Vorming Energie voor ACLVB Energie en de rol voor de vakbondsafgevaardigde Jorre Van Damme en Thijs Calu | Arbeid & Milieu vzw e-mail: [email protected] / [email protected] Inhoud (2u50m) Inleiding & Voorstelling cursisten (10’) Mini-Quiz (5’) Energie & klimaat: de uitdagingen (10’) Waarom als vakbond bezig zijn met energie? (10’) Opdracht 1: checklist energie (10’) Aan de slag: syndicale hefbomen (20’) PAUZE (20’) 7. Energie en het bedrijf: wat moet en wat kan? (15’) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.1 Wat moet: wetgeving 7.2 Wat kan: energiebeheerssystemen 7.3 Steunmaatregelen 8. Energie en het bedrijf: voorbeelden van maatregelen (15’) 9. Rol voor vakbonden en werknemers & tools (15’) 10. Opdracht 2: syndicale actie energie (40’) 10.1 Toelichting (5’) 10.2 Opdracht in groepjes (20’) 10.3 Terugkoppeling (15’) Vorming Energie voor ACLVB 1. Inleiding & voorstelling Vorming Energie voor ACLVB 2. Mini-Quiz Mini-Quiz 1. Een pay-per-lux project waarbij niet langer lampen, maar licht werd verkocht, resulteerde in een besparing van a. 15 % b. 35 % c. 55 % 2. In het totale energieverbruik van België in 2012, was het percentage afkomstig uit hernieuwbare bronnen a. 6,8 % b. 19,5 % c. 37,6 % Mini-Quiz 3. Bij Belfius werd na het doorvoeren van aanbevelingen uit een vrijwillige audit op 5 jaar een besparing gerealiseerd van a. 30 % b. 50 % c. 70 % 4. Een Duitse studie door het waarborgfonds KfW toont aan dat elke euro die de overheid investeert in energiebesparende maatregelen een return oplevert van a. 1,5 € b. 2,3 € c. 5 € Mini-Quiz Antwoorden: 1. Een pay-per-lux project waarbij niet langer lampen, maar licht werd verkocht, resulteerde in een besparing van c. 55 % 2. In het totale energieverbruik van België in 2012, was het percentage afkomstig uit hernieuwbare bronnen: a. 6,8 % 3. Belfius bespaarde na een audit b. 50% 4. Elke euro die de overheid investeert in energiebesparende maatregelen levert een return op van c. 5 € Vorming Energie voor ACLVB 3. Energie & klimaat: de uitdagingen 3.1. Energie en klimaat Afhankelijkheid van niet-duurzame energiebronnen 3.1. Energie en klimaat Afhankelijkheid van niet-duurzame energiebronnen 3.1. Energie en klimaat Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Prijs grondstoffen blijft stijgen 3.1. Energie en klimaat Afhankelijkheid van niet-duurzame energiebronnen 3.1. Energie en klimaat De klimaatproblematiek Uitgelekt rapport IPCC (publicatie april 2014): “VN waarschuwen: voorkomen ernstige klimaatverandering wordt onhaalbaar” Het IPCC schrijft dat de doelstelling, dat binnen een paar decennia de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen over zijn piek heen moet zijn, onhaalbaar dreigt te worden doordat belangrijke landen hun ambities willen terugschroeven. Ons land krijgt tegen 2100 af te rekenen met zware overstromingen en torenhoge kosten als gevolg van de stijgende zeespiegel. (DM, 19/03/2014) Bij een temperatuurstijging met 2,5 graden zou de wereldeconomie tot 1.400 miljard dollar per jaar kunnen verliezen. Momenteel is de wereld op weg naar een opwarming met 3,7 graden tegen 2100. 3.1. Energie en klimaat De klimaatproblematiek 3.1. Energie en klimaat De klimaatproblematiek 3.2. Minder E & andere E Minder energie, en andere energie 3.2. Minder E & andere E 3.2. Minder E & andere E Andere energie = duurdere energie? 3.3 De verdeling van de factuur Terug naar de grotten en boomhutten? 3.3 De verdeling van de factuur Neen, bedankt! 3.3 De verdeling van de factuur België heeft, net door de slechte positie nu, wel een heel groot potentieel aan efficiëntiewinst op vlak van energie • “Het realiseren van de vereiste verbeteringen inzake energie-efficiëntie zou een jaarlijkse extra investering van €1,6 miljard vergen tussen 2010 en 2020, en van €2,2 miljard van 2020 tot 2030, verspreid over alle sectoren. • Het zou ook een jaarlijkse besparing van €4,3 miljard aan energiekosten met zich meebrengen tegen 2030, de blootstelling aan schommelingen van de grondstoffenprijzen en geopolitieke risico’s beperken, en de werkgelegenheid stimuleren.” (McKinsey & Company, 2009) 3.3 De verdeling