1914-1918 de Eerste Wereldoorlog in de Marne I nhoud Camp Moreau, Vienne-le-Château Pagina 4 Pagina 8 Pagina 5 Pagina 9 Pagina 6 en 7 Pagina 10 tot 12 De veldslagen van de Marne Rond Reims, de martelaarsstad Suippes en het front van Champagne Argonne en de rode zone Arrangementen Activiteitenkalender 1914-1918 de Eerste Wereldoorlog in de Marne De Marne is een van de departementen die door de Eerste Wereldoorlog het meest geraakt werden, zowel in het westen als gevolg van de bewegingsoorlog van de twee veldslagen van de Marne, als in het noorden door de loopgravenoorlog en de gevechten tijdens de offensieven van Argonne en Champagne. De Eerste Wereldoorlog in de Marne doen begrijpen, dat is de missie van deze route die voert langs monumenten, ruïnes, gedenkstenen en oorlogskerkhoven, de stille getuigen van de hardheid van de gevechten, en musea die de herinnering aan de op 11 november 1918 beëindigde Eerste Wereldoorlog, vandaag precies 90 jaar geleden, levend houden. 1ste parcours De veldslagen van de Marne 1 2 Het Gedenkteken van de veldslagen van de Marne Kasteelpark - 51700 Dormans T (0)3 26 59 14 18 www.tourisme-dormans.fr Nationaal Monument van de Overwinning van de Marne 51120 Mondement T (0)3 26 80 37 30 www.mondement1914.asso.fr Het monument bestaat uit een enorme grenspaal van 35,5 m hoog en herdenkt de eerste veldslag van de Marne, die van september 1914. Aan de voet van het monument, een gebeeldhouwd bas-reliëf dat de beeltenissen van de generaals voorstelt die tijdens deze veldslag een leger aanvoerden. Boven aan staat de door Joffre ondertekende Dagorder van 6 september 1914. Het in de voormalige dorpsschool geïnstalleerde Geschiedkundig Museum van Mondement werd in 1996 door de Vereniging Mondement 1914 opgericht en is geheel gewijd aan deze eerste veldslag van de Marne. 4 Vrij toegang tot het monument. Het museum van juni tot september, op zondag van 15u tot 18u. In het hart van het park van het Kasteel van Dormans staat dit gebouw, het grootste gedenkteken dat is gewijd aan de soldaten die in de veldslagen van de Marne vielen. Het bestaat uit een kapel, een crypte en een knekelhuis waar de resten van een duizendtal soldaten van allerlei nationaliteiten werden ondergebracht. De plek werd door Maarschalk Foch zelf gekozen, hij zag Dormans als « het synthetische punt van de twee veldslagen van de Marne » die van september 1914 en juli 1918, waar het lot van Frankrijk werd beslist. Openstelling : van 1/04 tot 11/11, door de week van 14u tot 18u, op zon- en feestdagen van 10u tot 12u en van 14u tot 18u. Buiten deze periodes op afspraak. Langs de route De Italiaanse militaire begraafplaats van BlignyChambrecy 51170 Chambrecy De grootste Italiaanse militaire begraafplaats aan het Franse front. Hier liggen de Italiaanse soldaten begraven die zich als vrijwilliger bij het Franse leger aansloten en vielen in Argonne en aan het front van Champagne. De militaire begraafplaatsen van Marfaux 51170 Marfaux Een van de grootste begraafplaatsen van het Gemenebest in de streek. Hier liggen de overblijfselen van 1114 Engelse en 15 Nieuw-Zeelandse soldaten begraven. 2de parcours Rond Reims, de martelaarsstad 3 Langs de route De Duitse militaire begraafplaats van Berru 51420 Berru Hier liggen de resten van 17000 Duitse soldaten (ongeveer 4500 in het knekelhuis). In de nabij de begraafplaats gelegen bosjes zijn de sporen van bomkraters en het netwerk aan loopgraven waar de Duitse troepen aan werkten nog zichtbaar. 