Nieuwsbrief KSO april 2014

Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs
april 2014
Het KSO is vragende partij voor specifieke eindtermen
Met specifieke eindtermen legt het Vlaams Parlement de minimumdoelen vast voor de
kunstvakken. Deze minimumdoelen worden geformuleerd als artistieke competenties. De
homogene KSO-scholen zijn vragende partij voor een set specifieke eindtermen (SpET) omdat
zij een goede basis vormen voor afstemming met het hoger (kunst)onderwijs en omdat dan
duidelijk wordt dat je via het KSO een aantal competenties kan verwerven die naast een
artistiek karakter ook een algemeen vormend karakter hebben. En dus bereidt KSO voor op een
brede waaier aan studierichtingen in het hoger onderwijs en draagt KSO bij tot de ontwikkeling
van artistieke en onderzoekende jonge mensen.
1. De overheid legt de minimumdoelen van een opleiding vast
Vanuit een rijke traditie heerst er in Vlaanderen een grote onderwijsvrijheid. De scholen bepalen
zelf wie er geslaagd is en wie een diploma krijgt. Er bestaan in Vlaanderen geen centrale
examens. Om toch een vorm van kwaliteitscontrole te hebben op het leerprogramma dat in
de scholen onderwezen wordt, heeft het Vlaams Parlement eindtermen ingevoerd. Dat zijn de
minimumdoelen die de school moet realiseren bij de leerlingen. Er zijn voor alle studierichtingen
gezamenlijke vakgebonden eindtermen, die leerinhouden per vak van de basisvorming vastleggen
en vakoverschrijdende eindtermen, die meer over attitudes en vaardigheden gaan. SpET zijn dan
weer minimumdoelen voor de vakken die eigen zijn aan een bepaalde studierichting. Voor het
KSO zijn er minimumdoelen voor de kunstvakken. Voor het KSO zijn er nog geen SpET. Om die
reden had het kabinet van minister Smet het opstellen van die SpET opgenomen in de beleidsbrief
van september 2009. Uiteindelijk zijn de SpET voor het KSO, ondanks veel voorbereidend werk
in overleggroepen en commissies, niet opgesteld geraakt. Het is nu wachten op de hervorming
secundair onderwijs om een pakket minimumdoelen voor de kunstvakken vast te leggen.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 1/10
Toch willen wij hier al onze mening geven over deze SpET. Want wij zijn vragende partij voor een
generieke set SpET.
2. De voordelen van specifieke eindtermen in het KSO
SpET zijn de bevestiging dat wat in de kunstvakken gebeurt, belangrijk is. De KSO-scholen hebben
zich altijd geprofileerd als scholen die evenveel belang hechten aan algemene vorming als aan
artistieke vorming. Daarom hebben wij graag minimumdoelen voor beide aspecten van onze
vorming. Het geeft ons een kader om de kwaliteit van onze opleidingen op peil te houden.
Daarnaast biedt zo een set eindtermen voor de kunstvakken ook een mogelijkheid om de
verschillende vormen van kunstonderwijs op elkaar af te stemmen. Het deeltijds kunstonderwijs,
het KSO en het hoger kunstonderwijs werken elk op hun niveau aan de artistieke vorming van
jonge mensen. Ieder vanuit zijn eigenheid zetten zij opleidingen op die ofwel op zichzelf staan
ofwel voorbereiden op of volgen na een ander niveau. SpET maken duidelijk wat van elke partner
verwacht wordt en hoe de verschillende opleidingen op elkaar aansluiten. Het biedt ook een
gemeenschappelijke taal om startcompetenties en toelatingsproeven te beschrijven, zowel in het
secundair onderwijs als bij de start van het hoger onderwijs.
SpET zijn ook ontzettend belangrijk als kader waarbinnen de leerkrachten kunstvakken hun
leerlingen evalueren. Een goed uitgebalanceerde set SpET kan de basis vormen voor een artistiek
competentieprofiel waaraan de leerkrachten de artisticiteit van hun leerlingen kunnen aftoetsen.
Het is immers zo dat de artisticiteit van de leerling meer is dan de optelling van alle gerealiseerde
leerplandoelstellingen van de verschillende kunstvakken. Dat het geheel méér is dan de som van
de delen, heeft vooral te maken met de verbinding tussen de verschillende vakken, de transfers en
de integratie van elementen uit algemene vakken en kunst vakken tot een artistieke creatie. Om
die artistieke competentie te kunnen vatten zonder in subjectieve beoordelingen te vervallen, is
een performante set eindtermen een sterke basis een degelijk hulpmiddel.
