verf&inkt
magazine van de vereniging van verf- en drukinktfabrikanten VVVF - 31 - juni 2014
Binnenin deze Verf&Inkt:
Jaarverslag 2013
‘naar een kleurrijke toekomst’
Internationaal masterprogramma
verf- en inkttechnologie ITECH
zoekt studenten en sponsors
De mens achter…
Peter Bras (Touwen & Co):
‘Had de neiging werk in mijn
hoofd mee naar huis te nemen’
‘Verfindustrie moet zich meer
profileren als vriend van hout’
Ons beroep op:
Schilder zonder personeel Rob van Dijk:
‘Sommige keurmerken pure volksverlakkerij’
(Grond)stofleveranciers en formuleerders:
Grote behoefte
aan harmonisatie in
communicatie
Vision on quality
www.tqc.eu
N E D E R L A N D S E N I G E FA B R I K A N T
VA N T E S T- E N M E E TA P PA R AT U U R
VOOR DE VERFINDUSTRIE
TQC
TQC
TQC
AUTOMATISCHE FILM APPLICATOR
AUTOMATISCHE CUPPING TESTER
WASBAARHEID / SLIJTVASTHEIDTESTER
Voor het aanbrengen van een uniforme,
reproduceerbare filmlaag.
Voor het testen van coatings bij
verschillende stadia van deformatie
conform ISO 1520.
Voor het testen van bijv. coatings, inkten,
textiel, hout en plastic op slijtvastheid.
• Geschikt voor folies en /of glazen,
papieren, metalen ondergronden
• Geschikt voor spiraalapplicatoren en /
of standaard blok applicatoren
• Intuïtieve bediening
• Vele instelmogelijkheden
• Ergonomisch: tester instelbaar naar
werkhouding
• Led verlichting instelbaar in kleur en hoek
voor optimale beoordeling testplaat
• Deformatie vooraf instelbaar in mm
• Voor droge en natte testen
• Test tot vier proefstalen tegelijk
• Dubbele pomp voor simultaantest met
twee verschillende testvloeistoffen
TQC
TQC
TQC
GLANSMETERS
AUTOMATISCHE VISCOSITEITSMETERS
Voor het meten van mat, zijde- en
hoogglans oppervlakten
Diverse modellen voor het bepalen van
de viscositeit in mPa·s, cP, cSt en KU
(Krebs Units).
TQC PRODUCEERT INSTRUMENTEN
EN TOEBEHOREN VOOR HET TESTEN
VAN ONDER ANDERE
• Drie modellen: SoloGloss 60°,
Duogloss 20°/60°, Polygloss 20°/60°/85°
• Uniek in stabiliteit en robuustheid
• Geïntegreerde kalibratie standaard
• Voldoet aan alle gangbare normen
(muv 45°hoek)
• Incl. Ideal Finish Analysis software
TQC B.V.
Molenbaan 19
• Volledig automatisch, dus zeer hoge
reproduceerbaarheid
• Ook handmatig instelbaar
2908 LL Capelle a/d IJssel
Nederland
•
•
•
•
•
•
viscositeit
dekkracht
lopersvorming
droogtijd
slagvastheid
natte laagdikte
•
•
•
•
•
•
densiteit
vloeiing
maalfijnheid
elasticiteit
metamerie
adhesie
TQC is dé RAL distributeur van
Nederland!
+31(0)10 - 79 00 100
+31(0)10 - 79 00 129
[email protected]
www.tqc.eu
ons beroep op verf & inkt
Schilder en voorzitter van OnderhoudNL-Maatschappelijk
Rob van Dijk:
De 58-jarige Rob van Dijk uit Heemstede werkt al tientallen jaren als
schilder bij voornamelijk particuliere klanten in het hogere segment
van de markt. Hij zette het bedrijf van zijn vader voort: Schilderbedrijf Jac. Van Dijk & Zn. Vanuit persoonlijk engagement, maar ook als
voorzitter van OnderhoudNL-Maatschappelijk heeft hij maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan.
Te k s t : A d r i a a n v a n H o o i j d o n k
Foto: Pet van de Luijtgaarden
‘Sommige
keurmerken zijn pure
volksverlakkerij’
“Als echte praktijkman zou ik graag zien
dat verfproducenten wat vaker zouden
luisteren naar de applicateurs”
“
De liefde voor het vak kreeg ik op vijfjarige leeftijd
van mijn vader met de paplepel ingegoten. Wij woonden toen in het centrum van Haarlem. In de schoolvakanties mocht ik de strijkvaatjes schoonmaken en een
fel kleurtje geven. Vond ik zo leuk dat ik na de mavo
naar de lts ben gegaan om mij verder in het vak te bekwamen. Daarnaast heb ik verschillende cursussen en
een ondernemersopleiding gevolgd.”
“Kleine, hoogwaardige opdrachten zijn echt een
kolfje naar mijn hand. Daarom heb ik ook niet veel
last van Oost-Europese schilders die momenteel
de markt overspoelen. Overigens heb ik daar niets
op tegen, want na de crisis zullen wij ze hard nodig hebben om het achterstallig onderhoud aan te
pakken. Bovendien zitten er hele goede vaklieden
tussen. Maar ik vind wel dat er een gelijk Europees
speelveld moet komen, zodat ook deze mensen een
verf&inkt 31 - 2014
In deze rubriek komen mensen aan het
woord die beroepsmatig met verf & inkt
van doen hebben en daar enthousiast
over vertellen. Deze keer: de schilder
(die tevens voorzitter is van OnderhoudNL-Maatschappelijk)
redelijk salaris krijgen en niet worden uitgebuit.”
“Een jaar of zeven geleden ben ik op voorspraak van
de toenmalige voorzitter, Ton Lagerwey, in het bestuur van de Stichting Maatschappelijk Ondernemen
van Fosag terecht gekomen, inmiddels omgedoopt in
OnderhoudNL-Maatschappelijk. Hij vond mij een geschikte kandidaat omdat ik jarenlang vrijwilligerswerk
heb gedaan voor gehandicapten, de plaatselijke voetbalvereniging en Amnesty International. Ook Greenpeace ligt mij na aan het hart omdat ik het belangrijk
vind om het milieu zoveel mogelijk te sparen en de
aarde goed na te laten aan toekomstige generaties.”
“De P van Profit verlies ik daarbij zeker niet uit het oog.
Als ondernemer moet er immers wel brood op de plank
komen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen levert echter ook vaak geld op. Zo maak ik uit praktische
overwegingen vaak gebruik van mijn bakfiets als ik
een opdracht in de omgeving heb. De ladders en steigers breng ik op een zondagavond met de auto naar
de opdrachtgever, maar de rest van de week vervoer ik
met de bakfiets mijn kwasten en andere schildersattributen. Het is niet alleen beter voor het milieu, maar
ik spaar er vaak ook nog eens parkeergeld mee uit.”
“De meeste klanten praten niet veel over duurzaamheid, maar dat heeft wellicht met de regio te maken
waar ik woon. Soms vragen ze wel eens of schilderen
niet ongezond is. Dan vertel ik dat ik meestal gebruik
maak van mondkapjes en handschoenen.”
“Het valt mij overigens wel op dat er op mvo-gebied
steeds weer nieuwe termen opduiken. Zo vroeg een
relatie onlangs of ik hem niet moest feliciteren met
het behalen van het PSO-certificaat. Nooit van gehoord, maar nu weet ik dat het om de Prestatieladder
Sociaal Ondernemen gaat. Er zijn inmiddels zo veel
keurmerken, labels en gedragscodes dat sommige
ondernemers, maar ook bedrijven en consumenten
door de bomen het bos niet meer zien. Thuis heb ik
overigens al het houtwerk met hoogglans geschilderd.
Dat gaat veel langer mee in vergelijking met watergedragen verven. Een hoogglans verf die ruim 25 jaar
meegaat, is in mijn ogen dan ook een stuk duurzamer.”
“Als echte praktijkman zou ik graag zien dat verfproducenten wat vaker zouden luisteren naar de applicateurs. Verf die in het laboratorium is uitgedacht,
werkt niet altijd even goed als je er bij de klant mee
aan de slag gaat. En gebruik niet te pas en te onpas
het label duurzaam. Sommige keurmerken stellen echt
niets voor en zijn pure volksverlakkerij. Tegelijkertijd
blijf ik de ontwikkelingen op het gebied van duurzame
verf met grote belangstelling volgen, zoals de gerecyclede verf die onlangs op de markt is gekomen. Vooral
de laatste jaren maken sommige producenten, zoals
Aquamarijn, grote stappen om een optimale balans
te vinden tussen maximale technische bruikbaarheid,
duurzaamheid en esthetiek en minimale milieu- en
gezondheidsbelasting.
”
3
inhoud
31 - juni 2014
ITECH start masterprogramma
verf- en inkttechnologie
Verder in dit nummer:
3
7
9
11 Beroep op: de schilder
Branchenieuws en voorwoord
Branchenieuws en colofon
Afscheid stafmedewerkers
Dijkstra en Jonkers
49 VVVF-nieuws
50 De mens achter: Peter Bras
(Touwen)
52 Grote behoefte aan harmonisatie
in communicatie over stoffen
54VVVF-nieuws
Over een paar maanden start het Franse instituut ITECH een
internationaal masterprogramma verf- en inkttechnologie. De
verfindustrie kijkt er reikhalzend naar uit, want in Europa dreigt een
tekort aan academisch geschoolde verf- en drukinkttechnologen. De
nieuwe opleiding zoekt zowel studenten als sponsors voor uit te reiken
studiebeurzen. Pagina 14
Vrienden van hout
Er is geen mooier, veelzijdiger en duurzamer materiaal dan hout.
Dat is de boodschap van de ‘Vrienden #vanhout’: een aantal
samenwerkende bedrijven en brancheorganisaties in de hout-, verf- en
onderhoudsindustrie, waaronder de VVVF. Nu de publiekscampagne ‘Echt
#vanhout, dat is toch het mooist’ goed op stoom is, zijn de individuele
deelnemers aan zet. Pagina 18
Het volgende nummer van
Verf&Inkt verschijnt in
september
Jaarverslag 2013:
belofte van kleurrijke toekomst
“Wie de lijst onderwerpen in het jaarverslag ziet, moet zich realiseren
dat de VVVF weer een jaar achter de rug heeft waarin met een relatief
kleine bezetting en de inzet van veel vertegenwoordigers uit onze bedrijven,
een berg aan nuttig werk is verzet.” Aldus VVVF-voorzitter Ben Berkel
(Drywood) in zijn voorwoord van het jaarverslag. Het verslag somt het
grote aantal onderwerpen op waarmee de organisatie zich in 2013 heeft
beziggehouden. “Een jaar”, aldus Berkel, “dat grijs gekleurd werd door
de economische omstandigheden, maar dat de belofte van een kleurrijke
toekomst levend hield.” Pagina 21 t/m 48
verf&inkt 31 - 2014
Jaarverslag vvvF 2013
De verf- & drukinktindustrie
bouwt aan een kleurrijke toekomst
5
cilindrische verfblikken
®
ImCare
optimale bescherming
bodem, ring en deksel
RL en TT sluitingen
3-delig
premium uitstraling
offset bedrukking
zelfklevend etiket
met draaghengsel
100% recyclebaar
van 125 ml t/m 4 liter
Mus Verpakkingen
Blik bepalend
Mus Verpakkingen BV | Herfordstraat 9 | 7418 EX | NL - Deventer
T +31 (0)570 629 229 | [email protected] | www.musverpakkingen.nl
branchenieuws
voorwoord
AkzoNobel en Solvay traceren
duurzame grondstoffen
Zomerstemming
AkzoNobel en Solvay gaan samen met Ernst & Young een systeem ontwikkelen
dat het gebruik van hernieuwbare grondstoffen in verven, coatings en andere
toepassingen traceert en kwantificeert. De samenwerking komt voort uit de
vorig jaar gesloten overeenkomst tussen AkzoNobel en Solvay. Op basis hiervan gaat AkzoNobel in zijn coatingproducten geleidelijk aan meer biologisch
gefabriceerde epichloorhydrine van Solvay gebruiken.
Op grond van deze nieuwe overeenkomst ontwikkelen Solvay, AkzoNobel en EY
een ketenbeheermethode. Deze maakt het mogelijk om volumes toe te wijzen
en te rapporteren, zelfs in situaties waar geen fysieke scheiding van petrochemisch en biologisch gefabriceerde materialen plaatsvindt.
Eskens Benelux gesplitst
Om de diverse activiteiten beter te stroomlijnen en verder te specialiseren is
de Nederlandse BV van Eskens opgesplitst in twee BV’s: Eskens Process Solutions BV en Eskens Tinting Solutions BV. Eskens Benelux NV in Mechelen bleef
ongewijzigd. Eskens heeft de laatste jaren een enorme groei en ontwikkeling
doorgemaakt; als groothandel in een breed pakket machines, als service- & onderhoudspartner en als leverancier van gereviseerde machines.
Om klanten beter te kunnen bedienen zijn de werkplaatsen van zowel Eskens
Tinting Solutions en Eskens Process Solutions in Alphen aan den Rijn volledig
heringericht met gespecialiseerde werkstations en revisiewerkplaatsen.
Uitbreiding assortiment protective
coatings Wijzonol
Onlangs heeft Wijzonol het assortiment uitgebreid met de protective coatings Wijzopox Dekverf AQ en Wijzodur Multicoat AQ Zijdeglans. De Wijzopox Dekverf AQ is
een oplosmiddelvrije, slag- en slijtvaste, waterverdunbare, laag zijdeglanzende
twee componenten dekverf op basis van epoxy. De Wijzodur Multicoat AQ Zijdeglans is een oplosmiddelarme, slag- en slijtvaste, waterverdunbare, zijdeglanzende twee componenten dekverf op basis van polyurethaan.
Nieuwe vakbeurs Label & Print in 2015
Met Label&Print staat er volgend jaar binnen de verpakkingsindustrie een nieuwe vakbeurs op de kalender. Label&Print zal gelijktijdig met Empack op 15 & 16 april 2015 in de
Brabanthallen in Den Bosch worden gehouden. Gedreven door regelgeving en kritischer
wordende consumenten volgen de toepassingen en innovaties in de verpakkingsbranche elkaar razendsnel op. Uit intensief Europees marktonderzoek blijkt dat de sectoren
printing, labelling en converting behoefte hebben aan een eigen vakbeurs. Eén reden die
wordt aangevoerd is de teruglopende vraag naar printoplossingen vanuit drukkerijen en
uitgeverijen. Leveranciers van drukpersen en printmachines richten zich nu massaal op
de verpakkingsmarkt.
4
verf&inkt 31 - 2014
Dit nummer van Verf&Inkt bevat, naast de
‘normale’ inhoud, het jaarverslag van onze
organisatie over 2013. Ik noem het in mijn
voorwoord bij dat deel een ‘grijs jaar’ waar
het de marktomstandigheden betreft, maar
gezien de vele initiatieven en resultaten ook
een jaar waarin de belofte van een kleurrijke
toekomst overeind is gebleven.
Twee vertrouwde gezichten zullen die
toekomst op afstand gaan volgen. Tijdens een
geslaagde bijeenkomst namen wij begin deze
maand afscheid van stafmedewerkers Gerrit Jonkers en Gerben Dijkstra. We zullen hun
ervaring (bij elkaar 35 jaar) gaan missen, maar ik ben ervan overtuigd dat hun opvolgers
Cees Pille en Annet Sluer met vergelijkbare inzet de belangen van de verf- en drukinktindustrie gaan behartigen. Vanaf deze plaats dank ik Gerrit en Gerben nogmaals voor hun
grote verdiensten voor de sector en wens ik Annet en Cees een fijne tijd toe bij de VVVF.
In het voorzitterlijk voorwoord in Verf&Inkt van maart 2014 had ik de lente in mijn bol. Ik
schreef dat het consumentenvertrouwen stijgende was, dat de woningmarkt uit het dal
leek te klimmen, dat het CBS de economie licht zag groeien en dat de bedrijfsinvesteringen aantrokken. Bovendien noteerde ik dat de Nederlandse verfafzet de weg omhoog
leek te hebben gevonden. Een mens zou bijna denken dat de lente is ingetreden, liet ik
uit mijn pen vloeien.
Ondanks een paar tegenvallende berichten (zoals een lichte daling van de economie
omdat we in de winter de kachel niet zo hoog hoefden op te stoken vanwege de milde
winter - een eigenaardig economisch fenomeen) heb ik geen reden mijn lentestemming
te herroepen. Sterker: er zijn redenen om de zomer met vertrouwen tegemoet te zien en dan doel ik niet op een sportevenement in Brazilië.
Er heerst een sfeer van vertrouwen en optimisme en die is, als ik kijk naar recente
afzetcijfers, terecht. Mijn optimisme is tevens gevoed door een bericht uit de krant in
mei: de VNCI (chemische industrie) stelde na onderzoek vast dat de animo voor chemieopleidingen op academisch en hbo-niveau stijgende was en dat de opleidingen beter
aansloten bij de wensen van de industrie. Kennelijk begint het jarenlang hameren op de
noodzaak van meer bètastudenten vruchten af te werpen.
In onze eigen industrie hebben we nog een inhaalslag te maken, maar ook daar zijn
bemoedigende ontwikkelingen waar te nemen. In deze Verf&Inkt is te lezen dat in september een internationaal (Engelstalig) masterprogramma verf- en drukinkttechnologie begint aan het gerenommeerde Franse ITECH-instituut. Een geweldig initiatief van
de Europese verfindustrie, dat moet voorkomen dat we over een paar jaar met een tekort
aan academisch geschoolde verf- en drukinkttechnologen zitten. De nieuwe opleiding
zoekt zowel studenten als sponsors voor studiebeurzen. Ik raad u het artikel van harte
aan. En laat dan de zomer maar komen.
Ben Berkel, voorzitter VVVF
7
Al meer dan 20 jaar
de verwerker van
verf & inkt afvalstoffen
die vrijkomen bij de
leden van de VVVF
ATM
Vlasweg 12,
4782 PW Moerdijk
www.atmmoerdijk.nl
Tel: 0168-389289
Fax: 0168-389270
Contactpersonen:
John van den Berg (06-51422067)
& Ron van Verk (06-51124004)
colofon
Branchenieuws
Valspar opent
Business and Technical Centre
in Lelystad
Verf&Inkt is een uitgave van de Vereniging van
Verf- en Drukinktfabrikanten VVVF. De VVVF
behartigt de belangen van de Nederlandse verf- en
drukinktindustrie. Het blad wordt verspreid onder
leden van de branche-organisatie en externe
relaties. Verf&Inkt verschijnt vier keer per jaar.
Verf&Inkt wil een opinieblad zijn. Dat betekent dat
van VVVF-standpunten afwijkende meningen niet
uit het blad geweerd worden.
Redactie
Jos de Gruiter (hoofdredactie), Adriaan van
Hooijdonk, Annet Huyser (eindredactie), Dorine
van Kesteren.
Redactieadres
Loire 150
2491 AK Den Haag
Postbus 241
2260 AE Leidschendam
070 3378734
[email protected]
Vo r m g e v i n g
GrafischeZaken, Den Haag
Druk
Impressed, Pijnacker
Advertentie-acquistitie
Mooijman Marketing & Sales,
Julius Röntgenstraat 17
2551 KS Den Haag
Telefoon 070 3234070
[email protected]
Valspar, producent van onder andere de merken De Beer Refinish, Octoral en VIM, heeft donderdag 22 mei het nieuwe Valspar Business and Technical Centre in Lelystad geopend.
Reden voor de ingebruikname van het nieuwe Business and
Technical Centre is naar eigen zeggen de voorspoedige groei
van de lakproducent en de veranderende technologie. “We
hebben besloten een groot deel van de service aan onze klanten
vanuit een geheel nieuwe locatie te gaan verlenen“, aldus managing director Theo Wemmers. Vanuit het bedrijfspand worden
trainingen, marketing en ondersteuning aan de klant verzorgd.
Volgens vicepresident Global Automotive Carl Wierks symboliseert het centrum de volgende stap in groei. “Wij willen binnen
enkele jaren onze omzet in de schadeherstelsector wereldwijd
verdubbelen. Wij zijn nu aanwezig in ruim 140 landen. In navolging van ons nieuwe Business and Technical Centre in Lelystad
worden dergelijke centra ook in andere landen gebouwd. Daarmee staan we dichter bij de klant om goede ondersteuning te
bieden en ons bedrijf beter te profileren.”
Van Wijhe Verf opent
Sea Ray kiest
deuren voor meiden Awlgrip voor jachten
Vijfentwintig enthousiaste meiden van groep 8a en groep
8b van Basisschool De Zevensprong uit Stadshagen (Zwolle) hebben op 22 mei een kijkje kunnen nemen in de keuken van Van Wijhe Verf in Zwolle. Ze mochten zelf aan de slag
met verf. Dit initiatief van VHTO, Landelijk Expertisebureau
meisjes/vrouwen en bèta/techniek, is bedoeld om meisjes
kennis te laten maken met bèta, techniek en ICT.
Sea Ray, toonaangevende fabrikant van exclusieve pleziervaartuigen koos AkzoNobels topmerk Awlgrip tot
voorkeursleverancier van topcoats. De aankondiging
volgde op de recente onthulling van de L650 Fly - het
vlaggenschip van de nieuwe L-Class luxejachten van Sea
Ray - dat voorzien is van een Awlcraft SE metallic aflaklaag in Aurora Gold.
