Klik hier voor het uitgebreide tekst- en beeldverslag.

Op 5 juni j.l. vond het congres Mediatheek & Bibliotheek, sleutel tot succes! plaats in Almere. De opkomst
onder mediathecarissen en bibliothecarissen was hoog. Onder leiding van Thomas van Dalen wisselden
strategische en meer praktische verhalen elkaar af. Ook werd er gebrainstormd tijdens een creatieve
sessie; daar kwamen honderden nieuwe ideeën uit om leerlingen aan
het lezen te krijgen. De uitkomst van het congres was: de samenwerking
tussen mediatheek & Bibliotheek is zeker de sleutel tot succes!
De docent en leesbevordering
Peter van Duijvenboden, projectleider vmbo bij Stichting
Lezen, opent het congres met een brief van dhr. Vandee,
leraar Nederlands op een vmbo ergens in Nederland.
Vandee vertelt over zijn ervaringen met leesbevordering,
leesplezier en belevend lezen op zijn school. Aanvankelijk
waren zijn collega’s sceptisch, maar inmiddels lezen de leerlingen op zijn school iedere dag met plezier.
Hij benoemt in zijn brief een aantal succesfactoren:
1. Geloof erin dat vmbo-leerlingen ook belangstelling hebben voor lezen en erken het belang van lezen voor de
taalvaardigheid van leerlingen: Meer lezen, beter in taal - vmbo.
2. Inspireer jongeren om te gaan lezen door te vertellen over boeken, voor te lezen of andere leesbevorderende
activiteiten.
3. Maak gebruik van de expertise in de mediatheek en Bibliotheek, en bestaande programma’s als De Weddenschap en Leeskr8!
4. Laat leerlingen voor hun plezier lezen. Koppel het lezen van boeken niet (altijd) aan het inleveren van een boekverslag of andere
verwerkingsopdracht.
5. Vergroot de kennis van docenten over
boeken en leesbevordering, ook docenten
die geen Nederlands geven.
6. Zorg voor een stimulerende leesomgeving
op school. Heb je geen mediatheek op
school, werk dan samen met de openbare
Bibliotheek en geef alle leerlingen en
docenten een abonnement.
7. Zorg voor een actuele en aantrekkelijke
collectie afgestemd op het niveau en de
belevingswereld van jongeren. Dat mogen
jeugdboeken zijn, maar ook tijdschriften,
strips of informatieve boeken.
8. Lees als docent ook zelf een boek.
Leesbevordering en landelijk beleid
Gerlien van Dalen, directeur Stichting Lezen, en Adriaan Langendonk,
programmacoördinator Kunst van Lezen, lichten het landelijk beleid
toe. Het stimuleren van lezen is essentieel voor het succes van jongeren:
lezen vergroot de taalvaardigheid en daarmee de kansen op succes.
Om dit goed voor het voetlicht te krijgen is samenwerking met
verschillende partners van belang, o.a. de mediatheek en Bibliotheken.
In
die
samenwerking
speelt
de
docent een sleutelrol. De Bibliotheek
op school levert hieraan een bijdrage
en benadrukt de samenwerking die op
alle niveaus in school en Bibliotheek
nodig is: strategisch, beleidsmatig
en uitvoerend. Structureel werken
aan leesbevordering en daarmee aan
het vergroten van taalvaardigheid
van jongeren vraagt om structureel
strategisch investeren in expertise en
middelen: tijd, mensen en geld.
Samenwerking mediatheek en Bibliotheek
Hannie Vink, mediathecaris van het Valuascollege in
Venlo, vertelt haar ervaringen over de samenwerking
met de Bibliotheek. Het begon met een valse start. Ze
werd te laat betrokken bij de ontwikkelingen, waardoor
beleidskeuzes werden gemaakt die achteraf niet slim
waren. Zo is bijvoorbeeld de totale collectie van de
mediatheek uit de mediatheek gehaald. Leerlingen
hebben nu een Bibliotheekabonnement en halen hun
boeken uit de Bibliotheek of vragen het aan via de
mediathecaris die boeken uit de eigen collectie haalt.
