n u m m e r 197 juli 2014 Ledenblad Nederlandse Melkveehouders Vakbond Een geslaagde Algemene Ledenvergadering In dit nummer: -Leverbot - Verslag Weidetop - Wijziging regelgeving opslagtanks diesel -Waterschapverkiezingen Een locatie centraal in het land, goede resultaten in het afgelopen jaar, gevulde koek bij de koffie en een gerenommeerde spreker in het middagprogramma. Prima ingrediënten voor een geslaagde Algemene Ledenvergadering van de NMV Helaas viel de opkomst wat tegen. Lag het aan het weer, lag het aan de datum? In ieder geval was dit wel de aanleiding voor de eerste kritische vragen van de dag. Datum Jarenlang heeft de NMV haar ALV in oktober gehouden. Totdat we er op werden gewezen dat dit statutair niet is toegestaan; de ALV moet in de eerste helft van het jaar plaats vinden. En dan zijn de mogelijkheden beperkt. Eerder dan maart is het niet mogelijk de jaarstukken klaar te hebben. En daarna zijn onze leden eigenlijk te druk op hun bedrijf. En dat is jammer, want het bestuur wil graag verantwoording afleggen, terugkijken op het afgelopen verenigingsjaar en samen met de leden de successen vieren. Jaarrede En successen waren er zeker zoals de voorzitter, Dirk-Jan Schoonman, in zijn jaarrede aangaf. Als eerste noemde hij de grote actie eind 2012 in Brussel die de aanleiding was voor Eurocommissaris Ciolos om een melkconferentie te organiseren waar allerlei stakeholders hun verhaal konden doen. Uit deze conferentie zijn weer initiatieven ontstaan waaronder het eerder dit jaar opgerichte Markt Monitoring Instituut. De EMB, waar de NMV lid van is, is sindsdien in gesprek gebleven met Ciolos. We zijn benieuwd wat voor moois daar nog uit voort komt mocht Ciolos tergkeren als Eurocommissaris voor Landbouw. De melkprijs vraagt onze voortdurende aandacht. Een hoge melkprijs is mooi, maar kostendekkend zijn is veel belangrijker. De DDB heeft na een uitgebreid onderzoek de kostprijs voor melkproductie in Nederland gesteld op 45 cent. Politieke successen In eerste instantie leek het erop dat de NMV bij de gesprekken over de nieuwe mestwet buitenspel gezet zou gaan worden. Het ministerie richtte zich volledig op mestverwerking. De NMV wilde juist de boer – boer afzet binnen een straal van 30 km behouden. Steeds weer is de NMV de discussie aangegaan met de politiek. En met resultaat. Vrijstelling binnen een straal van 20 km is opgenomen in een amendement van de wet. Op deze manier heeft de NMV het afgelopen jaar meerdere politieke successen behaald. Onderzoek, geen modellen Zo zijn er nog meer belangrijke pun- ten waar de NMV mee aan de slag is gegaan of nog mee bezig is. De voorzitter noemde o.a. de zoektocht naar alternatieven voor het bovengronds uitrijden van mest door proeven te doen met de triple spray. Maar ook onderzoek naar emissiebeperkende maatregelen zoals het aeromix-systeem en de excretienormen voor jongvee. En dan natuurlijk de ganzenproblematiek. De NMV zet zich in voor beleid gebaseerd op goed onderzoek en niet op modellen en aannames! Jaarverslag Aan de hand van foto’s presenteerde secretaris Irene van der Sar het jaarverslag. Zij noemde nog de gesprekken met melkfabrieken die lopende het jaar 2013 zijn gevoerd, Alle melkfabrieken hebben aangegeven dat zij er klaar voor zijn om de extra geproduceerde melk af te zetten, na het afschaffen van de quota. Financiën Penningmeester Tonny ten Vregelaar presenteerde het financiële deel. Hij gaf een korte toelichting op het resultaat van 2013 en nadat kascommissie-lid Wim Zonderland verslag had gedaan kon de ALV het bestuur decharge verlenen. Ook de door het bestuur voorgestelde begroting is goedgekeurd. Bestuursverkiezing Voor Niels Leerink brak toen het spannendste deel van de vergadering aan. Niels woont in Eibergen, heeft samen met zijn ouders 50 koeien en een groepsaccommodatie in maatschap èn hij had zich verkiesbaar gesteld voor het NMV- bestuur. Unaniem is Niels tot bestuurslid van de NMV gekozen. Hij zal waarschijnlijk het penningmeesterschap in de toekomst overnemen van Tonny ten Vregelaar. Mooi dat een jonge, ambitieuze boer het NMV-bestuur komt versterken! Actuele beleidspunten Een heftige discussie ontstond rond de toekomst scenario’s na het wegvallen van de quota. Dat we door het fosfaatplafond heen zullen gaan is vrijwel zeker. Maar wat dan? Krijgen we dierrechten? Gaat de grondprijs stijgen? Mestverwerking? Grondgebonden? Welke kansen liggen er eigenlijk om te groeien? Veel is nu nog koffiedik kijken. Daarom is het bestuur voornemens om na de zomer een aantal bijeenkomsten te organiseren rond dit thema. ZuivelNL In het middagprogramma gaf Folkert Beekman (secretaris van het Productschap Zuivel en waarnemend. directeur ZuivelNL) een presentatie over ZuivelNL. Begin juli zal de NMV als lid toetreden tot deze nieuwe ketenorganisatie. ZuivelNL is opgericht als antwoord op het opheffen van de productschappen. ZuivelNL zal zich gaan bezig houden met zaken die van belang zijn voor de gehele zuivelsector, maar die op vrijwillige basis niet of moeilijk van de grond komen. Het doel is de zuivelketen te faciliteren en versterken om zo de goede positie van de Nederlands zuivelsector in de wereld te handhaven. ZuivelNL is een vereniging van verenigingen. Er zijn maar drie leden; NZO, LTO en NMV. Individuele boeren kunnen geen lid worden. Maar het is geen gesloten club. Iedere organisatie die van belang is voor de zuivelsector, kan als partner erbij betrokken worden. In themagroepen zullen beleidsstukken worden opgesteld. Een groot aantal onderwerpen zullen worden opgepakt. Contributie aan ZuivelNL loopt volledig via de zuivelindustrie. LTO en NMV betalen geen contributie. Het overgrote deel van de melkveehouderij (meer dan 96%) betaalt