3. Specifieke eindtermen als een set generieke artistieke competenties
Wij hebben al enkele keren de eindtermen omschreven als competenties. Een geheel dus van
kennis, vaardigheden en attitudes dat de leerling kan toepassen in verschillende situaties. KSO
is geen onderwijs óver kunst, maar kunstonderwijs waar proces én product belangrijk zijn. Het
creatief onderzoekende proces leidt tot een artistieke uitdrukking en beide zijn onlosmakelijk met
elkaar verbonden. Om dit proces te kunnen realiseren moet de leerling zijn talenten doorheen
de opleiding kunnen ontwikkelen tot competenties. Hij moet zijn kunsttheoretische kennis, zijn
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 2/10
artistieke en technische vaardigheden en zijn eigen vakattitudes telkens opnieuw integreren in zijn
artistiek product en aantonen in zijn artistiek proces. Daarom willen de KSO-scholen dat de SpET
KSO een lijst van competenties zijn die de leerlingen aantoonbaar verwerven tijdens hun studies
in het KSO.
De vraag is nu, welke competenties zijn dit dan? Wat moet een leerling van 18 jaar verworven
hebben aan kennis, vaardigheden en attitudes om met kans op succes in te stromen in het hoger
kunstonderwijs?
Dit waren ook de vragen van waaruit AKOV (agentschap voor kwaliteitszorg voor het onderwijs in
Vlaanderen) vertrokken is bij hun poging om SpET voor het KSO op te stellen. Er werden in 2011
al commissies samengesteld met mensen uit de verschillende niveaus van het kunstonderwijs om
die vragen te beantwoorden. De commissies waren georganiseerd per discipline: woord, dans,
muziek, beeldende kunsten, architecturale vorming maar kwamen na enkele samenkomsten tot
een kader dat ongeacht de discipline erg vergelijkbaar was. Dit kader bestond uit 7 clusters met
in totaal een kleine 20 generieke competenties. In de tabel zie je dit kader met een aangepaste
formulering van de competenties. Die interpretatie is in consensus gemaakt door de contactgroep
KSO met input uit alle netten.
De leerlingen kunnen
ZELFCONCEPT
1. gedreven handelen binnen de eigen uitdrukkingsvorm.
2. eigen zienswijze en klemtonen ontwikkelen binnen de eigen
uitdrukkingsvorm.
3. aan zelfonderzoek doen binnen de eigen uitdrukkingsvorm.
WAARNEMEN
4. bewust en gericht waarnemen.
VERBEELDEN (OV)
5. verbeelden;
UITVOEREN
6a. verbeelding gestalte geven;
REFLECTEREN
6b. gestalte bijsturen.
(OVUR)
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 3/10
De leerlingen kunnen
KUNSTTAAL
7. De beeldaspecten ervaringsgericht duiden via eigen uiting/
TECHNIEKEN
uitdrukkingsvorm en die van anderen.
MATERIEEL & MATERIAAL
8. Relatie tussen vorm en inhoud duiden via eigen uiting/
uitdrukkingsvorm en die van anderen.
9. Een uitdrukkingsvorm realiseren binnen vooropgestelde criteria
(zowel inhoudelijk als/ en/of vormelijk)
10. nihil (zie VOET)
11. Verworven technische vaardigheden integreren in de eigen
uitdrukkingsvorm.
WELZIJN
12. Adequaat handelen ifv welzijn. (veiligheid, duurzaamheid,
gezondheid en hygiëne, welbevinden)
ONDERZOEKS-
13. Zich oriënteren op een onderzoeksprobleem door gericht
METHODES
informatie te verzamelen, te ordenen en te bewerken;
14. Een onderzoeksopdracht met een artistieke component
voorbereiden, uitvoeren en evalueren;
15. Onderzoeksresultaten en conclusies rapporteren en ze
confronteren met andere standpunten.
RELATIES BOUWEN
16. Doelgericht samenwerken.
SAMENWERKEN
17. Geschrapt
PRESENTEREN
18. met een publiek over hun proces en/of product communiceren.
19. met professionelen over hun proces en/of product communiceren.
