvoorzieningen.
ongeacht het publiek- of privaatrechtelijk
statuut van de initiatiefnemer of
Alle
werken,
handelingen
en het al dan niet aanwezig zijn van
wijzigingen die nodig of nuttig winstoogmerk.
zijn
voor
het
aanbieden
van
gemeenschapsvoorzieningen
en
openbare
nutsvoorzieningen
zijn
toegelaten.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 35
5
ONDERZOEK TOT MILIEUEFFECTRAPPORTAGE
5.1
Bepaling van de plan-MER-plicht
Het plan-MER-decreet beschrijft de stappen die doorlopen moeten worden om de
plan-MER-plicht na te gaan. Deze stappen zijn:
● Stap 1: nagaan of het plan onder het toepassingsgebied valt.
● Stap 2: voor plannen die onder het toepassingsgebied vallen, nagaan of het
plan ‘van rechtswege’ plan-MER-plichtig is.
● Stap 3: voor plannen die onder het toepassingsgebied vallen en niet ‘van
rechtswege’ plan-MER-plichtig zijn, nagaan of het plan aanzienlijke milieueffecten
kan hebben. Deze laatste stap wordt ook wel screening genoemd.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 36
_SCREENING
5.1.1 Stap 1: Valt het plan onder het toepassingsgebied van het
plan-MER-decreet?
Toelichting Decreet
De artikels 4.2.1 en 4.2.2 van het gewijzigde Decreet Algemene Bepalingen
Milieubeleid (DABM) bepalen het toepassingsgebied voor het plan-MER-decreet.
De definitie van plan of programma bevat volgens het decreet drie voorwaarden
die tegelijkertijd moeten vervuld worden:
● Decretale of bestuursrechtelijke bepalingen moeten voorschrijven dat een plan
of programma wordt opgesteld of vastgelegd.
● Het moet gaan om een plan of programma dat door een instantie op regionaal,
provinciaal of lokaal niveau is opgesteld.
● Het plan of programma moet via een wetgevingsprocedure door het parlement
of de regering of door een instantie (regionaal, provinciaal of lokaal niveau)
worden vastgesteld.
Volgende plannen en programma’s vallen echter niet onder het
toepassingsgebied van het decreet en zijn derhalve ook niet plan-MER-plichtig
(uitzonderingsmaatregel):
● plannen of programma’s die uitsluitend bestemd zijn voor nationale defensie
● financiële of begrotingsplannen en -programma’s
● plannen of programma’s die worden medegefinancierd in het kader van EGverordeningen nr1260/1999 en nr1257/1999.
Een uitzondering vormen eveneens de plannen en programma’s die uitsluitend
bestemd zijn voor noodsituaties. Deze vallen in beginsel wel onder het
toepassingsgebied maar zijn niet onderworpen aan de plan-MER-plicht.
Toetsing aan het plan-MER-decreet
Het plan waarvoor dit onderzoek gebeurt is een gemeentelijk RUP. Dit plan valt
onder het toepassingsgebied want er is voldaan aan de drie voorwaarden:
● Het decreet houdende de organisatie van ruimtelijke ordening schrijft de opmaak
van ruimtelijke uitvoeringsplannen voor.
● De opsteller van het plan is de Stad Antwerpen.
● De provincie Antwerpen zal het plan vaststellen.
Het plan valt bovendien niet onder de specifieke uitzonderingsregels.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 37
5.1.2 Stap 2: Is het plan van rechtswege plan-MER-plichtig?
Toelichting plan-MER-plicht van rechtswege
Onder de plannen en programma’s die onder het toepassingsgebied van het
DABM vallen, onderscheidt men twee groepen die ‘van rechtswege’ onderworpen
zijn aan de plan-MER-plicht:
● Categorie A, plannen en programma’s, of de wijziging ervan, die tegelijkertijd:
● betrekking hebben op landbouw, bosbouw, visserij, energie, industrie, vervoer,
afvalstoffenbeheer, waterbeheer, telecommunicatie, toerisme en ruimtelijke
ordening of grondgebruik
● een kader vormen voor de toekenning van een vergunning voor de in bijlagen
I, II of III van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004
opgesomde projecten
● niet het gebruik regelen van een klein gebied op lokaal niveau, noch een
kleine wijziging inhouden.
● Categorie B, plannen en programma’s, of de wijziging ervan, waarvoor, gelet
op de mogelijke betekenisvolle effecten op speciale beschermingszones, een
passende beoordeling vereist is.
Toetsing plan-MER-plicht van rechtswege
Voorliggend plan is een RUP en heeft bijgevolg betrekking op de ruimtelijke
ordening. Het RUP beantwoordt echter niet aan de stadsontwikkelingsprojecten
die worden omschreven in de bijlage II:
● De bouw van woningen is niet toegestaan.
