Handelsagentuur in Duitsland

OVERZICHT HANDELSAGENTUURRECHT
IN DUITSLAND
STAND 9/2014
Inleiding
Met een handelsagent kan een ondernemer vaak op een uitstekende manier de eerste stappen zetten op een
buitenlandse markt. De handelsagent kent de markt en brengt, omdat hij zelfstandig ondernemer is, over het
algemeen weinig administratieve verplichtingen voor de ondernemer met zich mee.
Artikel 84 van het Duitse Wetboek van Koophandel (Handelsgesetzbuch) bepaalt dat een handelsagent een
zelfstandig ondernemer is die voortdurend belast is met het bemiddelen van opdrachten voor een andere
ondernemer dan wel het aangaan van overeenkomsten in diens naam. De handelsagent is dus zelfstandig en
onderscheidt zich daarmee van een buitendienstmedewerker of een handelsvertegenwoordiger naar
Nederlands recht.
Wanneer een handelsagent (‘Handelsvertreter’) gewoonlijk zijn werkzaamheden in Duitsland verricht, is in
beginsel Duits recht van toepassing. De principaal en de handelsagent kunnen weliswaar een rechtskeuze doen
voor een ander recht, bijvoorbeeld het Nederlandse recht, maar dit is niet zonder meer raadzaam. Het
Nederlandse recht biedt namelijk meer bescherming voor de handelsagent die weinig opdrachtgevers en geen
eigen personeel heeft en pakt daarom nadeliger uit voor de principaal. Daarnaast zal de Nederlandse rechter
volgens het Verdrag betreffende het toepasselijke recht op vertegenwoordiging van 1978, waarbij Nederland
partij is, toch rekening moeten houden met het Duitse recht. Tenslotte zal de Duitse handelsagent meestal
huiverig tegenover een keuze voor het Nederlandse recht staan, omdat hem dit niet bekend is.
Vorm en inhoud van de agentuurovereenkomst
De zelfstandigheid van een handelsagent moet in de agentuurovereenkomst en de feitelijke uitvoering daarvan
tot uitdrukking komen, omdat de handelsagent anders in arbeidsrechtelijk en sociaalverzekeringsrechtelijk
opzicht als werknemer kan worden aangemerkt. Als een handelsagent als werknemer wordt aangemerkt, heeft
dat o.a. gevolgen voor de verplichting tot het betalen van sociale premies, de beëindiging van het contract en de
loondoorbetalingsverplichting bij arbeidsongeschiktheid. De principaal kan onzekerheid over de
werknemerstatus van de handelsagent vermijden door een zogenoemd ‘Statusfeststellungsverfahren’ bij de
Duitse Rentenversicherung Bund. In deze procedure wordt vanuit het sociale verzekeringsrecht getoetst, of er
sprake is van een arbeidsrelatie.
Een agentuurovereenkomst kan mondeling worden overeengekomen. Elke partij kan echter eisen dat de
afspraken in een door de andere partij getekende akte worden vastgelegd. De belangrijkste regelingen wat
betreft de inhoud van de overeenkomst zijn over het algemeen de regelingen omtrent het werkgebied, de (al
dan niet overeengekomen) exclusieve bevoegdheid van de handelsagent om in een bepaald gebied werkzaam
te zijn en de provisie-afspraken. Vanwege de zelfstandigheid van de handelsagent dient men voorzichtig te zijn
met afspraken omtrent een vaste provisie, doorbetaling van provisie tijdens vakantie en/ of
arbeidsongeschiktheid, de verplichting van de handelsagent om de werkzaamheden persoonlijk te verrichten
en het verbod om voor andere opdrachtgevers werkzaam te zijn.
Provisie
Anders dan naar Nederlands recht kunnen partijen naar Duits recht afspreken dat de handelsagent pas recht op
provisie heeft, als de klant heeft betaald. De handelsagent heeft wel recht op een voorschot, nadat de
ondernemer het contract met de klant heeft uitgevoerd.
Contact: Ulrike Tudyka, +31 (0)70 3114 137, [email protected]
1
Postcontractueel concurrentiebeding
Partijen kunnen schriftelijk een concurrentiebeding voor de tijd na afloop van het contract afspreken. Een
dergelijk postcontractueel concurrentiebeding is echter alleen geldig, als er tegelijkertijd een vergoeding voor
de duur van het concurrentiebeding aan de handelsagent wordt toegezegd. De Duitse wet stelt regels omtrent
de minimale hoogte van de vergoeding.
Opzegging/ Klantenvergoeding
Nu de handelsagent zelfstandig ondernemer is, geniet hij geen ontslagbescherming. Er is dus geen reden vereist
voor het opzeggen van de agentuurovereenkomst (behoudens bij opzegging met onmiddellijke ingang).
Evenmin is een vergunning van een instantie noodzakelijk om de overeenkomst te beëindigen. Wel dienen er
opzegtermijnen in acht te worden genomen (uitgezonderd: opzegging met onmiddellijke ingang vanwege
gewichtige redenen). Partijen kunnen onder bepaalde voorwaarden afwijkende afspraken maken.
Net als naar Nederlands recht heeft de handelsagent na afloop van de agentuurovereenkomst recht op
klantenvergoeding, als er aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Deze klantenvergoeding is een compensatie
voor het feit dat de ondernemer uit de geworven en/ of uitgebreide klantenrelaties nog voordelen mag
verwachten. Het recht op vergoeding kan niet op voorhand worden uitgesloten. Er heerst in literatuur en
rechtspraak echter onenigheid over het antwoord op de vraag, of de principaal en de handelsagent al in de
agentuurovereenkomst bepaalde omstandigheden kunnen vastleggen die van belang zijn voor het vaststellen
van de klantenvergoeding.
Bijzondere regelingen
Voor handelsagenten die hun handelsagentuur als bijbaan uitoefenen en waarbij ook uitdrukkelijk is
overeengekomen dat dit het geval is, gelden bijzondere regelingen. Zo kan het recht op een provisie-voorschot
worden uitgesloten en zijn de opzegtermijnen anders. Deze handelsagenten hebben ook geen recht op
klantenvergoeding na afloop van het contract. Dient de Duitse handelsagent niet binnen de Europese Unie
werkzaam te zijn, staat de Duitse wet daarnaast toe dat er van alle wettelijke bepalingen omtrent het
handelsagentuurrecht wordt afgeweken.
Advies
Indien u een handelsagentuurovereenkomst wilt aangaan of vragen hebt over het Duitse
handelsagentuurrecht, adviseren wij u graag. Het uurtarief voor deze advisering bedraagt (2014) EUR 190,00
vermeerderd met 6% kantoorkosten en btw. Aan leden van de Nederlands-Duitse Handelskamer wordt een
ledenkorting verstrekt. Indien u van onze dienstverlening gebruik wenst te maken, kunt u graag contact
opnemen met: en verminderd met een eventuele ledenkorting. Indien u van onze dienstverlening gebruik wenst
te maken, kunt u graag contact opnemen met:
Contact
NEDERLANDS-DUITSE HANDELSKAMER
Ulrike Tudyka
Juridisch advies
Nassauplein 30
2585 EC Den Haag
T 0031-70-3114 137
F 0031-70-3114 198
[email protected]/ www.dnhk.org
De Nederlands-Duitse Handelskamer (DNHK) heeft dit document uiterst zorgvuldig samengesteld. De DNHK is
echter niet verantwoordelijk voor eventuele onjuiste of onvolledige gegevens.
Contact: Ulrike Tudyka, +31 (0)70 3114 137, [email protected]
2

Download Report