jaarverslag het oogziekenhuis rotterdam 2013 In Balans 2013 jaarverslag het oogziekenhuis rotterdam Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2013 van Het Oogziekenhuis Rotterdam waarin de belangrijkste ontwikkelingen staan vermeld. Het algemene thema dit jaar was ‘In Balans’. Het leven van alledag vraagt om balanceren en bewegen, zonder beweging kom je immers niet vooruit. 2013 was een bewogen jaar. Omvangrijke projecten als de NIAZ-heraccreditatie en de digitalisering van het patiëntendossier, die naast de reguliere patiëntenzorg moesten worden uitgevoerd, hebben voor velen de werkdruk extra hoog gemaakt. Dan is het de kunst om focus te blijven houden, prioriteiten goed te kiezen en persoonlijke balans te bewaren. Maandelijks stromen nieuwe medewerkers in en verlaten oogartsen en medewerkers vaak na een langdurig dienstverband onze organisatie. Het Oogziekenhuis heeft na 23 jaar afscheid genomen van Frans Hiddema, voorzitter Raad van Bestuur. Marion Heres herstelde in september de balans met haar komst als nieuw lid Raad van Bestuur. Bij Het Oogziekenhuis staan uitstekende medische zorg, innovatie, kwaliteit en de patiëntenfilosofie angstreductie centraal. Door de inzet van betrokken en deskundige leden van de Medische Staf en medewerkers hebben wij ook in 2013 onze patiënten superspecialistische en supergastvrije zorg kunnen bieden. Kees Sol lid Raad van Bestuur Hans Lemij voorzitter Medische Staf Marion Heres lid Raad van Bestuur Inhoud Werk 04 Publicaties 2013 06 Sociale contacten 10 2 Ontwikkelingen in 2013 12 2.1 Medische ontwikkelingen 2.1.1 Achtersegmentchirurgie 2.1.2 3.6 Lancering app OOGdruppelen (maart 2013) 23 3.7 Eye-Care-Loop (april 2013) 23 3.8 Bijeenkomst deelnemers Avastin-studie (juni 2013) 23 3.9 Nominatie IGZ ZorgVeiligPrijs (juli 2013) 24 3.10 Twee nominaties CZ Zorgprijs (juli 2013) 24 13 3.11 OOGbus naar China (september 2013) 24 13 3.12 Finalist Beste Opdrachtgever Award Oculoplastische chirurgie/orbitologie 13 (oktober 2013) 24 2.1.3 Glaucoom 13 3.13 Oogzorgnetwerkdag (oktober 2013) 24 2.1.4 Kinderoogheelkunde/strabologie 14 3.14 Quality Week (oktober 2013) 24 2.1.5 Medische Retina/diabetes 14 3.15 Wetenschapsdag (oktober 2013) 25 2.1.6 Cataract/voorsegmentchirurgie 15 3.16 World Sight Day (oktober 2013) 25 2.1.7 Corneachirurgie/uitwendige oogziekten 15 3.17 Landelijke Keratoconusavond 2.2 Kwaliteit en veiligheid 15 (oktober 2013) 25 2.3 Scholing en training 16 3.18 Gastlezing in Japan (december 2013) 25 2.4 Internationale kennisuitwisseling 16 3.19 Nationale Campagne Vuurwerkbril 2.5 Het Oogzorgnetwerk 17 (december 2013) 25 2.6 De OOGbus 18 2.7 Rotterdams Oogheelkundig Instituut Beweging 26 (R.O.I.) 19 2.8 Oogziekenhuis Focuskliniek 19 4 Financiën 28 4.1 Geconsolideerde resultatenrekening Voeding 20 2013 29 4.2 Geconsolideerde balans 2013 30 3 Met het OOG op 2013 22 4.3 Kerngegevens 31 3.1 Rotterdams Glaucoomsymposium (januari 2013) 23 Ontspanning 32 3.2 100.000 cliënt in de OOGbus (februari 2013) 23 5 De organisatie 34 3.3 Museumnacht (maart 2013) 23 5.1 Managementteam 34 3.4 Wereld Glaucoom Week (maart 2013) 23 5.2 Oogartsen per specialisme 35 3.5 Patiënten Beatrixziekenhuis 5.3 Anesthesiologen 35 geopereerd (maart 2013) 1 e 23 werk | sociale contacten | voeding | beweging | ontspanning Werk In 2013 is hard gewerkt aan de digitalisering van het patiëntendossier. Dit omvangrijke meerjarenproject wordt naast de reguliere patiëntenzorg uitgevoerd en vraagt extra inzet en flexibiliteit van de medewerkers. Om iedereen op de hoogte te houden van de voortgang zijn in 2013 inloopsessies georganiseerd en nieuwsbrieven verstuurd. In 2013 is het digitaal gescande dossier gerealiseerd, ter vervanging van het papieren dossier. Daarnaast is de volgende stap naar volledige digitalisering in gang gezet; het project ‘Ifa’. In 2013 lag de focus op het in kaart brengen van de huidige processen en het inrichten van het algemene (generieke) dossier. Bij de inrichting zijn verschillende zorgverleners betrokken, omdat zij uiteindelijk met het systeem gaan werken. In het project ‘Beeldenbank’ is een aantal beeldgenererende apparaten aangesloten op Symphony. In mei werd de OCT-spectralis aangesloten. Sinds december kunnen ook de foto’s van de funduscamera’s, de spleetlampcamera en de uitwendige camera digitaal bekeken worden in Symphony. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 1 | 06 Publicaties 2013 1. Bastiaans J, van Meurs JC, van Holten-Neelen C, Nijenhuis MS, Kolijn-Couwenberg MJ, van Hagen PM, Kuijpers RW, Hooijkaas H, Dik WA. Factor Xa and thrombin stimulate proinflammatory and profibrotic mediator production by retinal pigment epithelial cells: a role in vitreoretinal isorders? Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol. 2013; 251(7): 1723-1733. 2. Bastiaans J, van Meurs JC, van Holten-Neelen C, Nagtzaam N, van Hagen PM, Chambers RC, Hooijkaas H, Dik WA. Thrombin induces epithelial-mesenchymal transition and collagen production by retinal pigment epithelial cells via autocrine PDGF-receptor signaling. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013: 54(13): 8306-8314. 3 Bijlsma WR, Kalmann R, Dekkers J, Paridaens D, Mourits MP, Kloos R, de Groot-Mijnes JD. Identification of infectious entities in idiopathic orbital inflammation biopsies. Br J Ophthalmol. 2013; 97(5): 664-665. 4. Bijveld MM, Florijn RJ, Bergen AA, van den Born LI, Kamermans M, Prick L, Riemslag FC, van Schooneveld MJ, Kappers AM, van Genderen MM. Genotype and Phenotype of 101 Dutch Patients with Congenital Stationary Night Blindness. Ophthalmology. 2013; 120(10): 2072-2081. 5. Bijveld MM, van Genderen MM, Hoeben FP, Katzin AA, van Nispen RM, Riemslag FC, Kappers AM. Assessment of night vision problems in patients with congenital stationary night blindness. PLoS One. 2013; 8(5): e62927. 6. Boon CJ, van den Born LI, Visser L, Keunen JE, Bergen AA, Booij JC, Riemslag FC, Florijn RJ, van Schooneveld MJ. Autosomal Recessive Bestrophinopathy: Differential Diagnosis and Treatment Options. Ophthalmology. 2013; 120(4): 809-820. 7. Braaf B, Vienola KV, Sheehy CK, Yang Q, Vermeer KA, Tiruveedhula P, Arathorn DW, Roorda A, de Boer JF. Real-time eye motion correction in phase-resolved OCT angiography with tracking SLO. Biomed. Opt. Express 2013; 4(1): 51-65. 8. van Bree MC, van den Berg TJ, Zijlmans BL. Posterior Capsule Opacification Severity, Assessed with Straylight Measurement, as Main Indicator of Early Visual Function Deterioration. Ophthalmology. 2013; 120(1): 20-33. 9. van Bree MC, Kruijt B, van den Berg TJ. Real-world scenes captured through posterior capsule opacification specimens: Simulation of visual function deterioration experienced by PCO patients. J Cataract Refract Surg. 2013; 39(1): 144-147. 10. van Bree MCJ. Straylight as additional indicator for visual function assessment and clinical decision making. Rotterdam, 2013; Thesis. 11. Bryan SR, Vermeer KA, Eilers PH, Lemij HG, Lesaffre EM. Robust and Censored Modeling and Prediction of Progression in Glaucomatous Visual Fields. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013; 54(10): 6694-6700. 12. Burke TR, Yzer S, Zernant J, Smith RT, Tsang SH, Allikmets R. Abnormality in the external limiting membrane in early Stargardt Disease. Ophthalmic Genet. 2013; 34(1-2): 75-77. 13. van Dyck C, Dimitrova NG, de Korne DF, Hiddema F. Walk the talk: Leaders’ enacted priority of safety, incident reporting, and error management. Advances in Health Care Management, 2013; 14: 95-117. 14. Fung A, Yzer S, Allikmets R. Clinical and genetic misdiagnosis of autosomal recessive bestrophinopathy. JAMA Ophthalmol. 2013; 131(12): 1651. 15. Garg A, Oll M, Yzer S, Chang S, Barile GR, Merriam JC, Tsang SH, Bearelly S. Reticular Pseudodrusen in Early Age-Related Macular Degeneration is Associated with Choroidal Thinning. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013: 54(10): 7075-7081. 16. Hadwin SE, Redmond T, Garway-Heath DF, Lemij HG, Reus NJ, Ward G, Anderson RS. Assessment of optic disc photographs for glaucoma by UK optometrists: the Moorfields Optic Disc Assessment Study (MODAS). Ophthalmic Physiol Opt. 2013; 33(5): 618-624. 17. Hillenaar T, van Cleynenbreugel H, Remeijer L. Author reply. Ophthalmology. 2013; 120(3): 649-650.e1. 18. Holtzer-Goor KM, Plochg T, Lemij HG, van Sprundel E, Koopmanschap MA, Klazinga NS. Why a successful task substitution in glaucoma care could not be transferred from a hospital setting to a primary care setting: a qualitative study. Implement Sci. 2013; 8(1): 14. 