Jaargang 29 nummer 3 winter 2014

BLAD
Jaargang 29 nr. 3 Winter 2014
Inhoud
Keetnieuws
Jan Koolen krijgt Biesbosch-prijs
Redactioneel
Wie is … ?
Van de bestuurstafel
Oproep
Agenda VVHB
Sinterklaaspoedel(prijs)
JUNO
Maandagmiddagactiviteiten
Benaming en betekenis in de
Griend
De Jeugdnatuurgroep
1e halfjaar 2015
Bevertocht met een speciaal
tintje
Klik hier!
Samen de natuur in
Bestuur en werkgroepen
Colofon
BLAD is een uitgave van de Vereniging
Vrijwilligers Hollandse Biesbosch
Secretariaat:
Pieter J. van Rijsbergen
p/a. Baanhoekweg 53
3313 LP Dordrecht
[email protected]
Penningmeester:
Peter Nienkemper
p/a. Baanhoekweg 53
3313 LP Dordrecht
Contributie:
€ 15,00 per jaar
Minimale bijdrage donateurs:
€ 7,50 per jaar
IBAN-nummer: NL60 INGB 0004 372961
t.n.v.:
Penningmeester VVHB
Baanhoekweg 53
3313 LP Dordrecht
www.vvhbiesbosch.nl
Blad verschijnt vier keer per jaar op de site van de VVHB
naar begin
Redactioneel
Zo vlak voor de jaarwisseling is het weer tijd voor Blad.
Dankzij jullie is Blad weer mooi gevuld. De vaste rubriek Van de Bestuurstafel en
klik hier en de verslagen van de werkgroepen Juno, Biesboschonderzoekers,
Samen de natuur in en de Keetploeg.
Huib brengt wat oude taal tot leven en Wie is…. Richard Korevaar. Sinterklaas
wordt gevierd in de groepsruimte, een verslag. Rien heeft een bevertocht met
een speciaal tintje.
Cees maakt het maandagmiddag Pluis en Struinprogramma bekend.
Jan Koolen heeft de Biesbosch natuurprijs 2014 gewonnen. Een mooi eerbetoon
van Jan is eerder geplaatst in Natuurblad (van Natuur en Vogelwacht).
Wij wensen je veel leesplezier.
Natuurlijk gaan we er van uit dat jullie ook in het nieuwe jaar weer mooie
verhalen schrijven en bijzondere ervaringen delen met de leden van de
Vereniging.
De deadline voor het volgende Blad is 1 maart 2015. Wil je hierna nog iets
inleveren? Overleg het met de redactie. Het mailadres van de redactie is
[email protected].
Rest ons jullie een fijn Kerstfeest te wensen en alle goeds voor het nieuwe jaar.
Hans en Robert
naar begin
1
naar begin
Van de Bestuurstafel
In de laatste weken van 2014 kunnen we terugkijken op een bewogen
Biesboschjaar.
In de eerste plaats treffen de financiële gevolgen van de bezuinigingen die al
ingezet waren in het NP De Biesbosch ook de VVHB. Zo zijn door het stopzetten
van de subsidie voor de jeugdgroep de Biesboschonderzoekers per 1 februari
2014 onder de vlag van het Parkschap geplaatst. Onlangs heb je het Pluis en
Struinprogramma voor de eerste helft van 2015 mogen ontvangen. Verderop in
Blad ook het programma van de maandagmiddag Pluis en Struin. In overleg met
het Parkschap hebben we de financiering voor deze activiteiten voor de eerste
helft van 2015 veilig kunnen stellen. Ook voor Samen de natuur in is voor 2015
groen licht gegeven.
Ten tweede de positie van de Biesboschgids. Het bestuur volgt de ontwikkelingen
op de voet, laat haar stem horen en vertegenwoordigt de Vereniging sinds de
eerste verkenningen in 2011. Het kan je niet ontgaan zijn dat nu daadwerkelijk
de eerste stappen gezet gaan worden om te komen tot één Biesboschgids. Dit
heeft enerzijds te maken met de uitstraling, maar ook met de financiering.
Onder de noemer één Biesbosch één Biesboschgids heb je 10 december jl. een
informatieavond bij kunnen wonen. Van de VVHB waren er 14 leden.
Eerst een overzicht van de organisatiestructuur van NP de Biesbosch.
Bestuurscommissie
NP de Biesbosch
AB Parkschap
Staatsbosbeheer
Biesbosch
IVN
Parkschap
Brabantse groep
Biesboschgidsen
VVHB
Staatsbosbeheer
Gastheren en
afnemers
naar begin
2
naar begin
De uitstraling heeft te maken met onder andere de kleding, maar ik wil er het
andere aspect, de financiering uitlichten.
Tot 2014 was de financieringsstroom enigszins overzichtelijk. De VVHB kreeg
via de gemeente Dordrecht een vergoeding voor de productiekosten van Blad,
daarnaast een subsidie voor het organiseren van bijvoorbeeld de Pluis en Struin
activiteiten, Biesboschonderzoekers etc. van het IVN.
In de nabije toekomst moet er een eigen verdienmodel ontstaan. Hoe gaat dat in
zijn werk? De Gastheer (daar is eerder een convenant mee gesloten) of afnemer
heeft voor zijn Biesboschactiviteiten een gids nodig. De Gastheer of afnemer
betaalt voor de inzet van de gids een vast bedrag € 30,00 voor 2½ uur, dit
bedrag wordt verhoogd met € 5,00 per half uur extra. Uit het vaste bedrag
wordt de gidsenvergoeding betaald, de boekingskosten (planning, factuur,
vergoedingen) en de instandhouding kwaliteit van de Biesboschgids. De
gidsenvergoeding is vastgesteld op € 4,50 per uur (er komt nog een half uur bij
voor voorbereiding en wat reistijd). Het geld dat overblijft is bestemd voor de
instandhouding van de kwaliteit van de Biesboschgids. Staatsbosbeheer en het
Parkschap betalen ieder ook nog € 1.500,00 per jaar. Van het budget kan
bijvoorbeeld
de
Pluis
en
Struin
bekostigd
worden,
maar
ook
de
Biesboschgidsencursus, jaarlijks vrijwilligersuitje etc. Waaraan het budget
uitgegeven wordt is aan de Werkgroep. De Werkgroep bestaat uit drie
VVHB’ers, drie Brabantse gidsen en één vertegenwoordiger van het Parkschap,
IVN, Staatsbosbeheer en een Gastheer.
