Lente 2014 - OPZ Geel

België-Belgique
P.B. 2440 Geel
12/17003
Driemaandelijks tijdschrift: januari-februari-maart 2014
Afgiftekantoor 2440 Geel - Erkenningsnr. P608070
OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel
Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum
PASSANO
Symposium
Nieuwsbrief voor professionele partners
gast
vrij
gedeeld
LENTE 2014
Symposium 16 mei 2014
Vermaatschappelijking van zorg:
gezinsverpleging als inspirerend model
Het OPZ Geel wijdt op 16 mei een internationaal symposium aan de gezinsverpleging als
een inspirerend begeleidingsmodel binnen de
actuele Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) en
de vernieuwing ervan. Uitgangspunt is dat de
Geelse gezinsverpleging niet enkel een rijke
traditie heeft, maar ook voor de toekomst
blijft gelden als een innoverend en inspirerend model. Dit model van psychiatrische
pleegzorg kan immers een bron van inspiratie vormen bij de vermaatschappelijking van
zorg. De recente uitbouw van formules van
gezinsverpleging in verschillende Europese
landen getuigt hiervan. Inspiratie vond men
steeds in het Geelse model, dat vervolgens
werd aangepast aan de eigen maatschappelijke, culturele en sociale context. Ook in eigen
land biedt deze bijzondere vorm van pleegzorg
diverse mogelijkheden voor een vernieuwing
van de GGZ. Zo heeft het OPZ Geel de afgelopen jaren volop ingezet op een differentiatie
en modernisering van het aanbod op basis van
een evidence-based methodiek.
Tijdens het symposium willen we in dialoog gaan met zorgprofessionals uit de GGZ,
de hulpverlening en de welzijnssector, met
zorgmanagers, beleidsmakers en beleidsmedewerkers, met vertegenwoordigers van
de overheid, met diverse stakeholders en
belangstellenden in ruimere zin.
16
vernieuwend
OPZ Geel
05
Zo creëren we een forum waarop we samen
zoeken naar de diverse mogelijkheden waarbij het gezinsverplegingsmodel een bron van
inspiratie kan vormen; dit alles in de context
van vermaatschappelijking van zorg en de
actuele GGZ-vernieuwing.
De volgende thema’s komen aan bod:
gezinsverpleging als bron van inspiratie bij vermaatschappelijking van zorg in
een wereldstad (Ellen Baxter, New York
City), gezinsverpleging in de context van de
GGZ-vernieuwing in België (Chantal Van
Audenhove), een vernieuwend gedifferentieerd aanbod vandaag in Geel met specifieke aandacht voor ‘kinderen in zorggezinnen’ als innovatief project (Hans Verbiest,
Tom Geuens en Joke Joossens), gezinsverpleging vanuit het perspectief van de
gezondheidseconomie en vanuit financieel
oogpunt (David Larmuseau), en gezinsverpleging in actuele toepassingsvormen in Europa
(Reinhold Eisenhut). Aansluitend volgt
een panelgesprek met o.m. Margot Cloet,
Chantal Van Audenhove, Raf De Rycke en
Geert Dom. Vlaams minister Jo Vandeurzen
houdt de slottoespraak.
Pieter Jans
Administrateur-generaal
Dr. Tom Geuens
Hoofdgeneesheer
OPZ Geel 2014 / 1
De Geelse Gezinsverpleging vandaag
De essentie van de Geelse Gezinsverpleging zit in de unieke manier waarop professionele hulpverleners en vrijwilligers hun sterktes combineren
en samen ten dienste staan van cliënten met langdurige en meervoudige hulpvragen. Precies dat – zorg in de gemeenschap met een solide
en permanente ondersteuning van gespecialiseerde equipes en ziekenhuisfaciliteiten – wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie als een
ideale zorgvorm in de hedendaagse psychiatrie beschouwd. De vele kwaliteiten van de Geelse Gezinsverpleging worden dus internationaal
erkend. Tegelijkertijd staat Geel voor de uitdaging het systeem financieel haalbaar te houden en te exploreren hoe het in de veranderende
geestelijke gezondheidszorg een duidelijke meerwaarde kan blijven hebben.
