in de dop esignersD

DD
belgische beloften
121
esigners
in de dop
Wat (of wie) brengt de toekomst voor het Belgisch
design? Om dat te ontdekken trokken we naar vier
scholen die onze ontwerpers van morgen klaarstomen.
Daar hadden we telkens een gesprek met zo’n jonge
belofte, die op zijn of haar unieke manier de wereld
nu al mee vorm geeft.
Tekst: Jean-Michel Leclercq.
feeling w o n e n
belgische beloften
remmingen, die iedereen ervaart, weg te
nemen. Je moet de studenten leren om
zelfstandig te werken, om een project van
A tot Z af te werken en in staat te zijn om
de juiste contacten te leggen. Sommige
studenten hebben connecties via hun
familie, maar andere moeten extra worden
gemotiveerd. Die moet je laten zien dat ze
er met het juiste product voor de juiste
prijs ook wel zullen komen.”
Elodie Ummels
speels en volwassen
In juni van dit jaar beëindigden maar drie
studenten hun Master Meubelontwerpen.
We ontmoeten hen op de jurydag (de
eindevaluatie van hun vrije werk door een
professionele jury). Eerlijk gezegd hadden
we ons niet aan zulke professionele
resultaten verwacht! Alles ziet er even
mooi, modern en ingenieus uit. Onze
eigen voorkeur gaat uit naar het werk van
Elodie Ummels: een comfortabele fauteuil
van touwwerk, een elegante werktafel van
staal en hout en een bank waar drie poefs
in passen... als blokjes in een vormenstoof.
“Ik ben gefascineerd door spelvreugde bij
volwassenen, hoe het komt dat sommigen
altijd zullen blijven spelen en anderen
niet. Voor dit laatste ontwerp wilde ik
schuim van SixInch gebruiken, het bedrijf
waar ik stage heb gelopen. Ze hebben hun
eigen collecties, maar ontwerpen in hun
ateliers ook op maat. Daar heb ik deze
drie poefs kunnen maken en deze bank
ontworpen, die me heel geschikt lijkt voor
wachtkamers en zo. Zowel kinderen als
volwassenen kunnen erop zitten, je kunt
ermee spelen… en achteraf ruim je hem
gewoon op!”
hout vasthouden
Een bank waar je poefs in kunt opbergen,
dat is het speelse en slimme project van
houtfan Elodie Ummels. Al is ze ook
nieuwsgierig naar andere materialen...
“Ik bouw
verder op
beelden die
spontaan in
me opkomen”
feeling w o n e n
Ons eerste bezoek leidt ons naar Luik. Het
Sint-Lucasinstituut bevindt zich in een
voormalige legerkazerne en biedt
opleidingen in verschillende
kunstrichtingen aan, waaronder
industrieel design. Wij hebben een
afspraak met de docent interieur- en
meubelarchitectuur. Michael Bihain geniet
internationale faam als ontwerper, maar
houdt ook van lesgeven. “Iemand
begeleiden in zijn creatieve proces leert me
altijd weer iets bij over de mens”, vertelt
hij. “Iedereen heeft talent. Wat wij
proberen te doen, is dat talent tot bloei te
laten komen, en de natuurlijke
123
belgische beloften
Hout staat centraal bij Elodie. “Mijn vader
is schrijnwerker van opleiding. Alle
houtbewerking heb ik in zijn atelier
kunnen doen. Het kan best zijn dat we
ooit gaan samenwerken. Dat ik de
ontwerpen maak, en hij ze uitvoert.” Maar
Elodie heeft geen haast. “Ik ben blij dat ik
kan beginnen te werken en de
designerscene kan gaan verkennen. Ik zou
er ook niets op tegen hebben om, tot ik
voor mezelf heb uitgemaakt wat ik écht
wil, iets anders te gaan doen. Op dit
ogenblik zegt handwerk me meer dan
massaproductie.” Want ze houdt van
tekenen, van unieke dingen creëren. “Ik
ben een gevoelsmens. Er komen beelden
in me op, en daar bouw ik dan op verder.
Deze twee laatste jaren waren fantastisch.