● De bouw van ruimten voor kleinhandel is niet toegestaan.
● De verkeersgeneratie zal op piekmomenten onder de 1000 pae per 2 uur liggen.
Het universiteitgebouw V, dat in het RUP opgenomen is, maakt deel uit van de
campus Groenenborg. Voor de volledige campus wordt, op basis van de reële
studenten- en personeelsbezetting, de maximale verkeersgeneratie geraamd
op 362 pae per 2 uur. Op de campus is een parking met capaciteit van 441
parkeerplaatsen aanwezig.
Het RUP vormt dus geen kader voor vergunningen voor projecten die in de bijlage
II vermeld worden. Het plangebied van het RUP ligt bovendien niet in een speciale
beschermingszone waardoor geen passende beoordeling vereist is.
Het RUP vormt niet het kader voor de toekenning van een vergunning voor een
project opgesoms in bijlage I, II of III van het project-MER-besluit van 10 december
2004 en is dus screeningsgerechtigd.
Uit het voorgaande volgt dat het plan niet van rechtswege plan-MER-plichtig is.
Aldus dient een ‘onderzoek tot milieueffectrapportage’ (screening) te gebeuren.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 38
_SCREENING
5.1.3 Stap 3: Veroorzaakt het plan belangrijke milieueffecten?
Een screening gebeurt aan de hand van een lijst van selectiecriteria, opgenomen
in de bijlage I van het plan-MER-decreet, teneinde te oordelen over het al dan
niet MER-plichtig zijn van plannen en programma’s die niet van rechtswege planMER-plichtig zijn. Deze criteria hebben enrezijds betrekking op de kenmerken
van het plan en anderzijds op de kenmerken van de effecten en van de gebieden
die kunnen worden beïnvloed.
Criteria
Bespreking
1
Kenmerken van het plan
a
De mate waarin het plan een
kader vormtvoor projecten en
andere activiteiten met betrekking
tot de ligging, aard, omvang en
gebruiksvoorwaarden, alsmede
wat betreft de toewijzing van
hulpbronnen.
Het RUP Buurtpark Groenenborg
vormt een kader voor andere
toekomstige ontwikkelingen, in
die zin dat het bepalend is voor
de vergunningverlening van
stedenbouwkundige aanvragen.
b
De mate waarin het plan andere
plannen en programma’s met
inbegrip van de welke deel zijn
van een hiërarchisch geheel,
beïnvloedt.
Het RUP Buurtpark Groenenborg
wordt opgemaakt ter uitvoering
van het ontwikkelingskader
Middelheim-Groenenborg en zo
indirect ook van de doelstellingen
van het s-RSA. Het s-RSA zet in
op de continuïteit van de stedelijke
open ruimte - structuur, de Zachte
Ruggengraat. Het plangebied vormt
een strategische schakel in deze
structuur. Het RUP draagt bij tot de
realisatie van deze beleidsoptie.
c
De relevantie van het plan voor de
integratie van milieuoverwegingen,
vooral met het oog op de
bevordering van duurzame
ontwikkeling.
Het RUP beoogt het behoud van
een stuk groene ruimte met een
verbindende ecologische functie
in de groenstructuur van de stad.
Hiermee beperkt het tevens de
toenemende afdichting van de
bodemoppervlakte.
d
Milieuproblemen die relevant zijn
voor het plan.
Geen relevante problemen
e
De relevantie van het plan voor de
toepassing van de milieuwetgeving
van de Europese Gemeenschap
Geen relevante problemen
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 39
Kenmerken van de effecten en van de gebieden die kunnen worden
beïnvloed
a
De waarschijnlijkheid, duur,
frequentie en omkeerbaarheid van
de effecten
Zie verdere uitwerking in de
screening
b
De cumulatieve aard van de
effecten
Zie verdere uitwerking in de
screening
c
De grensoverschrijdende aard van
de effecten
Niet van toepassing, geen
grensoverschrijdende effecten te
verwachten
d
De risico’s voor de menselijke
veiligheid of gezondheid of voor
het milieu
Niet van toepassing
e
De orde van grootte en het
ruimtelijk bereik van de effecten
(geografisch gebied en omvang
van de bevolking die getroffen
worden)
Over het algemeen blijven de
effecten eerder beperkt tot de
directe omgeving
f
De waarde en kwetsbaarheid
van het gebied dat kan worden
beïnvloed gelet op bijzondere
natuurlijke kenmerken of cultureel
erfgoed, de overschrijding van
de milieukwaliteitsnormen of
van grenswaarden, intensief
grondgebruik
Het plangebied omvat delen met
een zekere ecologische waarde.