Wijziging distributie
Valspar Automotive
Verwijderbare verf
voor nucleaire top
Afgelopen maand is het distributiebeleid van Valspar Automotive voor de Nederlandse markt aangepast. Met deze wijziging speelt Valspar in op de behoefte van haar bestaande
en potentiële afnemers. Het onderstreept daarnaast de
groeiambitie die Valspar op de Nederlandse markt heeft. De
verkoop- en ondersteunende activiteiten zijn bij deze wijziging ondergebracht bij Paint Supplies Benelux, zelfstandig
partner van Valspar Automotive.
Valspar Automotive in Lelystad is een dochteronderneming
van het beursgenoteerde Valspar Corporation (USA), één van
‘s werelds grootste verffabrikanten. Het bedrijf produceert
en distribueert autoreparatielakken van onder meer de merken Octoral en De Beer Refinish.
Bouwbedrrijf Heijmans claimt voor het eerst een verwijderbare wegmarkering toe te hebben gepast, met producten van verffabrikant Veluvine. Dat gebeurde op de
Polderbaan, een van de landingsbanen van Luchthaven
Schiphol. Die deed tijdens de nucleaire top in april dienst
als parkeerterrein voor regeringsvliegtuigen. De baan was
met wegenverf in parkeervakken verdeeld. Na afloop van de
top moesten de vakken weer verdwijnen zonder het kostbare
Antiskid-asfalt van de baan te beschadigen. Het systeem
bestaat uit conventionele markeringsverf op basis van
acrylaat met een aromatisch en loodvrij oplosmiddel. Het
is een sneldrogend product dat met het gebruikelijke materieel wordt aangebracht.
© VVVF
Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet 1912
gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd
(waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de VVVF.De bij toepassing van art. 16B en 17
Auteurswet 1912 wettelijk verschuldigde vergoedingen wegens fotokopiëren, dienen te worden voldaan aan de Stichting Reprorecht, Postbus 882,
1180 AW te Amstelveen.Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de
uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever
geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden.
verf&inkt 31 - 2014
Anker Stuy en Parthian Technology
Anker Stuy Verven en Parthian Technology gaan samen innovatieve systemen ontwikkelen voor toepassing in windturbines. De levensduur van wieken van windmolens wordt
negatief beïnvloed door blootstelling aan regen, hagel en
zand. Vervanging van stalen wieken door composietmateriaal
met een sterke coating leidt tot een langere levensduur. Anker
Stuy Verven staat bekend om zijn innovatieve verven die de
levensduur van een ondergrond beduidend kunnen verlengen.
9
VACATURE
Creatieve product ontwikkelaar
duurzame verf & lak (fulltime)
URSA
PAINT
QUALITY & ENVIRONMENT
Ursa Paint is de naam van ons familiebedrijf in IJmuiden,
waarin inmiddels de derde generatie leiding geeft aan
het bedrijfsproces dat we met 45 mensen uitvoeren. We
ontwikkelen, maken en verkopen al sinds 1938 verf. Niet
gewoon zomaar verf, maar echte specialiteiten. Zoals
hoogwaardige natuurverven op basis van plantaardige
olie of houtlakken die onzichtbaar zijn.
Het zou fijn zijn als je al iets van verfformulering en/of
applicatie af weet, maar we willen vooral iemand die zich
in het vak wil verdiepen en vastbijten. Bij ons zul je het
hele ontwikkelproces meemaken en begeleiden vanaf het
eerste idee tot de daadwerkelijke pot verf op de plank.
Iedere werkdag brengt weer nieuwe uitdagingen en het is
een vak waarin je nooit uitgeleerd raakt.
Allemaal producten die we met vakmanschap op de
markt brengen om ze vervolgens door vakmensen te
laten gebruiken. Wij geloven dat de toekomst van onze
economie ligt bij kleine, flexibele bedrijven die durven
te kiezen. Die hun verantwoordelijkheid durven te
nemen. Of dat nu maatschappelijke verantwoordelijkheid
is, of milieuverantwoordelijkheid of gewoon de
verantwoordelijkheid voor topkwaliteit.
Je hebt het vermogen om abstract en creatief over
problemen te kunnen praten en denken, waarbij
je regelmatig boven het dagelijkse werk uit moet
kunnen stijgen om de grote lijn te kunnen overzien en
vasthouden.
De toekomst ligt bij bedrijven die zich durven te
onderscheiden. Met speciale en slimme producten, maar
ook met speciale en slimme mensen.
Herken je jezelf in deze beschrijving en denk je dat je wat
te bieden hebt door met ons te gaan werken?
Daarom zijn wij op zoek naar een creatieveling die ons
laboratorium komt versterken met het ontwikkelen van
nieuwe en speciale kwaliteitsproducten.
Verf en inkt vacature projectontwikkelaar - 10 juni 2014.indd 1
En natuurlijk ben je iemand die verantwoordelijkheid
durft te nemen voor zijn werk.
Bel dan even met 0255-548448 om een afspraak te maken
met Ger Duyndam – Laboratorium manager.
Of stuur een e-mail naar [email protected]
11-6-2014 11:09:13
vvvf verenigingsnieuws
Berkel bij afscheid Jonkers en Dijkstra: ‘Good goan!’
Blauwe borden voor vertrekkende
stafmedewerkers
Te k s t : J o s d e G r u i t e r
Fotografie: Pet van de Luijtgaarden
VVVF-voorzitter Ben Berkel (Drywood Coatings) noemde het een dag met gemengde
gevoelens: er was dankbaarheid voor de
geleverde inspanningen en er was een droevig gevoel omdat twee bekwame en ervaren
stafmedewerkers wegens het bereiken van
de pensioengerechtigde leeftijd moesten
worden uitgezwaaid. Op 5 juni nam een gezelschap van meer dan 150 leden en externe
relaties tijdens een receptie in Baarn afscheid
van Gerben Dijkstra en Gerrit Jonkers, samen
goed voor 35 jaar ervaring in dienst van de
VVVF.
Berkel riep de hoogtepunten van de lange
carrières in de verfindustrie in herinnering.
Voor Dijkstra de vele cao-onderhandelingen
met de vakbeweging, de aansluiting van het
bedrijfstakpensioenfonds bij het pensioenfonds van de grafische industrie, activiteiten
op het gebied van arbeidsomstandigheden en
duurzaamheid, de VVVF-stoffenmanager, de
statistische marktgegevens en uiteindelijk de
start van een internationale masteropleiding
verftechnologie aan het ITECH in Lyon. Berkel
noemde Dijkstra “kritisch, analytisch sterk,
verf&inkt 31 - 2014
Dijkstra: “Sector verdient meer waardering, met grote wereldspelers waarop we trots
mogen zijn en een groot aantal kleinere bedrijven waar continuïteit zwaarder weegt dan
winst op de korte termijn.” (links Dick van Wijhe, rechts Martin Terpstra)
V.l.n.r.: Kees Ekelmans, Gerrit Jonkers, Gerben Dijkstra, Anja Jessurun en Ben Berkel.
vasthoudend, gericht op samenwerking, loyaal en gevoelig voor de politieke context van
zijn werk”.
Jonkers prees hij voor zijn kwaliteit om gecompliceerde (Europese) regelgeving te
vertalen in concrete informatie waarmee de
lidbedrijven uit de voeten konden. Hij bracht
in herinnering hoe blij het VVVF-bestuur was
met Jonkers aanstelling gezien zijn achtergrond: “Gerrit had een diepgaande technische
achtergrond in verf, ervaring als adviseur
met de applicatie en hij had een rol gespeeld
in een brancheorganisatie. Die combinatie
maakte jou uniek.”
De wet met de meeste directe impact op de
verfindustrie was, aldus Berkel, de Europese
Verfrichtlijn, die tot doel had het aandeel
vluchtige organische stoffen in bouwverven
en autoreparatielakken in stappen terug te
brengen. Hij prees de inzet van Jonkers om
de industrie te begeleiden in het proces naar
aanpassing van hun producten. Hetzelfde
geldt voor de stoffenwetgeving REACh en de
informatieplicht over de veiligheid van stoffen en producten (VeiligmetVerf.nl, Veiligheidsinformatiebladen en Werkplaatsinstructiekaarten).
Berkel sprak de verwachting uit dat de
hausse aan (milieu)wetgeving hiermee niet
ten einde is. “We zullen rekening moeten
houden met nieuwe wetten en regels en bijbehorende kosten. De rol van de branchevereniging in dat proces blijft belangrijk.”
De pensionarissen zwaaide hij uit met een
Twents ‘good goan!’.
Blauwe borden
Het kon niet uitblijven: beide vertrekkende
stafmedewerkers kregen het traditionele
‘blauwe bord’ uitgereikt, de beeltenis van een
oude lakstoker, waarmee de VVVF mensen eert
4
11
fPremium
o tnempdevelopment
oleved muim
oferP
Paint and
sgn
Coatings
itaoC dna tniaP
®
e
Dispermill
lbissop tVango
i seka®mmakes
ogna
itVpossible
llimrepsiD
s
en
g
l
o
v
ers
i
a
a
w
n
Kleure Ral systeem
het
type 1 € 7,88 pr. st.
vanaf 1000 st.
€ 4,33
vanaf 1000 st.
type 3 € 19,57 pr. st.
€ 12,36
Micro-Mill
lliM-orciM
Vacuum dissolver
NIEUW Colors
ard
d
n
a
t
S
British 6 kleuren
47
vanaf € 29,75
P.O. Box 35
3840 AA Harderwijk
The Netherlands
[email protected]
www.hellemakleurkaarten.nl
kleurenwaaiers
kleurkaarten
tel. +31(0)341 - 42 70 72
+31(0)341 - 41 33 00
fax +31(0)341 - 42 49 00
showkaarten
pastilles
revlossid muucaV
High speed dissolver
revlossid deeps hgiH
• ERNAT 100
Lecithin based dispersing additives
slliM-teDissolvers,
ksaB dna Mixers
srexiMand
,sreBasket-Mills
vlossiD yrotarobaL
Laboratory
sksat sthe
secliquid
orp lla
ytisoMiddle
csiV hgor
iHHigh
ro eViscosity,
lddiM ,wo
si diuqitasks
l eht rehtehW
Whether
is ,Low,
allL process
si obe
gna
V ehvery
T .®oeasily
gnaVwith
llimthe
repNew
siD w
eN eht hVango
tiw yli®s.aThe
e yre
v enoisd eb nac
can
done
Dispermill
Vango
.ertil for
52 processing
ot pu .lm 0trial
52 m
orf seh
ctab250
lairml.
t gup
nisto
sec25
orlitre.
p rof elbacilppa
applicable
batches
from
resu eprocess
ht htiw of
dethe
nibcontrol
moc msystem
etsys lo
rtnoc ehtwith
fo sthe
secuser
orp larutan ehT
The natural
combined
otnisoftware
detargein
tnai n
eercs Dfull
CL color
rolocLCD
lluf screen
tcapmintegrated
oc a ni erainto
wtfos yldneirf
friendly
compact
:gnfront
idulcof
nithe
noimachine
tamrofndisplays
i deriuqall
er the
ehtrequired
lla syalpinformation
sid enihcam
eht fo tnorf eht
the
including:
MPR000.21otMPR0morflortnocdeepS •
• Speedcontrolfrom0RPMto12.000RPM
potscitamotuahtiwremi TnwodtnuoC •
• CountdownTimerwithautomaticstop
tnemerusaeMerutarepmeTdnaerepmAfotuodaeR •
• ReadoutofAmpereandTemperatureMeasurement
• Pigments
• Fillers
• Minerals
Innovative Ingredients
.lliExpansion
m noisremism
I ytilauQ
giH a dDesign
na ngisand
eD amHigh
uucaQuality
V ot elImmersion
bissop si nmill.
oisnapxE
possible
to hVacuum
Please
.erucontact
hcorb tus
sefor
tal more
eht rodetailed
f ksa dninformation
a noitamroand
fni d
ask
elifor
atethe
d elatest
rom rbrochure.
of su tcatnoc esaelP
ATP Engineering B.V
+31(0)36-5316165
[email protected]
www.dispermill.com
V.B gnireenignE PTA
5616135-63)0(13+
moc.llimrepsid@ofni
moc.llimrepsid.www
gnisrepsid dna gnixim ot semoc ti nehwhen
w it comes to mixing and dispersing
Chemicals B.V.
Stoomloggerweg 1 - 3133KT Vlaardingen
T 010 4601544 - [email protected] - www.eandr.nl
vvvf verenigingsnieuws
Sluer: “De impact van wet- en regelgeving
wordt steeds groter en daarmee ook de
uitdaging voor het bedrijfsleven om aan de
eisen te voldoen”
die bijzondere betekenis voor de sector hebben gehad. Dijkstra kreeg het sierbord uitgereikt door erelid Dick van Wijhe (vicevoorzitter ten tijde van zijn aantreden). Jonkers
kreeg het van ‘zijn’ voorzitter Michel Kranz.
Van Wijhe bracht in herinnering hoe Dijkstra
hem had moeten uitleggen dat de vakbeweging met het verstrijken van de jaren minder
‘gestaald’ was geworden.
Kranz memoreerde dat Jonkers “een enorme
taak heeft verricht door complexe regelgeving voor ons te vertalen.”
In zijn dankwoord noemde Dijkstra het een
voorrecht om “een boeiende functie in een
boeiende branche” te hebben vervuld. Een
sector die meer waardering verdient, vond
hij, “met grote wereldspelers waarop we trots
mogen zijn en een groot aantal kleinere bedrijven waar continuïteit meestal zwaarder
weegt dan winst op de korte termijn.”
Wat Jonkers betreft was er in zijn tienjarig
dienstverband bij de VVVF één ding uitgesprongen: “Als je een groep nodig hebt om
een onderwerp uit te zoeken of voor te bereiden, vind je altijd mensen bereid om mee
verf&inkt 31 - 2014
Jonkers: “Als je een groep nodig hebt om een onderwerp uit te zoeken of voor te bereiden,
vind je altijd mensen bereid om mee te denken in oplossingen. Dat is een groot goed van de
verfindustrie en dat heeft me steeds gemotiveerd.” (links Michel Kranz)
Bureau en bestuur van de VVVF bijeen.
te denken in oplossingen. Dat is een groot
goed van de verfindustrie en dat heeft me
steeds gemotiveerd.”
Opvolgers
Annet Sluer is op 12 mei als beleidsmedewerker wet- en regelgeving in dienst
getreden van het VVVF-branchebureau. Zij
neemt daarmee de functie over van Gerrit
Jonkers, die op 18 juni met pensioen ging.
Annet Sluer was sinds 2007 werkzaam als
senior adviseur bij het kenniscentrum
InfoMil, het centrale kennis- en informatiecentrum voor wet- en regelgeving op
de gebieden milieu en leefomgeving. Bij
InfoMil was zij als specialist en projectleider betrokken bij de invoering van het
stoffenbeleid en wet- en regelgeving in
Nederland. De afgelopen periode was dat
onder meer op het terrein van REACh, CLP,
het nationaal prioritaire stoffenbeleid, asbest en de bouwproducten.
In haar nieuwe functie houdt Sluer zich
bezig met wet- en regelgeving en normalisatie op het gebied van veiligheid,
gezondheid en milieu en met kwaliteit van
verf, drukinkt, lijm en kit.
Annet Sluer laat weten verheugd te zijn
met de aanstelling. “Centraal in mijn
loopbaan staat kennisoverdracht en de
vertaling van complexe regelgeving naar
de praktijk. Ik zie mogelijkheden om mijn
kennis en ervaring optimaal in te zetten
voor de leden van de VVVF, VVVH en VLK. In
mijn nieuwe rol wil ik mij sterk maken voor
belangrijke onderwerpen zoals REACh,
CLP, Opslag, VeiligmetVerf en Veiligheid
Voorop. De impact van wet- en regelgeving wordt steeds groter en daarmee ook
de uitdaging voor het bedrijfsleven om aan
de eisen te voldoen.”
Het takenpakket van Dijkstra wordt voor
een belangrijk deel overgenomen door
Martin Terpstra en stafmedewerker Cees
Pille. Pille werkt al geruime tijd bij de
VVVF, onder meer als branchecoördinator
van de VLK (lijmen en kitten). •
13
verf & educatie
ITECH start internationaal masterprogramma
verf- en inkttechnologie
Nieuwe opleiding zoekt
studenten
en sponsors
Over een paar maanden start het Franse instituut ITECH een
internationaal masterprogramma verf- en inkttechnologie.
De verfindustrie kijkt er reikhalzend naar uit, want in Europa
dreigt een tekort aan academisch geschoolde verf- en
drukinkttechnologen. De nieuwe opleiding zoekt zowel studenten
als sponsors voor uit te reiken studiebeurzen.
Te k s t : J o s d e G r u i t e r
Fotografie: Pet van de Luijtgaarden
Mondialisering en sanering hebben de Europese
verf- en drukinktindustrie in de crisisjaren duizenden arbeidsplaatsen gekost. Aan de andere kant
dreigt er een tekort aan academisch geschoolde
verf- en drukinkttechnologen. Vooral door vergrijzing verdwijnt veel onderzoekcapaciteit uit bedrijven
en de weinige gespecialiseerde opleidingsinstituten
leveren onvoldoende afgestudeerden af. Sommige
hebben zelfs hun deuren gesloten wegens een tekort aan aanmeldingen. CEPE, de Europese koepelorganisatie van de branche, heeft berekend dat de
sector bij ongewijzigd beleid een jaarlijks tekort van
zo’n honderd R&D-medewerkers moet opvangen. Dat
heeft op termijn negatieve gevolgen voor de innovatiekracht, zo vreest de industrie. In 2013 riep CEPE
een task force in het leven om oplossingen te zoeken. Bij universiteiten in Frankrijk, Duitsland en Engeland werd de vraag neergelegd of zij bereid en in
staat waren een internationale, Engelstalige universitaire verf- en drukinktopleiding op masterniveau
te ontwikkelen.
Studiebeurs
Een van de benaderde partijen was het ITECHinstituut in Lyon. ITECH heeft sinds jaar en dag
een op de branche toegesneden universitaire
master-opleiding verf- en inkttechnologie. Het
instituut reageerde positief: het was in staat en
bereid om in korte tijd het gevraagde Engelstalige curriculum te ontwikkelen. Al vanaf komende
september biedt ITECH een internationale mas-
14
verf & educatie
universiteit hebben afgerond en een masterprogramma verf- en inkttechnologie willen volgen. De
studiebeurzen worden gefinancierd door de verfen drukinktindustrie in Europa (zie kader).
Imagoprobleem
Algemeen directeur Jan van der Meulen van CEPE
is enthousiast over de gevonden oplossing. “Over
het algemeen is er al een tekort aan academici in
de branche. De vergrijzing gaat dat probleem de
Van der Meulen (CEPE): “Een afgestudeerd verftechnoloog kan er verzekerd van zijn dat hij binnen zes
maanden een baan heeft. Er zijn tegenwoordig niet veel
academische richtingen waar je dat kunt zeggen.”
‘Verf staat te
weinig op het
netvlies van
chemiestudenten’
teropleiding in het Engels aan. Afgestudeerden
van deze opleiding zouden over drie jaar aan de
slag kunnen in de verf- en drukinktindustrie.
De Task Force van CEPE is een procedure gestart
waaruit kandidaten zullen worden geselecteerd
die in aanmerking komen voor een studiebeurs. De
procedure is gericht op studenten die een twee- of
driejarige bachelorstudie chemie aan een Europese
komende vijf tot tien jaar verergeren”, legt hij uit.
“Er gaat een heleboel ervaring de deur uit en de
laag eronder is onvoldoende om de tekorten op te
vangen. Je kunt er dan voor kiezen om mensen met
een algemene chemieopleiding in dienst te nemen
en die bij te scholen tot verftechnicus, maar dan
duurt het een aantal jaren voordat ze productief
zijn.”
verf&inkt 31 - 2014
Het tekort aan academisch geschoolde verf- en
drukinkttechnologen speelt overigens ook buiten
de verf- en drukinktindustrie, benadrukt Van der
Meulen. “Niet alleen onze eigen bedrijven hebben
verftechnici nodig, maar ook de grondstofleveranciers en de grotere afnemers, zoals de autoindustrie. Er zijn dus drie vragende partijen.”
4
Studiebeurs
Studenten die de masteropleiding aan het ITECHinstituut willen volgen, kunnen in aanmerking komen voor een studiebeurs. Er zijn twee soorten: een
voor de eerste anderhalf jaar van het masterprogramma van de student, inclusief een drie maanden
durende stage in het bedrijf van de sponsor. Hiermee is een bedrag van 15.000 euro gemoeid.
Daarnaast is er een studiebeurs van het totale masterprogramma van de student, waarbij de student in
de tweede anderhalf jaar van de opleiding een duaal traject aflegt (werk en studie) op basis van een
tijdelijk arbeidscontract. Hiermee is een bedrag van
30.000 euro gemoeid.
Een selectiecommissie (waarin ook sponsors zitting
hebben) zal de kandidaten voor een studiebeurs
selecteren. De selectie gebeurt op basis van een
korte persoonlijke video-opname waarin de student aangeeft op welke wijze hij of zij zou willen
bijdragen aan de verven en drukinkten van morgen.
15
Uw partner voor kunststof verpakkingen voor:
·
·
·
·
Pigmentpasta
Watergedragen autoreparatielak
Verf
Drukinkt
Zowel standaard
standaard potten
als speciaalverpakkingen.
nagenoeg restloos
Zowel
potten als
leegbare speciaalverpakkingen.
Kom voor informatie en voorbeelden van 7 t/m 9
oktober
naar
naar onze
8408 opkijk
deop
Eurofinish
Voor meer
informatie
en stand
voorbeelden
09
in Gent of kijk op www.bema.nl .
www.bema.nl
Deltastraat 14,
4301 RC Zierikzee
02-2014 Vert Ink AZO N5 ndl Pfade 96x267 28.02.14.indd 1
08.02.14 14:09
Tel. +31 111 418807
[email protected]
verf & educatie
verf- en drukinkt gerichte vakken en een deel management ondernemerschap. “Wij willen dat onze
studenten snappen wat er in een bedrijf speelt”,
legt Marcilloux uit, “en we leiden ze zo breed op
dat ze eventueel een eigen bedrijf kunnen starten.”