mee. Daarnaast heeft ZuivelNL inkomsten uit diensten aan bedrijven. De personele bezetting van ZuivelNL zal veel kleiner zijn dan van het Productschap Zuivel. De begroting van ZuivelNL zal daarom ook kleiner zijn. Draagvlak is levensbelang Beekman benadrukte dat draagvlak voor een organisatie als ZuivelNL van levensbelang is. De vele kritische vragen en geanimeerde discussie bewees wel dat NMV-leden veel belangstelling hebben voor ZuivelNL en de gang van zaken zeker kritisch zullen volgen. Met een borrel en wat hapjes werd deze geslaagde Algemene Ledenvergadering 2013 afgesloten. POST PER EMAIL WILT U SNEL OP DE HOOGTE GEHOUDEN WORDEN VAN DE PERSBERICHTEN DIE DE NMV UITBRENGT? OF SNEL INFORMATIE TOEGEZONDEN KRIJGEN ZOALS BIJVOORBEELD OVER HETLAATSTE NIEUWS OVER TOEKOMST SCENARIO’S NA HET WEGVALLEN VAN QUOTA? HEEFT U AFGELOPEN MAANDEN NIETS ONTVANGEN VAN DE NMV PER EMAIL? MAIL DAN UW JUISTE E-MAILADRES NAAR [email protected] ZODAT WIJ UW E-MAILADRES KUNNEN REGISTREREN. DAN BLIJFT U BLIJFT OP DE HOOGTE VAN HET ALLERLAATSTE NMV-NIEUWS! 2 Leverbot behandelen via cascade Leverbotinfecties komen in Nederland regelmatig voor bij melkgevende runderen. Met management maatregelen is dit niet of niet geheel te voorkomen. Behandeling van de infectie is wel noodzakelijk, maar kan als er geen klinische verschijnselen worden gezien, worden uitgesteld tot de droogstand. In Nederland zijn voor de behandeling van leverbot bij rundvee verschillende producten geregistreerd, waarbij op de bijsluiter echter melkvee steeds wordt uitgesloten. Cascade Een oplossing voor dit probleem kan worden gezocht in de cascaderegeling. Deze regeling is beschreven in het Besluit Diergeneesmiddelen, maar een dierenarts mag geen reclame maken voor diergeneesmiddelen ingevolge de cascade. Bespreek deze mogelijkheid vooral met uw dierenarts. De dierenarts kan dan gebruik maken van een diergeneesmiddel dat in een ander EER-lidstaat is geregistreerd. Leverbotmiddelen Diverse leverbotmiddelen zijn geregistreerd en zouden via de cascaderegeling bij melkvee kunnen wor- den toegepast. FASINEX 240 met een wachttijd voor melk van 50 dagen en tot 48 uur na het afkalven is effectief tegen alle leverbotstadia. Dit middel kan men het beste gebruiken als men een koe droogzet. Leverbotmiddelen met de werkzame stof albendazol (diverse preparaten geregistreerd voor melkgevend rundvee; wachttijd voor melk 60 uur) zijn effectief tegen oude volwassen leverbotstadia. Leverbotmiddelen met de werkzame stof oxyclozanide (diverse preparaten geregistreerd voor melkgevend rundvee; wachttijd voor melk 72 uur) is ook effectief tegen oude volwassen leverbotstadia. Advies Neem voldoende management maatregelen om leverbotinfecties te voorkomen. Indien infectie heeft plaatsgevonden kan behandeling volgens de cascaderegeling plaatsvinden Zonder acute ziekteverschijnselen in het begin van de droogstand behandelen met FASINEX 240, Let goed op, de wachttijd van melk is 50 dagen en minimaal 48 uur na afkalven. Raadpleeg bij verdenking op tijd de dierenarts of de gezondheidsdienst voor dieren in Deventer. I&R Runderen Het Ministerie van EZ voert in Nederland de regeling I&R Runderen uit. Periodiek vindt er overleg plaats met de sector. De NMV neemt ook deel aan dit overleg. De belangrijkste uitkomsten hiervan willen wij met u delen. Kosten De kosten voor 2013 bedragen ruim € 3,3 miljoen en de inkomsten bedragen € 3,2 miljoen. Het resultaat is een negatief saldo van € 100.000,-. Dit negatief saldo wordt geaccepteerd en gecompenseerd uit de reserves van voorgaande jaren. Het vaste tarief voor een UBN is bijgesteld van €33,50 naar €19,-. Uurtarieven De fusie tussen AgNL en DR tot RVO.nl heeft ook gevolgen voor de toegepaste tarieven. Er zal niet meer van één uurtarief worden uitgegaan bij de berekening van de kosten. Dit uurtarief was voor 2013 vastgesteld op €103. Vanaf 1 januari 2014 zal er worden gerekend met 3 verschillende tarieven. Een laag tarief van €78, een midden tarief van €93,60 en een hoog tarief van €119,70. De uurgebonden kosten I&R zullen hierdoor gaan dalen omdat de meeste werkzaamheden in de lagere tariefgroepen vallen. De ICT kosten zijn echter niet langer in het uurtarief opgenomen. Deze worden apart per regeling berekend. Verwachting is dat de totale kosten I&R Rund gelijk zullen blijven. Bedrijfsregister Het is voor de diersoort rund nog niet verplicht de herkomst of bestemming digitaal (in het I&R systeem) te registreren. Het is wel verplicht deze informatie in de eigen administratie op te nemen. Elektronisch oormerken Nadat het voorstel voor de invoering van elektronische oormerken in Brussel is aangenomen zal het nog zeker 5 jaar duren tot daadwerkelijke invoering. Het zal echter geen verplichting worden. Wel moet het importerende land elektronische oormerken uit een ander land kunnen verwerken. Ook zullen er afspraken worden gemaakt over de voorwaarden die worden gesteld aan het elektronische nummer (nummering en techniek). 