4 Reims, de martelaarsstad Het Fort de la Pompelle Office de Tourisme van Reims 51100 Reims 2 Rue Guillaume de Machault T (0)3 26 49 11 85 / (0)3 26 35 36 90 51100 Reims - T (0)3 26 77 45 00 www.reims.fr RD 944 richting Châlons-en-Champagne www.reims-tourism.com Tijdens WO I werd Reims voor 80% door de Duitse bombardementen verwoest. Op 19 september 1914 vatte het dakgewelf van de NotreDame kathedraal als gevolg van een bombardement vlam: door de enorme brand smolten de klokken en het lood van de ramen, stenen verbrijzelden. De door vier jaar oorlog geteisterde Kathedraal werd met behulp van gulle gevers, vooral Amerikaanse stichtingen, gerestaureerd. Bij het Toeristenbureau is de Pass 14-18 verkrijgbaar, waarmee u met een audiogids een rondleiding maakt door de stad, met als onderwerp de wederopbouw in 1920-1930 en die toegang geeft tot 4 musea over de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog: het Fort de la Pompelle, het Informatie- en documentatiecentrum Marne 1418, de Caverne du Dragon en het Fort van Condé. Rondleidingen in de Kathedraal en in de stad, al of niet met gids of audiogids. De Pass 1418 is geldig van half april tot half november. Het onder de rook van Reims gelegen Geschiedkundig Museum van het Fort de La Pompelle is het grootste museum in de streek dat geheel aan WO I is gewijd. U vindt hier vitrines waarin talrijke aan soldaten behorende voorwerpen liggen uitgestald, verzamelingen sabels, poppen met de verschillende uniformen van de Franse, Duitse en Geallieerde legers. Het pronkstuk van het museum is de collectie van 560 helmen van het Duitse Keizerlijke leger, de Friese collectie genaamd, uniek in de wereld dankzij de omvang en diversiteit. Open elke dag behalve maandag van 10 uur tot 6 uur (17 uur van oktober tot maart). Gesloten op 01/05, 14/07 en 01/11. Het Monument van het Zwarte Leger, Parc de Champagne, Reims 5 3de parcours Suippes en het front van Champagne 5 6 Saint-Hilaire-le-Grand, de Russische Kapel Suippes, Interpretatiecentrum Marne 14-18 RD 21 4 ruelle Bayard - 51600 Suippes L’Espérance T (0)3 26 68 24 09 51600 Saint-Hilaire-le-Grand www.marne14-18.fr T (0)3 26 66 17 25 Sillery Langs de route De militaire begraafplaats van Sillery 51500 Sillery Deze begraafplaats werd aangelegd om de lichamen van de Franse militairen te ontvangen die in de talrijke gemeenschappelijke begraafplaatsen in de omgeving en in de tijdelijke begraafplaatsen die tijdens het conflict achter de frontlijn werden aangelegd werden begraven. Het observatorium van le Mont Sinaï van Verzy 51380 Verzy Aan de rand van de bergkam ligt het observatorium in een kazemat dat na de bevrijding van Reims in 1914 werd ingericht en van waaruit Generaal Gouraud de Duitse stellingen bekeek. http://ascerf.com Deze herdenkingskapel is gewijd aan de 6100 Russische soldaten die in Frankrijk vielen. Deze in 1937 op een door Frankrijk aan Rusland gegeven stukje grond gebouwde verbazingwekkende kapel wordt omringd door een klein orthodox kerkhof, de witte muren en blauw met gouden bolvormige torendaken verrassen de bezoeker. Het aanliggende kerkhof bevindt zich op Frans grondgebied, hier ligt een duizendtal Russische soldaten begraven die tot de brigades behoren die vanaf 1916 aan het Franse front strijd voerden. Achter het kerkhof, aan de bosrand en te midden van sparren en berken, werd van boomstammen een orthodox klooster gebouwd. Gratis toegang tot de begraafplaats. Opening van de kapel van 15/04 tot 15/11, elke andere zondag vanaf 3 uur tot 5 uur. Mogelijk bezoeken op afspraak. Gratis entree. Aan het voormalige front van Champagne gelegen, Marne 14-18 biedt een originele en humanistische interactieve voorstelling van het conflict. Gedurende de rondleiding volgt u de getuigenis van het aan u toegewezen personage, in de aanwezige loopgraaf staat u te midden van een verschrikkelijke bestorming … Dit zal u niet koud laten. Het Interpretatiecentrum viert de centenarian van de Grote Oorlog door stellen een groot aantal tentoonstellingennen animaties gewijd aan deze gebeurtenis: theatralized