moskeeën als welzijnsactor in brussel? een verkenning

MOSKEEËN ALS WELZIJNSACTOR IN BRUSSEL?
EEN VERKENNING
Hoe moskeeën het formele hulpaanbod aanvullen
Sara Boujebbar, Annelies De Boeck, Inne De Greef, Siham El Kaddouri, Sara Goossens, Lindsay Mollaert, Mieke Schrooten
BRUSSELS WELZIJNSNIEUWS
De welzijnssector is vaak niet de eerste of de enige plaats waar mensen hulp gaan zoeken als zij welzijnsproblemen
ervaren. Het merendeel van de hulpvragers zoekt in eerste instantie ondersteuning binnen hun eigen netwerk. Naast
familie en vrienden bestaat dit netwerk soms ook uit zelforganisaties of religieuze instellingen. Over deze informele
vormen van hulp- en dienstverlening is nog heel weinig geweten, behalve dat die een veel grotere omvang hebben
dan soms wordt vermoed. Worden Brusselse moskeeën ook geconfronteerd met welzijnsvragen? En hoe gaan zij
hiermee om?
In opdracht van de Brusselse Welzijns- en gezondheidsRaad (BWR) en onder begeleiding van Els Nolf, beleidsmedeweker
Interculturalisering (BWR) en Mieke Schrooten, lector sociaal werk aan de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB),
onderzochten studenten uit het derde jaar Maatschappelijk Werk, of Brusselse moskeeën een rol kunnen opnemen
als welzijnsactor.
Op basis van een bevraging bleek dat moskeeën
Kim Van Wallendael (2013), projectmedewerker
naast hun religieuze functie ook een aantal anvan VOEM vzw (Vereniging voor Ontwikkeling &
dere functies opnemen. Zoals Kanmaz & El BatEmancipatie van Moslims), stelt dat deze informetiu (2004) aangeven, evolueren
le, niet-professionele ‘voorporsommige moskeeën van een loutaalfunctie’ een belangrijke en
ter religieuze functie, namelijk
noodzakelijke aanvulling is op de
een gebedsplaats, naar ‘centra’
formele hulpverlening. Om de
met een ruimer aanbod. Behalvoorportaalfunctie van zelforDE INFORMELE,
ve een gebedsruimte omvatten
ganisaties van etnisch-culturele
deze centra in veel gevallen
minderheden te ondersteunen,
NIET-PROFESSIONELE
ook een Koranschool, een school
richtte VOEM vzw in partner‘VOORPORTAALFUNCTIE’
voor Arabische lessen en/of een
schap met de BWR en zeven lobibliotheek. Ook bieden sommikale zelforganisaties het project
[VAN MOSKEEËN] IS EEN
ge moskeeën activiteiten aan als
Powercare op. De bedoeling van
BELANGRIJKE EN NOODhuiswerkbegeleiding, zwemleshet project was het versterken
sen of lezingen.
van de betrokken zelforganisaZAKELIJKE AANVULLING
ties, zodat ze zich ondersteund
OP DE FORMELE HULPSommige van deze centra nemen
wisten in bovenbeschreven doorook spontaan een welzijnsfuncverwijsfunctie.
VERLENING
tie op. In het contact met hun
leden krijgen medewerkers van
Zouden de Brusselse moskeeën
centra regelmatig ook hulpvraook interesse hebben in een gegen van mensen met welzijnslijkaardige samenwerking zoals
problemen. Uit de interviews
die geboden wordt via Powerbleek eveneens dat dit een toenemend fenomeen
care? Zowel de bereidwilligheid van imams als de
is. Veel hulpvragen hebben betrekking op thema’s
interculturele kennis van reguliere organisaties
uit het dagelijkse leven zoals huwelijksproblemen,
over moskeeën, de beschikbare middelen voor saopvoedingsproblemen, vragen tot ondersteuning
menwerking en een expliciete aandacht voor de
bij administratie, enzovoort. Hoe de centra omtwee- of zelfs meertaligheid in het Brusselse landgaan met deze vragen, verschilt. Sommige nemen
schap zijn belangrijke factoren om in rekening te
een aantal hulpvragen zelf op. Er zijn centra die
brengen bij het uitwerken van een eventuele sazelfs over een sociale dienst beschikken om hun
menwerking.