Ik verwijs je voor meer informatie naar de bijlage “Eén Biesbosch, één
Biesboschgids, praatstuk 10 december 2014” van de mail die je op 5 december jl.
van Wim Ruis hebt ontvangen. Ik kan je verzekeren dat het bestuur de belangen
van onze Vereniging ook in 2015 zal verdedigen.
Zoals
Aad
Vermeulen
in
het
herfstnummer van Blad heeft verwoord is
met de verkoop van de Halve Maen het
doek gevallen voor de Cultuurhistorische
tochten.
Natuurlijk
kon
dit
niet
onopgemerkt voorbij gaan, vandaar dat
alle gidsen van de Cultuurhistorische
tochten alsnog op de (oud)gidsendag op
naar begin
3
Foto: Annefieke van Andel
naar begin
zaterdag 13 december jl. in het zonnetje zijn gezet door Patty.
De Nieuwjaarsbijeenkomst zal plaatsvinden op zaterdag 10 januari 2015.
Reserveer deze datum alvast in jouw agenda. De bijeenkomst wordt gehouden in
de groepsruimte van het Bezoekerscentrum. Je ontvangt van mij nog een
uitnodiging.
Het wordt weer tijd voor de betaling van de contributie. Ik verzoek je om zo
spoedig mogelijk € 15,00 over te maken op IBAN/girorekening:
NL60 INGB 0004 3729 61
ten name van de VVHB
onder vermelding van lidmaatschap 2015 en je naam
Voor nu wens ik jou namens het bestuur fijne feestdagen en een goed begin van
2015.
Robert van Andel
naar begin
4
naar begin
Agenda VVHB
winter 2014 - 2015
donderdag 1 januari 2015
zaterdag 3 januari 2015
Nieuwjaarskanoduik 11.00 uur
zaterdag 10 januari 2015
maandag 12 januari 2015
zaterdag 17 januari 2015
maandag 19 januari 2015
zaterdag 24 januari 2015
maandag 26 januari 2015
maandag 2 februari 2015
zaterdag 7 februari 2015
maandag 9 februari 2015
zaterdag 14 februari 2015
maandag 16 februari 2015
zaterdag 21 februari 2015
maandag 23 februari 2015
11.00 uur Nieuwjaarsreceptie
Maandagmiddag activiteiten
Wintervogeltocht !
Maandagmiddag activiteiten
Bijeenkomst Biesboschonderzoekers
Maandagmiddag activiteiten
Maandagmiddag activiteiten
Winterbanjetocht !
Maandagmiddag activiteiten
Bijeenkomst Biesboschonderzoekers
Maandagmiddag activiteiten
Zaterdagmorgen kanovaren
Maandagmiddag activiteiten
Bijeenkomst
Biesboschonderzoekers
Maandagmiddag activiteiten
Zaterdagmorgen kanovaren
Maandagmiddag activiteiten
Bijeenkomst
Biesboschonderzoekers
Maandagmiddag activiteiten
Zaterdagmorgen kanovaren
Maandagmiddag activiteiten
Bijeenkomst
Biesboschonderzoekers
Maandagmiddag activiteiten
zaterdag 28 februari 2015
maandag 2 maart 2015
zaterdag 7 maart 2015
maandag 9 maart 2015
zaterdag 14 maart 2015
maandag 16 maart 2015
zaterdag 21 maart 2015
maandag 23 maart 2015
zaterdag 28 maart 2015
maandag 30 maart 2015
naar begin
Zaterdagmorgen kanovaren
5
Bijeenkomst
Biesboschonderzoekers
Pluis en struinavond
Pluis en struinavond
Pluis en struinavond
Zaterdagmorgen kanovaren
Pluis en struinavond
Zaterdagmorgen kanovaren
Laatste Pluis en struinavond
laatste Zaterdagmorgen kanovaren
naar begin
JUNO
Wat veel VVHB leden wellicht vergeten, en het Parkschap en de gemeente helaas
ook, is dat de VVHB samen met het IVN nog steeds een jeugdgroep heeft. Maar
de jeugdgroep is toch overgegaan naar het centrum? Ja en nee. De
Biesboschonderzoekers (8-12 jaar) vallen met ingang van dit jaar onder het
centrum / Parkschap. Maar de JUNO, een groep van bijna 30 kinderen /jong
volwassenen (waarvan ongeveer 20 regelmatig actief) in de leeftijd van 13-20+
niet. En vooral deze laatste groep is de laatste maanden erg actief.
Vlak
voor
de
zomervakantie
werd
de
nachtvlindertelling
bij
het
Biesboschcentrum en de Tongplaat en de bij de Oosthaven gevestigde
paardenmelkerij bezocht.
Foto: Joey Bom
Foto: Peter Nienkemper
Op de paardenmelkerij kregen we een zeer gastvrije ontvangst door een
gedreven eigenaar die ons een prima uitleg gaf. Voor eenieder die hier (of in de
bijbehorende theetuin) nog nooit geweest is een aanrader!
Foto: Peter Nienkemper
naar begin
6
naar begin
In augustus werd door een kleine groep
in de Alblasserwaard het ringen van
Kerkuilen meegemaakt (jawel augustus,
deze kerkuil was laat of wellicht was het
een tweede legsel).
In september ging de groep gewoon door
met haar activiteiten; in Scheveningen
werd het zeeleven bestudeerd. Waarbij
Foto: L. Nennie
aandacht
de
aan
het
plantenleven
op
plaatselijke
de
pier
gids
wist
wel
te
wat
veel
besteden.
Van
hondenpoepbemesting weten we nu alles af. De vraag is of we hier iets van willen
weten. Nadat dit plaatselijke poepprobleem was opgelost, werd met een kor een
bijzonder goede vangst aan zeeorganismen gedaan.
In
oktober
ging
de
reis
naar
Kennemerland. Ondanks de file op de
heenweg
(A12
rondweg
afgesloten
Nieuw
en
de
Vennep/Lisse
afgesloten) was het vervolg geweldig.