07 19. Kamphuis LS, van Zelm MC, Lam KH, Rimmelzwaan GF, Baarsma GS, Dik WA, Thio HB, van Daele PL, van Velthoven ME, Batstra MR, van Hagen PM, van Laar JA. Perigranuloma Localization and Abnormal Maturation of B cells: Emerging Key Players in Sarcoidosis? Am J Respir Crit Care Med. 2013; 187(4): 406-416. 20. de Koning HJ, Groenewoud JH, Lantau VK, Tjiam AM, Hoogeveen WC, de Faber JT, Juttmann RE, Simonsz HJ. Effectiveness of screening for amblyopia and other eye disorders in a prospective birth cohort study. J Med Screen. 2013; 20(2): 66-72. 21. van Koolwijk LM, Bunce C, Viswanathan AC. Gene Finding in Primary Open-angle Glaucoma. J Glaucoma. 2013; 22(6): 473-486. 22. Koopmans AE, Vaarwater J, Paridaens D, Naus NC, Kilic E, de Klein A. Patient survival in uveal melanoma is not affected by oncogenic mutations in GNAQ and GNA11. Br J Cancer. 2013; 109(2): 493-496. 23. Kuiper JJ, Missotten T, Baarsma SG, Rothova A. Vision-related quality of life in patients with birdshot chorioretinopathy. Acta Ophthalmol. 2013; 91(4): e329-331. 24. van Laar JA, van Velthoven ME, Missotten T, Kuijpers RW, van Hagen PM, Rothova A. Diagnose en behandeling van uveïtis; niet beperkt tot de oogarts. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013; 157(38): A5703. 25. Lang GE, Berta A, Eldem BM, Simader C, Sharp D, Holz FG, Sutter F, Gerstner O, Mitchell P; RESTORE Extension Study Group*. Two-year safety and efficacy of ranibizumab 0.5 mg in diabetic macular edema: interim analysis of the RESTORE extension study. Ophthalmology. 2013; 120(10): 2004-2012. (*Adan Civera A, Bailey C, Balestrazzi E, Boyd S, Cervera E, Creuzot-Garcher C, Delle Noci N, Devriendt M, Emmerich KH, Ergin M, Garcia-Arumi J, Garweg J, Gerding H, Gillies M, Gonder J, Hansen L, Hasanreisoglu B, Jürgens I, Kapran Z, Kellner U, Kerényi A, Kertes P, Kirchhof B, Kleverling BJ, Kloos P, Kurz-Levin M, Lim L, Lanzetta P, Maberley D, Massin P, Martinez Ciriano JP, Menchini U, Mohr A, Olivier S, Papp A, Pesztenlehrer N, Ruiz Moreno J, Sborgia C, Schlingemann RO, Schneider U, Schrage N, Seres A, Sobaci G, Spital G, Tappeiner C, Torrez R, Van J, Vote B, Weber M, Wiedemann P.) 26. Lushchyk T, Amarakoon S, Martinez-Ciriano JP, van den Born LI, Baarsma GS, Missotten T. Bevacizumab in age-related macular degeneration: a randomized controlled trial on the effect of injections every 4 weeks, 6 weeks and 8 weeks. Acta Ophthalmol. 2013; 91(6): e456-461. 27. Mackay DS, Dev Borman A, Sui R, van den Born LI, Berson EL, Ocaka LA, Davidson AE, Heckenlively JR, Branham K, Ren H, Lopez I, Maria M, Azam M, Henkes A, Blokland E, LCA5 Study Group*, Qamar R, Webster AR, Cremers FP, Moore AT, Koenekoop RK. Screening of a large cohort of Leber congenital amaurosis and retinitis pigmentosa patients identifies novel LCA5 mutations and new genotype-phenotype correlations. Hum Mutat. 2013; 34(11): 1537-1546. (*Andreasson S, de Baere E, J, Chader GJ, Berger W, Golovleva I, Greenberg J, den Hollander AI, Klaver CCW, Klevering BJ, Lorenz B, Preising MN, Ramsear R, Roberts L, Roepman R, Rohrschneider K, Wissinger B.) 28. Missotten T, Tielemans D, Bromberg JE, van Hagen PM, van Lochem EG, van Dongen JJM, Baarsma GS, Langerak AW. Multicolor Flowcytometric Immunophenotyping is a Valuable Tool for Detection of Intraocular Lymphoma. Ophthalmology. 2013; 120(5): 991-996. 29. Novosel J, Vermeer KA, Thepass G, Lemij HG, van Vliet LJ. Loosely coupled level sets for retinal layer segmentation in optical coherence tomography. IEEE 10th International symposium on Biomedical Imaging (ISBI). 2013; 1010-1013. 30. Ooms N. Eye drop administration: improving patients’ skills to make the procedure easier and reduce side-effects – a Rotterdam Eye Hospital project. Int J Ophthalmic Practice. 2013; 4(4): 151-156. 31. Park SP, Hong IH, Tsang SH, Lee W, Horowitz J, Yzer S, Allikmets R, Chang S. Disruption of the human cone photoreceptor mosaic from a defect in NR2E3 transcription factor function in young adults. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol. 2013; 251(10): 2299-2309. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 32. | 08 Pastor-Idoate S, Rodriguez-Hernández I, Rojas J, Fernández I, García-Gutierrez MT, Ruiz-Moreno JM, Rocha-Sousa A, Ramkissoon Y, Harsum S, Maclaren RE, Charteris D, van Meurs J, González-Sarmiento R, Pastor JC; Genetics on PVR Study Group. The p53 Codon 72 Polymorphism (rs1042522) is Associated with Proliferative 33. Vitreoretinopathy: The Retina 4 Project. Ophthalmology. 2013; 120(3): 623-628. Pastor-Idoate S, Rodríguez-Hernández I, Rojas J, Fernández I, García-Gutiérrez MT, Ruiz-Moreno JM, Rocha-Sousa A, Ramkissoon Y, Harsum S, Maclaren RE, Charteris D, van Meurs JC, González-Sarmiento R, Pastor JC; Genetics on PVR Study Group. The T309G MDM2 Gene Polymorphism Is a Novel Risk Factor for Proliferative Vitreoretinopathy. PLoS One. 2013; 8(12): e82283. 34. Pel JJ, van Beijsterveld MC, Thepass G, van der Steen J. Validity and Repeatability of Saccadic Response Times Across the Visual Field in Eye Movement Perimetry. Transl Vis Sci Technol. 2013; 2(7): article 3 (12 pages). 35. Pluijmers BI, Koudstaal MJ, Paridaens D, van der Wal KG. Blowout fracture in a 3-year-old. Craniomaxillofac Trauma Reconstr. 2013; 6(2): 133-136. 36. Poels MM, Niessen AG, de Waard PW, Lemij HG. Surgical Outcomes of the Baerveldt Glaucoma Implant: Differences Between Surgical Techniques in the Rotterdam Eye Hospital. J Glaucoma. 2013; 22(5): 363-368. 37. Prado Vega R, van Leeuwen PM, Rendón Vélez E, Lemij HG, de Winter JC. Obstacle avoidance, visual detection performance, and eye-scanning behavior of glaucoma patients in a driving simulator: a preliminary study. PLoS One. 2013; 8(10): e77294. 38. van de Put MA, Hooymans JM, Los LI, Dutch Rhegmatogenous Retinal Detachment Study Group*. The incidence of rhegmatogenous retinal detachment in The Netherlands. Ophthalmology. 2013; 120(3): 616-622. (* Van den Biesen PR, Lindstedt EW, van Meurs JC, van Overdam KA, Veckeneer MA, Crama N, Hoyng CB, Klevering BJ, Theelen T, Tilanus MA, Hooymans JM, Huiskamp EA, Los LI, Nolte IM, Postma G, Van de Put MA, Renardel de Lavalette VW, Bijl HM, Lesnik Oberstein SY, Mura M, Tan HS, Van Leeuwen R, Schellekens PA, Stilma JS, Bosscha MI, Reichert-Thoen JW, Ringens PJ, De Vries-Knoppert WA, Goezinne F, La Heij EC, Liem TA, Lundqvist IJ, Kerkhoff FT, Van Oosterhout EJ, Rademaker RP, Busch EM, Treskes DJ, Feenstra RP, Buitendijk GH, Kiliç E, Kuijpers RW, Vingerling JR, Swart W, Gunning FP, Humalda D, Hoppenreijs VP, Copper MN, Rademakers AJ.) 39. Rojas J, Fernandez I, Pastor JC, Maclaren RE, Ramkissoon Y, Harsum S, Charteris DG, van Meurs JC, Amarakoon S, Ruiz-Moreno JM, Rocha-Sousa A, Brion M, Carracedo A. A Genetic Case-control Study Confirms The Implication Of SMAD7 And TNF Locus In The Development Of Proliferative Vitreoretinopathy. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013; 54(3): 1665-1678. 40. van Romunde SHM, Thepass G, Lemij HG, Is Hyperopia an Important Risk Factor for PACG in the Dutch Population? – A Case Control Study. J Ophthalmol. 2013; Article ID 630481 (6 pages). 41. Roosing S, van den Born LI, Hoyng CB, Thiadens AA, de Baere E, Collin RW, Koenekoop RK, Leroy BP, van Moll-Ramirez N, Venselaar H, Riemslag FC, Cremers FP, Klaver CC, den Hollander AI. Maternal Uniparental Isodisomy of Chromosome 6 Reveals a TULP1 Mutation as a Novel Cause of Cone Dysfunction. Ophthalmology. 2013; 120(6): 1239-1246. 42. Roosing S, Rohrschneider K, Beryozkin A, Sharon D, Weisschuh N, Staller J, Kohl S, Zelinger L, Peters TA, Neveling K, Strom TM; European Retinal Disease Consortium, van den Born LI, Hoyng CB, Klaver CC, Roepman R, Wissinger B, Banin E, Cremers FP, den Hollander AI. Mutations in RAB28, Encoding a Farnesylated Small GTPase, Are Associated with Autosomal-Recessive Cone-Rod Dystrophy. Am J Hum Genet. 2013; 93(1): 110-117. 43. van der Schoot J, Reus NJ, Garway-Heath DF, Saarela V, Anton A, Bron AM, Faschinger C, Holló G, Iester M, Jonas JB, Topouzis F, Zeyen TG, Lemij HG. Accuracy of Matching Optic Discs with Visual Fields: The European Structure and Function Assessment Trial (ESAFAT). Ophthalmology. 2013; 120(12): 2470-2475. 44. Sharifi Y, Tjon-Fo-Sang MJ, Cruysberg JR, Maat-Kievit AJ. Ectopia lentis et pupillae in four generations caused by novel mutations in the ADAMTSL4 gene. Br J Ophthalmol. 