STEM KUNST - ksonieuws

Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs
februari 2014
STEM KUNST
‘…het werkelijkheidsscheppende, dienende, bij uitstek realistische karakter van de architectuur
verlangt hartstochtelijk naar het illusoire, onbruikbare en fictieve karakter van de kunst…. Bij
de onafscheidelijke relatie tussen architectuur en kunst ontstaat een schitterend schouwspel….’
Cassiman, Bart, De architectuur en het beeld, naar aanleiding van een tentoonstelling over het werk van Robbrecht Daem Architecten, De Singel Antwerpen,1989.
Begin 2002 keurde het Vlaamse Parlement het zgn. ‘themadecreet’ goed. Hierdoor ontstond o.a. de verplichting
om voor het specifiek gedeelte van de opleidingen in het secundair onderwijs specifieke eindtermen (SPET) te
formuleren. Na een lange voorgeschiedenis (zie kadertekst) organiseerde AKOV pas tijdens het vorige schooljaar
aparte ontwikkelcommissies voor muziek, dans, drama en beeld-media, de verschillende specifieke studiedomeinen
van het kunstsecundair onderwijs.
Tot onze verwondering kreeg “het architecturale” een
naamsverandering geïntroduceerd en het begrip
aparte commissie, los van het studiegebied beeld
architectuur omgedoopt tot ‘Ontwerpwetenschappen
waarbinnen sinds jaar en dag secundaire richtingen met
en Ontwerpkunde’.
een architecturaal accent worden ingedeeld.
AKOV
Onze argwaan bleek gegrond want bij de start
de
van de commissie architectuur werd reeds een
wetenschappelijke componenten in die mate deel
argumenteerde
vaststelling
dat
deze
ommezwaai
technische,
vanuit
wiskundige
en
uitmaken van studierichtingen zoals Architecturale
Vorming en Architecturale en Binnenhuiskunst dat het
Op 18 januari 2002 keurde het Vlaamse Parlement
profiel van die opleidingen niet langer als ‘artistiek-
het zgn. ‘themadecreet’ goed. Hierdoor ontstond o.a.
creatief’ kan worden omschreven.
de verplichting om voor het specifiek gedeelte van
De competenties die wel zouden ontwikkeld worden,
de opleidingen in het secundair onderwijs specifieke
ziet men liever geënt op de stam van ontwerppraktijk in
eindtermen (SPET) te formuleren. Het initiatief hiertoe
het hoger onderwijs.
ligt bij mandaat van de overheid bij het Agentschap
Middelbare studies in het huidige KSO die in hun
voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming (AKOV).
curriculum architecturale en aan architectuur verwante
Erg spetterend is dat tot op vandaag niet verlopen
lessen en opgaven krijgen, wil men een STEM-profiel
want enkel voor het specifieke gedeelte van
(Science-Technology-Engineering-Mathematics)
ASO studierichtingen zijn die SPET al ontwikkeld.
aanmeten en daarmee gaan wij manifest niet akkoord.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 1/8
Omwille van de volledigheid: de SPET voor topsport
voor beroepen en onderwijsopleidingen bepalend zal
ASO gelden ook voor topsport TSO. Voor alle andere
zijn in de toekomst.
studierichtingen binnen TSO en KSO moeten de SPET
Het mag tot enige verwondering leiden dat een
nog worden geformuleerd.
studieprofiel KSO zijn ontstaan dankt aan hervormingen
Om tot het opstellen van SPET te komen, hanteert
binnen een totaal anders georiënteerde opleidingsvorm
men studieprofielen. Ook het definiëren van die
die het DKO is (was?) en dat terwijl parallel met dit
studieprofielen is AKOV-materie waarbij ‘deskundigen’
toch al ingewikkelde kluwen de locomotief van de
worden geraadpleegd. De bedoeling is dat men komt tot
hervormingen binnen het secundair onderwijs onder
een omschrijving van de algemene kenmerken van een
stoom begon te komen.
wetenschapsdomein met een verdere concretisering
Veel vragen met betrekking tot de toekomst van
van de profielcomponenten die representatief zijn voor
wat voorlopig nog KSO wordt genoemd en de
het betreffende domein. Volgt u nog?
plaats/mogelijkheden
Eind december 2008 wordt de wereld verblijd met
middelbare opleidingen binnen een nieuw te creëren
een ministerieel rapport omtrent de inhoudelijke
onderwijsstructuur staken de kop op.
van
deze
schitterende
vernieuwing van het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO).