We leerden onze plan te trekken, onze
eigen keuzes te maken, te leren uit onze
fouten... Echt mijn ding!”
Elodie Ummels, [email protected]
– Michael Bihain, www.bihain.com –
Ecole Supérieure des Arts Saint-Luc
www.saintluc-liege.be
Zullen we met recyclagemateriaal en een
handleiding van het internet onze
elektrische apparaten ooit zelf in elkaar
knutselen? Siemen Cuypers deed het ons
voor met zijn koffiezetapparaat.
We ontmoeten kunstenaar, ontwerper en
docent Luk Van der Hallen op de oude
mijnsite C-Mine in Genk, het ideale decor
voor Mad Faculty. Voor hij ons voorstelt
aan Siemen Cuypers, de laatste laureaat
van de ‘Wanatoeprijs’ van het Belang Van
Limburg, licht de docent de context toe.
“Hier wordt hard gewerkt om de industrie
van vroeger om te buigen tot creatieve
industrie. Met hun eindwerk moeten de
studenten hun standpunt over wat er in
de wereld omgaat, uitdrukken. Deze
student zegt duidelijk dat hij weigert mee
te draaien in de consumptiemaatschappij
en gaat op zoek naar alternatieven.
Maatschappijkritiek vormt de kern van
ons pedagogisch project. Wij hebben het
niet over consumenten of gebruikers,
maar over mensen voor wie we creëren”,
voegt Van der Hallen er nog aan toe. Naast
klassieke stages in het bedrijfsleven
krijgen de studenten ook een ‘social
design’-opdracht voor de openbare sector
of verenigingen, zoals het wachten op de
bus aangenamer maken, zodat meer
mensen het openbaar vervoer zouden
nemen, bijvoorbeeld. “Een ontwerper
creëert niet alleen vormen, hij heeft ook
een verantwoordelijkheid.”
reparaties & creaties
We ontmoeten Siemen Cuypers op een
boogscheut van C-Mine, op de al even
indrukwekkende mijnsite van Waterschei,
waar de expo van de school plaatsvindt.
Hij legt er de laatste hand aan zijn
installatie over de recyclage van plastic
afval en aluminium tot huishoudelijke
apparaten (broodrooster, strijkijzer). “Het
is allemaal begonnen toen ik terugkwam
van mijn Erasmusstage in Zweden en ik
ontdekte dat mijn laptop kapot was. Ik
vroeg me af of ik hem zelf kon repareren
en begon rond te surfen op het net. Daar
vond ik massa’s informatie over hoe je
zelf elektrische apparaten kunt maken. Ik
besloot het te proberen.” Zo ontstond dit
‘open source’ koffiezetapparaat. Als je
wilt, kun je het zelf proberen, want je
kunt zijn handleiding gratis downloaden
(via de site www.instructables.com, zie
onderaan deze bladzijde).
Succes en perspectieven
Dit koffiezetapparaat maak je niet in één
twee drie. Voor het aluminium onderdeel
heb je een mal nodig en het plastic
gedeelte werd in 3D geprint in een Fablab-
“We moeten van een
wegwerpmaatschappij
naar een bewaarcultuur”
atelier. “Ik wilde duidelijk maken dat je
tegen een apparaat dat je zelf hebt
gemaakt heel anders aankijkt! En als je
het beu bent, kun je het recycleren en er
iets anders van maken. We moeten van
een wegwerpmaatschappij naar een
bewaarcultuur”, vindt Siemen. Toen hij de
instructies voor zijn koffiezetapparaat
online postte, oogstten die op een paar
dagen tijd meer dan 30.000 ‘likes’ en
‘shares’. Voor de jonge ontwerper opende
dat mooie perspectieven: hij mag op stage
bij Jens Dyvik, een internationaal icoon op
het gebied van open source design. “Ik zie
me niet werken in een bedrijf dat zijn
productieproces geheim houdt. Als
iedereen zijn kennis deelt, komen we veel
verder.” Deze nieuwe zienswijze
impliceert een heel nieuw economisch
model. Maar is dat niet juist de taak van
de ontwerper? Oplossingen zoeken voor
een probleem?