A
l meer dan 700 jaar is Geel een
gastvrij toevluchtsoord voor mensen
die het psychisch moeilijk hebben. Het
Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum
Geel (OPZ Geel) zet die traditie verder
en koppelt er een duidelijke visie op zorg
aan. De drie divisies van het OPZ Geel
bieden zorg op maat aan een specifieke
doelgroep van patiënten met een acute
of complexe problematiek: jongeren,
volwassenen en ouderen. De Geelse
Gezinsverpleging verrijkt dat aanbod met
specifieke programma’s voor mensen
die langdurige zorg nodig hebben. Naast
een diversiteit aan woonvormen zijn er
initiatieven en samenwerkingsverbanden
op het vlak van werken, vorming en vrije
tijd. Het team biedt medische en sociale
ondersteuning en verzorgt een wachtdienst voor cliënten en
pleeggezinnen. De jongste decennia nam de dienstverlening vanuit
het zorgcentrum sterk toe en werd gewerkt aan een cultuur van
cliëntenparticipatie en intenser overleg tussen pleegouders en
zorgcentrum. De professionele teams introduceerden de F-Actmethodiek, diversifieerden het aanbod en bieden zorg op maat.
De kern van de Geelse Gezinsverpleging is de plaatsing van de
patiënt in een passend gezin op basis van kost en inwoon. Er
wordt daarbij vooral rekening gehouden met de mogelijkheden en
vaardigheden of de belangstelling van de patiënt. De pathologie is
niet doorslaggevend. Het is vooral belangrijk dat de problematiek
voldoende gestabiliseerd is en dat opvang in een gezin mogelijk is.
Het doelpubliek bestaat uit chronische psychiatrische patiënten
van wie sommigen ook kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis of een lichte tot matige intellectuele beperking vertonen. Ze
kunnen (op korte termijn) niet zelfstandig functioneren en kunnen
niet (meer) in hun eigen milieu terecht. De jongste tien jaar stellen we vast dat de problematiek steeds zwaarder wordt, waardoor
meer ondersteuning nodig is. Momenteel verblijven zowat 280
cliënten in een 250-tal pleeggezinnen. Niet alleen in Geel, maar
ook in de buurgemeenten van Geel zijn pleeggezinnen actief.
Gedurende meerdere decennia was de doelgroep beperkt tot
volwassenen en ouderen. In het voorjaar van 2009 werkte OPZ
Geel op vraag van de Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin een proefproject uit voor kinderen en jongeren in
2 / OPZ Geel 2014
psychiatrische gezinsverpleging. In het project bracht het OPZ
Geel zijn unieke expertise in de gezinsverpleging samen met de
ervaring die het zorgcentrum opbouwde in kinder- en jeugdpsychiatrie. Sindsdien werden meerdere begeleidingen gerealiseerd
en is deze zorgvorm in de organisatie verankerd. Sommige jongeren wonen voortdurend bij een pleeggezin in; anderen verblijven
tijdens de weekdagen bij het pleeggezin en tijdens het weekend bij
de eigen ouders. Een aantal ouders zoekt een steungezin dat hun
kind tijdens weekends kan opvangen.
Al verscheidene jaren is er in de geestelijke gezondheidszorg een
onmiskenbare evolutie aan de gang van zorg in het ziekenhuis
naar zorg in de maatschappij; een evolutie ook naar meer zorg op
maat en naar het beter afstemmen van verschillende zorgvormen.
Die evolutie wordt duidelijk in het buiten gebruik stellen van ziekenhuisbedden, het oprichten van mobiele teams en het ontstaan
van netwerken van zorgverleners. Met de Geelse Gezinsverpleging
hebben we een schitterend voorbeeld in huis van wat vermaatschappelijking van de zorg kan betekenen. Daarvan getuigen al
decennia lang de vele cliënten die een gelukkig en waardevol leven
leiden in een eigen thuis. Meer dan ooit kan de Geelse Gezinsverpleging een inspiratie zijn voor anderen in het licht van de verdergaande vermaatschappelijking van de zorg. Maar evenzeer
stelt de Geelse Gezinsverpleging zich open voor de veranderende
wereld met andere noden en nieuwe denkbeelden.
Johan Claeys
Abstracts
Ellen Baxter, master Public Health (Columbia University), eredoctor
‘Humane Letters’ (van Mount Holyoke en van Bowdoin College),
algemeen directeur van Broadway Housing Communities (New York
City, USA).
De Geelse traditie van gezinsverpleging inspireerde Ellen Baxter in het midden
van de jaren ’70 om de principes en de concrete praktijk van het Geelse model toe
te passen in New York City. De meerderheid van de psychiatrische patiënten werd
er in die tijd opgesloten in gevangenissen; duizenden anderen waren thuisloos en
woonden op straat, in centra voor noodopvang of in de metro.