circuits op de evacuatie van SommepyTahure, de tentoonstellingen van kunstenaars, expositie van centenarian .... Openingstijden: van dinsdag tot en met zondag. Van februari tot juni van 1 uur tot 6 uur, in Juli en Augustus vanaf 10 uur tot 7 uur, van September tot eind November van 1 uur tot 6 uur. Gesloten in December en januari. Tarieven: volwassenen 6,50 € - kind (6-18 jaar) 3€ - 16€ 6 7 8 9 l’Opéra De militaire begraafplaatsen van Souain Het Monument van Navarin tussen Souain en Sommepy-Tahure Sommepy-Tahure, het Amerikaans van Blanc-Mont 51600 Souain-Perthes-les-Hurlus 51600 Souain-Perthes-les-Hurlus 51600 Sommepy-Tahure T (0)3 26 66 82 32 / (0)3 26 66 08 47 De begraafplaats van la Crouée is de grootste necropolis in het departement de Marne. Hier rusten 30000 soldaten op een oppervlakte van ongeveer 60000 m2. Een lange laan voert tussen de bomenrijen door naar de begraafplaatsen die op de heuvels boven het dorp werden ingericht. Er bevinden zich ook andere begraafplaatsen binnen de gemeentegrenzen van Souain. Die van de 28e brigade met de verbazingwekkende graven, die doen denken aan Keltische cromlechs, rond een grote kalkstenen kruis. De kleine begraafplaats van l’Opéra kan ook bereikt worden via een weggetje dat op de hekken rond het legerkamp van Suippes stuit. Na afloop van de Oorlog is niets over gebleven van de dorpjes in het hart van de rode zone, ze zijn met de grond gelijk gemaakt, bedolven, vernietigd. Dit op de belangrijkste plek van de veldslag van de Champagne gelegen monument herdenkt de gevechten van oktober 1914 en van september 1915. Het werd in 1924 op initiatief van Generaal Gouraud, de Commandant van het IVde leger, en ter ere van de gevallenen van de legers van de Champagne gebouwd. Het monument kijkt uit over een uitgestrekt panorama op het voormalige front van de Champagne, het terrein draagt nog de sporen van de gevechten: loopgraven, verbindingsloopgraven, kraters … Op de top staat een standbeeld dat drie verkenners met de trekken van Generaal Gouraud, Luitenant Quentin Roosevelt, de zoon van President Teddy Roosevelt, die in 1918 in de Tardenois omkwam en de aan de Chemin des Dames gevallen broer van de beeldhouwer voorstelt. Het monument is vrij toegankelijk. De kapel is geopend van april tot oktober, van 14u tot 18u, in het weekend en op feestdagen van 10 tot 12u en van 14u tot 18u. Het voormalige Duitse observatorium op le Blanc-Mont zag meer dan 6000 Amerikaanse soldaten vallen. Alle resten en graven werden vervolgens in Romagne (Meuse) verzameld, maar de Amerikaanse overheid liet in de jaren 20 op de plek van de gevechten een monument oprichten. De top van het monument biedt een prachtig panorama van waar het mogelijk is de inrichting van het slagveld en de overblijfselen van de loopgraven te bekijken. Op 26 september 1918 beginnen Franse en Amerikaanse troepen met de bevrijding van Sommepy. Het geheel verwoeste dorp herrijst uit de as dankzij de wilskracht van de bewoners en gulle gaven uit Amerika. Een herdenkingszaal op de 1e verdieping van het gemeentehuis vertelt het verhaal van deze wederopbouw. Vrij toegang tot het monument van BlancMont, op weekdagen wordt u welkom geheten van 9u tot 17u - T (0)3 26 66 81 14 - www.abmc.gov De gedenkzaal van Sommepy-Tahure (gemeentehuis) is open op afspraak: T (0)6 08 78 13 64 / (0)3 26 66 80 04. Langs de route Duitse militaire begraafplaats van Séchault 08250 Séchault Op deze begraafplaats liggen meer dan 6000 Duitse soldaten begraven, waaronder 3000 onbekende. De gedenkzaal van Sommepy-Tahure Séchault 7 4de parcours Argonne en de rode zone 11 10 Het bos van la Gruerie en het Camp Moreau RD 63 (tussen Binarville en Vienne-le-Château) 51800 Vienne-le-Château T (0)3 26 60 49 40 www.argonne.fr De Hand van Massiges en de