Brenda Penninx receives a ZonMW grant for research in alcohol use

Brenda Penninx ontvangt een ZonMW subsidie voor onderzoek naar alcoholstoornissen
"Identificatie van personen met risico op alcoholmisbruik maakt vroege interventie
mogelijk”
Meer dan negentig procent van de mensen die aan een alcoholstoornis lijden krijgen niet de
juiste behandeling. Voor Brenda Penninx is dat één van de redenen om een groot, prospectief
onderzoek naar alcoholstoornissen te initiëren. Er is minder bekend over prevalentie en het
verloop van de ziekte dan men zou verwachten, en ook blijft de neurofysiologische
achtergrond van alcoholverslaving onduidelijk. Met een subsidie van ZonMw –700.000 euro in
vijf jaar– hoopt Penninx antwoorden te vinden op de vele vragen die rondom
alcoholafhankelijkheid bestaan. Ze zal epidemiologische cohort analyses combineren met
grootschalige genetische analyses en selectieve fMRI metingen.
Een speerpunt bij het project is de hoge prevalentie van alcoholmisbruik en afhankelijkheid bij
mensen die lijden aan een angststoornis of depressie. Voorlopige data laten zien dat
depressieve patiënten een bijna zeven keer zo groot risico hebben op een alcoholstoornis:
alcoholafhankelijkheid komt voor bij 3,1% van de gezonde controles, tegenover 19,8% bij de
patiënten met een angst- of depressieve stoornis. Penninx: “Het ontwikkelingstraject van een
alcoholstoornis is enorm complex. Om zulke ontwikkelingen te onderzoeken, zou onderzoek
zich moeten focussen op een specifieke groep of context waarbinnen het risico op een
alcoholstoornis substantieel verhoogd is. Volwassenen met een depressie of angststoornis
vormen zo’n groep met een verhoogd risico.”
Hoeksteen van het project is de NESDA studie (de Nederlandse Studie naar Depressie en
Angst), een lopende longitudinale studie waarbij 2981 personen zijn geïncludeerd en na de
baselinemeting na 1,2,4 en 8 jaar wederom gemeten zullen worden. Bij de baselinemeting zijn
812 personen gediagnosticeerd met een alcoholstoornis (bestaande uit 459 alcohol
afhankelijkheidsstoornissen en 353 alcoholmisbruik stoornissen). Penninx heeft tot doel deze
database uit te breiden en ze wil fMRI metingen uitvoeren bij een subgroep. In totaal 80
respondenten zullen uit de grotere NESDA sample worden geselecteerd: 40 depressieve of
angstige patiënten met een huidige alcohol afhankelijkheidsstoornis; 20 depressieve of
angstige patiënten zonder een alcoholstoornis en 20 gezonde controles zonder enige
psychiatrische stoornis.
Van alle NESDA deelnemers is het DNA verzameld en opgeslagen. Door middel van een GAINsubsidie van de ‘foundation of the National Institutes of Health’ is het mogelijk om alle genen
van 1860 NESDA samples in kaart te brengen, waarvan 1700 met een affectieve stoornis en
160 gezonde controles. Totaal worden 500.000 SNPs bekeken.
De combinatie van epidemiologische, klinische en neurofysiologische data zou de behandeling
van alcoholstoornissen moeten stimuleren. “Er is veel te winnen in de gezondheidszorg rondom
alcoholstoornissen zegt Penninx. "Alcoholmisbruik en afhankelijkheid komt veel voor en heeft
een enorme invloed op de volksgezondheid. Hoewel effectieve behandelstrategieën
beschikbaar zijn, krijgt meer dan negentig procent van de mensen met een alcoholstoornis niet
de juiste behandeling. Wanneer men in staat is om te voorspellen welke mensen een verhoogd
risico hebben om een alcoholstoornis te ontwikkelen zal een vroege interventie voor diegenen
die dat nodig hebben mogelijk zijn, terwijl daarmee onnodige pogingen om mensen met een
goede prognose te bereiken en te behandelen voorkomen kunnen worden.”