Publicatie onderzoeksproject BIOFIX

koninklijke academie
voor schone kunsten
antwerpen
BIOFIX
MILIEUVRIENDELIJK
FIXEREN VAN TEKENINGEN
Onderzoek naar mens- en
milieuvriendelijker ixatiesystemen
toepasbaar op tekeningen en
artistieke concepten uitgevoerd
met houtskool of (vet-)krijt op een
papieren drager.
2
BIOFIX
MILIEUVRIENDELIJK
FIXEREN VAN TEKENINGEN
1
/
VRAAG VANUIT
DE TEKENATELIERS
Dit onderzoeksproject ontstond uit een speciieke vraag vanuit de tekenateliers aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen.
Zowel studenten als docenten willen bij het ixeren van tekeningen het
gebruik van vluchtige organische solventen, drijfgassen en synthetische
polymeren minimaliseren om zowel de gebruiker als het milieu te kunnen
ontzien. Het overschakelen naar producten van biologische aard of “watergedragen” systemen was het centrale doel van dit project.
2
ONDERZOEK NAAR EEN MENS- EN
MILIEUVRIENDELIJK FIXATIESYSTEEM
/
In de zoektocht naar een alternatieve manier om tekeningen te ixeren
stellen we volgende eisen voorop:
-
milieuvriendelijk (en dus bij voorkeur watergedragen)
weinig of geen risico’s voor de gezondheid van de gebruiker
weinig technologisch in gebruik en eenvoudig te bekomen
kwaliteitsvol bij toepassing (glanswijziging, biologische houdbaarheid, kleuralteraties, …)
- laag in kostprijs
- hoge mate van beschikbaarheid
Na het testen van verschillende recepten, toegepast op tekeningen met
houtskool of (vet-)krijt op een papieren drager, komen we tot drie systemen die voldoen aan de vooropgestelde eisen.
3
4
3
/
DRIE BIOFIX
SYSTEMEN
GELEISUIKER
15g suiker in 100ml water
ARABISCHE GOM / HONING
20ml arabische gom + 10ml honing + 100ml water
HOUTLIJM
40ml houtlijm + 100ml water
Voeg ook telkens 1 ml dettol (= 20 druppels) per
100 ml water toe.
5
6
3.1
/
GELEISUIKER
Het Geleisuiker- systeem heeft volgende kenmerken :
PRO
-
Zuiver biologisch
Zeer eenvoudig en goedkoop in aanschaf
Bruikbaar in keuken – geen restafval
Geurloos en veroorzaakt nooit irritaties.
Bij morsen eenvoudig (met water) te verwijderen.
Blijft lange tijd reversibel.
Geen verkleuring na droging.
CONTRA
- Het afmeten vereist een weegschaal, alhoewel dit te verhelpen is
door te werken met (maat)lepels.
- Bij het oplossen dient verwarmd te worden.
- Een minder sterke hechting dan het houtlijm – systeem
7
8
3.2
/
ARABISCHE GOM /
HONING
Het Arabische gom/honing- systeem heeft volgende kenmerken :
PRO
-
Aangename geur en veroorzaakt zelden irritaties.
Bij morsen eenvoudig (met water) te verwijderen.
Blijft lange tijd reversibel.
Geen verkleuring na droging.
CONTRA
- Het afmeten van het poeder vereist een weegschaal, en de juiste verhouding afmeten van de honing is minder eenvoudig.
- Arabische gom in oplossing werk handiger, doch is duurder in aankoop.
- Enkel in speciaalzaken te verkrijgen.
- Schimmelgevoelig
- Een minder sterke hechting dan het houtlijm – systeem.
9
10
11
12
3.3
/
HOUTLIJM
Het Houtlijm-systeem heeft volgende kenmerken :
PRO
-
Eenvoudig te doseren
Eenvoudig en in een verscheidenheid aan volumes te verkrijgen.
In een veilige verpakking, met conforme vermeldingen.
Geurloos en veroorzaakt zelden irritaties.
Bij morsen eenvoudig (met water) te verwijderen.
Blijft lange tijd reversibel.
Geen verkleuring na droging.
CONTRA
- Het afmeten van de juiste verhouding en het mengen van houtlijm
met water is minder eenvoudig.
- In een (te) dikke laag aangebracht, laat een witte waas achter (die bij
het drogen volledig verdwijnt). Dit kan echter juist ook aan de kunstenaar extra mogelijkheden bieden.
13
14
Na één jaar werken zijn volgende belangrijke vaststellingen
een feit.
- Je kan PERFECT verticaal ixeren op een afstand van
ongeveer 40 cm.
- Twee lagen zijn aangewezen en kunnen quasi onmiddellijk na elkaar plaatsvinden.
- Met de lichtste compressor en een slang van ongeveer 10
meter kan je de hele klas bevoorraden.
- Met een dubbele koppeling kan je tot 4 stuks tegelijk
aansluiten.
- De prijs van de compressor ( zelfde merk en eveneens
verkrijgbaar bij Brico) plus de slang plus het spuitstuk en
een extra koppeling is te ramen op €120.
- Gedurende het voorbije jaar is 1 grote pot witte houtlijm
van het huismerk verbruikt.
