IZO Architectuur
(Informatievoorziening
Zorg en Ondersteuning)
Deel 3c: PSA Knooppunten
(voor 1 januari 2015)
Status
Definitief – versie 1.0
Auteur(s)
Paul van Raaij
Opdrachtgever
Elke Buis (VWS)
Directie
Directie Langdurige Zorg (DLZ) en Directie Maatschappelijke
Ondersteuning (DMO)
Datum
15 september 2014
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Versiebeheer
Versie
Datum
0.0.2
06-07-2014
0.0.4
Auteur(s)
Status
Input van René Hietkamp (VECOZO)
Paul van
Raaij (ICTU)
Concept
06-07-2014
Input van Evert Jan Rietbergen
(BKWI)
Paul van
Raaij (ICTU)
Concept
0.0.5
11-07-2014
Voorgelegd aan de IZO
Architectuurboard van 14 juli 2014.
Paul van
Raaij (ICTU)
Concept
0.0.6
06-08-2014
Opmerkingen van Ronald de Zwart
verwerkt.
Paul van
Raaij (ICTU)
Concept
Paul van
Raaij (ICTU)
Concept
Paul van
Raaij (ICTU)
Defintief
0.1.1
02-09-2014
1.0
15-09-2014
Omschrijving / Wijzigingen
Onderscheid doelarchitectuur en PSA
aangebracht.
Besproken in de Architectuurboard
van 15 september 2014.
Opmerkingen Architectuurboard
verwerkt en het document
vastgesteld.
Pagina 2 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
IZO Architectuur: PSA voor de knooppunten
Voor u ligt een uitwerking van de IZO-Architectuur van het domein van zorg en
ondersteuning. In een eerder stadium zijn Deel 1 (kaders en richtlijnen van de onder IZO
vallende projecten) en Deel 2 (het ontwerp van de Architectuur) al opgeleverd. In Deel 2
is een aantal voorzieningen geïdentificeerd, welke nu in Deel 3 in project start
architecturen (PSA) worden uitgewerkt. Feitelijk bestaat Deel 3 van de IZO-Architectuur
uit een verzameling van PSA’s.
Een PSA beschrijft één van de architectuurproducten die aan een project bij aanvang
wordt meegegeven. Zo wordt geborgd dat vernieuwingen in samenhang en context met
hun omgeving worden gerealiseerd. Een PSA (IZO-Architectuur, deel 3) wordt in principe
voor de start van het project samen met het projectplan ter besluitvorming aangeboden.
Een PSA geeft richting aan de oplossing die een project gaat realiseren. Normaliter richt
de PSA zich daarbij op kaders en richtlijnen die op een project van toepassing zijn en de
impact van deze kaders op de beoogde verandering. In het IZO traject zijn deze kaders
echter al in Deel 1 en Deel 2 van de IZO-Architectuur beschreven en worden deze
overerft naar de doelarchitecturen en PSA’s die in Deel 3 worden gerealiseerd. Daarom
richten de doelarchitecturen en PSA’s die in Deel 3 worden gemaakt zich veel meer op de
koppelvlakken die de projecten voor de voorzieningen moeten opleveren en de eisen
waaraan deze koppelvlakken moeten voldoen. Daarnaast worden de belangrijkste
diensten van het koppelvlak en de functies van de bouwsteen zelf beschreven. “Hoe” deze
koppelvlakken door de voorzieningen worden gerealiseerd is aan de projecten en de
opdrachtnemers van deze projecten. De zogenaamde “black box” benadering.
In eerste instantie – op weg naar het in werking treden van de wetten Wlz, Wmo 2015 en
Zvw per 1 januari 2015 – wordt gefocust op de volgende voorzieningen:

Het indicatieregister (wie heeft er een indicatie voor de Wlz).

PGB trekkingsrechten (de afhandeling van persoonsgebonden budgeten).

De knooppunten (het afhandelen van het berichtenverkeer).

De informatie-uitwisseling tussen (zorg)aanbieders en gemeenten
Voor elk van bovenstaande voorzieningen is een PSA (IZO-Architectuur, deel 3)
beschikbaar.
Pagina 3 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Dit document beschrijft de PSA voor de knooppunten. In Deel 2 van de IZO-Architectuur
is de context en samenhang voor het afhandelen van het berichtenverkeer middels de
knooppunten al beschreven.
Feitelijk betreft het geheel uit:

Een knooppunt in het private domein (VECOZO) voor de (zorg)aanbieders,
zorgkantoren en zorgverzekeraars.

Een gemeentelijk knooppunt voor gemeenten (Inlichtingenbureau).

Een koppeling tussen het publieke – en private domein (RINIS), zodat berichten
tussen beide domeinen kunnen worden uitgewisseld. De IZO-Architectuur schrijft
de Digipoort voor.

De aansluiting van de overige publieke ketenpartijen (CAK, CIZ, SVB) via
Digikoppeling en DigiNetwerk.

De aansluiting van het Landelijk Register Zorgaanbieders (LRZa) en het Basis
Register Personen (BRP – het voormalig GBA) ook via Digikoppeling en
DigiNetwerk. Bij het BRP wordt gebruik gemaakt van de e-Overheidsdiensten
Digilevering en Digimelding.
Pagina 4 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Leeswijzer
Dit document beschrijft de infrastructurele voorzieningen voor gegevensuitwisseling in de
ketens van de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Zo worden in
hoofdstuk 1 summier de ambities van de hervorming van de langdurige zorg en
maatschappelijke ondersteuning nog eens beschreven. In hoofdstuk 2 wordt de
ketenpartijen die informatie uitwisselen kort besproken. De informatie in de ketens betreft
gevoelige medische gegevens van kwetsbare in de maatschappij. Daarom worden er hoge
eisen aan privacy gesteld. De uitkomsten en maatregelen die hieruit voortvloeien worden
in hoofdstuk 3 beschreven.
In de hoofdstukken 4 en 5 worden de knooppunten in resp. het publieke – en private
domein beschreven. In hoofdstuk 6 komt vervolgens het koppelpunt tussen beide
domeinen aan bod.
Hoofdstuk 7 beschrijft samenvattend hoe het geheel van infrastructurele voorzieningen in
de keten.
Hoofdstuk 8 beschrijft tot slot waar de PSA van de Doelarchitectuur wordt afwijkt en
waarom dat zo is. Tevens worden afspraken gemaakt wanneer en hoe de migratie van het
projectresultaat op 1 januari 2015 naar de doelarchitectuur op hoofdlijnen zal
plaatsvinden.
Pagina 5 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Managementsamenvatting
Op basis van een aantal beleidsambities verandert er veel in de Langdurige Zorg en
Maatschappelijke Ondersteuning. Er zal meer worden uitgegaan van wat mensen nog
kunnen en wat daarbij de eigen mogelijkheden zijn, dan naar wat ze niet meer kunnen.
De beleidsambities richten zich daarbij op een integraal aanbod van zorg en
ondersteuning, meer regie bij de burger en decentralisatie van de zorg, dichtbij de burger
en met meer toegankelijkheid. Dit is de inzet van de hervorming van de langdurige zorg.
Door deze hervorming moet er gebouwd worden aan een duurzaam fundament voor de
informatievoorziening. IZO is verantwoordelijk voor de realisatie van de voorzieningen die
nodig zijn voor de informatie-uitwisseling tussen partijen die taken uitvoeren in de
langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Uitgangspunt hierbij is dat de
informatievoorziening effectief en in samenhang wordt opgezet, zodat een duurzaam
fundament wordt gelegd voor de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Een
fundament dat allicht zelfs breder inzetbaar is in de zorg.
Om een beeld te krijgen wat hiervoor nodig is, zijn in dit document de noodzakelijke
infrastructurele voorzieningen van de IZO architectuur beschreven. De PSA beschrijft:

een publiek knooppunt voor gemeenten.

een privaat zorgknooppunt voor zorgverzekeraars, (zorg)aanbieders en
zorgkantoren.

het koppelpunt tussen het publieke – en private domein.