Verschillende
burlende
damherten
werden waargenomen. We waren zelfs
getuige van een territoriaal conflict
tussen twee bokken dat ouderwets met
Foto: Peter Nienkemper
het gewei beslecht werd.
Onderweg naar een bekend vossenterritorium
passeerden we verschillende libellen die nog
gebruik maakten van de warmste 18e oktober
ooit en natuurlijk paddenstoelen.
Foto’s: Amy Schreurs
Foto’s: Amy Schreurs
naar begin
7
naar begin
Tot ons grote geluk (en na even zoeken) zagen we twee vossen. Voor sommigen
was het de eerste keer dat ze een vos in de natuur mochten bewonderen.
Rond half acht `s avonds werd moe maar tevreden de thuisreis ingezet.
Peter Nienkemper
--------
Benaming en betekenis in de Griend
Afbuien = afhakken wilgenhout.
Batsen stelen = stelen voor grote plantschoppen.
Bijboeten = nieuwe stek in een griend bijzetten.
Broodheren = rijke bovenlaag – werkgevers.
Gang = de hoeveelheid die de man dragen kan.
Ger of Wis = greep riet of biezen die in een keer wordt afgeslagen.
Hollands rijshout = rijshout met een lengte van 2.75 tot 3.50 meter.
Ka lappen = herstellen van de kade. (dijkje)
Kee bos = brandhout wat voor de keet gehakt wordt.
Kopstoot = een knotwilg op kop hoogte.
Kniestoof = een knotwilg op knie hoogte.
Kwikbillen = kleine karweitjes op knappen.
Lotgriend = een jarige griend.
Modderen = uitbaggeren van greppels d.m.v. een modderschep.
Peurde = klein kacheltje, laag en plat in keet of ark.
Schelf = optasten van riet of wilgenhout.
Toerekenen = het koudvuur afdekken met as.
Uit vloeien = door stijgend water (vloed) niet meer kunnen hakken of snijden; ongewild werk verlet.
Huib Kroes
naar begin
8
naar begin
Biesboschonderzoekers
Hieronder volgen verslagen van 4 bijeenkomsten van de Jeugdnatuurgroep.
Bijeenkomst 8 november: Herfstwandeling
Eigenlijk zouden we deze keer gaan wilgenknotten. Maar omdat het niet lukte om
voldoende gereedschap beschikbaar te hebben, zullen we dit later een keer gaan
doen. Daarom een alternatief programma. En wat past er beter dan stil te staan
bij de herfst? In kleine groepen zijn we op ontdektocht gegaan wat we allemaal
aan boodschappers van de herfst konden vinden. Zo vonden we een libel die niet
kon vliegen omdat het te koud was, ganzen in de polder, roofvogels, veel
paddenstoelen, maar ook kikkers die nog een schuilplek voor de winter moesten
zoeken.
Bijeenkomst 15 november: Egels in winterslaap
Het begint een traditie te worden: als Sinterklaas naar Nederland komt neemt
hij voor de Biesboschonderzoekers slecht weer mee. Ook op 15 november van dit
jaar was dat weer het geval.
Toegegeven, het was prima weer om uit te leggen welke problemen bevers in de
winter allemaal tegenkomen. Bevriezen, voedselgebrek onderkoelen je moet er
niet aan denken.
Na het bekijken van enkele natuurvondsten door deelnemers, het logboek en de
introductie over egels in de winter, besloten de Biesboschonderzoekers om de
egels een grotere kans te geven veilig de winter door te komen. Hiervoor werden
op enkele plekken van natuurlijke materialen, als takken, boomstronken, mos,
bladeren en boomschors, onderkomens gemaakt. Hierdoor hopen we dat de egels
veilig en beschut hun winterslaap door kunnen houden. Ook hebben we nog een
filmpje bekeken:
http://vroegevogels.vara.nl/Fragment.150.0.html?&tx_ttnews[tt_news]=370195
&cHash=365accf59b1b4149f4427f62992bbc59
Natuurlijk gaan we aan het einde van de winter bekijken of één van deze
egelonderkomens bezet is.
Bijeenkomst 29 november: Op zoek naar bevers
Op een ongebruikelijk tijdstip kwamen de Biesboschonderzoekers deze keer
warm aangekleed naar het Biesboschcentrum. We konden niet wachten om te
naar begin
9
naar begin
vertrekken, dus deden we dit zo snel mogelijk. Dat we deze bijeenkomst zouden
worden rondgevaren met een boot was voor de meeste geen verrassing. Maar wat
we allemaal gingen zien wist niemand (ook de begeleiders niet). Alle
Biesboschonderzoekers kregen een zoekkaart mee. Hierop stonden allerlei
afbeeldingen die te maken hebben met bevers. Het eerste uur konden we al een
hoop afstrepen van die kaart. Zo zagen we een hoop verschillende sporen, zoals
heel veel bevervraat, glijsporen, een burcht en nog een aantal dingen die erop
wezen dat er bevers in de buurt waren. Helaas zagen we de bevers zelf nog niet.
Wel kwamen we heel veel ijsvogels tegen, waardoor het al snel een hele
bijzondere tocht was. Halverwege de tocht werd er zelfgemaakte cake (door
Riet) en chocolade melk uitgedeeld. Dit had iedereen wel nodig, want door het
stilzitten hadden we het aardig koud gekregen. De schipper zei dat we na die
pauze echt terug moesten, de kans dat we nog bevers zouden zien was klein en
hij wilde voor het donker terug zijn op bij het bezoekerscentrum. De verrassing
was dus extra groot toen iemand riep: “Hé, een bever!”. Sommige dachten dat
het een grap was, maar dat was het niet. Een hele grote bever zwom een stukje
mee met de boot, zodat iedereen hem goed kon bekijken en dook toen onder
water. Terug bij het Biesboschcentrum kon iedereen nog een opgezette bever en
van dichtbij bekijken en voelen hoe zacht de haren zijn en hoe zijn tanden er uit
zien.
