Beknopt editie 30 - Museum De Koperen Knop

EFFE BOMEN... OVER 25 JAAR
30
BEKNOPT
In september 2014 verschijnt er een publicatie over 25
jaar Museum De Koperen Knop. Toen destijds de eerste
gedachten ontstonden rondom een eventuele ‘zilveren
bruiloft’1 van het museum, heb ik in een onbewaakt
ogenblik wat geroepen over een boekje.
Als er binnen het museum wat moet worden geschreven
kijkt altijd iedereen mijn kant uit. Dat was nu anders, ik
heb het zelf voorgesteld. Ik schrijf graag, maar ik heb
altijd de neiging om dat vooruit te schuiven. Uiteindelijk
maak ik een planning om tot de ontdekking te komen,
dat ik nog weinig tijd heb. In de wetenschap dat de beste
resultaten onder druk ontstaan, ga ik aan de slag. En dat
blijft nooit alleen bij het schrijven van de tekst. Ik bemoei
me ook vaak met de illustraties en de opmaak. Zelfs de
titel komt vaak uit mijn koker. Dit keer wordt het ‘omzien
in verwondering’, die ik al bedacht heb voor ik begon,
maar die steeds dichter bij de werkelijkheid bleek te
komen. Ik hoop in de volgende Beknopt nog even terug
te komen op deze wat burgerlijk lijkende boektitel.
04.07.2014
ONLINE MUSEUMNIEUWSBRIEF
WAT IS ER TE DOEN?
 DETECTIVESPEL SPEURNEUS & CO
In de maanden juli en augustus kunnen kinderen deelnemen aan
het spannende detectivespel, waarbij zij op zoek gaan naar een
verborgen schat.
 KNAPZAKROUTE
Eveneens in de zomermaanden is er voor kinderen een speciale
knapzakroute met oudhollandse kinderspelen. Hiervoor moet wel
twee dagen van te voren telefonisch worden gereserveerd.
 ARRANGEMENTEN
Groepen kunnen ook in de zomermaanden een arrangement boeken, zoals een tochtje met de Jan Plezier of een vaartocht over de
Giessen. Ook zijn er voor groepen mogelijkheden voor een high tea
of een picknick. Tijdig reserveren is hierbij gewenst.
 T/M 13 SEPTEMBER FIETSROUTE ‘RONDJE HOORNAAR’:
Een informatieve fietsroute langs een mooi stuk van de Alblasserwaard. In de bij de route behorende beschrijving vindt u veel interessante informatie over wat onderweg te zien is.
 13 SEPTEMBER 2014: OPEN MONUMENTENDAG
Rondom het thema OP REIS zijn er verschillende activiteiten, waaronder een alleen op die dag te bezoeken expositie van de ANWBreisgidsen, geïllustreerd door de plaatselijke beeldend kunstenaar
Toot Borjse
De concept-statuten worden besproken. V.l.n.r.: Dick de Jong, notaris
Schuurbiers, Marcus Vogel, Huib de Kok en mevrouw Schuurbiers, die
voor de gelegenheid als secretaresse voor haar man optrad.
 VANAF 20 SEPTEMBER 2014: GASTEXPOSITIES
Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum exposeert De Koperen
een collectievoorwerp in diverse andere musea. Een aantal van die
andere musea lenen een voorwerp uit hun collectie uit aan De
Koperen Knop. Er komt een route langs alle deelnemers.
Het wordt een publicatie in drie delen, een Alblasserwaardse preek gelijk. De basis is mijn geheugen, aangevuld met informatie uit de verslagen van de vergaderingen van het bestuur van de Stichting Vrienden en de
Museumcommissie (die tot 1996 bestond). En passant
heb ik een paar honderd verroeste nietjes uit de verslagen verwijderd, om te voorkomen dat het roestige metaal het papier zou gaan aantasten.
Regelmatig kwam ik tot de conclusie dat het heel belangrijk is wat er in een verslag wordt geschreven. Stelselmatig roep ik daarover in een vergadering dat ik als ik
ooit een jubileumboek moet schrijven ik wel goed geïnformeerd moet zijn. Ik heb ervaren dat dit maar al te
waar is, ook als het over ‘maar 25 jaar’ gaat.
Raar woord eigenlijk, het zojuist gebruikte ‘bruiloft’. Brui
komt van bruid, dat letterlijk vertaalt verloofde betekent.
1
Onlangs is gestart met verschillende arrangementen voor groep,
waaronder een high tea. Zie verderop in deze Beknopt.