Een eigen collectie in de mediatheek – ook omdat de
Bibliotheek niet altijd aan iedere vraag van de leerling of
docent kan voldoen – is Hannie’s grootste
wens. Als voorbeeld noemt ze de oude
literatuur of bepaalde Engelse of
Franse literatuur die de Bibliotheek
niet op de planken heeft staan.
Inmiddels verloopt de samenwerking
goed en kan Hannie door deze
samenwerking anders werken, ook
komt ze toe aan werkzaamheden die
voorheen niet mogelijk waren. Haar
rol als intermediair tussen docent en
Bibliotheek komt veel beter uit de verf.
Verandert de rol van de mediathecaris?
Die vraag beantwoordt Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur CPNB. Hij ziet de mediathecaris als
waterdrager van informatie, van wijsheid en zet de mediathecaris op een voetstuk. Tegelijkertijd
stelt hij dat die rol niet altijd bekend is en dat er werk aan de winkel is! Waarom? Omdat we
belangrijk werk doen. Omdat taal en taalvaardigheid essentieel zijn om goed te functioneren
in de wereld die sterk verandert, onder meer door de manier waarop informatie toegankelijk
en beschikbaar is. De mogelijkheden zijn talloos, 24/7 beschikbaar en hebben grote invloed op
de wereld.
De doelgroep en de vraag veranderen en steeds meer mensen nemen het heft zelf in handen.
Ondernemen zelf (collectieve) initiatieven om hun doelen te halen: power to the people. Om
als mediathecaris blijvend een rol te kunnen spelen in die veranderende wereld is beweging en
vernieuwing nodig. Dat kan de mediathecaris niet alleen. Daar heeft hij partners voor nodig, in de school en
daarbuiten, zoals de Bibliotheek. Van Nispen noemt het de samennomie. Taal bindt ons dan. Gezamenlijk ervoor zorgen dat kinderen en jongeren de taal goed beheersen, dat taalachterstand vermindert is ons BHAG (Big Hairy Audacious Goal).
De mediathecaris en taalbeleid
Hella Kroon, trainer en adviseur APS, duikt in haar presentatie in de theorie en schetst het beleidskader. Wat is taalbeleid, wat betekenen
bijvoorbeeld die referentieniveaus en hoe kun je als mediathecaris een rol spelen bij de vorming van dat taalbeleid? Vanuit haar eigen
onderwijspraktijk als docent, schoolleider en adviseur gaat ze in op het beleid van de overheid, het belang van goed taalbeleid en geeft ze tips
om lezen meer op de kaart te zetten:
• zorg voor een rijke leesomgeving
• stimuleer plezier in lezen
• lees voor
• zorg voor een goede collectie
Naar presentatie
van Hella Kroon:
De mediathecaris
en taalbeleid
Praktijk aan het woord
In de samenwerking tussen mediatheek
en Bibliotheek is het van belang om
op verschillende niveaus in te steken:
strategisch, beleidsmatig en uitvoerend.
Aan de interviewtafel volgen ervaringen
en tips van deze verschillende niveaus.
Meer verhalen
uit de praktijk
• de Bibliotheek op school in het
vmbo: samen werken aan lezen
en leren
• Praktijkbeschrijvingen de
Bibliotheek op school in het vmbo
Chris Wiersma - directeur nieuwe
Miranda van Roosmalen - mediathecaris
Bernadette Heitman - mediathecaris
bibliotheek | Jannemieke van Leeuwen
Buitenhout College | Fred van Opbergen
Hervormd Lyceum West | Maaike Jacobs
- teammanager educatie nieuwe
- taalcoördinator en docent Nederlands
- docent Nederlands Hervormd Lyceum
bibliotheek | Chiquita Relyveld -
Buitenhout College | Hellen de Meijer
West | vertellen meer over de praktische
teamleider Buitenhout College in Almere
- educatief medewerker VO nieuwe
aspecten van de samenwerking, in
| vertellen meer over de strategische
bibliotheek | vertellen meer over de
het bijzonder de werkwijze van de
aspecten van de samenwerking.
activiteiten en werkzaamheden in de
mediatheek op het Hervormd Lyceum
uitvoering daarvan.