de aansluiting op de infrastructuur van de overige publieke ketenpartijen (het
CIZ, CAK en de VSB), het LRZa en de basisregistratie BRP.
Deze PSA wordt aan de projecten meegegeven bij de realisatie van de voorzieningen per
1 januari 2015, die nodig zijn om de informatie-uitwisseling tussen ketenpartijen in het
domein van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning mogelijk te maken.
Tevens dient het document als de leidraad tijdens de realisatie van de in deze PSA
beschreven voorzieningen. De IZO Architectuur Board zal de gerealiseerde oplossingen
a.d.h.v. deze PSA toetsen.
Pagina 6 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
INHOUDSOPGAVE
VERSIEBEHEER ............................................................................................................................. 2
IZO ARCHITECTUUR: PSA VOOR DE KNOOPPUNTEN .............................................. 3
LEESWIJZER ................................................................................................................................... 5
MANAGEMENTSAMENVATTING ............................................................................................ 6
1
HERVORMING LANGDURIGE ZORG ........................................................................... 9
1.1
1.2
1.3
2
INFORMATIEVOORZIENING LANGDURIGE ZORG ............................................11
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
3
PRIVACY...............................................................................................................................14
MAATREGELEN IN DE INFORMATIEBEVEILIGING ...............................................................16
CHECKLIST T.A.V. PRIVACY EN INFORMATIEBEVEILIGING ...............................................17
KNOOPPUNT VOOR GEMEENTEN IN HET PUBLIEKE DOMEIN ...................18
4.1
(IB)
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
5
BETROKKEN KETENPARTIJEN ..............................................................................................11
INFORMATIE-UITWISSELING TUSSEN DE KETENPARTIJEN ...............................................11
BERICHTENVERKEER ...........................................................................................................12
INFORMATIE-UITWISSELING MET EN TUSSEN KLEINE PARTIJEN VIA EEN WEB PORTAAL
13
KNOOPPUNTEN VOOR DE AFHANDELING VAN BERICHTENVERKEER .................................13
PRIVACY EN INFORMATIEBEVEILIGING ..............................................................14
3.1
3.2
3.3
4
DOELSTELLINGEN VAN DE HERVORMING LANGDURIGE ZORG .......................................... 9
HERVORMING LANGS DRIE HOOFDLIJNEN .......................................................................... 9
TOEKOMSTBEELD IZO 2016 ............................................................................................10
GEMEENTELIJK KNOOPPUNT IN HET PUBLIEKE DOMEIN: HET INLICHTINGENBUREAU
18
FUNCTIONALITEIT VAN HET GEMEENTELIJK KNOOPPUNT .................................................19
DIGINETWERK IN HET PUBLIEKE DOMEIN .........................................................................19
INFORMATIE-UITWISSELING IN HET PUBLIEKE DOMEIN VOLGENS DIGIKOPPELING ......20
GEBRUIKTE PROTOCOLLEN BIJ INFORMATIE-UITWISSELING VAN BERICHTEN................20
IDENTIFICATIE, AUTHENTICATIE EN AUTORISATIE BIJ BERICHTENVERKEER ..................21
TRACKING, TRACING EN AUDITTRAILS ..............................................................................21
BEHEER VAN HET KNOOPPUNT ...........................................................................................21
METADATA VAN BERICHTEN ...............................................................................................21
WAT MOET ER GEBEUREN ...................................................................................................22
AFHANKELIJKHEDEN IN DE KETEN .....................................................................................22
KNOOPPUNT IN HET PRIVATE DOMEIN ................................................................23
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9
FUNCTIONALITEIT VAN HET VECOZO KNOOPPUNT.........................................................23
GEBRUIK VAN BEVEILIGD INTERNET IN HET PRIVATE DOMEIN ........................................24
INFORMATIE-UITWISSELING IN HET PRIVATE DOMEIN VOLGENS VSP-KOPPELING .......24
INFORMATIE-UITWISSELING MET EN TUSSEN KLEINE PARTIJEN VIA EEN WEB PORTAAL
25
GEBRUIKTE PROTOCOLLEN BIJ INFORMATIE-UITWISSELING VAN BERICHTEN................25
IDENTIFICATIE, AUTHENTICATIE EN AUTORISATIE BIJ BERICHTENVERKEER ..................26
OPSPOREN EN VOLGEN VAN BERICHTEN (TRACKING EN TRACING) ................................26
AUDIT TRAIL ........................................................................................................................26
BEHEER ................................................................................................................................26
Pagina 7 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
5.10
5.11
5.12
6
KOPPELPUNT TUSSEN HET PUBLIEKE EN PRIVATE DOMEIN ....................29
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
6.10
6.11
7
DIGIPOORT ALS KOPPELING TUSSEN HET PRIVATE EN PUBLIEKE DOMEIN .....................29
RINIS ALS KOPPELING TUSSEN HET PRIVATE EN PUBLIEKE DOMEIN .............................29
HET VERSTUREN VAN BERICHTEN: PUBLIEK NAAR PRIVAAT EN VISA VERSA ..................30
KOPPELING MET HET PUBLIEKE - EN PRIVATE DOMEIN ....................................................31
GEBRUIKTE PROTOCOLLEN BIJ INFORMATIE-UITWISSELING VAN BERICHTEN................31
IDENTIFICATIE, AUTHENTICATIE EN AUTORISATIE BIJ BERICHTENVERKEER ..................31
TRACKING, TRACING EN AUDITTRAILS ..............................................................................31
BEHEER VAN HET KNOOPPUNT ...........................................................................................32
METADATA VAN BERICHTEN ...............................................................................................32
WAT MOET ER GEBEUREN ...................................................................................................32
AFHANKELIJKHEDEN IN DE KETEN .....................................................................................32
KNOOPPUNTEN IN DE KETEN EN HERGEBRUIK ................................................34
7.1
7.2
7.3
8
METADATA VAN BERICHTEN ...............................................................................................27
WAT MOET ER GEBEUREN ...................................................................................................27
AFHANKELIJKHEDEN IN DE KETEN .....................................................................................28
OVERZICHTSPLAAT VAN DE KETEN ....................................................................................34
EISEN AAN DE KNOOPPUNTEN EN AAN TE SLUITEN KETENPARTIJEN ...............................34
HERGEBRUIK VAN DE INFRASTRUCTUUR BUITEN DE LANGDURIGE ZORG .......................34
AFWIJKINGEN VAN DE DOELARCHITECTUUR ....................................................35
DIGIPOORT VS. RINIS ......................................................................................................35
OIN VS. CBS GEMEENTE CODE ........................................................................................35
AGB VS. NHR ....................................................................................................................36
WEB PORTAAL VOOR GEMEENTEN IN HET GEMEENTELIJKE KNOOPPUNT .........................36
PLATEAU PLANNING T.A.V. DIGIKOPPELING (RELIABLE ENCRYPTED MESSAGING
VARIANT) ..........................................................................................................................................36
8.6
VERSLEUTELING VAN INHOUDELIJKE BERICHTEN .............................................................36
8.7
DIGINETWERK VS. GEMNET ..............................................................................................37
8.8
DIGINETWERK VAN HET INLICHTINGENBUREAU VIA RINIS ..........................................37
8.1
8.2
8.3
8.4
8.5
Pagina 8 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
1
Hervorming Langdurige Zorg
De zorg is in beweging. Op basis van een aantal beleidsambities verandert er veel in de
Langdurige Zorg en Maatschappelijke Ondersteuning. Zo worden zorgfuncties van de
AWBZ overgeheveld naar de Wmo en de Zvw, regelfuncties van de zorgkantoren worden
verlegd naar de zorgverzekeraars en de indicatiestelling wordt steeds meer neergelegd bij
de zorgaanbieders. De doelstellingen kunnen kort worden weergegeven als ‘eenvoud voor
de klant’, ‘administratieve lastenverlichting voor de organisaties in de zorg’ en
‘modernisering van de gegevensuitwisseling’.
Daarom een hervorming. Meer uitgaan van wat mensen nog kunnen en wat daarbij de
eigen mogelijkheden zijn, dan naar wat ze niet meer kunnen. De beleidsambities richten
zich daarbij op een integraal aanbod van zorg en ondersteuning, meer regie bij de burger
en decentralisatie van de zorg, dicht bij de burger en met meer toegankelijkheid. De
uitbreiding van de Wmo is daarbij een belangrijke ontwikkeling. Het betekent dat steeds
meer ondersteuning onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten komt.
1.1
Doelstellingen van de hervorming langdurige zorg
De hervorming van de langdurige zorg heeft drie hoofddoelen:

Aanpassing van de organisatie van de zorg
Mensen zoveel mogelijk zelfstandig thuis laten wonen met ondersteuning van het
eigen sociale netwerk of (gemeentelijke) thuiszorgvoorzieningen. Wanneer zelfstandig
thuis wonen niet meer mogelijk is, moeten goede instellingen de zorg overnemen met
oog voor het individu en de kwaliteit van leven.

Financieel houdbaar houden van de langdurige zorg, ook voor toekomstige generaties
De AWBZ is overbelast geraakt. Teveel zaken die we zelf zouden kunnen regelen,
worden uit de collectieve middelen betaald. Dit leidt tot hoge premies die op termijn
de zorg uithollen en onhoudbaar zijn.

Langdurige zorg passend houden hoe men in Nederland met elkaar om wil gaan
Creëer een participatiesamenleving waar primair zorg uit de directe eigen omgeving
wordt gegeven en waar betaalde en verzekerde zorg wordt gegeven waar of wanneer
dat niet mogelijk is.
1.2
Hervorming langs drie hoofdlijnen
De hervorming heeft zijn weerslag en vraagt om een integrale aanpak over de
verschillende wetten (AWBZ, Wmo en Zvw). Vanuit de daaruit voortvloeiende ketens is
noodzakelijk om de gestelde doelstellingen te halen. Namelijk:
1. Participeren in eigen omgeving met steun via de Wmo
Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende jaren verantwoordelijk voor de
ondersteuning en begeleiding van mensen met een beperking die tot op heden door
AWBZ-instellingen en zorgaanbieders wordt geleverd. Huidige klanten behouden hun
recht op zorg in een instelling, maar voor nieuwe klanten gaan nieuwe
afbakeningscriteria gelden.
2. Samenhangende zorg in de Zorgverzekeringswet (Zvw)
Zorg gericht op herstel of het tegengaan van verslechtering wordt vanuit de AWBZ
naar de Zvw overgeheveld. Verpleging en verzorging bij herstel komt zo in één
pakket en klanten hebben één aanspreekpunt.
3. Recht op zorg voor kwetsbare mensen via de Wlz
Pagina 9 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Zorg op grond van de Wlz is bestemd voor kwetsbare mensen, volwassenen en
kinderen, die vanwege beperkingen echt niet meer in staat zijn in de thuisomgeving
te wonen. Het betreft de zwaarste vormen van langdurige zorg.
1.3
Toekomstbeeld IZO 2016
De hervorming en samenwerking tussen de drie wetten vraagt om een integrale
informatievoorziening voor de zorg en ondersteuning. Voor de informatievoorziening is
daarom in het platform IZO (Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning) een visie
“Toekomstbeeld IZO 2016” opgesteld. Deze stip aan de horizon is destijds vastgesteld in
de stuurgroep HLZ en wordt breed gedragen. In het toekomstbeeld zijn drie ambities
beschreven:

eenvoud en transparantie voor de klant,

lastenverlichting (en kostenbesparing) voor de organisaties in de zorg,

modernisering van de gegevenshuishouding.
Om deze ambities waar te maken is een informatievoorziening nodig, die gebruik maakt
van gestandaardiseerde gegevens, die hergebruikt kunnen worden. Door de
(administratieve) bedrijfsfuncties meer te uniformeren sluiten de onderlinge stappen en
fasen beter op elkaar aan, waardoor uitwisseling en hergebruik tussen de zorgketens
vergemakkelijkt wordt.
Pagina 10 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
2
Informatievoorziening langdurige zorg
De maatregelen uit het IZO toekomstbeeld 2016 hebben consequenties voor de wijze
waarop
organisaties
met
elkaar
samenwerken
op
het
terrein
van
de
informatievoorziening. De hervorming betekent dat klantprocessen veranderen,
werkprocessen herontworpen moeten worden en de gegevensuitwisseling moet worden
aangepast aan de nieuwe situatie.
2.1
Betrokken ketenpartijen
Bij de hervorming van de langdurige zorg zijn vele ketenpartijen betrokken. In de figuur
zijn deze geïllustreerd. Tussen deze ketenpartijen lopen informatiestromen en worden
gegevens uitgewisseld. De relatie tussen de klant en zorgaanbieder staat daarbij centraal.
2.2
Informatie-uitwisseling tussen de ketenpartijen
Tussen de ketenpartijen in en tussen de verschillende zorgdomeinen (Wlz, Wmo en Zvw)
wordt informatie uitgewisseld. De volgende informatie-uitwisselingen tussen de
ketenpartijen zijn onderkend in het zorgdomein van de Wlz:
1. De WAT-informatie van Wlz indicaties vanuit het CIZ (bronhouder) naar de klant, het
CAK (inkomen/vermogen toets t.b.v. maximale eigen bijdrage) en zorgkantoren.
2. De DAT-informatie van Wlz indicaties (ja/nee) vanuit het CIZ (bronhouder) naar de
gemeenten en zorgverzekeraars, zodat bekend is dat er een Wlz indicatie is.
3. De toewijzing van zorg inclusief leveringsvorm (ZIN, PGB of VPT) van het zorgkantoor
(bronhouder) naar de klant, zorgaanbieders (zorgverlening) en het CAK (vaststellen
maximale eigen bijdrage). In geval van een PGB krijgt ook het SVB de zorgtoewijzing
van het zorgkantoor.
4. Het opsturen van declaraties van zorgaanbieders naar:

Zorgkantoren bij ZIN en VPT. Zorgkantoren betalen na controle de declaratie.

De SVB wanneer sprake is van PGB.

Het CAK voor de vaststellen van de eigen bijdrage per declaratie.
5. Het door het CAK versturen van facturen aan klanten t.b.v. het betalen van een eigen
bijdrage per declaratie.
Vanuit de maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zijn de volgende informatieuitwisselingen geïdentificeerd:
1. Het gemeentelijk toekenningsbesluit voor maatschappelijke ondersteuning vanuit de
Wmo inclusief leveringsvorm (ZIN en PGB). Dit besluit van de gemeente wordt:

In het geval van ZIN naar de klant en – voor zover van toepassing – het CAK
(vaststellen maximale eigen bijdrage) gestuurd.
Pagina 11 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten

Door de gemeente gebruikt voor de zorgtoewijzing naar aanbieders van
maatschappelijke ondersteuning.

In het geval van PGB naar de klant, naar SVB en naar het CAK (vaststellen
eigen maximale bijdrage) gestuurd.
2. Declaraties van aanbieders van maatschappelijke ondersteuning naar:

Gemeenten bij ZIN. Gemeenten betalen na controle de declaratie.

De SVB wanneer sprake is van PGB. De SVB betalen na controle de declaratie
en rekenen met gemeenten af (is op basis van bevoorschotting).