leden ondersteuning te bieden op vlak van allerlei
mogelijke thema’s. Andere proberen voornamelijk
Een samenwerking kan heel wat kansen bieden.
door te verwijzen naar de geschikte actoren binNiet alleen geeft het de reguliere welzijnsactoren
nen de formele hulpverlening.
meer inzicht in de ondersteuning die moskeeën
•
20 • januari-maart 2014
Grote Moskee van Brussel een mogelijk voorportaal voor hulpvragers (foto: www.centreislamique.be)
hun achterban bieden op vlak van welzijn, omgekeerd kunnen moskeeën ook een beter zicht krijgen op het bestaande aanbod binnen de welzijnssector en dus gerichter toeleiden indien nodig. Een
mogelijke volgende stap kan zijn dat beide, waar
mogelijk, hun aanbod op elkaar afstemmen. Een
andere sterkte van de voorportaalfunctie van moskeeën is de laagdrempeligheid die deze kunnen
bieden. Zeker voor mensen die nog maar net in
België aangekomen zijn en niet vertrouwd zijn met
het welzijnslandschap, kunnen moskeeën fungeren
als een vertrouwde omgeving, die mensen op weg
helpt met hun vragen.
Tegelijkertijd is het belangrijk om er oog voor te
hebben dat niet alle moskeeën willen fungeren
als een voorportaal naar de reguliere welzijnssector. Bovendien is het opvallend dat, hoewel veel
moskeeën aangeven voor iedereen open te willen
staan, het in de praktijk toch voornamelijk moslims zijn die van hun diensten gebruik maken. Onderzoek heeft ook aangetoond dat het publiek van
de Brusselse moskeeën niet gemengd is: er zijn
Turkse moskeeën, Marokkaanse moskeeën, Pakistaanse moskeeën, enzovoort (Torrekens 2007: 7).
Het zijn in de praktijk categorale voorzieningen,
wat soms haaks staat op de werking van andere
voorzieningen die zich richten naar elke Brusselaar. Bovendien bereiken moskeeën ook niet alle
moslims. Het is dus belangrijk om ook andere (zelf)
organisaties in kaart te brengen en aan te spreken,
om uiteindelijk zoveel mogelijk mensen met welzijnsnoden te bereiken.
Het werken met sleutelfiguren is een laatste belangrijk aandachtspunt. Sleutelfiguren zijn mensen
die in hun netwerk of buurt actief en gekend zijn.
Door hun rol, leeftijd, levenservaring en/of sociaal
of religieus engagement hebben zij een bepaalde
positie verworven en kunnen zij een belangrijke
rol spelen als verbindingsfiguur tussen de moskee
en de andere partners in het samenwerkingsverband (Nolf & Van Den Daele).
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Interview met Abdelkader Dahmichi op 23 oktober 2013.
Interview met Bert Anciaux op 13 november 2013.
Interview met Jonas Slaets op 13 november 2013.
Interview met Fadma Bellaghmough op 22 november 2013.
Interview met Redouane Ben Driss op 19 november 2013.
Kanmaz, M. & El Battiui, M. 2004. Moskeeën, imams en islamleerkrachten in België: Stand van zaken en uitdagingen.
Brussel: Koning Boudewijnstichting.
Nolf, E. & Van Den Daele, K. 2012. Bruggenbouwers: Werken aan toegankelijkheid. Brussel: Brusselse Welzijns- en gezondheidsjanuari-maart 2014 • 21 •
Raad.
Torrekens, C. 2007. Concentration des populations musulmanes et structuration de l'associatif musulman à Bruxelles.
Brussels Studies (4).
Van Wallendael, K. 2013. Powercare: Samen sterk in welzijn. Brussels Welzijnsnieuws (200): 28-30.
BRUSSELS WELZIJNSNIEUWS
Bronnen

Download Report