3 eHerkenning. Voor welk probleem is dit een oplossing? Op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland rvo. nl staat vermeld dat ondernemers vanaf 1 juli kunnen inloggen met eHerkenning. Tijdelijk kan men zowel met eHerkenning als met gebruikersnaam en wachtwoord inloggen, maar na verloop van tijd kan alleen nog maar eHerkenning worden gebruikt. Inmiddels hebben alle ondernemers een brief en een flyer van de RVO ontvangen met daarin uitleg over eHerkenning en hoe deze kan worden aangevraagd. Desondanks is de NMV niet erg te spreken over deze gang van zaken. We hebben dan ook een brief naar de leden van de tweede Kamer gestuurd waarin alle bezwaren tegen eHerkenning op een rij worden gezet. En dat zijn er nogal wat. • Er is geen overleg geweest • Ondernemers zijn te laat geïnformeerd • Informatie is verwarrend, onduidelijk en onvolledig • eHerkenning kan alleen worden aangevraagd via commerciële aanbieders • Extra administratieve lasten • Extra kosten • Slecht gekozen tijdstip voor invoering CDA kamerlid Jacco Geurts heeft inmiddels gereageerd op onze brief en aanvullende informatie gevraagd. De NMV vindt internetveiligheid uiteraard belangrijk maar heeft niet de indruk dat de huidige manier van werken niet veilig genoeg zou zijn. eHerkenning brengt weer extra administratieve en financiële lasten met zich mee. De meerwaarde van eHerkenning is volgens de NMV niet aanwezig. Uit de EMB nieuwsbrief van juni 2014 Elke maand publiceert de European Milk Board (EMB) een Nieuwsbrief. Deze Nieuwsbrief is in zijn geheel in het Duits en Engels te vinden op www.europeanmilkboard.eu of via www.nmv.nu. Klik op “Dossiers” en vervolgens op “EMB”. De Koebont streeft er naar elke maand een samenvatting van de meeste EMB-nieuwsberichten weer te geven. In haar voorwoord beschrijft Sieta van Keimpema, vice-voorzitter van de EMB, de gevaren die zij ziet in het vrijhandelsverdrag TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) tussen de EU en de VS. Haar conclusie: TTIP, nee dank u (N.B. op pagina 5 in deze Koebont staat een door o.a. Sieta van Keimpema opgestelde en door NMV medeondertekende brief aan het Financieel Dagblad over dit onderwerp) Europese verkiezingen in roerige tijden De Europese verkiezingen eind mei hebben geen grote verrassingen opgeleverd. Wel zal de opkomst van de Euro-sceptische partijen een nieuwe uitdaging betekenen voor het lobby- 4 werk van de EMB. Veel leden van de Landbouwcommissie van het Europees Parlement, waar de EMB goed mee heeft samengewerkt, zijn herkozen. Dit biedt hoop voor de toekomst. “Boeren zijn de verliezers bij het afschaffen van quota” Vijf jaar na het afschaffen van de melkquota in Zwitserland schetst Martin Haab, voorzitter van EMB-lid BIG-M, in een interview een somber toekomstperspectief voor de EU waar volgend jaar de quota worden afgeschaft. BIG-M heeft de laatste tijd veel genetwerkt met partnerorganisaties in Europa. De huidige melkprijs van gemiddeld 41 cent in de EU zal gaan dalen. En als die daling gepaard gaat met een crisis in Rusland en een stijgende melkproductie in Europa zal de melkprijs verder dalen dan indertijd in Zwitserland. Haab verwacht dat de melkprijs na het afschaffen van de quota zelfs onder 30 cent per kilo zal uitkomen. In het Zwitserland zonder quota was solidariteit tussen boeren ver te zoeken. ‘Freeriders’ profiteerden van de solidariteit van anderen. Begrijpelijk dat veel boeren zich richtten op hun eigen belangen. Regulering is in Zwitserland een gepasseerd station. Hoeveelheid, prijs en tijd van levering zijn in Zwitserland vaak niet contractueel vastgelegd, zelfs niet voor de periode van een jaar zoals wettelijk verplicht is. Ingezonden brief naar FD Dit is een ingezonden brief naar het Financieel Dagblad, medeondertekend door de NMV Voorstanders van het vrijhandelsakkoord tussen de VS en de EU, TTIP, betitelen in het FD van 10 juni 2014 het “verzet” van tegenstanders als “dogmatisch”. “Het chagrijn moet eruit”, aldus VNO-NCW-man Quaedvlieg. Alsof chagrijn ons grootste probleem is binnen de TTIP. We worden voor de TTIP ‘gesensibiliseerd’ met juichende mantra’s over honderdduizenden nieuwe banen en miljardeneuro’s extra inkomsten voor de EU per jaar. In opdracht van de EU uitgevoerd onderzoek van denktank CEPR, heeft echter al uitgewezen dat de groei van het BBP per jaar door TTIP zeer gering is (0,05%) terwijl er ook van de honderdduizenden nieuwe banen geen sprake is. Dezelfde retoriek als bij de introductie van de euro is van stal gehaald. TTIP wordt achter gesloten deuren bekonkeld door de Europese Commissie. Daardoor hebben we geen zicht op hoe de EU aan de VS wordt verkocht. Waar we wel zicht op hebben, is op de huidige wijze waarop voedsel in de VS wordt geproduceerd: Hormonen voor vleesproductie, hormonen voor het stimuleren van de melkproductie (BST), het reinigen van kippenvlees met chloor, genetisch gemodificeerde granen, het gebruik van veterinaire medicijnen die in de EU verboden zijn, minimale dierenwelzijnseisen, enz. De belofte van EU beleidsmakers dat ons voedsel hormoonvrij blijft, berust op een leugen door de ‘wederzijdse erkenning van standaards’ binnen de TTIP, waardoor een product dat voldoet aan de Amerikaanse standaards, ook in de EU op de markt mag komen. Dat leidt tot twee opties: onze standaards zakken naar het laagste niveau of we krijgen te maken met enorme concurrentievervalsing. Boeren in de regio met de hogere standaards (EU) en kosten verliezen uiteindelijk deze “race to the bottom” terwijl consumenten de garantie verliezen van GMO- en hormoonvrij voedsel. Tevens krijgen binnen TTIP buitenlandse investeerders de macht om overheden aan te klagen bij een private rechtbank; het Investor-to-State Dispute-Settlement (ISDS) body. Zo kunnen zij financiële compensatie eisen als ze vinden dat nieuwe wet- en regelgeving hun investering in beginsel belemmert en hun winsten verlaagt. Denk bijvoorbeeld aan het weigeren van een vergunning voor het boren naar schaliegas. In Canada heeft het Amerikaanse bedrijf Lone Pine Resources via het NAFTA verdrag ( vrijhandelsverdrag tussen de VS, Canada en Mexico, vergelijkbaar met TTIP) een schadeclaim van 250 miljoen Canadese dollar ingediend tegen de regering van de Canadese provincie Quebec, die boringen naar schaliegas vanwege risico’s voor het milieu en de drinkwatervoorziening voorlopig heeft verboden. Als TTIP er komt, zijn soortgelijke claims ook hier mogelijk. Zo heeft het