Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie

Route naar
een betere
marktpositie
R E P U TAT I E M A N A G E M E N T & C O M M U N I C AT I E I N D E Z O R G
2
Inhoudsopgave
Deel I Route naar toekomstbestendige marktpositie
Deel II Heroriëntatie strategische koers: workshops
Deel III De stap naar doen
Deel IV Het pad van de verandering
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie > Routemap voor verandering > Kennisgebieden voor toekomstbestendige route > Kennisgebieden
3
Deel I
Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie
De zorgsector is sterk in beweging en de toekomst vraagt om aanpassing. Veel
­organisaties zijn zich hiervan bewust en bezig om hierop te anticiperen. Deze PDF
kan daarbij helpen, als een kleine routemap naar verandering. De plaatsen die op
deze route worden aangedaan kunnen voor iedere organisatie verschillen. Soms
moet de route worden verlegd of dwingen slechte “weersomstandigheden” tot het
maken van nieuwe keuzen. Kijk daarom mee wat in deze routemap voor jou lei­
dend en treffend is. Zo leer je van de route die Boogh, specialist in het begeleiden
en behandelen van mensen met hersenletsel, heeft afgelegd. Boogh bereidde
zich in een In voor zorg! traject met coach Christina Bierma voor op de komst van
de Wmo en anticipeerde op een sterke marktpositie. Voor wie de reis ook aflegt is
een ding is helder; de weg naar verandering eindigt nooit.
We wensen je veel succes en een goede reis!
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie > Routemap voor verandering > Kennisgebieden voor toekomstbestendige route > Kennisgebieden
Routemap
voor
verandering
Routemap voor verandering 1 Heroriënta+e & strategische keuze 2 Ontwikkeling en innova+e 3 Toepassing-­‐ en herinrich+ng 4 4
Verankering Strategische keuzen maken Posi7e voor toekomst bepalen Scenario analyse Analyse markt Strategie & keuzen Opstellen proposi7e Vastleggen keuzen , strategie en doelen Projectgroepen vertalen strategische keuzen naar : Loca7es en medewerkers passen de werkwijze & methoden toe op: Verduurzamen van gedrag, werkwijze en marktgerichte cultuur Samenwerking & rela7ebeheer Posi7onering & marke7ng Markten en doelgroepen Innoveren leren Producten & innova7e Reputa7e Vastleggen werkwijze en methode Resultaten meten, rapporteren en evalueren Venster ac7viteiten; kennis binnenhalen, delen, benuDen, communiceren en leren begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie > Routemap voor verandering > Kennisgebieden voor toekomstbestendige route > Kennisgebieden
5
Kennisgebieden voor toekomstbestendige route
Klik voor
grote weergave
Communiceren
Het verandertraject van Boogh stond de lerende organisatie
­centraal. Die kenmerkt zich door een een klimaat van openheid,
reflectie, gezamenlijkheid, zelfkritiek en durven leren. Veel zorg­
organisaties willen op deze manier het perspectief van medewer­
kers verbreden en zich nieuw gedrag aanleren om marktgerichter
en toekomstbestendiger te worden. Belangrijke kennisgebieden
daartoe zie je in deze figuur weergegeven en de wijze waarop
geleerd wordt.
‘Het venster openen’ om te leren van
het bedrijfsleven en van best practices
in de zorg.
Veel organisaties in de zorg hebben een sterke
cliëntfocus en zijn daardoor van nature vrij in­
tern gericht. Nu clienten niet ´vanzelf´ meer
binnenkomen door de veranderende markt­
situatie, is een marktgerichte, open, externe
Leren
Medewerkers,
betrekken in
verandering
Strategie
Richten en
kiezen
Product &
innovatie
Kennis
benutten
Samenwerking &
relatiebeheer
Reputatie:
beeldvorming
extern
Positionering
& marketing
Kennis
delen
Markten,
doelgroepen
Kennis
binnenhalen
houding noodzakelijk geworden. Dit laatste
heeft Boogh gedaan door zogenaamde ven­
steractiviteiten te organiseren. Hiermee wil
Boogh nieuwe kennis en inzichten opdoen in
het b
­ edrijfsleven en de zorg. Een kijkje in an­
dermans keuken zal ook een frisse blik geven
op de eigen cultuur. In deze interactieve PDF
zie je daarom ook voorbeelden van buitenaf.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Route naar een sterke toekomstbestendige marktpositie > Routemap voor verandering > Kennisgebieden voor toekomstbestendige route > Kennisgebieden
6
Kennisgebieden
R E P U TAT I E M A N A G E M E N T & C O M M U N I C AT I E I N D E Z O R G
Communiceren
Leren
Medewerkers,
betrekken in
verandering
Strategie
Richten en
kiezen
Product &
innovatie
Kennis
benutten
Samenwerking &
relatiebeheer
Reputatie:
beeldvorming
extern
Positionering
& marketing
Kennis
delen
Markten,
doelgroepen
Kennis
binnenhalen
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
Deel II
Heroriëntatie op de strategische koers
Waar gaat het naar toe in de toekomst? En welke
­positie moet je als zorgorganisatie daarin innemen om
succesvol te kunnen blijven? Deze vragen zijn van
­belang om je strategische koers te bepalen voor de
toekomst. Om mee te kunnen bewegen op de veran­
deringen is een toets van de huidige strategie cruciaal.
Communiceren
Leren
Medewerkers,
betrekken in
verandering
Strategie
Richten en
kiezen
Product &
innovatie
De rechts weergegeven elementen spelen een be­
langrijke rol bij een ­strategische heroriëntatie. In dit
hoofdstuk zie je een aantal tips voor workshops die je
inzicht geven in de te volgen koers. Breng de uitkom­
sten van de workshops met elkaar in verband en maak
op basis daarvan keuzen die richtinggevend zijn voor
de toekomst van je organisatie. De afgewogen keuzen
zorgen er voor dat je meer ´toekomstproof´ bent en
helpen de organisatie om in te spelen op het nieuwe
paradigma.
Kennis
benutten
Samenwerking &
relatiebeheer
Reputatie:
beeldvorming
extern
Positionering
& marketing
Kennis
delen
Markten,
doelgroepen
Kennis
binnenhalen
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
7
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
Workshop 1
Workshop over het veranderende paradigma
´Een paradigma is hoe we de wereld zien, zoals water is voor een vis´.