De verf- en drukinktindustrie kampt met een
imagoprobleem, is zijn verklaring voor de achterblijvende aanwas.
“We staan te weinig op het netvlies van afstudeerders”, denkt hij. “Mensen studeren chemie en vragen zich aan het eind van hun studie af wat ze met
hun opleiding gaan doen. Op dat keuzemoment is de
verf- en drukinktindustrie onvoldoende zichtbaar
als chemische professie. Verf wordt te veel ervaren
als een pot met substantie die een mooi kleurtje
geeft als je haar ergens op smeert en verder niets.
In de beleving van chemiestudenten is het niet de
meest interessante chemie.”
Baangarantie
“Een misvatting”, oordeelt hij. “Er is veel meer
dan bouwverf - en zelfs bouwverven zijn niet zo
eenvoudig als sommigen denken. Het product is
voortdurend onderhevig aan innovatieve ontwikkelingen. Noem alleen al de ambitie om alternatieven te vinden voor schadelijke stoffen en om langzamerhand een groter aandeel biogrondstoffen te
gebruiken. Verf is bij uitstek een product dat past
in de huidige trend naar duurzaamheid. Het product
zelf wordt duurzamer en toepassing op materialen
levert verlenging van de levensduur op, en dus een
verminderde behoefte aan grondstoffen.”
“Bovendien - ook niet onbelangrijk in deze tijd –
heeft de afstudeerder een baangarantie: een verftechnoloog kan er verzekerd van zijn dat hij binnen
zes maanden een baan heeft. Er zijn tegenwoordig
niet veel academische richtingen waar je dat kunt
zeggen.”
CEPE probeert met de huidige campagne en studiebeurzen het aantal studenten op te krikken, maar,
benadrukt Van der Meulen, dat is een eenmalige
actie. “We zullen meer moeten doen om zichtbaar
te zijn en te blijven. Zo zullen we universiteiten
moeten vragen chemiestudenten op gespecialiseerde verfmasters te wijzen en moeten de nationale organisaties van de verfindustrie op de trom
blijven slaan.”
Brede opleiding
Jerome Marcilloux is directeur-generaal van ITECH. Hij
was meteen enthousiast, vertelt hij in helder Engels,
om een internationale masteropleiding op te zetten.
“De verfindustrie is een sector die mondialiseert. Een
Engelstalige opleiding leidt tot een bredere inzetbaarheid, ook voor de Franse studenten die tot nu toe
erg aan de eigen industrie gebonden waren.”
verf&inkt 31 - 2014
Nadere informatie
Marcilloux (ITECH):
“We willen dat onze studenten het buitenland hebben
gezien en weten wat er in het bedrijfsleven speelt”
ITECH is een relatief klein opleidingsinstituut met
een lange geschiedenis. Het ontstond in 1988 door
een samenvoeging van twee oude opleidingsinstituten: ESITL uit 1840 (textielindustrie) en EFT uit
1899 (leerbewerking, kunststoffen, verf, drukinkt,
lijm en kit).
Alle opleidingen vinden hun oorsprong in de verschillende industrieën waarvoor zij studenten opleiden. Per jaar studeren er zo’n 450 jongeren - de
school telt inmiddels meer dan drieduizend afge-
‘Wij willen dat
onze studenten
snappen wat er in
een bedrijf speelt’
Marcilloux herkent het probleem dat Van der Meulen
noemt: “De verf- en drukinktindustrie heeft moeite
om jongeren aan zich te binden. Als ze al chemie studeren kiezen ze eerder voor richtingen als cosmetica
of farmacie. Ze hebben het idee dat verf saai is. Bij
een te laag aantal studenten kan een op verf en inkt
toegespitst curriculum niet blijven bestaan, zoals dat
in Paderborn het geval is geweest.”
De ITECH-directeur rekent op een aanwas van zo’n twintig nieuwe studenten op basis van de CEPE-campagne.
Belangstellenden voor de masteropleiding bij ITECH
en voor een studiebeurs kunnen voor informatie
terecht bij directeur Jan van der Meulen van CEPE,
[email protected], telefoon 0032 26767481. •
ITECH in het kort
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Meer dan 450 studenten
Jaarlijks 100 afgestudeerden, waarvan een
kwart in verftechnologie
In totaal meer dan 3.000 afgestudeerde
studenten
Vier gespecialiseerde opleidingsrichtingen
(verf-, inkt-, lijm- en cosmeticaformuleringen,
textiel, kunststof en leer)
Meer dan 300 stagiairs in voortgezet onderwijs
per jaar
Zestien onderzoekers/docenten
Partnerships met meer dan vijftien universitei-
ten over de hele wereld
Honderd procent studenten krijg internationale
ervaring
Meer dan 8.000 m² onderwijs- en onderzoeksfaciliteiten
studeerden - die allemaal internationale ervaring
hebben en tijdens hun opleiding langdurige stageperioden bij bedrijven hebben gehad.
“Dat is een belangrijk onderdeel van de opleiding’,
legt Marcilloux uit. “We willen dat onze studenten
het buitenland hebben gezien en weten wat er in
het bedrijfsleven speelt.”
De opleiding bestaat uit drie elementen: een algemeen chemie- en wiskundedeel, een deel op de
17
verf & milieu
Campagne ‘Echt #vanhout, dat is toch het mooist’
‘Verfindustrie
moet zich meer
profileren als
vriend van hout’
Er is geen mooier, veelzijdiger en duurzamer materiaal dan
hout. Dat is de boodschap van de ‘Vrienden #vanhout’: een
aantal samenwerkende bedrijven en brancheorganisaties in de
hout-, verf- en onderhoudsindustrie, waaronder de VVVF. Nu de
publiekscampagne ‘Echt #vanhout, dat is toch het mooist’ goed op
stoom is, zijn de individuele deelnemers aan zet.
Te k s t : D o r i n e v a n K e s t e r e n
Fotografie: Pet van de Luijtgaarden
en Marcel van Houdt
“Als je dit ziet, springen je de tranen toch in de ogen?”
Marcel van Houdt maakte foto’s in een Engelse
volksbuurt, waar alle huizen zijn voorzien van kunststof
kozijnen. “De identiteit van zo’n wijk gaat zo volledig
verloren.”
“Als je dat ziet, springen je de tranen toch in de
ogen?” Marcel van Houdt - what’s in a name? - bekijkt met onverholen afkeer een foto van de huizen
in een Engelse volksbuurt, die alle zijn voorzien van
kunststof kozijnen. “De identiteit van zo’n wijk gaat zo
volledig verloren. In de landen om ons heen wordt veel
kunststof gebruikt in de sociale woningbouw, vooral
bij renovaties. Dat moet ons land bespaard blijven”,
zegt Van Houdt, zelfverklaard fan van hout en in het
dagelijks leven Business Develop Manager bij PPG Industrial Coatings BV. Hij vindt het logisch dat de VVVF
participeert in de campagne. “Houtverven vormen een
substantieel deel van de omzet van de verfindustrie.
Wij onderhouden een duurzame relatie met hout.
Van Houdt (PPG): “De leden van de VVVF roep ik op om
zich wat vaker als ‘vriend van hout’ te profileren. Als
de verfindustrie uiting geeft aan die gedachte, leggen
consumenten de link met het televisiespotje en gaat het
onderwerp pas echt leven.”
18
verf & milieu
In combinatie met een verfsysteem roept hout een bepaalde sfeer op, waarbij de verf het materiaal ook nog
eens beschermt. Of het nu gaat om een dekkend, blank
of transparant systeem.”
Gewoon mooier
De ‘Vrienden #vanhout’ willen het gebruik van hout
in kozijnen en gevelelementen promoten. Allereerst
omdat hout gewoon veel mooier is, aldus Van Houdt.
“Hout is een natuurproduct, heeft een warme, sfeervolle uitstraling en geeft karakter aan huizen.” Maar
er zijn meer dan alleen esthetische argumenten. Zo is
hout heel duurzaam. “Hout is sterk, betrouwbaar en
gaat decennialang mee. Mits het goed onderhouden
wordt natuurlijk, daar draaien wij niet omheen. De
producenten van kunststof claimen dat het onderhoudsarm is, maar dat is niet waar. Als je geen onderhoud pleegt aan kunststof kozijnen, heb je kans dat
je deze al na 20 tot 25 jaar moet vervangen, wat het
milieu onnodig zwaar belast.”
Directeur Hans Zwaanenburg van de Nederlandse
Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT),
een van de initiatiefnemers van de campagne, heeft
dezelfde ervaring. “Het zit tussen de oren van mensen dat het vaak misgaat met houten kozijnen. Maar in
de praktijk krijgt onze Stichting Garantie Timmerwerk
slechts een zeer beperkt aantal claims.”
Ook in de andere betekenis van duurzaam gooit hout
hoge ogen. De vrienden benadrukken dat niets zo
duurzaam is als duurzaam hout. “Als bossen ecologisch
verantwoord worden beheerd en de natuurlijke groeicyclus niet wordt verstoord, vormen zij een onuitputte-
verf&inkt 31 - 2014
lijke grondstofbron. De productie van hout is veel minder milieubelastend dan van alternatieve materialen.
Een beetje regen, een beetje zon en de bomen groeien
vanzelf. Geen fossiele brandstoffen, geen milieuvervuiling. Sterker nog, bossen produceren juist zuurstof”,
zegt Van Houdt. Daarnaast is hout goed te recyclen;
het wordt aan het einde van de levensduur zelden
weggegooid. “Denk bijvoorbeeld aan de winkels die
zijn gespecialiseerd in oude houten deuren, luiken of
betimmeringen. Of aan de populaire meubellijnen van
gebruikt hout.”
Veelzijdig
Hout heeft oneindig veel meer toepassingsmogelijkheden dan mensen denken. De campagne vestigt
bijvoorbeeld de aandacht op hippe, houten fietsen,
knopen en zonnebrillen. “Hout is veelzijdig: het kan
worden gezaagd, verlijmd tot grotere delen, geschuurd,
geschilderd of gelakt”, somt Zwaanenburg op. “Beschadigingen kunnen eenvoudig worden weggewerkt. En iedere nieuwe bewoner kan een gebouw iets van zichzelf
geven door het hout een ander kleurtje te geven. Aan
kunststof of aluminium elementen daarentegen kun je
bijna niets meer veranderen.”
Ook in de bouw liggen volgens Zwaanenburg nieuwe
kansen. Hij ziet de toekomst in flexibel bouwen - iets
waarvoor hout bij uitstek geschikt is. “Als we willen
inspelen op de behoefte van de woningmarkt - de
ene dag woningen voor starters, de andere dag voor
senioren, bij wijze van spreken - is het belangrijk dat
gebouwen gemakkelijk zijn aan te passen. Dat kan
met houtskeletbouw, omdat je dan snel, licht en de-
Zwaanenburg: “Als we willen inspelen op de behoefte
van de woningmarkt, is het belangrijk dat gebouwen
gemakkelijk zijn aan te passen. Dat kan met houtskeletbouw, omdat je dan snel, licht en demontabel bouwt.”
montabel bouwt.” Door het geringe gewicht zijn er ook
minder zware funderingen nodig, zodat er goedkoper
gebouwd kan worden. “Dit is vooral gunstig in het
westen van het land, waar de bodem drassig is.”
Als laatste voordeel van houtskeletbouw noemt hij de
goede isolatiewaarde. “De woningen zijn sneller warm
en gemakkelijker warm te houden, dus met meer wooncomfort en lagere energielasten.”
4
19
verf & milieu
‘Campagne moet
continuïteit krijgen,
anders zonde van alle
investeringen’
Van Houdt vult aan: “Uit LCA-studies - die inzicht
bieden in de milieu-impact van een bepaald product - blijkt dat alleen houten gevelelementen een
negatieve GWP-waarde (Global Warming Potential)
hebben tijdens de levenscyclus van een woning. Dat
betekent dat zij bijdragen aan de reductie van CO2 in
de atmosfeer.”
Profileren als vriend
De campagne ‘Echt #vanhout, dat is toch het mooist’
is in september vorig jaar van start gegaan. Sindsdien
hebben de vrienden een website en televisiecommercial gelanceerd en maken zij driftig gebruik van sociale media (zie kader). Inclusief de achterbannen van
de aangesloten brancheorganisaties zijn er inmiddels
meer dan duizend deelnemers. Het is nu de bedoeling
dat zij zich nadrukkelijk als afzender van de campagne
gaan gedragen. Dat kan bijvoorbeeld door op de bedrijfswebsite een link te plaatsen naar de site van de
‘Vrienden #vanhout’, actief te verwijzen naar de vrienden via sociale media of het logo te plaatsen op de eigen website of in brochures, mailings, reclamefolders
en op verpakkingen.
Van Houdt constateert dat dit helaas tot nu toe in
de praktijk te weinig gebeurt. “De leden van de VVVF
roep ik dus op om zich wat vaker als ‘vriend van hout’
te profileren. Als de verfindustrie uiting geeft aan die
gedachte, leggen consumenten de link met het televisiespotje en gaat het onderwerp pas echt leven.” Ook bij
de NBvT zijn niet alle leden er even serieus mee bezig.
Zwaanenburg: “We moeten hen meer bewust maken
van de mogelijkheden; daar ligt voor ons een opgave.”
20
In de eerste fase was de campagne gericht op een
breed publiek, maar vanaf nu gaan de initiatiefnemers zich specifiek richten op de bouwsector. Het doel
is architecten, woningcorporaties, adviesbureaus en
opdrachtgevers te overtuigen om meer hout te gebruiken. “Zij maken immers uiteindelijk de materiaalkeuze. Het gaat ons zowel om nieuwbouw als renovatie. En zeker ook om sociale woningbouw, om Engelse
toestanden te voorkomen”, zegt Van Houdt.
Zwaanenburg is blij dat de campagne meer een business-to-business-karakter krijgt, want volgens hem
ligt de sleutel niet zozeer bij consumenten, maar bij
partijen in de bouwsector. “Dat zijn de beslissers en
als wij het bouwen met hout een boost willen geven,
moeten we bij hen zijn. Ik kan mij ook voorstellen dat
wij een aantal lobbyisten actief de markt laten bewerken.”
Lange adem
De ‘Vrienden #vanhout’ hebben een budget voor drie
jaar. Van Houdt hoopt dat de campagne daarna een vervolg krijgt. “Dit moet continuïteit krijgen, anders is het
zonde van alle investeringen.”
Zwaanenburg ziet het liefste dat de markt het werk tegen die tijd overneemt. “Ik hoop dat ‘Vrienden #vanhout’ dan een mooi merk is, dat zichzelf grotendeels
kan bedruipen.” Hij vindt dat de vrienden in ieder geval
duidelijke doelen moeten stellen en deze ook moeten
monitoren. “We steken veel tijd, geld en energie in deze
campagne en het is terecht dat onze leden willen zien
wat ze daarvoor terugkrijgen.” Op dit moment zijn de
resultaten echter nog moeilijk meetbaar, reageert Van
Hout. “Je moet niet verwachten dat een campagne als
deze al op zo’n korte termijn daadwerkelijk werk oplevert. De verschillende partijen in de bouw zijn nu bezig
de materiaalkeuzes te maken, en de opdrachten worden
pas over maanden of misschien wel een jaar verleend.
Het is een kwestie van een lange adem.” •
Echt #vanhout, dat is toch
het mooist: de campagne
De campagne ‘Echt #vanhout, dat is toch het
mooist’ is een initiatief van de Vereniging van
Nederlandse Houtondernemingen en de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie. Via verschillende mediakanalen willen
de ‘Vrienden #vanhout’ het gebruik van verantwoord hout promoten en particulieren en bedrijven helpen te kiezen voor hout.
Op de website www.vriendenvanhout.nl is niet
alleen alles te vinden over de herkomst en toepassingsmogelijkheden van het materiaal, maar
ook over de campagne, de deelnemers en de manieren om mee te doen. Er is ook een brochure te
downloaden met de titel ‘Echt #vanhout, dat is
toch het mooist’ en diverse factsheets met houtweetjes en -feiten. De campagne maakt gebruik
van Twitter, Pinterest en Facebook. Daarnaast is
er een televisiecommercial en een aantal winacties via de sociale media. Het logo van de ‘Vrienden #vanhout’ is ook op de website te vinden.
Jaarverslag VVVF 2013
De verf- & drukinktindustrie
bouwt aan een kleurrijke toekomst
inhoud
vvvf jaarverslag 2013
Voorwoord
3
Hoogtepunten: De VVVF… vernieuwt VeiligmetVerf.nl 4
De VVVF… heeft invloed op de revisie van PGS 15/PGS 31
5
De VVVF… bewaakt integriteit Europese biocidenwetgeving
5
De VVVF… informeert leden over wet- en regelgeving 6
De VVVF... neemt deel aan Veiligheid Voorop
6
De VVVF… staat voor veilige inkt voor voedselverpakking
6
De VVVF… intensiveert de contacten tussen wetenschappers
en verffabrikanten
7
De VVVF… ziet toekomst in ‘Dutch Biobased Coatings’
7
De VVVF… maakt verfrecycling mogelijk
8
De VVVF… kiest voor een pragmatische aanpak
voor duurzaam onderhoud
De VVVF… is vriend #van hout
8
9
De VVVF… neemt deel aan het Kennisnetwerk Staalconservering 9
De VVVF… pleit voor moderne arbeidsvoorwaarden
9
De VVVF… zet zich in voor de mensen in de bedrijfstak
10
De VVVF… gaat meer communiceren met externe relaties
10
Bestuur en bureau, evenementen
11
Coatings Care
12
Financiën
16
Statistieken, Feiten en Cijfers
16
Bestuur VVVF
20
Leden
21
VVVF-bureau
22
Summary
23
2
Jaarverslag VVVF 2013
Voorwoord
Grijze jaren, kleurrijke toekomst
Als we kijken naar de cijfers over het aantal werknemers in onze bedrijfstak,
dan zien we dat het aantal sinds 2008 stelselmatig is teruggelopen van 6.300
naar 4.600. De crisis heeft dus 1.700 van onze mensen hun baan gekost. Dat
is 27 procent. Ik denk dat de verf- en drukinktindustrie daarmee een van de
zwaarst getroffen sectoren van de Nederlandse economie is en ik hoop van
ganser harte dat die neerwaartse trend na 2013 tot staan wordt gebracht.
Tegenover die grijze jaren staan gelukkig ontwikkelingen die illustreren dat
onze sector wel veerkracht heeft behouden en dat we wel degelijk een kleurrijke toekomst hebben. Verderop in dit jaarverslag zien we bijvoorbeeld een
groot aantal successen uit 2013. De geslaagde introductie van verf op basis
van verfrestanten, om er een te noemen. Niet alleen het eindproduct, maar ook
de uitstekende samenwerking tussen marktpartijen (verfindustrie, afvalverzamelaar) en overheid schept vertrouwen in de toekomst van dit VVVF-initiatief.
Als ik het rijtje successen en succesjes in het jaarverslag verder afga, vallen
me onderwerpen op als de vernieuwing van de website VeiligmetVerf.nl en van
de website van de VVVF.
Tijdens de algemene ledenvergadering in december nam voorzitter Bernard
Wientjes van VNO-NCW VeiligmetVerf.nl officieel in gebruik. VVVF en VVVH
hebben de webapplicatie ontwikkeld om het voor onze leden makkelijker te
maken het Veiligheidsinformatieblad (VIB) te verstrekken en om er voor te
zorgen dat veiligheidsinformatie de eindgebruiker bereikt.
In 2013 besloten we ook ons aan te sluiten bij het programma Veiligheid
Voorop van VNO-NCW en VNCI. Het initiatief is gericht op het verbeteren van
de veiligheidsprestatie van de sector in het algemeen, en van bedrijven die
grootschalig met gevaarlijke stoffen werken in het bijzonder. Een VVVFwerkgroep zal de tien actiepunten uit Veiligheid Voorop omzetten in een op de
sector gericht actieplan.
Ik wijs verder op de bemoeienis van de VVVF met de Europese ontwikkeling
ten aanzien van de biocidenwetgeving. Sinds september 2013 is de Biocidenverordening van kracht. Dit heeft ertoe geleid dat in alle lidstaten dezelfde
regels gelden die in Nederland voor een groot deel al waren ingevoerd. Nieuw
is de introductie van zogenoemde treated articles. Er is nu een onderscheid
gemaakt tussen producten met een actieve biocide werking, de biociden en
producten die met een biocide behandeld zijn. Voor de treated articles gelden
aparte regels onder meer voor de etikettering ervan. CEPE heeft voor de leden
een uitgebreide handleiding opgesteld. De VVVF is voorts lid van het Platform
Biociden. Een van de belangrijke kwesties die in 2013 speelde is de beperking
van verkoop van biociden aan consumenten. Samen met het platform wordt
getracht om beargumenteerd nationale regelgeving hierover te voorkomen.
Neem ook, om nog een voorbeeld te noemen, de jaarlijkse informatiebijeenkomst over wet- en regelgeving (dit jaar gehouden in november). Tijdens de
bijeenkomst is recente informatie uitgewisseld over Reach, CLP, transport en
biociden. Dankzij de inzet van leden wordt op deze manier gezorgd voor ac-
Jaarverslag VVVF 2013
tuele informatie en kan tijdig worden ingespeeld op nieuwe en veranderende
nationale en internationale wetgeving. Daarin uit zich de meerwaarde van een
alerte brancheorganisatie.