Het RUP beoogt een behoud
van de open ruimte en optimale
afstemming met de aanwezige
natuurlijke waarden.
g
De effecten op gebieden en
landschappen die door een
lidstaat, door de Europese
Gemeenschap, dan wel in
internationaal verband als
beschermd gebied zijn erkend
Het plangebied grenst aan een
beschermd historisch landschap
‘Nachtegalenpark’. Het RUP
beoogt een optimale afstemming
met de aanwezige culturele
waarden.
Op basis van de relevante criteria en plankenmerken wordt een selectie gemaakt
van de mogelijke relevante disciplines en te beschouwen effectgroepen.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 40
_SCREENING
5.2
Beschrijving van referentiesituatie, geplande situatie en
relevante milieueffecten
5.2.1 Bodem en grondwater
Structuur ondergrond
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied van het RUP bevindt zich in een dichtbebouwde omgeving.
Het bodemgebruik is hierdoor sterk beïnvloed en semi-natuurlijk. Het omvat
voornamelijk pioniersvegetaties met enkele restanten van oude kasteel- of
hoevetuinen.
● De structuur van de ondergrond is tijdens de laatste decennia sterk gewijzigd:
onder een groot deel van het plangebied werd de tunnel van de E19 aangelegd.
● De bodemkaart toont voor het plangebied en de ruime omgeving een sterk
vergraven grond.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP wijzigt het bodemgebruik niet. Het plan bestendigt de open ruimte en
het reeds bestaande gebouw V van de universitaire campus.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 41
Toestand grondwatertafel
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied is gelegen in een omgeving waar de afgelopen decennia
ingrijpende infrastructuurwerken plaatsvonden i.f.v. de aanleg van de tunnel
van de E19. Hierdoor werd de bodem sterk verstoord.
● De grondwatertafel in de omgeving wordt beïnvloed door de aanwezigheid van
de verkeersinfrastructuren. Aan beide toegangen van de tunnel en ter hoogte
van de Ringbedding wordt de grondwatertafel lager gehouden d.m.v. pompen.
● De meest nabij gelegen grondwatermeetpunten bevinden zich ter hoogte van
de Middelheimlaan en de Elisabethlaan. Meetresultaten uit het eerste kwartaal
geven er een grondwaterstand die schommelt tussen respectievelijk -2,3m en
-4,4m onder het maaiveld.
Beschrijving geplande situatie:
● De bodem in het plangebied is reeds danig vergraven door de aanleg van de
verkeerstunnel. De grondwatertafel wordt er sterk door beïnvloed. Het RUP
geeft geen aanleiding tot een wijziging in deze situatie.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Bodem- en grondwaterverontreiniging
Beschrijving referentiesituatie:
● De grond ten oosten van de E19-tunnel is grotendeels één perceel in eigendom
van de stad Antwerpen. Op dit perceel werd een oriënterend bodemonderzoek
uitgevoerd (dossiernr 19744.0).
● Er werden in januari 2014 bodemattesten aangevraagd voor de percelen die
binnen het plangebied gelegen zijn. Er werden blanco attesten afgeleverd. Er
is geen bodemverontreiniging te verwachten aangezien er in het verleden geen
risico-activiteiten aanwezig waren.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP laat geen bodemvervuilende activiteiten toe.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 42
_SCREENING
5.2.2 Oppervlaktewater
Structuur afwatering
Beschrijving referentiesituatie:
● In de omgeving van het plangebied zijn geen waterlopen aanwezig. De volledige
parkencluster, inclusief het plangebied, watert af richting Ringbedding. Door
het pompsysteem wordt het water terug opgepompt naar de vijver van het
Middelheimkasteel.
● Het plangebied ligt op een hoger gelegen zone en bevindt zich buiten zones
waar een risico voor overstroming bestaat. De laatste jaren wordt in de omgeving
verdroging vastgesteld. O.a. de vijver in park Den Brandt is grotendeels
uitgedroogd.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP geeft geen aanleiding tot wijzigingen in deze situatie. Door het behoud
van de open ruimte blijven de infiltratiemogelijkheden behouden, hetgeen de
recente verdroging positief beïnvloedt.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 43
Waterkwaliteit
Beschrijving referentiesituatie:
● In en rond het plangebied zijn momenteel geen activiteiten aanwezig die de
waterkwaliteit beïnvloeden.
Beschrijving geplande situatie:
● Vervuilende activiteiten zijn niet toegestaan.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Afvoer en buffering van water
Beschrijving referentiesituatie:
● Het grootste deel van het plangebied omvat open ruimte. Enkel de zone waarin
het gebouw V van de universiteit ligt is bebouwd en verhard.
● Volgens het zoneringsplan ligt het plangebied in een centraal gebied met reeds
bestaande aansluiting op een zuiveringsstation.