Maagd met bijen 51800 Massiges www.lamaindemassiges.com Na hun terugtrekkende beweging van september 1914 verschansen de Duitse troepen zich op deze natuurlijke hoogte die zich op het punt waar de fronten van de Champagne en de Argonne samen komen. Deze heuvel lijkt op een hand, elke vinger een bolwerk van dit natuurlijke fort. Door de Duitse en Franse soldaten werden ontelbare ondergrondse ruimten uitgegraven. De Hand van Massiges Langs de route 8 Militaire begraafplaats van Minaucourt-le-Mesnil-les-Hurlus Le Pont de Marson 51800 Minaucourt Niet ver van de Hand van Massiges strekt deze immense begraafplaats zich over meer dan 40000 m2 uit en er liggen meer dan 20000 soldaten begraven. De poilus in de voorste linie kwamen langs het Madonnabeeld van het dorp. Het beeld stond bloot aan de rondvliegende projectielen, een kogel doorboorde de linkerborst en een bijenzwerm vond hier toevlucht. De soldaten waren zo onder de indruk van deze wedergeboorte dat ze haar vanaf dat moment de Maagd met bijen noemden. Vrij toegang tot de loopgraven. Rondleiding op afspraak op (0)3 26 60 44 00. In het bos van la Gruerie bevinden zich talrijke overblijfselen uit het jaar 1915. Buien de resten van de loopgraven vinden we hier een rustkamp van het Duitse leger, de «vallée Moreau» genaamd, waarvan alle installaties werden gerestaureerd (douches, kamers, …). Het Maison du Pays d’Argonne organiseert ook wandeltochten onder begeleiding van een gids ter kennismaking met de resten van deze sector. De door de poilus niet ver van de tulpenboom van het dorp, de bloedige boom waar onder 60 Franse soldaten na de ontploffing van een granaat omkwamen, ingerichte kapel is een bezoek ook meer dan waard. Bezoek rondleidingen door het kamp elke zaterdag van 9 uur tot 12 uur, evenals in Juli, augustus en September elke zondag vanaf 2 uur tot 6 uur. Voor de groepen (15 pers.) op afspraak. Prijslijsten(tarieven): volwassenen 5€ (3€ groep) - Gratis voor minder dan 12 jaar. Langs de route Militaire begraafplaats van la Harazée, Vienne-le-Château 51800 Vienne-le-Château Op de flank van de heuvel ligt deze begraafplaats waar 1600 soldaten hun laatste rustplaats hebben. Er naast het bos van la Gruerie, waar 4 jaar lang een hevige loopgravenoorlog plaatsvond. Arrangementen 3 11 In de stad waar Franse koningen gekroond werden Uitstapje naar de Argonne Houdt u van geschiedenis, erfgoed en champagne, dan is dit uitstapje geknipt voor u.Reims, de stad waar Franse koningen gekroond werden, en die zo geleden heeft onder de Eerste Wereldoorlog, is nu met zijn prachtige monumenten die op de Werelderfgoedlijst van Unesco staan - stad van Kunst en Geschiedenis. U verblijft in het Grand Hôtel Continental, een oud herenhuis in het gezellige stadscentrum. U kunt de kathedraal bekijken met een audiogids en het Champagnehuis G.H. Mumm bezoeken. Bestemming: Het bos van de Argonne, een plek die in de Eerste Wereldoorlog zo’n belangrijke rol speelde. U verblijft in Hotelrestaurant Le Tulipier in Viennele-Château, aan de rand van de voormalige slagvelden. Nog altijd zijn er overblijfselen van te zien, waarover u meer te weten komt in het Informatie- en documentatiecentrum Marne 14-18. Als u daarna in uw hotel terugkomt, kunt u van de rust en het comfort van uw kamer genieten, voordat u zich te goed gaat doen aan de gerechten van verse streekproducten van de kok. 2 dagen / 1 nacht Vanaf € 125 per persoonin een tweepersoonskamer Inbegrepen: overnachting met ontbijt, het bezoek aan de kathedraal met een audiogids en het bezoek aan het Champagnehuis G.H. Mumm, gevolgd door een proeverij. Informatie en reserveringen: Quelques jours en Champagne T (0)810 008 361 www.quelquesjoursenchampagne.com 2 dagen / 1 nacht Vanaf € 88,50 per persoonin een tweepersoonskamer met