Het CAK voor de vaststellen van de eigen bijdrage per declaratie.
3. Het door het CAK versturen van facturen aan klanten t.b.v. het betalen van een eigen
bijdrage per declaratie.
4. De iWmo standaard berichten. Deze berichten betreffen een melding van Wmotoewijzing, Wmo declaratie, aanvang van Wmo ondersteuning door aanbieder en
wijziging of einde Wmo ondersteuning door aanbieder.
2.3
Berichtenverkeer
Informatie wordt middels berichtenverkeer van bronhouders naar ketenpartijen
gerouteerd. Wanneer berichtenverkeer (nog) niet mogelijk is, wordt gebruik gemaakt van
up-/download functies via web portalen.
Berichtenverkeer werkt eigenlijk hetzelfde als het versturen van een brief, maar nu op
een geautomatiseerde en digitale wijze. Daarbij kan:

De brief vervangen door broninformatie (de indicatieberichten, declaraties,
toewijzingsbeschikkingen, etc.). Dit noemen wij het bericht.

De fysieke envelop vervangen door een interfacebeschrijving (wsdl).

De adressen van afzender en ontvanger wordt vervangen door een uniek
identificerend kenmerk zoals bijvoorbeeld het Overheidsidentificatienummer
(OIN), AGB code of de CBS-gemeentecode.

De brievenbus is de webservice endpoint aan de kant van de bronhouder door een
Digitale koppeling met het knooppunt,

het distributiecentrum door een knooppunt (Vecozo, IB en Digipoort),

de brievenbus van de geadresseerde (de ketenpartijen, zoals CIZ, CAK,
zorgkantoren, gemeenten, etc.) vervangen door een digitale koppeling.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van standaarden voor interoperabiliteit en informatieuitwisseling.
Binnen
het
publieke
domein
wordt
gebruik
gemaakt
van
overheidsbouwstenen.
Pagina 12 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
2.4
Informatie-uitwisseling met en tussen kleine partijen via een web portaal
Er is een aantal kleine zorgaanbieders met een beperkt aantal klanten. Voor deze
aanbieders is het te kostbaar om een VSP-koppeling met berichtenverkeer te realiseren.
Voor deze instellingen wordt een alternatieve route – via een web portaal – geboden om
informatie uit te wisselen. Zo kunnen bij informatie-uitwisselingen:

Beide partijen gebruik maken van webservices.

Beide partijen gebruik maken van het webportaal.

Een partij gebruik maken van webservice en de ander van een webportaal.
2.5
Knooppunten voor de afhandeling van berichtenverkeer
Om de ambities van het IZO toekomstbeeld 2016 te realiseren heeft gegevensuitwisseling
in de IZO architectuur een prominente plaats gekregen. Onderkend is dat er één of
meerdere knooppunten nodig zijn om de bovenstaande gegevensuitwisseling via
berichtenverkeer tussen de vele ketenpartijen te kunnen afhandelen. Wordt dit verkeer
zonder knooppunten ingericht, ontstaat er een explosief aantal verbindingen tussen de
ketenpartijen.
Door het gebruik van knooppunten hoeven ketenpartijen niet meer met iedere ketenpartij
een eigen verbinding te realiseren, maar wordt het berichtenverkeer langs een knooppunt
gerouteerd, waarop de andere ketenpartijen ook zijn aangesloten. Het knooppunt regelt
routeert vervolgens de berichten naar een andere op het knooppunt aangesloten
ketenpartijen of naar een ander verkeersknooppunt.
Voordeel is dat iedere ketenpartij nog maar één koppeling hoeft te realiseren i.p.v. een
koppeling met iedere ketenpartner. Dit leidt tot aanzienlijke besparingen. Zo worden
knooppunten ingezet om de efficiency te vergroten en de administratieve lasten te
verlagen. Daarnaast hoeven ketenpartijen, wanneer het knooppunt eenmaal gerealiseerd
is, geen nieuwe infrastructurele maatregelen meer te nemen, wanneer ze berichten met
andere ketenpartijen willen afhandelen. Het knooppunt wordt dan hergebruikt!
De bij de maatschappelijke ondersteuning en langdurige zorg betrokken ketenpartijen
bevinden zich zowel in het publieke domein (CIZ, CAK, SVB en gemeenten) als het private
domein ((zorg)aanbieders, zorgkantoren en zorgverzekeraars). De ketenpartijen in het
publieke – en private domein hebben daarin verschillende verantwoordelijkheden. Wel
hebben deze domeinen – zeker bij de uitwisseling van gegevens in de ketens – veel met
elkaar te maken. Daarom worden twee knooppunten ingericht en een koppelpunt tussen
deze knooppunten:

Een knooppunt voor gemeenten die berichten voor gemeenten afhandelt via een
DigiKoppeling en het DigiNetwerk.
De overige publieke ketenpartners (CAK, CIZ, SVB), het LRZa en basisregistraties
(BPR, NHR en BRI) maken ook gebruik van DigiKoppeling en DigiNetwerk.

Een knooppunt in het private domein (het verkeer in de zorg) die berichten via
een beveiligd internet en VSP koppeling naar de private ketenpartners
(zorgkantoren, (zorg)aanbieders en zorgverzekeraars) routeert.

Een koppeling via RINIS dat de uitwisseling van berichten tussen het publieke –
en private domein vertaalt (van VSP naar DigiKoppeling en visa versa) en
routeert.
Feitelijk zijn dit drie aparte projecten die met elkaar de keten realiseren. Bij de inrichting
worden bestaande knooppunten en voorzieningen hergebruikt. De opsomming aan
voorzieningen worden in de komende hoofdstukken uitgewerkt.
Pagina 13 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
3
Privacy en informatiebeveiliging
De Wbp is van toepassing op uit te wisselen persoonsgegevens. In de langdurige zorg en
maatschappelijke ondersteuning gaat het om zeer vertrouwelijke gegevens (voorheen
klasse 3) van kwetsbare groepen uit de samenleving. Met betrokken partijen
(bronhouders, eindgebruikers en de intermediair van de voorzieningen) moeten afspraken
worden gemaakt hoe met medische gegevens van burgers om te gaan.
De juridische aspecten van het uitwisselen van informatie van de zorg naar de
generieke voorzieningen zijn getoetst. Uitkomst is dat uitwisseling van de
betreffende gegevens is toegestaan, mits er sprake is van doelbinding en wordt
voldaan aan privacy (PIA’s) en de beveiligingsrisico’s (A&K analyses) . Met andere
woorden, gegevens die bijvoorbeeld in het kader van het verlenen van zorg zijn
verzameld mogen worden gedeeld, mits deze de gegevens ook gebruiken in het
kader van zorgverlening, zoals bedoeld in de wetten.
Voorzieningen in dat kader moeten daarom worden getoetst. Dit geldt ook voor de
infrastructurele voorzieningen (netwerken en knooppunten) , waardoor de medische
gegevens van burgers via berichtenverkeer worden uitgewisseld.
3.1
Privacy
Daar waar met gevoelige medische gegevens van burgers wordt gewerkt is de
bescherming van de privacy van de betrokkenen van het grootste belang. Het
gebruiken van deze gegevens moet daarom conform de reikwijdte van bestaande
privacy wet- en regelgeving (Wbp) gebeuren. Daarnaast moet ook naar de
voorgestelde Europese privacy verordening (Epv) worden gekeken, die rechtstreeks
op alle lidstaten van toepassing wordt. Deze uitgangssituatie leidt tot enkele te
hanteren principes 1 en te volgen eisen bij het gebruik en uitwisselen van
persoonsgegevens:

Doelspecificatie: het doel waarvoor gegevens verzameld worden, moet worden
aangegeven. Doelbinding: Persoonsgegevens mogen alleen verstrekt worden voor
gerechtvaardigde doeleinden.
In de knooppunten worden geen vertrouwelijke persoons- of medische gegevens
langdurig verzameld of opgeslagen. Er worden slechts berichten gerouteerd. Wel
wordt metadata van het berichtenverkeer verzameld en opgeslagen voor een periode
van 1,5 jaar bewaard. Dit is repressieve controles op het gebruikt van de
infrastructuur. Denk aan tracking, tracing en audit trails doeleinden van het
berichtenverkeer.
In de praktijk zal een zeer tijdelijke opslag (caching) van berichten onvermijdelijk zijn
om te voorkomen dat berichten verloren gaan als de geadresseerde partij
onbereikbaar is. Aan deze opslag worden eisen gesteld zowel qua duur als qua
vormgeving (encryptie van de opslag, fysieke beveiligingsmaatregelen).

Gegevensbeperking: alleen de vereiste persoonsgegevens worden verzameld.
In de knooppunten worden geen vertrouwelijke persoons- of medische gegevens
verzameld. Dit is daarom niet van toepassing.

Toestemming: personen moeten toestemming geven voor het verzamelen, gebruik of
onthullen van hun gegevens, tenzij dit in de wet anders is vastgelegd.
In de knooppunten worden geen vertrouwelijke persoons- of medische gegevens
verzameld. Dit is daarom niet van toepassing.
1
Deze principes zijn gebaseerd op de door OESO vastgestelde Privacy Guide Lines 2013
Pagina 14 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten





Gegevenskwaliteit: persoonsgegevens moeten proportioneel zijn voor het
gespecificeerde doel en bovendien dienen de gegevens accuraat, compleet en up to
date te zijn.
In de knooppunten worden geen vertrouwelijke persoons- of medische gegevens
verzameld. Dit is daarom niet van toepassing.
Beveiliging: persoonsgegevens moeten worden beschermd tegen o.a. verlies,
vernietiging en ongeautoriseerde toegang.
o Dit leidt tot eisen aan de identificatie, authenticatie en autorisatie bij bevragingen,
waarbij de knooppunten garanderen dat degene die informatie bij een andere
ketenpartij opvraagt volgens de wet daartoe bevoegd is (identificatie en
authenticatie). Vervolgens bepaalt de bronhouder welke bevraging de aanvrager
mag doen (autorisatie).
o Gegevens 'in transit' zijn d.m.v. encryptie van de transport laag TLS/SSL beveiligd
tijdens transport tussen A en B. Indien er tussenliggende partijen zijn die zorg
dragen voor de routering, betekent dit dat het bericht door verschillende tunnels
naar de eindbestemming wordt gebracht. Dan moet worden gekeken wat er
tussen de tunnels gebeurt. Dit is af te vangen door ook de inhoud van het bericht
te encrypten, waarvan alleen de eindgebruiker de sleutel van heeft. Gelet op de
omvang van het aantal partijen (Vecozo, Digipoort, RINIS en IB) wat tussen
informatie wordt uitgewisseld, is dit een complexe maatregel (qua implementatie
en prijs).
Versleuteling op berichtniveau wordt momenteel daarom niet toegepast. Voor
bijzondere gegevens geldt dat deze moeten worden beveiligd tegen ongeoorloofd
gebruik. Het toepassen van encryptie op de inhoud van het bericht is dan
wenselijk.
Wordt geen gebruik gemaakt van het encrypten van de inhoud van het bericht
dan moeten bewerkers ten minste maatregelen treffen die ongeoorloofd toegang
tot de inhoud van het bericht onmogelijk maakt.
o Wanneer berichten om wat voor reden ook niet afgeleverd kunnen worden,
worden deze tijdelijk in het knooppunt vastgehouden. Het bericht wordt dan
versleuteld opgeslagen in een (database)queue gedurende de periode dat het
bericht nog niet is afgeleverd. De aflevering kan door technische storingen of een
service interval bij de geadresseerde enige tijd in beslag nemen. Gedurende de
periode dat de aflevering niet kan plaatsvinden, blijft het knooppunt proberen het
bericht af te leveren. Dit wordt een 'retry-mechanisme' genoemd. Door
automatische of procedurele signalen wordt de geadresseerde op de hoogte
gebracht van het probleem en zal om een oplossing worden verzocht, zodat het
bericht alsnog kan worden afgeleverd.
o De bewerker treft maatregelen (SLA) om oneigenlijk toegang tot informatie te
voorkomen.
Openheid: privacy policies moeten vrij beschikbaar zijn.
Alle betrokken partijen betreffende de knooppunten (VECOZO/IB/Digipoort/RINIS)
publiceren de privacy policies rondom het berichtenverkeer aan de klanten en op de
website.
Rechten van de betrokkene: de betrokkene moet ingelicht worden over het gebruik
van zijn persoonsgegevens en moet hiertegen bezwaar kunnen maken. Dit hoeft niet
wanneer dit in de wet anders is vastgelegd.
In de knooppunten worden geen vertrouwelijke persoons- of medische gegevens
verzameld. Dit is daarom niet van toepassing.
Accountability: iemand moet verantwoordelijk zijn voor het voldoen aan privacy
policies.
De verantwoordelijke partijen betreffende de knooppunten hebben een privacy officer
benoemd die verantwoordelijk is voor privacy policies. Daarnaast worden er audits
Pagina 15 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
uitgevoerd op het naleven van de privacy policies. Tevens worden er audits
uitgevoerd voor het berichtenverkeer door de keten heen.
Om deze aspecten in kaart te brengen moet de keten aan infrastructurele voorzieningen
en knooppunten – die nodig is om het berichtenverkeer t.b.v. de langdurige zorg en
maatschappelijke ondersteuning – een Privacy Impact Assessment (PIA) worden
uitgevoerd. De uitkomsten van de PIA en de te ondernemen maatregelen moeten worden
geadresseerd in de realisatie van de infrastructurele voorzieningen en knooppunten.
Deze uitkomsten leiden ook tot een aantal eisen t.a.v. van te nemen maatregelen. Deze
zijn:

Bronhouders die berichten aan ketenpartijen versturen zijn er zeker van dat
degene die een bevraging doet is wie die zegt dat die is (identificatie en
authenticatie). Vervolgens bepaalt de bronhouder welke bevraging de aanvrager
mag doen (autorisatie).