Een sterke profilering en marktpositie, succesvol en ondernemend zijn, kansen
­benutten en tijdig inspelen op bedreigingen. Dat vraagt bij veel organisaties om
een transitie. Het huidige systeem van afspraken en regels volstaat niet meer in het
vinden van de juiste ´oplossingen´ voor een gezond voortbestaan. De zorgmarkt
verandert en de ´spelregels´ veranderen mee. Hoe gaat je orga­
nisatie om met de grote paradigma wisseling? Hoe gaan de
­medewerkers om met de nieuwe spelregels het veranderende
paradigma?
Kijk eens kritisch naar het verandervermogen van je organisatie.
Een workshop over de theorie van een paradigmashift en hoe je
hiermee om kunt gaan is bijna een must.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
8
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
Paradigma kent twee regels:
1. Het is een model voor het oplossen van problemen.
2. Het stelt beperkingen en grenzen.
Kenmerken:
1. Paradigma´s zie je overal.
2. Paradigma´s zijn nuttig. Ze bepalen wat belangrijk is en
geven richting.
3.Het paradigma-effect zet de gezond-verstand relatie tussen
zien en geloven op zijn kop. ´Eerst geloven dan zien´.
4.Te star omgaan met paradigma´s leidt tot verlamming,
oftewel ´dodelijke zekerheid´.
5. Flexibel omgaan met paradigma´s is de beste strategie in
­turbulente tijden.
6. We kunnen paradigma´s zelf veranderen.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
9
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
10
Workshop 2
Opzet eenvoudige
omgevingsanalyse
Opzet eenvoudige omgevingsanalyse Een omgevingsanalyse kun je zo
­uitgebreid maken als je zelf wilt.
Bepaal vooraf welke indicatoren je
wilt onderzoeken. Hiervan krijg je
door je analyse een beeld.
Een paar 5ps: 1.   Verzamel data met een ´open mind´ probeer zo min mogelijk uit te sluiten vooraf 2.   Zowel posi;eve als nega;eve ontwikkelingen zijn van belang. 3.   Cluster de verzamelde informa;e daarna en kies voor vermelding van de belangrijkste trends en ontwikkelingen anders kan het onoverzichtelijk worden. 4.   Analyseer de data en toets je analyse bij enkele collega´s. Niets over het hoofd gezien? 5.   Conclusies kun je trekken met het managemenPeam of zelf voorbereiden en dan bespreken. Product en innova5e Trends en ontwikkelingen Een omgevingsanalyse kun je m.b.v. deskresearch uit bijvoorbeeld bestaande rapporten, benchmark rapporten, beschikbare informa;e via CBS, CPB, CIZ en onderzoeksbureau´s maken. .
Kwaliteit Ook interviews met sleutelfiguren kunnen inzicht geven voor de omgevingsanalyse. begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
Workshop 3
Groeistrategieën
bepalen
Het model van Ansoff bestaat
al lang maar blijkt nog steeds
een handig hulpmiddel om na
te denken over de strategische
ontwikkeling van een organisa­
tie en het vaststellen van de
groeistrategie voor een organi­
satie. > Lees meer
11
Groeistrategieën bepalen Bepaal de producten / diensten die je per kwadrant biedt. Nieuw Horizontale of ver<cale integra<e Marktontwikkeling Diversifica<e Dezelfde soort producten en diensten voor nieuwe cliënten en nieuwe (zorg)markten. Nieuwe producten en diensten voor nieuwe cliënten en nieuwe markten. Marktpenetra<e Productontwikkeling Dezelfde soort producten en diensten voor bestaande (zorg)cliënten en (zorg)markten. Nieuwe producten en diensten voor bestaande (zorg)cliënten en (zorg)markten. MARKT Bestaand Is er groei in een nieuwe strategie gewenst voor de toekomst? Bestaand Nieuw PRODUCTEN & DIENSTEN Bron: I. Ansoff
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
12
Workshop 4
Indeling van het por0olio van de organisa2e (Boston Consul2nggroup Matrix) Productportfolio
(BCG-matrix)
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
13
De BCG-matrix is het bekendste model binnen de portfolio-­
analyse en is begin jaren zeventig ontwikkeld door de Boston
Consulting Group. Vanuit deze matrix kan de strategie van je
­producten worden bepaald. Bijvoorbeeld om een product vast te
houden, te oogsten, te desinvesteren of juist te bouwen aan een
product.
In de BCG-matrix worden producten beoordeeld op een tweetal
kenmerken:
1. Het relatieve marktaandeel dat het bepaalde product of
haar bedrijfseenheid heeft verworven ten opzichte van de
grootste speler in de markt.
2.De potentiële groei van de markt voor dat product of haar
­bedrijfseenheid.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
14
Op basis van de BCG-matrix kan een product zich in één
van de vier volgende categorieën bevinden:
Cash cow: hoog marktaandeel in een stabiele, volwassen
markt. Deze opbrengsten dienen gebruikt te worden om in
andere producten te investeren.
Het ideale ontwikkelingspad voor een
­product loopt van question mark, via star
naar cash cow. Sommige producten
­komen nooit verder dan question mark,
Star: een hoog marktaandeel in een groeimarkt. Met gerichte
investeringen dient men de voorsprong te behouden tot de
markt volwassen wordt en dit een cash cow wordt.
en worden dan wellicht een dog. Dat is
voor een organisatie een kostbare aangelegenheid. Het ideale ontwikkelingspad is
dat het product in plaats van geld kosten,
Question mark (ook wel Problem child of Wild cat): een klein
marktaandeel in een groeimarkt. Het is nog onzeker of dit een
star of een dog zal worden.
geld gaat opleveren. Dit geld wordt geïnvesteerd in een ander of nieuw product
dat zich nog in het stadium “question
mark” bevindt. Bedenk echter dat een dog
Dog: klein marktaandeel in een volwassen markt. Indien het
bedrijf geen strategisch belang bij dit product heeft, dient zij
haar af te stoten.
soms nodig is voor de continuïteit van de
cashcows en/of stars.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
15
Workshop 5
Concurrentieanalyse
Het concurrentiekrachtenmodel van Porter (1980) geeft inzicht in de
aantrekkelijkheid van de (deel)markt waarin je organisatie actief is.