2013; 97(5): 583-587. 09 45. Siemiatkowska AM, van den Born LI, van Hagen PM, Stoffels M, Neveling K, Henkes A, Kipping-Geertsema M, Hoefsloot LH, Hoyng CB, Simon A, den Hollander AI, Cremers FPM, Collin RWJ. Mutations in the Mevalonate Kinase (MVK) Gene Cause Nonsyndromic Retinitis Pigmentosa. Ophthalmology. 2013; 120(12): 2697-2705. 46. The Blue Mountains Eye Study (BMES) and The Wellcome Trust Case Control Consortium 2 (WTCCC2). Strange A, Bellenguez C, Sim X, Luben R, Hysi PG, Ramdas WD, van Koolwijk LM, et al. Genome-wide association study of intraocular pressure identifies the GLCCI1/ICA1 region as a glaucoma susceptibility locus. Hum Mol Genet. 2013; 22(22): 4653-4660. 47. Thiadens AA, Hoyng CB, Polling JR, Bernaerts-Biskop R, van den Born LI, Klaver CC. Accuracy of four commonly used color vision tests in the identification of cone disorders. Ophthalmic Epidemiol. 2013; 20(2): 114-122. 48. Veckeneer M, Stalmans P. Vital Stains for Vitreoretinal Surgery. Retina. 2013; 33(4): 673-677. 49. van Velzen M, Missotten T, van Loenen FB, Meesters RJ, Luider TM, Baarsma GS, Osterhaus AD, Verjans GM. Acyclovir-resistant herpes simplex virus type 1 in intra-ocular fluid samples of herpetic uveitis patients. J Clin Virol. 2013; 57(3): 215-221. 50. van Velzen M, Ouwendijk WJ, Selke S, Pas SD, van Loenen FB, Osterhaus AD, Wald A, Verjans GM. Longitudinal study on oral shedding of herpes simplex virus 1 and varicella-zoster virus in individuals infected with HIV. J Med Virol. 2013; 85(9): 1669-1677. 51. van Velzen M, van de Vijver DA, van Loenen FB, Osterhaus AD, Remeijer L, Verjans GM. Acyclovir Prophylaxis Predisposes to Antiviral Resistant Recurrent Herpetic Keratitis. J Infect Dis. 2013; 208(9): 1359-1365. 52. Verdijk RM, Koopmans AE, Kilic E, Paridaens D, de Klein A. Histopathologic, Immunohisto-chemical, and Cytogenetic Analysis of Primary Clear Cell Melanoma of the Uvea. JAMA Ophthalmol. 2013; 131(6): 814-816. 53. Vermeer KA, Lemij HG. Challenges in estimating the accuracy of imaging-based detection methods for glaucomatous progression. Br J Ophthalmol. 2013; 97(4): 385-386. 54. Vermeer KA, van der Schoot J, Lemij HG, de Boer JF. Comparison of RNFL thickness and RPE-normalized RNFL attenuation coefficient for glaucoma diagnosis. Ophthalmic Technologies XXIII. (eds. Manns F, Söderberg PG, Ho A). Proc. of the SPIE 2013; 8567: 85671D. 55. Yzer S, Barbazetto I, Allikmets R, van Schooneveld MJ, Bergen A, Tsang SH, Jacobson SG, Yannuzzi LA. Expanded Clinical Spectrum of Enhanced S-Cone Syndrome. JAMA Ophthalmol. 2013; 131(10): 1324-1330. 56. van Zeeburg EJT, Cereda MG, van Meurs JC. Recombinant tissue plasminogen activator, vitrectomy, and gas for recent submacular hemorrhage displacement due to retinal macroaneurysm. Graefes Arch Clin Exp Ophthalmol. 2013; 251(3): 733-740. 57. van Zeeburg EJT, van Meurs JC. Literature Review of Recombinant Tissue Plasminogen Activator Used for Recent-Onset Submacular Hemorrhage Displacement in Age-Related Macular Degeneration. Ophthalmologica. 2013; 229(1): 1-14. 58. van Zeeburg EJT. Sugical treatment of acute submacular hemorrhages and advanced exudative age-related macular degeneration. Rotterdam, 2013; Thesis. werk | Sociale contacten | voeding | beweging | ontspanning Sociale contacten ‘Sociale contacten’ zijn voor iedereen van groot belang. Het zorgt voor (ver)binding en plezier en gaat vereenzaming tegen. In 2013 heeft Het Oogziekenhuis dan ook een aantal nieuwe services ontwikkeld. Zo kan een mantelzorger worden geboekt die de patiënt veilig van en naar Het Oogziekenhuis begeleidt. De patiënt voelt zich niet alleen, maar op zijn gemak. Voor ouders van jonge kinderen biedt Het Oogziekenhuis een kinderopvangservice aan. Tijdens het bezoek van de ouders aan Het Oogziekenhuis wordt gezorgd voor professionele opvang en leuke activiteiten voor de kinderen binnen een prettige omgeving. Ook versterkt Het Oogziekenhuis de sociale contacten in de directe omgeving. Tijdens het evenement ‘In de Ban van de Baan’ werd een kunstrondleiding verzorgd en meegewerkt aan het verbinden en plezier maken in het Rotterdamse Baankwartier, dat een voorbeeld is van wederopbouwarchitectuur. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 2 | 12 Ontwikkelingen in 2013 Het Oogziekenhuis levert tweedelijns/reguliere oogheelkundige zorg voor voornamelijk de regio Rijnmond. Voor derdelijns/topklinische zorg worden patiënten uit het hele land naar Het Oogziekenhuis verwezen door oogartsen uit algemene ziekenhuizen en academische centra. Het Oogziekenhuis is een Center of Excellence, niet alleen op medisch gebied, maar ook op het gebied van organisatorische ontwikkelingen, kwaliteit en veiligheid. De patiëntenfilosofie is gebaseerd op het reduceren van angst. In 2013 vonden 64.369 eerste polikliniekbezoeken plaats; dit is nagenoeg gelijk aan 2012 (65.437). Het totaal aantal polikliniekbezoeken is licht gedaald van 154.486 in 2012 naar 148.499 in 2013. Het aantal opnamen en dagverpleging is gestegen van 23.876 in 2012 naar 24.456 in 2013. Dit was het eerste jaar waarin de productie volledig uit DOT-zorgproducten bestond. In totaal zijn 104.500 zorgproducten gesloten. Voorlichtingspoli voor patiënten met maculadegeneratie 2.1 Medische ontwikkelingen 2.1.1 Achtersegment- chirurgie Presentatie over de NIAZ-heraccreditatie In Nederland is Het Oogziekenhuis de superspecialist op het gebied van oogheelkunde. Hierbij ligt de focus op medisch excelleren. Wetenschappelijk onderzoek en het uitwisselen van kennis binnen een (inter)nationaal netwerk van experts in oogheelkunde vormen een belangrijke drijvende kracht om de zorg steeds te blijven verbeteren. De oogartsen binnen het subspecialisme ‘Achtersegmentchirurgie’ verzorgen electieve, subacute en acute vitreoretinale operaties voor een groot deel van Nederland. Afgelopen jaren is geïnvesteerd in klinische samenwerking met het Erasmus MC. Een oogarts uit het Erasmus MC heeft in Het Oogziekenhuis Rotterdam een fellowship gevolgd en opereert wekelijks gezamenlijke patiënten. Daarnaast heeft het subspecialisme fellows opgeleid uit Rwanda en Leuven en is er een etalagestage verzorgd voor een AIOS uit Utrecht. Het aantal operaties is in 2013 toegenomen tot 2.450. In 2013 werden gemiddeld drie keer per weekend spoedoperaties uitgevoerd. De oogartsen streven naar een centralisering van de behandeling van de patiënten, met beter overleg en specifieke hulponderzoeken. Daartoe werd de patiëntenvoorlichting in 2013 verder geprofessionaliseerd. Het subspecialisme richt zich op innovatieve medische ontwikkelingen. In 2013 lag de focus op robotchirurgie, pigmentbladtransplantatie en intravasculaire retinale injecties. Tevens werd de basis gelegd voor deelname aan klinische studies naar vitreolysis (microplasmine) en naar het plaatsen van een retina-implant (Pixium). Patiënten werden geïncludeerd voor meerdere lopende randomized controlled trials: acute glasvochtbloeding (NTR 2117), acute submaculaire bloeding (NTR 3359), ondiep maken voorste oogkamer (NTR 3046) en postoperatieve endophthalmitis (NTR 189). 2.1.2 Oculoplastische chirurgie/orbitologie De oogartsen binnen het subspecialisme ‘Oculoplastische chirurgie’ zijn gespecialiseerd in afwijkingen van de oogleden, de traanwegen en de oogkas. Het subspecialisme is zowel nationaal als internationaal actief en krijgt verwijzingen uit geheel Nederland, maar ook uit het buitenland. In 2013 werden lezingen verzorgd tijdens congressen in Duitsland, Zwitserland, Spanje en Japan. Prof. dr. A.D.A. Paridaens is sinds 2011 actief als ‘invited professor’ aan de universiteit van Genève. Dr. W.A. van den Bosch vervulde de functie van wetenschappelijk directeur van het (R.O.I.). In 2013 waren vier fellows verbonden aan het subspecialisme. Er verschenen meerdere publicaties, zowel op oculoplastisch als op oogoncologisch gebied. Er werd een start gemaakt met een online nascholingstraject voor oogartsen en AIOS. Met diverse afdelingen van het Erasmus MC zijn de banden versterkt met het uiteindelijke doel Het Orbitacentrum Rotterdam op te richten. 2.1.3 Glaucoom Het subspecialisme ‘Glaucoom’ werkt al geruime tijd nauw samen met de eerste lijn. In samen werking met een twintigtal optiekwinkels worden onder meer geavanceerde beeldvormende technieken ingezet om de oogziekte glaucoom tijdig op te sporen. Hiermee worden onnodig veel verwijzingen naar de oogarts en een overbelasting van de poliklinische zorg voorkomen. Slechts diegenen die een nader onderzoek door een oogarts nodig hebben, worden op deze manier opgespoord en opgeroepen. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam | 14 Bij het R.O.I. zijn in 2013 belangwekkende ontdekkingen gedaan met de beeldvormende techniek Optical Coherence Tomography (OCT); bij glaucoom blijkt de zenuwvezellaag van het netvlies bij glaucoom dunner én transparanter te worden, waardoor de beeldvorming wordt bemoeilijkt. Een techniek is ontwikkeld om de beeldvorming aanzienlijk te verbeteren, wat veelbelovend is voor de detectie en follow-up van glaucoom. Deze techniek is getest op meer dan honderd patiënten. De resultaten zijn zeer veelbelovend en leiden mogelijk tot standaardisatie van OCT-opnames bij glaucoom. Bij het R.O.I. zijn in 2013 in samenwerking met het Erasmus MC nieuwe rekenmodellen ontwikkeld om progressieve gezichtsvelduitval van glaucoom beter vast te stellen en eventueel te voorspellen. In Het Oogziekenhuis blijft het aantal glaucoomverwijzingen jaarlijks stijgen en daarmee het aantal glaucoomoperaties. De druk neemt voortdurend toe om de capaciteit voor glaucoomzorg op te voeren. Een veel uitgevoerde glaucoomoperatie, het implanteren van de Baerveldtglaucoomdrain, heeft goede resultaten, maar leidt veelal tot hinderlijk dubbelzien bij de patiënt. De voorlopige resultaten van een kleine wijziging in de operatietechniek zijn veelbelovend: patiënten bleken beduidend minder last te hebben van dubbelzien. Een vervolgonderzoek wordt voorbereid. 2.1.4 Kinderoogheel kunde/strabologie In 2012 is het aantal second opinions en tertiaire verwijzingen flink gestegen, mede door een tekort aan strabologen in het zuiden van Nederland. Dit heeft zelfs geleid tot een tijdelijke patiëntenstop in 2013. Zowel nationale als internationale fellows zijn in 2013 opgeleid, in de hoop dat deze ‘nieuwe’ strabologen zich in de regio zullen vestigen. Er is regelmatig onderwijs gegeven en lezingen verzorgd in binnen- en buitenland, waaronder de Verenigde Staten, Canada en Singapore. Onverminderd is er doorgegaan met de klinische trial ter vergelijking van achterste oogkamerlenzen en Artisan-lenzen bij kinderen met het Syndroom van Marfan. Tevens is in 2013 een klinische trial gestart naar de mogelijke behandeling van infantiele esotropie met Botuline toxine. 2.1.5 Medische Retina/ diabetes Het subspecialisme ‘Medische retina’ is in 2013 gestart met een voorlichtingspoli voor patiënten met maculadegeneratie. Na de afspraak met de oogarts kunnen patiënten terecht bij een optometrist van Ergra Low Vision voor voorlichting over het effect van optisch vergrotende hulpmiddelen. Aan de hand van een quickscan wordt bepaald of de patiënt wellicht al tijdens de behandeling van maculadegeneratie met behulp van hulpmiddelen beter kan lezen en zien. 80% van de patiënten met de ‘natte vorm’ van maculadegeneratie wordt behandeld met injecties met anti-VEGF, zoals Lucentis en Avastin. We zien dat het aantal injecties de afgelopen jaren toeneemt. In 2013 zijn 12.039 injecties gegeven. Dit waren er in 2012 nog 10.730 en in 2011 9.045. Elke patiënt krijgt gemiddeld zes injecties per jaar per oog. Bij 70% van de patiënten is er sprake van een stabilisatie van het gezichtsvermogen, maar de risico’s op de lange termijn zijn nog niet bekend. 15 2.1.6 Cataract/ voorsegment- chirurgie In 2013 zijn plannen gevormd over de toekomst van de cataractzorg in Het Oogziekenhuis. Een hoge kwaliteit moet hierbij gepaard gaan met een efficiënte werkwijze, waarbij ruim aandacht is voor onderwijs en onderzoek. In dit kader is in 2013 via KSYOS een samenwerking met extramurale optometristen gestart. Hierbij worden door optometristen in optiekwinkels mensen met klachten van cataract oogheelkundig onderzocht, waarna de gegevens ter beoordeling aan een oogarts via een internetgebaseerd programma worden gestuurd. In 2013 is meegewerkt aan een certificering van de cataractzorg door Het Oogzorgnetwerk. In het voorjaar van 2014 zal Het Oogziekenhuis als eerste instelling binnen het netwerk trachten het certificaat voor excellente cataractzorg binnen te halen. 2.1.7 Corneachirurgie/ uitwendige oogziekten In 2013 heeft een spiegelgesprek plaatsgevonden met patiënten met hoornvliesdystrofie van Fuchs die een hoornvliestransplantatie hebben ondergaan. Deze patiënten waren positief over de vriendelijkheid en deskundigheid van de oogartsen, optometristen en spreekuurassistenten. Aandachtspunten die uit het spiegelgesprek naar voren kwamen waren de (communicatie over de) wachttijd op de polikliniek en de informatievoorziening en voorlichting aan patiënten over hun behandeling. Naar aanleiding van de uitkomsten van het spiegelgesprek is een actieplan opgesteld om verbeteringen in de zorg te realiseren. 2.2 De lessen uit de luchtvaart waren ook in 2013 de basis voor het kwaliteit- en veiligheidsbeleid in Het Oogziekenhuis Rotterdam. In juni 2013 heeft Het Oogziekenhuis vier dagen lang zes auditoren van het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ) op bezoek gehad vanwege de heraccreditatie. In oktober 2013 is de NIAZ-accreditatie voor Het Oogziekenhuis verlengd met vier jaar. Tijdens de NIAZ-audit in juni 2013 is tevens het veiligheidsmanagement systeem (VMS) van Het Oogziekenhuis geaccrediteerd. In 2014 worden de verbeterpunten voortkomend uit de audit opgepakt. Kwaliteit en veiligheid In 2013 is de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) gestart met een gezamenlijk project ‘Handen uit de mouwen’. Tijdens het symposium ‘En nu handen uit de mouwen’ in november 2013 gaf Greet Vos, bijzonder hoogleraar zorggerelateerde infecties, het startsein voor het project. De SRZ-ziekenhuizen gaan samen de uitdaging aan om de zorg voor de patiënt nog beter en veiliger te maken. Dit project wordt in 2014 verder uitgerold. Het Oogziekenhuis is op verschillende nationale en internationale bijeenkomsten uitgenodigd om de resultaten van kwaliteit- en veiligheidsprojecten te presenteren. Zo heeft Het Oogziekenhuis onder andere een bijdrage geleverd aan de ISQua conferentie in Edinburgh. Het Oogziekenhuis heeft in samenwerking met TU Delft deelgenomen aan het project ‘Digital Operating Room Assistant’ (DORA). Door middel van elektronische herkenning, ‘tracing’, wordt voor begeleiders en medewerkers inzichtelijk waar een patiënt zich in het operatieve proces bevindt. Op basis hiervan kan de doorlooptijd worden verbeterd, de patiënttevredenheid worden verhoogd en wordt de kans op menselijke fouten verkleind. De fase van dit project is in 2013 geëvalueerd. Opleiding ‘Operatiemedewerker cataractchirurgie’ Kinderen uit Kaapverdië geopereerd aan staar In 2013 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheid of de selectietool die gebruikt wordt in de luchtvaart ook toepasbaar is in de gezondheidszorg. Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt en begeleid door pilotenopleider European Pilot Selection and Training (EPST). Alle coassistenten in Het Oogziekenhuis Rotterdam maken tijdens hun coschappen de test in de cockpit van het ziekenhuis. Als uit het onderzoek blijkt dat deze tool ook toepasbaar is in de gezondheidszorg, kunnen arts-assistenten doelgerichter worden geselecteerd. 