DE BIESBOSCH, EEN OERBOS?

baron ruzettelaan 35 | 8310 brugge | tel 050 36 71 71 | fax 050 35 68 49 | www.wvi.be
DE BIESBOSCH, EEN OERBOS?
Arnout Zwaenepoel, Eric Cosyns, Bert Maes & René van Loon
Landschapscontactdag 2014
3 oktober 2014
hoofdtitel
METHODE
Terreinkartering
2012, 2013
Herkartering en archiefonderzoek
salicetum
Literatuurstudie
Archiefonderzoek Biesboschmuseum:
briefwisseling Tuinzing
Interviews
RESULTATEN
Tekstrapport
Rapport
met de karteringsfiches
Kaartenbundels kartering per gebiedje
Kaartenbundels verspreiding van de taxa
HERKOMST VAN DE WILGEN
1421 Elisabethsvloed
Schietwilg,
Kraakwilg, Schiet- x Kraakwilg, Bittere wilg, Katwilg &
Amandelwilg wellicht al in 15de eeuw aangeplant
HERKOMST VAN DE WILGEN
19de eeuw:
Salix
alba vitellina
Salix x rubens variëteit basfordiana forma basfordiana: ‘Frans geel’
Salix fragilis variëteit russeliana: = ‘Leerteen?’
Salix x mollissima variëteit undulata: ‘Deventer rood’ of ‘Schijndels rood’
HERKOMST VAN DE WILGEN
20ste eeuw
Salix x rubens variëteit basfordiana forma sanguinea: ‘Belgisch rood’
Salix eriocephala: ‘Amerikaantje’
Duitse dot: Salix x dasyclados
Zwarte driebast (Salix triandra, Amandelwilg)
Meyerijsche katteen, Belgische kat van Hooymans, Franse weda, Oeverkat,
Koningskat
Salix longifolia = Salix x holosericea (Grauwe x Katwilg)
Rohmisches Holz: Salix x dasyclados-kloon
Grijze Rijsenburgse kat = Groene daggelder =Schmidtstam 368
Salix x rubens variëteit caerulea: ‘Cricket bat willow’
Salix daphnoides: Berijpte wilg en Salix acutifolia: Kaspische zandwilg
Schmidtstam 65 = Kat- x Bittere x Amandelwilg
Salix alba ‘Liempde’, Belders, Calva, Drakenburg, Rockanje, Barlo, Bredevoort, Het Goor, Lichtenvoorde, Lievelde aangeplant op Cornelia
Boswilg, Grauwe wilg, Rossige wilg, Geoorde en alle mogelijke kruisingen
Spontane kruisingen cultuurspectrum en ‘wilde soorten’
Salix sepulcralis variëteit chrysocoma
Salix babylonica variëteit pekinensis
‘Belgisch rood’ (Salix x rubens variëteit basfordiana
forma sanguinea)
Amerikaantje (Salix eriocephala)
Duitse dot kloon Kattekletters/Zilverblad (Salix x dasyclados variëteit angustifolia kloon Kattekletters)
Zwarte driebast (Salix triandra, vrouwelijke kloon Zwarte
driebast)
Salix x rubens variëteit caerulea (‘Cricket bat willow’)
Schmidtstam 65 (Kat- x Bittere x Amandelwilg)
Lokale benaming
Amerikaans rood, Amerikaantjes(s)
Bastaardbitter
Belgische groene katteen
Belgische Kat van Hooymans
Belgisch geel
Belgisch rood (kloon 582, stam 56,
stam 60)
Beugel, Beugel breedblad, Beugelgrauw
Bindwilg
Bitter, Bitterwilg
Bitterling
Blauwe lintjes
Blauwe schietwilg
Blauwe wilg
Bruin katgrauw
Deventer kat
Deventer rood = Schijndels rood =
Amerikaans rood
Donkere beugel
Driebast
Drieblek
Dubbelbast
Duitse dot
Duits rood
Frans geel
Geel
Geel bitter
Geel katgrauw = Salix viminalis
regalis
Gele kat = Koningskat
Gele schietwilg
Gele tweebast
Gele wilg
Grauw
Vermoedelijke correcte Wetenschappelijke
benaming
Geslacht
Salix eriocephala
Salix purpurea x viminalis
Salix viminalis
Salix viminalis
Salix x rubens basfordiana forma basfordiana
Mannelijk
beide mogelijk
Vrouwelijk
?