Deze aantrekkelijkheid wordt niet alleen bepaald door de mate van
concurrentie van de huidige aanbieders. Porter onderscheidt daar­
om, naast de interne concurrentie, de concurrentie tussen bedrijven
binnen een (deel)markt, een viertal andere concurrentiekrachten die
de winstgevendheid en daarmee de aantrekkelijkheid van een deel­
markt op lange termijn bepaalt. Voor de zorg is het te adviseren een
toevoeging op het m
­ odel van Porter te doen, namelijk de invloed van de overheid.
Voor het vaststellen van de concurrenten en de geleverde producten binnen iedere
­afzonderlijke deelmarkt wordt de focus gelegd op het verzorgingsgebied van de organisatie.
Tip: Voor het uitvoeren van de analyse kan gebruik gemaakt worden van de input van
Z-org, CBS, VWS, SCP, RIVM en managers van de organisatie, die werkzaam zijn binnen de
betreffende (deel)markten.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
16
Krachtveld van concurrentie bepalen
Krachtenveld van concurren/e bepalen Invloed van de overheid   Items invullen   Items invullen Dreiging van nieuwe toetreders begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
17
Krachtenveld van concurren/e bepalen Onderhandelingsmacht van inkopers Onderhandelingsmacht van complementaire aanbieders   Items invullen  Items invullen 2 begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
18
Krachtenveld van concurren/e bepalen Onderhandelingsmacht van afnemers / cliënten   Items invullen Ik wil… Dreiging van subs/tuten   Items invullen 3 begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
19
Krachtenveld van concurren/e bepalen Onderhandelingsmacht van poortwachters   Items invullen   Items invullen Onderhandelingsmacht van toeleveranciers Concurren/edruk….   Samenva3end bepalen – beargumenteren of de concurren=edruk is toegenomen of afgenomen. begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
20
Workshop 6
Analyse van stakeholders & verwijzers
De relatie met stakeholders en verwijzers komt je niet aanwaaien, maar is wel van
levensbelang om een organisatie goed op de kaart te zetten. Om gericht en
­effectief relaties te beheren is wel goed inzicht nodig. Welke relaties – stakeholders
zijn van belang voor je organisatie? En waar moet de prioriteit gelegd worden? Zit­
ten er nog hiaten in je stakeholdermanagement? Een workshop stakeholders & ver­
wijzers is op de route naar verandering dan ook op zijn plaats.
Een stakeholderanalyse kunt je doen door bijvoorbeeld:
1. een scan van de stand van zaken van het stakeholdermanagment
in je ­organisatie. Meer over stakeholdermanagement link
‘hoe wat waar stakeholdermanagement’
2. een stakeholderanalyse met het model van Agle, Mitchell en Woods
3. de top tien van belangrijkste verwijzende partijen inventariseren
aan de hand van het aantal verwijzingen dat gedaan wordt.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
21
Stappen bij inrichting van stakeholdermanagement
Het stakeholder model (van Mitchel, Agle en Wood, 1977) geeft aan welke
­stakeholders de grootste prioriteit verdienen voor een organisatie.
Dit door hen te ­identificeren aan de hand van de eigenschappen die de relatie
kenmerken. Dit gebeurt door drie elementen:
1. De macht van de stakeholder om de organisatie te beïnvloedden
(heeft de macht om gebruik te maken van dwangmatige, nuttige of normatieve
middelen om haar wil op te leggen aan de organisatie.)
2. De legitimiteit van de relatie van de stakeholder met de organisatie.
Een algemene aanname dat de activiteiten van stakeholder gewenst, behoorlijk
en gepast zijn binnen de geldende standaard aan normen en waarden.
3. De urgentie van de aanspraak die de stakeholder maakt op de organisatie.
De mate waarin stakeholders eist, vraagt om onmiddellijke aandacht.
Meer informatie over dit model link
http://en.wikipedia.org/wiki/Stakeholder_theory
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
22
Workshop 7
Bouwen aan reputatie = anticiperen op verandering
Zorgorganisaties die gericht aandacht besteden aan hun omgeving en reputatie
doen het significant beter. Zo blijkt uit onderzoek. Bovendien helpt het organisaties
om zich voor te bereiden op de stelselwijziging in de zorg en de nieuwe Wmo.
Boogh onderzocht samen met In voor zorg-coach Bierma haar reputatie onder be­
langrijke verwijzers en ­partners. De uitkomsten van het onderzoek legden de basis
voor de opbouw van netwerken en relatiebeheer.
Christina Bierma is adviseur communicatie, marketing en reputatie in de gezond­
heidszorg. Tijdens haar studie Master Corporate Communication (MCC) aan de
Erasmus Universiteit (2006) ontwikkelde ze een reputatiemeetinstrument specifiek
voor de gezondheidszorg. Zij begeleidt zorgorganisaties in reputatieonderzoek en
management. Een mooi voorbeeld daarvan is Boogh.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
23
Tips en trucs reputatieonderzoek
1. Reken met het idee af dat ‘wij wel weten wat er buiten speelt’. Onderzoek
wat u werkelijk waard bent bij stakeholders.
2. Toon lef en ga echt aan de slag met verbeteringen.
3. Van oudsher zijn er allerlei contactlijnen met stakeholders opgebouwd.
Neem de effectiviteit hiervan eens kritisch onder de loep in je organisatie.
4. Uit onderzoek komt vaak naar voren dat stakeholders de visie van een
­organisatie nauwelijks kennen. Zorg voor een heldere visie en draag die uit.
5. Belangrijke producten zijn regelmatig niet goed bekend. De ReputatieScan
wijst uit op welke producten een organisatie herkend wordt en op welke
niet of minder.
6. Het verwijsproces is er voor de verwijzer! Richt het daarop in.
7. Het corporate communicatieplan staat in de top drie van succesvolle
­instrumenten van outperforming organisaties. Integreer de reputatie­
verbetering in dit plan en maak er werk van.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
24
Workshop 8
Positionering van de organisatie
Een actueel thema voor zorgorganisaties die zich door de veranderende vraag
richten op nieuwe (deel) markten of cliëntgroepen. Of voor organisaties die
­merken dat hun profilering sterker kan. Veelal vraagt het om een ander profiel dan
het bestaande. Bijvoorbeeld wanneer een verzorgingshuis ook thuiszorg in de wijk
wil aanbieden. Of wanneer een verpleeghuis ook ambulante revalidatie biedt.