Bijeenkomst 13 december: Wintervoer voor vogels
Op deze zaterdag ging het over de vraag: hoe overleven vogels in de winter? In
de winter is er minder voedsel, of het is moeilijker te vinden. Door sneeuw en ijs
bijvoorbeeld. Vogels moeten echt blijven eten, om hun (hoge!) lichaamstemperatuur op peil te houden. Dat geldt vooral voor de kleine vogeltjes. Een
winterkoning kan in een koude nacht wel 10% van zijn lichaamsgewicht verliezen!
Tot nu toe is de winter nog helemaal niet koud, al is het volgens de kalender echt
al wel winter. We merken het aan de onverbiddelijk korter wordende dagen.
Om de vogels te voeren hebben we deze ochtend pindaslingers geregen en
vetbollen met zaad gemaakt. Ook al is het bijvoeren misschien nog niet echt
nodig - het is ook gewoon leuk om de mezen bezig te zien met het voor hen
opgehangen voedsel!
Belangstelling om begeleider te worden van de Jeugdnatuurgroep? Lees de
oproep op pagina 17!
naar begin
10
naar begin
Samen de natuur in
De laatste bijeenkomst van Samen de natuur in is traditiegetrouw een
feestelijke afsluiting van het seizoen. Op 1 november was het zover. De 22
cluppers hadden familie en begeleiders meegenomen, dus de versierde
groepsruimte was goed gevuld.
Na Jack toegezongen te
hebben (was bijna jarig)
begon het serieuze werk,
namelijk de ‘kwis’. Want om
een certificaat in de wacht te
slepen moet natuurlijk wel de
kennis getoetst worden.
Foto: Annefieke van Andel
In de symfonie werd de groep van 22 en
de gasten in tweeën gedeeld. Onder
leiding van Robert werden de vragen
afgevuurd. Het resultaat was dat beide
groepen evenveel punten in de wacht
hadden gesleept. En alle Cluppers kregen
een certificaat uitgereikt.
Foto: Annefieke van Andel
Het feestje kon in de groepsruimte voortgezet worden.
Foto: Annefieke van Andel
Annefieke
naar begin
11
naar begin
Nieuws vanuit de keet
Het jaar 2014 nadert zijn einde. En wat een prachtig jaar is het geweest. De
keet staat erg in de belangstelling en we hebben genoten van de diverse groepen
en hoog bezoek van Minister Plasterk en een grote groep burgermeesters.
We blikken terug op een zeer succesvolle Historische Dag. Weer voor herhaling
vatbaar volgend jaar.
Waar ik het ook over wil hebben is de laatste
Pluis en Struin avond van afgelopen 8 december,
gegeven door Frans (Bax) en Leen (Fijnekam).
Twee zeer bevlogen Biesboschuilen die 'het
verhaal' met passie brengen. En wat deden ze
het weer goed. Voor de wat langer dienende
gidsen een opfriscursus met, hoop ik dan, wat
nieuwe weetjes en voor de nieuwe gidsen en
stage gidsen een kijkje in de keuken van de
Steenen Keet en de keetploeg. Met trots, vol
kennis en ervaring brachten zij de keet en het
leven van de griendwerker het centrum in.
Het seizoen is dan wel ten einde - de
werkzaamheden en het onderhoud gaat gewoon
door. Er wordt momenteel geknot in de griend door Van Aalsburg uit Hellouw.
Nadat ik een gesprek heb gevoerd met Staatsbosbeheer over de slechte staat
van de houten keet - zijn er planken geleverd en gaan de mannen aan de slag om
wat nieuw leven te blazen in de keet, zodat deze nog een aantal jaren mee kan.
Foto: Annefieke van Andel
De keetploeg gaat even genieten van de winterse sfeer, de rust en ruimte op het
GMP. Gedurende de komende winterperiode zal alles weer op en top bijgehouden
en bijgewerkt worden in voorbereiding op het nieuwe seizoen van 2015. Er zal
warme chocolademelk gedronken worden, misschien een gluhwijntje (of twee),
een oliebol staat op het menu en misschien hangt er nog een pan met snert boven
het vuur ergens in de komende zaterdagen.
Vanuit de keet wensen, Leen, Frans, Jacques, Ingrid en ik (Anita) iedereen
prettige feestdagen toe. Tot in 2015.
De Keetploeg.
naar begin
12
naar begin
Jan Koolen krijgt Biesbosch natuurprijs 2014
Op 16 mei 2014 werd de Biesbosch natuurprijs 2014 toegekend aan
natuurbeschermer Jan Koolen uit Dordrecht.
Van huis uit is Jan Koolen een
stadsmens. Zijn eerste kennismaking
met het open veld beleefde hij
achterop de motor van zijn vader.
Weldra trok hij er alleen op uit. De
duinen bij Wassenaar, de Vlaardingse
Vlietlanden en meer van die mooie
gebieden verkende hij. Tijdens zijn
studie in Delft ontdekte hij dat er wat
zuidelijker nog een groot ongerept
natuurgebied lag. Het duingebied “De
Beer” kwam in zijn blikveld en dat trok
hem aan. Achterin de jaren vijftig ging
hij voor het eerst op de fiets van Den
Haag naar Hoek van Holland. Hij voer
met het pontje over de Nieuwe
Waterweg en zette voet aan wal op “De
Beer”. Daar kon hij nog uitgebreid
genieten van een schitterend landschap
vol bloemen en vogels.
Jan Koolen
Foto Ronald van Jeveren
Toen hij eenmaal een brommer tot zijn beschikking had, werden de tochten
uitgebreid naar het deltagebied. Goeree-Overflakkee was ook een favoriete
bestemming. En alles werd nauwkeurig gefotografeerd en op schrift vastgelegd.
“De Beer” ging rond 1963 geheel over de kop. Een uniek natuurgebied werd met
grof geweld vernield. Toen, bij het laatste groepje orchideeën, heeft hij zich
plechtig voorgenomen om zich voortaan in te zetten voor natuurbescherming.
Rond 1961 zette hij voor het eerst een voet in de Biesbosch. Dit gebied met zijn
grillige eb- en vloedbeweging en veel ongerepte delen had grote
aantrekkingskracht op hem. Maar ook hier bemerkte hij dat dit gebied niet
gevrijwaard bleef van aantastingen. Allerlei ontwikkelingen, zoals afsluiting van
het Haringvliet, grootschalige ingrepen voor spaarbekkens en massa-recreatie
bedreigden de Biesbosch. Maar ook omringende gemeenten zagen kansen voor
ontwikkelingen in het gebied. In 1966 reageerde hij schriftelijk op;
voorjaarsjacht op de Boerenplaat. Deze reactie maakte heel wat los.
naar begin
13
naar begin
In 1968 heeft hij met gelijkgestemden de Biesboschwerkgroep opgericht.