De homogene KSO-scholen en hun verschillende schoolbesturen en koepels konden zich vinden
in deze set SpET omdat zij competentiegericht zijn en duidelijk controleerbaar bij de evaluatie
van het leerproces en het artistiek product uit de lessen kunstvakken. Wij vonden het ook
belangrijk dat de SpET gemeenschappelijk zijn voor alle studierichtingen in het KSO, ongeacht
het studiegebied. De trends in het hoger kunstonderwijs zijn immers in alle opleidingen dezelfde:
meer academisering en dus meer de nadruk op onderzoek, stijgende vraag naar originaliteit
en artistieke persoonlijkheid, vervaging van de klassieke barrières tussen de kunstdisciplines
en de aandacht voor crossovers in de artistieke producties. Het is dan ook logisch dat alle
studierichtingen in het KSO gelijkaardige verwachtingen stellen in hun leerlingen. En dat op basis
van deze gelijkaardige minimumdoelen samenwerking over de disciplines perfect mogelijk is.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 4/10
Een bijkomend voordeel van deze set eindtermen is het generieke karakter ervan. Het laat zien dat
de leerling in het KSO binnen de kunstvakken ook onderzoekscompetenties leert, zijn zelfbeeld
ontwikkelt en leert samenwerken. Het zijn allemaal competenties die niet alleen aansluiten bij de
begincompetenties van het hoger onderwijs, maar die tegelijkertijd ook aansluiten bij de Europese
sleutelcompetenties die beschrijven wat een burger in de 21ste eeuw moet kennen en kunnen. Deze
set SpET maken duidelijk dat kunstonderwijs bijdraagt aan de ganse persoonlijkheidsontwikkeling.
Iets wat trouwens ook aangetoond wordt in de OESO studie “Art for art’s sake” die in een vorige
nieuwsbrief werd besproken.
De onderwijskundigen van AKOV wilden echter verder gaan dan dit kader. Zij riepen in het begin
van het schooljaar 2012-2013 opnieuw commissies samen per discipline om de competenties te
ontrafelen in lijstjes van te verwerven kennis en vaardigheden binnen die specifieke kunstdisciplines.
De homogene KSO-scholen en hun koepels hebben zich niet kunnen vinden in deze te
detaillistische benadering omdat dit de pedagogische vrijheid en de eigenheid van de scholen te
veel inperkt. Het is aan de overheid om een kader te schetsen, aan de onderwijsverstrekkers om dit
in leerplannen te vertalen en aan de scholen om die richtlijnen in lessen en projecten om te zetten.
Op deze discussie is de ontwikkeling van de SpET stilgevallen. Het probleem is dus niet de onwil
van de KSO-scholen om een set SpET te aanvaarden, maar wel een fundamentele discussie over de
rol van de overheid enerzijds en die van de onderwijsverstrekkers anderzijds.
De homogene KSO-scholen betreuren dat de generieke set competenties niet aanvaard is als een
set SpET voor het KSO, maar willen toch het werk van al de experts in de eerst reeks commissies
niet verloren laten gaan. Daarom probeert een aantal KSO-scholen nu al met die competenties aan
de slag te gaan. Zij proberen dit kader te integreren in hun evaluatiebeleid, in de geïntegreerde
proef en andere vakoverschrijdende projecten. Wij zijn er van overtuigd dat dit kader ons kan
helpen om onze studierichtingen beter te laten aansluiten bij de verwachtingen van de Europese
maatschappij ten aanzien van hun burgers en bij de begincompetenties in het hoger onderwijs,
al dan niet in de kunsten.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 5/10
IN DE KIJKER: WOORDKUNST-DRAMA
Woordkunst-drama / meer dan woord kunst drama
Leerlingen Woordkunst-drama zijn over het algemeen jonge, nieuwsgierige en open mensen die
hun blik willen verruimen. Zij kiezen voor Woordkunst/Drama omdat ze een rijke verbeelding
hebben en dromen van op scene staan. Soms is die keuze heel bewust, soms heel intuïtief.
Deze leerlingen zijn geïnteresseerd in kunst in het algemeen waardoor ze vaak te vinden zijn bij
theater- en dansvoorstellingen, filmvoorstellingen, tentoonstellingen of in concerten. Niet omdat
ze dat moeten vanuit hun opleiding maar omdat ze dat gewoon graag willen. Het komt dan
ook veel voor dat leerlingen vanuit het ASO instromen en in het KSO het gevoel hebben van
thuiskomen.
In de opleiding WKD worden de leerlingen met zichzelf geconfronteerd. Ze zijn immers hun eigen
instrument, elk met hun mogelijkheden en beperkingen. Ze worden daarbij individueel gecoacht
en uitgedaagd om hun eigen grenzen te verkennen en te verleggen.
Het is ook eigen aan de studierichting dat de leerlingen intensief leren samenwerken. Ze leren
daarbij kritisch naar zichzelf te kijken en naar anderen.” Wie ben ik?”,” Wie ben jij?”, “Hoe gaan jij en ik
met anderen om?” zijn dan ook vragen die als een rode draad door de opleiding lopen.
Zowel het individuele werkproces als het werken in groep vormen de persoonlijkheid van de
leerlingen voortdurend. Ze zijn zeer betrokken bij hun eigen leerproces.