In een workshop over dit thema zijn de volgende vragen op zijn plaats:
1. Wat zijn kwalificerende onderdelen van de organisatie?
Benoem de kwalificerende klantvoordelen, die belangrijk zijn om aan te
­voldoen. Deze zorgen echter niet voor onderscheidend vermogen ten opzichte
van de directe ­concurrentie.
2. Welke winnende onderdelen heeft de organisatie te bieden?
Onderscheidende/unieke klantvoordelen waarop de organisatie excelleert,
waarop je het van de concurrentie wint.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
25
3.Merkpersoonlijkheid
Beschrijf de persoonlijke elementen van de organisatie die zorgen voor de
­personificatie en het karakter van het organisatiemerk. Voorbeelden van de per­
soonlijke waarden die de organisatie typeren zijn: betrokken, attent, zakelijk, etc.
4. Wat is de kernbelofte die de organisatie aan haar klanten doet?
De belofte die de organisatie aan zijn doelgroep(en) maakt is gebaseerd op alle
bovenstaande uitkomsten.
Merkposi)onering Een korte profiel beschrijving van de organisatie
is heel handig bij de profilering. Dit is vaak geba­
seerd op de strekking van de visie, missie, en de
cliëntgroepen en / of markten waar de organisa­
tie zich op richt. Door een scherp merkprofiel re­
aliseert de organisatie bewust een bepaalde po­
sitie in de perceptie van klanten en
belanghebbenden.
Visie Toekomstvisie en trends die we voorzien Missie Fundamentele bestaansreden van de o rganisa+e PMC´s Keuze van belangrijkste Product-­‐Markt Combina+es Merk posi+onering Bewust realiseren van een bepaalde posi+e van de organisa+e in de percep+e v an klanten en concurrenten begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
Merkposi)onering Merkpositionering
Visie Toekomstvisie en trends die we voorzien Missie Fundamentele bestaansreden van de o rganisa+e PMC´s Keuze van belangrijkste Product-­‐Markt Combina+es 26
Merk posi+onering Bewust realiseren van een bepaalde posi+e van de organisa+e in de percep+e v an klanten en concurrenten begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Heroriëntatie op de strategische koers > Workshop 1 > Workshop 2 > Workshop 3 > Workshop 4 > Workshop 5 > Workshop 6 > Workshop 7 > Workshop 8 > Keuzes maken
27
Keuzes maken
Na het doorlopen van de strategische
­heroriëntatie door het management (plus
­belangrijke sleutelpersonen in het verander­
traject) is het belangrijk om keuzen te maken
en hierover te communiceren. Denk aan toe­
komstscenario´s, gekozen product / marktcom­
binaties, productportfolio, concurrentieanalyse
en natuurlijk de gekozen marktstrategie.
Voor het geheel is een samenvattend besluit­
document aan te raden. Bij Boogh is dit gemaakt
en vervolgens verwerkt in het strategisch plan
van Boogh zodat de koers voor meerdere jaren
is uitgezet.
• Van belang om de voortgang en uitwerking
tussentijds en tot slot te communiceren met
managers en medewerkers.
• Slot presentatie te geven over de uitkomsten.
• Een populaire versie van het strategisch plan
aan medewerkers, cliënten en wellicht stake­
holders uit te reiken.
Het Strategisch Meerjarenplan 2012-2015
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
De stap naar doen > Stappen/fasen
28
Deel III
De stap naar doen
betrekken bij de uitwerking. Dit door ondermeer
locale werkgroepen die ideeën t.a.v. relatiebe­
heer, profilering en marketing, samenwerking,
reputatie, product(innovatie) vormgegeven heb­
ben aangedragen. Zo dragen lopende of nieuwe
initiatieven in de praktijk bij aan het verkrijgen
van een betere marktpositie.
Na de strategische heroriëntatie komt de stap
naar doen. Die stap kan op verschillende manie­
ren genomen worden door organisaties. Om
maximaal draagvlak voor de verandering te krij­
gen, is er bij deze organisatie voor gekozen om
Stappen in voorbereiding ontwikkelingsfase de medewerkers te betrekken bij de uitwerking.
Voor deze fase zijn de onderstaande stappen,
voorwaarden, (leer)doelen en het proces om­
schreven. In twee themabijeenkomsten met alle
Ideeën • 
Analyse &
medewerkers van Boogh zijn ideeën gegene­
genereren selec&e van uit te werken reerd die aansluiten bij de strategische nieuwe
•  Frisse blik hoofdthema´s •  Oplossingen koers om marktgerichter te worden. En om zich
& kansen in die lijn ook te profileren.
Inventariseren •  Kiezen uit de ideeen •  Uitwerken vorm •  Coördina&e Samen uitvoeren Voor de uitwerking is er voor gekozen om de
stafafdelingen, teams / medewerkers intensief te
Klik voor
grote weergave
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
De stap naar doen > Stappen/fasen
29
Stappen/fasen
Stappen in voorbereiding ontwikkelingsfase •  Analyse & selec&e van uit te werken hoofdthema´s Inventariseren Ideeën genereren •  Frisse blik •  Oplossingen & kansen •  Kiezen uit de ideeen •  Uitwerken vorm •  Coördina&e Samen uitvoeren begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
30
Het ontwikkelen van (nieuwe) producten
De ontwikkeling van een nieuw product doorloopt een aantal fasen. Door die
­fasen uit te werken krijg je een soort ondernemersplan dat als spoorboekje helpt
om het product zorgvuldig te realiseren. Het schema dat je hier ziet biedt een heel
eenvoudige aanpak die je met een werkgroepje al snel kunt oppakken.
1. Wat is er voor het (nieuw) te ont­
wikkelen product van belang per
fase?
2. Denk daarbij na over wat nodig is,
hoe je het praktisch kunt
o­rganiseren,
3. en wat je hiervoor misschien zelf
kunt brengen of
4.wat je organisatie al op de plank
heeft liggen, dat je hiervoor kunt
benutten.
Belangrijke fasen bij uitwerking producten Onderzoek Analyse logis6ek Ontwerp Product -­‐ dienst Toets -­‐ Keuze Produc9e Logis9ek Verkoop -­‐ PR Inkomsten-­‐
kosten begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
31
Canvas model
Voordat je een product gaat ontwikkelen, of vernieuwen is het goed om jezelf een
aantal vragen te stellen. Met de antwoorden op deze vragen kun je inschatten hoe
haalbaar je product is, wat het kost en of het meerwaarde biedt. De vragen die je
hier ziet komen uit het Business Model Canvas, van Alexander Osterwalder wat je
daarbij goed kan helpen.