West in Amsterdam.
Creatief omgaan met veranderingen
Marcel Stolk, creatief denker COCD, gaat in op het proces van creatief denken en veranderingen. Het startpunt van creatief denken is een
creatieve vraag. Vragen die beginnen met ontwerp…, bedenk…, zou het fantastisch zijn als…. De volgende stap is het bedenken van zoveel
mogelijk ideeën op basis van kwantiteit is kwaliteit. Belangrijk bij het verzamelen van ideeën is dat het oordeel wordt uitgesteld. De creatieve
vraag die de aanwezigen stellen is: zou het niet fantastisch zijn als (ZHNFZA) meer jongeren in het vmbo gaan lezen? Honderden ideeën
werden verzameld. Een kleine greep:
• Altijd een boek in de tas
• Een motiverende roadshow voor de scholen
• Leesmarathon
• Alpe d’Huez voor lezen
• Lezen als vak
• What’s app groep voor spannende boeken
• Zwerfboek
• Persoonlijk budget voor boeken
• Speurtocht, boeken verstoppen
• Leesvierdaagse
Naar presentatie van Marcel Stolk:
Creatief denken voor mediathecarissen.
Naar opbrengst creatieve sessie
Pilots en dBos-VO
Waarom zijn pilots gestart binnen de Bibliotheek op school? ‘Om ervaringen
op te doen in het opzetten van een structurele duurzame samenwerking met
het voortgezet onderwijs rond lezen en informatievaardigheden’, antwoordt
Marleen Wijnen, projectleider van de Bibliotheek op school voortgezet
onderwijs. Wat werkt wel en wat werkt niet? In de pilots is gekozen voor het
vmbo, omdat daar het wegwerken van taalachterstanden urgent is en het
aanbod van goede mediatheken gering. Verbreding naar havo/vwo is nodig,
ook ter ondersteuning van de mediathecaris, de intermediair op school voor
docenten en Bibliotheken.
Iris Meuleman, senior adviseur Rijnbrink Groep en betrokken bij de pilot
fysieke en digitale leesomgeving door Liemers Bibliotheek en het Candea College in Duiven. Iris beaamt het belang van samenwerking met
de mediathecaris van de school. In de samenwerking is de driehoek docent-mediathecaris-onderwijsspecialist voortgezet onderwijs van de
Bibliotheek cruciaal. In de pilot werken de school en de Bibliotheek aan de invulling van de bouwstenen van de Bibliotheek op school. Startpunt
was het maken van het leesplan en het daaruit volgende jaarplan. Dat is een goede basis.
De pilot van de Bibliotheek Oosterschelde met de Pontes Scholengroep en de Zeeuwse Bibliotheek laat zien dat beleid noodzakelijk is om
structureel samen te werken aan lezen en leesbevordering. Cathrien van Reekum, manager ontwikkeling, producten en diensten van de
Bibliotheek Oosterschelde vertelt over haar ervaringen in de pilot: ‘Blijf je hetzelfde doen in de samenwerking met het voortgezet onderwijs
dan krijg je ook hetzelfde’. Voor Bibliotheek Oosterschelde is dat niet genoeg. De Bibliotheek wil af van incidentele projecten en niet meer
afhankelijk zijn van een bereidwillige docent. Daarom kiest de Bibliotheek nu om verder te gaan met het samenstellen van een lees- en
mediaplan met het accent op lezen. Inhakend op het beleid in de school, voortkomend uit de vraag van het onderwijs.
Meer informatie over de laatste stand van zaken. Blijf de website volgen.
Kaartje van je collega al ontvangen?
Ter afsluiting van het congres stuurde iedere deelnemer een kaartje naar een collega met een
persoonlijke boodschap. De kaarten werden beschikbaar gesteld door de BMO.
Brochures van de Bibliotheek op school vmbo
bestellen? Klik dan hier
Tekeningen - Kim Ravers
Foto’s - Janiek Dam

Download Report