Aanvankelijk met het doel natuurstudie, zoals broedvogel- en waterwildtellingen.
Maar al gauw bleek de natuur steeds verder onder druk te komen staan, zodat
de groep acties ging voeren. Dit werk kwam geheel op Jan neer. Tropenjaren
noemde hij het. Als secretaris van de groep deed hij al het schrijfwerk en vulde
hij de nieuwsbrieven. Van 1968 tot 1971 zijn er tien nieuwsbrieven uitgekomen.
In 1970 gaf hij met anderen het rapport: “Natuurhistorische en landschappelijke
bijzonderheden op het Eiland van Dordrecht” uit. Ook publiceerde hij veel
artikelen in talloze boeken en tijdschriften. Zijn eerste artikel over de
Biesbosch verscheen in het Vogeljaar 1965 (13 e jaargang nr. 1), samen met Jan
van der Esch en Franz Steinhauser, getiteld: “Het land van de Kwartelkoning”. In
hetzelfde tijdschrift verscheen samen met Jan van der Esch in 1967 het artikel:
“Verwilderd griendland” (15 e jaargang nr. 3). In 1967 verscheen samen met Jan
van der Esch in de Levende Natuur (jaargang 70 afl. 4): “Hoe goed is de
Biesbosch bekend” In Natura januari 1972, verscheen van zijn hand een artikel
over het Moldiep (Sliedrechtse Biesbosch).
Tussen 1971 tot 1975 ging het ene bezwaarschrift na het andere van de hand
Jan Koolen de deur uit. De bestemmingsplannen die de gemeenten op moesten
stellen, hielden te weinig rekening met de natuurwaarden van de Biesbosch.
Lukte het niet om hen te overtuigen dan stapte hij naar “de Kroon”, zoals bij het
bestemmingsplan voor de Merwelanden. Zijn actie om het Moldiep minder
rigoureus te verbreden heeft uiteindelijk toch succes gehad.
Van 1975 tot 1986 komt Jan weer wat op adem. In die periode woont hij namelijk
in Lelystad. Het instituut RIZA van Rijkswaterstaat, waar hij werkte, verhuisde
en hij vond het beter mee te gaan.
Ondertussen was vanuit de Brabantse kant, door een aantal verontruste
betrokkenen, de werkgroep Behoud Biesbosch opgericht. De bestuurders van
deze werkgroep wisten uitstekend hoe met politici om te gaan. Als het nodig was
wisten ze ook juristen aan te trekken.
In 1986 kwam Jan Koolen weer in Dordrecht wonen. En hij kon het niet laten zich
weer met de Biesbosch te bemoeien. Al gauw ontving hij het verzoek om
bestuurslid te worden van de tot Vereniging Behoud Biesbosch omgedoopte
werkgroep. Nadat hij met pensioen ging, besteedde hij al zijn tijd aan het lezen
en becommentariëren van ellenlange rapporten. En hij reisde wat af, van de ene
vergadering naar de andere.
Ook nu kwam er weinig van om zelf het gebied in te trekken. Onbekommerd
genieten was er voor Jan Koolen vaak niet bij. Wel heeft hij talloze lezingen met
naar begin
14
naar begin
dia’s gehouden. Overal werd hij gevraagd en trokken zijn presentaties grote
aandacht.
In 1994 werd Jan Koolen geridderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau
en voor zijn grote inspanningen voor natuur en landschap ontving hij in 1996 de
Landschapsprijs Zuid-Holland en in 2009, uit handen van koningin Beatrix, de
Zilveren Anjer.
Vanwege zijn grote verdiensten voor de Biesbosch besloot de jury de Biesbosch
Natuurprijs 2014 aan Jan Koolen toe te kennen.
Uit: Natuurblad - Het zomernummer (68) van de Natuur- en Vogelwacht
naar begin
15
naar begin
WIE IS…… Richard Korevaar
9 vragen aan een vrijwilliger stagegids
Vraag 1
Wat is je leeftijd en je burgerlijke staat?
Van 1972, dus nu 42 Jaar, en woont samen met Lonneke,
we hebben 2 kinderen Juul&Saar en woonachtig in BovenHardinxveld aan de dijk.
Vraag 2.
Kun je iets vertellen hoe je de vakanties doorbrengt bijv.
op een actieve manier of lekker ontspannen in de zon of in
de natuur?
Vakantie is gericht op activiteiten met de kinderen, in de zon liggen hebben we
het geduld niet voor. Zelf loopt ik meestal nog wel een flinke wandeling in een
nabijgelegen natuurgebied.
Vraag 3
Kun je iets vertellen over het (soort) werk dat je doet of hebt gedaan, je
opleiding en hobby’s?
Ik werk bij IHC in Kinderdijk waar baggerschepen worden gebouwd. Mijn rol is
het coördineren van de inbedrijfstelling. Ik ben nog imker van op dit moment 3
bijenvolken en speel ik nog flamenco gitaar voor zover dat lukt.
Vraag 4.
Wat is de reden dat je de Biesbosch hebt uitgekozen voor je vrijwilligerswerk?
Vroeger woonde ik in Sliedrecht en had ik een boot waar ik regelmatig mee op
pad ging naar het Sliedrechtse deel van de Biesbosch. Ik vond het altijd prachtig
om over de kades van de daar liggende polders te lopen en te kijken wat er
allemaal leefde en groeide. De interesse voor de Biesbosch en specifiek de
natuur is daar geboren.
Vraag 5.
Wanneer ben je begonnen aan je stage?
In november ben ik begonnen met mijn stages. Ik heb de volgende tochten al
meegelopen: herfstexcursie en een bevertocht met de Halve Maen.
Vraag 6.
Wat zijn je eerste ervaringen of indrukken als stagegids met de
Biesboschtochten, de contacten met de gidsen en de activiteiten van de VVHB?