2.3 Scholing en training Uit onderzoek blijkt dat de keuze voor een zorgaanbieder vaak om gevoel draait. Het programma Eye Care Air is een meerjarencultuurprogramma rondom gastvrijheid, omgaan met angsten van patiënten, veiligheid en teamontwikkeling. De basis van Eye Care Air is een vast onderdeel in het inwerkprogramma voor nieuwe spreekuurassistenten. Binnen het programma worden trainingen verzorgd binnen meerdere teams. Tevens zijn er lessen verzorgd binnen de oogheelkundige cursussen rondom het omgaan met angsten van patiënten en zijn enkele workshops georganiseerd rondom het thema agressiebeheersing. Het zorgfonds NutsOhra heeft het programma Eye Care Air eind 2012 subsidie toegekend waardoor het verder ontwikkeld kan worden. De onderdelen rondom agressiebeheersing binnen Eye Care Air zijn mede mogelijk gemaakt door de ondersteunings regeling ‘Veilig werken in de Zorg’. In 2013 zijn er in het kader van Eye Care Air negentig trainingsbijeenkomsten verzorgd in Het Oogziekenhuis Rotterdam en bij de Oogzorgnetwerkpartners. Op het gebied van e-learning is in 2013 de aanleg van een oogheelkundige beeldenbank afgerond, zodat de ontwikkelde modules nog beter visueel worden ondersteund. Ook is het Oogplein ontwikkeld, een e-learningomgeving waarin alle oogheelkundige modules tegen een onkostenvergoeding beschikbaar zijn voor externen. De partners van Het Oogzorgnetwerk maken gratis gebruik van deze service. In samenwerking met de Erasmus MC Zorgacademie is de opleiding ‘Operatiemedewerker cataractchirurgie’ ontwikkeld, naar aanleiding van vragen uit het werkveld. Door een tekort aan OK-personeel is er behoefte aan de mogelijkheid om medewerkers van oogheelkundige klinieken bij te scholen. Expertise op gebied van OK-kunde van het Erasmus MC en expertises op het gebied van oogheelkunde, patiëntveiligheid en angstreductie worden op deze wijze gebundeld. In 2013 zijn de eerste deelnemers met de opleiding gestart en ontvingen de eerste deelnemers een certificaat. De opleiding is positief geëvalueerd en wordt in 2014 gecontinueerd. In 2013 is er voor medewerkers met een loopbaanvraag een talentenevaluatie beschikbaar gesteld. Het biedt de medewerker handvatten om actief aan de slag te gaan met loopbaankeuzes. Het doel hiervan is gemotiveerde en duurzaam inzetbare medewerkers. 2.4 Internationale kennisuitwisseling Internationale kennisuitwisseling tussen oogziekenhuizen wereldwijd zorgt voor inspiratie en innovatie, niet alleen op medisch vlak, maar ook op organisatorisch vlak. Door het delen van ‘best practices’ leveren we wereldwijd een bijdrage aan het verminderen van vermijdbare blind- en slechtziendheid. Certificaatuitreiking tijdens de Oogzorgnetwerkdag De OOGbus vierde haar vijfjarig jubileum Net als in voorgaande jaren heeft Het Oogziekenhuis in 2013 deelgenomen aan de jaarlijkse vergadering van de World Association of Eye Hospitals (WAEH). De vergadering vond plaats in Mexico City en werd georganiseerd door het Los Angeles Lomas Eye Hospital. Vanuit Het Oogziekenhuis hebben vier mensen deelgenomen en op internationaal niveau kennis uitgewisseld over onder andere EPD-implementatie en de toename van efficiëntie in de zorg door het verder ontwikkelen van zorgpaden. De European Association of Eye Hospitals (EAEH) is gericht op het uitwisselen van medewerkers tussen oogziekenhuizen in Europa. Om de verschillen tussen de zorgpaden van maculadegeneratie bij de verschillende oogziekenhuizen te kunnen vergelijken, zijn Het Oogziekenhuis Rotterdam, het UZ Leuven en het St. Erik Eye Hospital uit Stockholm in 2013 op bezoek geweest bij het grootste oogziekenhuis van Europa; het Moorfields Eye Hospital te Londen. De uitkomsten vanuit deze Europese uitwisseling worden in 2014 verder onderzocht. Door de lidmaatschappen van zowel de World Association of Eye Hospitals (WAEH) als de European Association of Eye Hospitals (EAEH), is het voor Het Oogziekenhuis Rotterdam niet meer noodzakelijk om separaat lid te zijn van de American Association of Eye and Ear Centers of Excellence (AAEECE). In 2013 is het lidmaatschap bij de Amerikaanse vereniging opgezegd. Het Oogziekenhuis heeft met verschillende ziekenhuizen in Suriname, Nepal, Ghana, Kaapverdië, Georgië en Indonesië langdurige banden. In oktober 2013 is een team van oogartsen en verpleegkundigen van Het Oogziekenhuis naar Kaapverdië vertrokken om achtentwintig kinderen en twee jongvolwassenen in het Hospital Agostinho Neto te opereren aan staar (cataract). Tijdens de operaties zijn ook zes oogartsen van alle Kaapverdische eilanden getraind om in de toekomst vergelijkbare operaties te kunnen verrichten. 2.5 Het Oogzorgnetwerk Het Oogzorgnetwerk is een landelijk netwerk van oogheelkundige afdelingen (partners) met een centrale serviceorganisatie. De serviceorganisatie opereert vanuit haar locatie aan de Schiedamse Vest. Het Oogzorgnetwerk staat voor excellente oogheelkundige zorg en het verbeteren van de kwaliteit van de oogheelkunde. De kracht van Het Oogzorgnetwerk ligt in de combinatie van lokaal ondernemerschap en de centrale serviceorganisatie waarbij ‘best practices’ worden geïmplementeerd. In 2013 is Het Oogzorgnetwerk uitgebreid met het Vlietland Ziekenhuis. Daarmee kende Het Oogzorgnetwerk eind 2013 vijftien partners. Het kwaliteitsmanagementsysteem heeft in 2013 een belangrijke ontwikkeling doorgemaakt. De voorgenomen certificering is gerealiseerd: vier ziekenhuizen ontvingen het certificaat voor de zorglijn maculadegeneratie. Hier ging veel voorbereiding aan vooraf. De input uit diverse expertmeetings met oogartsen van Het Oogziekenhuis en de netwerkpartners leidde tot aantoonbare verbetering van de zorg voor de patiënt. In 2013 zijn diverse afspraken met huidige leveranciers aangescherpt en zijn nieuwe leveranciers in de samenwerking betrokken. In toenemende mate worden kennis en ervaring gedeeld en ontstaat verbondenheid. Dit leidt tot grote inkoopvoordelen voor Het Oogziekenhuis en de netwerkpartners. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam | 18 Vorig jaar is voor de vierde maal de Oogzorgnetwerkbenchmark uitgegeven. De benchmark speelt in op wensen uit het netwerk, ontwikkelingen in de markt en het financieringssysteem. Naast de gebruikelijke vergelijkingen op onder andere productieparameters, werd in 2013 voor het eerst een koppeling gemaakt met indicatoren komende uit de certificaten voor de zorglijnen. In verband met de invoering van de DOT-systematiek zijn de analyses volledig herzien, passende binnen de nieuwe financieringsstructuur. Veel voortgang is geboekt in de ontwikkeling en toepassing van de capaciteitsberekeningstool. Nadat in 2012 de rekenmethode was uitgedacht en met enkele partners is geëxperimenteerd, kon dit in 2013 op brede schaal worden toegepast. De uitkomsten vormen input voor een gesprek met de oogartsen en het management over de gewenste productie, hoe deze behaald kan worden en waar aanpassingen gedaan kunnen worden om de capaciteit optimaal te benutten. De uitkomsten hebben onder andere geleid tot aanpassing van het aantal patiënten per dagdeel, uitbreiding spreekuren optometrie en aanpassing OK-tijden. 2.6 De OOGbus Vanaf 2008 rijdt de OOGbus in Nederland om eventuele oogaandoeningen tijdig op te sporen, waarbij indien nodig een vervolgtraject ingezet kan worden. Afgelopen jaar heeft de OOGbus haar resultaat van 2012 overtroffen. In 2013 zijn 41.710 mensen onderzocht, 924 onderzoeken meer dan 2012. De bezettingsgraad voor de OOGbus is geëindigd op 98% ten opzichte van de begroting (5,5 dagen in de week). Deze aantallen zijn bereikt door goede communicatie en samenspel van externe en interne partners van de OOGbusorganisatie. In totaal zijn 76 medewerkers werkzaam voor of in de OOGbus. De hoge betrokkenheid van medewerkers resulteerde in minder uitval, waardoor de OOGbus steeds vaker op zaterdag ingezet kon worden. Tevens heeft de OOGbus in oktober 2013 haar vijfjarig jubileum gevierd. Ook in 2013 stond kwaliteitsbewaking hoog op de agenda. Door middel van een audit zijn zowel de optometristen als de gastheren beoordeeld. De bevindingen zijn besproken met de senior optometrist van Revoir Recruiment, Het Oogziekenhuis Rotterdam en de gastvrijheidscoach van Jeeves. Hierbij gaat het hoofdzakelijk om de kwaliteit en klantgerichtheid. Andere belangrijke onderdelen zijn hygiëne, samenwerking en communicatie met de cliënt. In 2013 is wederom op structurele basis vergaderd met de optometristen en gastheren om de kwaliteit van dienst verlening te optimaliseren. De OOGbus is projectmatig ingezet bij onder andere partnerziekenhuizen tijdens World Sight Day, de NOG-dagen, de Museumnacht en voor partijen zoals het Oogfonds. Deze projectmatige inzet maakt het mogelijk om verschillende doelgroepen te onderzoeken en voorlichting te geven. Op 31 december 2013 is het experiment OOGbus, dat vanuit de beleidsregel Innovatie is ontstaan, na vijf jaar komen te vervallen. Helaas is voor 2014 geen structurele financiering verkregen voor de OOGbus in de basisverzekering. De bezwaarschriftenprocedure die is aangespannen bij de Nederlandse Zorg Autoriteit om voor de preventieve optometrische screening een prestatie vast te stellen, is wel gegrond verklaard. Deze prestatie maakt het mogelijk om afzonderlijke afspraken te maken met zorgverzekeraars om de preventieve optometrische screening als prestatie op te laten nemen in het aanvullende pakket. 