Amerikaanse bedrijf BNK Petroleum al een vergunning om te boren naar schaliegas in delen van Midden Nederland. Mocht de Tweede Kamer besluiten om schaliegasboringen in Nederland niet toe te staan, dan kan dit Amerikaanse bedrijf een schadeclaim onder het TTIP verdrag indienen. Een nog groter gevaar is dat het TTIP verdrag straks een chilling effect heeft op de politiek, waardoor deze -uit angst voor hoge schadeclaims- bepaalde maatregelen ter bescherming van het milieu en de gezondheid niet meer durft te nemen. De rechten die het ISDS geeft aan buitenlandse investeerders, gelden exclusief voor hen en niet voor nationale bedrijven en geeft hen daarmee een voorkeurspositie wat het veelgeprezen level playing field de nek omdraait. Denk niet dat het om slechts enkele geïsoleerde zaken gaat: volgens de UNCTAD (United nations Conference on Trade and Development) liepen er eind 2013 568 zaken onder vergelijkbare vrijhandelsverdragen als TTIP, in 75% van de gevallen ging het om Europese en Amerikaanse bedrijven - 61 uit Nederland. Exorbitante bedragen worden geclaimd en toegekend: in 2012 in de zaak Occidental tegen Equador werd aan het bedrijf een compensatie van 1,77 miljard dollar toegekend. Is dit vooruitgang? Is ons juridisch stelsel zo onder de maat dat we buitenlandse investeerders de gelegenheid moeten bieden om bij private rechtbanken hun recht te halen? Moeten wij toestaan dat onze overheden op het gebied van nieuwe sociale- en milieuwetgeving zich in laten perken ten gunste van multinationale bedrijven? Zijn wij, de burgers van de EU bereid voor de retoriek van sprookjesachtige gouden bergen onze democratie op offeren? De feiten bewijzen dat van ‘dogmatisch verzet’ geen sprake is bij de ‘tegenstanders’. Fantasten en zelfverrijkers hebben de burgers van de EU – en zeker Nederland – al genoeg in de problemen gebracht om hen opnieuw dit kunstje te laten opvoeren. Sieta van Keimpema, voorzitter Dutch Dairymen Board Geert Ritsema, Campagneleider energie en grondstoffen Milieudefensie 5 Antibiotica gebruik; compliment aan melkveehouders De politiek kan tevreden zijn; de melkveehouderij is er vorig jaar opnieuw in geslaagd weinig antibiotica te gebruiken. Uit gegevens van de Autoriteit Diergeneesmiddelen (SDa) blijkt dat het gemiddelde antibioticagebruik in 2013 uitkwam op 2.8 dierdagdoseringen. Dit is zelfs een fractie lager dan in 2012 toen de melkveehouderij een reductie van 25% realiseerde tot 2.9 dierdagdoseringen. Spreiding Op basis van haar jaarrapportage constateert SDa niet alleen dat het gemiddelde gebruik van antibiotica in de melkveehouderij laag is. Zij stelt ook vast dat de spreiding in het gebruik tussen de melkveebedrijven onderling geringer is dan in andere sectoren. Naar verwachting neemt die spreiding de komende tijd nog verder af, doordat het selectief droogzetten van melkvee actief wordt gestimuleerd. Signaleringswaarde Uit de gegevens van de SDa blijkt dat melkveehouders nauwelijks meer derde keuze middelen inzetten. Tegelijkertijd is er een aanzienlijke verschuiving gaande in het gebruik van tweede keuze middelen naar eerste keuze middelen. Voor de SDa zijn de cijfers aanleiding om de signaleringswaarde voor antibioticagebruik in de melkveehouderij aan te passen. Die is nu vastgesteld op 4 dierdagdoseringen per jaar. Dat was 3 dierdagdoseringen per jaar. De actiewaarde blijft gehandhaafd op 6 dierdagdoseringen per jaar. Aeromix in onderzoek In het kader van de zoektocht naar het verminderen van de emissie van ammoniak heeft de NMV ervoor gezorgd dat er in de Generieke Maatregelen in het kader van de PAS de mogelijkheid is opgenomen om systemen als Aeromix in de RAV-lijst opgenomen te krijgen. Wat is Aeromix? Aeromix mixt drijfmest in kelders en silo’s met behulp van luchtbellen. In de mestkelder (of mestsilo) worden op de betonvloer PVC einddelen met uitlaten (flaps) aan tyleenslangen bevestigd. De slangen worden buiten de mestkelder op een gepatenteerde regelklep aangesloten. De drijfmest wordt daarbij elke dag kortstondig (ca. 9 minuten per flap) belucht. Hoewel het systeem primair ontwikkeld is voor het gemakkelijk en effectief kunnen mixen van (rundvee-) drijfmest bestaat de indruk dat het beluchten, naast de homogeniserende werking, ook andere neveneffecten heeft. In Iers onderzoek (Scully et al, 2007) is vastgesteld dat het mixen middels luchtbellen tot minder waterstofsulfide (H2S) uitstoot leidt dan wanneer de mest op een gangbare wijze met een mestmixer wordt gehomogeniseerd. Risicovolle H2Sconcentraties kunnen hiermee voorkomen worden. Mestgeur Gebruikers ervaren ook minder mestgeur in de stal en verwachten een geringere ammoniakemissie. De 6 indruk bestaat dat het beluchten een verandering tot gevolg heeft voor de biologische processen die er in de mest plaats vinden. Dit komt waarschijnlijk doordat de mest aeroob blijft (bevat zuurstof) en er geen rottingsprocessen op gang komen. Metingen De verkoper van Aeromix gaat komende zomer metingen aan het systeem laten verrichten op Dairy Campus om de ammoniak reductie in beeld te krijgen en het op de RAVlijst van erkende middelen te krijgen. Alvorens dit volgens de daartoe geëigende meetprotocollen uit te laten voeren, wil men eerst een bevestiging op basis van metingen dat er sprake is van gunstige neveneffecten. Zoals vermindering van uitstoot van Ammoniak, Methaan, H2S en stank. Hiertoe wil zij een proof of principle uit laten voeren in de meetunits van Dairy Campus, onder gecontroleerde omstandigheden. Weidetop: meer weidevogels en biodiversiteit Op 11 juni organiseerde de Vogelbescherming een bijeenkomst in de Rode Hoed in Amsterdam de Weidetop over weidevogels en biodiversiteit,. Deze bijeenkomst was onderdeel