Het rapport kreeg de naam “Verdieping/Verbreding”
mee en was de aanzet naar een nieuw decreet DKO.
In de daarop volgende jaren wordt de hervorming van
het DKO meer geconcretiseerd en ontstaat in de loop
van het schooljaar 2010-2011 uit het samenbrengen
van ‘conceptgroepen’ een studieprofiel dat meteen
ook de generieke competenties vastlegt voor alle
opleidingsvormen binnen het KSO, met uitzondering
van Ballet.
Het kader waarbinnen de nieuwe benadering vorm
krijgt, is de Vlaamse kwalificatiestructuur (VKS) zoals die
‘…de cultuurwaarde van de objectruimte die de ‘architect’ creëert, is steeds groter dan haar subjectwaarde.
De culturele meerwaarde is op een eigentijdse wijze weergegeven in de wereld van het beeld. Binnen het
beroepsdomein van de ‘architectuur’ is de ruimte wegens haar materieel wezen altijd beeldend en het is
duidelijk dat de architect meer beeldbewust en dus beeldkritisch zal handelen.’
VLOR, Raad Secundair Onderwijs, Commissie KSO-Beeldende kunsten, Omgevingsanalyse van het studiegebied Beeldende Kunsten KSO – Architectuur, uit §4:
domeinspecifieke kader, Brussel, 2008.
REF: RSO/KSO/BK/KST-RLE/DOC/002.
Reeds in de oudheid werden ideeën gevormd over de rol en de betekenis van architectuur. Uiteraard had men toen
ook al door dat deze discipline niet los te koppelen is van technisch inzicht om tot een degelijk bouwwerk te komen
(firmitas) en besteedde men aandacht aan het functionalisme bij het ontwerpen van gebouwen en voorwerpen
(utilitas), maar steeds gelieerd met een derde principe nl. schoonheid (venustas). Binnen deze drie principes bestond
geen rangorde maar wel een uitgebalanceerd evenwicht.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 2/8
Niet alleen vanuit historische interesse of antiquarische waarde wordt een werk van voor onze jaartelling zoals ‘De
Architectura’ van Vitruvius nog geciteerd, gelezen en vertaald. Het zal dan ook wel niet toevallig zijn dat onderstaande
schets wordt teruggevonden op de blog van een hedendaagse architectuurstudente:
In tal van vulgariserende maar ook in gespecialiseerde schriftelijke en elektronische publicaties vindt men steevast
architectuur beschreven als een kunstdiscipline en wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen ‘Bouwkunst’ en
‘Bouwkunde’.
Waar het laatste in hoofdzaak slaat op de technische realisatie in functie van materiaalgebruik, constructie, bouwfysica
en organisatie, zien we de bouwkunst meer gedefinieerd vanuit een esthetisch standpunt als de kunst en de
wetenschap van het ontwerpen van de gebouwde omgeving, met inbegrip van landschappen, steden, gebouwen,
infrastructurele constructies (bruggen, stuwdammen, …) en ook interieurs, inclusief meubelen en objecten.
Diezelfde dualiteit merken we ook bij de benaming van buitenlandse opleidingen. Zo wordt men in Nederland
architect na studies aan een Academie voor Bouwkunst die zich onderscheidt van een bouwkundige opleiding aan
een Technische Universiteit door een breder pakket kunst en cultuur.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 3/8
Architectuur is versteende cultuur.
Dr. Jacob Voorthuis
De begrippen ‘mooi’ en ‘lelijk’ zijn m.b.t. architectuur weinig relevant. Zoals bij de Romeinen het begrip ‘venustas’ ook
geen absoluut synoniem van schoonheid was maar een meer genuanceerde indicatie die in de buurt komt van wat
wij als ‘bevallig’ of ‘aantrekkelijk’ zouden benoemen, zo komen we om architectuur te karakteriseren een eind verder
met labels zoals uniek, markant, interessant, tijdseigen, origineel, geavanceerd, rationeel, functioneel, organisch,
streekeigen, gedurfd, prikkelend, dynamisch, helder, bijzonder, uitgesproken, ….