1. Key partners: met wie werken we samen?
2. Hoe benoemen we onze kernactiviteiten? Wat doen we – wat doen we dus niet.
3. Waarde propositie: waarin zijn we onderscheidend, wat is ons ´handelsmerk´?
4. Hoe regelen we onze klant contacten – de verkoop – en het relatiebeheer met
belangrijke partijen waar we iets mee willen?
5. Wie zijn onze klanten? Welke doelgroepen willen we benaderen?
6. Hoe gaan we het organiseren? Hoe richten we de commissie in?
7. Wat is logistiek nodig?
8. Inkomsten – en kosten: wat moet het opleveren aan marge, wat zijn de kosten­
posten?
> Zie Voorbeeldvragen-Business-Model-Canvas.pdf
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
32
Boogh en social design
Met de opkomst van de participatiemaatschappij verandert er
veel in de zorgwereld. Het uitgangspunt is dat iedereen actief
deelneemt aan de samenleving, ook mensen met een beperking.
Dat vraagt om innovatieve manieren om mensen met (een af­
stand tot de arbeidsmarkt) te ondersteunen. Afgelopen twee jaar
heeft Boogh haar dienstverlening om die reden uitgebreid, zodat
die optimaal aansluit bij de participatiemaatschappij.
Een mooi voorbeeld van participatie van Boogh zijn de producten
die het maakt onder het label BooghGoed. In deze presentatie
worden het doel van participatie, social design producten en de
doelgroep treffend weergegeven.
Hoe dat er in praktijk uitziet kun je zien in dit filmpje.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
33
Inleiding
Boogh
Boogh biedt begeleiding, behandeling, training en arbeidsre-in­
tegratie aan mensen met hersenletsel, een lichamelijke beperking
of chronische ziekte. Boogh heeft een antwoord gevonden op de
vraag hoe mensen met een beperking kunnen meedoen aan de
maatschappij.
inleidin
Boogh
Boogh bie
integratie
beperking
gevonden
kunnen m
BooghGo
BooghGoed
BooghGoed staat voor producten die ontworpen en gemaakt zijn
door mensen met hersenletsel, een lichamelijke beperking of
chronische ziekte. Ieder mens wil graag mee kunnen doen in de
maatschappij. Voor mensen met een beperking is dat vaak moei­
lijker. Door te werken aan BooghGoed producten leveren mensen
met een beperking, in eigen tempo en naar eigen vermogen,
weer een bijdrage aan de samenleving. Mooie producten maken
voor iemand anders zorgt ervoor dat ze trots zijn op hun werk en
het gevoel hebben er toe te doen.
BooghGoe
zijn door m
beperking
kunnen do
beperking
BooghGoe
in eigen te
aan de sa
anders zo
gevoel he
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
3 / 10
34
Boogh in haar kracht
Boogh
in
haar
kracht!
Mensgericht versus commercie
versus commercie
Het samenMensgericht
met cliënten
en ontwerpers werken aan producten
Het samen met cliënten en ontwerpers werken aan producten die bedoeld
die bedoeld
zijn de
voor
de verkoop,
zorgt
voor een
cultuuromslag
zijn voor
verkoop,
zorgt voor een
cultuuromslag
binnen
de
Niet alleen
de alleen
hulpvraag
persoonlijke doelen
van de
binnen dezorgorganisatie.
zorgorganisatie.
Niet
deenhulpvraag
en persoon­
cliënt staan centraal. Ook de vraag wat de organisatie en haar cliënten bij
lijke doelen
vandragen
de cliënt
centraal.
deDe
vraag
wat de
kunnen
aan destaan
maatschappij
speeltOok
een rol.
zorgorganisatie
verandert in een bedrijf dat inspeelt op de trends en wensen van de
­organisatie
en haar cliënten bij kunnen dragen aan de maat­
samenleving. Zonder daarbij de behoefte en doelen van cliënt uit het oog te
verliezen.
schappij speelt
een rol. De zorgorganisatie verandert in een be­
Kortom: diensten
maatschappij,
plaats
van alleen een
drijf dat inspeelt
op deverlenen
trendsaan
endewensen
vaninde
samenleving.
dienst leveren aan de hulpvrager.
Zonder daarbij de behoefte en doelen van cliënt uit het oog te
verliezen. Zorgorganisatie
Kortom: diensten
verlenen aan de maatschappij, in
in haar kracht!
plaats vanDealleen
een dienst leveren aan de hulpvrager.
zorgorganisatie doet waar zij goed in is: mensen begeleiden om verder
te komen in het leven en weer mee te doen in de maatschappij. Deze
zorggedachte wordt gecombineerd met een commerciële gedachte. Dit is
een beweging die een cultuuromslag teweeg brengt in de zorgsector.
Zorgorganisatie in haar kracht!
De zorgorganisatie
doetwordt
waartoekomstbestendig
zij goed in is:enmensen
begeleiden
De zorgorganisatie
staat in haar
kracht!
om verder te komen in het leven en weer mee te doen in de
maatschappij. Deze zorggedachte wordt gecombineerd met een commerciële gedachte.
Dit is een beweging die een cultuuromslag teweeg brengt in de zorgsector.
De zorgorganisatie wordt toekomstbestendig en staat in haar kracht!
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
35
4 / 10
De ontwerpers
de ontwerpers
BooghGoed werkt samen met ontwerpers
BooghGoed werkt samen met ontwerpers
BooghGoed werkt samen met
jongewerkt
ontwerpers
te komen
BooghGoed
samen met jonge om
ontwerpers
om te komen tot
mooie, nieuwe ontwerpen en producten. Deze vorm van werken
tot mooie, nieuwe ontwerpen
en producten. Deze vorm van
zorgt ervoor dat zowel de ontwerper als mensen met een
beperking zich verder kunnen ontwikkelen, op diverse gebieden
­werken zorgt ervoor dat zowel
de ontwerper als mensen met een
en elkaar (terug) in hun kracht zetten.
beperking zich verder kunnen
ontwikkelen, op diverse gebieden
Alexandra Huurman
Deze
collectie is tot stand gekomen in samenwerking met
en elkaar (terug) in hun kracht
zetten.