van de factuur • • • • Elke euro die de overheid investeert in energiebesparende maatregelen levert een return op van 5 € De realisatie van het renovatieprogramma voor bestaande woningen, kan leiden tot 40 à 50.000 nieuwe banen in bouw en toelevering De uitbouw van het offshore-park voor de Belgische kust, waarbij tegen 2020 2200 Mw gepland is, zou moeten leiden tot een tewerkstellingsvolume van ongeveer 4000 jobs gedurende 7 jaar en een blijvende tewerkstelling van ruim 400 banen na installatie. Voor de uitbouw van het net en opslagcapaciteit kunnen, gezien het investeringsvolume van 200 tot 400 miljoen euro per jaar, 5000 extra banen/jaar worden verwacht. 3.3 De verdeling van de factuur Nood aan bijkomende investeringen in 2DS in vergelijking met (IEA, 2012c, p.138) 3.3 De verdeling van de factuur De besparing op de brandstofkost compenseert ruimschoots bijkomende investeringskost in (IEA, 2012c, p.38) 3.3 De verdeling van de factuur WIE betaalt de nodige investeringen NU? Vb. Energie / CO2 • Subsidies zonnepanelen / windmolens / biomassa via groenestroom certificaten • Arcelor Mittal verdiende miljarden aan CO2-handel • Wie geen geld heeft om zijn dak te isoleren, geniet niet van premies én betaalt stijgende energiekost • Factuur naar consumenten of naar industrie? Duurzaamheidsrapport essenscia 2013: “De Europese Unie richt zich nu té eenzijdig op CO2-reductie en op hernieuwbare energie tegen elke prijs, terwijl de Verenigde Staten inzetten op competitieve energieprijzen door schaliegas. De oplossing ligt in een win-winstrategie voor het klimaat én voor de economie.” 3.3 De verdeling van de factuur • Gevolg van het niet investeren is ook oplopende inflatie, en het gevolg daarvan - de aanpassing van lonen aan de stijgende levensduurte via de automatische loonindexering - wordt aangevallen • Sociale (on)rechtvaardigheid van subsidiestelsels (Mattheuseffect) voor investeringen in energiezuinigheid en alternatieve energieproductie • Aanval op sociale zekerheid en loonkostenverhaal als symptoom/gevolg van foute keuzes, met name het gebrek aan investeringen op lange termijn 3.3 De verdeling van de factuur • 750.000 gezinnen in België, of zowat een op de zeven huishoudens, hebben af te rekenen met energiearmoede. Dat betekent dat ze moeite hebben om hun woning behoorlijk te verwarmen • Bij de rijkste tien procent wordt bijgevolg slechts 5 procent van het inkomen aan energie uitgegeven, terwijl dat bij de armste huishoudens kan oplopen tot 19 procent • Als oorzaken voor de energiearmoede wordt onder meer gekeken naar stijging van de energieprijzen. Van 2005 tot 2013 zijn de consumptieprijzen voor energieproducten namelijk met 44,2 procent gestegen 3.3 De verdeling van de factuur 3.3 De verdeling van de factuur Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Visie en een sterk middenveld nodig! Vorming Energie voor ACLVB 4. Waarom als vakbond bezig zijn met energie? 4. Link met syndicale werking Vakbondsthema? Planet People Profit 4. Link met syndicale werking België is, vergeleken met buurlanden, bijzonder energie-intensief én in hogere mate afhankelijk van fossiele brandstoffen. • De beoogde jaarlijkse verbetering inzake energieefficiëntie van de Belgische Industrie 20 tot 40 procent onder de doelstellingen in andere Europese landen.” (McKinsey & Company, 2009) 4. Link met syndicale werking Enquête VREG bij Vlaamse bedrijven: Blijft energie betaalbaar ? • 12% van de bedrijven kon geen inschatting maken van hun elektriciteitskost, 15% voor de aardgaskost. • Amper de helft kijkt de energiefactuur grondig na. Heel wat bedrijven zijn dus niet intensief met energie bezig. • Maar voor 65% van de bedrijven is de elektriciteitskost wel een belangrijke kost binnen het totale bedrijfsbudget, voor aardgas is dat 55%. Kiezen de bedrijven in Vlaanderen voor groene stroom? • In 2007 had slechts 5% van de bedrijven een groen contract en in 2012 was dit al 30%. In 2013 zet deze trend zich verder met 38% groene contracten. 