Contacten zijn prima, er is veel ervaring en kennis over de natuur en
cultuurhistorie.
naar begin
16
naar begin
Vraag 7
Wanneer denk je zelfstandig te kunnen gaan gidsen?
In juni 2014 heb ik mijn opleiding als natuurgids van het IVN afgerond, ik ben
dus nog vers in het gidsen, loop graag nog even mee, maar ik hoop van de zomer
toch wel zelfstandig te gaan gidsen.
Vraag 8
Wat zou volgens jou, als je bever zou zijn , verbeterd of veranderd kunnen
worden aan een beverburcht?
Houtkachel zal best lekker zijn.
Vraag 9
Als je een tijd niet naar de Biesbosch kan komen wegens vakantie, werk, ziekte
of een andere reden, wat zal je dan het meest missen?
De modderlucht; eigenlijk vind ik als ik in de Sliedrechtse Biesbosch ben altijd
wel thuiskomen omdat ik er vroeger vaak kwam.
Versterking gezocht voor de werkgroep Jeugd
De werkgroep Jeugd voor natuurgroep De Biesboschonderzoekers bestaat
op dit moment uit 6 werkgroepleden. De werkgroep is op zoek naar
uitbreiding van de werkgroep. Wie voelt zich aangesproken?
Er wordt gezocht naar iemand die:
o basiskennis heeft op het gebied van flora en fauna;
o basisvaardigheden heeft om kindergroepen te kunnen begeleiden;
o minimaal een derde deel van de bijeenkomsten die per seizoen
worden georganiseerd aanwezig kan zijn als begeleider;
o na een inwerkperiode een programma voor een bijeenkomst kan
ontwikkelen en leiden;
o lid is van de VVHB;
o enthousiast is een bijdrage te leveren om kinderen een band te
helpen ontwikkelen met onze prachtige Biesbosch
Geïnteresseerden kunnen contact opnemen met Clarien van der Wilt,
coördinator werkgroep Jeugd
E
[email protected]
T
0180-623018
naar begin
17
naar begin
Sinterklaaspoedel (prijs)
“Ik bewaar de Zwarte Pietenmuts voor volgend jaar, want dit was een succes”,
zei Cees en behoedzaam vleide hij de handgemaakte Kruidvatcreatie in een doos.
“Goed plan”, mompelde ik en viste mijn hoofddeksel uit de papierproppen.
Wat er aan voorafging…….
In ieder geval aardig wat uurtjes om originele sinterklaasvragen uit die
Pietenmuts te toveren. Cees en ik besloten de jaarlijkse Sinterklaasmiddag weer
iets meer leven in te blazen en besloten vol zelfvertrouwen een heuse Biesbosch
Sinterklaasquiz in elkaar te flansen. Met een echt prijsje voor …. De Poedel die
de minste vragen goed zou beantwoorden.
Vooral dat laatste baarde me zorgen. Ik vond het een grap van jewelste om juist
diegene met de minste punten te belonen, maar zat er ook over in de rats, want
kregen we geen ruzie met de winnaar?
“Welnee”, antwoordde onze eeuwig optimistische Cees, “de winnaar krijgt de
meeste pepernoten”.
Aldus geschiedde……
Groepsruimte besproken met Patty, want het was toch een festijn en na de
verkorte maandagmiddagwandeling walmden de glühweindampen ons tegemoet.
Een sfeervol idee van Pieter. Of was het bisschopswijn? Daar had je het geduvel
in de glazen al. Wie het weet mag het zeggen, want het verschil tussen beiden
was één van de kwesties van de 20 vragen tellende quiz. En die quiz máákte een
discussie los. In welk onderkomen waaide de wind het meest in de Biesbosch?
Noem nóg een Sint. “Sint Jacobsvlinder of Hyacint natuurlijk”(…!?)
Gretig stortten onze BB collega’s zich op
de vragen en op de pepernoten, uh… of
kruidnoten? Weer zo’n lastige. Maar goed,
er werd hard gewerkt, want ieder goed
antwoord leverde één heuse kruidnoot op.
Tja
en
diegene
met
de
meeste
kruidnootjes mocht met de eer strijken en
werd winnaar Biesbosch Sinterklaasquiz
2014.
Foto: Cees
naar begin
18
naar begin
Foto: Cees
Foto: Cees
Om ons van de nodige energie te voorzien verzorgde Riet de warme
chocolademelk volgens eigen recept en trakteerde Joke ons op zelf bereide
gevulde speculaas. Tjonge, dát smaakte.
Afijn, wellicht overbodig om te vermelden dat het minder handig was om tijdens
de quiz je kruidnootjes alvast op te eten. Geamuseerd maakte Cees de
aanwezigen hierop attent. Onze Thea weet feilloos wat een albe is en Aad at de
kruidnoten van Bram op. Dat laatste gaf niets want volgens mij had Bram er meer
dan twintig bij elkaar gesprokkeld.
Het was reuze gezellig en wat ontzettend leuk dat iedereen zo enthousiast
meedeed. En wat vond ik het leuk om juist aan Riet de prijs te mogen
overhandigen. Nee Riet, niet omdat ik je zielig vond met je vijf kruidnootjes,
maar gewoon omdat ik je eigenlijk het beste paard van stal vindt. Uhhh, of is het
de beste Poedel? Ha, alvast één vraag voor de quiz van 2015!
Foto: Cees
Foto: Cees
P.S. Kers op de taart Riet, want ik overhandig
jou persoonlijk de papieren versie van dit verhaal 
naar begin
19
Ingrid (Greeuw-Broers)
naar begin
Maandagmiddagactiviteiten VVHB
Januari tot en met juni 2015
Informatie bij Cees van Waas
078-6200202
Toelichting op het programma
Het programma van 2015 is vanaf februari uitgebreid met maandelijks een extra
geplande activiteit met specifieke natuurkennis- of belevings-thema’s zoals het
bijhouden van de plantenkennis GMP, het spotten van vogels, determineren van
paddenstoelen etc.
In de afgelopen jaren bleek herhaaldelijk dat de datum van een gepland
“maandagmiddaguitje” samenviel met die van een pluis- en struinavond.