Baxter stichtte de Broadway Housing Communities (BHC) om een permanente
woonvorm te creëren gebaseerd op de principes van het ‘community’-denken
waarbij psychiatrische patiënten geïntegreerd samenwonen met ouderen en jongeren, met actieve en werkloze mensen, met gezinnen en alleenstaanden. Het
gaat om zeven appartementsgebouwen, die uitgerust zijn met onderwijsfaciliteiten en met maatschappelijk-culturele voorzieningen. De bewoners staan zelf in
voor diverse taken en nemen ten volle hun verantwoordelijkheid op in de zorg voor
hun leefomgeving. Door de gunstige verhouding kosten-effecitiviteit, gekoppeld
aan het humane aspect van dit model, genaamd ‘supportive housing’, heeft deze
woonvorm intussen breed ingang gevonden in New York City en in diverse stedelijke gebieden in de USA.
BHC vierde recent zijn 30ste verjaardag en eerde de Geelse bevolking, vertegenwoordigd door de Belgische ambassadeur, voor haar engagement inzake de waardigheid, de bescherming en de integratie van psychiatrische patiënten door de
eeuwen heen.
GGZ-vernieuwing in België: welke plaats kan de
gezinsverpleging hierbij innemen?
Prof. dr. Chantal Van Audenhove, psycholoog, buitengewoon hoogleraar
Faculteit Geneeskunde, en directeur LUCAS, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy, KU Leuven.
Bij de GGZ-vernieuwing in het kader van ‘Artikel 107’ – met onder andere de
mogelijkheid van afbouw van residentiële bedden ten gunste van thuisbegeleiding
door mobiele teams - staat het perspectief van herstel centraal. De focus komt
hierbij voluit te liggen op de kracht van mensen en op het ontwikkelen van hun
sterke punten, in plaats van op hun zwakte, klachten en problemen. Het gaat erom
dat cliënten zo begeleid worden dat ze als gewone burgers verantwoordelijkheid
kunnen dragen en in het samenleven bepaalde rollen op zich nemen. In dit verband betoogt Van Audenhove dat de Geelse gezinsverpleging een goede praktijk
genoemd kan worden. Deze vorm van psychiatrische pleegzorg kan namelijk als
een inspirerend model gezien worden, zowel wat de woonvorm betreft, als met
betrekking tot de inschakeling op het vlak van arbeid (via arbeidszorg, in dagactiviteitencentra, als vrijwilliger in welzijn en zorg, of als ervaringsdeskundige).
Gezinsverpleging vandaag
in Geel: een vernieuwend
gedifferentieerd aanbod - presentatie
van de doelgroepenwerking met
specifieke aandacht voor ‘kinderen in
zorggezinnen’ als innovatief project.
Hans Verbiest, directeur Patiëntenzorg
OPZ Geel, dr. Tom Geuens, hoofdgeneesheer OPZ Geel, en dr. Joke Joossens,
kinder- en jeugdpsychiater Ambulante
zorg en Mobiel team Kinderen en
Jongeren OPZ Geel.
In deze bijdrage staat het actuele
aanbod van de Geelse Gezinsverpleging centraal. Het gaat om een gedifferentieerd aanbod vanuit een evidence-based methodiek, creatief voortbouwend op de traditie en met een
vernieuwend karakter. Na een situering van de gezinsverpleging in het
geheel van het GGZ-aanbod en dat van
het OPZ Geel in het bijzonder, komen
de diverse doelgroepen vanuit de eigen
werking aan bod: volwassenen, ouderen en jongeren. In het bijzonder wordt
gefocust op de werking rond kinderen
en jongeren, met name op het project
‘kinderen in zorggezinnen’, dat gezien
kan worden als een innovatief project.
vernieuwend
Ondersteunende huisvesting met integratie van psychiatrische
patiënten: van Geel naar New York City (Engelstalige bijdrage)
OPZ Geel 2014 / 3
Gezinsverpleging vanuit het perspectief van de
gezondheidseconomie en vanuit financieel oogpunt
David Larmuseau, algemeen coördinator Vlaamse en Brusselse Zorggroep Eclips, master in toegepaste economische wetenschappen en in
medisch-sociale wetenschappen, expert gezondheidseconomie.
Als vorm van psychiatrische pleegzorg is de Geelse Gezinsverpleging vanuit
gezondheidseconomisch perspectief een interessante formule. Larmuseau laat
vanuit zijn vergelijkend onderzoek zien hoe de gezinsverpleging in het bredere palet
van verwante zorgvormen een waardevol alternatief kan bieden. Hij gaat nader in
op de kostenstructuur van deze pleegvorm en hij geeft aanbevelingen vanuit een
gezondheidseconomisch perspectief en een financieel oogpunt.