4. Link met syndicale werking Enquête VREG bij Vlaamse bedrijven (vervolg): • Het belang van de energiekost in het geheel van de bedrijfskosten hangt in grote mate samen met het verbruik en het aantal werknemers binnen het bedrijf. Voor twee derde van de bedrijven (65%) is de elektriciteitskost een nogal belangrijke tot zeer belangrijke kost binnen het totale bedrijfsbudget . Bij grote bedrijven met meer dan 50 werknemers loopt dit op tot 72%. 34% vindt deze kost niet echt (28%) of helemaal niet 6%) belangrijk. • 55% van de aardgasverbruikers vindt dat de aardgaskost nogal of zeer belangrijk is binnen het totale bedrijfsbudget. In tegenstelling tot elektriciteit, vinden bij aardgas kleine bedrijven de kost belangrijker (57%) dan grote bedrijven (48%). 45% vindt de aardgaskost niet echt (36%) of helemaal niet belangrijk (9%). 4. Link met syndicale werking 4. Link met syndicale werking Structuur van de gecumuleerde productiekosten in 2000 – Internationale vergelijking (CRB, 2010) 4. Link met syndicale werking Structuur van de gecumuleerde productiekosten in 2000 – Internationale vergelijking (CRB, 2010) 4. Link met syndicale werking 4. Link met syndicale werking Vergroening = Syndicaal thema? • In de totale productiekosten krijgen de kosten voor energie en materialen een steeds groter aandeel, het aandeel loon wordt relatief kleiner • Investeringen in energie- en materiaalzuinigheid blijven uit omwille van kortetermijndenken van aandeelhouders en management (korte terugverdientijden investeringen is de norm) • Stijgende kosten van productiefactoren energie en materialen worden op korte termijn gecompenseerd door besparingen op de productiefactoren mensen/lonen, loonkosten en/of door verhogen van werkdruk 4. Link met syndicale werking Vergroening = Syndicaal thema? • Als er veranderingen doorgevoerd worden (vergroening), gebeurt dit vaak eenzijdig vanuit het management, d.w.z. vanuit een houding dat veranderingen “ondanks” de werknemers kunnen doorgevoerd worden i.p.v. mede “dankzij” de werknemers • Economie blijft economie: vergroening is wel een noodzaak, maar op zichzelf geen garantie voor jobs en goede arbeidsvoorwaarden/omstandigheden van de werknemers 4. Link met syndicale werking Uitgangspunten • Kijken naar bedrijf, niet zozeer naar “bedreigde” sector(en) • Wel organisatie richten op verandering impliceert sociale innovatie, niet alleen technologische • Inspraak / werknemersbetrokkenheid is cruciaal voor succes van de noodzakelijke veranderingen an sich én voor het gewenste verloop van de onvermijdelijke veranderingen 4. Link met syndicale werking Uitgangspunt: kijk naar bedrijf, niet zozeer naar “bedreigde” sector(en) G&G International G & G International, met een productiesite langs het kanaal van Willebroek, is een gevestigde, wereldwijde leider in het ontwerpen en de fabricage van grote drukvaten voor de olie-en gas-, chemische en petrochemische industrie. G&G International is een gerenommeerde en gevestigde waarde voor het bouwen van offshore projecten. Deze realiseren ze voor de traditionele energiesector (olie en gas). Maar sinds enige tijd zijn ze ook actief in de sector van de windenergie. Voor dit segment bouwen ze funderingen voor offshore windparken, offshore meteorologische meettorens en installatie-apparatuur zoals verankering frames. G&G heeft zijn strepen verdiend in dit segment dankzij succesvolle offshore wind projecten waarbij ze instonden voor de productie van funderingsstructuren en andere specifieke structuren. Ze werkten al voor prestigieuze projecten zoals Riffgat, Northwind, Thornton Bank, Valemont Field, Ormonde, Greater Gabbard, Narec, ... Daarnaast fabriceerden ze ook al jackets, piling frames, jackup legs en piling spreads voor de offshore installatie van offshore windturbineparken. Bron: http://gginternational.be/nl 4. Link met syndicale werking Uitgangspunt: kijk naar bedrijf, niet zozeer naar “bedreigde” sector(en) Jan Kriekels (Jaga) doet het weer HBVL 10 jan 2014 Vorig jaar sloot CEO Jan Kriekels van radiatorenproducent Jaga zich op in een kooi. Naar aanleiding van de Nieuwjaarsinvitito van Voka Limburg trok hij ook dit jaar weer de aandacht. In zijn doorzichtige koepel vol lachspiegels, riep hij ondernemers op tot zelfreflectie. “Kijk naar jezelf", luidt het. "Het is de hoogste tijd om in actie te komen. Stilaan worden we er ons van bewust dat we niet langer ongestraft roofbouw kunnen plegen op onze planeet.” 