Deelnemers aan beide activiteiten moesten hierdoor een keuze maken tussen het
middag- of het avondprogramma. Voor 2015 zijn de data van de beide
activiteiten op elkaar afgestemd d.w.z. wanneer een pluis-en struinavond op de
eerste maandag van de maand valt, dan wordt het “maandagmiddaguitje” op die
dag verschoven naar een week later. Daarom zijn de “maandagmiddaguitjes” van
2 februari en 2 maart verschoven naar een week later. Op deze dagen wordt wel
gewandeld vanaf het Biesboschcentrum.
Twee activiteiten zijn niet op een
maandagmiddag gepland. Het bezoek aan een
mandenmaker wordt op een dinsdag
gehouden en de tocht naar de Oosterse
Bekade Gorzen is op een woensdag.
Verdere attentiepunten:
Er zijn geen wandelingen op Tweede Paas- en Pinksterdag.
Tenzij anders wordt aangegeven, beginnen de maandagmiddagactiviteiten altijd
om half twee. Twee weken voor een geplande activiteit wordt een mail
verstuurd met nadere bijzonderheden en de vraag zich hiervoor op te geven.
naar begin
20
naar begin
Programma 1e halfjaar 2015
Maandag 5 januari De eerste (winter)wandeling in 2015.
De eerste (winter)wandeling van het jaar.
We blijven in de Hel-en Zuilespolder.
Mocht het op 5 januari of op een volgende
maandag hebben gesneeuwd dan zal een
sporenspeurtocht
worden
gehouden.
Mogelijk worden sporen ontdekt van een
boommarter of een bunzing. Deelnemers
ontvangen
bij
vertrek
een
sporenzoekkaart.
Dinsdag 13 januari Bezoek aan een Mandenvlechterij
Bij onze tochten door de Biesbosch vertellen we de
gasten welke producten van wilgentenen gemaakt
kunnen worden. Manden en korven zijn een van die
producten. Tijdens het bezoek aan “Arie Versteeg
manden” komen we meer te weten over het maken van
manden, over de verscheidenheid aan manden en wat
er allemaal aan het vlechten vooraf gaat. We krijgen
een presentatie “Van Wilg tot Mand”, een rondleiding en een demonstratie van
een mandenvlechter. Het bedrijf is gevestigd in Wijk en Aalburg. We
verzamelen in de Polstraat 19 a in Wijk en Aalburg om 13.45 uur.
Maandag 9 februari Wandeling Klein Profijt
Klein
Profijt
is
een
zoetwatergetijdengebied aan de Oude
Maas met bos, wilgengrienden, rietvelden
en ruig grasland. We struinen dwars door
de griendbossen over paden, die in deze
periode drassig kunnen zijn. In september
jl. is deze route ook gelopen.
We verzamelen op de parkeerplaats aan het einde van de Schenkeldijk in Rhoon
(nabij de golfbaan) Geadviseerd wordt om de laarzen mee te nemen.
naar begin
21
naar begin
Maandag 23 februari Boomknoppen herkennen
In de winter zijn bomen en struiken te herkennen aan bijv. de eindknoppen.
Tijdens de wandeling concentreren we ons op het herkennen van bomen aan de
hand van boomknoppen. Hiervoor is een bomenroute door de Hel-en Zuilespolder
uitgezet. Elke deelnemer krijgt vooraf een zoekkaart als ondersteuning mee.
Maandag 9 maart Wandeling Polder Stededijk
Onlangs hebben vrijwilligers van een
wandelvereniging het pad over de kade van
de polder Stededijk beloopbaar gemaakt. De
polder
Stededijk
is
een
voormalige
afvalstortplaats en staat bekend als de
“Stort van Troost”. Met fluisterbootjes
wordt naar de steiger tegenover de
Paardenwei gevaren en vanaf dit punt een
rondwandeling van ongeveer 4 km gemaakt. Vertrek vanaf de steiger bij het
Biesboschcentrum.
Maandag 23 maart wandeling Tongplaat
Ter afwisseling van het wekelijkse rondje
Hel- en Zuilespolder, wordt gewandeld langs
en over de Tongplaat en het Zuidplaatje om
te ontdekken welke trekvogels al zijn
teruggekeerd naar hun broedgebieden en om
zeearenden te spotten. Verzamelen op het
parkeerterrein van de Zuidhaven.
Woensdag 15 april wandeling Oosterse Bekade Gorzen
Een nog niet op maandagmiddag belopen gebied zijn de Oosterse Bekade Gorzen.
Dit gebied is een voormalige landbouwpolder, die als deltanatuurproject
veranderd is in een robuust en waterrijk natuurgebied en gelegen is voorbij de
Oeverlanden Hollands Diep. Gewandeld wordt over kades en over vlonders. We
worden begeleid door een IVN gids. De wandeling duurt ongeveer 2 uur. We
verzamelen op de parkeerplaats bij de IJzeren Ophaalbrug van Strijensas.
naar begin
22
naar begin
Maandag 27 april Inventarisatie Planten GMP
In augustus inventariseerden we de planten, die we op het griendmuseumpad
aantroffen. We lopen dezelfde route om deze planten in het voorjaar te
herkennen. Het bijgewerkte inventarisatie-overzicht dient als leidraad. De
deelnemers krijgen vooraf het aangepaste overzicht uitgereikt of toegestuurd.
Maandag 11 mei Rondleiding Loonse en Drunense duinen
Onder leiding van John Colfoort, collega Biesboschgids in Drimmelen, struinen we
door een stukje van de Loonse en Drunense duinen. De wandeling gaat over en
langs de zandduinen, door bossen, heide en langs vennen. We verzamelen om
14.00uur bij een van de 6 hoofdpoorten van het Nationale Park t.w. Caférestaurant De Roestelberg in Kaatsheuvel.
Maandag 18 mei Wandeling bij de Oosthaven
Deze keer wordt niet gewandeld vanaf het
Biesboschcentrum, maar struinen we vanaf de
parkeerplaats bij de Oosthaven door de
grienden, rietvelden, langs 2 beverburchten en
zijn we op zoek naar rietzangers en kleine
karekieten.