- Investeringskost te negeren (enkele euros).
- Je kan dit in een doorzichtige goed afsluitbare pot bewaren (licht heeft geen invloed).
- De nevel heeft GEEN ENKEL NADELIG EFFECT .
Eindelijk kan in de klassen van de lagere graad (kinderen) door de kinderen zelf worden geixeerd en kunnen
kinderen eindelijk met houtskool gaan werken.
Houtskool tekeningen worden maar goed door de laatste
laag. Het zijn de inale toetsen die de tekening tot leven
brengen. De korrel is echter ontzettend kwetsbaar. Met conventionele ixatiemiddelen bleef alles plat en grijs en spuit je
een groot deel van de gevoelige laatste laag weg.
Dat is allemaal verleden tijd. Deze mengeling houdt alle
korrel vast en behoudt de volle frisheid van het zwarte. De
manipulatie van de tekeningen (oprollen) heeft GEEN ENKELE INVLOED meer op het verlies van tekening. Zoals
door sceptici wel eens werd vermeld is er in tegenstelling tot
hun theorie GEEN ENKELE VERKLEURING merkbaar.
Niet met houtskool, Siberisch krijt, pastel, of acryl.
15
16
4
/
OPMERKING
Het bekomen van een zeer goed ixatieresultaat is niet alleen afhankelijk
van het gebruikte ixatiemiddel, de kwaliteit van het vernevelen is van
groot belang. In dit onderzoek hebben we gebruik gemaakt van de “Basic
Spray Gun set”, een toestelletje dat bijzonder eenvoudig in aanschaf, gebruik en onderhoud is. Pluspunten zijn een herbruikbaar recipiënt, goede
afregelmogelijkheid, eenvoudig monteerbaar, snel te reinigen en voldoende kwaliteitsvolle verneveling. Aandrijfgas is perslucht uit een spuitles
(veilig en recycleerbaar). De eenmalige aanschaf van het herbruikbare
systeem komt op €12,5 en de bus perslucht van 500 ml komt afgerond
op € 9 (aangekocht in een Brico-doe-het-zelf-zaak). Deze items zijn in de
meeste “doe-het-zelfzaken” en in iedere goede “handelszaak voor artistieke materialen” te verkrijgen. Alle informatie staat op de bus en op het
recipiënt.
5
/
TIPS BIJ HET GEBRUIK VAN
DE BIOFIX-SYSTEMEN
- Men kan de hoeveelheid houtlijm wijzigen, waardoor er een ander artistiek effect wordt verkregen.
- Het instellen van het spraytoestel op hogere druppelgrootte kan de
structuur van het tekenmateriaal wijzigen. Na droging wordt een nieuwe structuur bekomen die na overtekening nieuwe dimensies toevoegt
aan de tekening.
- Een sterkere concentratie houtlijm geeft een grotere kleefkracht, die
toelaat om in reliëf aangebrachte lagen houtskool beter te doen hechten
aan de onderliggende lagen.
- De perslucht kan aangewend worden om het losse houtskoolpoeder een
dynamiek te geven bij het ixeren.
- De mobiele les perslucht geeft de mogelijkheid om van dichtbij te vernevelen - met geringe verplaatsing van het houtskool tot gevolg - alsook
om van grote hoogte te vernevelen wat een zeer gelijkmatige ixatie oplevert.
- De houtlijm gaat niet glanzen en de houtskool behoudt zijn typische
kleur en structuur.
- De droogtijd is langer, omdat het een watergedragen product is.
17
Tekeningen van Lou Gils
18
6
/
MEER INFO
Meer info over dit onderzoeksproject kan u nalezen in het onderzoeksrapport Bioix. Contacteer hiervoor [email protected] of
[email protected]
7
/
PROJECTTEAM
De onderzoeksgroep wordt als volgt samengesteld :
Lou Gils is werkzaam als lesgever binnen de Opleiding Vrije Graiek, de
Opleiding Conservatie en Restauratie en het model- en waarnemingstekenen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen.
Als tekenleraar/onderzoeker en master vrije graiek heeft hij een ruime
ervaring met de problematiek van het ixeren van variabele tekenmaterialen op verschillende dragers in kunsttoepassingen. Lou Gils is tevens werkzaam als senior lector in de speciieke lerarenopleiding waar hij bijdraagt
tot het aanleren van een attitudewijziging betreffende duurzaam werken
tijdens een artistiek proces in een atelier.
Eddy Verhaeven is licentiaat in de scheikunde en doceert de wetenschappelijke vakken in de Opleiding Conservatie en Restauratie van de
Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen. Als promotor
van verschillende onderzoeken met betrekking tot het gebruik van materialen in de conservatie/restauratie heeft hij de nodige kennis omtrent de
gebruikte producten.
Alex Verhaeven is met zijn jarenlange ervaring als kunstenaar en docent tekenkunst aan de academie van Hoogstraten een ervaringsexpert
van procesoptimalisatie in het gebruik van de bedoelde producten. Hij
speelde een adviserende rol binnen dit onderzoeksproject.
Dit onderzoeksproject kwam tot stand met de steun van de Koninklijke
Academie voor Schone Kunsten Antwerpen – Artesis Hogeschool Antwerpen.
19

Download Report