van hun campagne “Red de Rijke Weide” om in Nederland te komen tot 200.000 ha. bloemrijke weides. Johan van Gronden, directeur van het Wereld Natuur Fonds, gaf in zijn inleiding aan dat landbouw en natuur onderling verweven zijn en dat plattelandsnatuur in de vergetelheid is geraakt. Ook maakte hij zich zorgen over het feit dat we in vijftig jaar 5 miljoen broedparen zijn kwijtgeraakt. Dit probleem was volgens hem mede veroorzaakt doordat landbouw en natuur in het verleden van elkaar losgekoppeld zijn. Hij pleitte voor meer samenhang tussen landbouw en natuur. Zeker gezien de waarde van het Nederlandse landschap voor de weidevogels. Kruidenrijke weides De tweede spreker, Gijs Kuneman van het Centrum voor Landbouw en Milieu, liet weten dat de kruidenrijke weide prima past in de moderne melkveehouderij: “Kruidenrijk gras is gezonder voor koeien, er is minder antibiotica nodig en minder mest op het land. Betere gras- en kruidenmengsels zijn minder kwetsbaar voor ziektes en weersinvloeden. Aan de andere kant is de opbrengst lager. Kruidenrijke weides zijn echter prima inpasbaar in de zuivelketen, als markt en maatschappij hun bijdrage leveren.” Hij pleitte ervoor dat de melkveehouderij en de zuivelindustrie het voortouw namen om de biodiversiteit te vergroten. Ondersteuning Tijdens de forumdiscussie beaamt Frank van Ooijen van Friesland Campina, dat kruidenrijke weides inpasbaar zijn, maar dat dit niet van boven af opgelegd moet worden maar van onderen moet komen. Ook gaf hij aan dat melkveehouders al heel veel zaken opgelegd krijgen en het dus een keus van de melkveehouder zelf moet zijn en blijven om kruidenrijke weides te hebben. Ook Teunis Jacob Slob van de vereniging Natuurweide vindt het belangrijk dat goede voorbeelden niet alleen worden gepromoot, maar ook NMV actueel 10-6 TTIP strategievergadering 11-6 Weidetop 16-6 Generieke maatregelen 17-6 Bijeenkomst “Operational Group Melkveehouderij EIP” 18-6 Kennisplatform mestgassen 22-6 I&R bijeenkomst 23-6 Vee en Logistiek 24-6 The Milk Story: Mee-denkmiddag 25-6 Algemeen overleg Dierenwelzijn 25-6 Zuivelsymposium 26-6 Algemene Leden Vergadering (ALV) 30-6 ABRES ondersteund: “De ruim honderd weidevogelboeren die er nu al zijn moeten volop worden ondersteund en hun kennis moet worden verspreid. Ook de consument heeft een grote verantwoordelijkheid, die moet wel een duurzaam product willen.” Bas Rüter van de Rabobank pleitte ervoor dat er verdienmodellen ontwikkeld moesten worden, waardoor het aantrekkelijk wordt voor melkveehouders om serieus werk te maken van biodiversiteit. Hij dacht daarbij aan aantrekkelijke financieringen voor melkveehouders die “kruidenrijk boeren”. Maar daarvoor is het ook noodzakelijk dat de overheid meewerkt om deze groene financiering mogelijk te maken. Natuurlijke vijanden Predatie van de weidevogels bleef op deze Weidetop vrijwel onbesproken. Volgens de NMV is het onmogelijk om de goede stand van weidevogels te behouden, zonder dat er voldoende maatregelen genomen worden tegen de overmaat aan natuurlijke vijanden (predatoren) van weidevogels, zoals vossen, kraaien, meeuwen, ooievaars en roofvogels. Het eenzijdig de schuld leggen bij boeren door de Vogelbescherming draagt er niet aan bij, dat boeren gemotiveerd worden om mee te doen. 7 Stichting Meldpunt Klachten Banken hoopvol gestemd over ontwikkelingen renteswaps De Stichting Meldpunt Klachten Banken (voorheen Stichting Meldpunt Klachten Deutsche Bank) (www.stichtingmeldpuntklachtendb.nl) is vooralsnog tevreden met de laatste ontwikkelingen rond renteswaps. Op 4 juni heeft Minister Dijsselbloem laten weten dat de banken wat hem betreft nog één kans krijgen om de problemen op te lossen en dat Kifid (Klachteninstituut Financiële Dienstverlening) in de afhandeling van de klachten een rol zal krijgen met nadrukkelijke aandacht van de toezichthouder AFM (Autoriteit Financiële Markten). Een aantal weken geleden heeft het bestuur van de Stichting Meldpunt Klachten Banken overleg gehad met de AFM alsook met verschillende leden van de Tweede Kamer naar aanleiding van de vele renteswap meldingen. In dit overleg heeft de Stichting benadrukt dat er behoefte is aan een laagdrempelige geschillenregeling en instantie, zoals Kifid, om de gedupeerden van renteswaps te kunnen helpen. Uit de laatste berichten blijkt dat zowel de AFM als de Tweede Kamer nu ook op deze lijn zitten. De AFM wil dat banken snel in kaart brengen hoeveel van hun MKB-klanten niet goed zijn voorgelicht en mogelijk financiële schade lijden door hun renteswap. De banken zullen klanten hiervoor een passende oplossing moeten bieden. De AFM heeft verder laten weten dat zij door middel van steekproeven gaat controleren of dossiers correct worden opgelost. De AFM benadrukt dat zij wil dat de banken snel herstelacties uit gaan voeren en verwacht hierbij van de banken “zelfinzicht”. In deze discussie zal het, zoals de AFM noemt, gaan om het centraal stellen van de klant, wat een heel ander uitgangspunt is dan een strak juridische discussie. In het Financieel Dagblad van de afgelopen weken is volop aandacht besteed aan het gezag dat de AFM toont. Dat zowel de politiek als de AFM nu serieus de renteswap materie willen aanpakken en van de banken correcte oplossingen verwachten is voor duizenden renteswap bezitters goed nieuws. Op deze manier worden de banken gemaand om in de gevallen waarin duidelijk wat mis was in de advisering hierin een herstelactie te voeren en de klant niet in een jarenlang juridisch proces te sturen. Onjuist geadviseerd? Geef het aan! Ingeval een MKB-er meent onjuist te zijn geadviseerd door de bank, is het van belang dat hij of zij van zich laat horen. Door als meldpunt open te staan voor gedupeerden