Daar berichten vertrouwelijk persoons- en medische gegevens (voorheen klasse
3) bevatten, worden berichten door de gehele keten over een Encrypted transport
laag verzonden.

Specifieke beveiligingseisen t.a.v. tijdelijke opslag (caching).
3.2
Maatregelen in de informatiebeveiliging
De voorzieningen die door het programma worden gerealiseerd moeten voldoen aan
maatregelen van de wettelijke vereisten voor informatiebeveiliging. Kader stellend hierbij
zijn de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst2, de Baseline Informatiebeveiliging
Nederlandse Gemeenten (BIG3), het beveiligingskatern van de NORA4, het VIR-BI5 en
standaarden NEN 270016 en NEN 7510 en 75127. In dit kader is ook de Concept AMvB8 bij
Wetsvoorstel Cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens relevant, waarin
aanvullende (NEN–) normen genoemd worden.
Naast het ontwikkelen van de communicatie-infrastructuur – die gebruikt wordt bij het
verzamelen en uitwisselen van gegevens zelf – heeft dit ook zijn weerslag op de
beheerstaken van de voorzieningen. Daarnaast moeten ook de bron- en afnemende
organisaties binnen de eigen organisatie beveiligingsmaatregelen treffen.
Het spreekt vanzelf dat de verzendende partij maatregelen treft om te garanderen dat de
verzonden berichten vrij zijn van virussen en andere ongerechtigheden. De
gegevensverwerkende apparatuur van de ketenpartijen dient lege artis up to date en vrij
van mal- en spyware te worden gehouden.
Partijen voldoen aan de aansluitvoorwaarden van de voorziening dat jaarlijks in een EDPaudit wordt getoetst volgens een in het normenkader vervatte verantwoordingsrichtlijn.
Deze maakt het mogelijk om de uitkomsten van de EDP-audits onderling te vergelijken.
2
http://www.wikixl.nl/wiki/ictu/index.php/Component_baseline_informatiebeveiliging_Rijksdienst
http://www.kinggemeenten.nl/king-kwaliteitsinstituut-nederlandse-gemeenten/over-king/nieuws/2013/king-publiceertbaseline-informatiebeveiliging-nederlandse-gemeenten
4
http://e-overheid.nl/onderwerpen/e-overheid/988-factsheet-informatiebeveiliging
5
VIR-BI betreft bijzondere informatie, zoals staatsgeheimen en overige bijzondere informatie waarvan kennisname door niet
gerechtigden nadelige gevolgen kan hebben voor de belangen van de Staat, van zijn bondgenoten of van één of meer
ministeries. Zie http://wetten.overheid.nl/BWBR0016435/geldigheidsdatum_05-06-2013
6
ISO 27001 is een ISO standaard voor informatiebeveiliging
7
De norm NEN 7510 is een door het Nederlands Normalisatie-instituut ontwikkelde norm voor Informatiebeveiliging voor de
zorgsector in Nederland
3
8
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/besluiten/2013/11/19/concept-amvb-bij-wetsvoorstel-clientenrechtenbij-elektronische-verwerking-van-gegevens.html
Pagina 16 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
3.3
Checklist t.a.v. privacy en informatiebeveiliging
Elke organisatie heeft de beveiligingsnormen die voor die organisatie van toepassing zijn
ingericht. In de keten zijn hierover duidelijke afspraken gemaakt met de intermediairs en
afnemers van de informatie.
Bovenstaande eisen leiden tot de volgende checklist van maatregelen die de knooppunten
in ieder geval moeten nemen:

Berichten worden door de knooppunten uitsluitend opgeslagen als dat voor de
gegarandeerde aflevering ervan noodzakelijk is.

Aan de opslagtermijn is een maximum verbonden.

Het medium waarop deze berichten worden opgeslagen is versleuteld.

De apparatuur waarop deze berichten staan opgeslagen zijn logisch en fysiek
beschermd tegen ongeoorloofde toegang

De knooppunten identificeren en authentiseren afzender en ontvanger van
berichten.

Berichtenverkeer vindt uitsluitend over met TLS versleutelde verbindingen plaats.

Er wordt geen gebruik gemaakt van het encrypten van de inhoud van het berich.t
Daarom moeten bewerkers (kwaliteitscontroles) ten minste maatregelen treffen
die ongeoorloofd toegang tot de inhoud van het bericht onmogelijk maakt.

De knooppunten richten een adequate vorm van incident-, problem- en
changemanagement in en stemmen deze onderling op elkaar af.

De knooppunten publiceren hun privacy policies op hun website

De knooppunten hebben een privacy en/of security officer aangesteld die
verantwoordelijk is voor de naleving en verantwoording van bovengenoemde
maatregelen.