19 2.7 Rotterdams Oogheelkundig Instituut (R.O.I.) Het R.O.I. heeft haar positie als klinisch wetenschappelijk oogheelkundig onderzoeksinstituut in 2013 verder kunnen uitbouwen. In het samenwerkingsproject van het AGEYE Marie Curie International Training Network fungeerde het R.O.I. als gastinstituut. Het aantal wetenschappelijke publicaties in 2013 bedroeg 58, één project is succesvol afgerond met een promotie. Vorig jaar heeft het R.O.I. hEyeway geïntroduceerd. hEyeway is een uniek platform voor het maken, delen en ontsluiten van spleetlampfoto’s op een eenvoudige en veilige wijze. Met een speciaal ontwikkelde adapter wordt een iPhone aan een spleetlamp gekoppeld. De oogarts maakt vervolgens foto’s en video’s met een nieuwe app en kan deze direct bespreken en delen met de patiënt of collega’s. De komende jaren is aandacht nodig voor databeheer, projectadministratie en voor het borgen van kwaliteit van processen in de samenwerking tussen R.O.I. en andere betrokkenen. Daarnaast blijft het noodzakelijk om financiële middelen te verwerven om onderzoek verder te kunnen uitbouwen. 2.8 Oogziekenhuis Focuskliniek Oogziekenhuis Focuskliniek verzorgt ooglaserbehandelingen, lensimplantaties en ooglid correcties. In Oogziekenhuis Focuskliniek werken oogartsen van Het Oogziekenhuis Rotterdam en perifere oogartsen van onder andere het Amphia Ziekenhuis in Breda. In totaal zijn tien oogartsen verbonden aan de privékliniek, waarvan er zes intern werkzaam zijn. Oogziekenhuis Focuskliniek bestaat ruim 20 jaar en is vanwege de stabilisering van de omzet toe aan een heroriëntatie over de te volgen koers met de daarbij behorende doelstellingen. Daartoe is eind 2013 een nieuw plan van aanpak opgesteld, dat in 2014 geleidelijk zal worden geïmplementeerd. De belangrijkste kenmerken van het plan zijn: het verbeteren van het bedrijfs resultaat en het behalen van een marktaandeel van 7% binnen vijf jaar. Om deze doelen te bereiken zal de cliënt nadrukkelijker centraal worden gesteld en de non-profitgedachte worden vervangen door een klantgerichte aanpak. Daarnaast wordt geïnvesteerd in de natuurlijke samenwerking met Het Oogziekenhuis Rotterdam, Het Oogzorgnetwerk en het Optometristen Collectief Rijnmond. werk | sociale contacten | voeding | beweging | ontspanning Voeding Om als ziekenhuis te kunnen verbeteren en innoveren is ‘voeding’ nodig. Het Oogziekenhuis ontwikkelt zich door te leren van andere branches en andere (oog)ziekenhuizen op internationaal niveau, maar ook door te luisteren naar de wensen van onze eigen patiënten. In 2013 is gestart met een pilot waarbij patiënttevredenheid wordt gemeten middels een ‘Happy or Not’-apparaat. Patiënten kunnen eenvoudig door een druk op één van de vier knoppen aangeven of zij tevreden zijn met de ontvangen zorg. Wekelijks ontvangt de teamleider een rapportage met de uitkomsten en kan, indien nodig, in actie komen. Ook als medewerker heb je ‘voeding’ nodig om gezond en gelukkig te blijven in je functie. Tijdens de Quality Week in oktober stond het thema ‘In Balans’ centraal. Tijdens diverse lunchpresentaties en workshops werd aandacht gegeven aan het behouden van een goede balans tussen inspanning en ontspanning in werk en privé. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 3 | 22 Met het oog op 2013 Het Oogziekenhuis Rotterdam blijft zich onderscheiden. Het ziekenhuis is niet alleen gespecialiseerd in oogheelkunde en loopt hierin voorop, maar staat ook bekend om haar innovatieve projecten en maatschappelijke betrokkenheid. Het ziekenhuis organiseerde in 2013 meerdere wetenschappelijke symposia, initieerde samenwerking op internationaal niveau en nam deel aan diverse oogheelkundige evenementen. 100.000e cliënt in de OOGbus Bijeenkomst deelnemers Avastin-studie 3.1 Rotterdams Glaucoomsymposium (januari 2013) Op zaterdag 12 januari vond voor de zestiende keer het traditionele Rotterdams Glaucoom symposium plaats, georganiseerd door prof. dr. H.G. Lemij. De belangstelling was groot met ruim 200 oogartsen, artsen in opleiding en optometristen. De sprekers John Salmon (ENG), Ingeborg Stalmans (BE), Frances Meier-Gibbons (CH), Felipe Medeiros (USA) en Kuldev Singh (USA) zorgden voor een leerzame dag. 3.2 100.000e cliënt in de OOGbus (februari 2013) Op 12 februari werd een bijzondere mijlpaal bereikt; de OOGbus ontving haar 100.000e bezoeker. De cliënt werd feestelijk onthaald door Saskia Hilbrants (manager OOGbus) met bloemen en een taart. 3.3 Museumnacht (maart 2013) Tijdens de twaalfde Rotterdamse Museumnacht bezochten meer dan 1.000 bezoekers Het Oogziekenhuis Rotterdam, Oogziekenhuis Focuskliniek en Visio. Zowel volwassenen als kinderen konden meedoen aan meerdere workshops, zoals ‘Oogarts voor 15 minuten’ en ‘Schilder een traan’. Wie zijn ogen wilde laten controleren kon terecht bij de OOGbus en ook de kunstexposities van Norbert Boeren en Carina Hesper werden goed bezocht. 3.4 Wereld Glaucoom Week (maart 2013) Van 10 tot en met 16 maart vond de Wereld Glaucoom Week plaats. Ook Het Oogziekenhuis gaf de gehele week aandacht aan glaucoom. In de OOGbus konden mensen terecht voor een gratis oogonderzoek en in de Knipoog ontvingen patiënten informatie van Glaucoombelangen, Visio, Ergra Low Vision en Bartiméus. Op woensdagmiddag 13 maart vond in de Gehoorzaal een speciale voorlichtingsmiddag plaats. Met ruim zeventig aanwezigen was het een waardevolle middag. 3.5 Patiënten Beatrixziekenhuis geopereerd (maart 2013) Op meerdere zaterdagen in maart 2013 zijn tientallen patiënten van het Beatrixziekenhuis te Gorinchem geopereerd in Het Oogziekenhuis Rotterdam. Het doel was om samen een groot deel van de wachtlijst van het Beatrixziekenhuis te verkleinen. De patiënten waren zeer tevreden dat zij op deze manier snel geholpen konden worden. 3.6 Lancering app OOGdruppelen (maart 2013) Jaarlijks moeten ruim 20.000 patiënten van Het Oogziekenhuis Rotterdam oogdruppelen vanwege hun oogaandoening. In de praktijk blijkt dat de meeste mensen op een verkeerde manier druppelen en niet altijd therapietrouw zijn. Om die reden is in maart 2013 de app ‘OOGdruppelen’ gelanceerd. De app, met onder andere een uitgebreide oogdruppelinstructie en een herinneringsfunctie, kan gratis worden gedownload op mobiele telefoons met Android of Apple iOS. 3.7 Eye-Care-Loop (april 2013) Op zondag 14 april hebben 65 medewerkers van Het Oogziekenhuis Rotterdam met familie en vrienden de 10 km en 42 km gelopen tijdens de ABN AMRO Marathon Rotterdam. Het goede doel was dit jaar stichting Running Blind, een Rotterdams initiatief voor actieve mensen met een visuele beperking. Via persoonlijke sponsoracties hebben de lopers in totaal € 3.020,- opgehaald. 3.8 Bijeenkomst deelnemers Avastinstudie (juni 2013) Op woensdag 12 juni vond een bijeenkomst plaats voor patiënten met maculadegeneratie die hebben deelgenomen aan de Avastin-studie. Arts-onderzoeker Sankha Amarakoon van het R.O.I. en onderzoeker Martijn Visser van het Erasmus MC presenteerden de onderzoeksresultaten. Uit de presentaties bleek dat het verlengen van de periode tussen injecties voor de meeste patiënten geen nadelige medische gevolgen heeft, maar wel een flinke kostenreductie oplevert. ‘Exit checklist’ twee keer genomineerd 3.9 Nominatie IGZ ZorgVeiligPrijs (juli 2013) ‘Samenspel’ tijdens de Oogzorgnetwerkdag In juli 2013 is de ‘Exit checklist’ van Het Oogziekenhuis Rotterdam genomineerd voor de IGZ ZorgVeiligPrijs. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan het beste initiatief op het gebied van patiëntveiligheid in de zorg. Deze digitale checklist geeft de patiënt en begeleider na een operatie de gelegenheid om te controleren of alle informatie ontvangen en begrepen is. Ondanks dat UMC St. Radboud Nijmegen dit jaar de prijs binnenhaalde met het project ‘Crew Resource Management Teamtraining’, had de jury lovende woorden voor Het Oogziekenhuis. 3.10 Twee nominaties CZ Zorgprijs (juli 2013) In juli 2013 werd de CZ Zorgprijs uitgereikt, een initiatief van het CZ Fonds. Het CZ Fonds wil hiermee vernieuwende projecten stimuleren, die gericht zijn op het beter aansluiten van de zorg bij de behoeften van patiënten. Dit jaar hadden zich 57 projecten aangemeld voor de CZ Zorgprijs, waarvan er uiteindelijk 19 waren genomineerd. Het Oogziekenhuis was genomineerd met de ‘Exit checklist’ en het Rotterdams Oogheelkundig Instituut met het project ‘Zelftriage als hulpmiddel voor oogheelkundige triage op de SEH van algemene ziekenhuizen’. Het R.O.I. heeft met hun project de derde prijs gewonnen en ontving naast de bijzondere erkenning een geldbedrag van € 5.000-. 