halfpension Inbegrepen: de overnachting in het hotel met halfpension (ontbijt, een glas champagne als aperitief en diner zonder de drankjes), toegang tot het verwarmde binnenzwembad en het bezoek aan het Informatieen documentatiecentrum Marne 14-18. Informatie en reserveringen: Hôtel-restaurant le Tulipier T (0)3 26 60 69 90 www.letulipier.com De tulpenbloom / Tulipier van Vienne-leChâteau 9 Evenementen Activiteitenkalender Tot 11 november in Suippes: Vitrine du Centenaire Ter gelegenheid van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog van honderd jaar geleden is er in het centrum van de permanente expositie een vitrine met een chronologisch geordende opstelling van uniformen en voorwerpen uit het dagelijkse leven. T (0)3 26 68 24 09 www.marne14-18.com Tot half nov.: Plechtigheden ter herdenking van de Eerste Wereldoorlog van honderd jaar geleden in Vitry-le-François Talloze exposities waaronder ‘Affiches d’époque’, affiches uit die tijd en ‘Dans la peau d’un poilu, autoportraits’, zelfportretten van jonge soldaten. Concerten, de voorstelling ‘Jaurès, assassiné 2 fois’. Lezingen en voorstellingen. Info: T (0)3 26 41 22 77 www.vitry-le-francois.net Tot 29 november in Sedan:Expositie ‘Sur les traces de Maurice Genevoix et ceux de 14’ (In de voetsporen van Maurice Genevoix). Foto’s van J-M Lecomte over de wederwaardigheden van de auteur van de bundel oorlogsverhalen ‘Ceux de 14’. T (0)3 24 29 26 48 In de Mediatheek van Sedan. Tot 14 december: Chansons over de Eerste Wereldoorlog Reizende expositie met 200 documenten (rondleiding met gids). Van Montmirail tot Saint-Cyr-surMorin, via Sézanne, le Thoult- Trosnay, Morsains en Vauchamps. www.chantmorin.com Tot 18 januari, op de zondagmiddag: rondleiding met gids op de expositie ‘Jours de Guerre et de Paix’ In het Musée des Beaux-Arts in Reims Reserveren via T (0)3 26 35 36 00 10 TOT EIND OKTOBER De brand in de Kathedraal van Reims Expositie van 40 foto’s op groot formaat van de door de oorlogsjaren zwaar beschadigde Kathedraal van Reims en de verwoeste stad, met commentaar bij elke foto. Toegang gratis. Van half maart tot eind oktober zijn de torens te bezichtigen, met gids; inlichtingen en reserveren bij het Palais du Tau. In de Kathedraal Notre-Dame 51100 Reims Informatie: T (0)3 26 77 45 00 www.reims-tourisme.com http://palais-tau.monumentsnationaux.fr - T (0)3 26 47 81 79 TOT 14 DECEMBER 2014 Het dagelijkse leven in Charleville en in Mézières, het hoofdkwartier van de Duitse staf (1914-1917) De getuigenissen van de Duitse legerofficier Dr. Appens geven een beeld van het leven van de inwoners van het destijds bezette Charleville en Mézières. Tegelijkertijd is er een route door de stad langs de plaatsen waar de staf gevestigd was, waardoor de mooie woningen van destijds de aandacht krijgen (zelf te volgen met folder). In het Musée de l’Ardenne Place Ducale 08000 Charleville-Mézières Informatie: T (0)3 24 32 44 67 www.charleville-mezieres.fr TOT 29 NOVEMBER 2014 Van 1 oktober tot 31 december: ‘Verzenay tijdens de Eerste Wereldoorlog’ Fototentoonstelling over Verzenay tijdens de oorlog en nu, 100 jaar later. In de vuurtoren van Verzenay. www.lepharedeverzenay.com Epernay in de Eerste Wereldoorlog Deze expositie van archiefmateriaal en voorwerpen geeft een beeld van de geschiedenis en het dagelijkse leven van de inwoners van Epernay tijdens de oorlog. Tegelijkertijd zijn er nog andere exposities en verschillende lezingen over deze oorlog, over champagne en over de wijnboeren in de Marne in 14-18. In de mediatheek in het centrum 1 rue du Professeur Langevin 51200 Epernay T (0)3 26 53 37 80 Van 7 tot 12 oktober: ‘Herinneringen van Germaine…’ Expositie over het dagelijkse leven van de soldaten, met het voorlezen van brieven, getuigenverslagen, foto’s, voorstellingen