Maandag 1 juni Struinen door de Sliedrechtse Avelingen
Richard Korevaar, IVN gids, die op dit moment stage loopt als biesboschgids,
leidt ons vanmiddag door het Avelingen gebied. Het is een natuurgebied met
doorgeschoten wilgenbossen, wilgenplantages, rietgorzen en hooilanden. Er
komen diverse soorten vogels voor als duikeenden, weidevogels en rietvogels. In
het gebied bevindt zich een beverburcht en verblijven er reeën. Verzameld
wordt op de parkeerplaats tegenover de Nieuwe Wolpherensedijk 36 te
Gorinchem.
Woensdag 17 juni Wandeling op het eiland Sophiapolder
De Sophiapolder is een uniek natuurgebied in
Hendrik-Ido-Ambacht en een eiland in de
Noord. Veel vogels komen hier broeden,
foerageren of even uitrusten. Op het eiland zijn
wandelpaden, vlonders en een vogelkijkhut. We
verzamelen bij het pontje aan de Veersedijk
301 Hendrik Ido Ambacht .
naar begin
23
naar begin
Bevertocht met een speciaal tintje
Vrijdag 17 oktober 2014 was er een reguliere tocht “Fluisterend op zoek naar
bevers” en bij toeval (overname van een gids) waren er drie “verse” gidsen die
deze tocht (28 personen) mochten gaan begeleiden.
Na een korte inleiding en een bezoek aan het BeverBos zijn we met schipper Willem
de Deugd en de Sterling op zoek gegaan naar bevers. Het weer was ronduit goed,
windstil, helder en een temperatuur van 20 graden.
Om en om deden wij ons verhaal en de stagegids (een vogelaar) kon ook zijn ei
kwijt, dus met z’n drieën hebben we de klus geklaard en onze gasten waren zeer
geïnteresseerd en tevreden want zij hebben twee bevers en diverse ijsvogels
gezien tijdens de tocht.
Waarom begon ik met “bevertocht met een speciaal tintje”? Wij, Kees Bakker,
Rien den Hollander en Laurens de Waard zijn gelijktijdig begonnen met de
opleiding in september 2012 en hebben met elkaar de cursus afgerond met een
eindopdracht en dit met goed resultaat afgesloten, dus als je nu met z’n drieën
zo’n tocht gidst dan kan je alleen maar concluderen dat de opleiding, het
stagetraject en de persoonlijke inspanningen nu zijn vruchten afwerpt.
Coördinatoren, docenten, gastsprekers, mentoren en gidsen: allen zeer bedankt
voor de bijdrage aan deze unieke “Biesboschgidsenopleiding.”
Rien den Hollander
naar begin
24
naar begin
Klik hier
Sinds een jaar is de Hondsrug erkend als geopark. Misschien ken je geoparken
wel uit Duitsland of een ander buitenland. Nu dus ook in ons eigen land. Als je in
de buurt van de Hondsrug bent kan je zo’n 50 plaatsen bezoeken waar je iets te
weten kunt komen over de ontstaansgeschiedenis van het landschap.
www.geoparkdehondsrug.eu
Erger je je ook zo aan de kassen met hun overdadige verlichting?
Hier satellietbeelden van Nederland waarop de verlichte kassen duidelijk te zien
zijn. Bovendien zie je het effect van het dimmen van de verlichting van de A7.
http://earthobservatory.nasa.gov/blogs/elegantfigures/2013/06/28/fromtweet-density-to-satellite-remote-sensing/
Voor mensen die meer willen weten over de forten van de Nieuwe Hollandse
waterlinie is deze site een must.
http://www.forten.info/index.htm?catalogus/nhw/hoofd.htm
Ravon heeft een aantal herkenningskaarten voor reptielen en amfibieën gemaakt.
Ze zijn gratis te downloaden:
http://www.ravon.nl/Infotheek/Soortinformatie/Herkenningskaarten/tabid/149
0/Default.aspx
Zoek je meer zoekkaarten? Hier vind je er over vissen en andere waterdieren.
Ze zijn te downloaden in lage resolutie maar toch nog prima bruikbaar.
http://www.stekkie.nl/visbiologie/zoekkaarten.html
Je kent Naturalis natuurlijk. Maar hun site is ook erg de moeite waard. Je vindt
er onder het kopje “kennis” een enorme hoeveelheid artikelen over allerlei
onderwerpen die met de natuur te maken hebben.
http://www.naturalis.nl/nl/kennis/
Tips voor de volgende klik graag naar [email protected].
naar begin
25
naar begin
Coördinatoren :
Bibliotheek
Henk Ligthart
BBO
Clarien van der Wilt
BitterZoet
Riet Keyzer en Annefieke van Andel
Blad
Hans Bruning en Robert van Andel
Juno
Peter Nienkemper en Clarien van der Wilt
Kanogidsen
John van Steenbergen
Keetploeg
Leen Fijnekam
Middag P&S
Cees van Waas
Natuurgidsen
Hans Bruning
Pluis & Struin
Aad Scholten en Peter Nienkemper
Schoolgidsen
Thea Schouten en Pieter van Rijsbergen
SDNI
Robert van Andel
Website
Erik van Egmond
Blad : [email protected]
Hans Bruning
Robert van Andel
naar begin
26
naar begin
Vereniging Vrijwilligers Hollandsche Biesbosch
Bestuur: [email protected]
Robert van Andel
voorzitter
Pieter J. van Rijsbergen
secretaris
Peter Nienkemper
penningmeester
Cees van Waas
Bram van der Velden
Aad Scholten
Coördinatoren:
Bibliotheek
BBO
BitterZoet
Blad
Cultuurhistorie
Juno
Kanogidsen
Keetploeg
Middag P&S
Natuurgidsen
Pluis & Struin
Schoolgidsen
SDNI
Website
Henk Ligthart
Clarien van der Wilt
Riet Keyzer en Annefieke van Andel
Hans Bruning en Robert van Andel
Aad Vermeulen
Peter Nienkemper & Clarien van der Wilt
John van Steenbergen
Leen Fijnekam
Cees van Waas
Hans Bruning
Aad Scholten & Peter Nienkemper
Thea Schouten & Pieter van Rijsbergen
Robert van Andel
Erik van Egmond
Redactie Blad: [email protected]
Ja, ik heb dit Blad helemaal gelezen!
naar begin
Ik heb dit Blad gedeeltelijk gelezen.
27