3.11 OOGbus naar China (september 2013) Op maandag 9 september 2013 heeft Het Oogziekenhuis Rotterdam in Beijing (China) een samenwerkingsovereenkomst getekend met het Chinese Tianjin Medical University Eye Hospital. Ook het Singapore National Eye Centre participeert in het OOGbusproject. 3.12 Van 19 tot en met 27 oktober vond de Dutch Design Week plaats in Eindhoven. Een belangrijk onderdeel hiervan is de uitreiking van de Dutch Design Awards. Binnen de categorie ‘Beste Opdrachtgever Award’ was Het Oogziekenhuis benoemd tot één van de drie finalisten. Op zaterdagavond 19 oktober werden alle winnaars bekendgemaakt. Helaas moest Het Oogziekenhuis haar meerdere erkennen in winnaar bouwonderneming Heijmans. Finalist Beste Opdrachtgever Award (oktober 2013) 3.13 Oogzorgnetwerkdag (oktober 2013) Op 3 oktober 2013 vond de negende Oogzorgnetwerkdag plaats in Filmhuis Lantaren Venster te Rotterdam. Een zeer goed bezochte dag met interessante presentaties en workshops. Het centrale thema van de dag was ‘Samenspel’. Met speciale bijdragen van onder andere violiste en muziekdocente Mi Sun Hiltermann en oogarts Guz Gazzard van het Moorfields Eye Hospital werd invulling gegeven aan het thema. Op de informatiemarkt waren veel leveranciers aanwezig. Tijdens de dag zijn volgens traditie ook enkele prijzen uitgereikt. De afdeling Oogheelkunde van het Westfriesgasthuis verdiende de Oogzorgnetwerk Partnerprijs met de ontwikkeling van het OpticienZorg Gezichtenboek. 3.14 Quality Week (oktober 2013) Van 7 tot en met 11 oktober vond voor de zevende keer de Quality Week plaats; een week waarin extra aandacht wordt besteed aan de kwaliteit van zorg en dienstverlening. Vanuit het thema ‘In Balans’ waren voor zowel medewerkers als patiënten meerdere activiteiten georganiseerd. Patiënten konden deelnemen aan speciale voorlichtingsbijeenkomsten over glaucoom, macula degeneratie, droge ogen en blepharitis. Daarnaast konden zij luisteren naar rustgevende livemuziek in het speciaal ingerichte Loungecafé, ontspannen tijdens een stoelmassage en genieten van een kopje koffie of thee in de wachtkamer. Gastlezing in Japan over orbitale ontstekingen Uitdelen vuurwerkbrillen op basisscholen Rotterdam 3.15 Wetenschapsdag (oktober 2013) Een vast onderdeel van de Quality Week is de jaarlijkse wetenschapsdag. Deze dag is bedoeld voor oogartsen, oogartsen in opleiding, onderzoekers en optometristen. Dit jaar werd een interactieve cursus ‘CAT’ (Critical Appraisal of a Topic) gegeven door Prof. Vingerling van het Erasmus MC. Aansluitend verzorgde J. van Limbeek, hoofd Wetenschappelijk bureau van Achmea Zorgverzekeringen, een presentatie ‘Wetenschappelijk onderzoek door de zorgverzekeraar’. In de middag werden er vanuit de Medische Staf informele presentaties verzorgd, om met de onderzoekers van het R.O.I. raakvlakken te vinden en ideeën uit te wisselen. Tijdens een levendige discussie werden klinische, wetenschappelijke en technische vragen besproken die kunnen leiden tot innovatieve oplossingen. 3.16 World Sight Day (oktober 2013) Op 10 oktober vond World Sight Day plaats; een jaarlijks terugkerende dag waarbij wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor vermijdbare blind- en slechtziendheid. Onder andere in Rotterdam werd een opvallende actie uitgevoerd, namelijk het blinddoeken van standbeelden die het stadsbeeld bepalen. Tevens organiseerden partners van Het Oogzorgnetwerk verschillende activiteiten. De OOGbus vierde op deze dag haar vijfjarig jubileum en voerde de gehele dag gratis oogonderzoeken uit. 3.17 Landelijke Keratoconusavond (oktober 2013) Op 14 oktober werd in zes ziekenhuizen de Landelijke Keratoconusavond georganiseerd. Op alle ziekenhuislocaties werd een speciale voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd voor deze relatief jonge doelgroep. Naast voordrachten van een oogarts en een optometrist, was er ook gelegenheid om vragen te stellen en een informatiemarkt te bezoeken. De bijeenkomst in Het Oogziekenhuis Rotterdam was met 70 patiënten erg goed bezocht. 3.18 Gastlezing in Japan (december 2013) Van 13 tot 15 december 2013 vond de eerste jaarvergadering van The Japanese Society of Ophthalmic Plastic & Reconstructive Surgery plaats in Nagoya (Japan). Op invitatie verzorgde prof. dr. A.D.A. Paridaens een lezing over orbitale ontstekingen. 3.19 Nationale Campagne Vuurwerkbril (december 2013) Al enkele jaren voert Het Oogziekenhuis Rotterdam campagne ter promotie van de vuurwerkbril. Dit jaar startte de Nationale Campagne Vuurwerkbril. De campagne richtte zich voornamelijk op basisschoolleerlingen van groep 7 en 8. Met een lesbrief, een online quiz en een fotoactie op Facebook werd de vuurwerkbril bij zowel kinderen als ouders onder de aandacht gebracht. Ook in de regio Rotterdam kreeg de vuurwerkbril extra aandacht. De Gemeente Rotterdam schonk voor het tweede opeenvolgende jaar alle basisschoolkinderen een gratis vuurwerkbril. Op basisschool SBO Hoogvliet werden de laatste vuurwerkbrillen uitgedeeld met een speciaal bezoek van burgemeester Aboutaleb en oogarts Tjeerd de Faber. werk | sociale contacten | voeding | beweging | ontspanning Beweging Het Oogziekenhuis Rotterdam is in beweging. In juni namen we met het symposium ‘Improving patient safety: it’s all in the implementation’ afscheid van de voorzitter Raad van Bestuur Frans Hiddema. Hiddema is na een dienstverband van 23 jaar met pensioen gegaan. De Raad van Toezicht van Het Oogziekenhuis Rotterdam heeft met ingang van 1 september 2013 dr. Marion Heres benoemd als lid van de Raad van Bestuur. Samen met Kees Sol staat ze aan het roer van een organisatie die aan veel veranderingen en beweging onderhevig is. Beweging maakt ook dat Het Oogziekenhuis in 2014 al 140 jaar bestaat. Deze bijzondere aangelegenheid laten we niet zomaar voorbij gaan. In 2013 is een projectteam gestart met de voorbereidingen voor het jubileumjaar. Verspreid over het jaar 2014 zullen verschillende activiteiten plaatsvinden met als overkoepelend thema ‘Van kijken naar zien’. | 28 jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 4 Financiën In 2013 zijn de effecten van de stelselwijziging uit 2012 nog merkbaar. Plafondafspraken met zorgverzekeraars bieden nog onvoldoende dekking voor de geleverde zorg. Desondanks is het boekjaar afgesloten met een positief resultaat van €268.000. 4.1 Geconsolideerd resultaat Het geconsolideerde resultaat is te onderscheiden in de collectief gefinancierde zorgactiviteiten van Het Oogziekenhuis Rotterdam en overige activiteiten. Het resultaat over 2013 is als volgt samengesteld: 2012 2013 (x € 1.000) Overige Ziekenhuis Totaal Ziekenhuis Overige activiteiten Opbrengsten Totaal activiteiten 34.902 8.110 43.012 35.766 9.043 44.809 35.207 7.537 42.744 34.789 7.780 42.569 -305 573 977 1.263 2.240 Kosten en belasting Netto resultaat (na belastingen) 268 29 4.1.1 Geconsolideerde resultatenrekening 2013 2013 2012 € € Bedrijfsopbrengsten Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Zvw-zorg 0 Niet-gebudgetteerde zorgprestaties (exclusief DBC’s/DBC-zorgproducten A- en B-segment) 6.043.952 Omzet DBC’s/DBC-zorgproducten B-segment 26.544.801 Omzet DBC’s/DBC-zorgproducten A-segment 1.018.073 Opbrengsten uit hoofde van transitieregelingen en honorariumplafonds 1.907.005 Subsidies 3.933.613 Overige bedrijfsopbrengsten 3.564.588 1.196.575 6.258.865 26.010.086 2.816.909 757.859 4.629.079 3.139.640 Som der bedrijfsopbrengsten 43.012.032 44.809.013 Bedrijfslasten Personeelskosten 24.623.705 23.648.181 Honorariumkosten vrijgevestigd medisch specialisten die aan de instelling voor medisch specialistische zorg declareren 193.924 86.650 Afschrijvingen op materiële vaste activa 2.703.908 2.788.035 Overige bedrijfskosten 14.951.766 15.824.761 Som der bedrijfslasten 42.473.303 42.347.627 Bedrijfsresultaat 538.729 2.461.386 Financiële baten en lasten -270.572 -221.591 Resultaat boekjaar 268.157 2.239.795 jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 4.2 | 30 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming) 31-dec-13 31-dec-12 € € Vaste activa Materiële vaste activa 22.111.37716.064.289 Financiële vaste activa 536.444 655.758 Totaal vaste activa 22.647.82116.720.047 Vlottende activa Voorraden 250.410 172.027 Onderhanden projecten uit hoofde van DBC’s/ DBC-zorgproducten 3.878.208 1.548.019 Vorderingen uit hoofde van transitieregeling 2.540.307 687.038 Overige vorderingen 10.881.146 9.027.160 Effecten 0 590.638 Liquide middelen 