Door de eeuwen heen heeft architectuur zo mee de artistieke eigenheid van cultuurhistorische perioden bepaald.
Relicten van voorbije perioden behoren tot ons cultureel erfgoed en tal van architecturale realisaties werden reeds
gehonoreerd met de titel ‘werelderfgoed’, niet omwille van hun duurzaamheid of rationele bruikbaarheid maar omwille
van de taal en de kracht als beeldend medium waarmee de mens en de samenleving zichzelf uitdrukt. Architectuur is
gebouwde betekenis.
Hoe onderlegd de architect ook is in de bouwkunde met haar fenomenale technologische toepassingen en
hulpmiddelen, hoe innoverend de architect ook materialen en technieken aanwendt, de betekenis van zijn creaties
ontstaat vooral uit de kunstzinnige identiteit van de architecturale taal.
Onze oproep is dus duidelijk: zonder de impact en het belang van technologie en wetenschap te willen minimaliseren,
laat ons architectuur niet degraderen tot een louter STEM-profiel. De motivatie om binnen het secundair onderwijs
de architecturale studierichtingen blijvend op te nemen in een artistiek – creatief profiel, is geen traditionele reflex en
nog minder een emotionele opwelling.
Onze leerlingen zijn nog groeiend in hun zoektocht naar studie- en beroepskeuze. De studierichtingen via welke zij
die queeste voeren een sterk predestinerende stempel geven omdat ze een technologisch-wetenschappelijk accent
hebben, zou getuigen van kortzichtigheid en een reducerend rationalisme.
Wie de architectuur liefheeft, stem kunst!
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 4/8
In de kijker: Architecturale en Binnenhuiskunst / Architecturale Vorming
Deze studierichtingen komen tegemoet aan leerlingen met een uitgesproken culturele belangstelling en een
bijzondere interesse voor architecturale expressiemogelijkheden. De leerlingen ontwikkelen hun ruimtelijk denken.
Ze oefenen zich daarin door te tekenen met de vrije hand, met behulp van instrumenten of via computerprogramma’s.
Tweedimensionale ontwerpen worden omgezet naar driedimensionale voorstellingen zoals schaalmodellen. Daarbij
leggen ze de nodige aandacht voor zorgvuldigheid, nauwkeurigheid, creativiteit en originaliteit aan de dag.
De doelstellingen van deze architecturale studierichtingen zijn gericht op het ontwikkelen van competenties die
aansluiten op het eerste jaar hoger onderwijs. Er wordt een richting aangegeven waarin de leerlingen hun toekomstige
studies al kunnen voorzien, zoals bv. architectuur, interieurarchitectuur en productontwikkeling. Na hun humaniora
zouden de leerlingen zelf moeten kunnen bepalen of die studies hen wel degelijk interesseren of liggen.
In de architecturale richtingen worden de aspecten licht, vorm, compositie, die eigen zijn aan beeldende vorming, ook
in hun ruimtelijke en maatschappelijke context geplaatst, zoals de studie van de persoonlijke en de publieke ruimte,
de menselijke schaal, duurzaamheid, het milieu. Naast het vormonderzoek worden relaties tussen functie, constructie,
materie, en omgeving onderzocht door toepassing van begrippen als ergonomie, sterkte, materiaal en maakbaarheid.
Wetenschappelijke voorstellingswijzen worden aangeleerd via projectietekenen en perspectiefleer.
De leerkrachten gebruiken hun praktijkervaringen als architect om leerlingen een mogelijk toekomstbeeld te schetsen.
Omdat de leerling vertrouwd wordt gemaakt met een aantal processen, specifieke kennis en vaardigheden is hij, wat
betreft het conceptuele aspect van de architectuur, bevoordeeld t.o.v. de A.S.O. leerling in het hoger onderwijs.
De leerling kan enerzijds beter oordelen en anderzijds beoordeeld worden over zijn slaagkansen in en de voeling met
eventuele toekomstige studies en beroepskeuze in de architecturale sector.