BEKNOPT 30
1
Veertig jaar terug wist iedereen dat een zilveren bruiloft een 25-jarig
huwelijksfeest is. Anno nu nog hooguit de mensen die zestig jaar of
ouder zijn en het woord bruiloft is al helemaal naar de mottenballen
terugverwezen.
juli 2014
Maar er zijn ook uitleggers die het verbinden met ‘bijzit’.
Hoe het precies zit, kan niemand zeggen. In elk geval
wordt de brui gegeven aan de vrijgezellentijd. Het
woorddeel loft heeft te maken met lopen, maar of dat nu
gaat over het schrijden naar de kerk, waar voor het altaar eertijds het huwelijk werd gesloten, of het dansen
dat met het feestelijke van die huwelijkssluiting alles
heeft te maken.
planten die in die tijd populair waren’, waaronder ook
rode en witte stokrozen.
Het plantengeslacht werd rond 1530 officieel beschreven door de botanicus Otto Brunfels. Hierna volgden
nog vele vermeldingen, vaak met afbeeldingen, in populaire kruidengidsen en medische boeken maar ook in
romans. De bewondering van Johann Wolfgang von
Goethe voor de plant ging zelfs zover dat hij feestjes
organiseerde om de eerste bloei van de stokrozen voor
zijn tuinhuis in Weimar te vieren.
Dick de Jong
STOKROZEN
In deze tijd van het jaar zie je ze overal staan. Stokrozen. Als plant allesbehalve gewoon. Dichters hebben
Alcea rosea bezongen, kunstenaars hebben hem geschilderd en tuiniers hebben hem als een van de mooiste en kleurrijkste bloemen geprezen.
INLEIDING
Terecht, want de stokroos bezit buitengewone eigenschappen en maar weinig planten overtreffen zijn veelzijdigheid. De tot drie meter hoge stengel torent in elke
border als een majestueuze blikvanger boven de andere
planten uit. De bloemen variëren van enkel tot half en
geheel gevuld en de bloemkleur gaat van sneeuwwit via
allerlei snoepkleurtjes als geel en roze tot zwart, wat
eigenlijk diep purper is.
De opvallend brede kroonbladeren zijn sierlijk geplisseerd en transparant, teer als kostbare zijde. De stengels zo stevig dat ze ondanks hun hoogte keurig rechtop
staan en trots de bloemen dragen. Bovendien is de
groeikracht zo sterk dat de plant tot in de herfst onvermoeibaar doorgaat met bloeien.
VOOR SIER EN NUT
Vermoedelijk werd de stokroos lange tijd alleen vanwege zijn uiterlijk aangeplant.
De citroengele, perzik-, purper- en cerisekleurige bloemen waren in de zomer echte blikvangers en vanwege
de snelle groei kon men de plant prima gebruiken om
snel een lelijke plek op de muur van het huis of de stal
aan het oog te onttrekken.
Maar ook nu is de stokroos de ideale verdoezelaar van
een lelijke erfafscheiding of afzichtelijke muur.
Er is echter nog een andere belangrijke taak: stokrozen
lokken talloze insecten, vooral bijen en hommels, die de
planten bestuiven en zo bijdragen aan een gezond natuurlijk evenwicht in de tuin.
Geleidelijk aan ontdekte men ook dat stokrozen over
geneeskrachtige eigenschappen beschikken waarmee
diverse lichamelijke klachten konden worden behandeld.
De stokroos werd ingedeeld bij het geslacht Althea, dat
in het Grieks ‘genezen’ betekent.
De plant werd gezien als universeel middel tegen verkoudheid en hoest, brandwonden en zweren en ontstekingen rond mond en keel, maag en darmen en huid en
slijmvliezen. Zijn roem als mystieke geneeskrachtige
plant werd zelfs in de christelijke symboolleer opgenomen als zinnebeeld van genezing en verrijzenis.
Het schilderij Paradiesgärtlein
AL VROEG POPULAIR
De stokroos is een tweejarige plant uit de kaasjeskruidfamilie en werd al vroeg vanuit Zuidwest-Azië en China
naar West Europa geïmporteerd. Op het schilderij Paradiesgärtlein van een onbekende meester rond 1420
staat de plant al afgebeeld. Hierop is een klassieke ‘hortus coclusus, een omsloten tuin, afgebeeld met Maria en
BEKNOPT 30
HEILZAME THEE
In de huisapotheek wordt de stokroos gebruikt als klassiek slijmoplossend middel. De stoffen van de plant kalmeren de slijmvliezen. Bij bronchitis en andere aandoeningen van de luchtwegen wordt een thee, gezoet met
honing, aangeraden terwijl een ongezoete thee kan hel2
juli 2014
gedijen het best in een kalkhoudende bodem die rijk is
aan voedingsstoffen en goed waterdoorlatend is, zodat
de penwortels diep de grond in kunnen.