Alexandra Huurman, een enthousiaste, startende ontwerper met
een duidelijke eigen stijl. Ontdekkingen door experimenten en
anders kijken naar mogelijkheden van materiaal en techniek
vormen meestal een startpunt van de ontwerpen.
Alexandra Huurman
Toekomstigein
ontwerpers
Deze collectie is tot stand gekomen
samenwerking met
Boogh wil in de toekomst met verschillende andere ontwerpers
samenwerken om te
komen tot mooieontwerper
nieuwe ontwerpen met
en
Alexandra Huurman, een enthousiaste,
startende
productielijnen.
een duidelijke eigen stijl. Ontdekkingen door experimenten en
anders kijken naar mogelijkheden van materiaal en techniek
­vormen meestal een startpunt van de ontwerpen.
Toekomstige ontwerpers
Boogh wil in de toekomst met verschillende andere ontwerpers
samenwerken om te komen tot mooie nieuwe ontwerpen en
productielijnen.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
36
5 / 10
De producten
de producten
Gebruiksvoorwerpen
De producten uit deze collectie zijn met name gebruiksvoor­
Gebruiksvoorwerpen
werpen: sieraden, servies,
vaasjes, etc. Alexandra heeft haar eigen
producten uit deze collectie zijn met name gebruiksvoorwerpen:
stijl en kennis verwevenDe
met
de kennis en vaardigheden van de
sieraden, servies, vaasjes, etc. Alexandra heeft haar eigen stijl en
kennis
verweven
met degemaakt
kennis en vaardigheden
van de mensen
mensen met beperking.
Er is
gebruik
van materialen
en
met beperking. Er is gebruik gemaakt van materialen en
technieken die de cliënten
al kenden,
maar
diemaar
soms
opopzeer
technieken
die de cliënten
al kenden,
die soms
zeer
verrassende wijze zijn gecombineerd en gebruikt.
­verrassende wijze zijn gecombineerd
en gebruikt.
Toegepaste kunst
Toegepaste kunst De cliënten van Boogh maken onder andere schilderijen. Deze
zijn verwerkt tot een print die gebruikt is op stoffen.
De cliënten van Booghschilderijen
maken
onder andere schilderijen. Deze
Deze stoffen zijn vervolgens gebruikt in BooghGoed-producten.
schilderijen zijn verwerkt tot een print die gebruikt is op stoffen.
Deze stoffen zijn vervolgens gebruikt in BooghGoed-producten.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
BooghGoed zet mensen in hun kracht
De ontwerper in zijn/haar kracht
Voor een jonge, startende ontwerper is het niet eenvoudig om
een baan te vinden op de arbeidsmarkt. Zij moeten eerste werk­
ervaring opdoen en een portfolio opbouwen. BooghGoed biedt
hen een podium en kans om zich te ontplooien. Door samen met
mensen met een beperking producten te ontwerpen en creëren,
ontstaat er een interactie waar ontwikkeling centraal staat.
37
Bo
zet mense
De cliënt en medewerker in zijn/haar kracht
Voor zowel de cliënten van Boogh als onze medewerkers biedt
de samenwerking met ontwerpers een kans. Ze leren op een
­andere manier te denken en ideeën te ontwikkelen. Dit draagt
bij aan het leervermogen en de zelfredzaamheid van de cliënt
en de kennis en vaardigheden van de medewerker.
Bijdrage aan de maatschappij
De samenwerking biedt voor zowel de ontwerper als mensen met een beperking een kans om
­samen aan hoogwaardige producten te werken die een bijdrage leveren aan de maatschappij.
De o
Voor
vinde
portf
ontpl
ontw
staat
De c
Voor
same
denk
zelfre
mede
Bijdr
De s
bepe
een b
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
7 / 10
Boogh en social design > Inleiding > Boogh in haar kracht > Ontwerpers > Producten > BooghGoed zet mensen in hun kracht > Maatschappelijk verantwoord ondernemen
738/ 17
maatschappelijk
maatschappelijk
maatschappelijk
verantwoord
verantwoord
verantwoord
De samenwerking met BooghGoed
enondernemen
ontwerpers zorgt ervoor
ondernemen
ondernemen
dat beide in hun kracht komen te staan. Dit initiatief wordt onder­
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
steund door een aantal ondernemingen in het kader van maat­
De samenwerking
De De
samenwerking
samenwerking
met BooghGoed
metmet
BooghGoed
BooghGoed
en ontwerpers
en ontwerpers
enzorgt
ontwerpers
ervoor
zorgt
zorgt
datervoor
beide
ervoor
dat
in hun
dat
beide
beide
kracht
in hun
inkomen
hun
kracht
kracht
tekomen
staan.
komen
te
Ditstaan.
te
initiatief
staan.
Dit Dit
initiatief
initiatief
verantwoord
ondernemen
(MVO).
wordtschappelijk
ondersteund
wordt
wordt
ondersteund
ondersteund
door een door
aantal
door
een
ondernemingen
een
aantal
aantal
ondernemingen
ondernemingen
in het kader
in het
van
in het
kader
maatschappelijk
kader
vanvan
maatschappelijk
maatschappelijk
verantwoord
verantwoord
verantwoord
ondernemen
ondernemen
ondernemen
(MVO). (MVO).
(MVO).
webwinkel BooghGoed
www.booghgoed.nl
webwinkel
webwinkel
BooghGoed
webwinkel
BooghGoed
BooghGoed
Dazzling by van buuren
ETCDazzling
inbyCulemborg
Dazzling
byExpo
van
Dazzling
buuren
van
by van
buuren
buuren
www.booghgoed.nl
www.booghgoed.nl
www.booghgoed.nl
ETC Expo
ETC
inETC
Culemborg
Expo
Expo
in Culemborg
in Culemborg
designwinkel ‘Eindhoven’
Oudegracht
10
in Utrecht
designwinkel
designwinkel
designwinkel
‘Eindhoven’
‘Eindhoven’
‘Eindhoven’
Oudegracht
Oudegracht
10
Oudegracht
in Utrecht
10 in
10Utrecht
in Utrecht
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
39
Deel IV
Het pad naar de verandering
Zonder succesvolle cultuurverandering geen strategische ver­
nieuwing. Maar waarom is het toch zo lastig om veranderingen
door te voeren in onze organisatie of in het dagelijks leven?