Beschrijving geplande situatie:
● In de geplande situatie wordt deze toestand niet gewijzigd. Het RUP beoogt een
bestendiging van de open ruimte. Daardoor blijft de infiltratie- en buffercapaciteit
van het gebied behouden.In de zone van gebouw V kan de bebouwing en
verharding behouden of vernieuwd worden.
● Volgens de bouwcode moet elk gebouw voorzien zijn van leidingen voor de
afvoer van droogweerafvoer en aparte leidingen voor de hemelwaterafvoer.
Drainageleidingen mogen niet op de afvoer van afvalwater aangesloten
worden, wel op de overloop van de hemelwaterput.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
plangebied
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 44
_SCREENING
5.2.3 Geluid en trillingen
Algemene geluidskwaliteit
Beschrijving referentiesituatie:
● In de onmiddellijke omgeving van het plangebied zijn geen activiteiten of functies
die een opvallend hoog geluid opwekken. Gemotoriseerd verkeer langsheen
de Groenenborgerlaan vormt de grootste bron van geluid. Het Rucaplein is een
lokale straat met een erg beperkte geluidsgeneratie.
● Het gemiddelde geluidsniveau ligt rond 50 dB(A). Dit varieert van circa 70
dB(A) ter hoogte van de Groenenborgerlaan tot minder dan 35 dB(A) langs de
noordelijke grens met het Middelheimpark.
Beschrijving geplande situatie:
● In het plangebied worden in de nieuwe bestemmingen geen functies toegelaten
die een geluidshinder voor de omgeving zouden kunnen creëren. Het
parkgebied is bestemd om een open ruimte te behouden waar de omwonenden
rust kunnen vinden. De zone voor gemeenschapsvoorzieningen is bestemd
voor lesinfrastructuur van de universiteit, voornamelijk aula’s en leslokalen.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 45
Verkeersgeluid
Beschrijving referentiesituatie:
● De verkeersgeneratie van het plangebied is momenteel beperkt tot lesgevend
personeel of studenten die het gebouw V benutten. De open ruimte van het
tunnellandschap en het Groenenborgerbosje functioneren voornamelijk op
lokaal niveau en trekken uitsluitend bezoekers te voet of per fiets aan.
● Het plangebied van het RUP is gelegen langs de Groenenborgerlaan. Deze is
gecategoriseerd als lokale wijkverzamelweg, die aansluit op de Grote Steenweg
en de R11 (stedelijke hoofdverkeerswegen). De Groenenborgerlaan heeft
redelijk wat autoverkeer te verwerken. Ze sluit immers rechtstreeks aan op de
Prins Boudewijnlaan, die als belangrijke invalsweg van de kernstad fungeert.
● In de omgeving zijn twee ziekenhuizen gelegen, die beiden voor een grote
verkeersaantrekking zorgen. Doorheen het plangebied loopt een vrije
busbedding. Dit traject geeft de bus een snelle verbinding tussen de beide
ziekenhuizen. Er rijden twee buslijnen over het traject: nr 21 en nr 33. Beide
lijnen hebben een frequentie van 4 bussen per uur.
● De universiteitscampus Groenenborg beschikt over een eigen ruime parking
(441 plaatsen), die op de Groenenborgerlaan geënt is. Bezoekers van gebouw
V maken hiervan gebruik.
● Aan het kruispunt Groenenborgerlaan - Prins Boudewijnlaan manifesteert
zich in ochtend- en avondspits soms filevorming. Uit onderzoek blijkt dat deze
voornamelijk een gevolg is van de lichtenregeling van het kruispunt, waardoor
conflicten tussen de stromen onderling ontstaan. De Stad Antwerpen voert
gesprekken met het Vlaamse gewest (wegbeheerder) om de lichtenregeling
aan te passen tot een conflictvrije regeling. Hierdoor zou de huidige
verzadigingsgraad van het kruispunt opgelost kunnen worden.