Wie de lijst van onderwerpen in het jaarverslag ziet - ik kan nog noemen de
projectmatige aanpak van Dutch Biobased Coatings en onze vorderingen op
het gebied van duurzaam onderhoud en het belang van ketensamenwerking
daarbij – moet zich realiseren dat de VVVF weer een jaar achter de rug heeft
waarin met een relatief kleine bezetting en de inzet van veel vertegenwoordigers uit onze bedrijven, een berg aan nuttig werk is verzet.
Een jaar waarin een toenemend aantal bedrijven, ondanks de moeilijke
marktomstandigheden, een VGM-jaarverslag (over veiligheid, gezondheid en
milieu-aspecten) heeft opgesteld en verspreid. En een jaar ook waarin een
goede cao tot stand is gebracht en waarin, samen met vakbonden, is voortgegaan op de weg naar sociale innovatie. Een jaar, kortom, dat grijs gekleurd
werd door de economische omstandigheden, maar dat de belofte van een
kleurrijke toekomst levend hield.
Ben Berkel,
Voorzitter VVVF
hoogtepunten 2013
De VVVF… vernieuwt
VeiligmetVerf.nl
We zijn erg blij met de webapplicatie
VeiligmetVerf.nl. Een schilder die
een verfproduct koopt, krijgt een
e-mail met een deeplink naar het
Veiligheidsinformatieblad (VIB) in de
database op de site. Hiermee kunnen we
ervoor zorgen dat veiligheidsinformatie
bij de schilder terechtkomt, zonder extra
administratieve handelingen. Bij de
ontwikkeling van het systeem waren
veel partijen betrokken, onder andere
de overheid, een IT-provider, verffabrikanten, verfgroothandelaren
en de schildersbranche. We zijn trots op wat we hebben bereikt. De
Nederlandse verfbranche loopt met deze webapplicatie voorop en dient
als voorbeeld voor andere landen in Europa.
Jan Pieter Klaver (deelnemer VVVF-werkgroep VeiligmetVerf)
VIB’s voortaan elektronisch verstuurd naar de
eindgebruiker
Verfleveranciers hebben hun VIB’s (Veiligheidsinformatiebladen) geplaatst
in de database van VeiligmetVerf.nl. Elke keer dat de eindgebruiker een
verfproduct voor de eerste keer aankoopt, komt er een koppeling tot stand
tussen het verkoop/ordersysteem van de verfleverancier en de database van
VeiligmetVerf.nl. Door middel van een e-mail met een deeplink wordt het
betreffende Veiligheidsinformatieblad verstuurd naar de eindgebruiker. Ook
ontvangt hij een update van het betreffende VIB zodra dit gewijzigd is.
WerkplekInstructieKaarten
De VVVF maakt zich grote zorgen over de bruikbaarheid van het VIB voor eindgebruikers. Het VIB is een zeer complex technisch document. De VVVF heeft
het initiatief genomen om WerkplekInstructieKaarten (WIK’s) op te stellen
voor verfproducten en die via VeiligmetVerf.nl ter beschikking te stellen aan
eindgebruikers. In een WIK staat in eenvoudige bewoordingen uitgelegd hoe
veilig en gezond met een product kan worden gewerkt. De VVVF zal hiervoor
in 2014 gaan samenwerken met Arbouw.
Opening website VeiligmetVerf.nl
Tijdens de Algemene Ledenvergadering op 12 december 2013 heeft Bernard
Wientjes (voorzitter VNO-NCW) officieel de geheel vernieuwde website
VeiligmetVerf.nl (VmV) in gebruik gesteld. De VVVF en VVVH hebben deze
webapplicatie opgezet om het voor hun leden makkelijker te maken het
Veiligheidsinformatieblad (VIB) te verstrekken en om ervoor te zorgen dat
veiligheidsinformatie de eindgebruiker bereikt. Het systeem is ontwikkeld in
samenwerking met andere partners en is gebaseerd op de functionele eisen
die in 2012 zijn opgesteld in het kader van het SGGV-project (Slim geregeld,
goed verbonden) van het Ministerie van Economische Zaken.
Vermindering van administratieve lasten
De distributie van VIB’s is een wettelijke verplichting die volgt uit de REAChverordening. De administratieve lasten die verbonden zijn aan het ter beschikking stellen van VIB’s zijn erg hoog. Het gebruik van de webapplicatie
VeiligmetVerf.nl zorgt voor een aanzienlijke verlaging van de administratieve
kosten. Voor leden van de VVVF en VVVH is het systeem gratis beschikbaar.
Niet-leden kunnen tegen betaling gebruikmaken van het systeem.
4
Jaarverslag VVVF 2013
hoogtepunten 2013
De VVVF… heeft invloed op
de revisie van PGS 15/PGS 31
De VVVF… bewaakt integriteit
Europese biocidenwetgeving
Een van de belangrijkste doelen van het
aanpassen van de richtlijnen is om deze
beter te laten aansluiten bij de praktijk,
en de laatste stand van de technische
voorzieningen op veiligheidsgebied in kaart
te brengen. Over de klasse 9-producten
(milieugevaarlijk), de definities van
brandbaarheid en de verschillende
brandblussystemen van chemische
producten worden momenteel felle
discussies gevoerd. Ook zullen voorschriften
in de richtlijnen opgenomen worden over de vraag of bedrijven die
meer dan tien ton chemische stoffen opslaan hiervoor een uitpandige
voorziening moeten kiezen of dat het ook inpandig kan. De financiële
gevolgen voor de bedrijven mogen daarom niet onderschat worden!
Macco Korteweg Maris (beleidsmedewerker (transport)veiligheid, VNCI)
In 2013 is de eenwording van de Europese
biocidenmarkt een stap dichterbij gekomen.
Daarmee komt ook voor deze producten
eindelijk een gelijk speelveld in zicht.
Nederlandse leveranciers en gebruikers van
biociden kijken daar al jaren reikhalzend
naar uit. Biociden blijven voor menigeen
onbekend en dus onbemind, terwijl deze
producten onlosmakelijk verbonden zijn met
veiligheid en bescherming van ons dagelijks
leven. Reden voor het Platform Biociden om
een ‘charmeoffensief’ te starten en meer aandacht te vragen voor de
maatschappelijke voordelen van deze middelen.
Frank Hes (coördinator Platform Biociden)
PGS 15
PGS 15 is de richtlijn voor de opslag van verpakte gevaarlijke producten. In 2013
is gestart met een gehele revisie van de PGS 15. Mede als gevolg van de brand
bij Chemie Pack, zullen de eisen ten aanzien van brandveiligheid en brandblussystemen worden verscherpt. In het bijzonder de brandweer maakt zich hier
sterk voor. Dit kan leiden tot aanzienlijke kosten voor het bedrijfsleven. De
VVVF neemt, samen met andere brancheorganisaties, deel aan de projectgroep
die werkt aan de totstandkoming van de nieuwe PGS 15. Samen wordt ingezet
op redelijke en werkbare eisen.
PGS 31
De overheid, vooral de brandweer, wil in de PGS 31 scherpere eisen stellen
aan de opslag van brandbare stoffen in bovengrondse en ondergrondse tanks.
Samen met andere brancheorganisaties werkt de VVVF aan het opstellen van
werkbare regels voor de opslag in tanks.
Europese regelgeving
Een biocide is een product met
één of meer werkzame stoffen die
voorkomen dat micro-organismen
een product aantasten of rotting
veroorzaken. Antifouling is een
biocide die gebruikt wordt voor
het tegengaan van aangroei op
het onderwatergedeelte van schepen. Door scherpe regelgeving in
Europa in vergelijking met de rest
van de wereld dreigt de scheepsbouw en het scheepsonderhoud uit Europa
te verdwijnen. Om dit te voorkomen moeten er afspraken gemaakt worden
op wereldniveau. Via de Europese koepelorganisatie CEPE oefent de VVVF invloed hierop uit.
Onderscheid tussen biociden en treated articles
Sinds september 2013 is de Biocidenverordening (EU nr. 528/2012) van
kracht. Dit heeft ertoe geleid dat in alle lidstaten dezelfde regels gelden die
in Nederland voor een groot deel al waren ingevoerd. Nieuw ten opzichte van
de Biocidenrichtlijn is de introductie van zogenoemde treated articles. Er is
nu een onderscheid gemaakt tussen producten met een actieve biocidewerking, de biociden en producten die met een biocide behandeld zijn. Voor de
treated articles gelden aparte regels, onder meer voor de etikettering ervan.
CEPE heeft voor de leden een uitgebreide handleiding opgesteld.
Verkoop van biociden
De VVVF is lid van het Platform Biociden. Een van de belangrijke kwesties die
in 2013 speelde is de beperking van verkoop van biociden aan consumenten. Samen met het platform wordt getracht nationale regelgeving hierover
te voorkomen.
Jaarverslag VVVF 2013
5
hoogtepunten 2013
De VVVF… informeert leden
over wet- en regelgeving
De VVVF… neemt deel aan
Veiligheid Voorop
De VVVF is een vereniging voor en door de leden.
Dankzij de inzet van de expertgroepen is het
mogelijk om de leden te voorzien van actuele
informatie. Leden hoeven de informatie dus
niet zelf te zoeken; ze kunnen deze vinden op
de VVVF-ledensite. Er zijn bijvoorbeeld veel
handleidingen en gidsen beschikbaar voor
de werknemers op de werkvloer. Jaarlijks
is er ook een informatiebijeenkomst over
wet- en regelgeving. Tijdens de bijeenkomst
worden de leden bijgepraat over de laatste
ontwikkelingen. De bijeenkomst wordt erg gewaardeerd door de leden.
Dick Boekee (voorzitter Issuegroep Wet- en Regelgeving, Manager Hunter
Douglas Europe Hoogeveen)
In november 2013 kwam het VVVF-team Veiligheid Voorop voor het eerst bijeen.
Het programma Veiligheid Voorop is een initiatief van VNO-NCW en is gericht
op het verbeteren van de veiligheidsprestatie van de sector in het algemeen
en de veiligheid in bedrijven die grootschalig met gevaarlijke stoffen werken
in het bijzonder. Het programma vermeldt tien actiepunten. De werkgroep zal
deze punten omzetten in een VVVF-actieplan. Daarnaast zal de werkgroep een
dialoog aangaan met een aantal instellingen over de uitvoering van inspecties.
Voor meer informatie zie het gedeelte ’Veiligheid voorop’ onder ‘Coatings Care’.
Informatiebijeenkomst Wet- en regelgeving
Op 5 november 2013 heeft de jaarlijkse informatiebijeenkomst over wet- en
regelgeving plaatsgevonden. Bij de bijeenkomst waren ook leden van de VVVH
en VLK (Vereniging voor Lijmen en Kitten) aanwezig. Tijdens de bijeenkomst
is de meest recente informatie uitgewisseld over REACh, CLP, transport en
biociden. Binnen de VVVF zijn verschillende expertgroepen actief die deze issues monitoren en waar nodig voorlichting verstrekken in de vorm van gidsen
en factsheets. Dankzij de inzet van leden wordt op deze manier gezorgd voor
actuele informatie aan leden en kan tijdig worden ingespeeld op nieuwe en
veranderende nationale en internationale wetgeving.
De VVVF… staat voor veilige
inkt voor voedselverpakking
De verpakkingsindustrie is een belangrijke afzetmarkt voor drukinkt. Aan
voedselverpakking worden verstrekkende eisen gesteld met het oog op de
gevolgen van de verpakking op de veiligheid van het voedsel voor menselijke
consumptie en het voorkomen van invloed op de smaak en geur van het verpakte voedsel. Het tegengaan of binnen aanvaardbare grenswaarden houden
van de migratie van inkt of coatings is de kern van de wet- en regelgeving op
dit gebied. EUPIA, de Europese vereniging voor drukinkt, waarvan alle leden
van de VVVF lid zijn, biedt verschillende instrumenten aan haar leden aan, om
te kunnen voldoen aan de strenge eisen op dit gebied.
Tot nu toe is de Europese wet- en regelgeving op het gebied van materialen in
contact met voedsel algemeen van aard of geldt deze specifiek voor plastic.
Zwitserland kent al enige tijd specifieke regels voor drukinkt voor voedselverpakkingen en Duitsland, geïnspireerd door het Zwitserse voorbeeld, is bezig
specifieke nationale eisen te formuleren. Jammer, vindt onze industrie, omdat
dit veel beter Europees geregeld kan worden.
6
Jaarverslag VVVF 2013
hoogtepunten 2013
De VVVF… intensiveert
contacten tussen
wetenschappers en
verffabrikanten
De VVVF… ziet toekomst in
‘Dutch Biobased Coatings’
Sinds kort werkt de VVVF nauw samen
met de NVVT. Hierdoor is het mogelijk om
meer kennis uit te wisselen en gezamenlijk
activiteiten op te zetten zoals de Coatings
Innovatie Dag. De Coatings Innovatie Dag
was een groot succes. Er werden pitches
gehouden over de nieuwste vindingen
zoals een antibacteriële coating, een
nieuwe dispergeertechnologie voor
watergedragen lak en Sol-Gel-technologie
als voorbehandeling van hout. Ik denk dat
er nog meer vindingen op ons wachten. Ik ben dan ook benieuwd wat de
volgende Coatings Innovatie Dag, in 2015, zal opleveren.
Pieter Geurink (voorzitter Nederlandse Vereniging van Verftechnici, R&D
AkzoNobel)
In Nederland wordt vrij veel onderzoek
gedaan naar de mogelijkheden van biobased
grondstoffen. Er zit alleen nog een behoorlijk
gat tussen de onderzoeksresultaten en
daadwerkelijke toepassing in coatings. Het
is te weinig bekend of met biobased coatings
dezelfde prestatie behaald kan worden als
met de conventionele coatings. Indien een
op aardolie gebaseerde component voor verf
vervangen wordt door dezelfde stof, maar
dan gemaakt uit hernieuwbare grondstoffen,
dan is het waarschijnlijk dat de performance van de verf vergelijkbaar
zal zijn. Maar bij de introductie van nieuwe componenten, die alleen
uit hernieuwbare grondstoffen gemaakt worden, is dit veel moeilijker
te voorspellen. Ook is gebleken dat de verschillende schakels van de
verfketen onvoldoende van elkaar weten welke behoeften er zijn en wat
er te koop is. Dit leidt tot een afwachtende houding. Verfproducenten,
chemiebedrijven en onderzoeksinstellingen zullen samen de obstakels
moeten overwinnen om ervoor te zorgen dat het grootste deel van de verf
in ons land op biogrondstoffen gebaseerd kan worden.
Maaike le Feber (Senior Projectleider, TNO)
Coatings Innovatie Dag
Meer dan honderd professionals uit de verfindustrie en uit de kenniswereld
kwamen bijeen tijdens de eerste Coatings Innovatie Dag. De leden van de VVVF
werden op de hoogte gebracht van de laatste technologische ontwikkelingen
op het gebied van coatings. Tien wetenschappers presenteerden hun bevindingen tijdens een pitch en gingen daarna in gesprek met de verfindustrie tijdens
de netwerkborrel. De VVVF neemt zich voor om in 2015 opnieuw een Coatings
Innovatie Dag te organiseren.
Ambitie
De VVVF heeft een ambitieuze doelstelling geformuleerd over biobased coatings. In 2030 is 50% van de verf op de Nederlandse markt biobased met
een gelijkwaardige performance in vergelijking met fossiele grondstoffen.
Hiervoor haakt de vereniging in op de maatschappelijke tendens van duurzaamheid en groene grondstoffen. Biobased grondstoffen bieden ook een
kans om de grondstoffenschaarste en de prijsvolatiliteit te beperken. Nederland heeft eveneens veel kennis als het gaat om biobased grondstoffen.
De VVVF heeft de rol gekozen om verbinding te leggen tussen fabrikanten,
chemie, kenniswereld, opdrachtgevers en overheid. Samen met TNO en de
VNCI is een branche-innovatiecontract gesloten om inzicht te krijgen in de
stand van de technologie en zo te komen tot biobased coatings. In het kader
daarvan hebben in 2013 twee van de drie workshops over biobased coatings
plaatsgevonden.
Demonstratieproject
Tijdens de eerste workshop werd een verkenning naar biobased coatings
uitgevoerd. Vervolgens werden tijdens een tweede workshop de biobased
mogelijkheden voor bouwverven bekeken. In de laatste en derde workshop
zijn de resultaten uit eerdere workshops uitgewerkt en zijn nieuwe initiatieven besproken. In 2013 is een keuze gemaakt voor een TNO-project om
bestaande coatings te optimaliseren en te demonstreren. Het project zal
in 2014 van start gaan met partijen uit de verfindustrie, chemie en onderhoudssector.
Jaarverslag VVVF 2013
7
hoogtepunten 2013
De VVVF… maakt
verfrecycling mogelijk
De VVVF… kiest voor een
pragmatische aanpak voor
duurzaam onderhoud
In Nederland wordt jaarlijks 60.000 ton
watergedragen muurverf afgezet. Naar
schatting 10.000 ton daarvan blijft achter
in halflege blikken in de schuur of kelder
van particulieren. Zonde, want een derde
deel, zo’n 3.500 ton, zou geschikt zijn
voor hergebruik. Het begin is gemaakt
nu de eerste pot gerecyclede verf op
de markt is. Ik hoop dat nu ook andere
ondernemingen hierin mogelijkheden gaan
zien. Verfrestanten worden dan niet langer
verbrand, maar hergebruikt, waardoor er 72% milieuwinst wordt behaald.
Cees Pille (VVVF-Projectleider Verfrecycling)
De markt zal steeds vaker vragen om
milieuclassificaties van gebouwen en producten.
Met de Europese LCI Database en Ecofootprinttool is het voor verffabrikanten mogelijk om
de duurzaamheid van hun verfproducten te
berekenen. Het is een belangrijke stap vooruit.
We doen nu een beroep op de schildersbranche
om, in lijn met de intentieverklaring, mee te
denken over een methode om de voetafdruk
van verf na het verlaten van de fabriekspoort te
bepalen, zodat het hele traject (van de wieg tot
het aan de afvalfase) in kaart gebracht kan worden. Hierbij zullen dan ook
factoren zoals transport en applicatie meewegen. Binnen de projecten van
het Programma Duurzaam Onderhoud moet dat verder vorm gaan krijgen.
Kees Mylanus (voorzitter Issuegroep Duurzaam Ondernemen, Directeur Keim
Nederland BV)
Onderzoeksresultaten positief
In 2013 kwam de werkgroep tot de conclusie dat het zowel technisch als bedrijfseconomisch haalbaar is om verf te recyclen. De werkgroep heeft de specificaties opgesteld waaraan de restanten minimaal moeten voldoen. Uit de LCAanalyse bleek de totale milieuwinst 72% te zijn als watergedragen muurverf
hergebruikt wordt. Om de leden te informeren over de onderzoeksresultaten
heeft de VVVF een factsheet uitgebracht.
Eerste gerecyclede pot verf op de markt
In november 2013 werd door de overheid een zogenoemde ‘end of waste’verklaring afgegeven voor verfrestanten. Dit houdt in dat wanneer restanten
aan bepaalde voorwaarden voldoen, ze juridisch als grondstof gezien kunnen
worden.
Ursa Paint uit IJmuiden was het eerste bedrijf dat gerecyclede verf op de markt
bracht in Nederland. Het item kreeg aandacht op RTL Nieuws, maar ook in De
Telegraaf, Cobouw, Vrij Nederland, Schildersvakkrant en Chemie Magazine.
Programma Duurzaam Onderhoud van start
In 2013 werden vervolgstappen gezet ter uitwerking van de afspraken in de intentieverklaring ‘Duurzaam Onderhoud’ die de VVVF en OnderhoudNL in 2012 ondertekenden.
Een gezamenlijke stuurgroep heeft het Programma Duurzaam Onderhoud vastgesteld.
Het programma bestaat uit zes projecten waaronder het opstellen van een beoordelingskader, het ontwikkelen van een communicatie-instrument en projecten om de
levensduur van houten en metalen objecten te verlengen.
OnderhoudNL en de VVVF willen met het Programma Duurzaam Onderhoud tegemoetkomen
aan de behoefte aan eenduidige, wetenschappelijk onderbouwde en door brancheverenigingen ondersteunde informatie over de mate van duurzaamheid van in de markt aangeboden onderhoudsscenario’s. Het project zal de komende jaren verder uitgewerkt worden.
CEPE LCI Database en Ecofootprint-tool
CEPE (de Europese koepelorganisatie van de verfindustrie) heeft in 2013 de LCI Database (met life cycle informatie over verfgrondstoffen) en de Ecofootprint-tool
beschikbaar gesteld voor de leden. Deze database en de rekentool stellen de leden
in staat om op basis van hun recepturen en het productieproces een Life Cycle Analysis (LCA) uit te voeren van hun producten. Hierdoor krijgen verffabrikanten op
een Europees gevalideerde wijze inzicht in de duurzaamheid van hun producten en
kunnen zij daarover adequaat communiceren.
Op 4 juni 2013 heeft de VVVF een workshop hierover georganiseerd. Aan de hand
van een aantal cases konden verffabrikanten de database en tool zelf uitproberen.
Duurzaamheid in de autoschadeherstelbranche
Eind 2013 werden gesprekken gestart met FOCWA, de ondernemersorganisatie in de autoschadeherstelbranche, om afspraken over duurzaamheid te maken. In dit geval gaat het om
de bijdrage die autoreparatielakken kunnen leveren aan duurzaam schadeherstel. Het is de
bedoeling om ook hier in een beoordelingsmodel vast te leggen wat de mate van duurzaamheid bepaalt van, in dit geval, een laksysteem voor autoreparatie en de applicatie van een
autoreparatielak.