Stokrozen kun je als plantje kopen of zelf zaaien. Dit doe
je in het voorjaar of de vroege herfst. De stokroos is een
tweejarige plant dus moet je bij zaaien een jaartje geduld hebben. Tijdens de groei heeft de plant baat bij wat
stikstofbemesting en mag beslist niet uitdrogen. De stokroos is gevoelig voor roest. Dit euvel kun je tot een minimum beperken door een zonnige standplaats te kiezen
en de plantjes niet te dicht bij elkaar te zetten. Roest is
moeilijk te bestrijden; het beste kunnen de aangetaste
delen meteen worden verwijderd.
Laat in de herfst is het gedaan met de bloemenpracht.
Nu kun je de stengel laten staan en de zaden oogsten of
je laat de stokroos zijn gang gaan en zichzelf uitzaaien.
Dan moet alleen het teveel aan zaailingen worden uitgedund.
pen bij maag-, darm- en nierklachten. De thee is tevens
geschikt voor gorgelen bij mond- en keelinfecties en om
wonden schoon te maken. Voor het trekken van de thee
worden gedroogde bloemhoofdjes gebruikt.
Voor het behoud van deze gezonde stoffen is het uiteraard belangrijk met beleid te oogsten. Pluk de bloemen
voorzichtig en verwijder beschadigde of verwelkte delen.
Droog de bloemen door ze in een warme ruimte los van
elkaar uit te spreiden en bewaar ze vervolgens in een
luchtdicht afgesloten potje.
ZOVEEL KLEUREN
Wil je volgende zomer ook genieten van fraaie stokrozen? Dan valt er heel wat te kiezen. Van de purperen
klassieke apothekersplant tot een van de vele andere
enkelbloemige cultivars in zacht pastel, felroze of knalrood. Liever gevulde bloemen. Dan is Alcea rosea ‘Pleniflora’ een prima keus. Of de Alcea rugosa met zijn
grote gele bloemen. Zeer robuust is ook de enkelbloemige Ala ficifolia in geel, roze, paars, rood of wit met een
blad dat aan een vijgenblad doet denken. Keus genoeg
om een stukje nostalgie in je tuin wilt halen.
ECHTE ZOMERPLANTEN
Voor een goede bloei is het belangrijk dat de planten
optimaal kunnen groeien. Dat begint al met de keuze
van de juiste plek. Stokrozen houden van zon, geef ze
daarom een plek bij of tegen een muur. Die reflecteert
de warmte nog eens extra en houdt wind tegen. Ook
een pergola is geschikt om tegenaan te leunen.
Veel ruimte hebben stokrozen niet nodig; ze gaan immers vooral de hoogte in. Goede grond is wel nodig; ze
BEKNOPT 30
Jan van Asperen uit Alblasserdam reed met zijn gezin op een boerenwagen mee in het grand defilé bij Paleis Het Loo. Dit gebeurde ter
afsluitingen van de festiviteiten van ‘200 jaar Koninkrijk’. Museum De
Koperen Knop zorgde voor een deel van de passende kleding.
3
juli 2014
BOELHUISMARKT EN -VEILING
Op zaterdag 14 juni jongstleden stond het hele museumerf vol kraampjes. In de ruim 30 kraampjes was
van alles te koop. Het was die dag boelhuismarkt. Het
werd een gezellige drukte. De aansluitende boelhuisveiling bracht niet alleen een leuk bedrag op, maar maakte
ook diverse mensen gelukkig met een nieuwe aanwinst.
UIT HET MUSEUM
BIJDRAGEN VAN LIONCLUBS
In het kader van het 25-jarig jubileum zijn alle serviceclubs in de Alblasserwaard benaderd voor een bijdrage
in het in de tweede helft van 2014 te realiseren educatieproject. Van de Lionsclub Alblasserwaard Souburgh is
inmiddels een toezegging ontvangen van € 1.000. De
Lionsclub Alblasserwaard Tablis heeft voor hetzelfde
doel een bedrag van € 1.500 toegekend. Geweldig bedankt! Op deze manier kan de door de overheid steeds
verder naar de achtergrond verdreven, maar tegelijkertijd de o zo belangrijke cultuurhistorie beschikbaar blijven voor de generaties, die na ons komen!