● De verkeersimpact van de reeds geplande projecten van UA (uitbreiding
campus 8000m²) en ZBA (72 serviceflats) buiten het plangebied van het RUP
werd onderzocht. Uit dit onderzoek blijkt dat de toename van het verkeer door
deze projecten ten opzichte van de huidige situatie verwaarloosbaar is. De
toename varieert op enkele kruispuntarmen van 1% tot 3%, met een maximale
toename van 6% op de rotonde. Hier blijft dan echter de verzadigingsgraad met
72% nog onder de kritische grens van 80%.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 46
_SCREENING
Lichtengeregeld kruispunt Groenenborgerlaan-Beukenlaan:
Beweging
Rijstroken
Ochtendspits
Avondspits
Groenenborgerlaan-O > rechtdoor
1
60% (+1%)
70% (+5%)
Groenenborgerlaan-O > rechtsaf
1
34% (+0%)
26% (+2%)
Groenenborgerlaan-W >rechtdoor + linksaf
2
75% (+3%)
76% (+1%)
Beukenlaan > linksaf + rechtsaf
2
52% (+3%)
59% (+1%)
Rotonde Groenenborgerlaan-campus UA:
Beweging
Rijstroken
Ochtendspits
Avondspits
Groenenborgerlaan-W
1
55% (+5%)
72% (+3%)
Richting parking UA / busbaan
1
12% (+1%)
18% (+3%)
Groenenborgerlaan-O
1
68% (+4%)
48% (+6%)
Richting Vuurkruisenplein
1
24% (+1%)
33% (+1%)
Lichtengeregeld kruispunt Groenenborgerlaan-Beukenlaan:
Rijstroken
Ochtendspits
Avondspits
Groenenborgerlaan-W > rechtdoor + linksaf
Beweging
1
72% (+1%)
74% (+3%)
Groenenborgerlaan-O > rechtsaf
1
31% (+0%)
77% (+2%)
PrinsBoudewijnlaan-N > alle richtingen
2
73% (+1%)
64% (+0%)
Groenenborgerlaan-O > rechtdoor + rechtsaf
1
74% (+2%)
41% (+0%)
Groenenborgerlaan-O > linksaf
1
40% (+0%)
38% (+0%)
PrinsBoudewijnlaan-Z > alle richtingen
2
85% (+1%)
84% (+1%)
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP laat geen functies toe die extra verkeer veroorzaken of het
verkeersgeluid zouden doen toenemen.
● De universiteit voert sinds enkele jaren een mobiliteitsbeleid en slaagde erin
het autogebruik tussen 2011 en 2013 met 18% te doen dalen. Bij de uitbreiding
van de campus naast het plangebied van het RUP worden circa 260 extra
fietsenstallingen voorzien om het gebruik van alternatieve vervoerswijzen nog
meer te bevorderen.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Geluid en trillingen in aanlegfase
Beschrijving referentiesituatie:
● Door het grotendeels open karakter is er in het plangebied geen sprake van
opvallend geluid of trillingen.
● Beschrijving geplande situatie:
Het RUP laat geen activiteiten toe die de geluidsbelasting zouden doen
toenemen.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 47
5.2.4 Lucht
Algemene luchtkwaliteit / verkeersemissies
Beschrijving referentiesituatie:
● De luchtkwaliteit ter hoogte van het plangebied kan afgeleid worden uit de
emissiekaarten met de jaargemiddelden voor NO2, PM10 en PM2,5.
● De NO2-kaart is sterk gekoppeld aan de verkeersemissies. In de bedding van
de R1 (Ring) en aan de beide monden van de Craeybeckxtunnel komen
NO2-waarden voor tot boven de 70 µg/m³, ruim boven de Vlaremnorm van
40 µg/m³. Het NO2-niveau zakt snel naarmate men zich van de autosnelwegen
verwijderd. Ter hoogte van het kruispunt Groenenborgerlaan - Prins
Boudewijnlaan komen nog waarden voor die net boven de 40 µg/m³ liggen. In
het plangebied van het RUP zijn de waarden gedaald tot 25 µg/m³ of minder.
● De kaarten voor fijn stof (PM10 en PM2,5) zijn vergelijkbaar. Ook hier komen
in de omgeving de Ringbedding en de tunnelmonden duidelijk naar voor als
emissiebronnen. In het plangebied van het RUP liggen de waarden voor PM10concentratie op 28 à 29 µg/m³ of minder, en voor PM2,5-concentratie op 18 à
19 µg/m³ of minder. Voor beide polluenten zijn dit waarden die ruim voldoen
aan de Vlaremnorm van respectievelijk 40 en 25 µg/m³.
● Behalve aan de tunnelmonden heeft het verkeer in de Craeybeckxtunnel
geen effecten op de lokale luchtkwaliteit, dus ook niet t.h.v. het plangebied. De
tunnel beschikt over een ventilatiesysteem, maar dit wordt enkel geactiveerd bij
calamiteiten en is niet in gebruik bij normale exploitatie van de tunnel, wanneer
enkel natuurlijke ventilatie via de tunnelmonden plaatsvindt.
Beschrijving geplande situatie:
● In het plangebied worden in de nieuwe bestemmingen geen functies toegelaten
die de luchtkwaliteit in de omgeving negatief zouden kunnen beïnvloeden. Het
parkgebied is bestemd om een open ruimte te behouden waar de omwonenden
ademruimte kunnen vinden. De zone voor gemeenschapsvoorzieningen
is bestemd voor lesinfrastructuur van de universiteit, voornamelijk aula’s en
leslokalen.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Geur- en stofhinder
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied bevat geen geuroverlast of stofhinder veroorzakende functies.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP sluit activiteiten die geuroverlast of stofhinder veroorzaken uit.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 48
_SCREENING
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 49
5.2.5 Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie
Structurele en perceptieve kenmerken landschap
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied bevindt zich in een verstedelijkte zone met een heel gevarieerde
omgeving. Aan de noordelijke zijde bevindt zich het Nachtegalenpark, dat
volledig als historisch landschap beschermd werd.