Mannelijk en vrouwelijk
Salix x rubens basfordiana forma sanguinea
Mannelijk en vrouwelijk
Salix triandra
Beide
Salix viminalis
Salix purpurea
Salix triandra
Salix purpurea subspecies purpurea
Sallix fragilis
Salix daphnoides
Salix viminalis
Salix viminalis
Salix x mollissima variëteit undulata; de vermelding van Amerikaans rood als synoniem is
vermoedelijk niet correct (verwarring met Salix
eriocephala)
Salix triandra
Salix triandra
Salix triandra
Salix triandra
Salix x dasyclados
Salix eriocephala
Salix x rubens Basfordiana forma basfordiana
Salix x rubens Basfordiana
Salix purpurea purpurea
Beide mogelijk
beide mogelijk
Beide mogelijk
?
?
Beide mogelijk
?
Vrouwelijk
Salix viminalis
Vrouwelijk?
Salix viminalis
Salix x rubens basfordiana forma basfordiana
Salix triandra
Salix x rubens basfordiana forma basfordiana
Salix triandra of Salix viminalis
Salix purpurea subspecies purpurea kloon
Green Dick
Green Dick
Grijs katgrauw
Salix viminalis
Groene daggelder = Rijsenburgse kat Salix viminalis
Groene tweebast
Salix triandra
Grijze Rijsenburgse kat
Salix viminalis
Groene Rijsenburgse kat
Salix viminalis
Hengel(aars) grauw
Salix triandra
Ijsgrauw
Salix triandra discolor
Lichte katgrauw
Salix viminalis
Kaspische zandwilg
Salix acutifolia
Kat, Katgrauw, Kathout
Salix viminalis
Katgrauwe bitter
Salix x rubra
Vrouwelijk
Beide mogelijk
Beide mogelijk
Beide mogelijk
Beide mogelijk
Vrouwelijk
Mannelijk
beide mogelijk
Beide mogelijk
Vrouwelijk
Vrouwelijk?
mannelijk en vrouwelijk
Beide
Mannelijk en vrouwelijk
?
?
Mannelijk
Beide
?
Mannelijk
Vrouwelijk
?
Vrouwelijk
Beide mogelijk
beide mogelijk
?
Lokale benaming
Kattekletter = Zilverblad = Salieblad
Kesper
Koningskat = Gele kat = Schmidt
stam 368
Langbroeks grauw
Leerteen
Lichte beugel
Liempde
Meyerijsche katteen, Meyerink stammen 22, 46, 55
Oeverkat
Oude dot = Boerendot
Oude rode = Belgisch rood stam 56
Prumels = Römer = Duitse Römer
Purperwilg
Rijsenburgse kat
Rode dot
Rode wilg
Römer = Prumels
Röhmisches Holz
Rood, roodhout
Roodgetopte teen
Salieblad = Zilverblad = Kattekletters
Salix longifolia
Salix vitellina bastaarden
Schijndels rood (= Deventer rood?)
Schmidtstam 65
Schmidtstam 368 = Groene Daggelder = Groene Rijsenburgse kat
Slijkwilg
Steenwilg
Steilrood
Tweebast(grauw)
Ulbrichwilg
Vlaamse gele teen
Weda, Franse weda
Wilgenhout
Witgrauw
Witte beugel
Witten wilg
Zandwilg
Zilverblad = Kattekletters
Zwarte driebast
Vermoedelijke correcte Wetenschappelijke
benaming
Salix x dasyclados var. angustifolia kloon Kattekletters
Salix acutifolia
Geslacht
Vrouwelijk
beide mogelijk
Salix viminalis regalis
Vrouwelijk?
Salix triandra
Vermoedelijk Salix fragilis variëteit russeliana
(nader te onderzoeken of Salix fragilis var.
furcata en var. decipiens ev. In aanmerking
komen)
Salix triandra
Salix alba kloon Liempde
Beide mogelijk
Salix viminalis
?
Salix viminalis
Salix x dasyclados?