Gezinsverpleging binnen de
Europese context:
actuele toepassingsvormen
in Duitsland, Oostenrijk en
Zwitserland (Engelstalige bijdrage)
Reinhold Eisenhut, maatschappelijk werker, secretaris ‘VSP (Verein zur Förderung einer sozialen Psychiatrie)’, vertegenwoordiger ‘DGSP-Fachausschuss BWF’ (expertencommissie en netwerkorganisatie van
‘Betreutes Wohnen in Familien’, Duitsland,
Oostenrijk en Zwitserland).
De Geelse Gezinsverpleging bood inspiratie aan diverse toepassingsvormen in
Europa. Eisenhut gaat nader in op het
Duitse model. Hij behandelt achtereenvolgens: de netwerkorganisatie van
de initiatieven van ‘Betreutes Wohnen
in Familien’ in Duitsland, Oostenrijk en
Zwitserland, de bestaande voorzieningen, cijfergegevens over de pleeggezinnen en de cliëntendoelgroep, de diverse
types van organisatorische inbedding,
randvoorwaarden, kwaliteitsstandaarden, het financiële aspect, en uitdagingen voor de toekomst.
gast
vrij
Simultaanvertaling
Bijdragen zijn in het Engels of het Nederlands. De deelnemers kunnen
gedurende het gehele symposium gebruik maken van het aanbod van
simultaanvertaling bij de plenaire sessies (in de twee richtingen: EngelsNederlands en Nederlands-Engels).
Informatie
In de pauzes is er ruim tijd
voor netwerking en voor het
bekijken van diverse infostanden zoals over het actuele
aanbod, de werking van de
Pleeggezinnenraad, de werking van de Patiëntenraad
Gezinsverpleging, het hersteldenken, pleegzorg in de provincie Antwerpen, en Europese
pleegzorg-netwerken.
Wetenschappelijk comité
Prof. dr. Chantal
Van Audenhove
Dr. Eric de Smet
Dr. Walter Krikilion
Wilfried Bogaerts
OPZ Geel 2014 / 4
Programma
Vermaatschappelijking van zorg:
gezinsverpleging als inspirerend model
Vrijdag 16 mei 2014
8.45u
Ontvangst en registratie
9.15u
Verwelkoming door Pieter Jans, administrateur-generaal OPZ Geel.
9.20u
Situering van het symposium-thema door dagvoorzitter dr. Walter Krikilion, psychotherapeut en theoloog,
stafmedewerker Patiëntenzorg OPZ Geel.
9.30u
Ondersteunende huisvesting met integratie van psychiatrische patiënten: van Geel naar New York City.
(Engelstalige bijdrage) Ellen Baxter, master Public Health (Columbia University), eredoctor ‘Humane Letters’ (van
Mount Holyoke en van Bowdoin College), algemeen directeur van Broadway Housing Communities (New York City, USA).
10.15u
GGZ-vernieuwing in België: welke plaats kan de gezinsverpleging hierbij innemen? Prof. dr. Chantal Van
Audenhove, psycholoog, buitengewoon hoogleraar Faculteit Geneeskunde, en directeur LUCAS, Centrum voor
Zorgonderzoek en Consultancy, KU Leuven.
11.00u
Pauze
11.30u
Gezinsverpleging vandaag in Geel: een vernieuwend gedifferentieerd aanbod - presentatie van de
doelgroepenwerking met specifieke aandacht voor ‘kinderen in zorggezinnen’ als innovatief project. Hans
Verbiest, directeur Patiëntenzorg OPZ Geel, dr. Tom Geuens, hoofdgeneesheer OPZ Geel, en dr. Joke Joossens,
kinder- en jeugdpsychiater Ambulante zorg en Mobiel team Kinderen en Jongeren OPZ Geel.
12.15u
Middaglunch
13.15u
Gezinsverpleging vanuit het perspectief van de gezondheidseconomie en vanuit financieel oogpunt. David
Larmuseau, algemeen coördinator Vlaamse en Brusselse Zorggroep Eclips, master in toegepaste economische
wetenschappen en in medisch-sociale wetenschappen, expert gezondheidseconomie.
14.00u
Gezinsverpleging binnen de Europese context: actuele toepassingsvormen in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
(Engelstalige bijdrage) Reinhold Eisenhut, maatschappelijk werker, secretaris ‘VSP (Verein zur Förderung einer
sozialen Psychiatrie)’, vertegenwoordiger ‘DGSP-Fachausschuss BWF’ (expertencommissie en netwerkorganisatie van
‘Betreutes Wohnen in Familien’, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland).