● Aan de noordoostelijke zijde grenst het plangebied aan het
Middelheimziekenhuis, dat zowel hoge gebouwen als lage paviljoenen omvat.
Aan de oostelijke zijde bevindt zich de wijk Oosterveld, met een mix van
woonhuizen en appartementsgebouwen. Het plangebied grenst aan deze
kant onmiddellijk aan het Rucaplein, dat twee grotere appartementsgebouwen
omvat. Aan de zuidelijke zijde, over de Groenenborgerlaan, bevindt zich een
woonwijk die voornamelijk alleenstaande woonhuizen omvat. Aan de westelijke
zijde tenslotte, grenst het plangebied aan de universitaire campus Groenenborg.
Het gebouw V, dat binnen het plangebied van het RUP gesitueerd is, maakt
hiervan deel uit.
● Het open landschap boven de E19-tunnel heeft de potentie om een
structurerende en verbindende rol in de omgeving te spelen, zowel visueel
als met betrekking tot ecologie, zacht verkeer en recreatie. Het landschap is
momenteel echter versnipperd door de aanwezigheid van afsluitingen, o.a. van
het Middelheimmuseum.
Beschrijving geplande situatie:
● De herbestemming van het plangebied ondersteunt de structurerende rol van
het tunnellandschap door de verbinding tussen het Groenenborgerbosje en het
Nachtegalenpark als parkgebied juridisch te verankeren.
● De bestendiging van het gebouw V doet geen afbreuk aan de structurele
waarde van het open landschap. Het gebouw vormt een inherent deel van de
campus Groenenborg en behoudt afstand tot zowel het tunnellandschap (50m)
als het historisch beschermde Nachtegalenpark (30m).
Beoordeling score:
● Positief (+1)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 50
_SCREENING
Erfgoedwaarde
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied zelf omvat geen beschermde monumenten, maakt geen deel uit
van een beschermd landschap en bevat ook geen gebouwen die voorkomen
op de inventaris van waardevol cultuurhistorisch erfgoed.
● Het Nachtegalenpark, dat aan de noordelijke zijde grenst aan het plangebied
van het RUP, is beschermd als historisch landschap. Binnen dit landschap is het
Middelheimkasteel beschermd als monument. Ook delen van park Den Brandt
en het diocesaan centrum op de hoek van de Beukenlaan zijn als monument
beschermd. In de universitaire campus Middelheim, verder ten noorden van het
plangebied, zijn ook enkele gebouwen beschermd als monument.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP bestendigd de open ruimte van het tunnellandschap en ondersteund
daarmee het behoud van een kwalitatieve omgeving rond het Nachtegalenpark.
● Het RUP bestendigd het gebouw V van de campus Groenenborg. Dit gebouw
bevindt zich in de nabijheid van het Nachtegalenpark, maar respecteerd
wel een voldoende afstand (30m). Het gebouw telt 7,5 bouwlagen en een
technische verdieping. Het is circa 26m hoog en respecteert de 45°-regel t.o.v.
de omliggende percelen, waaronder het Nachtegalenpark.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 51
Archeologie
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied van het RUP is op de archeologische advieskaart grotendeels
geselecteerd als een zone waar advies van zowel de stedelijke als Vlaamse
erfgoeddiensten vereist is bij verkavelingen. Enkel de zone, waar de tunnel en
het gebouw V gelegen zijn, is vrijgesteld van advies.
Beschrijving geplande situatie:
● In het RUP worden verkavelingswerken uitgesloten door de herbestemming als
parkgebied.
● De zone waarin het gebouw V is gelegen is vrijgesteld van advies. Hiervoor
werd in de voorschriften dan ook geen specifieke regulering rond archeologisch
patrimonium opgenomen.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 52
_SCREENING
5.2.6 Fauna en flora
Ecologische kwaliteit
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied van het RUP omvat grotendeels open ruimte, uitgezonderd het
gebouw V.
● Binnen het plangebied komen op de biologische waarderingskaart twee zone
voor met ecologische waarden. Een deeltje van het tunnellandschap behoort
tot een complex met biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen.
De rest van het tunnellandschap, net als het Groenenborgerbosje, zijn
geselecteerd als biologisch waardevol gebied. Deze zone wordt omschreven
als ‘gemengde loofhoutaanplant’.