Daarnaast ontwikkelen zij zich ook artistiek en technisch. Hierbij vertrekken we vanuit de eigenheid
van elke leerling en is er veel aandacht voor vakdiscipline.
Ze worden niet enkel opgeleid tot mensen die technisch sterk zijn, maar tot mensen die echt in de
wereld staan. Daarom is de focus op algemene vakken en actualiteit erg belangrijk.
Ze leren buiten de hokjes te denken en zijn zeer mondig.
Woordkunst-drama, veel meer dus dan woord, kunst, drama.
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 6/10
Agenda
Academie voor beeldende kunsten Aalst
>> www.academiebk-aalst.be
30/04/2014
Dag voor kunst- en cultuuraanbod en onderwijs / Kunstencentrum Netwerk, Aalst
10/05/2014
9u00
Ik zie, Ik zie het zitten / Opendeurdag met kunstenparcours (tot 17u)
07/06/2014
9u00
Expo met afstudeerwerk van de 6des KSO (tot 15u30)
08/06/2014
9u00
Expo met afstudeerwerk van de 6des KSO (tot 15u30)
27/06/2014
17u00
Expo met jurywerk KSO en DKO
de ! Kunsthumaniora Antwerpen
24/04/2014
20u00
>> www.kunsthumaniora.be
Leerlingenconcert Klassieke Muziek / Campus Harmonie
23/04/2014
Klassiek concert
30/04/2014
Happening campus Ieperman (voorst. 1e graad, voorbereidend jaar musical en de dans 1e, 2e en 3e graad)
05/05/2014
GIP woordkunst-drama / woordkunst-muziek
09/05/2014
GIP klassieke muziek
17/05/2014
GIP dans
22/05/2014:
Voorstelling woordkunst-drama / woordkunst-muziek
23/05/2014
Voorstelling woordkunst-drama / woordkunst-muziek
27/05/2014
GIP jazz-pop-rock
26/05/2014
Concert jazz-pop-rock
20/06/2014
Voorstelling 7 musical
21/06/2014
Voorstelling 7 musical
22/06/2014
GIP 7 musical
De Koninklijke Balletschool Antwerpen
>> www.koninklijke-balletschool-antwerpen.be
24-26/04/2014
20u00
Niets is nog wat het lijkt: voorstelling door de laatstejaarsstudenten / Troubleyn/Laboratorium Antwerpen
27/04/2014
15u00
Niets is nog wat het lijkt: voorstelling door de laatstejaarsstudenten / Troubleyn/Laboratorium Antwerpen
30/04/2014
14u15
Openklasmoment / Meistraat 2, Antwerpen (tot 17u00)
13/06/2014
19u00
Graduation Gala 2014: voorstelling door leerlingen basisschool én secundair / Het Paleis, Meistraat, A’pen
14/06/2014
15u00
Graduation Gala 2014: voorstelling door leerlingen basisschool én secundair / Het Paleis, Meistraat, A’pen
14/06/2014
20u00
Graduation Gala 2014: voorstelling door leerlingen basisschool én secundair / Het Paleis, Meistraat, A’pen
15/06/2014
15u00
Graduation Gala 2014: voorstelling door leerlingen basisschool én secundair / Het Paleis, Meistraat, A’pen
Academie Kunsthumaniora Brugge
26/04/2014
13u00
Open Dag 1 (tot 18u00)
30/04/2014
GIP 6WKD
05/05/2014
GIP 6TBK
06/05/2014
GIP 6VBK
08/05/2014
GIP 6AO
12/05/2014
GIP 6ABK en 6WKD-audiovisueel
22-24/05/2014
Eindproductie 6 woordkunst-drama
juni/2014Laatstejaarstentoonstelling
25/06/2014
Proclamatie 6KSO
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 7/10
>> www.kunsthumaniorabrugge.be
Kunsthumaniora Brussel
>> www.kunsthumaniorabrussel.be
23/04/2014
12u15
Broodje Brosella / Dieptezucht / Liza Minnelli-zaal
24/04/2014
13u00
Middagconcert / Kamermuziek / Liza Minnelli-zaal
25/04/2014
19u30
GIP Dans / Zinnema, Veeweydestraat 24, Anderlecht
27/04/2014
10u00Opendeurdag
29/04/2014
13u00
Middagconcert / Kamermuziek / Liza Minnelli-zaal
06/05/2014
12u15
Broodje Brosella / The Sidewinders + leerlingen Jazz / Liza Minnelli-zaal
07/05/2014
14u00
Muziek in de wachtkamer / UZ Brussel
07/05/2014
12u15
Mini-GIP Dans / Liza Minnelli-zaal
08/05/2014
15u00
Optreden Orkest / De Zeyp, Van Overbekelaan 164, 1083 Ganshoren
11/05/2014
11u00
Orkestexamen / CC De Plomblom, Graanmarkt 12, 9400 Ninove