Jaarlijks vindt een EDP-audit plaats waarvan de resultaten openbaar worden
gemaakt.
Pagina 17 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
4
Knooppunt voor gemeenten in het publieke domein
Belangrijke ketenpartijen in de ketens van langdurige zorg en maatschappelijke
ondersteuning zijn de gemeenten. Deze zijn primair verantwoordelijk voor de
maatschappelijke ondersteuning. Gemeenten krijgen daardoor te maken met meer
burgers die een beroep op de Wmo doen en met meer zorgaanbieders. Om de
communicatie tussen die partijen optimaal te laten verlopen, wordt zoveel als mogelijk
gebruik gemaakt van elektronische informatie-uitwisseling.
Om te voorkomen dat elke opdrachtverstrekkende gemeente met vele aanbieders een
individuele communicatielijn moet opzetten, dan wel dat elke regionale aanbieder van
maatschappelijke ondersteuning individuele communicatielijnen op moet zetten, is de
inzet van een sectoraal knooppunt een voorwaarde. Hiermee hoeft elke partij maar één
communicatielijn in te richten en te onderhouden om vele anderen te bereiken.
Daarnaast is er interactie met de keten van langdurige zorg en de zorg die voortvloeit uit
de zorgverzekeringswet en Jeugdwet. Ook deze interactie wordt door het gebruik van een
infrastructureel knooppunt voor gemeenten vereenvoudigd.
4.1
Gemeentelijk knooppunt in het publieke domein: het InlichtingenBureau (IB)
Uitgangspunt bij het inrichten van dit knooppunt is hergebruik. Daarom is er primair
gekeken wat er al beschikbaar is. Momenteel is er nog geen gemeentelijk knooppunt voor
de zorg beschikbaar. Wel is er bij het inlichtingenbureau (IB) al een brede basis gelegd
voor een gemeentelijke infrastructuur in het kader van de Suwi wetgeving. Hiermee is
een infrastructureel knooppunt gecreëerd die door gemeenten ook voor de keten van de
langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning kan worden hergebruikt.
Dit knooppunt is aangesloten op het DigiNetwerk, dat voorziet in het publieke gedeelte
van het netwerk. DigiNetwerk is voor gemeenten beschikbaar via de infrastructuur van
het Suwinet of als dienst via GemNet of NDIX. BZK-BPR schrijft het gebruik van
DigiNetwerk voor, bijvoorbeeld in het kader van de nieuwe GBA-v, WOZ, etc. Inmiddels is
ongeveer de helft van de gemeenten, waaronder de G4, al langs één van de beschikbare
wegen aangesloten op DigiNetwerk. Dit aantal is groeiende.
Voor die gemeenten die nog geen DigiNetwerk aansluiting hebben heeft het IB een
alternatieve route via GemNet beschikbaar gemaakt. In dat kader wordt het Inlichtingen
Bureau door gemeenten al binnen het sociale domein gebruikt als knooppunt bij de
routering van berichten naar gemeenten. Samen dekken de routes via DigiNetwerk en
GemNet 100 % van het gemeentelijk veld.
Hiermee is een brede basis gelegd voor de inrichting van een gemeentelijk knooppunt dat
hergebruikt kan worden in de ketens van de langdurige zorg en maatschappelijke
ondersteuning.
Kanttekening is dat het IB nog geen DigiKoppeling heeft. Deze is wel in de maak en wordt
naar verwachting in het tweede kwartaal 2015 geïmplementeerd. Tot die tijd maakt het
Pagina 18 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
IB gebruik van de DigiKoppeling van RINIS. Berichten worden vervolgens naar een bij het
IB geplaatste server binnen het RINIS netwerk.
4.2
Functionaliteit van het gemeentelijk knooppunt
Het gemeentelijke knooppunt levert de volgende functionaliteiten:
1. Het ontvangen van berichten via een webservice of een upload.
2. Het verifiëren van berichten via een technische controle. (Well formed, well
formatted)
3. Het routeren van berichten.
4. Het afleveren van berichten via een webservice (push en pull) of een download.
5. Het gemeentelijk knooppunt treft de maatregelen genoemd in paragraaf 3.3.
Overige diensten zijn:
1. Controle van de authenticiteit van afzenders en geadresseerden van berichten.
2. Het monitoren en loggen van berichtenverkeer. Verder wordt invulling gegeven
aan tracking en tracing van berichten.
3. De encryptie van opgeslagen berichten. Er wordt bij transport geen encryptie op
de berichten zelf toegepast.
4. Gebruikersondersteuning bij bijvoorbeeld het aansluiten van klanten.
4.3
DigiNetwerk in het publieke domein
DigiNetwerk9 bestaat uit een aantal gekoppelde besloten netwerken van diverse
samenwerkende overheden (GemNet, Suwinet, Rinisnet, Jusitienet, OT2006 van KPN
en BT) die met elkaar worden verbonden door een gemeenschappelijke voorziening
‘basiskoppelnetwerk’. Het is een besloten publiek netwerk dat overheidsorganisaties
op eenvoudige gestandaardiseerde wijze met elkaar verbindt. Digi Netwerk levert de
noodzakelijke beveiligde connectiviteit om elektronisch samen te kunnen werken via
een standaard koppeling. Zo kunnen overheden veilig gegevens met elkaar
uitwisselen. De gegevens uit de minimale – en aanvullende dataset bevatten
vertrouwelijke en privacy gevoelige informatie, reden waarom wordt gekozen voor
het beveiligde domein van DigiNetwerk.
Naast het gemeente knooppunt hebben ook de andere publieke ketenpartijen in de
langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning (CIZ, CAK en SVB) toegang tot het
9
http://www.logius.nl/producten/gegevensuitwisseling/diginetwerk/
Pagina 19 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
DigiNetwerk. Dit geldt overigens ook voor de basisregistraties, zoals het Gemeentelijke
Basis Administratie (GBA), het Nieuw Handels Register (NHR) en de Basis Registratie
Inkomen (BRI). Verder is ook de LRZa in de figuur opgenomen. Op deze manier kunnen
alle ketenpartijen in het publieke domein veilig gegevens met elkaar uitwisselen.
Tot slot is in de figuur ook de route van het IB naar gemeenten via het GemNet
ingetekend. Dit is een tijdelijke route voor gemeenten die nog geen DigiKoppeling hebben
geïmplementeerd. Verder is ook het tijdelijke gebruik van de DigiKoppeling van RINIS
door het IB getekend.
4.4
Informatie-uitwisseling in het publieke domein volgens Digikoppeling
De koppelingen worden gemaakt conform de DigiKoppeling10 standaard (o.a. SOAP – het
uitwisselen van gegevens als XML bericht) voor elektronisch berichtenverkeer tussen
overheidsorganisaties. DigiKoppeling is binnen de overheid de standaard voor de
uitwisseling van gegevens tussen overheidsorganisaties. Een DigiKoppeling is een set van
afspraken en beschrijft feitelijk uit adapters en een infrastructurele voorziening
(DigiNetwerk), waarover de adapters met elkaar kunnen praten. DigiKoppeling realiseert
zo een point-to-point verbinding tussen een zender en een afnemer.
DigiKoppeling onderkent twee hoofdvormen van berichtenverkeer, namelijk de WUS- en
ebMS adapter. Tot DigiKoppeling 2.0 had de WUS-adapter beperkingen t.a.v. betrouwbare
meldingen. Echter, door de toevoeging van WSRM aan de WUS-koppelvlak standaard (in
DigiKoppeling 3.0) is WUS nu ook geschikt voor betrouwbare meldingen. Hiermee heeft
de WUS-adapter feitelijk dezelfde functionaliteit als de ebMS-adapter, maar is deze
minder complex. Daarnaast is in DigiKoppeling 3.0 ook non-repudiation toegevoegd. Dit is
de waarborg dat ontvangst en/of verzending van een bericht zowel door ontvanger als
verzender niet kan worden ontkend.
Daarom wordt voor push-berichten gekozen voor de Reliable Encrypted Messaging variant
van de WUS adapter (WSRM). Hiermee zijn asynchrone11 uitwisselingen mogelijk die
ondersteuning bieden voor betrouwbaarheid en is het mogelijk om binnen WUS een
melding met End-to-End security met een hoge betrouwbaarheid incl. encryptie te bieden.
Bij End-to-End security wordt het bericht getekend door de verzender, waarbij de
ontvanger een bevestiging terug stuurt ter invulling van een non-repudiation eis.
4.5
Gebruikte protocollen bij informatie-uitwisseling van berichten
De technisch applicatie architectuur beschrijft de werking van de oplossing in technische
componenten op applicatie niveau. De onderstaande tabel geeft hier een overzicht van.
Het WUS-koppelvlak (Digikoppeling) in het publieke domein wordt gerealiseerd via SOAP.
Dit betekent dat het XML bericht “ingepakt” zit in een SOAP envelop. T.b.v. het
webportaal wordt gebruik gemaakt van HTTPS en TCP/IP. De gebruikte protocollen zijn:
Laag
Adapters
Applicatie / inhoud
Logistiek
Protocol
Digikoppeling (WUS-RM)
in het publieke domein,
alternatief SuwiML tussen
IB en gemeenten
XML
STUF (gemeenten)
SOAP (Berichten),
HTTPS (Webportaal en
10
http://www.logius.nl/producten/gegevensuitwisseling/digikoppeling/
asynchroon betekent dat de afzender het versturen van informatie initieert. Er is dus geen verzoek vanuit de afnemende
partijen.
11
Pagina 20 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Transport
burgerportaal)
TLS/SSL, (Berichten),
TCP/IP (Webportaal en
burgerportaal)
In bijlage 1 is de bovenstaande tabel in een overzichtsplaat uitgewerkt.
Bij EI-berichten worden aanbieders geïdentificeerd d.m.v. de AGB-code. Daarbij worden
ook het servicebureau, (zorg)verlener, praktijk en instelling vastgelegd. Ook het voor de
verzending gebruikte softwarepakket en de versie daarvan worden meegegeven.
4.6
Identificatie, authenticatie en autorisatie bij berichtenverkeer
De WUS-RM standaard voorziet in de identificatie en authenticatie van afzender en
ontvanger van berichten. Het Inlichtingenbureau maakt voor Identificatie, authenticatie
en autorisatie van het berichtenverkeer gebruik van e-Herkenning.
Het webportaal zal een specifiek softwarepakket en –versiecode hebben. GemNet levert in
dit geval alleen connectiviteit en moet verder overal van afblijven. Gemeenten loggen met
een eigen code (User-ID, password).
4.7
Tracking, tracing en audittrails
De Metadata rond het berichtenverkeer en de up-/downloads van naar web portalen
(wanneer zond wie welk bericht aan wie over welke burger) worden door afzender,
ontvanger en knooppunt(en) ieder voor zich gelogd. Deze loggings worden periodiek met
elkaar vergeleken in een GAP-analyse. Over de uitkomst daarvan wordt aan de Minister
en de Gemeenteraad verslag gedaan.
4.8
Beheer van het knooppunt
De door het IB gegarandeerde Service Levels voldoen aan het bepaalde in de Keten-SLA
voor de Gezamenlijke elektronische Voorzieningen Suwi (GeVS) 12.
De hele keten van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning zijn in hun
processen t.b.v. het berichtenverkeer afhankelijk van de diensten die de hele keten van
knooppunten biedt. Daarom worden er eisen gesteld aan de beschikbaarheid, integriteit
en vertrouwelijkheid van deze service. Deze eisen zijn vastgelegd in een Service level
agreement.
4.9
Metadata van berichten
Van elk verzonden bericht wordt Metadata opgeslagen in het knooppunt. Deze metadata
wordt in het knooppunt in een database opgeslagen. Dit o.a. voor tracking en tracing
doeleinden. Bij ontvangst van het bericht in het knooppunt (via berichtenverkeer of
webportaal) betreft de volgende Metadata13:
12
13
Metadata bij
ontvangst in knooppunt
Specificatie
Authenticiteit verzender
Authenticiteit geadresseerde
Unieke identificatie van afzender
Unieke identificatie van afzender
Object van zorg
Datum bericht ontvangen
BSN zorgafnemer
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum bericht opslaan
Datum van verzenden bevestiging
ontvangen bericht
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Te vinden op http://www.bkwi.nl/downloads/item/gevs-keten-sla-80/
De metadata in de tabel is richtinggevend.
Pagina 21 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Datum bericht verwerkt
Datum security controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Security controle
Datum volledigheid controle
Fout- of goed melding
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Volledigheid controle
Datum bericht verwijderd
Fout- of goed melding
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Ook elk vanuit het knooppunt verzonden bericht wordt voorzien van metadata. Deze
wordt in het knooppunt in een database opgeslagen. Het betreft:
Metadata bij
verzenden van knooppunt
Specificatie
Datum bericht aangemaakt
Authenticiteit geadresseerde
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Unieke identificatie van afnemer
Datum bericht verzonden
Datum van ontvangen
bevestiging verzonden bericht
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum security controle
Security controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Fout- of goed melding
Datum volledigheid controle
Volledigheid controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Fout- of goed melding
Datum bericht verwijderd
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
4.10
Wat moet er gebeuren
Voor toepassing van het knooppunt op de langdurige zorg en maatschappelijke
ondersteuning moet er nog het een en ander gebeuren. Denk daarbij aan:
 De voorzieningen van het IB worden waar mogelijk hergebruikt (kopie).
 Het realiseren (versturen en ontvangen) van het berichtenverkeer (inclusief
retourberichten) voor de ketens van de langdurige zorg.
 Het realiseren van een koppeling met RINIS voor het kunnen ontvangen en afleveren
van berichten t.b.v. private domain.
 Het via DigiNetwerk aansluiten van de andere publieke ketenpartijen (CIZ, CAK, SVB)
in de keten van de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning t.b.v. het
uitwisselen van berichten (Wlz indicatie, Wmo toekenningen, etc.).
 Het zorg dragen voor een beveiligd berichtenverkeer, waarbij o.a. identificatie en
authenticatie van ketenpartijen, de volgbaar- en herleidbaarheid van berichten (zie
ook metadata van berichten), de privacy van cliënten, etc. is geregeld.
 Het uitwerken van rapportages.
4.11
Afhankelijkheden in de keten
In de keten zitten de volgende afhankelijkheden:

Voor het inrichten van een tracking en tracing van berichten is het noodzakelijk dat
berichten in de gehele keten kunnen worden opgespoord en gevolgd.

Retourberichten moeten aan berichten gekoppeld kunnen worden, waardoor de
conversatie in beeld kan worden gebracht. IB hanteert hiervoor een identificatie voor
de conversatie die door de hele keten intact gehouden moet worden.

Identificatie en authenticatie. IB mag ervan uitgaan dat VECOZO de private kant heeft
geverifieerd en visa versa.
Pagina 22 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
5
Knooppunt in het private domein
Voor het private deel van de gegevensuitwisseling is een volledig functionele
netwerkinfrastructuur voorhanden die beheerd wordt door VECOZO. Zij verbindt de
zorgaanbieders, zorgkantoren en zorgverzekeraars onderling. VECOZO is daarmee het
communicatieknooppunt voor private ketenpartijen in de zorg, waarlangs partijen snel,
veilig en eenvoudig gegevens kunnen uitwisselen die voortvloeien uit hun administratieve
processen. Primair richt VECOZO zich op diensten voor zorgverzekeraars, zorgaanbieders
en zorgkantoren. Er worden echter ook diensten voor andere partijen uitgevoerd, zolang
deze een relatie hebben met zorg. Voorbeeld is e-Facturatie waarmee o.a. medisch
specialisten een vergoeding kunnen declareren voor informatieverstrekking aan het UWV.
VECOZO is daarmee een bestaand knooppunt dat hergebruikt kan worden.
5.1
Functionaliteit van het VECOZO knooppunt
Het private knooppunt van VECOZO levert de volgende basisfunctionaliteit:
1. Het ontvangen van berichten via een webservice of een upload.
2. Het verifiëren van berichten via een technische controle, waarbij controles op
verschillende niveaus kunnen worden uitgevoerd. Met betrekking tot de
controleniveaus moet gedacht worden aan:

N1:Bestandniveau zoals bestand gevonden, leesbaarheid bestand, bestaande
berichtspecificatie en juist bestandsformaat;

N2:Bestandsregels zoals recordtype juiste gegevenstype, behoort recordtype
tot EI-standaard, recordtype aanwezig op de regel (volgorde juist), juiste
lengte record etc.

N3: Regelopbouw (formaat) zoals numerieke rubriek is ook daadwerkelijk
numeriek, rubrieken van juiste formaat (indien datum of gespecificeerd) en
verplichte velden zijn gevuld.

N4: Regelinhoud, waarbij de waarde van de rubriek moet overeenkomen met
de reguliere expressie in de berichtdefinitie.