Media, Arts & Design Faculty Genk
www.mad-fac.be
Siemen Cuypers:
[email protected] –
www.instructables.com/id/
Electric-Coffee-Maker/
Siemen Cuypers
122
feeling w o n e n
Belgische beloften
project (waarvan de inhoud nog geheim
is), en vorig jaar kwam Fritz Hansen, in
samenwerking met Bulo, met de opdracht
om nieuwe ontwerpen te creëren op basis
van de iconische ‘Serie 7’-stoel van Arne
Jacobsen. Vertrekkend van modellen die
ongeschikt waren voor verkoop hebben
onze studenten dan een spectaculaire
collectie ontworpen: met kinderstoeltjes,
een schommel, een slee, een ‘kruiwagenstoel’... (Nieuwsgierig naar het resultaat?
kijk dan op pinterest.com/bulo/
danish-butterflies-of-wood/)
traditionele roots
Op de tentoonstelling van de uitzonderlijk
goede lichting van 2014 viel ons vooral de
creatie van de Chinese Jingjie Guan op.
“Toen ik naar België kwam, bleek het
klimaat hier niet helemaal wat ik ervan
had gehoopt (lacht). Het bracht me echter
wel op het idee om een meubel voor natte
kleren te ontwerpen”, vertelt ze. “Het
moest decoratief zijn en verschillende
functies vervullen. Ik ben vertrokken van
een Aziatisch kamerscherm, en van
daaruit vormen en functies gaan
combineren.” Ze zocht ook uit hoe de
natuurlijke vilt die in het ontwerp zit,
behandeld kon worden om water nog
beter te absorberen. “Traditioneel Chinees
meubilair bestaat voor 100% uit
natuurlijke materialen. Daar wilde ik me
aan houden. Ik bedacht dus ook een
scharniersysteem met enkel hout en leer.”
OOST VERRIJKT WEST
De inspiratie voor dit ecologische,
poëtische en functionele meubel vond
de Chinese Jingjie Guan in ons typisch
Belgische klimaat.
“Ik combineer
oosterse vormen
met westerse
functies”
feeling w o n e n
De tentoonstelling van de VOMO – de
voortgezette opleiding meubelontwerp
aan de Thomas More Hogeschool in
Mechelen – is telkens weer een
ontdekkingsreis vol beschouwingen over
recyclage, ergonomie voor de derde
leeftijd, modulariteit, openbare ruimte…
“Elk jaar selecteren we 20 afgestudeerde
studenten”, vertelt docent Hans Lecomte.
“Die proberen we te helpen ‘hun ding’ te
doen, zij het in onze eigen ateliers, zij het
via het netwerk van bedrijven waar we
mee werken. Daarbij is er ruimte voor
technische innovatie en alle mogelijke
esthetische stijlen, van barok tot
minimalisme. Onlangs werden we door
Ikea geselecteerd voor een gezamenlijk
125
belgische beloften
In Mechelen kon Jingjie vooral de
pragmatische kant van de opleiding
smaken. “Dat is in China veel minder,
terwijl ik het net heel boeiend vind om
materialen te leren bewerken.” Ziet ze
haar toekomst dan in het handwerk?
«Nee, ik hou van handmade, maar volgens
mij heeft de wereld nood aan degelijke –
weliswaar natuurlijk gefabriceerde –
serieproducten.” Ook haar stage bij Bulo
was een verrijking. Die bezorgde haar
zelfs een plaatsje in Milaan, met een
naaisetje dat ze creëerde in het kader van
het prestigieuze Wallpaper*Handmadeproject. De Mechelse firma was trouwens
zo tevreden over haar werk, dat ze haar
stage nog een aantal maanden hebben
verlengd. Ambieert ze een carrière in
Europa? “De geschiedenis van dit
continent boeit me enorm, al die
uitstekende architecten en ateliers...
Tegelijkertijd is er in China nog zoveel te
doen. Iedereen kent ‘Made in China’, maar
ik wil ‘Designed in China’ op de
wereldkaart helpen zetten!”
Thomas More, Voortgezette Opleiding
Meubelontwerp:
www.vomo.be – Jingjie Guan:
[email protected]
Hoe creëer je motieven met een verhaal?