13/05/2014
13u00
Middagconcert / Kopers / Orkestklas
15/05/2014
13u00
Middagconcert / Jazz Zang / Liza Minnelli-zaal
15/05/2014
19u00
Kristal Klaar / Cello / CC De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel
20/05/2014
13u00
Middagconcert / Piano / Liza Minnelli-zaal
22/05/2014
13u00
Middagconcert / Klassiek Saxofoon / Orkestklas
27/05/2014
13u00
Middagconcert / Klassiek Zang / Orkestklas
27-28/05/2014
11u00
GIP Woord / KH Brussel / enkel op uitnodiging
Kunstschool Genk
>> www.kasog.be
27/04/2014 0penkunstdag
12-16/05/2014
Week van het artistiek verhaal
16/05/2014
Opening EXIT-tentoonstelling
17-18/05/2014
Tentoonstelling in de voormalige gebouwen Waterschei
Secundair Kunstinstituut Gent
>> www.kunstinstituut.be
22/04/2014
Opening inschrijvingen schooljaar 2014-2015 (op lesdagen)
26/04/2014
10u00
Opendeurdag (tot 18u00)
09/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / NTGent-Arca
10/05/2014
15u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / NTGent-Arca
10/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / NTGent-Arca
17/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Kopergietery
18/05/2014
15u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Kopergietery
18/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Kopergietery
23/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Expeditie (Acec gebouwen)
24/05/2014
15u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Expeditie (Acec gebouwen)
24/05/2014
20u00
Afstudeervoorstelling 6 woordkunst-drama / De Expeditie (Acec gebouwen)
20/06/2014
19u00
EXPO eindwerken 6 beeldende kunsten en Se-n-Se beeldende
Opening met catwalk en toonmomenten woordkunst-drama en Se-n-Se podium
20/06/2014
20u30
Afstudeervoorstelling Se-n-Se podium / Campo Victoria
21/06/2014
20u30
Afstudeervoorstelling Se-n-Se podium / Campo Victoria
22/06/2014
15u00
Afstudeervoorstelling Se-n-Se podium / Campo Victoria
21/06/2014
14u00
Expo (tot 18u)
28/06/2014
14u00
Expo (tot 18u)
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 8/10
MUDA Instituut voor Muziek en Dans Gent
04/04/2014
20u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
05/04/2014
15u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
05/04/2014
20u00
Dancemotion / Theater Scala Gent
30/04/2014
20u00
Musical @ Muda’z / Studio 1
02/05/2014
20u00
Dansvoorstelling / Zaal Wielingen, Wenduine
03/05/2014
20u00
Dansvoorstelling / Zaal Wielingen, Wenduine
11/05/2014
10u00
Opendeurdag (tot 18u00)
Kunsthumaniora Sint-Lucas Gent
17/05/2014
10u00
Open kunstschooldag (tot 18u00)
28-29/06/2014
11u00
Eindejaarstentoonstelling (tot 18u00)
Kunsthumaniora Lemmensinstituut
01/05/2014
13u00
Opendeurdag (tot 20u)
20/05/2014
18u30
GIP 6 Muziek: recital kamermuziek
22/05/2014
20u00
GIP 6 Woord: drama
27/05/2014
19u30
GIP 6 Woord: tekstzegging
02/06/2014
19u00
Examen drama 3, 4 en 5 Woord
3-5/06/2014
19u00
GIP 6 Muziek: recital instrument
01/07/2014
09u30Toelatingsproeven
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 9/10
>> www.muda.be
>> www.khsintlucasgent.be
>> www.lemmensinstituut.be
Links en reacties
Meer KSO-nieuws kan u vinden op onze website:
>> www.ksonieuws.be
Uw bijdragen en reacties zijn steeds van harte welkom op:
>> [email protected]
www.kunsthumaniora.be
www.kunsthumaniorahasselt.be
www.khsintlucasgent.be
www.st-lucaskso.be
www.sintlukas.com
www.academiebk-aalst.be
www.kunsthumaniorabrugge.be
www.kunstinstituut.be
www.kunstschool-genk.be
www.kunsthumaniorabrussel.be
www.muda.be
www.kso-lemmensinstituut.be
Nieuwsbrief Kunstsecundair Onderwijs - april 2014 - p 10/10

Download Report