N5: Relaties tussen rubrieken waarbij controles kunnen worden uitgevoerd
zoals “indien rubriek A gevuld, dan rubriek B gevuld” of “waarde rubriek A >=
waarde rubriek B”.
3. Het routeren van berichten. Routeren kan op verschillende manieren worden
uitgevoerd. Basisfunctionaliteit is point-to-point waarbij een afzender een bericht
laat bezorgen bij een geadresseerde. Het is echter ook mogelijk om d.m.v. een
publish-subscribe berichten te verzenden. Een afzender publiceert een bericht
waarbij het bericht bezorgd zal worden bij de partijen die geabonneerd zijn op de
publicatie.
4. Het afleveren van berichten via een webservice (push en pull) of een download.
5. Het knooppunt in het private domein treft de maatregelen genoemd in paragraaf
3.3.
Overige diensten zijn:
1. Controle van de authenticiteit van afzenders en geadresseerden van berichten.
2. Het monitoren en loggen van berichtenverkeer. Verder wordt invulling gegeven
aan tracking en tracing van berichten en een audit trail voor berichten.
3. De encryptie van opgeslagen berichten. Er wordt geen encryptie op de berichten
zelf toegepast.
4. Security controles op bijvoorbeeld virussen, mal- en spyware, etc.
5. Gebruikersondersteuning bij bijvoorbeeld het aansluiten van klanten.
Pagina 23 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
5.2
Gebruik van beveiligd Internet in het private domein
In het private domein wordt gebruik gemaakt van een Beveiligd Internet om
ketenpartijen (zorgverzekeraars, zorgaanbieders en zorgkantoren) met het VECOZO
knooppunt te verbinden. Zo kunnen de genoemde partijen veilig gegevens met elkaar
uitwisselen.
Om beveiligd verkeer mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van X.509-certificaten
voor de identificatie van de gebruikers. In combinatie met een correcte Pincode kan een
gebruiker toegang verkrijgen tot het webportaal van VECOZO en gebruik maken van de
diensten waartoe gebruikers zijn gerechtigd. Het transport van gegevens tussen de
betreffende partij en VECOZO wordt beveiligd m.b.v. SHA-2 encryptie (SSL/TLS). Het
transport van berichten wordt via SSL/TLS op basis van deze certificaten beveiligd.
In het proces voor het aansluiten van een partij op VECOZO wordt gecontroleerd op de
registratie in het handelsregister. Eveneens wordt bij het uitgeven van een persoonlijk
certificaat (t.b.v. de identificatie van de gebruiker) de identiteit van de persoon
gecontroleerd.
Een zorgaanbieder moet geregistreerd zijn in het AGB-register (het Algemeen Gegevens
Beheer Zorgaanbieders heeft de koppeling tussen ondernemingen, vestigingen en
zorgverleners die daar werkzaam zijn) om een aansluiting op VECOZO te kunnen
verkrijgen. Op basis van de kwalificaties geregistreerd in het AGB wordt een contract
opgesteld en wordt bepaald welke diensten (en daarmee de autorisaties) de partij kan
afnemen.
Naast de persoonlijke certificaten worden ook een systeemcertificaat uitgegeven. Hiermee
kan een systeem zich als gebruiker identificeren en zo gebruik maken van de webservice
integratiemogelijkheden.
5.3
Informatie-uitwisseling in het private domein volgens VSP-koppeling
De koppelingen worden gemaakt met de VSP-koppeling. VSP in deze staat voor het
VECOZO Schakelpunt. Het is een standaard op basis van SOAP voor het uitwisselen van
gegevens als XML bericht voor elektronisch berichtenverkeer tussen de ketenpartijen. Het
is eigenlijk een vergelijkbare koppeling zoals de DigiKoppeling in het publieke domein. De
VSP-koppeling realiseert zo een point-to-point verbinding tussen een zender en een
afnemer.
Pagina 24 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
De VSP-koppeling is een laagdrempelige minimalistische standaard, waarin een aantal
basiszaken zijn geregeld zoals adressering en identificatie van het type bericht. Door de
laagdrempeligheid zijn een groot aantal zorgaanbieders in staat om hun systemen te
integreren met VECOZO.
5.4
Informatie-uitwisseling met en tussen kleine partijen via een web portaal
Er is een aantal kleine zorgaanbieders met een beperkt aantal klanten. Voor deze
aanbieders is het te kostbaar om een VSP-koppeling met berichtenverkeer te realiseren.
De koppeling heeft het niet voldoende toegevoegde waarde t.o.v. het portaal. De
voordelen vs. kosten voor het realiseren van de koppeling zijn dusdanig dat het de
investering niet rechtvaardigt. Voor deze instellingen wordt een alternatieve route – via
een web portaal – geboden.
Het initiatief tot verzenden ligt bij deze kleine aanbieders en er zal geen request-response
service plaatsvinden.
5.5
Gebruikte protocollen bij informatie-uitwisseling van berichten
De technisch applicatie architectuur beschrijft de werking van de oplossing in technische
componenten op applicatie niveau. De onderstaande tabel geeft hier een overzicht van.
Het VSP koppelvlak in het private domein wordt gerealiseerd via SOAP. Dit betekent dat
het XML bericht “ingepakt” zit in een SOAP envelop. T.b.v. het webportaal wordt gebruik
gemaakt van HTTPS en TCP/IP.
De gebruikte protocollen zijn:
Laag
Adapters
Applicatie / inhoud
Logistiek
Transport
Protocol
De VSP-koppeling in het
private domein
XML
SOAP (Berichten),
HTTPS (Webportaal)
TLS/SSL, (Berichten),
TCP/IP (Webportaal en
burgerportaal)
In bijlage 1 is de bovenstaande tabel in een overzichtsplaat uitgewerkt.
Pagina 25 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
5.6
Identificatie, authenticatie en autorisatie bij berichtenverkeer
In het kader van het berichten verkeer wordt een bericht ingediend door een partij. Deze
partij wordt geïdentificeerd door middel van een X.509-certificaat dat door VECOZO is
uitgegeven. Het certificaat is gekoppeld aan een partij waarmee VECOZO een
overeenkomst heeft afgesloten voor de aansluiting op VECOZO en de diensten die de
partij kan gebruiken omdat zij daarmee een doelbinding heeft.
VECOZO sluit de overeenkomsten voor de diensten die betrekking hebben op de Zvw af
als bewerker. De zorgverzekeraars zijn voor de Zvw-diensten de verantwoordelijke. In het
kader van de AWBZ zijn de zorgverzekeraars eveneens verantwoordelijke.
Voor het berichtenverkeer dat voor de Wmo en voor de Jeugdwet wordt uitgevoerd zullen
gescheiden overeenkomsten
worden
afgesloten,
naast
de
reeds bestaande
overeenkomsten. Een andere partij14 dan de zorgverzekeraars is namelijk de
verantwoordelijke voor de verwerking van de persoonsgegevens ten behoeve van de
Wmo en de Jeugdwet. Aan aanbieders zal worden gevraagd of zij een doelbinding hebben
met de Wmo of met de Jeugdwet alvorens autorisatie zal worden verleend tot het
berichtenverkeer voor de Wmo of de Jeugdwet.
Een geïdentificeerde partij verkrijgt op deze wijze alleen toegang tot de diensten waartoe
zij een doelbinding heeft.
VECOZO maakt onderscheid tussen indiener en afzender, en eveneens onderscheid tussen
ontvanger en geadresseerde. Dit is noodzakelijk omdat veel zorgaanbieders gebruik
maken van softwarediensten van derden. Door middel van toestemmingsverklaringen, en
daaraan gekoppelde autorisaties, wordt bewaakt dat een indiener namens een afzender
optreed. Eveneens ontvangt een ontvanger berichten namens een geadresseerde.
De identificatie via het web portaal verloopt via VECOZO certificaten. De uitwisseling van
de authenticatie verloopt via SAML.
5.7
Opsporen en volgen van berichten (tracking en tracing)
Geautoriseerde afnemers van de diensten maken gebruik van tracking en tracing voor het
opsporen en volgen van de berichten die zijn verzonden. D.m.v. statuswijzigingen
verkrijgen afnemers inzicht in de huidige stand van zaken. Op dit moment wordt tracking
en tracing geboden via het webportaal van VECOZO. Het opvragen van de status d.m.v.
webservices ontbreekt momenteel.
5.8
Audit trail
De uitgevoerde processtappen worden d.m.v. statusveranderingen vastgelegd. Er wordt
een historie van statusveranderingen (welke processtappen en bewerkingen hebben
wanneer plaatsgevonden) bijgehouden.
5.9
Beheer
VECOZO voert alles in eigen beheer uit. Dit betekent dat zowel de software, het platform
als de technische infrastructuur door VECOZO worden beheerd. Daarnaast worden de
diensten ook functioneel door VECOZO beheerd.
De hele keten van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning zijn in hun
processen t.b.v. het berichtenverkeer afhankelijk van de diensten die de hele keten van
knooppunten biedt. Daarom worden er eisen gesteld aan de beschikbaarheid, integriteit
en vertrouwelijkheid van deze service. Deze eisen worden vastgelegd in een Service level
agreement.
14
De gemeenten, en namens hen, of in opdracht van VNG, het IB. We willen dus een normenkader (zie 3.2) waartegen de VNG
namens zichzelf en de gemeenten ‘ja’ kan zeggen en waaraan het IB zich controleerbaar conformeert.
Pagina 26 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
5.10
Metadata van berichten
Van elk verzonden bericht wordt Metadata opgeslagen in het knooppunt. Deze metadata
wordt in het knooppunt in een database opgeslagen. Bij ontvangst van het bericht in het
knooppunt (via berichtenverkeer of webportaal) betreft de volgende Metadata15:
Metadata bij
ontvangst in knooppunt
Specificatie
Authenticiteit indiener
AGB code voor aanbieders,
UZOVI code voor zorgkantoren en
zorgverzekeraars
Gemeente code (CBS) voor
Gemeenten,
Authenticiteit afzender
Authenticiteit geadresseerde
Idem indiener
Idem indiener
Authenticiteit ontvanger
Datum bericht ontvangen
Idem indiener
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum bericht opslaan
Datum van verzenden bevestiging
ontvangen bericht
Datum bericht verwerkt
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum security controle
Security controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Fout- of goed melding
Datum volledigheid controle
Volledigheid controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Fout- of goed melding
Datum bericht verwijderd
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Ook elk vanuit het knooppunt verzonden bericht wordt voorzien van metadata. Deze
wordt in het knooppunt in een database opgeslagen. Het betreft:
5.11
Metadata bij
verzenden van knooppunt
Specificatie
Datum bericht aangemaakt
Authenticiteit geadresseerde
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Idem indiener vorige tabel
Datum bericht verzonden
Datum van ontvangen
bevestiging verzonden bericht
Datum security controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Security controle
Datum volledigheid controle
Fout- of goed melding
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Volledigheid controle
Datum bericht verwijderd
Fout- of goed melding
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Wat moet er gebeuren
Om VECOZO in de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning te kunnen
hergebruiken moeten er nog wel een aantal dingen gebeuren:
 Het realiseren (versturen en ontvangen) van het berichtenverkeer (inclusief
retourberichten) voor de ketens van de langdurige zorg.
 Het realiseren van een koppeling met RINIS voor het kunnen ontvangen en afleveren
van berichten t.b.v. publieke domain. Denk aan:
15
De metadata in de tabel is richtinggevend.
Pagina 27 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
a.