8
Jaarverslag VVVF 2013
hoogtepunten 2013
De VVVF…
is vriend #van hout
De VVVF… pleit voor moderne
arbeidsvoorwaarden
Op 16 september 2013 is de campagne Vrienden #vanhout van start gegaan.
De leden van de VVVF die een belang hebben bij het beschermen en verfraaien van hout, hebben zich via de VVVF aangesloten bij deze driejarige en
branchebrede publiekscampagne ter promotie van het gebruik van hout en
houtproducten. De campagne is een initiatief van VVNH en NBvT en een aantal
samenwerkende bedrijven in de hout- en aanverwante sectoren. Via tal van
media willen de initiatiefnemers Nederland laten zien dat er geen mooier,
beter en ’groener’ materiaal is dan hout. Voor meer informatie zie de website
www.devriendenvanhout.nl.
Het is zorgwekkend dat de branche
vergrijst. Een belangrijk onderdeel van
Sociale Innovatie is levensfasebewust
personeelsbeleid. Hoe kun je het werk voor
ouderen makkelijker maken en hoe kun
je ervoor zorgen dat jongeren het werk op
termijn langer volhouden. Het is al mogelijk
om kleine wijzigingen door te voeren zoals
het aanpassen van werktijden of de oudere
werknemers een rol geven in het opleiden
van de jongere. We moeten ervoor zorgen
dat mensen gezond blijven en zich blijven ontwikkelen in hun vakgebied.
Investeren in mensen is investeren in de toekomst.
Kimm Stelwagen (deelnemer BAR, P&O Anker Verven BV)
Sociale innovatie
De verf- en drukinktindustrie, een mooie branche om in te werken, kenmerkt
zich door een vergrijzend werknemersbestand. Door de minder goede economische situatie is de toestroom van nieuwe medewerkers beperkt. Als de economie weer aantrekt zal dat veranderen. De uitdaging wordt dan enerzijds ‘hoe
blijven we als branche concurrerend?’, maar ook ‘hoe komen we aan voldoende
geschikt personeel?’ en ‘hoe kunnen we dat personeel ook vasthouden?’ Het
antwoord is: vernieuwing van de arbeidsvoorwaarden met als doel verhoging
van de arbeidsproductiviteit en de arbeidsparticipatie, samengevat in het begrip ’sociale innovatie’.
De VVVF… neemt deel
aan het Kennisnetwerk
Staalconservering
De VVVF leden die Protective Coatings leveren, nemen onder de paraplu van
de VVVF deel aan het Kennisnetwerk Staalconservering. Protective Coatings
zijn verfproducten voor metaalbescherming in sectoren zoals offshore, infrastructuur, chemie, energie, transport, metaal, industrie en bouw. Constructies zoals boorplatforms, bruggen, fabrieken en industriële installaties staan
bloot aan extreme omstandigheden. De beschermende coating verlengt de
levensduur, waardoor de afschrijf- en onderhoudskosten dalen. Het kennisnetwerk bestaat naast de verfindustrie onder meer uit opdrachtgevers, lid van
OGOS (Opdrachtgeversoverleg Staalconserveren) en staalconserveerders, lid
van OnderhoudNL-Industrieel. Belangrijkste onderwerp is het komen tot een
modelgarantie voor Staalconservering. Eind 2013 lag een concept voor commentaar gereed.
Jaarverslag VVVF 2013
Mede op basis van de inbreng van de Branche Advies Raad (BAR) heeft een
werkgroep Sociale Innovatie van VVVF en vakbonden eind 2013 aan cao-partijen een advies uitgebracht over hoe sociale innovatie vorm zou kunnen krijgen
in de cao. Gedacht wordt hierbij aan de aanpassing van het loongebouw in de
cao, aan de invoering van een functionerings/beoordelingssysteem en aan een
andere aanwending van de zogenoemde leeftijdsdagen en -uren. Dit advies
zal een van de belangrijkste zaken zijn die aan de orde komen tijdens de caoonderhandelingen in 2014. De BAR bestond uit medewerkers die in alle geledingen van de verf- en drukinktindustrie werkzaam waren.
9
hoogtepunten 2013
De VVVF… zet zich in voor de
mensen in de bedrijfstak
De VVVF… gaat meer
communiceren met externe
relaties
Ik denk dat we stevig hebben onderhandeld
op basis van de feitelijke situatie in de
bedrijfstak. We zijn tevreden met het
behaalde eindresultaat. De bedrijven maken
zware tijden door, maar we willen ook een
aantrekkelijke branche zijn en blijven, ook
voor de mensen die er werken. We zijn steeds
op zoek geweest naar een goede balans
tussen de continuïteit van de ondernemingen
en het bieden van een leuke baan met een
goed salaris aan de mensen. De komende
jaren gaan we ook bekijken hoe we de medewerkers breder inzetbaar
kunnen maken en kunnen gaan stimuleren. Daar heeft uiteindelijk zowel
de werkgever als de werknemer profijt van.
Marlies van Wijhe (voorzitter VVVF-CAO-onderhandelingsdelegatie,
Algemeen Directeur Van Wijhe Verf BV)
Nieuws delen. Het is nodig, het is nuttig.
Door onze externe relaties beter op de
hoogte te houden van onze activiteiten en de
ontwikkelingen in onze branche zijn we beter
zichtbaar voor de buitenwereld. We kunnen
meer informatie uitwisselen en een dialoog
aangaan met onze relaties. Hiermee creëren
we een stevig relatienetwerk waarop onze
vereniging kan bouwen.
Martin Terpstra (Directeur VVVF)
Cao
Werkgevers en werknemers bereikten op 23 mei 2013 het onderhandelingsresultaat van een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst voor de verf- en
drukinktindustrie.
Er werd een eenjarige cao overeengekomen (looptijd 1 juni 2013-31 mei 2014).
De lonen werden per 1 juli 2013 met 1,5% verhoogd.
De 1% verhoging van de pensioenpremie per 1 januari 2010, waarvan de afspraak was dat de werkgevers die volledig voor hun rekening zouden nemen
tot en met 2013, werd ook gedurende de resterende looptijd van de cao door de
werkgevers volledig betaald.
Duurzame inzetbaarheid
In de rapportage van de BAR kwam, naast de wensen m.b.t. de modernisering
van arbeidsvoorwaarden (zie de vorige paragraaf), ook de vraag aan de orde
hoe in de bedrijven zelf de duurzame inzetbaarheid van het personeel (ouderen
en jongeren) in de verf- en drukinktindustrie verder kan worden verbeterd.
Duurzame inzetbaarheid is, naar de mening van de BAR, een gezamenlijke
verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Duurzame inzetbaarheid kan worden bevorderd onder andere door het breder inzetbaar maken van
mensen, stimuleren van een gezonde levensstijl en scholing (ook voor ouderen). Het is aan de issuegroep Werk en Arbo van de VVVF om te beslissen welke
activiteiten zullen worden opgezet om de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers te bevorderen.
10
Vernieuwde externe website
De vernieuwde VVVF-website is in december 2013 gelanceerd. Deze site
biedt een verbeterde functionaliteit waardoor nieuwsberichten en evenementen beter zichtbaar zijn. Door de duidelijke menustructuur is het makkelijk zoeken naar informatie. Door de aangepaste vormgeving, duidelijke
boodschappen en het gebruik van nieuwe frisse kleuren, geven we aan waar
de verfindustrie voor staat.
Nieuwsbrief Verf&Inkt Netwerk
In 2013 zijn de voorbereidingen getroffen voor het sturen van de digitale nieuwsbrief Verf&Inkt Netwerk naar externe relaties. Personen die interesse hebben om
de nieuwsberichten te volgen kunnen zich aanmelden voor de nieuwsbrief via de
homepagina van de VVVF-website. De eerste nieuwsbrief zal in januari 2014 verschijnen.
Magazine Verf&Inkt
In 2013 verscheen vijfmaal het blad Verf&Inkt,
met nieuws en achtergrondartikelen. De artikelen zijn nu makkelijker in te zien doordat ze
eveneens gepubliceerd zijn op de betreffende
themapagina’s van de website.
Social media
Met de komst van de vernieuwde website
is het makkelijker geworden om social
media in te zetten om berichten te verspreiden. Op deze manier kan onze vereniging zich beter profileren en externe
relaties meer betrekken bij de activiteiten van de vereniging.
verf&inkt
maga zine
van de veren
iging
van verfen druki
nktfa brika
Veiligheid Vo
nten VVVF
- 30 - maart
2014
orop:
Veranderi
cultuur ng van
Ons beroep
De PUM-ma op:
nager ‘Waarde
kennis te bren
vol
gen
naar ontwik
kelingsland
’
De mens acht
Kluthe-dire er…
Jan Westerv cteur
‘Wij zijn van eld:
lullen maa niet
r poetsen’
Verfindustri
ervaringen e heeft positieve
met Wajong
ers
Nanomateri
niet schade aal op gevels blijkt
lijk
Gastcolumn
Rabobankis de ‘crisis econoom Tim Legiers
goed zat’
e
Jaarverslag VVVF 2013
vereniging
bestuur en bureau
Evenementen
Bestuur en bureau
Er hebben geen wijzigingen plaatsgevonden in het VVVF-bestuur en -branchebureau in 2013.
Algemene ledenvergadering
Meer dan 50 leden waren aanwezig tijdens de besloten VVVF-ledenvergadering, die plaatsvond op 12 december 2013 in Van der Valk Hotel Hilversum/De
Witte Bergen in Eemnes. Tijdens de ledenvergadering werd met een openingshandeling de website VeiligmetVerf.nl officieel in gebruik genomen. De website www.VeiligmetVerf.nl is een internetdienst die de VVVF en de VVVH hebben
opgezet om het voor hun leden makkelijker te maken het Veiligheidsinformatieblad (VIB) te verstrekken, en om ervoor te zorgen dat veiligheidsinformatie
de eindgebruiker bereikt. Daarnaast hield Bernard Wientjes (Voorzitter VNONCW) een toespraak voor de VVVF-leden. Hij ging daarbij in op de huidige economische situatie en de gevolgen voor de sector. Verder gaf hij aan dat onze
Nederlandse ondernemingen een grote rol spelen in het buitenland. Ten slotte
ging hij in op de werkwijze van VNO-NCW. De volgende ledenvergadering zal
plaatsvinden op 11 december 2014. Hiervoor zal te zijner tijd een officiële uitnodiging verstuurd worden.
Lijm- en kitindustrie
De Vereniging voor Lijmen en Kitten (VLK) wordt sinds 1 januari 2011 ondersteund door het VVVF-branchebureau. Het bureau heeft een coördinerende en
een ondersteunende functie en onderhoudt de externe contacten voor de VLK.
Het betrekken van de lijm- en kitindustrie bij de verf- en drukinktindustrie
zorgt voor efficiënte informatie-uitwisseling en samenwerking bij actuele zaken en een sterkere positie bij de belangenbehartiging.
Verfgroothandel
De Vereniging van Verfgroothandelaren (VVVH) ziet zichzelf als een belangrijke
schakel in het midden van de verfketen. De groothandel brengt immers leveranciers en afnemers bij elkaar. De vereniging komt op voor de belangen van de
verfgroothandelaren en onderhoudt met alle ketenpartijen een constructieve
relatie. Sinds 2009 verzorgt het branchebureau de secretariaatsfunctie voor de
VVVH. De besturen van de VVVF en VVVH hebben regelmatig overleg om informatie uit te wisselen en mogelijkheden tot samenwerking te bespreken.
Overige evenementen 2013
7 maart 2013
Workshop 2 Biobased Coatings
(zie ‘Ambitie’, pagina 7)
25 april 2013
Coatings Innovatie Dag
(zie ‘Coatings Innovatie Dag’, pagina 7 )
4 juni 2013
Workshop CEPE LCI Database en Ecofootprint-tool
(zie ‘CEPE LCI Database en Ecofootprint-tool’, pagina 8)
20 juni 2013
Workshop 3 Biobased Coatings
(zie ‘Ambitie’, pagina 7)
5 november 2013
Informatiebijeenkomst Wet- en regelgeving
(zie ‘Informatiebijeenkomst Wet- en regelgeving’, pagina 6)
Jaarverslag VVVF 2013
11
Coatings Care
Coatings Care®
Wat is Coatings Care?
voor een onderneming op de weg naar ‘sustainability’. De performance indicators van Coatings Care voorzien een bedrijf van achtergrondinformatie zodat zij
een basis hebben om hun duurzaamheidbeleid vorm te kunnen geven.
Coatings Care is een initiatief van verf- en drukinktproducenten en -leveranciers over de gehele wereld. Coatings Care staat voor het streven naar voortdurende verbeteringen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu en het
geven van informatie hierover. Het is een belangrijk instrument om invulling te
geven aan de doelstelling van de verf- en drukinktindustrie in Nederland om
duurzaam te ondernemen.
Resultaten zichtbaar maken
Door elk jaar de gegevens over veiligheid, gezondheid en milieu op te vragen bij onze leden door middel van de enquête Performance Indicators (PI),
worden resultaten zichtbaar. Zo kunnen het beleid en de activiteiten van de
VVVF afgestemd blijven op de ontwikkelingen in de branche. VVVF-leden
die voor 1 juni ook een eigen VGM-jaarverslag (Veiligheid, Gezondheid en
Milieu-jaarverslag) uitbrengen, hebben het recht om het Coatings Care-logo
te voeren. Individuele VGM-jaarverslagen zijn op te vragen bij de desbetreffende organisaties.
Met het Coatings Care-programma van de VVVF laten verf- en drukinktfabrikanten zien dat ze werken aan de ontwikkeling van innovatieve en duurzame
producten die op een verantwoorde manier worden geproduceerd en zorgvuldig gedistribueerd. Daarnaast is het Coatings Care-programma een middel om
open en transparant te kunnen communiceren naar stakeholders van de verfen drukinktindustrie over alle aspecten van veiligheid, gezondheid en milieu.
Onderstaande gegevens over 2013 zijn afkomstig van 69 verf- en drukinktfabrikanten en importeurs. Deze bedrijven hebben 90% van de werknemers in
de totale bedrijfstak in dienst. Dit percentage geeft aan dat de resultaten als
representatief voor de gehele branche beschouwd kunnen worden.
Coatings Care stimuleert duurzaam ondernemen
Hoewel de performance indicators van Coatings Care niet alle componenten van
duurzaamheid meten, is deelname aan Coatings Care een praktisch startpunt
Tabel 1. Bedrijven (aantal)
12
2004 2005200620072008 20092010 2011 2012 2013
Aantal deelnemers aan de Coatings Care enquête
68
74
- producerende bedrijven
55 59656665 616260 5949
- importerende bedrijven
13 15121012 141413 1520
Aantal bedrijven dat een eigen VGM-jaarverslag heeft opgesteld
16
14
77
23
76
16
77
19
75
19
76
19
73
20
74
18
69
34
Jaarverslag VVVF 2013
Coatings Care
Tabel 2. Medewerkers (aantal fte’s)
20052006 2007200820092010 20112012 2013
Totaal in de verf- en drukinktindustrie
6.100
5.900
6.200
6.300
5.500
5.300
5.000
4.800
4.600
Medewerkers in dienst van deelnemers aan de enquête
5.844
5.624
6.071
5.725
5.319
4.950
4.756
4.400
4.200
Ook de verf- en drukinktindustrie heeft de gevolgen van de economische crisis
ondervonden. Dit heeft zich vertaald in een teruglopend aantal medewerkers.
Voorkomen van ongevallen
Een beroepsongeval is een werkgerelateerd ongeval waarbij een of meer medewerkers letsel hebben opgelopen. Door het ongeval hebben een of meer medewerkers één of meer dagen niet kunnen werken.
De VVVF-leden streven ernaar om ongevallen te voorkomen. Elk ongeluk, hoe
klein ook, is er één te veel. Daarom worden er preventieve maatregelen getroffen, zoals het geven van trainingen aan medewerkers voor het volgen van de
veiligheidsprocedures. Ondanks alle maatregelen gebeuren er soms toch, op
kleine schaal, beroepsongevallen. In zo’n situatie wordt een medewerker op
de werkvloer gevraagd de details ervan door te geven aan de directie, zodat
de oorzaak achterhaald kan worden en onveilige situaties aangepakt kunnen
worden. In de afgelopen tien jaar zijn er geen dodelijke ongevallen gebeurd.
De laatste jaren doet zich een stijging voor in het aantal beroepsongevallen. De
VVVF zal nagaan wat hiervan de oorzaak is en bezien op welke wijze dit aantal
naar beneden kan worden gebracht.
Tabel 3. Ongevallen
20052006 2007200820092010 20112012 2013
Beroepsongevallen (als % van totaal fte’s)
1,32
Dodelijke ongevallen (aantal)
Jaarverslag VVVF 2013
0,92
1,05
1,95
0,90
0,80
0,86
0,97
1,05
00 0000 000
13
Coatings Care
Veiligheid voorop
Veiligheid is meer dan iets erbij, het moet nadrukkelijk voorop staan
in elk bedrijf. In onze onderneming begint de veiligheidscultuur met
de levenskritische regels die de voorwaarden scheppen om veilig te
werken, waaraan elke medewerker zich houdt. Betrokkenheid van het
management is voorwaardelijk om het veiligheidsbewustzijn te kunnen
garanderen, waarvoor het PPG EHS Management Systeem de instrumenten verschaft in de vorm van duidelijke voorschriften en richtlijnen. Naast Persoonlijke Veiligheid en Milieu, omvat dit Procesveiligheid voor de daarvoor aangewezen processen.
Rob van Avezaath (PPG Europe BV, EHS Manager EMEA Benelux, Team Veiligheid Voorop)
Een hoger veiligheidsbewustzijn bij de medewerkers kan ongevallen voorkomen. De VVVF wenst de veiligheidsprestaties van de bedrijfstak te verbeteren
en heeft besloten om deel te nemen aan het programma Veiligheid Voorop, een
initiatief van VNO-NCW. Het programma is gericht op het verbeteren van de
veiligheidsprestatie van de sector in het algemeen en de veiligheid in bedrijven die grootschalig met gevaarlijke stoffen werken in het bijzonder. In november 2013 is het VVVF-team Veiligheid Voorop van start gegaan. De VVVF wil
de veiligheidsprestaties ook meten. Het team zal een actieplan opstellen om
het programma Veiligheid Voorop in de bedrijfstak in te voeren. Het doel is om
ervoor te zorgen dat veiligheid ‘tussen de oren komt’ bij iedereen. Van directie
tot de werkvloer, van inkoop tot verkoop.
Meer aandacht voor het milieu
Bij onze leden wordt er steeds meer rekening gehouden met de effecten van de
activiteiten op het milieu. Waar mogelijk worden processen aangepast om de
schade aan mens en milieu te beperken. Zo wordt er kritisch gekeken naar het
gebruik van gevaarlijke stoffen, de oplosmiddelenemissie, het energieverbruik
en het afvalproces.
Tabel 4. Afval
14
20052006 2007200820092010 20112012 2013
Totaal %
6,8
3,6
2,8
3,5
2,6
3,1
2,9
3,1
3,0
- Niet-gevaarlijk afval (bedrijfsafval)
2,0
2,2
1,5
2,1
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
- Gevaarlijk afval
4,8
1,4
1,3
1,4
1,5
1,8
1,6
1,9
1,7
- Eenmalige verpakkingen
1,6
1,6
0,5
1,3
2,1
2,0
0,7
1,1
2,0
Jaarverslag VVVF 2013
Coatings Care
Tabel 5. Opleiding
20052006 2007200820092010 20112012 2013
Aantal gevolgde opleidingen m.b.t. VGM
1.020
1.023
1.067
928
1.208
1.379
1.485
1.118
1.405
18
17
18
16
22
28
31
25
34
Opleidingen als % van totaal aantal medewerkers
Veel bedrijven scheiden indien mogelijk de afvalstromen in componenten die
voor hergebruik geschikt zijn. Afval dat niet kan worden hergebruikt wordt ter
verbranding aangeboden aan afvalverwerkers. De warmte die bij deze verbranding vrijkomt wordt bijvoorbeeld weer voor andere doeleinden gebruikt. Voor
de verwerking van gevaarlijk afval gelden speciale procedures die te maken
hebben met veiligheid, gezondheid en milieu. Oplosmiddelen die zijn gebruikt
voor het spoelen of schoonmaken van tanks en productieapparatuur worden
vaak geregenereerd en waar mogelijk weer ingezet voor reinigingsactiviteiten
in de industrie.
Het aantal eenmalige verpakkingen neemt de laatste jaren toe. Waaraan dit is
toe te schrijven is niet bekend. De VVVF zal dit onderzoeken.
Meer medewerkers met VGM diploma’s
De verf- en drukinktindustrie hecht veel waarde aan goed opgeleide werknemers, aangezien een kwalitatief hoogwaardig product niet zonder deskundig
personeel kan worden gemaakt. Dat blijkt uit de toename van het aantal werknemers dat sinds 2004 opleidingen op het gebied van veiligheid, gezondheid
en milieu (VGM) heeft gevolgd (zie tabel 5).
Meer informatie?
Meer gedetailleerde informatie, onder andere over ziekteverzuim, gevaarlijke
stoffen, oplosmiddelemissie en energieverbruik, is te vinden in het VVVF Coatings Care jaarverslag 2013. Dit verslag is in digitale vorm op te vragen bij het
VVVF-branchebureau.
Verder heeft de VVVF de mogelijkheid laten onderzoeken om verfrestanten
te hergebruiken. In 2013 kwam de werkgroep tot de conclusie dat het zowel
technisch als bedrijfseconomisch haalbaar is. In december werd de eerste pot
gerecyclede verf op de markt gebracht. Zie voor meer informatie ‘De VVVF…
maakt verfrecycling mogelijk’ (op pagina ..).