Salix x rubens variëteit basfordiana forma
sanguinea
Salix x dasyclados
Salix purpurea
Salix viminalis
Salix x dasyclados?
Salix alba
Salix x dasyclados
Salix x smithiana of x dasyclados?
Salix alba
Salix x rubens Basfordiana
Salix x dasyclados var. angustifolia kloon Kattekletters
Volgens Wichura 1868 is dit Salix x dasyclados; volgens Ulbrich (1925) S. x smithiana en
volgens Tuinzing (1938): Salix x smithiana of
Salix x holosericea; vermoedelijk is het taxon
dat in de Biesbosch onder die naam ingevoerd
werd Salix x holosericea
Salix x rubens variëteit basfordiana
Salix x mollissima variëteit undulata?
Salix viminalis x purpurea x triandra
?
?
Salix viminalis
?
Salix x rubens basfordiana of Salix fragilis var.
fragilis?
Salix purpurea
Salix alba
Salix triandra
Salix viminalis x purpurea = S. x rubra
Salix x rubens variëteit basfordiana forma
basfordiana
Salix viminalis
Salix alba
Geschilde Salix triandra
Geschilde Salix triandra
Salix alba
Salix daphnoides
Salix x dasyclados var. angustiolia kloon Kattekletters of Zilverblad
Salix triandra
Indien russeliana correct
is dan vrouwelijk
Beide mogelijk
Mannelijk
?
Vrouwelijk?
beide mogelijk
?
Vrouwelijk
Mannelijk en vrouwelijk
Vrouwelijk
beide mogelijk
beide mogelijk
vrouwelijk
vrouwelijk
?
Vrouwelijk
Mannelijk
mannelijk en vrouwelijk
Beide mogelijk
?
beide
Beide mogelijk
Beide
Beide mogelijk
Beide
Beide mogelijk
Beide mogelijk
Beide
Beide
Vrouwelijk
Vrouwelijk
AUTOCHTONE WILGEN?
Schietwilg
(Salix alba)
Kraakwilg (Salix fragilis variëteit fragilis)
Bittere wilg (Salix purpurea subspecies lambertiana)
Katwilg (Salix viminalis): archaeofyt?
Amandelwilg (Salix triandra): archaeofyt?
DE BIESBOSCH EEN OERBOS?
BIJLSMA ET AL. (2011): “WIJ MOETEN ONS BEELD HERZIEN VAN DE
UITGESTREKTE, VAAK ALS MONOTOON BESCHOUWDE WILGENBOSSEN
VAN DE BIESBOSCH. IN DE AFGELOPEN DECENNIA HEEFT ZICH HIER EEN
GROOT AANEENGESLOTEN OERBOS MET VEEL VARIATIE ONTWIKKELD.”
DE BIESBOSCH EEN OERBOS?
kaden,
stormranden, griendketen, leigreppels, vletsloten, griendpaadjes,
duikerputten, rabattenruim
50 wilgentaxa: bijna allemaal ingevoerd
Veel taxa zijn klonaal en één geslacht
Talrijke andere struiken en bomen eveneens aangeplant
Veel exoten in de kruidlaag
Nog steeds aanpassing aan weggevallen eb-vloed-systeem
Besluit: verwilderde grienden OK, oerbos nee
SYNTAXONOMIE VAN VERWILDERDE GRIENDEN
Wilgen
als kentaxa is probleem
Vergelijking zoetwatergetijdengebieden Nederland en Vlaanderen
Kruidlaag gebruiken voor kentaxa zou vergelijkbaarheid verhogen
AANBEVELINGEN
Behoud
soorten en taxa als erfgoed
Behoud
griendcultuur als cultuurhistorisch erfgoed
Salicetum
Combineren
biotische en abiotische karakteristieken
Begrazingsblokken
bieden perspectieven voor geleide wandelingen
AANBEVELINGEN
Natuurbehoud: wilgenvloedbossen
Schietwilgen- en Kraakwilgenbestanden meest kansrijk
Mix met oud-cultuur is onvermijdelijk
Getij is aanzienlijker in Hollandse Biesbosch
Autochtone populaties andere struiken en bomen: Noordse
aalbes, Zwarte bes, …