en chansons. T (0)3 26 52 88 81 http://commune-de-germaine.fr Voor het gehele programma: www.epernay.fr T (0)3 26 55 72 00 11 en 12 oktober in Vesigneul-surMarne:Expositie 14-18 Voorwerpen, uniformen, maquettes, enz. In de Salle des Fêtes. T (0)6 68 63 14 46 TOT 29 NOVEMBER 2014 Châlons en zijn inwoners tijdens de Eerste Wereldoorlog à l'occasion du centenaire de la Grande Guerre la Ville de Châlons-en-Champagne présente De expositie geeft een beeld van het leven van de inwoners van Châlons tijdens de Eerste Wereldoorlog aan de hand van archief- en erfgoeddocumentatie uit de collecties van de Gemeentelijke Bibliotheek Pompidou, uit archieven en uit het museum van de stad. In de Bibliotheek G. Pompidou 68 Rue Léon Bourgeois 51000 Châlons-en-Champagne Informatie: T (0)3 26 26 94 26 http://bm.chalons-en-champagne.net Meer evenementen Het gaat hier slechts om een kleine keuze uit het aanbod. Voor een volledigere lijst met evenementen, zie onder handige adressen of surf naar: www.champagne-ardennen-toerisme.nl www.centenaire.org, www.lamarne14-18.com/nl en www.ardennes.com 17 en 18 oktober : Symposium over de Eerste Wereldoorlog De stand van zaken in het al honderd jaar durende historische onderzoek in de Ardennen. De 17e in de Mediatheek van Sedan, de 18e in het Musée de l’Ardenne in Charleville-Mézières. T (0)3 24 32 65 78 www.ardennes.com 29 november: Voorstelling: ‘L’engrenage’ (‘van het een komt het ander’) in Sedan Patrick Poivre D’Arvor neemt ons mee naar de oorzaken van het uitbreken van de oorlog, met publicaties uit die tijd, de fatale toespraak van JeanJaurès, de oorlogsverklaring en de radeloze brieven van Apollinaire aan zijn Lou. Hugues Leclère op de piano. T (0)3 24 26 85 70 In het Amfitheater P. Mendès France Gratis app voor smartphone Nieuw! Volg Augustin Berger aan het front van de Champagne in ‘Histoires 14-18’, in 7 etappes. Beschikbaar in het Engels. Champagne-Ardenne Tourisme 50 avenue du Général Patton - B.P. 50319 51013 Châlons-en-Champagne Cedex Tél. : (0)3 26 21 85 80 / Fax : (0)3 26 21 85 90 [email protected] Ontwerp: Comité Régional du Tourisme (CRT) de Champagne-Ardenne. Cartografie : www.cap-orientation.com. Fotocredits: CRT, G Fontaine, B Gouhoury, JP Husson, M Joly, M Jolyot, John Foley (Champs de la Mémoire), G Paté, Onac Marne, AC Mecuson CDT Marne. 11 Expositie - REIMS DAGEN VAN OORLOG EN VREDE VAN 14 SEPTEMBER 2014 TOT 25 JANUARI 2015 Expositie over Frans-Duitse kunst aan het front en achter de schermen. REGARD FRANCO-ALLEMAND SUR L’ART DE 1910 À 1930 MUSÉE DES BEAUX-ARTS DE REIMS 14 sept. 2014 - 25 janvier 2015 www.reims.fr CETTE EXPOSITION EST RECONNUE D’INTÉRÊT NATIONAL PAR LE MINISTÈRE DE LA CULTURE ET DE LA COMMUNICATION / DIRECTION GÉNÉRALE DES PATRIMOINES / SERVICE DES MUSÉES DE FRANCE. ELLE BÉNÉFICIE À CE TITRE D’UN SOUTIEN FINANCIER EXCEPTIONNEL DE L’ÉTAT. LÉGER Fernand (1881-1955), Trois Musiciens (détail), 1930, Huile sur toile, 118 × 113,5 cm, Inv. G1197, © ADAGP, Paris, 2014,Von der Heydt-Museum Wuppertal, © Von der Heydt-Museum Wuppertal HOERLE Heinrich (1895-1936), Monument aux prothèses inconnues (détail), 1930, Huile sur carton, 66,5 × 82,5 cm, Inv. G 1221, Von der Heydt-Museum Wuppertal, © Von der Heydt-Museum Wuppertal JOURS DE GUERRE ET DE PAIX Coproductie van het Von der Heydt Museum in Wuppertal en het Musée des Beaux-arts in Reims, waarbij de werken uit hun collecties of die van andere Europese musea tegenover elkaar zijn opgesteld, in een aangrijpende Frans-Duitse ontmoeting. Met als uitgangspunt een selectie van onderwerpen die de impact van de oorlog 14-18 op het gewone leven illustreren, geven Franse en Duitse kunstenaars hun visie. In het Musée des Beaux-arts in Reims T (0)3 26 35 36 00 www.reims.fr
© Copyright 2024 ExpyDoc