Jaarverslag VVVF 2013
15
VVVF
branche
Financiën
Statistieken,
Feiten en cijfers
Statistieken
Balans VVVF per 31 december 2013
Activa
Materiële
vaste activa
Financiële
vaste activa
€Passiva
71.000Eigen vermogen
626.000
1.135.000
Overige voorzieningen15.000
Voorraden
13.000Schulden
op korte termijn
Vorderingen
op korte termijn
264.000
Liquide middelen
376.000
Totaal
€
1.350.000Totaal
200.000
Figuur 1. Afzet verfproducenten en -importeurs
(x 1.000 ton)
JaarAfzet binnenlandAfzet exportAfzet totaal
1.350.000
Staat van Baten en Lasten VVVF 2013
Lasten
€Baten
Personeelskosten 683.000Contributies/
heffingen
Kantoor/
overheadkosten
121.000
Activiteiten
116.000
Overige baten
Voor verffabrikanten is het essentieel te weten
hoe de branche zich ontwikkelt zodat ze daar
tijdig op kunnen inspelen. De crisis heeft
gezorgd voor een krimp in de omzet en afzet.
Vooral de bouwsector heeft eronder te lijden.
Leden willen op tijd weten welke veranderingen ze kunnen verwachten in de markt. Met de
invoering van maandstatistieken kunnen we
de leden sneller inzicht geven.
Anja Jessurun (voorzitter Commissie Statistiek,
Directeur Norway Coatings BV)
€
1.003.000
155.000
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
258.500111.100
248.100114.900
238.100111.500
225.10066.300
210.10070.900
227.60070.100
224.00078.500
230.50085.600
221.10091.900
197.66076.100
193.70083.700
192.20085.500
173.95085.800
159.65085.000
369.600
363.000
349.600
291.400
281.000
297.700
302.500
316.100
313.000
273.760
277.400
276.900
259.750
244.650
Bron: VVVF en Panteia
Bijdragen
aan derden
238.000
Totaal
1.158.000Totaal
1.158.000
16
Jaarverslag VVVF 2013
branche
Figuur 3. Afzet 2013 binnenland
Verfindustrie per deelsector (in %)
54%
Figuur 2. Omzet verfproducenten en -importeurs
(x € 1.000)
Jaar
Omzet binnenland
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Omzet export
686.000
677.500
674.900
638.900
629.200
664.800
670.000
711.100
715.400
650.900
653.400
677.100
658.400
635.000
Omzet totaal
352.8001.038.800
394.0001.071.500
401.5001.076.400
233.200872.100
242.600871.800
258.800923.600
311.600981.600
380.6001.091.700
338.700
1.054.100 286.500937.400
332.300985.700
349.9001.027.000
354.5001.012.900
339.000974.000
6,5%
5,4%
3,5%
21,8%
8,8%
Bouw
Doe-het-zelf
Industrie
Scheepsbouw/reparatie
Staal conservering
Autoreparatie
Bron: VVVF en Panteia
Bron: VVVF en Panteia
Sinds 2006 vraagt marktonderzoekbureau Panteia/Stratus bij de VVVF-leden
elk kwartaal gegevens over afzet, omzet en export van de belangrijkste marktsegmenten. In 2013 is de VVVF begonnen om de maandstatistieken voor bouwverven in kaart te brengen voor een vaste groep leden die de maandcijfers
hiervoor aanlevert. De uitkomst van de enquête wordt gedeeld met de deelnemende bedrijven.
Feiten en cijfers
De VVVF telt 83 leden, bedrijven waar in totaal 4.600 mensen werken. Hiermee
vertegenwoordigt de branchevereniging circa 95% van de Nederlandse verf- en
drukinktindustrie.
De Nederlandse verfmarkt
2013 was wederom geen goed jaar voor de Nederlandse verfindustrie. De
binnenlandse omzet liep met 4% terug ten opzichte van 2012, de afzet zelfs
met 8%.
Jaarverslag VVVF 2013
17
branche
Figuur 4. Omzet 2013 binnenland
Verfindustrie per deelsector (in%)
44%
7,3%
5,3%
22%
11,8%
9,6%
Bouw
Doe-het-zelf
Industrie
Scheepsbouw/reparatie
Staal conservering
Autoreparatie
Bron: VVVF en Panteia
De voortgaande stagnatie in de bouw zorgde voor een krimp van 7% in de
omzet op de professionele markt voor decoratieve verven. De levering van
producten zoals kozijnen, trappen en deuren aan de timmerindustrie kende
zelfs een teruggang van meer dan 10%. De enige compensatie in het decoratieve segment was de omzet aan de doe-het-zelver (+3%), maar deze kon
de negatieve trend niet ombuigen.
Ook de andere marktsegmenten (Scheepsbouw en -onderhoud, Autoreparatie en Industrie) deelden in de malaise. Slechts de verfleveranciers die
aan staalconserveringsbedrijven leverden, kenden een geringe opleving.
De export, die in voorgaande jaren voor enige compensatie zorgde, had een
daling van 4% in de omzet, door de teruglopende conjunctuur in een aantal
opkomende landen.
De Nederlandse drukinktindustrie
Onderstaande cijfers zijn afkomstig van EuPIA, de Europese associatie van
drukinktproducenten, en hebben alleen betrekking op de leden van EuPIA. Zowel de afzet als de omzet vertoont een stijging. Dit komt echter niet door een
aantrekkende markt, maar omdat EuPIA-leden afzet en omzet van niet-EuPIAleden overnamen.
De realiteit is dat de markt nog altijd stagneert, enerzijds door de slechte economische omstandigheden, anderzijds door de structureel dalende vraag naar
drukwerk. Dit vindt zijn oorzaak in de nog altijd voortgaande digitalisering van
informatiestromen.
18
Jaarverslag VVVF 2013
branche
Figuur 5. Afzet drukinktproducenten en -importeurs
Figuur 6. Omzet drukinktproducenten en -importeurs
(x 1.000 ton)
(x € 1.000)
2001
28.000
2001
82.000
2002
22.000
2002
77.000
2003
22.000
2003
76.000
2004
2004
2005
2005
2006
2006
2007
41.000
2007
118.000
2008
42.200
2008
123.600
2009
37.500
2009
107.500
2010
35.600
2010
100.000
2011
33.800
2011
98.000
2012
31.700
2012
94.400
2013
34.600
2013
100.600
10
Bron: EuPIA
15
20
25
30
35
40
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
45
Bron: EuPIA
Verantwoording cijfers
Tot en met 2003 heeft de VVVF de afzet- en omzetgegevens verzameld.
Daarna heeft EuPIA dit overgenomen. EuPIA heeft echter over de jaren
2004 tot en met 2006 geen cijfers gepubliceerd.
In de VVVF-cijfers zijn alleen de afzet en omzet van leden drukinktproducenten en -importeurs verwerkt die in Nederland zijn gevestigd. In de
cijfers van EuPIA is ook de afzet en omzet begrepen van leden drukinktproducenten en -importeurs die rechtstreeks vanuit vestigingen in het
buitenland leveren aan afnemers in Nederland. Dit verklaart het grote
verschil tussen de cijfers van de VVVF en die van EuPIA.
Jaarverslag VVVF 2013
19
VVVF
Bestuur vvvf
(per 9 april 2014)
20
Ben Berkel,
Drywood Coatings BV
Voorzitter,
Issuegroep Werk & Arbo
Dick Boekee,
Hunter Douglas Europe B.V.
Issuegroep Wet- en Regelgeving
Guus Duray,
PPG Coatings Nederland B.V.
Plaatsvervangend voorzitter,
Sectorgroep Bouw/DHZ/TIFA
Kees Ekelmans,
AkzoNobel Decorative Coatings B.V.
Robert Groot,
Hempel (The Netherlands) B.V.
Sectorgroep Protective Coatings,
Marine en Brandwerende Coatings
Anja Jessurun,
Norway Coatings BV
Commissie Statistiek
Michel Kranz,
BICCS Industrial Coatings B.V.
Issuegroep Europese zaken
Kees Mylanus,
Keim Nederland BV
Issuegroep Duurzaam Ondernemen
Eli Roodbeen,
Flint Group Netherlands B.V.
Sectorgroep Drukinkt
Theo Wemmers,
Valspar B.V.
Penningmeester,
Sectorgroep Industrie,
Sectorgroep Autoreparatielakken
Marlies van Wijhe,
Van Wijhe Verf B.V.
CAO-onderhandelingsdelegatie,
Issuegroep Technologische Innovatie
Jaarverslag VVVF 2013
VVVF
leden
(per 9 april 2014)
Verfleden
N.V. Aalterpaint S.A.
AkzoNobel Automotive & Aerospace Coatings
Akzo Nobel Decorative Coatings bv
Alabastine Holland BV
Anker Verven BV
Aspect Yacht Paints B.V.
Axalta Coating Systems EMEA Holding BV
Baril Coatings BV
BASF Coatings Services B.V.
BICCS Industrial Coatings B.V.
A. Bok en Zonen BV
Bristol Coatings Holland BV
Chromaflo Technologies B.V.
Chromaflo Technologies Europe BV
Chugoku Paints BV
Coateq Coating Concepts
Coldec Productie BV
Conti Coatings Benelux BV
Cronolin Paint BV
DAW Coatings Nederland B.V.
Digo Products BV
D.P.G. BV Verfindustrie Drost BV
Drywood Coatings BV
Farball-Holland BV
Flexchemie BV
W. Heeren & Zoon BV
Hempel (The Netherlands) BV
Herfst en Helder BV
Hermadix Coatings BV
HIM Chemie BV
Hunter Douglas Europe BV
Inducoat B.V.
International Paint (Ned.) BV
Jotun B.V.
Keim Nederland BV
Kluthe Benelux BV
P.K. Koopmans Lakfabrieken B.V.
Korthals Lakken BV
Glas- en Verfimport A. v/d Kwast BV
Lakfa Verffabriek BV
Nanocoat International
NELF Lakfabrieken BV
Neverlak BV
Norway Coatings BV
Nu Plastall Phoenix Coatings
PPG Coatings Europe B.V. Protective & Marine
Jaarverslag VVVF 2013
AALTER
SASSENHEIM
SASSENHEIM
AMMERZODEN
GORREDIJK
DRACHTEN
BREDA
’s-HERTOGENBOSCH
MAARSSEN
ALMERE
AMSTERDAM
HONSELERSDIJK
MAASTRICHT
SITTARD
FIJNAART
HAARLEM
VAASSEN
ALPHEN a/d RIJN
GENEMUIDEN
NIJKERK
VELDHOVEN
DEURNE
VENLO
ENSCHEDE
ETTEN-LEUR
RIDDERKERK
AALSMEER
SCHIEDAM
LELYSTAD
AALSMEER
VELSEN-NOORD
HOOGEVEEN
AMERSFOORT
RHOON
SPIJKENISSE
ALMERE
ALPHEN a/d RIJN
FERWERT
IJMUIDEN
LEIDEN
AMSTERDAM
VOORSCHOTEN
FERWERT
AMSTERDAM
UTRECHT
KAMPEN
ZEEWOLDE
AMSTERDAM
PPG Coatings Nederland B.V.
PPG Coatings BV
PPG Industrial Coatings B.V.
PPG Industries
Remmers Bouwchemie BV
RencoSolutions B.V.
Rolsma Biobased V.O.F.
Rust-Oleum Netherlands BV
Schaepman’s Lakfabrieken b.v.
Signature Wegmarkering bv
Sika Nederland BV
Soen’s Meubelbeitsen BV
Strikolith BV
Teodur B.V.
Tollens Coatings NV
Touwen & Co. BV
U.P. Quality & Environment BV
Valspar bv
Veluvine BV
Veveo Coatings
Vista BV
Vliegenthart BV
Verffabr. H. de Vos & Zn. BV
Van Wijhe Verf B.V.
De IJssel Coatings BV
Zandleven Coatings B.V.
UITHOORN
TIEL
VEENENDAAL
WIJCHEN
HOOGEVEEN
RIDDERKERK
ENSCHEDE
ROOSENDAAL
KAMPEN
WAPENVELD
UTRECHT
IJMUIDEN
RAAMSDONKSVEER
BREDA
TEMSE (B)
ZAANDAM
IJMUIDEN
LELYSTAD
BREDA
AMSTERDAM
VOORBURG
TIEL
DEN HAAG
ZWOLLE
MOORDRECHT
LEEUWARDEN
Drukinktleden
AGA Color Solutions
Flint Group Benelux B.V.
Flint Group Netherlands BV
Flint Group Netherlands BV
Flint Group Netherlands BV
Siegwerk Benelux NV
Kon. Drukinktfabrieken Van Son BV
Sun Chemical Zaandam
HAARLEM
DEVENTER
’s-GRAVENZANDE
HELMOND
WINSCHOTEN
TEMSE (B)
HILVERSUM
ZAANDAM
Buitengewone A-leden
Mavom BV
TQC BV
WSB Finishing Equipment B.V.
ALPHEN a/d RIJN
CAPELLE AAN DEN IJSSEL
MAARSSEN
Buitengewone B-leden
Distributiecentrum Van den Anker B.V.
Ardagh Packaging Group
BASF Nederland BV
Bayer BV, divisie BMS
Broekman Logistics Division BV
Buhler Benelux
SON
LEEUWARDEN
ARNHEM
MIJDRECHT
ROTTEDAM
MECHELEN (B)
21
vvvf
VVVF-bureau
(per 9 april 2014)
Caldic Nederland B.V.
DSM Coating Resins
DSM Resins bv
E & R B.V.
Eskens Process Solutions bv
Grolman Benelux BV
Holland Colours Apeldoorn BV
Keyser & Mackay CV
KRONOS BV
Lawter International Belgium NV
Möller GmbH & Co KG
Necarbo BV
Nuplex Resins BV
Reverdia V.O.F.
E.H. Worlée & Co. BV
ROTTERDAM
WAALWIJK
ZWOLLE
VLAARDINGEN
ALPHEN a/d RIJN
GOOR
APELDOORN
AMSTERDAM
ROTTERDAM
KALLO (B)
STEINFURT (D)
BEVERWIJK
BERGEN op ZOOM
GELEEN
KORTENHOEF
Belangstellende leden
ASK Chemicals Benelux B.V.
Brenntag Nederland B.V.
De Monchy International BV
IMCD Benelux B.V.
Münzing International S.à.r.l
Pack2Pack
Reed Business Opleidingen BV
G.C. Rutteman & Co. BV
Univar Belgium S.A./N.V.
WAALWIJK
DORDRECHT
HOOGVLIET Rt.
ROTTERDAM
AMERSFOORT
HALSTEREN
ZWIJNDRECHT
ROTTERDAM
BRUSSEL (B)
Geassocieerd lidmaatschap
Gerben Dijkstra
Beleidsmedewerker Sociale zaken,
issuemanager Werk & Arbo,
Duurzaam Ondernemen
Catelijne Hopmans
Medewerker Communicatie
Gerrit Jonkers
Beleidsmedewerker Technische zaken,
issuemanager Techniek & Informatie
Cees Pille
Beleidsmedewerker Duurzaam
Ondernemen en Technologische
Innovatie,
Branchecoördinator VLK
Martin Terpstra
Directeur,
issuemanager Industrie & Innovatie,
Communicatie en Europese zaken
Marjan van der Velden
Secretaresse
Vereniging van Verfgroothandelaren in Nederland (VVVH)
De VVVH behartigt de belangen van de verfgroothandel in Nederland. De
VVVF biedt de 47 leden van de VVVH een aangepast pakket diensten aan.
Tussen de besturen van VVVF en VVVH vindt regelmatig contact plaats.
Sinds 1 januari 2009 verzorgt het VVVF-branchebureau de secretariaatsfunctie voor de VVVH.
22
Jaarverslag VVVF 2013
Summary
annual report: summary
Highlights of 2013
The VVVF... updates ‘Safe with Paint’ website
SDS now sent electronically to the end user
Paint Suppliers have fed their SDSs into the ‘Safe with Paint’ (VeiligmetVerf.nl)
database. Whenever an end user buys a paint product for the first time, a link is
established between the sales/order system of the paint supplier and the ‘Safe
with Paint’ database. An e-mail message with a deep-link ensures that the appropriate Safety Data Sheet is sent to the end user. The user will also receive an
update of the same SDS whenever it is changed.
‘Safe with Paint’ website officially launched
During the General Assembly on 12 December 2013, Bernard Wientjes (Chairman of VNO-NCW, the Confederation of Dutch Industry), officially launched the
completely renewed ‘Safe with Paint’ website.
Reduced administrative burden
The distribution of SDSs is a legal obligation under REACh regulations. The
administrative burden of making SDSs available is unduly severe. The use of
the ‘Safe with Paint’ web application significantly reduces these administrative
costs.
Workplace Instruction Cards
The VVVF is deeply concerned about the practicality of the SDS for end users. An
SDS is an extremely complex technical document. The VVVF has taken the initiative of preparing Workplace Instruction Cards (WICs) for paint products, and
making these available to end users via the ‘Safe with Paint’ website. The WIC explains in plain language how to work with a product in a safe and healthy manner.
The VVVF... has a say in the revision of PGS 15/PGS 31
PGS 15
PGS 15 specifies regulations for the storage of packaged hazardous substances.
A complete revision of PGS 15 got under way in 2013. The VVVF is participating
in the working party that is preparing the new PGS 15. It is the aim of all involved to come up with reasonable and workable regulations.
PGS 31
With PGS 31 the government, and especially the fire services, wish to set stricter requirements for the storage of flammable substances in surface and underground tanks. Together with other industry organizations, the VVVF is working on defining workable rules for storage in tanks.
The VVVF... monitors integrity of European Biocides
legislation
European regulations
Antifouling is a biocide which is used to retard the growth of organisms below
the waterline on the hulls of ships. The stringent regulations in Europe compared to the rest of the world are threatening the European shipbuilding and
maintenance sector with extinction. If this is to be prevented, agreements will
have to be made at a global level. The VVVF exerts influence on this issue via the
European umbrella organization CEPE.
Distinction between biocides
The Biocides Regulation (EU No. 528/2012) came into force in September 2013.
As a result, the same regulations now apply in all Member States as those that
were already largely in effect in the Netherlands. A distinction is made between
products with an active biocidal effect, the actual biocides, and products that
have been treated with a biocide. CEPE has produced a comprehensive guide to
the regulations for members.
Sale of Biocides
The VVVF is a member of the Biocides Platform. During 2013, the restriction of
sales of biocidal products to consumers was a major issue. The VVVF and the
platform are lobbying to prevent national legislation on this matter.
The VVVF... informs members on legislation and
regulations
Information session on Legislation and Regulations
The annual information session on legislation and regulations was held
on 5 November 2013. Within the VVVF there are various expert groups
that monitor the issues and, where necessary, provide information in the
form of guides and fact sheets. The efforts of these members ensure that
their colleagues are provided with up to date information, enabling them
to adequately prepare for new and amended national and international
legislation.
Jaarverslag VVVF 2013
23
Summary
The VVVF... participates in Safety First
The VVVF Safety First team came together for the first time in November 2013.
The Safety First programme is an initiative of VNO-NCW and is generally aimed at improving the general safety performance of the industry, and specifically the safety in companies that work with hazardous substances on a
large scale.
The VVVF... stands for safe inks for food packaging
Current legislation means the packaging industry is confronted with preventing the migration of ink or coatings, or at least keeping it within acceptable
limits. EuPIA, the European Printing Ink Association, of which all members of
the VVVF are members, provides various tools to help comply with the stringent
requirements in this area.
Until now, European legislation in the field of materials in contact with foodstuffs has either been general, or specific to plastic. Our industry is lobbying
for European-level implementation of specific regulations for printing inks on
food packaging.
The VVVF... is intensifying contact between scientists
and paint manufacturers
Coatings Innovation Day
More than a hundred professionals from the paint industry and the world of
science got together during the first Coatings Innovation Day. The members of
the VVVF were informed of the latest technological developments in the field
of coatings. The VVVF intends to organize another Coatings Innovation Day in
2015.
The VVVF... sees a bright future in ‘Dutch Biobased
Coatings’
Ambition
The VVVF has set itself an ambitious target for bio-based coatings. In 2030,
50% of the paint on the Dutch market will be biobased, with performance
equivalent to fossil-based raw materials. Together with research organization
TNO and Chemical Industry Association VNCI, the VVVF has signed an industry
innovation agreement to gain an understanding of the technology needed to
achieve biobased coatings. In 2013, two of the three biobased coatings workshops were organized under this agreement.
Demonstration project
A TNO project to optimize and demonstrate existing coatings was selected in
2013. The project will start in 2014, with parties from the paint, chemicals and
maintenance sectors.
24
The VVVF... makes paint recycling possible
Positive research results
In 2013, the working party concluded that it is both technically and economically feasible to recycle paint. The working party has prepared minimum specifications to be met by the paint residues. The life cycle analysis indicated a 72%
environmental benefit overall from the recycling of water-based wall paint.
First tin of recycled paint on the market
In November 2013 the government issued an ‘end of waste’ declaration for
paint residues. This means that paint residues that fulfil certain conditions can
legally be treated as raw materials.
Ursa Paint of IJmuiden was the first company to market recycled paint in the
Netherlands.
The VVVF... opts for scientific approach to sustainable
maintenance
Sustainable Maintenance Programme launched
In 2013 we took further steps to implement the goals of the ‘Sustainable Maintenance’ memorandum of understanding signed in 2012 by VVVF and ‘Maintenance NL’ (OnderhoudNL). A joint steering committee has set up the Sustainable Maintenance Programme. With the Sustainable Maintenance Programme,
Maintenance NL and VVVF aim to meet the need for clear, science-based and
industry -supported information on the sustainability of maintenance scenarios offered in the market.