van renteswaps wil de Stichting de diverse problemen in kaart brengen zodat voor een ieder een passende oplossing wordt geboden. De Stichting wil de meldin- 8 gen coördineren zodat de procedure richting Kifid soepel en zorgvuldig plaatsvindt en kan daarbij wellicht als gesprekspartner van Kifid optreden. Daarbij kunnen gedupeerden via de Stichting deskundig advies inwinnen zodat hun belangen voldoende worden gewaarborgd. Immers, belangrijk is dat de ondernemer zich laat bijstaan in een dergelijke behandeling om niet dezelfde fouten te kunnen maken als bij het afsluiten van de renteswap. Dit betekent ook dat inzichtelijk wordt hoe de advisering (inclusief financieringsadvies) en informatieverstrekking er wél uit had moeten zien. Dit zodat er voor deze gedupeerden ook daadwerkelijk een goede oplossing en schadeloosstelling komt. Zowel gedupeerden die nog aan een swap vastzitten alsook gedupeerden van swaps die reeds zijn afgekocht, kunnen zich melden. De Stichting hoopt meer voor de gedupeerden te kunnen doen dan vooralsnog verschillende brancheorganisaties hebben bereikt. In de zomer van dit jaar moeten de banken al een eerste rapportage opstellen over hoe zij de problemen van de renteswaps zullen gaan aanpakken. De Stichting hoopt dat de gedupeerden van renteswaps hun stem laten horen en zich melden, zodat er ook voor hen een passende oplossing kan komen. Stichting Meldpunt Klachten Banken Harm Wiegersma, voorzitter Derk Jan Berends, secretaris Aanscherping uitrijdmethoden mest Recent heeft Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken het ontwerpbesluit in het kader van het vijfde actieprogramma Nitraatrichtlijn naar de Tweede Kamer gestuurd. In dit ontwerpbesluit is opgenomen dat het bovengronds, breedwerpig uitrijden van drijfmest of zuiveringsslib waarbij de mest in één werkgang wordt ondergewerkt per 2015 niet meer is toegestaan. Drijfmest mag alleen nog op bouwland worden uitgereden met één machine die de mest in een volledig gesloten systeem op of in de grond brengt en de mest direct onderwerkt. Deze maatregel wordt genomen om ammoniakemissie te verlagen in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof. Het gebruik van de sleepvoetmethode om drijfmest of zuiveringsslib uit te rijden op grasland, klei en veen wordt vanaf 2017 verboden. Om tegemoet te komen aan de zorg van ondernemers dat insnijding van de graszode op klei en veen tot schade aan de grasmat kan leiden, staat Dijksma aanwending op de bodem met een sleepslang- en sleepvoet- bemester nog wel toe. “De verdunning van de mest die daarbij nodig is resulteert eveneens in een aanvaardbare reductie van de ammoniakemissie”, aldus het ministerie. De NMV is verheugd dat het ministerie met deze uitspraak aangeeft open te staan voor alternatieve methoden. De inspanningen van de NMV om langs experimentele weg aan te tonen dat alternatieve bemestingsmethoden eenzelfde resultaat kunnen bereiken worden hiermee beloond. De onderzoeksresultaten moeten nu gaan uitwijzen dat deze methode werkelijk succes heeft. Waterschap verkiezingen 2015 Heeft u belangstelling? Meld u aan! Schoon en voldoende zoet water is voor iedere Nederlander belangrijk. Dat geldt zeker ook voor agrarisch ondernemers. Waterschappen hebben hierin een belangrijke rol. Daarom is het goed dat er in de besturen van de waterschappen landbouwzetels zijn. Geborgde zetel In ieder waterschapsbestuur zijn 7 tot 9 zetels gereserveerd voor landbouw, bedrijven en natuur. Iedereen die zich verbonden voelt met de land- en tuinbouw en de sector een warm hart toedraagt, kan zich kandidaat stellen. Het is belangrijk dat de agrarische sector met de juiste mensen op de juiste plek is vertegenwoordigd in de waterschapsbesturen. De verwachting is dat er in de toekomst een tekort aan geld komt. Om een sterke verhoging van de waterschapslasten te voorkomen zal er bezuinigd moeten worden. De bestuurders die de landbouwzetels bemensen zorgen voor de belangenbehartiging van boeren in de waterschappen. Belangrijk voor nu en voor de toekomst! Kandidaten gezocht In diverse waterschappen waaronder Wetterskip Fryslân en in Dren- the heeft de NMV samen met de NAV een geborgde zetel in het waterschapsbestuur. Hiervoor worden nog kandidaten gezocht. Heeft u een goed netwerk? Voldoet u aan de profielschets? Heeft u belangstelling? Meld u dan aan voor 16 juli aanstaande. Dit doet u door het sollicitatieformulier op de website van LTO in te vullen en te verzenden; http://www.ltonoord.nl/water/waterschapsverkiezingen2015. Hier vindt ook meer informatie over de procedure en een profielschets. U kunt zich alleen kandidaat stellen voor het waterschap waarvan u zelf ingezetene bent. Waarschuwing Recent hebben Russische autoriteiten de voorwaarde voor export naar de Russische markt aangescherpt. Onder meer voor boerderijmelk zijn scherpere eisen gesteld. Zo geldt voor tetracycline in boerderijmelk een norm die 10 keer scherper ligt dan de EU-norm. Bij overschrijding van deze strengere norm wordt bovendien verlangd dat de zuivel onderneming een analyse uitvoert van de oorzaak van de overschrijding. Ook dienen de eindproducten, waarin deze melk is verwerkt, te worden getraceerd. Tetracycline wordt het meest gebruikt bij tussenklauwontsteking en nageboortecapsules. Het is dan ook zeer belangrijk dat de wettelijke wachttermijn bij het gebruik van diergeneesmiddelen in acht wordt genomen. Zeker gezien het exportbelang van zuivel, en om kortingen voor overtredingen te voorkomen. Houd je aan de wachttijd voor melk van behandelde koeien! 