3.133.333 5.135.036 Totaal vlottende activa 20.683.40417.159.918 Totaal activa 43.331.22533.879.965 Activa Passiva 31-dec-13 31-dec-12 € € Eigen vermogen Kapitaal 45 45 Collectief gefinancierd gebonden vermogen 6.625.613 6.426.846 Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen 2.152.989 2.011.018 Totaal eigen vermogen 8.778.647 8.437.909 Voorzieningen Overige voorzieningen 2.516.515 2.602.769 Langlopende schulden 13.125.000 4.250.000 Kortlopende schulden (ten hoogste 1 jaar) Schulden uit hoofde van financieringsoverschot 0 4.243.668 Overige kortlopende schulden 18.911.06314.345.619 Totaal passiva 43.331.225 33.879.965 31 De afname van het resultaat 2013 € 268.000 ten opzichte van 2012 € 2.240.000 wordt deels veroorzaakt door de keuze om patiënten te blijven helpen ondanks de met zorgverzekeraars afgesproken omzetplafonds. Bovendien was het resultaat in 2012 hoger door ontvangen giften van € 935.000 (2013 € 355.000). De solvabiliteit als percentage van de omzet is toegenomen van 18,8% per 31 december 2012 naar 20,4% per 31 december 2013. Hiermee voldoet Het Oogziekenhuis aan de intern en binnen de sector gestelde norm van 20%. In 2013 is geïnvesteerd in het pand aan de Schiedamse Vest 160. Daarnaast heeft Het Oogziekenhuis in 2013 geïnvesteerd in digitalisering van het patiëntendossier; dat in 2014 volledig in gebruik wordt genomen. Deze investeringen leveren op termijn efficiencywinst op, vergroten de veiligheid en ondersteunen de medisch specialist en overige zorgverleners in het zorgproces van de patiënt. 4.3 Kerngegevens In 2013 zijn er in totaal 101.310 zorgtrajecten geopend en 105.061 zorgtrajecten gesloten. Afgelopen jaar is het aantal personeelsleden van Het Oogziekenhuis gestegen van 391 fte in 2012 naar 414 fte in 2013. werk | sociale contacten | voeding | beweging | ontspanning Ontspanning Zonder ontspanning geen inspanning. Afgelopen jaar hebben we dan ook de ontspannen momenten gevierd. Eén van die momenten was het vijfjarig jubileum van de OOGbus in oktober 2013. Het Oogziekenhuis vindt het belangrijk dat kinderen zich hier ‘thuis’ voelen. Vanaf 2013 kunnen kinderen een speciaal T-shirt krijgen. Op het T-shirt staat een ‘beest’ van kunstenaar Rop van Mierlo. Dezelfde kleurrijke beesten kunnen zij terugvinden aan de muren in het KinderOOGcentrum en op de dienstkleding van de kinderoogartsen en orthoptisten. Deze herkenning zorgt ervoor dat kinderen meer ontspannen zullen zijn. Wanneer kinderen minder angstig zijn, zullen zij minder snel huilen en kunnen zij beter onderzocht worden. Als gevoelens van angst en stress weggenomen worden, ervaart men ontspanning. Uit diverse onderzoeken blijkt dat klassieke muziek in wachtkamers hierbij helpt. In maart 2013 werden patiënten dan ook getrakteerd op klassieke muziek van Mozart, gespeeld door het Rotterdams Philharmonisch Orkest. jaarverslag 2013 het oogziekenhuis rotterdam 5 | 34 De organisatie Per 31- 12-2013 Raad van Bestuur Mw. Dr. M.H.B. Heres lid Raad van Bestuur Dhr. Drs. J.C.A. Sol lid Raad van Bestuur Dhr. Drs. U.F. Hiddema voorzitter Raad van Bestuur (per 1-10-2013 met pensioen) Directeuren BV’s Stichting Oogziekenhuis Rotterdam Dhr. R.M. Baljon, MSM, directeur Het Oogzorgnetwerk Wetenschappelijk directeur Rotterdams Oogheelkundig Instituut vacature Mw. Dr. N. Dorrestijn managing director R.O.I. Dhr. B. Luyt, commercieel directeur Oogziekenhuis Focuskliniek Mw. Drs. A.J.M. Geerards, medisch directeur Oogziekenhuis Focuskliniek 5.1 Managementteam Mw. Dr. M.H.B. Heres lid Raad van Bestuur Dhr. Drs. J.C.A. Sol lid Raad van Bestuur Dhr. Drs. U.F. Hiddema voorzitter Raad van Bestuur (per 1-10-2013 met pensioen) Mw. Mr. C. Beij bedrijfsjurist secretaris Raad van Bestuur Dhr. Drs. R.C. Zimmerman manager P&O, E&F Dhr. Drs. A.L. Tee hoofd Zorglogistieke bedrijfsvoering Bestuur Medische Staf Dhr. Prof. dr. H.G. Lemij, oogarts voorzitter Mw. Drs. M. Wefers Bettink-Remeijer, oogarts, secretaris, vicevoorzitter Dhr. Drs. T.O.A.R. Missotten, penningmeester Dhr. Prof. dr. J.C. van Meurs, oogarts, opleider, assessor Mw. Dr. M. Gorniak, anesthesioloog Raad van Toezicht Dhr. Mr. F.B. Blaisse, voorzitter * Dhr. Mr. R.P. Kröner, vicevoorzitter * *** (per 1-4-2013 afgetreden) Dhr. Drs. S.J. van der Goot, vicevoorzitter * ** Mw. Drs. H.C.F. Bausch **** Dhr. Prof. mr. E. Verhulp *** Dhr. J.A.S. van Breda Vriesman ** Mw. Mr. I. Dezentjé Hamming-Bluemink **** * lid Nominatie/renumeratie commissie ** lid Audit/financiële commissie *** lid Juridische commissie **** lid Commissie care Mw. Drs. M.T.J. Hugens bedrijfskundig manager Zorgpaden Polikliniek en Diagnostiek Dhr. Drs. M.L.W. Schellekens bedrijfskundig manager Ingrepen Dhr. R.M. Baljon, MSM directeur Het Oogzorgnetwerk Mw. Dr. N. Dorrestijn managing director R.O.I. Dhr. B. Luyt hoofd OK/Verpleegafdeling, commercieel directeur Focuskliniek 35 5.2 5.3 Oogartsen per subspecialisme Anesthesiologen Achtersegmentchirurgie Dhr. Drs K. Faridpooya Dhr. Drs. E.W. Lindstedt Dhr. Prof. dr. J.C. van Meurs Dhr. Drs. K.A. van Overdam Dhr. Drs. M.A.H. Veckeneer Acute zorg Mw. Drs. M. Wefers Bettink-Remeijer Cataract/Voorsegmentchirurgie Dhr. Drs. J.G. Bollemeijer Mw. Dr. L.I. van den Born Mw. Drs. O. Creten Dhr. Drs. J.T.H.N. de Faber Mw. Drs. A.J.M. Geerards Dhr. Drs. A.T. van Goor Dhr. Prof. dr. H.G. Lemij Mw. Dr. A.G.J.E. Niessen Mw. Dr. L. Remeijer Dhr. Dr. N.J. Reus Dhr. Drs. J. van Rooij Mw. Drs. Y. Sharifi Mw. Dr. M. Tjon Fo Sang Mw. Drs. L.C. Ugahary Dhr. Drs. P.W.T de Waard Mw. Dr. O. Weijtens Dhr. Drs. B.L.M. Zijlmans Corneachirurgie/Uitwendige oogziekten Mw. Drs. A.J.M. Geerards Dhr. Drs. A.T. van Goor Mw. Dr. L. Remeijer Dhr. Drs. J. van Rooij Echografie Dhr. Dr. W.A. van den Bosch Mw. Drs. M. Wefers Bettink-Remeijer Electrodiagnostiek Dhr. Drs. J.T.H.N. de Faber Mw. Dr. L.I. van den Born Glaucoom Dhr. Prof. dr. H.G. Lemij Mw. Dr. A.G.J.E. Niessen Dhr. Drs. P.W.T. de Waard Mw. Dr. B.A. Bak-Barczewska Mw. Dr. M. Gorniak Dhr. Dr. R. Paelinck Dhr. Dr. J. Zawadzinski Kinderoogheelkunde/Strabologie Dhr. Drs. J.T.H.N. de Faber Dhr. Drs. R.L.J. van Ruyven Mw. Dr. M. Tjon Fo Sang Neuro-ophthalmologie Mw. Drs. J.A.M. van Everdingen Mw. Drs. M. Wefers Bettink-Remeijer Mw. Dr. L.I. van den Born Oculoplastische chirurgie/Orbitologie Dhr. Dr. W.A. van den Bosch Dhr. Prof. dr. A.D.A. Paridaens Mw. Dr. O. Weijtens Medische Retina/Diabetes Dhr. Drs. G.S. Baarsma Mw. Dr. L.I. van den Born Dhr. Drs. J.P. Martinez Ciriano Mw. Dr. S. IJzer Dhr. Prof. dr. J.C. van Meurs Dhr. Drs. T.O.A.R. Missotten Mw. Dr. M.E.J. van Velthoven Uveitis Dhr. Drs. G.S. Baarsma Dhr. Drs. T.O.A.R. Missotten Locatie Sint Franciscus Gasthuis Dhr. Drs. J.G. Bollemeijer Dhr. Drs. I.M. Gan Dhr. Drs. R.L.J. van Ruyven Mw. Dr. O. Weijtens Locatie IJsselland Ziekenhuis Mw. Drs. O. Creten Mw. Dr. H.W. Mensink Mw. Drs. L.C. Ugahary Mw. Dr. M.E.J. van Velthoven Locatie Havenziekenhuis Rotterdam Dhr. Drs. J.P. Martinez Ciriano Dhr. Drs. T.O.A.R. Missotten 36 Colofon Samenstelling en redactie Kees Sol, lid Raad van Bestuur Marion Heres, lid Raad van Bestuur Stephanie Mol, beleidsadviseur Communicatie & Marketing Marsha Vlietman, beleidsadviseur Communicatie & Marketing Tekstuele bijdrage Brenda Baan, secretariaat Oogartsenmaatschap Alexandra Bieren, secretariaat Raad van Bestuur Anoek Brokking, beleidsadviseur Kwaliteit & Veiligheid Martine Brouwer, beleidsadviseur Kwaliteit & Veiligheid Linda de Buijzer-Verheij, adviseur P&O en Opleidingen Minakshi Dwarkasing, bedrijfseconomisch beleidsadviseur Roel van der Heijde, senior adviseur/trainer Opleidingen Jacomijn Gussenhoven, beleidsadviseur Kwaliteit & Veiligheid Saskia Hilbrants, manager OOGbus Suzanne Korthorst, senior adviseur Het Oogzorgnetwerk Verena Mulder, onderzoeker I.O. Rotterdams Oogheelkundig Instituut Ron Ouwens, concerncontroller Dionne Schapers, beleidsadviseur Kwaliteit & Veiligheid Robert Spiering, beleidsadviseur Communicatie & Marketing Marloes Versteeg, operationeel manager Oogziekenhuis Focuskliniek Rene Wubbels, coördinator Wetenschappelijk Onderzoek Maaike van Zuilen, EAEH/WAEH Ontwerp www.ritzen-design-consult.nl Dit jaarverslag is een uitgave van Het Oogziekenhuis Rotterdam Schiedamse Vest 180 3011 BH Rotterdam T +31 (0)10 401 77 77 Websites www.oogziekenhuis.nl www.oogzorgnetwerk.nl www.oogziekenhuisfocuskliniek.nl www.oogonderzoek-rotterdam.nl www.oogbus.nl www.eyehospital.nl www.swoo-flieringa.nl Rotterdam, mei 2014
© Copyright 2024 ExpyDoc