CEPE LCI Database and Eco Footprint tool
In 2013 CEPE (the European umbrella organization for the paint industry) provided members with access to an LCI database (life cycle inventory of raw materials for paint) and the Eco Footprint tool. Using this database and calculation
tool, members can perform a Life Cycle Analysis (LCA) on any of their products,
based on the recipe and production process.
The VVVF organized a workshop on this topic on 4 June 2013.
Jaarverslag VVVF 2013
Summary
Sustainability in the collision repair sector
Talks were started in late 2013 with FOCWA, the collision repair sector trade
organization, aimed at reaching agreements on sustainability. Specifically, we
are discussing the contribution that auto refinishing lacquers can make to sustainable collision repair.
The VVVF... is a friend of wood
The Friends of Wood (Vrienden #vanhout) multimedia campagne was launched
on 16 September 2013. Via the VVVF, members with a business interest in the
protection and decoration of wood have joined the three-year, industry-wide,
publicity campaign to promote the use of wood and wood products. The initiators aim to show the Netherlands that nothing beats wood when it comes to
beauty, quality and ‘greenness’.
The VVVF... participates in the Steel Preservation
Knowledge Network
Via the VVVF, members who supply Protective Coatings can participate in the
Steel Preservation Knowledge Network. Protective coatings are paint products
for metal protection. Besides the paint industry, the knowledge network includes industrial steel preservation customers (organized in OGOS) and steel
preservation service providers (members of ‘Maintenance NL’ Industrial). The
main objective is to settle on a standard guarantee for steel preservation.
The VVVF... calls for modern terms of employment
Social Innovation
Under the influence of the current poor economic situation, the influx of new
employees is limited. However, that will change once the economy picks up.
The challenge then becomes ‘How can we attract and keep sufficient suitable
personnel?’ The answer is: modernization of the terms of employment, aimed
at increasing both labour productivity and work participation, bundled together in the words ‘Social Innovation’.
In late 2013, a Social Innovation joint working party of VVVF and unions made a
recommendation on how social innovation could be incorporated into the collective labour agreement. This recommendation will be one of the main topics
during collective bargaining in 2014.
Jaarverslag VVVF 2013
The VVVF... is commited to the people in the industry
Collective labour agreement
On 23 May 2013, employers and employees agreed on a new collective labour
agreement for the paint and printing ink industries. This agreement will be in
force for one year, from 1 June 2013 to 31 May 2014.
Sustainable Employability
The VVVF wants its members to improve the sustainable employability of their
personnel (both old and young). Sustainable employability can be improved
in many ways, such as by making people more versatile, promoting a healthy
lifestyle and training (also for older workers). Sustainable employability is
a shared responsibility of employers and employees. The VVVF is working on
concrete proposals.
The VVVF... is boosting communicating with external
relations
Renewed external website
The renewed VVVF website was launched in December 2013. There are many
improvements in the way the site works. With a better look and feel, clear messages and a new colour scheme, the paint industry is making a distinct position
statement.
Paint & Ink Network Newsletter
Preparations were made in 2013 for sending the digital newsletter Paint & Ink
Network (Verf&Inkt Netwerk) to external relations. The first newsletter will be
published in January 2014.
Paint & Ink Magazine
The Paint & Ink (Verf&Inkt) Magazine with news and background articles appeared five times in 2013. Because they are now also published on the relevant
theme pages of the website, the articles are gaining a wider readership.
Social Media
Now that the renewed website is live, it is much easier to use Social Media to
distribute messages.
Coatings Care®
Each year, as part of Coatings Care, the VVVF benchmarks its members on safety
& health, environment, and product development and education, by means of
the Performance Indicators (PI) survey. Performance Indicators measure data
performance on such aspects as sickness-related absence, exposure to solvents and hazardous substances, solvent emissions, product development and
training. The VVVF combines this information and identifies where improvements have been made.
25
Summary
Association
Facts & Figures
Adhesives and Sealants industry
The Adhesives and Sealants Association (VLK) has been directly supported by
the Sector Bureau since 1 January 2011.
The VVVF has 83 members: companies employing a total of 4,800 persons.
The trade association therefore represents around 95% per cent of the Dutch
paint and printing ink industry.
Wholesale Paint
Since 2009, the Sector Bureau has provided a secretarial facility for the Association of Paint Wholesalers (VVVH). The VVVF and VVVH boards get together
regularly to exchange information and discuss opportunities for cooperation.
Events
General Assembly
More than 50 members were present at the non-public VVVF General Assembly,
which took place on 12 December 2013 in Eemnes.
Other events in 2013
7 March 2013 Biobased Coatings Workshop (2)
(see ‘Ambition’ under ‘VVVF … sees a bright future’)
25 April 2013 Coatings Innovation Day
(see ‘VVVF is … intensifying contact’)
4 June 2013 Workshop: CEPE LCI database and Eco Footprint Tool
(see ‘VVVF … opts for scientific approach’)
20 June 2013 Biobased Coatings Workshop (3)
(see ‘Ambition’ under ‘VVVF … sees a bright future’)
5 November 2013Legislation and regulations information session
(see ‘VVVF … informs members’)
26
The Dutch paint market
Like 2012, 2013 was not a good year for the Dutch paint industry. Domestic
revenues decreased by 4% compared to 2012, while volumes were even worse,
falling by 8%.
The continuing stagnation in the construction industry led to a 7% decline in
revenues from the professional market for decorative paints. The delivery of
products to the joinery industry experienced an even worse decline: more than
10%. The only compensation in the decorative segment was from sales to DIY
consumers (up 3%), but this could not reverse the negative trend.
The other market segments (Shipbuilding and Maintenance, Collision Repair
and Industry) were likewise hit hard. A minor upturn was only experienced
among the suppliers of paint to steel preservation companies.
Exports, which were the source of some compensation in previous years, also
saw a 4% drop in revenues, caused by a slowdown in several emerging economies.
The Dutch printing ink industry
The figures in the report were supplied by the members of EuPIA, the European
Printing Ink Association. Both sales and revenues show an increase. However,
this is not due to a revival of the market, but rather because EuPIA members
took over the sales and revenues of non-EuPIA members.
The reality is that the market is continuing to stagnate, due in part to the poor
economic conditions, but also to the structural decline in demand for printed
matter. The fundamental cause is the ongoing digitization of information flows.
Jaarverslag VVVF 2013
Colofon
Uitgave
Vereniging van Verf- en Drukinktfabrikanten (VVVF)
Teksten en eindredactie
VVVF
Annet Huyser
Vormgeving
GrafischeZaken, Den Haag
Drukwerk
Impressed, Pijnacker
Contact
VVVF
Loire 150
2491 AK Den Haag
Postbus 241
2260 AE Leidschendam
Telefoon: 070 444 06 80
Fax: 070 444 06 84
E-mail: [email protected]
Website: www.vvvf.nl
Verantwoord papier
Het VVVF-jaarverslag 2013 is geprint op FSC-gecertificeerd papier
© 2014, VVVF Leidschendam
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar
gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door
fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de rechthebbende.
Jaarverslag VVVF 2013
27
Loire 150, 2491 AK Den Haag
Postbus 241, 2260 AE Leidschendam
Telefoon: 070 444 06 80
E-mail: [email protected]
Website: www.vvvf.nl
vvvf verenigingsnieuws
Arbouw en VVVF tekenen
samenwerkingsovereenkomst
Cao-onderhandelingen
verdaagd
Op 4 juni is de derde ronde in de onderhandelingen over een nieuwe cao voor
de verf- en drukinktindustrie gehouden. Hoewel partijen enige voortgang
constateerden, werd geconcludeerd dat
sommige onderwerpen nadere studie
vereisen voordat daarover afspraken
kunnen worden gemaakt. Daarbij ging
het er met name om hoe de zogenoemde
seniorendagen en -uren zodanig kunnen
worden omgezet in vrije tijd voor alle
werknemers, dat dit door alle betrokkenen (werkgevers en werknemers) als
rechtvaardig wordt ervaren. Besloten
werd de onderhandelingen op dinsdag 23
september voort te zetten.
CLP-etikettering
Sinds 20 januari 2009 is de Europese CLPverordening (1272/2008) van kracht. De
verordening bepaalt dat vanaf 1 juni 2015
alle mengsels van CLP-labelling moeten
zijn voorzien. Dit houdt voor mengsels in
dat producenten/importeurs vanaf 1 juni
2015 geen producten meer op de markt
mogen brengen die niet volgens CLP zijn
geëtiketteerd. Producten die verkocht
zijn aan de volgende schakel in de keten,
mogen tot uiterlijk 1 juni 2017 verkocht
worden met het (oude) DPD-etiket.
VVVF-leden zijn actief in de werkgroep
LDSD (Labelling and Safety Data Sheets)
die werkt aan de ontwikkeling van de Labelling Guide voor de verf- en drukinktindustrie van CEPE. Het eerste concept zal
gereed zijn in juni 2015. Zodra de definitieve versie klaar is, zal die ter beschikking worden gesteld van VVVF-leden.
@verfeninkt
Volg ons op Twitter
verf&inkt 31 - 2014
Eind maart hebben Arbouw en de VVVF
een samenwerkingsovereenkomst getekend. De organisaties gaan de veiligheids- en gezondheidsinformatie over
verfproducten met elkaar delen. De informatie is terug te vinden op de websites
www.veiligmetverf.nl van de VVVF en
pisa.arbouw.nl van Arbouw.
De eerstgenoemde website bestrijkt het
brede palet van verven, dus behalve bouwverven bijvoorbeeld ook industrielakken
en autoreparatielakken. De Productgroep
Informatie Systeem Arbouw (PISA) bestrijkt het gebied van bouwmaterialen en
-producten, dus behalve verven bijvoorbeeld ook stenen, blokken en lijmen.
De webapplicaties zijn bedoeld voor het
opstellen van werkplekinstructiekaarten
(WIK) voor de genoemde producten. In
een WIK staat in eenvoudige bewoordin-
gen uitgelegd hoe veilig en gezond met
een product kan worden gewerkt. Met
WIK’s kunnen schilders- en onderhoudsbedrijven op eenvoudige wijze voldoen
aan hun wettelijke verplichting om werknemers te informeren. Via VeiligmetVerf.
nl wordt in de toekomst de desbetreffende
WIK tegelijk met een Veiligheidsinformatieblad (VIB) digitaal verstuurd naar
de afnemer bij de eerste levering van het
product.
Via PISA biedt Arbouw al sinds 1996 WIK’s
aan voor 4.000 bouwmaterialen en -producten. Met de samenwerking tussen Arbouw en de VVVF zeggen de organisaties
toe de database van PISA te actualiseren
en uit te breiden. Via veiligmetverf.nl
worden ook WIK’s beschikbaar gesteld aan
productgroepen die niet-bouwgerelateerd
zijn, zoals autoreparatielakken.
Leden VVVF en VLK ontwikkelen
EPD’s voor Nationale MilieuDatabase
Eind april namen de leden deel aan de
VVVF-VLK-workshop ‘EPD’s ontwikkelen
voor de Nationale MilieuDatabase’ in
Nieuwegein. Harry van Ewijk (IVAM Uva)
gaf aan welke methoden er zijn voor het
berekenen van de milieuprestatie en de
rol van normering hierbij. Vervolgens
gaf Max Sonnen (Ecomatters) uitleg over
de LCI Database en de werkwijze van de
Ecofootprint-tool van CEPE. Daarna konden de leden zelf aan de slag in groepjes.
Aan de hand van voorbeeldcases liet Joost
Broeders (Baril Coatings BV) zien hoe de
leden zelf een EPD kunnen ontwikkelen
voor de Nationale Milieudatabase. Tot slot
gaf David Anink (W/E Adviseurs) aan hoe
deze informatie door schilders- en onderhoudsbedrijven gebruikt kan worden
voor berekeningen met GPR-Gebouw en
GPR-Onderhoud. Er waren experts aanwezig die de vragen uit de zaal konden
beantwoorden.
VVVF publiceert Coatings Care Jaarverslag 2013
De VVVF heeft het Coatings Care Jaarverslag 2013 uitgebracht. Coatings Care is een
initiatief van verf- en drukinktproducenten en leveranciers over de gehele wereld.
Coatings Care staat voor het streven naar
voortdurende verbeteringen op het gebied
van veiligheid, gezondheid en milieu en het
geven van informatie hierover. Het is een
belangrijk instrument om invulling te geven
aan de doelstelling van de verf- en drukinktindustrie in Nederland om duurzaam te
ondernemen.
In het Coatings Care jaarverslag van de VVVF
is informatie te vinden over o.a. ziekteverzuim, gevaarlijke stoffen, oplosmiddelemissie en energieverbruik. Het verslag is
in digitale vorm op te vragen bij het VVVFBranchebureau (tel: 070-4440679)
Nieuwe ledensite
Onlangs is de nieuwe ledensite ‘live’ gegaan. De ledensite is voortaan toegankelijk via de externe website van de VVVF. De
nieuwe vormgeving, duidelijker structuur
en de in het oog springende themadocumenten, vergaderdocumenten en evenementen zorgen ervoor dat wij belangrijke
informatie nog beter onder de aandacht
kunnen brengen van onze leden. Daarnaast
is het gebruiksgemak verbeterd. Zo is de
zoekfunctie geoptimaliseerd en ontvangen leden voortaan e-mailberichten over
thema- en vergaderdocumenten.
CBS: Productie industrie
flink hoger
De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in februari 5,2
procent hoger dan in februari 2013. Dat
blijkt uit cijfers van het CBS. De groei (5,2
procent) is groter dan in december (2,4
procent) en januari (3,2 procent). Zo sterk
als in februari is de productiegroei in drie
jaar niet geweest. Alle branches van de industrie produceerden meer dan in februari
2013. De toename was het grootst bij de
elektrotechnische en machine-industrie
(9,3 procent). Ook de productie van de
aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie (7,0 procent),
de transportmiddelenindustrie (6,9 procent) en de basismetaal- en metaalproductenindustrie (6,4 procent) was fors
hoger dan een jaar eerder. Bij de voedingsen genotmiddelenindustrie bedroeg de
groei 1,5 procent.
Brochure ‘CE Marking of
Construction Sealants’
De Deutsche Bauchemie heeft de brochure
‘CE Marking of Construction Sealants’ uitgebracht. De brochure is beschikbaar via de
website van Deutsche Bauchemie en via de
VVVF-ledensite.
49
De mens achter
Algemeen directeur Peter Bras van Touwen & Co. in Zaandam
‘Op mijn paard kom ik van
alle sores los’
De 47-jarige Peter Bras staat sinds een paar jaar aan het roer als algemeen directeur van Touwen
& Co. In Zaandam. Als leider van een klein, maar hecht team van 21 personeelsleden speelde
hij een belangrijke rol bij de transformatie van een traditionele naar een moderne beitsen- en
lakkenproducent. Een drukbezet man die in zijn vrije tijd graag een rit maakt op zijn merrie Channel.
Te k s t : A d r i a a n v a n H o o i j d o n k
Foto: Pet van de Luijtgaarden
Tijdens zijn vakantiewerk bij AkzoNobel in Deventer kwam
Peter Bras voor het eerst jn aanraking met de verfindustrie. “Mijn vader was van huis uit timmerman, maar wist
zich door veel zelfstudie op te werken naar een goede
functie binnen het chemie- en verfconcern. In Deventer
maakten ze onder andere drogers voor alkydharsverven
en dat vond ik reuze interessant.”
Een gepassioneerde leraar van de opleiding MTS Procestechniek kon enthousiast vertellen over de toepassing
van verschillende materialen en de bescherming daarvan. Hij wees hem op de HTS-opleiding Beschermingstechnologie aan de Hogeschool Enschede.
“Als een van de eerste lichting studenten van deze HTSopleiding studeerde ik af bij de Vereniging van Behandeling Oppervlaktematerialen in Bilthoven, waarna ik via
deze organisatie in contact kwam met een van de leden,
Slijppol Aluminium in Amsterdam. Als laborant hield ik
mij onder meer bezig met controles en technische engineering. In de jaren negentig was het echter een moeilijke markt voor de aluminiumindustrie. Daarom schreef
ik mijzelf in bij een detacheringsbureau waarna ik bij
Touwen & Co. ben terechtgekomen”, blikt Bras op zijn
eerste loopbaanstappen terug.
Lange geschiedenis
De geschiedenis van Touwen & Co. gaat terug tot 1885.
Toen begonnen de oprichters met het leveren van teer
aan binnenvaartschippers en carbolineum aan agrariërs
en aannemers. Vandaag die dag is het bedrijf uitgegroeid
50
tot een verfproducent met een toonaangevend compleet
assortiment voor de doe-het-zelver en professionele gebruiker, variërend van beitsen voor de tuin en de boot,
tot verven en lakken voor het buitenonderhoud en de woning. De onderneming maakt deel uit van het Canadese
moederbedrijf IKO dat vooral actief is in de productie van
dakrollen en daksingles op basis van bitumen. “Een echt
familiebedrijf met een duidelijke langetermijnvisie. Een
groot verschil met de vorige eigenaar, een Engelse PLC,
waar winstmaximalisatie voorop stond”, aldus Bras.
Keerpunt
Ruim zeven jaar geleden gaf zijn voorganger aan dat
Bras een serieuze kans maakte om hem op te volgen als
algemeen directeur. “Ik was op dat moment bijna aangenomen als Europees verkoopmanager van een grote
chemieproducent. Een baan waarin ik veel moest reizen
en weinig tijd voor mijn gezin en liefhebberijen zou overhouden. Bovendien zou ik deel gaan uitmaken van een
hiërarchische organisatie, waarin ik niet meer dan een
radertje in het grote geheel zou zijn. Word ik hier nu echt
gelukkig van, dacht ik bij mijzelf.”
Bras kwam er al snel achter dat het niet het geval zou zijn
en koos bewust voor de functie van algemeen directeur
van de Zaandamse verffabrikant. “Het grote voordeel van
een kleine organisatie is dat je bij alle facetten van de
bedrijfsvoering bent betrokken. De ene keer zit ik met
een klant aan de lijn, vervolgens staat marketing op de
stoep, dan komt de technische dienst met een vraag of
belt iemand van het Canadese moederbedrijf over de
voorgenomen investeringsplannen. Geen moment is hetzelfde en daar voel ik mij het prettigst bij. En mocht het
nodig zijn, dan ga ik zonder problemen het magazijn in
om orders te pakken.”
Personele beslommeringen
Als leider van een klein, maar hecht team voelt Bras zich
bijzonder verantwoordelijk voor zijn medewerkers. Op
zijn werkkamer staat zelfs een leren relaxfauteuil voor
iemand die stoom wil afblazen.
“Toch heb ik het personele aspect in het begin onderschat. Sommige werkzaamheden zijn in mijn ogen niet
zo uitdagend en ik vroeg mij af wat ik bepaalde medewerkers in de toekomst zou kunnen bieden. Ook dacht
ik veel na of wij wel de juiste mensen op de juiste plek
hadden zitten. Sommige mensen hebben immers meer
uitdagingen nodig dan andere die juist heel tevreden en
gelukkig zijn met eenvoudige werkzaamheden. Doordat
je de mensen en de thuissituatie meestal goed kent, is
het soms moeilijk om bepaalde beslissingen te moeten
nemen in het belang van het bedrijf. Het gaat niet alleen om de werknemers, maar tevens om de gezinnen die
daarachter zitten.”
Ve r d w i j n e n
Touwen & Co. ligt op een prachtige locatie aan de Zaan waar
de afgelopen jaren steeds meer huizen en appartementen
zijn gebouwd. De verfproducent is gevestigd in een pand
De mens achter
“Sinds ik een fervent ruiter ben, kan ik mij veel beter ontspannen en zaken loslaten”
van de voormalige koek- en beschuitfabriek Hille, die in
de jaren zestig zijn deuren sloot. Voor Touwen & Co. er in
de jaren tachtig introk, was er een asfaltfabriek gevestigd.
“Door de unieke ligging aan de Zaan was vanaf het begin
af aan duidelijk dat de gemeente deze locatie tot woongebied zou ontwikkelen. Verschillende bedrijven zijn ondertussen al verdwenen. Ook wij zien de bebouwing langzaam
maar zeker op ons afkomen. Gelukkig hebben wij een uitstekende relatie met het bevoegd gezag. Als de economie
weer aantrekt, zullen wij op termijn wel moeten vertrekken, maar dat zien wij dan wel weer.”
Paardrijden
Verschillende foto’s op zijn werkkamer wijzen op een van
zijn grootste passies: de paardensport. Ruim acht jaar
geleden kwam hij er via zijn toen vijfjarige dochter en
een vriendin mee in aanraking. “Als rechtgeaard manager leverde ik vanaf de zijlijn commentaar op de rijkunsten van mijn dochter. Als je het zo goed weet, moet je
zelf maar eens gaan rijden, gaf zij aan. En anders moet je
je mond dicht houden. Na een aantal lessen op de manege ben ik echt gegrepen door de paardensport”, vertelt
hij. “Ik had nogal eens de neiging om werk in mijn hoofd
mee naar huis te nemen. Maar sinds ik een fervent ruiter
verf&inkt 31 - 2014
ben, kan ik mij veel beter ontspannen en zaken loslaten.
Wanneer je bij een paard je aandacht er niet bij hebt, gaat
hij met je aan de haal.”
Bras trekt er regelmatig met zijn zevenjarige merrie Channel op uit om een tocht in het nabijgelegen
natuurgebied Het Twiske te maken. “De stal ligt een
minuut of twintig van mijn huis, dus ik rijd zeker een
keer of drie per week. De stap van manegeruiter naar
vrije ruiter is groot en daarom heb ik zeker in het begin regelmatig zand geproefd. Maar inmiddels voel ik
mij helemaal in mijn element als ik samen met Channel
door de natuur rijd.”