● Het Groenenborgerbosje omvat vrij jong bos, dat na de aanleg van de
E19-tunnel is ontstaan. Hier en daar komen er nog enkele oudere bomen
voor, restanten van tuinen van vroegere hoevedomeinen. De oudste en meest
waardevolle elementen zijn de rij groene beuken die zich centraal in het bosje
bevinden. Deze dateren van de hoeve die reeds midden 19e eeuw in het
gebied aanwezig was. Hun leeftijd wordt geschat op 70 à 90 jaar. Naast de
beuken staan enkele esdoorns, berken en platanen, die eveneens ouder dan
70 jaar worden geschat. Eronder is een gevarieerde beplanting aanwezig met
o.a. enkele meidoorns, vlier en bramen. De meeste bomen en planten zijn jong
en spontaan opgeschoten of aangeplant afgelopen decennia.
Beschrijving geplande situatie:
● De opmaak van het RUP beoogt een juridische bescherming van de aanwezige
groenelementen en natuurwaarden. Door de resterende open ruimten in de
rand van het Nachtegalenpark tot parkgebied te herbestemmen wordt de
bebouwingsdruk op deze gebieden weggenomen.
● De herbestemming tot parkgebied gebeurt niet alleen i.f.v. een bescherming van
de aanwezige groenwaarden op zichzelf, maar ook in het kader van de werking
van het ecologische netwerk. Het plangebied maakt deel uit van een belangrijke
ecologische verbinding tussen enerzijds het Nachtegalenpark en anderzijds de
open ruimte - vinger die vanuit Edegem en Aartselaar de stad binnendringt.
Deze ecologische verbinding is cruciaal voor de uitwisseling van individuen
van soorten, voornamelijk tussen Nachtegalenpark en Fort 6, die beide als
ecologische kerngebieden geselecteerd werden in het groenplan van de stad
Antwerpen.
Beoordeling score:
● Sterk positief (+3)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 53
Verstoring avifauna
Beschrijving referentiesituatie:
● In het plangebied en de onmiddellijke omgeving zijn geen bijzondere gebieden
voor avifauna.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP sluit ontwikkelingen binnen het plangebied uit waardoor geen negatieve
invloed te verwachten is op de avifauna in een ruimere omgeving.
Beoordeling score:
● Positief (+1)
plangebied
Groenplan kerngebieden
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 54
_SCREENING
5.2.7 Mens-ruimtelijke en sociale aspecten
Gebruikswaarde
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied is momenteel grotendeels een open groen ruimte, uitgezonderd
het gebouw V dat deel uitmaakt van de universitaire campus. De groene open
ruimte is volledig publiek toegankelijk en functioneert als een buurtpark en als
een recreatieve verbinding naar het Nachtegalenpark.
● De rol van het plangebied als buurtpark is belangrijk omdat deze groenzone
een groentekort invult in de wijk Oosterveld. Deze wijk ligt immers op
buurtniveau (loopafstand 400m) buiten het bereik van het Nachtegalenpark
en heeft zelf geen alternatieve buurtparken. Door de bebouwing van de
universitaire campussen en het Middelheimziekenhuis wordt de wijk Oosterveld
van het Nachtegalenpark geïsoleerd. Het plangebied vervult hierbij niet alleen
de rol van alternatief buurtpark maar ook van recreatieve verbinding naar het
Nachtegalenpark toe op wijk- en stadsniveau.
● Het gebouw V is een bestaand gebouw van de universitaire campus en blijft in
de nabije toekomst zijn rol als onderdeel van de campus vervullen.
Beschrijving geplande situatie:
● Door de herbestemming tot parkgebied beoogt het RUP een bestendiging
en juridische bescherming van deze groene open ruimte als buurtpark en als
recreatieve verbinding. Er wordt expliciet geopteerd voor een bestemming
als parkgebied om, naast de ecologische waarden, ook de gebruiksfunctie
voldoende te garanderen.
● Door het gebouw V juridisch te herbestemmen wordt de functionaliteit van dit
gebouw in de toekomst gegarandeerd. Het RUP laat verbouwing en herbouw
toe, zodat de campus voldoende vernieuwd kan worden.
Beoordeling score:
● Sterk positief (+3)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 55
Beeld- en belevingswaarde
Beschrijving referentiesituatie:
● Het grootste deel van het plangebied is momenteel open groene ruimte en sluit
visueel aan bij het Nachtegalenpark.
● De beleving van het tunnellandschap en het plangebied word momenteel
bepaald door de functies errond. Zowel het ziekenhuis als de universitaire
campussen keren zich van de open ruimte af. Bij de recente projecten
(uitbreiding campus Groenenborg en bouw serviceflats) werd deze tendens
doorbroken door resoluut voor losse elementen in een publieke open ruimte te
kiezen.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP beoogt een behoud van de groene open ruimte en een verbetering van
de beeldkwaliteit ervan. De herbestemming tot parkgebied vormt de basis om
ook de inrichting van het buurtpark te gaan verbeteren.