4. Link met syndicale werking Uitgangspunt: kijk naar bedrijf, niet zozeer naar “bedreigde” sector(en) De Tijd - 05 maart 2014 Radiatorenproducent Henrad gaat dicht Herentals dupe van dalende vraag naar klassieke radiatoren Radiatorenproducent Henrad in Herentals gaat de productie in de vestiging stopzetten. Daardoor komen 113 van de 171 banen op de helling te staan. Het bedrijf is het slachtoffer van een dalende vraag naar klassieke radiatoren. Henrad maakt in Herentals radiatoren voor verschillende markten in West-Europa. Maar vanuit die markten kalft de vraag naar klassieke radiatoren alsmaar meer af. 'Sinds 2006 kampt de West-Europese radiatorenmarkt met een voortdurende, structurele achteruitgang,' aldus het bedrijf in een persbericht. Die achteruitgang is vooral het gevolg van de vervanging van klassieke centrale verwarming door nieuwe technologieën. De vestiging in Herentals is daar vooral de dupe van. In de vestiging werden vooral de klassieke radiatoren gemaakt, terwijl de productievestiging in het Nederlandse Nuth de ecoradiatoren voor zijn rekening nam. 'In dat tweede segment is de vraag groter dan bij de klassieke radiatoren. 'Het pijnlijke is dat de ecoradiator destijds door onze R&Dafdeing is ontwikkeld,' zo stelt Vaneerdewegh. 'We hebben dat type hier proberen te houden, maar op dat moment was er minder werk in Nuth en dus kregen zij het type.' Vorming Energie voor ACLVB 5. Opdracht 1: checklist energie (10’) Vorming Energie voor ACLVB 6. Aan de slag: syndicale hefbomen 6. Syndicale hefbomen Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Energie besparen = verhogen concurrentiekracht = voorwaarde behoud tewerkstelling! Controle en opvolging energiebeleid = syndicale taak! 6. Syndicale hefbomen Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] STAP 1: Stel vragen Formuleer een aantal vragen in verband met het energiebeleid van je bedrijf. STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten • Algemeen informatierecht milieu CPBW/SA • Jaarverslag milieucoördinator • Jaarlijkse toelichting milieubeleid • Economische en Financiële Informatie (OR) • Integraal milieujaarverslag (IMJV) • Jaarlijks Actieplan (JAP) STAP 3: Maak een energieschets STAP 4: Formuleer een voorstel 6. Syndicale hefbomen STAP 1: Stel vragen Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Afhankelijk van grootte en energie-intensiteit bedrijf (inspiratie: checklist/ http://bit.ly/1kqaOAV (brochure E-beheer A&M)/ www.voetafdrukduurzaamondernemen.be) • • • • • • • • • Hoeveel energie wordt er binnen mijn bedrijf verbruikt? Welke installaties zijn verouderd en gebruiken teveel energie? Welke energie wordt gebruikt? Welke brandstoffen en hoeveel worden in de productieprocessen gebruikt? Investeert het bedrijf in hernieuwbare energie? Hoe worden de gebouwen verwarmd? Is het mogelijk om restwarmte uit het productieproces te herbenutten? Heeft het bedrijf al een energie-audit laten doen? Is er een (geschreven) energieplan? 6. Syndicale hefbomen STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] CPBW/ SA ! Geen duidelijk omschreven energiebevoegdheden ! MAAR: “De werkgever is er toe gehouden het comité alle nodige informatie te verstrekken opdat het met volkomen kennis van zaken advies zou kunnen uitbrengen. Hij stelt een documentatie samen betreffende de vraagstukken inzake […] het intern en extern milieu […] Daartoe moeten de leden van het comité op de hoogte worden gebracht en kennis kunnen krijgen van alle […] verslagen, adviezen en documenten die verband houden met […] het intern of extern milieu” Wetgever voorziet een algemeen informatie- en adviesrecht over milieuzaken. Vaak link met andere bevoegdheden CPWB (veiligheid en gezondheid, welzijn werknemers, wijzigingen productieproces, …) 6. Syndicale hefbomen STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Jaarverslag milieucoördinator • • • • CPBW/SA moet vóór 1 april een ex. Krijgen CPBW/SA mag advies