Er wordt een leerplan aangeboden binnen een creatieve en artistieke omgeving dat voldoende algemene kennis
en vaardigheden biedt om naar andere richtingen uit te wijken. Dikwijls worden met succes grafische, sociale en
pedagogische richtingen gevolgd na de humaniora.
Hieronder ziet u een voorbeeld van een project dat is uitgewerkt door leerlingen Architecturale en Binnenhuiskunst (de
beelden die hierboven zijn gebruikt, zijn van leerlingen Architecturale en Binnenhuiskunst of Architecturale Vorming).
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 5/8
opdracht: kratstoel van rietveld door leerlingen van 5abk
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 6/8
Agenda
de ! Kunsthumaniora Antwerpen
29/03/2014
13u00Infodag
24/04/2014
20u00
Leerlingenconcert Klassieke Muziek / Campus Harmonie
Academie Kunsthumaniora Brugge
26/04/2014
13u00
>> www.kunsthumaniora.be
>> www.academiebrugge.be
Open Dag 13u00 - 18u00
30/04/2014GIP 6WKD
Kunsthumaniora Brussel
>> www.kunsthumaniorabrussel.be
11/03/2014
13u00
Middagconcert / Viool / Liza Minnelli-zaal
14/03/2014
15u00
Toonmoment Musical / Destelheide
15/03/2014
10u00GIP Muziek / Liza Minnelli-zaal, Orkestklas, Ontspanningsruimte internaat
18/03/2014
12u15
Broodje Brosella / Mary’s Bleeding Heart / Liza Minnelli-zaal
20/03/2014
8u35
Hospiteerdag / Feestzaal
20/03/2014
13u00
Middagconcert Piano Jazz / Liza Minnelli-zaal
25/03/2014
13u00
Middagconcert Gitaar Jazz / Liza Minnelli-zaal
25/03/2014
19u00GIP Muziek / Academie Ninove
30/03/2014
11u00
Lenteconcert Orkest / OC De Lier
2-3/04/2014
19u00
Benefiet - Senergie / verschillende zalen
23/04/2014
12u15
Broodje Brosella / Dieptezucht / Liza Minnelli-zaal
24/04/2014
13u00
Middagconcert / Kamermuziek / Liza Minnelli-zaal
25/04/2014
19u30GIP Dans / Zinnema
25/04/2014
20u00GIP Muziek / Muziekacademie Anderlecht
27/04/2014
10u00Opendeurdag
29/04/2014
13u00
Middagconcert / Kamermuziek / Liza Minnelli-zaal
Kunstschool Genk
13-14/03/2014
>> www.kasog.be
2-daagse Rijsel
27/04/2014 0penkunstdag
Secundair Kunstinstituut Gent
>> www.kunstinstituut.be
28-30/03/2014
Revisited
22/04/2014
Opening inschrijvingen schooljaar 2014-2015 (op lesdagen)
26/04/2014
Opendeurdag 10u00 - 18u00
10u00
MUDA Instituut voor Muziek en Dans Gent
>> www.muda.be
01/03/2014
20u00GIP Musical / Sporthal
13/03/2014
20u00
MUDA Klassiek / Piano
30/03/2014
15u00
MUDA Matinee / Schoolvoorstelling / CC Stroming Sleidinge
04/04/2014
20u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
05/04/2014
15u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
05/04/2014
20u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
30/04/2014
20u00
Musical @ Muda’z / Sporthal
Kunsthumaniora Lemmensinstituut
18/03/2014
13u15
Middagconcert / saxofoon, piano, samenspel, klarinet
20/03/2014
13u15
Middagconcert / solozang, tekstzegging, hoorn
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 7/8
>> www.lemmensinstituut.be
Links en reacties
Meer KSO-nieuws kan u vinden op onze website:
>> www.ksonieuws.be
Uw bijdragen en reacties zijn steeds van harte welkom op:
>> [email protected]
www.kunsthumaniora.be
www.kunsthumaniorahasselt.be
www.khsintlucasgent.be
www.st-lucaskso.be
www.sintlukas.com
www.academiebk-aalst.be
www.kunsthumaniorabrugge.be
www.kunstinstituut.be
www.kunstschool-genk.be
www.kunsthumaniorabrussel.be
www.muda.be
www.kso-lemmensinstituut.be
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - februari 2014 - p 8/8

Download Report