14.45u
Pauze
15.15u
Gezinsverpleging in de context van vermaatschappelijking van zorg en van de actuele GGZ-vernieuwing –
Panelgesprek met debat – Moderator: Jacqueline Goossens, journaliste.
Margot Cloet, kabinetschef Vlaams minister Jo Vandeurzen, minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin;
Pieter Jans, administrateur-generaal OPZ Geel;
Raf De Rycke, voorzitter organisatie Broeders van Liefde, lid van de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen
(NRZV), afdeling financiering, en van de Permanente Werkgroep Psychiatrie van de NRZV;
Prof. dr. Chantal Van Audenhove, psycholoog, buitengewoon hoogleraar Faculteit Geneeskunde, en directeur LUCAS,
Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy, KU Leuven;
Prof. dr. Geert Dom, hoofdgeneesheer PC Alexianen Boechout, bestuurslid Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie,
hoofddocent Universiteit Antwerpen en docent Radboud Universiteit Nijmegen.
16.15u
Slottoespraak door Vlaams minister Jo Vandeurzen, minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.
16.30u
Receptie.
5 / OPZ Geel 2014
Praktische informatie
Voor wie?
Professionals uit de GGZ, de hulpverlening en de welzijnssector, beleidsmakers en
beleidsmedewerkers, vertegenwoordigers van de overheid, stakeholders en alle belangstellenden.
Accreditering voor artsen is aangevraagd (Psychiatrie).
Wanneer en waar?
Vrijdag 16 mei 2014 van 8.45u tot 17u
Seminariecomplex De Vesten, Kanaalweg 6/1, 2430 Laakdal
COLOFON
Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel
Dokter Sanodreef 4
2440 Geel
Tel +32-(0)14 57 91 11
Fax +32-(0)14 58 04 48
E-mail: [email protected]
www.opzgeel.be

Wegbeschrijving en liggingsplan: http://www.devesten.be/Contact/

Openbaar vervoer:
•Trein tot aan NMBS-station Geel: info op http://www.b-rail.be
•Aansluitend Bus nummer 19 “Geel/Tessenderlo – Diest” tot halte Eindhout
Kruispunt: info op http://reisinfo.delijn.be/reisinfo/?taal=nl
Kostprijs
Deelnemen aan het symposium kost €70 inclusief broodjeslunch.
Studenten die een opleiding voor een zorgberoep volgen, betalen €45.
Inschrijven en betalen
Inschrijven gebeurt bij voorkeur online via de website www.opzgeel.be.
Uw inschrijving wordt definitief bevestigd na ontvangst van het inschrijvingsformulier
én het inschrijvingsgeld ter waarde van € 70 (€ 45 voor studenten in opleiding tot een
zorgberoep).
Betaling door overschrijving op rekeningnummer IBAN: BE27 3751 1174 3473
BIC/Swift: BBRUBEBB (OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel) met vermelding van
“Symposium 16/05 - naam deelnemer(s) - organisatie”.
Uiterste inschrijvingsdatum is 8 mei 2014.
Contactpersoon
dr. Walter Krikilion, dagvoorzitter, stafmedewerker Patiëntenzorg OPZ Geel
tel. + 32 (0)14 57 93 18
e-mail: [email protected]
Voor vragen over uw inschrijving:
Leen Mostmans, telefonisch; + 32 (0)14 57 90 80 of mail [email protected]
Redactieleden
Walter Krikilion (stafmedewerker Patiëntenzorg),
Mieke Mondelaers (verpleegkundig directeur,
directeur divisie Ouderen),
Mieke Celen (psychiater),
Ria Van Ende (stafmedewerker divisie
Volwassenen),
Els Keuleers (psychologe),
Anita Van Den Plas (directeur divisie
Volwassenen), Julienne Aerts (ombudsvrouw),
Johan Claeys (communicatieadviseur)
Eindredactie
Johan Claeys
Bladmanagement en productiebegeleiding
Marina Nys, Hilde Daniels
Redactieadres
Bijdragen voor of reacties op dit
blad kunnen gestuurd worden naar:
Redactiesecretariaat Passano
Communicatiedienst
Dokter Sanodreef 4 – 2440 Geel
Telefoon: +32(0)14 57 91 98
E-mail: [email protected]
Verantwoordelijke uitgever:
Pieter Jans
Dr. Sanodreef 4 - 2440 Geel
6 / OPZ Geel 2014

Download Report