geven Klasse I-bedrijven Beschrijving werkzaamheden voorbije jaar, incl. adviezen aan werkgever en resultaten Indien E in takenpakket: ook energiemaatregelen en investeringen Probeer een goede band op te bouwen met de MC, en stap erop af met vragen over het energiebeleid 6. Syndicale hefbomen STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Jaarlijkse toelichting milieubeleid “De werkgever verzorgt jaarlijks op een vergadering van het comité een omstandige toelichting met betrekking tot het door de onderneming gevoerde milieubeleid” • voor àlle bedrijven • CPBW MAAR: • vaak wordt dit ‘vergeten’, of snel afgehaspeld • onduidelijkheid in wetgeving: wat is een ‘omstandige’ toelichting • Geen verplichting om energie op de agenda te zetten Syndicaal recht, dus sta op je strepen! Initiatiefrecht, bepaal mee de agenda! 6. Syndicale hefbomen STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Economische en Financiële Informatie (EFI) • • OR (indien geen OR, dan CPBW) Energiekosten verspreid over diverse uitgavenposten Bv. Via 4-jaarlijkse basisinformatie: rubrieken concurrentiepositie, productiviteit, toekomstverwachtingen, overheidshulp, …) • • Indien energieplan (E-intensieve bedrijven): jaarlijks te verwachten opbrengst maatregelen moeten vermeld worden Enkel kosten opgenomen en niet de besparing, je kan de besparing die de investering jaarlijks oplevert eventueel wel opvragen CPBW: overleg met OR-collega’s! 6. Syndicale hefbomen Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Integraal Milieujaarverslag • • • • • Meeste Klasse I-bedrijven, sommige klasse IIbedrijven en bedrijven met prim.E-verbruik >0,1 PJ Jaarlijkse rapportering aan de overheid IMJV moet vóór 15 maart naar overheid. Daarna bespreking op CPBW Kopie voor CPBW & OR O.a deelformulier energiegegevens • • Primair energieverbruik > 0,1 PJ GPBV/IPPC bedrijven (zwaar verontreinigende bedrijven) 6. Syndicale hefbomen STAP 2: Verzamel info via sleutelmomenten Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Jaarlijks Actieplan (JAP) • • • • • • Jaarlijkse concretisering en bijsturing van het 5jaarlijks Globaal Preventieplan Concrete plannen voor maatregelen en acties Veiligheid & Gezondheid, welzijn werknemers, milieu, … Elke werkgever Vóór 1 nov: voorstel aan CPBW. Vóór 31 dec. geeft CPBW advies. Vanaf 1 jan. in werking. Een goed JAP gaat verder dan wat wettelijk verplicht is! Kan punten over energie bevatten, maar niet wettelijk verplicht Initiatiefrecht CPBW: bepaal mee de agenda! 6. Syndicale hefbomen STAP 3: Maak een energieschets Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Beantwoord je energievragenlijst aan de hand van de gevonden info Detecteer de zogenaamde ‘Quick wins’, voorstellen waar snel een energiebesparing te realiseren valt en op vrij korte termijn terug te verdienen is. 6. Syndicale hefbomen STAP 4: Formuleer een voorstel Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Bepaal een haalbare doelstelling aan de hand van de ‘Quick wins’ (Bv. x KwH energie besparing) Bepaal de nodige maatregel(en) en ga op zoek naar info om voldoende geargumenteerd naar de werkgever te stappen Bepaal een syndicale strategie: Bv. Via voorstel in Jaarlijks Actieplan Bv. Voorstel agenderen op CPBW Bv. Oprichten van een energiewerkgroep (zie verder) Betrek/ bevraag collega-werknemers op de vloer. Vaak hebben zij die dagelijks aan de machine staan de beste voorstellen! Maak goede afspraken met de collega-delegees, bepaal gezamenlijk een strategie Vorming Energie voor ACLVB PAUZE (20’) Vorming Energie voor ACLVB 7. Energie en het bedrijf: wat moet en wat kan? 7. Energie en het bedrijf: wat moet/kan? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Wetgeving complex en constant in beweging! • Actuele wetgeving via navigator.emis.vito.be • Vaak op begrijpelijke wijze uitgelegd op www.energiesparen.be • Band met milieucoördinator! Rechtstreeks een vraag stellen kan je heel wat opzoekingswerk besparen 7.1 Wat moet? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Energieplan Lijst maatregelen die primair E-verbruik doen verminderen. Verplichte implementatie van haalbare maatregel binnen de 3 jaar. Verplicht voor: • • • Primair E-gebruik >0,5 PJ (4-jaarlijkse actualisatie) Bij hernieuwing milieuvergunning: Primair E-gebruik 0,1-0,5 PJ. Implementatie rendabele maatregelen uiterlijk 3 jaar na toekenning Uitzondering: bedrijven die tot convenant toetraden (stellen sowieso Eplan op) Energiestudie aantonen dat nieuwe inrichting (of verandering aan bestaande) meest E-efficiënte (en economisch haalbare) is (volgens BBT). Verplicht voor: • • Vergunningsaanvraag nieuwe inrichtingen met een totaal jaarlijks energiegebruik van tenminste 0,1PJ Vergunningsaanvraag voor verandering aan een bestaande installatie, die een (primair) meerverbruik van tenminste 10 TJ per jaar met zich meebrengt. 7.1 Wat moet? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Energie-audit start uiterlijk op 5 dec. 2015, om de 4 jaar verplicht voor bedrijven met: • 250 werknemers en/of; • Jaaromzet > 50 miljoen eur en/of; • Jaarlijks balanstotaal > 43 miljoen euro Uitzonderingen: bedrijven die energieplan moeten opstellen, toegetreden zijn tot EBO’s of gecertificeerd energiemanagementsysteem gebruiken Bedrijf kan uiteraard ook vrijwillig een energie-audit (of energiescan) laten uitvoeren! (gratis voor kmo’s via Agentschap Ondernemen) 7.1 Wat moet? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Europees Emissiehandelsysteem • • • Globaal uitstootplafond deelnemers systeem (energieintensieve bedrijven), op basis hiervan worden rechten verdeeld en/of geveild. Plafond verlaagt met de tijd. Wie meer wil uitstoten koopt extra emissierechten. Of je investeert in CO2-reductie en verkoopt emissierechten. 1 CO2-certificaat (emissierecht) = 1 ton CO2-eq. MAAR: aanvankelijk veel gratis emissierechten verdeeld in Europa op basis van toenmalige uitstoot. Daardoor is overaanbod ontstaan, waardoor prijzen ineenstortten en het veel goedkoper werd om extra rechten te kopen, dan te innoveren. (Vb. Arcelor Mittal) 7.2 Wat kan? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Benchmarkconvenant • Vrijwillig voor zéér E-intensieve bedrijven (>0,5 PJ prim. Verbruik) • Engagement om E-prestaties procesinstallaties tot wereldniveau te brengen en op dat niveau te blijven • Energieplan met maatregelen om kloof te dichten met wereldtop • In ruil aantal voordelen: voorrang bij investeringssteun, gratis emissierechten, … 7.2 Wat kan? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Auditconvenant • Vrijwillig voor bedrijven met prim.verbruik tussen 0,1 en 0,5 PJ • Opmaak Energieplan en uitvoering rendabele maatregelen uiterlijk 4 jaar na aanvaarding energieplan. • In ruil: overheid vraagt geen bijkomende engagementen op vlak van energieefficiëntie 7. Wat kan? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Energiebeleidsovereenkomsten (EBO’s) Opvolger Benchmark- en auditconvenanten. Normaal gezien nog dit jaar van kracht. • Vrijwillig voor > 0,1 PJ. 4-jaarlijkse energie-audit, daarna energieplan opstellen • Rendabele maatregelen moeten worden uitgevoerd (VER: IRR 14%, andere: IRR 12,5%) • Verplichte studie rond WKK en warmterecuperatie • In ruil geen bijkomende verplichtingen op vlak van E-efficiëntie of CO2-reductie • ! Bedrijven engageren zich om “de bewustmaking, het engagement en de sensibilisering rond efficiënt energiegebruik van medewerkers van de onderneming te […] verbeteren” = doelgroep werknemers • Geboekte vooruitgang uitvoering energieplan moet jaarlijks aan OR/CPBW (SA) gerapporteerd worden. 7.2 Wat kan? Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Vrijwillige energiemanagementsystemen • EN 16001 (Europees) Garandeert dat een bedrijf zijn energiebeheer op een gestructureerde manier aanpakt. De norm is gebaseerd op continue verbetering. • ISO 50001 (Internationaal) Grotendeels gelijk aan Europese norm, interessanter voor bedrijven die international actief zijn. • EMAS (Europees) Breder milieumanagementsysteem, maar ook energie krijgt een plaats. 