Sarah Lorenzo probeert met een reeks
‘experimentele’ borden een antwoord
op die vraag te vinden…
Sinds Henry Van de Velde het oprichtte, is
het La Cambre-instituut een plaats waar de
verschillende kunstrichtingen elkaar
ontmoeten. Tijdens hun schoolcarrière
moeten de studenten trouwens verplicht
twee stages buiten hun eigen richting
volgen. Giampiero Pitischi, docent
industrieel design en Pierre Lhoas, docent
interieur- en meubelarchitectuur
ontvangen ons samen. “Wij benaderen de
dingen anders, maar vullen elkaar ook
aan”, vertelt de laatste. “Ons doel is
mensen op te leiden in de cultuur en het
wezen van hun discipline,” voegt hij eraan
toe, “zodat ze objecten kunnen creëren die
in hun tijdsgeest passen.” “Daarom vinden
we een hechte samenwerking met de
industrie ook zo belangrijk”, legt zijn
collega uit. “Soms laten we studenten van
twee of drie verschillende jaren zich over
een opdracht van hetzelfde bedrijf buigen.
Dan ontwerpen de jongsten bijvoorbeeld
een product, terwijl de tweedejaars een
volledige collectie uitwerken en de
oudsten mee brainstormen over de
toekomst van het merk.”
“Ik vroeg me af wat
er precies voor zorgt
dat we ons aan een
voorwerp hechten”
persoonlijke expressie
“Tijdens het laatste jaar stomen we de
studenten klaar voor het professionele
leven”, aldus Giampiero Pitischi. “Hun
eindwerk is dan ook dé gelegenheid om
risico’s te nemen, te experimenteren en
hun persoonlijke stijl te vinden.” En het is
net die persoonlijke dimensie die Sarah
Lorenzo zo aantrok in La Cambre. In
Frankrijk behaalde ze al een Bachelor
ruimtelijke vormgeving. “Ik wilde meer
beeldend gaan werken, mijn creatieve
vaardigheden nog verder uitwerken.”
Haar project ontstond op het Brusselse
Vossenplein. “Op de rommelmarkt zag ik
een grote bordscherf op straat liggen. Ik
raapte hem op, en een eindje verder lagen
er nog meer.” Met al die scherven
puzzelde ze de afbeelding van een kasteel
in elkaar. “Het fascineert me al lang hoe
dingen van vroeger ons aanspreken, door
hun motief, hun foutjes, hun krassen... de
typische getuigen van de tijd.” En zo was
haar onderzoeksproject gelanceerd, nl.
hoe creëer je objecten, borden in dit geval,
die nieuwe verhalen vertellen?
Geboetseerd door de tijd
Haar eindwerk bestond uit een opstelling
van 45 borden die de verschillende stadia
van haar onderzoek illustreerden, een
aantal tekeningen en foto’s. Rond
bordscherven die ze op de rommelmarkt
had gevonden, had ze nieuwe borden
gebakken. In andere borden had ze met de
laser een quasi onzichtbare tekening
gekrast, die je maar vanuit een bepaalde
hoek zag: een stukje stafkaart van de
streek waar zich het kasteel, dat op het
originele bord afgebeeld staat, bevindt.
Een poëtische manier om natuurlijke
slijtage te simuleren! Ze amuseerde zich
ook met het bewust stuntelig restaureren
van kapotte borden, zodat ze gebreken
vertoonden die zelf een ‘motief met een
verhaal’ werden. “Zo’n project kan
behoorlijk overweldigend worden, omdat
je niet weet waar het toe zal leiden, en alle
kanten uit kan gaan. Maar het is wel fijn
als je voelt dat je het in de hand hebt.” Er
zijn al gesprekken met fabrikanten gestart
om bepaalde ideeën eventueel concreet uit
te werken. Sarahs eigen geschiedenis kan
beginnen!
La Cambre Ecole Nationale Supérieure
des Arts Visuels: www.lacambre.be –
Sarah Lorenzo: [email protected]
Sarah Lorenzo
Jingjie Guan
124
feeling w o n e n

Download Report