WEBSITE IN ONTWIKKELING
In aansluiting op het mooie bericht in de vorige editie
van Beknopt, kunnen we thans mededelen dat de website momenteel verder wordt uitgebreid. Zo is er ook een
reactie of antwoordformulier aan toegevoegd. De verdere aanpassingen zullen nog deze zomer grotendeels
worden afgerond.
Tijdens de boelhuismarkt was er van alles te koop.
EXPOSITIE DE FIETS 1862-1962
De geschiedenis van de fiets is het centrale thema van
de zomerexpositie. In beeld gebracht door een groot
aantal unieke fietsen, geëxposeerd met alles wat daarbij
hoort. Een boeiende expositie voor iedereen, van jong
tot oud, die bij elke bezoeker herinneringen oproept.
Nederland is een fietsland, waar het aantal fietsen het
aantal inwoners ver overstijgt. Basis voor de expositie
vormt de ontwikkeling van de fiets tussen 1862 en 1962.
Een periode die de ontwikkeling laat zien van een loodzwaar en oncomfortabel rijwiel naar de snelle en lichte
fiets anno nu. Op de expositie wordt ook aandacht geschonken aan de techniek van het fietsen, waarbij duidelijk wordt dat het kunnen fietsen afhankelijk is van het
sturen. Een fiets zonder stuur kan absoluut niet overeind
blijven.
Tijdens de expositie kon de jeugd op verschillende middagen deelnemen aan een workshop bordje beschilderen.
EXPOSITIE SERVIES MET EEN VERHAAL
Velen kwamen genieten van de talloze serviezen die in
het museum werden geëxposeerd. het was er druk en
vooral gezellig, omdat iedereen wel wat van een getoond servies wist te vertellen. Het verhaal kwam gemakkelijk van de grond. Sommige van de verhalen waren heel herkenbaar. Zoals het volgende:
Op mijn vijfde verjaardag kreeg ik dit kinderserviesje.
Een bijzonder cadeau. Iets extra’s, omdat ik nogal wat
‘ontberingen’ had moeten doorstaan van de kraamverzorgster, die bij de geboorte van mijn jongste broertje,
anderhalve maand daarvoor, bij ons in huis was.
Ik heb er heel veel mee gespeeld. Gastvrij schonk ik
graag voor ‘mijn bezoek’ een kopje thee in, in de vorm
van limonade. Mijn jongste broertje behandelde het serviesje soms nogal hardhandig. Wat hier nu staat is er
van over gebleven. Nog steeds vind ik het een heel mooi
serviesje.
BEKNOPT 30
Tijdens de opening van De Fiets 1862-1962.
4
juli 2014
Affichesponsor is Fietsspecialist Profile Kramer in Hardinxveld-Giessendam. Aan de expositie is meegewerkt
door diverse bruikleengevers, waaronder de Historische
Rijwielvereniging ‘de Oude Fiets’.
U bent voor de expositie De Fiets 1862-1962 tot en met
13 september 2014 van harte welkom.
ALB ERT HEIJN SPONSORT LUNCH
Tijdens de historische fietstocht kregen alle deelnemer
een lunch aangeboden. Hiervoor zijn 130 broodjes ingekocht, pakken melk, diverse frisdranken, verschillende
soorten fruit, broodbeleg enzovoort. Dit alles is geheel
gesponsord door Albert Heijn in Hardinxveld-Giessendam. Fantastisch!
HISTORISCHE FIETSTOCHT 21.06.2014
Afgelopen midzomerdag trok een stoet historische fietsen langs de Giessen. Vertrek- en eindpunt van dit
‘Rondje Hoornaar’ was Museum De Koperen Knop in
Hardinxveld-Giessendam. Het was een succesvolle rit,
op en stralende dag in een schitterende omgeving.
Deze tocht was ter gelegenheid van de opening van de
expositie De Fiets 1862-1962 door het museum georganiseerd. Op deze expositie gaat het over de geschiedenis van de gewone fiets, zoals we die allemaal in de
schuur hebben staan. Maar dan fietsen uit de periode
tussen 1862 (toen de eerste ‘normale’ fiets op de markt
kwam) en 1962 (toen het tijdperk van de bijzondere fietsen was aangebroken).