7.3 Overheidssteun Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] • Ecologiepremie Plus • Milieu-investeringen en investeringen op energiegebied, aan de hand van een ‘limitatieve technologieënlijst’. • Voorwaarde: toegetreden tot energiebeleidsovereenkomst. • Strategische ecologiesteun (Stres) • • • strategische ecologieprojecten waarbij investeringen in groene spitstechnologie kunnen gesubsidieerd worden. Voor bedrijfsspecifieke technologieën die niet van EP plus regeling kunnen genieten. Voorwaarde: toegetreden tot energiebeleidsovereenkomst. Investeringssteun groene warmte, restwarmte en injectie van biomethaan • • Installaties waaraan geen GSC of warmtekrachtcertificaten werden toegekend of kunnen worden toegekend én niet in aanmerking komen voor ecologiesteun of strategische ecologiesteun Voorwaarde: toegetreden tot energiebeleidsovereenkomst. 7.3 Overheidssteun Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] • Groenestroomcertificaten (GSC) • Voor zelf opgewekte groene stroom • De GSC hebben een waarde en worden verkocht aan electriciteitsleverancier (quotumverplichting) of distributienetbeheerder (minimumprijs) • Warmtekrachtcertificaten (WKC): analoog systeem • Verhoogde investeringsaftrek Verminderen belastbare winst met verhoogde investeringsaftrek voor energiebesparende maatregelen. Voorwaarden op: http://www.energiesparen.be/verhoogdeinvesteringsaftrek Meer info over steunmaatregelen op http://bit.ly/1fEt9VX Vorming Energie voor ACLVB 8. Energie en het bedrijf: voorbeelden van maatregelen 8. Voorbeelden van maatregelen Product-dienst systemen: pay-per-lux “I told Philips, ‘Listen, I need so many hours of light in my premises every year. You figure out how to do it. If you think you need a lamp, or electricity, or whatever – that’s fine. But I want nothing to do with it. I’m not interested in the product, just the performance. I want to buy light, and nothing else.” Thomas Rau, RAU Architects 8. Voorbeelden van maatregelen Esco: een nieuwe vorm van energieinvesteringen 8. Voorbeelden van maatregelen Warmtekrachtkoppeling Warmte-krachtkoppeling wekt tegelijk warmte en elektriciteit op. En dat is efficiënt. Gemiddeld besparen kwalitatieve warmte krachtinstallaties in Vlaanderen ongeveer 15% energie ten opzichte van de gescheiden productie van dezelfde hoeveelheid elektriciteit en warmte in een elektriciteitscentrale en een ketel. Zie ook: De WKK-wegwijzer van COGEN Vlaanderen. 8. Voorbeelden van maatregelen Groene warmte, restwarmte en injectie van biomethaan Bedrijven die warmte willen opwekken uit hernieuwbare energiebronnen, een systeem willen ontwikkelen om verloren restwarmte te hergebruiken of biogas willen injecteren op het aardgasnet, kunnen daar voortaan premies voor krijgen van de Vlaamse overheid. Groene warmte, waarbij warmte wordt opgewekt uit hernieuwbare bronnen, is tot 15 keer goedkoper dan groene stroom. Met stoomnetwerk produceert Indaver groene warmte 8. Voorbeelden van maatregelen Zelf energie opwekken: windenergie H.Essers en wegenbouwer Martens NV, Genk "Energiekosten hebben een steeds grotere impact op de bedrijfsresultaten. Vandaar dat de ondernemingen deze factor zelf in de hand willen houden. We verwachten dat deze formule weldra overal ingang zal vinden." Nike Logistics, Laakdal 8. Voorbeelden van maatregelen Zelf energie opwekken: zonne-energie De Audifabriek in Vorst heeft de grootste zonnestroominstallatie van het Brussels gewest in gebruik genomen. De installatie levert 3,6 megawattpiek, goed voor het stroomverbruik van meer dan duizend gezinnen. De stroom uit de zonnepanelen is goed voor 3,3 procent van het totale energiegebruik van de fabriek. 8. Voorbeelden van maatregelen Groene stroom aankopen Kiezen de bedrijven in Vlaanderen voor groene stroom? In 2007 had slechts 5% van de bedrijven een groen contract en in 2012 was dit al 30%. In 2013 zet deze trend zich verder met 38% groene contracten. 76% (71% in 2012) van hen vertrouwt er op dat de geleverde energie effectief groen is. Van de bedrijven zonder (groen) contract, overweegt 47% om in te toekomst alsnog over te stappen op groene energie (idem 2011&2012). Wie geen groen contract overweegt, geeft toe geen interesse te hebben (32%) of verwijst naar het te beperkte aanbod (39%) of de vermeende hogere prijs (49%). 