9 Nieuwe regels voor uw dieseltank na 1 januari 2015 Heeft u een bovengrondse tank voor dieselopslag? Dan krijgt u te maken met de nieuwe overheidsregels voor veiligheid en milieuwetgeving. Op landbouwbedrijven vallen dieseltanks onder het Activiteitenbesluit. certificaat en die door het ontbreken van een mangat of inspectieopening niet inwendig kan worden geïnspecteerd, moet uiterlijk 1 januari 2015 buiten gebruik worden gesteld. Activiteitenbesluit Vanaf 1 januari 2015 moeten alle tanks volgens het Activiteitenbesluit zijn voorzien van een tankcertificaat en een installatiecertificaat. Daarnaast wordt een vijftien jaarlijkse keuring vereist. Het hebben van een tankcertificaat alleen is niet voldoende, omdat dit niet het inhoud-meetsysteem, de overvulbeveiliging, de antihevelvoorziening en de locatie van de tank omvat. Er zijn veel bedrijven die een dieselolietank met tankcertificaat kunnen leveren, maar slechts een beperkt aantal bedrijven is gecertificeerd voor het installeren van een dieselolietank en afleverinstallatie. De installatie van een nieuwe dieselolietank (of herkeuring van een al bestaande tank) mag alleen worden uitgevoerd door een erkend installatiebedrijf en moet gebeuren volgens de BRL-K 903. Bij het in gebruik nemen van de tank krijgt u van het installatiebedrijf een installatiecertificaat en een tankcertificaat. Op basis van deze certificaten kan de gemeente beoordelen of de tank goed is geïnstalleerd en of de tank voldoet aan de kwaliteitseisen. U kunt van de tankleverancier eisen dat de tank voldoet aan de PGS 30. Dubbelwandige of enkelwandige tank Zowel voor een dubbelwandige tank als voor een enkelwandige tank worden een KIWA-certificaat en een KIWA-installatiecertificaat afgegeven. Voor een enkelwandige tank moet ook de lekbak zijn voorzien van een geldig certificaat. Als er wordt gekozen voor een dubbelwandige tank is het niet verplicht een opvangbak te plaatsen, mits de tankinhoud kleiner is dan tien kubieke meter. Alvorens de dubbelwandige tank in gebruik wordt genomen, moet de ruimte tussen de twee wanden door of namens KIWA worden beproefd. Welke tank geschikt is voor uw bedrijf, is afhankelijk van verschillende factoren. Uw tankleverancier of gecertificeerd installatiebedrijf kan u hierover advies geven. Installatiecertificaat Wanneer een nieuwe tank na 1 januari 2000 is aangeschaft en u hebt wel een tankcertificaat, maar bent niet in het bezit van het installatiecertificaat, dan is het niet noodzakelijk om de tank te vervangen. Nu kunt u ervoor kiezen om een (dure) installatiekeuring uit te laten voeren door een BRL-K 903-gecertificeerd bedrijf om uw tankinstallatie alsnog te voorzien van een tankinstallatiecertificaat. Let op: een bovengrondse tank die voor 1 januari 2000 in gebruik is genomen of niet is voorzien van een tank- 10 Gecertificeerde bedrijven De inspectie en het onderhoud van een tank moeten worden verricht door KIWA-gecertificeerde bedrijven. Adressen van deze bedrijven kunt u vinden op www.kiwa.nl. Bodemonderzoek Bij het verwijderen of voor de eerste ingebruikname van een bovengrondse tank voor de opslag van diesel of afgewerkte olie is het laten uitvoeren van een bodemonderzoek noodzakelijk. Afhankelijk van de wetgeving die op uw situatie van toepassing is, kan ook bij verplaatsing of vervanging van de bovengrondse tank een bodemonderzoek verplicht zijn. Neem daarom bij het plaatsen, verplaatsen, vervangen of verwijderen van een brandstoftank altijd eerst contact op met uw gemeente. Bron: Grondig, september 2013 Provinciale natuurvisie In de nieuwe Natuurbeschermingswet worden de verantwoordelijkheden van de provincies aanzienlijk uitgebreid. De provincies krijgen een meer centrale rol bij de uitvoering en vormgeving van het natuurbeleid. Een provinciale natuurvisie, waarin de strategische hoofdlijnen van het beleid zijn geschetst, wordt een van de nieuwe provinciale instrumenten. Per provincie zijn de Agrarische Natuur Verenigingen tot collectieven gevormd. Deze moeten lokaal met andere organisaties bijdragen tot een samenhangend landschap en natuurbeleid. Het aantal collectieven kan per provincie verschillen. Zo zijn er in de provincie Gelderland drie collectieven gevormd. Verder heeft de provincie Gelderland eind mei een bijeenkomst georganiseerd met de agrarische natuurverenigingen en andere organisaties die betrokken zijn bij landschap en natuur om elkaar nader te leren kennen. Ook de NMV was hierbij aanwezig. Dit was nog een verkennende bijeenkomst om te bekijken waar mogelijkheden tot samenwerking liggen. In november komt er een vervolg. VAN DE VOORZITTER eHerkenning: de dubbele MKB-moraal van de regering “Leert de overheid het dan nooit?,” vroeg ik me af toen de brief van RVO op de deurmat viel over het invoeren van eHerkenning. En met mij waren veel boeren onaangenaam verrast. De gewraakte brief kwam half juni, met de boodschap dat het vanaf 1 juli niet meer mogelijk is met de bestaande methodes in te loggen en gegevens door te sturen. De brief vermeldt dat in 2012 de wet Markt en Overheid is ingegaan. “Eén van de kernpunten van deze wet is dat de overheid zich niet onder ongelijke voorwaarden als concurrent van het bedrijfsleven mag gedragen. Dat geldt ook voor inloggen op websites van de overheid om zaken te doen, zoals u dat bij ons doet op mijn.rvo.nl.” Een werkend systeem wordt dus aan de kant geschoven. In de begeleidende folder alleen maar foto’s met lachende boeren, die het blijkbaar fijn vinden om te mogen gaan betalen voor eHerkenning. Wie probeert om de achtergrond van deze wet te begrijpen, komt bij de “Handreiking Wet Markt en Overheid”. In deze 47 pagina’s tellende toelichting wordt ingegaan op de noodzaak en de uitvoering van de wet. Het meest opvallende is wel dat een begeleidende klankbordgroep voor de opstelling van de handreiking uitsluitend bestond uit ambtenaren van verschillende