5.12
Het registeren van (zorg)aanbieders (voor zover deze nog niet zijn aangesloten)
en autoriseren voor berichtenverkeer. Dit geldt vooral voor aanbieders in het
Wmo domein.
b. Het zorg dragen voor een beveiligd berichtenverkeer, waarbij o.a. identificatie en
authenticatie van ketenpartijen, de volgbaar- en herleidbaarheid van berichten
(zie ook metadata van berichten in hoofdstuk 5), de privacy van cliënten, etc. is
geregeld.
Rapportages.
Afhankelijkheden in de keten
Voor het inrichten van een tracking en tracing van berichten is het noodzakelijk dat
berichten in de gehele keten kunnen worden opgespoord en worden gevolgd.
Retourberichten moeten aan berichten gekoppeld kunnen worden, waardoor de
conversatie in beeld kan worden gebracht. VECOZO hanteert hiervoor een identificatie
voor de conversatie die door de hele keten intact gehouden moet worden.
Identificatie en authenticatie. VECOZO mag ervan uitgaan dat IB de publieke kant heeft
geverifieerd en visa versa.
Pagina 28 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
6
Koppelpunt tussen het publieke en private domein
In de voorgaande hoofdstukken zijn de knooppunten in het publieke en private domein
besproken. Nu heeft de IZO-Architectuur Deel 2 al laten zien dat er in de ketens van de
langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning veel berichtenverkeer tussen
ketenpartijen in het publieke – en private domein is. Een koppeling tussen beide
domeinen is daarom noodzakelijk.
6.1
DigiPoort als koppeling tussen het private en publieke domein
Voor de uitwisseling van berichten tussen het publieke – en private domein wordt gebruik
gemaakt van de e-Overheidsbouwsteen DigiPoort. DigiPoort zorgt voor de snelle en
veilige bezorging van berichten tussen private organisaties en de overheid. Dat is handig
en efficiënt als een organisatie buiten het publieke domein regelmatig gegevens moet
aanleveren aan de overheid. Daarnaast zorgt DigiPoort dat de overheid zeker weet dat de
informatie die zij ontvangt ook echt afkomstig is van de juiste private organisatie.
DigiPoort voldoet aan de hoge eisen van betrouwbaarheid, beschikbaarheid en beveiliging
die nodig zijn voor digitale informatie-uitwisseling.
DigiPoort is de centrale voorziening in de infrastructuur van de e-Overheid, waarop
overheden en private organisaties kunnen aansluiten om gemakkelijk en betrouwbaar
gegevens met elkaar te kunnen uitwisselen. Aan te sluiten partijen die DigiPoort willen
gebruiken moeten ieder voor zich deze vormvereisten implementeren in hun eigen
systemen.
Daar nog niet alle betrokken ketenpartijen van de DigiPoort gebruik kunnen maken wordt
tijdelijk een alternatieve route via RINIS aangeboden als koppelpunt tussen het private –
en publieke domein.
6.2
RINIS als koppeling tussen het private en publieke domein
Feitelijk is het private domein in langdurige zorg een privaat domein, waarin invulling
wordt gegeven aan een publieke taak met een wettelijke grondslag (zorgverzekeraars en
zorgkantoren). Dat zet het berichtenverkeer via DigiPoort in een ander daglicht. Daarom
is DigiPoort voor individuele private partijen een goede oplossing. Voor informatie
knooppunten, waarbij aan load, performance, beschikbaarheid en betrouwbaarheid
hogere eisen worden gesteld zal RINIS een betere oplossing zijn.
RINIS is een berichtendienst voor volledig geautomatiseerde gegevensuitwisselingen en
helpt organisaties om snel en veilig gegevens uit te wisselen. RINIS richt deze
uitwisselingen in en beheert ze. Zo kunnen bij RINIS aangesloten partijen gegevens
uitwisselen met andere deelnemers aan het RINUS-netwerk. Denk daarbij aan:

Uitvoeringsorganisaties of ministeries in het publieke domein.

Bedrijfstakken, bijvoorbeeld de zorgverzekeraars.

Portalen voor burgers en bedrijven, zoals DigiPoort en de Berichtenbox van
MijnOverheid.
Pagina 29 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten


Basisregistraties, zoals de Gemeentelijke Basisregistratie (GBA), de Basisregis ratie
Inkomen (BRI) van de belastingdienst, en het Handelsregister (NHR) van de Kamer
van Koophandel. Deze uitwisselingen verlopen via DigiKoppeling, DigiLevering (dat
alle gegevens ontsluit) en DigiMelding (waarmee afnemers fouten kunnen terug
melden aan de basisregistraties).
Uitwisselingen met Europese overheidsorganisaties en uitvoerders van publieke taken
via het Europese netwerk sTesta.
t
Daarom wordt er onderscheid gemaakt tussen individuele private partijen en
knooppunten. Individuele private partijen koppelen via DigiPoort. Knooppunten maken –
indien de berichten een wettelijke grondslag hebben – gebruik van RINIS.
Een extra argument voor RINIS is, dat RINIS vanwege een point-to-point verbinding kan
garanderen dat er op de draad tussen IB en VECOZO uitstuitend ketenpartijen zitten die
actief zijn in het domein van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning.
De Stichting RINIS (Routering Instituut Nationale en internationale Informatie Stromen)
kan zoals gezegd de dienst DigiPoort leveren om zo de gegevensuitwisseling tussen het
private – en publieke domein te realiseren. Zodoende kunnen:

Berichten tussen gemeenten en zorgaanbieders worden uitgewisseld. Partijen die nog
niet aan de DigiPoort standaard voldoen, leveren berichten tijdelijk (tot 1 januari
2016) op een andere wijze bij RINIS aan. Daarbij verstaat RINIS de kunst om native
standaarden in die van DigiPoort te vertalen en andersom. RINIS is zo in staat
berichten vervolgens via de DigiPoort te verwerken.

Met deze aanpak wordt een latere migratie naar de DigiPoort standaard
vergemakkelijkt. Iedere partij in de keten kan vervolgens conform eigen planning de
overgang naar de DigiPoort standaard maken zonder dat andere partijen hoeven te
wachten.

VECOZO heeft een RINIS-aansluiting, zodat berichten tussen private – en publieke
partijen in de keten van de langdurige zorg kunnen worden verwerkt.
RINIS heeft daarmee een bewezen dienstverlening, waarop IB en VECOZO al zijn
aangesloten. Daarnaast is RINIS in staat om de envelop standaard te vertalen tussen IB
en VECOZO. Deze voorziening wordt daarom hergebruikt in de keten om berichtenverkeer
t.b.v. de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning mogelijk te maken.
6.3
Het versturen van berichten: publiek naar privaat en visa versa
In het private domein worden andere berichten standaarden en koppelingen gebruikt dan
in het publieke domein. Het koppelpunt (DigiPoort of als alternatief RINIS) heeft daarom
de functionaliteit in zich om:

te kunnen koppelen met knooppunten in zowel het publieke – als private domein
(VECOZO, IB), de achter deze knooppunten liggende organisaties en met
ketenpartijen in het publieke domein (CIZ, CAK, SVB en een aantal
basisregisters).
Pagina 30 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten


gebruikte berichten standaarden uit het publieke – (DigiKoppeling) en private
domein (VSP-koppeling) naar elkaar en visa versa te kunnen vertalen. Feitelijk
wordt het bericht uit de ene standaard uitgepakt en in de andere standaard
ingepakt.
RINIS treft de maatregelen genoemd in paragraaf 3.3.
Zo kunnen berichten via het koppelpunt naar ketenpartijen in het publieke – en private
domein toch naar elkaar worden gerouteerd en kunnen gegevens worden uitgewisseld.
6.4
Koppeling met het publieke - en private domein
DigiPoort en RINIS fungeert als koppelpunt tussen het publieke – en private domein.
Daarom zal DigiPoort en RINIS met koppelingen moeten realiseren met beide domeinen:
1. Een DigiKoppeling voor de gegevensuitwisseling met het publieke domein.
2. Een VSP-koppeling voor de gegevensuitwisseling met het private domein.
Beide koppelingen zijn bij DigiPoort en RINIS al beschikbaar.
6.5
Gebruikte protocollen bij informatie-uitwisseling van berichten
De technisch applicatie architectuur beschrijft de werking van de oplossing in technische
componenten op applicatie niveau. De onderstaande tabel geeft hier een overzicht van.
Het WUS-koppelvlak (DigiKoppeling) met het publieke domein wordt gerealiseerd via
SOAP. Hetzelfde geldt voor het koppelvlak in het private domein. Dit betekent dat het
XML bericht “ingepakt” zit in een SOAP envelop. T.b.v. het webportaal wordt gebruik
gemaakt van HTTPS en TCP/IP.
De gebruikte protocollen zijn:
Laag
Adapters
Applicatie / inhoud
Logistiek
Transport
Protocol
DigiKoppeling (WUS-RM)
met het publieke domein,
De VSP-koppeling in het
private domein
XML
SOAP (Berichten),
HTTPS (Webportaal en
burgerportaal)
TLS/SSL, (Berichten),
TCP/IP (Webportaal en
burgerportaal)
In bijlage 1 is de bovenstaande tabel in een overzichtsplaat uitgewerkt.
6.6
Identificatie, authenticatie en autorisatie bij berichtenverkeer
DigiPoort en RINIS fungeren slechts als doorgeefluik tussen VECOZO en IB en realiseert
daarvoor een point-to-point-verbinding tussen deze partijen. Deze architectuur
garandeert dat er geen andere dan de aangesloten partijen over deze verbinding kunnen
communiceren.
6.7
Tracking, tracing en audittrails
DigiPoort en RINIS rapporteren periodiek over de omvang van de gegevensstroom. Bij
incidenten zijn individuele berichten te traceren.
Pagina 31 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
6.8
Beheer van het knooppunt
Logius ontwikkelt en beheert alle ingezette hard- en software. Op de dienstverlening is
een SLA van toepassing vastgesteld. RINIS ontwikkelt en beheert alle ingezette hard- en
software zelf. Op de dienstverlening is de SLA RINIS van toepassing.
De hele keten van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning zijn in hun
processen t.b.v. het berichtenverkeer afhankelijk van de diensten die de hele keten van
knooppunten biedt. Daarom worden er eisen gesteld aan de beschikbaarheid, integriteit
en vertrouwelijkheid van deze service. Deze eisen worden vastgelegd in een Service level
agreement.
6.9
Metadata van berichten
Bij de doorgeleiding van het publieke – naar het private domein of andersom worden
berichten ook voorzien van de benodigde metadata. Deze metadata16 wordt in het
koppelpunt (DigiNetwerk of RINIS) opgeslagen en betreft:
Metadata bij verzenden tussen
privaat en publiek knooppunt
Authenticiteit verzender
Specificatie
Afkomstig van knooppunt
Authenticiteit geadresseerde
VECOZO, IB, Internet, DigiNetwerk
OIN van afzender
Verzonden naar knooppunt
Datum bericht ontvangen
VECOZO, IB, Internet, DigiNetwerk
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum van verzenden bevestiging
ontvangen bericht
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
OIN van afzender
Datum bericht verzonden
Datum van ontvangen
bevestiging verzonden bericht
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Datum security controle
Security controle
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
Fout- of goed melding
Datum bericht opslaan
Datum bericht verwijderd
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
ISO 8601 YYYY-MM-DDThh:mm:ss
6.10
Wat moet er gebeuren
Om DigiPoort en RINIS in de langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning te
kunnen hergebruiken moeten er nog wel een aantal dingen gebeuren:
 Het realiseren (versturen en ontvangen) van het berichtenverkeer (inclusief
retourberichten) voor de ketens van de langdurige zorg en maatschappelijke
ondersteuning.
 Het realiseren van een koppeling met het private zorgknooppunt (VECOZO), het
gemeentelijke knooppunt (Inlichtingenbureau) en publieke ketenpartijen (CIZ, CAK,
SVB en basisregistraties) voor het kunnen ontvangen en afleveren van berichten
tussen het publieke – en private domain.
 Het zorg dragen voor een beveiligd berichtenverkeer, waarbij o.a. identificatie en
authenticatie van ketenpartijen, de volgbaar- en herleidbaarheid van berichten (zie
ook metadata van berichten), de privacy van cliënten, etc. is geregeld.
 Rapportages.
6.11
Afhankelijkheden in de keten
Alle partijen die via Digipoort gegevens of berichten willen uitwisselen hebben een
aansluiting op de Digipoort. Alle partijen die via RINIS gegevens of berichten willen
16
De metadata in de tabel is richtinggevend.
Pagina 32 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
uitwisselen dienen deelnemer van RINIS te zijn. Zowel IB als Vecozo voldoen aan deze
voorwaarde.
Pagina 33 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
7
Knooppunten in de keten en hergebruik
In de voorgaande hoofdstukken is de architectuur van de knooppunten en netwerken in
kaart gebracht, waarvan het berichtenverkeer verloopt. In dit hoofdstuk wordt
samenvattend het overzicht van de knooppunten in de keten in zijn geheel weergegeven.
Verder worden de mogelijkheden tot hergebruik besproken.
7.1
Overzichtsplaat van de keten
Hieronder is een overzichtsplaat getekend hoe de gehele infrastructuur
gegevensuitwisseling volgens de architectuur er uit zou moeten zien.
voor
7.2
Eisen aan de knooppunten en aan te sluiten ketenpartijen
Deze infrastructuur moet voor de ketens van de langdurige zorg in zijn geheel
samenvattend voldoen aan de volgende eigenschappen:
1. Ketenpartijen zijn in staat naar elkaar berichten te verzenden en per bericht een
retourbericht te ontvangen met een bevestiging van ontvangst.
2. Keten partijen krijgen via de knooppunten ondersteuning bij het aanvragen van
toegang tot de keten, het realiseren van de aansluiting op de keten en bij het gebruik
maken van de ketenprocessen.
3. De privacy en bescherming van persoonsgegevens van cliënten zijn gewaarborgd.
4. Berichten moeten onweerlegbaar ongewijzigd en onweerlegbaar van de afzender
afkomstig zijn.
5. Ketenpartijen kunnen berichten ontvangen zonder dat dit administratieve lasten voor
de ketenpartijen met zich meebrengt.
6. Berichten kunnen in de keten worden opgespoord en gevolgd.
7.3
Hergebruik van de infrastructuur buiten de langdurige zorg
De beoogde oplossing kan ook dienen als platform voor uitwisseling in de volgende
domeinen of situaties:

In het Jeugddomein: voor de uitwisseling van (beleids)informatie tussen
gemeenten, zorgaanbieders en het CBS.

Samenwerking gemeenten en zorgverzekeraars: mogelijkheid tot beveiligd
uitwisselen van informatie.

18 jarigen GGZ: gegevensuitwisseling tussen gemeente en zorgverzekeraar op
het moment dat verzekerde 18 jaar wordt.
Pagina 34 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
8
Afwijkingen van de doelarchitectuur
Gezien de tijdsdruk van het operationeel worden van de wetten per 1 januari 2015 is het
niet mogelijk alle voorzieningen onder de beschreven doelarchitectuur (IZO Architectuur
Deel 3c) te realiseren. Daarmee wordt voor bepaalde voorzieningen een tijdelijke
afwijking van de doelarchitectuur geaccepteerd. Vervolgens worden afspraken gemaakt
om deze later weer onder architectuur te brengen. Dat wil zeggen: de oplossing wordt
uiteindelijk gerealiseerd zoals in de doelarchitectuur beschreven.
Deze afwijkingen van de doelarchitectuur zijn in dit hoofdstuk beschreven. Tevens zijn
afspraken vastgelegd op welke termijn de voorzieningen conform de doelarchitectuur
worden gerealiseerd. Dit conform het principe: ‘comply or explain and commit’. Voldoe
aan de doelarchitectuur of leg uit waarom je afwijkt. Wanneer je afwijkt, maak dan
afspraken hoe en wanneer deze afwijking voldoet aan de doelarchitectuur.
8.1
Digipoort vs. RINIS
Voor de uitwisseling van berichten tussen het publieke – en private domein zou gebruik
worden gemaakt van de e-Overheid bouwsteen Digipoort. Digipoort zorgt voor de snelle
en veilige bezorging van berichten tussen private organisaties en de overheid. Daarnaast
zorgt Digipoort dat de overheid zeker weet dat de informatie die zij ontvangt ook echt
afkomstig is van de juiste private organisatie.
Nu is het niet mogelijk om de koppeling via DigiPoort voor 1 januari 2015 bij alle partijen
geïmplementeerd te krijgen. Daarom wordt naast Digipoort tijdelijk (tot 1 januari 2016)
ook een alternatieve route ingericht via RINIS. RINIS heeft een bewezen dienstverlening,
waarop IB en VECOZO al zijn aangesloten. Daarnaast is RINIS in staat om de envelop
standaard te vertalen tussen IB en VECOZO.
Ketenpartijen hebben zo tot 1 januari 2016 de tijd om een koppeling via Digipoort te
realiseren. Na die datum wordt de uitwisseling van berichten via RINIS uit gefaseerd.
8.2
OIN vs. CBS gemeente code
Het Overheid Identificatie Nummer (OIN) is binnen het publieke domein het unieke
kenmerk en de e-Overheid standaard, dat bij het adresseren en routeren van digitale
berichten (DigiKoppeling) wordt gebruikt. Omdat nog niet alle gemeenten een
DigiKoppeling hebben geïmplementeerd, wordt nu veel de CBS gemeente code gebruikt.
Pagina 35 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
Daarom wordt gemeenten tot 1 januari 2016 de tijd gegeven om een DigiKoppeling (de
WUS-RM variant) te realiseren. Tot die tijd kan de CBS gemeente code als uniek kenmerk
bij adressering en routering worden gebruikt. Na die datum wordt het OIN gebruikt.
8.3
AGB vs. NHR
Er wordt bij (zorg)aanbieders vooralsnog voor AGB codes gekozen, omdat de NHR nog
niet aan de eisen (subcontractors) voldoet.
8.4
Web portaal voor gemeenten in het gemeentelijke knooppunt
Niet alle gemeenten kunnen op basis van web services gegevens uitwisselen en
verwerken. Daarom wordt bij het Inlichtingenbureau een web portaal met up-/download
voorzieningen ingericht. Het web portaal maakt vervolgens gebruik van de web services.
Wanneer gegevensuitwisseling via web services over de DigiKoppeling mogelijk wordt,
kan het web portaal worden uitgefaseerd.
De WUS-RM gegevensuitwisseling gaat uit van transparante knooppunten die uitsluitend
berichten routeren. Daar is het gemeentelijk veld nog niet aan toe. Zolang WUS-RM nog
niet is geïmplementeerd zal voor identificatie, authenticatie en autorisatie e-herkenning
worden gebruikt.
8.5
Plateau planning t.a.v. DigiKoppeling (Reliable Encrypted Messaging variant)
In de architectuur wordt voor push-berichten gekozen voor de Reliable Encrypted
Messaging variant van de WUS adapter (WUS-RM). Hiermee zijn asynchrone
uitwisselingen mogelijk die ondersteuning bieden voor betrouwbaarheid en is het mogelijk
om binnen WUS een melding met End-to-End security met een hoge betrouwbaarheid
incl. encryptie te bieden. Bij End-to-End security wordt het bericht getekend door de
verzender, waarbij de ontvanger een bevestiging terug stuurt ter invulling van een nonrepudiation eis. In de WUS-RM gegevensuitwisselingen is tevens de identificatie en
authenticatie geregeld.
Niet alle ketenpartijen in het publieke domein zijn op DigiKoppeling aangesloten, laat
staan op de WUS-RM variant. Daarom kan tot 1 januari 2016 van de gekozen variant
worden afgeweken, door gebruik te maken van de XML-variant van de door Vektis
beheerde EI-standaard. Deze staat een latere migratie naar WUS-RM niet in de weg en
wordt wel door alle partijen ‘verstaan’.
8.6
Versleuteling van inhoudelijke berichten
Gegevens 'in transit' zijn d.m.v. encryptie van de transport laag TLS/SSL beveiligd tijdens
transport tussen A en B. Indien er tussenliggende partijen zijn die zorg dragen voor de
routering, betekent dit dat het bericht door verschillende tunnels naar de eindbestemming
wordt gebracht. Dan moet worden gekeken wat er tussen de tunnels gebeurt. Dit is af te
vangen door ook de inhoud van het bericht te encrypten, waarvan alleen de eindgebruiker
de sleutel van heeft.
Echter, in de knooppunten worden technische kwaliteitscontroles op het berichtenverkeer
uitgevoerd. Gelet op de omvang van het aantal partijen (VECOZO, RINIS en IB) wat
tussen informatie wordt uitgewisseld, is het qua implementatie en prijs niveau een
complexe maatregel om encryptie op het van inhoudelijke berichten toe te passen.
Versleuteling op berichtniveau wordt momenteel daarom niet toegepast, terwijl het
toepassen van encryptie op de inhoud van het bericht wel wenselijk is. Consequentie is
dat.
Het geen gebruik maken van het encryptie op de inhoud van het bericht wordt tot 1
januari 2016 geaccepteerd, onder de conditie dat bewerkers maatregelen hebben
getroffen die ongeoorloofd toegang tot de inhoud van het bericht onmogelijk maakt. Na
die datum wordt gebruik gemaakt van de WUS-RM variant van berichtenverkeer. Deze
Pagina 36 van 37
IZO Architectuur
Deel 3c PSA voor de knooppunten
variant biedt End-to-End security met een hoge betrouwbaarheid incl. encryptie.
Kwaliteitscontroles hoeven dan niet meer door de bewerkers in de knooppunten te
worden uitgevoerd, maar worden via XML tabellen bij de verzender en ontvanger
uitgevoerd.
Het uitfaseren van flat file EI berichten en het overstappen op XML berichten is een
voorwaarde om dit te kunnen realiseren.
8.7
DigiNetwerk vs. GemNet
DigiNetwerk is voor gemeenten beschikbaar via de infrastructuur van het Suwinet of als
dienst via GemNet of NDIX. BZK-BPR schrijft het gebruik van DigiNetwerk voor,
bijvoorbeeld in het kader van de nieuwe GBA-v, WOZ, etc. Inmiddels is ongeveer de helft
van de gemeenten, waaronder de G4, al langs één van de beschikbare wegen
aangesloten op DigiNetwerk. Dit aantal is groeiende.
Voor die gemeenten die nog geen DigiNetwerk aansluiting hebben, heeft het IB een
alternatieve route via GemNet beschikbaar gemaakt. In dat kader wordt het Inlichtingen
Bureau door gemeenten al binnen het sociale domein gebruikt als knooppunt bij de
routering van berichten naar gemeenten. Dit is een tijdelijke route tot 1 januari 2016 voor
gemeenten die nog geen DigiKoppeling hebben geïmplementeerd. Samen dekken de
routes via DigiNetwerk en GemNet 100 % van het gemeentelijk veld.
Na 1 januari 2016 wordt GemNet uit gefaseerd en wordt door gemeenten gebruik
gemaakt van het DigiNetwerk.
8.8
DigiNetwerk van het InlichtingenBureau via RINIS
Het Inlichtingenbureau heeft nog geen DigiKoppeling en is op dit moment niet zelfstandig
aangesloten op het Diginetwerk. RINIS is wel aangesloten op het Diginetwerk. De
zelfstandige aansluiting neemt meer tijd in beslag dan er op dit moment is. Een
aansluiting voor 1 januari 2015 is niet mogelijk. Daarom is ervoor gekozen om de
aansluiting van publieke partijen gewoon via RINIS over het Diginetwerk te laten
verlopen, waar RINIS op is aangesloten en de berichtenstroom verder over de beveiligde
tunnel tussen RINIS en IB te routeren. De stelling is dus dat publieke partijen conform de
Rijksbrede afspraken via het Diginetwerk informatie uitwisselen.
Pagina 37 van 37

FactSheet Bouma Webmonitoring

ADD •ON - Flash Services

Lees verder (pdf)

download - ZomerKunst Heuvelland Voerstreek

Ketenkaart Wmo

sjabloon nieuwe huisstijl BBL blauw logo

Nieuwsbrief Expediteurs nieuwe tarievenstructuur

Openstelling Coentunnel

afgesloten