● Door de realisatie van het ontwikkelingskader wordt getracht de overvloed aan
afsluitingen te beperken en de randen om te vormen tot fronten aan het park.
Beoordeling score:
● Positief (+1)
Leefbaarheid en woonkwaliteit
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied omvat een open groene ruimte die als buurtpark bij de
aangrenzende wijk Oosterveld functioneert.
Beschrijving geplande situatie:
● Door de juridische bestendiging van de open ruimte beoogt het RUP het
buurtpark van de wijk Oosterveld te beschermen en te verbeteren. Dit buurtpark
is voor de wijk van cruciaal belang aangezien er geen alternatieve kleinere
groene plekken in de omgeving aanwezig zijn.
● Het RUP vormt een vertrekbasis om de inrichting en het beheer van het buurtpark
beter af te stemmen op de sociale en ecologische behoeften.
Beoordeling score:
● Poritief (+1)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 56
_SCREENING
5.2.8 Mens-verkeer
Verkeersstructuur / bereikbaarheid
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied wordt ontsloten via de Groenenborgerlaan. Deze is in de
wegencategorisering geselecteerd als lokale wijkverzamelweg, die aansluit op
de Grote Steenweg en de R11.
● De Groenenborgerlaan heeft redelijk wat autoverkeer te verwerken. Ze sluit
immers ook rechtstreeks aan op de Prins Boudewijnlaan, die als belangrijke
invalsweg van de kernstad fungeert. Bovendien zijn in de omgeving twee
ziekenhuizen gelegen, die beiden voor grote verkeersaantrekking zorgen.
● Doorheen het plangebied loopt een vrije busbaan. De haltes zijn buiten het
plangebied gesitueerd ter hoogte van het ziekenhuis en de Groenenborgerlaan.
● Langs en door het plangebied zijn enkele paden voor voetgangers en fietsers.
Ze verbinden het Rucaplein en de Groenenborgerlaan met de Middelheimlaan.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP wijzigt niets aan de bereikbaarheid of de verkeersafwikkeling van de
omgeving. De herbestemming tot parkgebied sluit bijkomende verkeersdruk
uit.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Intensiteit en doorstroming autoverkeer
Beschrijving referentiesituatie:
● Het plangebied wordt ontsloten via de Groenenborgerlaan. Als open groene
ruimte genereert het gebied zelf geen verkeer.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP heeft geen invloed op de intensiteit en doorstroming van het
autoverkeer in de omgeving. Door de bestendiging als open ruimte worden
verkeersgenererende functies uitgesloten.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 57
Veiligheid en comfort van zwakke weggebruiker
Beschrijving referentiesituatie:
● Doorheen en langs het plangebied lopen enkele paden voor voetgangers en
fietsers. Ze verbinden Oosterveld met het Nachtegalenpark en het stadscentrum.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP vormt de vertrekbasis om ook de inrichting van het plangebied
te verbeteren. Het verbeteren van de padenstructuur is hierbij één van de
aandachtspunten.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
Aanbod en doorstroming openbaar vervoer
Beschrijving referentiesituatie:
● Doorheen het plangebied loopt een vrije busbaan. De haltes zijn buiten het
plangebied gesitueerd, ter hoogte van het ziekenhuis en de Groenenborgerlaan.
Het bustraject wordt door twee buslijnen bedient (nr 21 en nr 33). Beide lijnen
hebben een gemiddelde frequentie van 4 bussen per uur.
Beschrijving geplande situatie:
● Het RUP beïnvloedt het aanbod en de doorstroming van het openbaar vervoer
niet.
Beoordeling score:
● Niet significant (0)
5.2.9 Externe veiligheid
Binnen een straal van 2km is er geen Seveso-bedrijf in de omgeving gevestigd.
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 58
_SCREENING
6
ARGUMENTATIE WAAROM GEEN PLAN-MER WORDT
OPGEMAAKT
Gelet op de zeer beperkte impact van het RUP Buurtpark Groenenborg op de
omgeving, de afwezigheid van risico’s voor menselijke gezondheid en veiligheid
en op de relevante milieuproblemen zoals beschreven in hoofdstuk 5, en
aangezien geen grensoverschrijdende effecten verwacht kunnen worden, zijn we
van mening dat geen plan-MER dient opgemaakt te worden. De opmaak van
een plan-MER zou niet leiden tot bijkomende inzichten met minder negatieve
milieueffecten als gevolg.
6.1
Verzoek tot advies binnen 30 dagen
Wij vragen u om uiterlijk binnen de 30 dagen na ontvangst van het verzoek tot
raadpleging het advies over te maken door betekening of tegen ontvangsbewijs
aan de initiatiefnemer.
7
BIJLAGE: STRATENPLAN
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 59
RUP
Buurtpark Groenenborg
l 60

Download Report