Over het antwoord op deze vraag zijn al veel verandertheorieën
geschreven, die je organisatie kunnen helpen om te gaan met
het veranderend paradigma. Met vaak eenvoudige uitgangs­
punten ondersteunt dit management en medewerkers op het
pad van de verandering.
> Lees verder op de volgende pagina
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
40
Deze twee verandertheorieën & tips hebben Boogh in het veranderproces ge­
holpen. Ze bieden handvaten die eenvoudig toe te passen zijn in de praktijk.
1. Switch – veranderen als verandering moeilijk is. Gebroeders Heath. Zij geven
een routekaart voor het veranderen van menselijk gedrag, op basis van het
­verschil tussen verstand en emotie: met als metafoor de Berijder en de Olifant.
Switch legt uit, dat je voor verandering zowel de Berijder als de Olifant moet
sturen. De Berijder is in staat lange termijn doelen na te streven, de Olifant gaat
voor de emotie en de korte termijn doelen. Meer over deze theorie.
2. De theorie van John Kotter vertelt hoe je als team of organisatie om kunt
gaan met veranderingen en crisissituaties en zo nieuwe kansen kunt creëren.
Dit staat grappig beschreven in zijn boek Onze ijsberg smelt! dat gaat over
­verandering van groepen, teams en organisaties. Meer uitleg over het boek in
dit filmpje met veranderdeskundige Paul Bongers.
> Lees verder op de volgende pagina
Bekijk de film
Onze ijsberg smelt!
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
41
Switch
De Heath-broers hebben ontdekt dat succesvolle veranderingen
altijd hetzelfde patroon volgen, waarbij de ‘aanstichter van de
­verandering’ drie dingen tegelijkertijd doet. Om iemands gedrag
te veranderen moet je hun hart en hoofd beïnvloeden, maar ook
invloed uitoefenen op zijn of haar de situatie (omgeving).
Als het gaat om het hart en hoofd, doelen Dan
en Chip op de algemene psychologische wijs­
heid die zegt dat er in het brein voortdurend
twee onafhankelijke systemen actief zijn:
De Olifant: de emotionele kant, het deel van je­
zelf dat instinctmatig is, dat pijn en plezier voelt.
De berijder: de rationele kant, het reflectieve of
bewuste systeem waarmee je zaken afweegt en
analyseert en in de toekomst kijkt.
De metafoor van de Olifant en de Berijder geven
goed de spanning weer tussen emoties en ratio:
‘Boven op de Olifant zittend houdt de Berijder de
­teugels in handen en lijkt hij de leider te zijn. Maar de
beheersing van de Berijder is precair, omdat de Berijder zo klein is in vergelijking met de Olifant. Als de zes
ton zware Olifant en de Berijder het oneens zijn over
de richting zal de Berijder het altijd verliezen. Hij
wordt compleet overklast.’
> Lees verder op de volgende pagina
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
De Olifant - onze emotionele en instinctieve
kant - is vaak het zwakke punt bij veranderpo­
gingen: ‘hij is lui en schrikachtig, verkiest vaak het
snelle genot op korte termijn boven de resultaten
op de langere termijn’.
‘Veranderingen mislukken vaak omdat de Berij­
der de Olifant niet lang genoeg op de weg kan
houden om de bestemming te bereiken. De
hang naar directe bevrediging van de Olifant
staat recht tegenover de kracht van de Berijder:
de mogelijkheid om op lange termijn te denken,
te plannen en verder te denken dan alleen dit
moment (alles wat je huisdier niet kan, zeg maar)’.
Bij mislukte veranderpogingen is het overigens
niet altijd de Olifant met zijn enorme kacht die
de slechterik is. De Berijder heeft namelijk als
verlammende zwakheid dat het de neiging
42
heeft te gaan malen, alles grondig te analyseren
en dingen blijven overdenken, en (dus) niet
vooruit te komen. Om zaken te veranderen moet
je een beroep doen op zowel de Olifant als de
Berijder. ‘De Berijder voorziet je van de planning
en de richting en de Olifant geeft je energie. (..)
als Olifanten en Berijders samen in beweging
­komen, kan de verandering eenvoudig tot stand
komen.’
Een belangrijke bevinding van Dan en Chip
­Heath is dat zelfbeheersing (toezicht over jezelf,
een toezichthouder heeft dienst) geen onuitput­
telijke bron is, maar ‘op kan raken’. Beheerst ge­
drag is zwaar en zuigt je leeg. Het is volgens Dan
en Chip dan ook maar goed ook dat voor veel
dagelijkse gedragingen geldt dat ons gedrag
niet ‘onder toezicht gesteld’ is, maar meer auto­
matisch plaatsvindt (bijv. autorijden). Deze be­
> Lees verder op de volgende pagina
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
43
vinding is relevant voor veranderprocessen en doen Dan en Chip concluderen dat
verandering moeilijk is omdat mensen zichzelf uitputten: ‘als mensen dingen pro­
beren te veranderen, sleutelen zij meestal aan gedrag dat automatisch is gewor­
den, en het veranderen van zulk gedrag vraagt zorgvuldig toezicht van de Berijder.
Hoe groter de verandering die je voorstelt, hoe meer het zal vragen van de mense­
lijke zelfbeheersing. En als mensen hun zelfbeheersing uitputten, plegen ze een
aanslag op de mentale spieren die ze nodig hebben om creatief te denken, zich te
concentreren, hun impulsen te onderdrukken en door te zetten ondanks dreigen­
de frustratie of mislukking. Met andere woorden, ze putten de mentale spieren uit
die ze juist nodig hebben om een grote verandering teweeg te kunnen brengen.’
De Heath-broers stellen dat wat op weerstand lijkt vaak een gebrek aan duidelijk­
heid is. ‘Het is waar dat een ongemotiveerde Olifant een veranderingsplan ten
gronde kan richten, maar laten we niet vergeten dat de Berijder zo zijn eigen pro­
blemen heeft. Hij is een navelstaarder, een analyticus, een piekeraar. Als de Berijder
niet precies weet welke richting hij in moet slaan, laat hij over het algemeen de
Olifant gewoon rondjes lopen.’ Een belangrijk onderdeel van het patroon voor suc­
cesvol veranderen is dan ook dat als je mensen wilt veranderen, je hun de richting
kristalhelder moet aangeven.