32% heeft geen vertrouwen in het controlesysteem. Bron: VREG ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013 8. Voorbeelden van maatregelen Best Beschikbare Techniek De term BBT vormt een belangrijk begrip in het milieuvergunningenbeleid voor bedrijven, zowel in Vlaanderen (VLAREM), als in Europa (Europese IPPC-richtlijn en Richtlijn Industriële Emissies). BBT zijn technieken en organisatorische maatregelen die het best scoren op milieugebied, onder technisch en economisch haalbare omstandigheden. Technieken (BBT) zowel de toegepaste technieken als de manier waarop de installatie wordt ontworpen, gebouwd, onderhouden, geëxploiteerd en ontmanteld Beschikbare (BBT) op zodanige schaal ontwikkeld dat de technieken onder economisch en technisch haalbare omstandigheden kunnen worden toegepast in de betrokken industriële context Beste (BBT) het meest doeltreffend voor het bereiken van een hoog niveau van bescherming van het milieu in zijn geheel 8. Voorbeelden van maatregelen Isolatie van het gebouw / voorkomen van warmteverlies Scania Parts is een bedrijf in uitbreiding en bouwde aan een nieuw magazijn van 37.135 m2 De nieuwbouw wordt zo duurzaam mogelijk gerealiseerd en de eerste resultaten zijn bemoedigend. Rond het gebouw is een schil voorzien van 10 cm isolatie en een dakisolatie van 15 cm. Dat is dubbel zoveel als wettelijk verplicht is. Op die manier moeten slechts 12 gasverwarmingseenheden geïnstalleerd worden in het magazijn, in plaats van 31. Patrick (afgevaardigde CPBW): “We hebben bij de nieuwbouw niet direct een rol gespeeld, maar worden wel altijd geïnformeerd en kunnen via het CPBW meepraten als daar nood aan zou zijn. Wél proberen we, ook als vakbond, om de ‘nieuwe technieken’ in het nieuwe gebouw ook zoveel mogelijk toe te laten passen op de reeds bestaande gebouwen” 8. Voorbeelden van maatregelen Energiebesparing door gedrag van werknemers Eerdere projecten van hebben aangetoond dat tot 17% energiebesparing gerealiseerd kan worden, enkel door energiebewustzijn te creëren bij werknemers in een kantooromgeving. Enkele tips: • 100 bureaulampen van 15 watt uitdoen buiten de kantooruren = besparing van ongeveer 1.250 euro per jaar • 10 computers van 150 watt uitzetten buiten de kantooruren = besparing van ongeveer 1.250 euro per jaar • 10 grote bedrijfsprinters uitzetten buiten de kantooruren = besparing van ongeveer 2.000 euro per jaar • 10 verlichtingslampen van 100 watt uitzetten buiten de kantooruren: verkleint de CO2-uitstoot met 3.300 kg 8. Voorbeelden van maatregelen Energiebesparing door gedrag van werknemers In een productiebedrijf Energieteam Industrial Gears Watteeuw, Oostkamp 8. Voorbeelden van maatregelen 8. Voorbeelden van maatregelen Vorming Energie voor ACLVB 9. Rol voor vakbonden en werknemers & tools 9.1 Rol voor vakbonden en werknemers Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Helft van de realisatie van het energiebesparings potentieel in bedrijven hangt af van het gedrag van de betrokken werknemers! • Richt een energiewerkgroep op, zorg voor een trekker en regelmatige bijeenkomsten (vb. IG Watteeuw) • Maak gebruik van CAO90 collectieve, resultaatsgebonden voordelen loonbonus voor meetbare doelstelling als werknemersafvaardiging: verplichte invoer via CAO 9.2 Tools Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] 9.2 Tools Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Eco-efficiëntiescan OVAM: http://bit.ly/OxIdyq 9.2 Tools Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] Nuttige tools • Brochures duurzaam van 9 to 5 (www.a-m.be projecten) • Brochure duurzaam energiebeheer • www.voetafdrukduurzaamondernemen.be Breng in kaart waar je het grootste succes kan boeken binnen jouw onderneming. Fiche klimaat en energie 9.2 Tools Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] • Groene arbeidsplaatsen: handleiding voor vakbondsafgevaardigden: http://bit.ly/1iYch4d 9.2 Tools Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel 02/ 325 35 00 www.a-m.be [email protected] AM Magazines via www.a-m.be Vorming Energie voor ACLVB 10. Opdracht 2: syndicale actie energie (40’)
© Copyright 2024 ExpyDoc