ministeries, provincies, gemeentes en waterschappen. Geen enkele vertegenwoordiger van het (landbouw) bedrijfsleven. Men heeft z’n eigen feestje gevierd, zonder ondernemers die ervoor moeten gaan betalen, erbij te betrekken. En deze wet gaat over de verbinding tussen markt en overheid?... Terug naar de wet: Wat heeft inloggen bij een overheidsdienst te maken met “oneerlijke concurrentie” voor het bedrijfsleven? Als ik in het voorjaar mijn gecombineerde opgave doe, dan is dat een verplichting die is opgelegd door de overheid, waar geen enkel commercieel belang bij komt kijken. Ten principale moeten dat soort door de overheid opgelegde verplichtingen gespeend blijven van commerciële belangen van derden. Want waarom dan niet ook de burger laten betalen voor het gebruik van DigiD? Stel je eens voor dat die binnenkort ook moet gaan betalen om zijn belastingaangifte te mógen doen. Wat gaat dat opleveren aan verzet, krantenkoppen en Kamervragen? Er is daarom sprake van rechtsongelijkheid voor kleine ondernemers. Het midden- en kleinbedrijf is en blijft een belangrijke bron van inkomen voor de overheid, ook (juist) in deze 11 tijden van crisis. Dit kabinet roept ook continue dat het MKB belangrijk is voor onze economie, maar smoort datzelfde MKB met een stroom van regels en extra kosten waar geen einde aan komt. Daaruit spreekt een dubbele moraal. eHerkenning waar je voor moet betalen is niet uit te leggen en geen oplossing voor een probleem. Het is vooral een manier om weer geld uit ondernemers te trekken en moet wat de NMV betreft zo snel mogelijk van tafel. Als de regering echt iets wil doen voor het MKB dan blijft de DigiD-methode of de gebruikersnaam en wachtwoord gewoon bruikbaar. Als ze dan gelijk de accijnsverhoging terugdraait en rode diesel weer invoert, dan wil ik geloven dat ze ook echt meent wat zij zegt te willen doen: Het MKB vooruit helpen. Dirk-Jan Schoonman, voorzitter NMV Agenda 18 augustus NMV-bestuursvergadering om 20.00 uur in De Schakel, Nijkerk. 15 september NMV-bestuursvergadering om 20.00 uur in De Schakel, Nijkerk. Op de NMV-site www.nmv.nu vindt u actueel nieuws Adressen NMV Secretariaat NMV De Brenk 1a, 4031 JL Ingen tel. 0344-655336 email [email protected] www.nmv.nu Contactpersonen NMV Groningen: Steef Pronk, De Wilp, 0594-642922 De NMV op beurzen Onlangs stond de Nederlandse Melkveehouders Vakbond op de Landbouwbeurs in Halle. Dit was de eerste keer dat deze beurs werd georganiseerd. Beurzen zijn een uitstekende gelegenheid voor het NMV-bestuur om leden te ontmoeten en met hen over allerlei zaken rondom melkveehouderij te praten. Als bestuur willen wij graag weten welke zaken spelen onder onze leden, wat de leden belangrijk vinden en waar we onze energie (en onze pijlen) op moeten richten. Daarom vindt de NMV contacten met leden zo belangrijk!! En daarom staan we op beurzen. Bent u niet in Halle geweest? Dit najaar staat de NMV nog op de volgende beurzen: Hardenberg 29, 30 en 31 oktober Gorinchem 25, 26 en 27 november Leeuwarden 10, 11, 12 en 13 decemberw Wij hopen u op een van deze beurzen te mogen ontmoeten !! Drenthe: Johan Inberg, Koekange, 0522-451125 Friesland: Harm Wiegersma, Rinsumageest, 0511-421083 Flevoland: Laurens van Bavel, Zeewolde, 036-5228630 Noord-Overijssel: Lammert van Dijk, Kampen, 06-10634335 Oost-Nederland: Marion Logtenberg, Baak, 0575-441504 Rivierengebied: Peter van Beest, Lienden, 0344-662334 Gelderse Vallei/Utrecht-Oost: Wim Verbeek, Renswoude, 06-53507103 Noord-Holland Noord: MAINEnergie heeft inmiddels veel NMV-ers als vaste klant. De kracht van MAINEnergie zit in het persoonlijke contact en het vertrouwen van de klant. Onze zakelijke klanten profiteren niet alleen van onze gunstige tarieven, maar ook van onze service en advies op maat van hun eigen persoonlijke accountmanager. Als u klant wordt bij MAINEnergie profiteert u van onze scherpe tarie- ven en onze overstapservice. Wij nemen alle administratieve rompslomp uit handen en verzorgen de totale, naadloze overstap. Hierdoor blijft u te allen tijde verzekerd van levering van stroom en gas. Wilt u net als vele andere collegabedrijven profiteren van scherpe energietarieven? Neem dan contact op met het Sales team van MAINEnergie. U kunt ons telefonisch bereiken op 088 - 08 09 000 of per e-mail via [email protected]. Sjaak Ruyter, Schagen, 0224-297156 Jan Galesloot, Weesp, 0294-253447 De Ronde Venen: Rene Wahle, Zevenhoven, 06-10648997 Krimpenerwaard en Lopikerwaard: Chiel Markus, Papekop, tel. 0348-565588 Zuid-West: Marius Bouwmeester, Bosschenhoofd, 0165-317667 Maaskant, Limburg en Zuidoost-Brabant: Hans Geurts, Veulen, 0478-541592 U kunt zich aanmelden als lid of informatie aanvragen via de contactpersonen of bij het NMV-secretariaat. Wilt u een belangenbehartiger die wet- en regelgeving voor u in de gaten houdt? Wilt u dat uw mening gehoord wordt? Wilt u direct invloed kunnen uitoefenen op het beleid van de NMV? Grijp dan nu de kans! Word lid van de NMV! Zodat u met een gerust gevoel uw bedrijf kunt runnen. Voor jonge melkveehouders onder de 35 jaar is er een speciale actie: Schrijf je nu in en word een jaar lang gratis lid van de laagdrempelige belangenvereniging NMV. Je ontvangt dan maandelijks ons ledenblad Koebont en een NMV-bodywarmer! Wanneer u uw collega lid maakt, ontvangt u ook een bodywarmer. Geef u op bij het NMV-secretariaat, tel. 0344-655336 of via onze site www.nmv.nu. De NMV-bodywarmers zijn ook te bestellen. Ze kosten € 35,- per stuk, de verzendkosten bedragen € 7,50. Verkrijgbaar in de maten M t/m XXXL Foto ‘Koebont’: Roeland Koning 12 De NMV voor én door melkveehouders. Uw inkomen en belang is onze prioriteit! LEDENACTIE Gooi- en Vechtstreek:
© Copyright 2024 ExpyDoc