> Lees verder op de volgende pagina
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
44
Het bovenstaande geeft een glimp van de kern ‘Pad’. Als je het Pad effent, maak je de verande­
van het boek Switch een driedelig raamwerk om ring waarschijnlijker, ongeacht wat er met de
succesvol je gedrag te veranderen:
Olifant en Berijder aan de hand is.
Stuur de Berijder: ‘Wat weerstand lijkt, is vaak
een gebrek aan duidelijkheid. Dus geef kristalheldere instructies.’
Dan en Chip zijn zich ervan bewust dat hun
raamwerk niet volledig is. Ze geven aan dat ze
met opzet veel goede inzichten over veranderen
hebben weggelaten ‘om het raamwerk eenvou­
Motiveer de Olifant: ‘Wat luiheid lijkt, is vaak
dig genoeg te houden om bruikbaar te zijn’.
oververmoeidheid. De Berijder kan niet lang op pure Ze beloven niet dat veranderen makkelijk wordt,
kracht de richting bepalen. Dus is het van cruciaal
maar willen het in ieder geval minder moelijk
belang dat je de emotionele kant van mensen erbij maken. ‘Om gedrag te veranderen moet je de
betrekt - zorg ervoor dat hun Olifant in beweging
Berijder aansturen, de Olifant motiveren en het
komt en meewerkt.’
Pad effenen. Als je alle drie tegelijkertijd kunt
doen, kun je indrukwekkende veranderingen
Effen het pad: Wat een mensenprobleem lijkt,
­bewerkstelligen, zelfs als je niet veel macht of
is vaak een situatieprobleem. We noemen de
middelen tot je beschikking hebt.’
­situatie (inclusief de omliggende omgeving) het
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het pad van de veranderingen > Switch > Veranderstrategie
45
Veranderstrategie
Voor wie meer over cultuurverandering in or­
ganisaties wil lezen zijn de boeken Verander­
management en Leiders in cultuurverandering
van Prof. dr. J.J. Boonstra een tip.
Een aantal kneepjes van het (verander)vak wor­
den meegegeven in deze presentatie uit zijn
collegereeks. Zoals de do´s and dont´s van een
Veranderingsstrategie:
In Leiders in cultuurverandering lees je hoe
­Nederlandse organisaties succesvol hun cultuur
veranderen en strategische vernieuwing realise­
ren. Voor organisaties in verandering is essentieel
dat de initiatiefnemers zich bewust zijn van hun
omgeving. Ze weten wat er speelt en voelen aan
wat mensen bezighoudt. In het deel drie van het
boek dat je hier (PDF Deel 3 Leiders in Cultuurver­
andering) aantreft lees je meer over hoe mensen
die leiding nemen, ongeacht hun rol of positie.
✗ Niet
• Blauwdruk • Top-down invoering
• Strakke planning
• Eenmalige ingreep
✓ Wel
• Ontwikkelen
• Samen vernieuwen
• Aandacht voor proces
• Vergroten leerver­
mogen
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
46
Tip! Managementsessies Verandermanagement
Boogh heeft het omgaan met veranderingen in de praktijk een duidelijk zichtbare
plaats gegeven in het veranderproces. Maandelijks wordt er een verandersessie
georganiseerd voor en soms ook door het management. Boogh heeft allereerst
een aantal nieuwe cultuurdragers benoemd en beoordeeld welke cultuurverande­
ring ze op hoofdlijn nodig acht. Nieuwe cultuurdragers heb je natuurlijk niet zo­
maar onder de knie, laat staan dat je de oude patronen snel kunt afleren.
Veranderen moet je dan ook leren en managers, staf en directie en bestuur spelen
daarin een sleutelrol, naast voortrekkers in de organisatie. Tijdens de veranderses­
sies van het management komen theorie, tips, veranderactiviteiten en de dagelijk­
se praktijk op tafel.
Voorbeeld presentatie voor een workshop Verandermanagement
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
47
Communicatie bij verandering
Communicatie van veranderingstrajecten is een
lastige opgave. Hoe bereik je de juiste mensen
met de juiste informatie? Kun je daadwerkelijk
houding en gedrag zodanig beïnvloeden dat
het de invoering van de verandering onder­
steunt? Het internet staat vol met theorie en tips,
maar waar begin je? In het verandertraject van
Boogh zijn hiernaast genoemde tools onder­
meer gebruikt. De presentaties zijn goed te ge­
bruiken voor een workshop over communicatie.
Zo ondersteun je het management en leidende
personen in het verandertraject.
Communicatie bij verandertrajecten
In voor zorg! maakte een praktische handreiking
voor het inrichten van zo’n communicatietraject.
Workshop communicatie in verandertrajecten
Boogh maakte een presentatie voor haar leiders
in verandering. Goed te gebruiken voor presen­
tatie aan je managementteam.
Workshop omgaan met weerstand in
­verandertrajecten
Weerstand belemmert het succes van je veran­
deringstraject. Goed om dit onderdeel tijdig op
te pakken en te managen.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het succes van planmatig werken > Tips
48
Het succes van planmatig werken
Planmatig werken is iets wat veel mensen lastig vinden. In de praktijk zie ik vaak
dat mensen het een beetje doen. Maar een beetje planmatig werken is niet plan­
matig werken!
In de praktijk zie je dat een beetje planmatig werken alleen maar veel gedoe geeft.
Het geeft gedoe omdat je niet precies inzicht en overzicht hebt in dat wat er
speelt en komen gaat. Verwachtingen worden hier­
door te vaak niet waargemaakt en activiteiten heb­
ben een langere doorlooptijd dan gepland.
Boogh heeft het verandertraject ondermeer ge­
werkt met een stuurgroep voor het toezicht en de
besluitvorming, met projectgroepen die een duide­
lijke projectopdracht hadden en een planning die
de rode draad vormde in de sturing.
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren
Het succes van planmatig werken > Tips
Tips:
1. Planmatige aanpak en uitwerking:
maak business plan / plan van aan­
pak en planning.
2. Heldere projectstructuur en lijnen:
met projectopdrachten en evalua­
ties.
3. Zorg voor ´The right people on the
bus´: zorg voor mensen met pas­
sende capaciteiten en kennis bij de
opdracht.
49
4. Biedt ondersteuning op het gebied
van communicatie en projectma­
nagement.
5. Creëer vroegtijdig draagvlak.
6. Schoenmaker blijf bij je leest dwaal niet te ver je oorspronkelijke
deskundigheden af.
7.Focus!
begeleiden
behandelen
trainen
re-integreren