Koken
Daarnaast mag de algemeen directeur graag koken voor
vrienden, waarbij hij het liefst lokaal geteelde en hoogwaardige ingrediënten gebruikt. “Net als bij het formuleren van verf, komt het bij koken ook aan op het gebruik
van de juiste grondstoffen. Ik vind het heerlijk om met
mijn dochter zelf pizza en pasta te maken en daarna met
een gezellige groep mensen aan tafel te gaan.”
Moderne architectuur mag zich eveneens in zijn warme
belangstelling verheugen. “Ik houd van bijzondere, extreme vormen, zoals het Centre Pompidou in Parijs van
architect Renzo Piano. Of het Guggenheim-museum in
Bilbao van Frank Geary. Niet dat ik er speciaal voor op
pad ga, maar als ik een bijzonder gebouw tegenkom, kan
ik daar echt van onder de indruk raken.”
To e k o m s t
Bras heeft naar eigen zeggen nog zoveel plannen met
het bedrijf dat hij vooralsnog niet met loopbaanplanning bezig is. “Wij hadden veel oudere afnemers die
het bedrijf vooral kenden van de teer waarmee de tuinhekken in het verleden werden behandeld. Momenteel
hebben wij veel meer uniformiteit in onze productportfolio aangebracht en voor een duidelijke en herkenbare huisstijl gekozen. Deze strategie heeft succes
gehad, want inmiddels weten steeds meer jongeren
ons te vinden in de schappen van onder meer de Hubo,
de Hornbach en de Praxis. Ik heb nog zoveel ideeën om
de productie te verbeteren en nieuwe milieuvriendelijkere producten te ontwikkelen dat ik hier voorlopig
nog wel op mijn plek zit. Mocht ik een keer weggaan, is
het zeker niet naar een baan waarbij ik alleen maar op
kantoor zit. Ik voel mij immers het meest in mijn element als ik mij met alle facetten van de bedrijfsvoering
kan bezighouden.”
51
Verf & veiligheid
(Grond)stoffenleveranciers en formuleerders treffen elkaar
Grote behoefte aan harmonisatie
in communicatie over stoffen
Harmonisatie. Dat was het kernwoord tijdens de ontmoeting van
(grond)stoffenleveranciers en verffabrikanten eind mei in Bussum.
Goedbedoelde communicatie in de keten over stoffen en mengsels leidt
soms tot verwarring en onbegrip, zo bleek. “Houd het doel van Reach voor
ogen”, hield topambtenaar Jan-Karel Kwisthout de partijen voor. “Het gaat
uiteindelijk om veilig en gezond werken.”
Te k s t : J o s d e G r u i t e r
Fotografie: Pet van de Luijtgaarden en Annet Suer
Een bijeenkomst die herhaling verdient. De meningen
na afloop van de bijeenkomst ‘Kennisdelen in de keten
Reach’ waren eensluidend: de ontmoeting tussen (grond)
stoffenleveranciers en formuleerders in de verf- en drukinktindustrie was nuttig en aangenaam geweest. De verschillende partijen kregen gelegenheid elkaar te overtuigen van hun goede bedoelingen en hoorden begripvol aan
waar de communicatie over Reach in de keten stokte of
- ondanks de goede bedoelingen – verbetering behoefde.
Als ‘een experiment’ kondigde directeur Martin Terpstra
van het VVVF-bureau de ontmoeting aan. Geboren uit
de Innovatiedag in 2013, waar meer dan zestig leden en
buitengewoon leden elkaar troffen in een geslaagde bijeenkomst.
De VVVF zoekt naar mogelijkheden om de interactie tussen leden (verffabrikanten) en buitengewoon leden
(veelal grondstoffenleveranciers) te animeren. “Reach
is dan een voor de hand liggend onderwerp”, vertelde
Terpstra. En zo kwamen 25 vertegenwoordigers van beide
groepen leden onder leiding van dagvoorzitter Jan-Karel
Kwisthout (verantwoordelijk voor het stoffenbeleid op
het ministerie van Infrastructuur en Milieu) bijeen voor
een werkdiner in Bussum.
Gestandaardiseerde taal
Eerste spreker was Eddy Erkens van stoffenleverancier
ExxonMobil Holland. Het bedrijf levert de verf- en drukinktindustrie hydrocarbon solvents. Erkens vertelde over
52
de inspanningen van Exxon om, onder meer via de voor
het doel in het leven geroepen Europese vereniging van
koolwaterstofproducenten, samenwerking te zoeken met
andere bedrijven, sectoren en belangenorganisaties. “We
hebben gezocht naar gemak voor volgende partijen in de
keten, onder meer door gestandaardiseerde taal te gebruiken.”
Erkens vertelde onder meer dat Exxon de bestaande
CAS-nummers voor stoffen verving door zogenoemde ECnummers. “Alle bedrijven in Europa werken daardoor met
dezelfde informatie”, verklaarde hij. “Bovendien geeft
het EC-nummer meer gedetailleerde informatie dan het
CAS-nummer.”
Erkens gaf toe dat de communicatie op onderdelen “intenser” had gekund. “De informatie zit nu verstopt in
Safety Data Sheets (SDS) en dat moet je maar weten te
vinden.”
Erkens wees daarnaast op de noodzaak van terugkoppeling van de geleverde informatie in de SDS. “De volgende
partij in de keten moet reviewen en melden als informatie
over het gebruik van een stof onvolledig of onjuist is.”
Discussie ontstond nog over een opmerking van Erkens
dat de stoffenleveranciers een aanbeveling over de classificatie van hun producten meeleveren. “De inspectie
ziet die aanbeveling als een feit, niet als een indicatie”,
rapporteerde een aantal vertegenwoordigers van de
verfindustrie.
Dagvoorzitter Kwisthout (vanaf het begin betrokken bij
de onderhandelingen over Reach) legde een andere
vraag op tafel. “De kernvraag is: wordt de geleverde informatie begrepen door de volgende partner in de keten?
Heeft Exxon bijvoorbeeld aan de afnemers gevraagd hoe
zij dachten over de omzetting van de CAS-nummers? De
vraag bleef een beetje hangen in de ruimte.
Gigantische stapel
Anniek Santing en Hanno de Boer van grondstoffenleverancier (mixtures) DSM Resins benadrukten dat hun bedrijf niet aan het begin of het eind van de keten zit, maar
er middenin. Santing: “Wij kopen raw materials in en maken er coating resins van (polymeren). Die verkopen we
onder meer aan verffabrikanten. Ons gaat het erom dat
we een communicatiesysteem hanteren waarmee te werken is, dat begrijpelijk is en dat bijdraagt aan een veilig
gebruik van het product. Daar is Reach uiteindelijk voor
bedoeld.”
DSM Resins koopt 1.400 raw materials in en verkoopt een
kleine 3.000 polymeren. Een van de problemen waarmee
het bedrijf kampt in zijn communicatie rond Reach is de
diversiteit aan afnemers, producten en toepassingen.
“We staan dus steeds voor de keuze of we een SDS maken
per substance en daar de informatie in opnemen of een
generic exposure scenario ontwikkelen en dit toevoegen
aan het VIB.”
Het nadeel van een generic exposure scenario (ventileer
afdoende, draag persoonlijke beschermingsmiddelen) is
Verf & veiligheid
‘Samen tunnel
bouwen en op
hetzelfde punt
uitkomen, dat is
in dit dossier de
uitdaging’
mengsels, want dan is heldere informatie over de mengsels niet meer beschikbaar.”
Harmonisatie
dat je specifieke informatie over de toegepaste stoffen
kwijtraakt, schetste De Boer; het dilemma van DSM. “De
makkelijke oplossing is het meeleveren van deextended
SDS’s van de gebruikte stoffen in het product. Dan voldoen
wij aan onze Reach-verplichting, maar zadelen we de afnemer op met een gigantische stapel papier. Dat is niet erg
functioneel. In elk geval wordt niemand er blij van.”
Tunnel bouwen
Er werd veel van links naar rechts gepraat, viel dagvoorzitter Kwisthout op.
“De registrerende partij doet zijn best om op te schrijven
welk product hij levert en op welke manier het veilig is
toe te passen, maar ik hoor veel minder of de afnemer
daarmee geholpen is. Natuurlijk moet je voldoen aan de
verplichtingen, maar houd ook steeds het doel in de gaten: kan de volgende in de keten ermee werken? Is het
praktische informatie of een papieren tijger waarmee je
vooral voldoet aan je administratieve verplichtingen?”
Kwisthout wees op het door CEPE ontwikkelde use descriptor systeem. “Dat is een van rechts naar links benadering. Samen een tunnel bouwen en op hetzelfde punt
uitkomen, dat is in dit dossier de uitdaging.”
Verfbranche niet ongezond
Luc Turkenburg van ‘formuleerder’ AkzoNobel is een bekend gezicht in de verfbranche.
Hij verhaalde over pogingen van de sector om in breder
verf&inkt 31 - 2014
verband (VVVF en CEPE) pragmatische oplossingen te
vinden voor de communicatie rond stoffen. “Er zijn fabrikanten die werken met 10.000 grondstoffen en 100.000
producten en tientallen miljoenen eindgebruikers. Vijf
jaar geleden hebben we gezegd: kunnen we geen meer
algemene oplossing bedenken, want zo ongezond en
milieubelastend is de verfindustrie niet. Met een Veiligheidsinformatieblad (VIB) geven we al heel duidelijke
informatie. De professionele schilder of spuiter draagt al
een overall en handschoenen, en zet een bril of een spuitmasker op als dat nodig is en werkt in een cabine of een
voorbewerkplek. Veel mogelijke problemen zijn daarmee
al afgedekt. Met die gedachte in ons achterhoofd zijn we
plannen gaan maken.”
“De generic exposure scenarios worden door eindformuleerders als geprevaleerde route gezien voor supply
chain informatie”, concludeerde Turkenburg. “We willen
geen dik pak informatie of een samenvating leveren, maar
bij voorkeur een SDS zoals we die kennen, met op de juiste
plekken de juiste informatie.”
Volgens de AkzoNobel-stoffenexpert wordt minimaal
80 procent van de verftoepassingen in deze benadering
gedekt. “In de resterende gevallen moet je instructies
toevoegen. Dan kun je communiceren naar de eindgebruiker.” CEPE ontwikkelt voor dat doel een template,
vertelde Turkenburg, die nog wel een waarschuwing uitte:
“De methode faalt als formuleerders hogerop in de keten
al generic exposure scenarios hebben gemaakt voor hun
In de afsluitende discussieronde werden een paar dingen
duidelijk. Bovenaan staat de wens om tot harmonisatie
te komen, want verschillende leveranciers gebruiken
nog uiteenlopende bewoordingen voor het overbrengen
van informatie over stoffen of mengsels. Verder werd
vastgesteld dat het rondschuiven van pakken papier er
weliswaar toe leidt dat de registrerende partij voldoet aan
zijn wettelijke verplichting, maar dat het doel van Reach
(veilig en gezond werken en het milieu sparen) er niet
mee is gediend.
Verder werd nog eens duidelijk dat de vrees voor het
verdwijnen van (grond)stoffen (als gevolg van de hoge
kosten van de registratieplicht) breed leeft.
“Het zoeken naar alternatieven kost veel geld en R&Dtijd”, aldus een vertegenwoordiger van de verfindustrie.
“De laatste jaren zijn we vooral bezig met het bijstellen van
producten. Dat gaat ten koste van echte innovatie.”
Het leek Kwisthout een goede suggestie om grondstofleveranciers te vragen een ‘positieve lijst’ op te stellen:
een opsomming van stoffen die zij zeker zullen blijven
leveren. “Dat haalt veel onzekerheid uit de markt”, aldus
de topambtenaar.
Kwisthout riep het doel van Reach in herinnering. “De
opzet was het werken met chemische stoffen veiliger te
maken voor mens en milieu en innovatie te bevorderen.
Dat moet voorop blijven staan bij ons handelen. Het gaat
er dus niet om een volgende partij in de keten op te zadelen met een onleesbaar document, louter en alleen omdat
daarmee wordt voldaan aan de wettelijke verplichting.”
Wat de industrie betreft mag daaraan de conclusie worden gekoppeld dat ook inspecties met die blik naar de inspanningen van bedrijven kijken. Er is nog veel willekeur
en er wordt in veel gevallen nog star vastgehouden aan
wettelijke voorschriften.
Kwisthout constateerde dat het treffen tussen partijen
aan zijn doel had beantwoord. Wat de deelnemers betreft
mogen er nog veel ontmoetingen volgen. “Het onderwerp
leeft enorm, dus er moet een vervolg komen.” •
53
vvvf verenigingsnieuws
Chemieopleiding
sluit beter aan bij
behoefte industrie
Chemie worstelt met
structureel probleem
De Nederlandse chemische industrie
heeft zich duidelijk hersteld in het eerste kwartaal. De investeringen voor de
lange termijn blijven desondanks sterk
achter. Brancheorganisatie VNCI spreekt
van een “uiterst zorgwekkende situatie
die illustreert dat de economische crisis
heeft plaatsgemaakt voor een structurele
crisis.” De organisatie dringt aan op Europese maatregelen zoals lagere prijzen voor
energie en grondstoffen en stroomlijning
van wet- en regelgeving zodat investeringen en innovatie meer ruimte krijgen.
De instroom voor chemieopleidingen aan de
Nederlandse universiteiten is de afgelopen vijf
jaar met twintig procent gestegen. Voor chemieopleidingen aan de Nederlandse hogescholen is
de instroom zelfs met 34 procent gestegen ten
opzichte van 2009. Dat blijkt uit onderzoek van
de Vereniging van de Nederlandse Chemische
Industrie (VNCI). Daarnaast sluiten de curricula
van chemieopleidingen voor hbo en wo steeds
beter aan bij de behoefte van de industrie. De
Declarations of Performance verplicht meesturen
Bij verkoop van producten waarop CE-markering van toepassing is, moet bij iedere levering een DoP (Declaration of Performance)
Processing Equipment for
Coatings & Ink Industry
• Mixing
• Dispersing
• Grinding
• Sieving
• Filling
• All types of grinding media
available from stock
E & R B.V.
Stoomloggerweg 1 - 3133KT Vlaardingen
T 010 4601544 - [email protected] - www.eandr.nl
54
VNCI noemt het ‘van groot belang’ dat de kwalitatieve mismatch tussen industrie en onderwijs verdwijnt. Chemiebedrijven kampen vaak
met het probleem dat zij niet de juiste mensen
kunnen vinden voor innovatieve activiteiten.
Dit vormt een bedreiging voor de productieactiviteiten in Nederland. Chemie innoveert op het
gebied van producten, grondstoffen en processen. Hiervoor heeft de industrie echter wel de
juiste mensen nodig.
worden meegestuurd. De EU-commissie heeft
besloten dat digitaal versturen van een DoP is
toegestaan.
Jaarverslag 2013
Inspectie SZW
Inspectie SZW heeft haar Jaarverslag
2013 gepubliceerd. Het jaarverslag vindt
u op de website www.inspectieszw.nl en
op de VVVF-ledensite. In het jaarverslag
rapporteert de Inspectie SZW over de resultaten van haar toezicht en interventies
in 2013 in de domeinen ‘Eerlijk werken’,
‘Gezond en veilig werken’ en ‘Werk en inkomen’. Verder gaat het jaarverslag in op
de ontwikkeling van de eigen organisatie
in het afgelopen jaar. De Inspectie heeft
in 2013 geïnvesteerd in een risicogerichte
aanpak.
CEPE wil afvoer
van spoelwater met
biociden voorkomen
CEPE heeft een notitie gepubliceerd
over de afvoer van spoelwater. In de
notitie dringt CEPE er sterk op aan te
voorkomen dat spoelwater dat biociden
bevat in waterzuiveringsinstallaties terechtkomt. Het branchebureau heeft de
VVVF-leden verzocht nota te nemen van
deze notitie, die gepubliceerd is op de
ledensite.
VVVF Jaarvergadering
2014
Op donderdag 11 december 2014 zal
de algemene jaarvergadering van de
VVVF plaatsvinden in Hilton Royal Parc
Soestduinen. Het openbare gedeelte
is in de ochtend, aansluitend is er een
lunch en daarna zal het besloten gedeelte in de middag plaatsvinden. Een
officiële uitnodiging wordt nog naar
de leden en gasten gestuurd.
Hoge bekendheid
hout door
Vrienden #vanhout
De spontane bekendheid van het bouwmateriaal hout ligt na de campagne Vrienden
#vanhout bij consumenten en de professionele markt op 86 procent. Van de consumenten overweegt 81 procent bij een volgende
klus hout toe te passen, 61 procent heeft
zelfs voorkeur voor hout. De campagne van
800 bedrijven in de bouw- en houtsector is
zijn tweede jaar ingegaan. De VVVF heeft via
het bestuur en het kernteam van de Stichting
Vrienden#vanHout inspraak in de invulling
van de campagne.
Regeldruk voor kleine
ondernemer
nauwelijks gedaald
Kleine ondernemers merken weinig van
de vermindering van de regeldruk. Dit is
niet alleen hun beleving, maar ook feitelijk juist, ondanks de ambitieuze doelstellingen van verschillende kabinetten
om de regeldruk sterk te verminderen.
Deze ondernemers hebben de regeldruk
in zeven jaar tijd met slechts drie procent
zien dalen. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd in opdracht van Actal, het adviescollege toetsing regeldruk. In zijn advies
doet Actal de aanbeveling om nader te
onderzoeken waarom de regeldruk voor
deze ondernemers zo weinig is afgenomen. Verder adviseert Actal om gebruik te
maken van reeds bestaande mogelijkheden om de regeldruk voor deze bedrijven
te verminderen.
Eskens Groep is een internationale technische handels onderneming. Vanuit vestigingen in de Benelux, UK en Frankrijk vertegenwoordigen wij
een twintigtal kwalitatief hoogstaande machinefabrikanten uit diverse Europese landen. Naast het leveren van machines en onderdelen, staat
het bieden van service en oplossingen aan de productieprocessen bij onze klanten voorop!
Wegens aanhoudende groei zijn wij voor onze
divisie Process Solutions op zoek naar een
Persoonsprofiel:
Je bent vooral commercieel gedreven maar bent ook technisch onderlegd door
opleiding of interesse. Daarnaast heb je een klantvriendelijke, dienstverlenende,
Sales manager m/v (full time)
Functiebeschrijving:
Het beheren van onze key-accounts staat centraal in deze functie.
Je vertegenwoordigt een 7-tal van onze ‘huizen’ uit binnen- en buitenland en bezoekt
deze ook met klanten. Je stelt offertes op voor machines en technische projecten en
begeleidt bij nieuwe machine installaties. Daarnaast ben je betrokken bij beurzen in
binnen- en buitenland.
Functie-eisen:
MBO+ werk en denkniveau op technisch en commercieel gebied
Beheersing van de Nederlandse, Engelse en Duitse taal in woord en geschrift
Kennis van de (verf) industrie is een grote pre
Je bent zeer zelfstandig ingesteld, verantwoordelijk, communicatief vaardig en
stressbestendig.
Wij bieden:
Een zelfstandige en afwisselende baan in een uitdagende werkomgeving.
Eskens is een dynamische organisatie met een informeel karakter.
Goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden (auto van de zaak) zijn een
onderdeel van deze functie.
Interesse?
Stuur je motivatie met C.V. naar Eskens Groep B.V., t.a.v. Brigitte Elbers, [email protected].
Voor inhoudelijke informatie over deze functie kun je contact opnemen met
+31 172 430 181 en vragen naar Erwin Dochez.
www.eskens.com
ESKENS Process Solutions
t +31 172 430 181
t +32 15 45 15 00
w w w.e s k e n s .co m
[email protected]
Will your product last outdoors?
Don’t guess when you can test!
accelerated weathering tester
Q-Lab Europe, Ltd.
Bolton, England
Tel: +44-1204-861616
[email protected]
www.q-lab.com
xenon test chambers
Q-Lab is represented in the Netherlands by:
BENELUXSCIENTIFIC
lab technology for research & innovation
Benelux Scientific BV
The Netherlands
Tel: +31 (0)344 655 556
[email protected]
www.benelux-scientific.nl
125 ml - 5 liter
7 kleuren
Premium
kwaliteit
Transparant
mogelijk
Kleine
oplages
Folie: mat
of glans
COLORCAN: voor elke oplage de mooiste oplossing
COLORCAN, de full colour verpakking in kleine oplages.
Dankzij de 7 kleurendruk zijn er onbeperkte kleurcombinaties mogelijk, inclusief metaalkleuren. In
mat of glans, kan (deels) transparant gemaakt worden waardoor op unieke wijze gebruik gemaakt
wordt van de uitstraling van het blik zelf. Het is mogelijk bij cilindrische blikverpakkingen met de
inhoudsmaten 125 ml t/m 5 liter. COLORCAN verpakt uw producten in de hoogst denkbare kwaliteit.
Overtuig uzelf en vraag een voorbeeld aan via [email protected]
Zandvoortstraat 69
T +31 (0)255 510 409
1976 BN IJmuiden
F +31 (0)255 512 801
The Netherlands
[email protected]
www.hildering.com

Verduurzamen: gaat het om de inhoud of de verpakking?

Aidol Houtrenovatie MZ

Cetol WF 771 NL - Sikkens Wood Coatings

Copress van Es Glas en Verf

Interview Cobouw: In Terwispel zijn ze nog lang niet

172i2 DUALCURE RX Product Datasheet

Personen en organisatie die het Blauwe Bord hebben

download lezing - Nationale Staalbouwdag

ECOSYSTEEM TOPSECTOR CHEMIE