Om half elf vertrokken de 33 in historische kleding gestoken fietsers op historische fietsen richting Hoornaar.
Onderweg werd bij de Helenahoeve de lunch gebruikt
en ook daarna waren er enkele tussenstops, zoals bij de
boerderij van mevrouw Van Driel (tegenover de kerk in
Hoornaar) en bij Ons Museum in Giessenburg.
Vanuit Hoornaar ging het
weer richting Giessendam,
waar alle deelnemers de
opening van de expositie
bijwoonden. De stoet trok
veel bekijks. De deelnemers kwamen uit heel Nederland. Er waren enkele
zeer oude fietsen bij met
zo’n hoog voorwiel, maar
ook oude racefietsen en
een enkele transportfiets.
Iedereen kan deze zomer
de route rijden. Een beschrijving met informatie over onderweg is tijdens de
expositie De Fiets 1862-1962 voor € 0,50 te koop in het
museum.
BEKNOPT 30
PERSONEEL
Ina Maas uit Hardinxveld-Giessendam is toegetreden tot
de groep fotografen van het museum.
STREEKPARADE HET LIESVELT
Op 3 mei 2014 was de Streekparade in ‘t Liesvelt te
Groot-Ammers. Het was een leuke dag waarbij de stand
van het Regionaal Museumoverleg regelmatig werd
bezocht. Er zijn veel brochures uitgereikt van de musea
en er waren goede gesprekken. Het raden naar het gewicht van de prachtige glazen schaal die beschikbaar
was gesteld door het Nationaal Glasmuseum te Leerdam was een groot succes. Het gewicht was 3237 gram
en de winnaar (met 87 gram verschil) was: Enny Kresner uit Gorinchem.
Presentatie van alle musea in de streek op de streekparade.
OP WEG MET JE KNAPZAK – VOOR DE KIDS
Je volgt een speciale route
met je knapzak. Dit wordt een
route met een aantal doeopdrachten, die zo goed mogelijk gedaan moeten worden.
Daarbij moet je zorgen dat je
echt trek krijgt in de inhoud van je knapzak. Natuurlijk
heb je al stiekem gekeken wat er in zit.
Vroeger speelden de kinderen in de tuin van de boerderij allerlei leuke spelletjes. We noemen ze nu: Oudhollandse spelletjes.
Bij alle spelletjes vul je voor elkaar in hoeveel punten je
hebt gescoord. Zo speel je samen en blijf je eerlijk. Je
vader, moeder, opa of oma: iedereen mag meespelen!
Geef elkaar even tijd om te oefenen voordat je de punten echt opschrijft. Je speelt bij een aantal spellen met
5
juli 2014
DETECTIVESPEL SPEURNEUS & CO
In juli en augustus kun
je een detectivespel
spelen. Dit is een
jubileumactie voor kinderen. Je betaalt alleen de entree ad €
1,50. Aan de hand
van vooraf verkregen
informatie ga je op
zoek naar een verborgen schat. Via allerlei
zoekopdrachten
op
het
museumterrein
kom je uiteindelijk in
de buurt van de schat.
Maar het vinden vergt
dan nog wel wat creativiteit. Als je de schat
hebt gevonden krijg je
een kleine attentie.
tweetallen. Als je met z’n drieën of vijven bent, speel je
met een tweetal en een drietal. Het zijn steeds kleine
wedstrijdjes. Als er jongere kinderen bij zijn, mogen ze
iets dichterbij gaan staan.
Natuurlijk wordt alles na gebruik weer netjes teruglegt
voor de volgende spelers. Natuurlijk ben je ook voorzichtig met de planten en de hekken. Volg alleen de uitgezette spelroute en ga niet van de paden af.
ARRANGEMENT POLDER HIGH TEA
Speciaal voor groepen is er nu ook de Polder-high tea.
Daarbij kunnen de gasten genieten van de overheerlijke
High Tea op de sfeerrijke museumzolder. Bij mooi weer
kan dit buiten met zicht op de prachtige museumtuin en
een fraaie doorkijk naar de Alblasserwaardse polder.
Na afloop wordt u een rondleiding aangeboden door één
van de deskundige rondleiders van het museum. Totale
arrangementsprijs € 21,50 per persoon en de minimale
groepsgrootte 10 personen, inclusief rondleiding.
Verschillende soorten
thee scone met cream en
jam soesje
stuk arretjecake
brownie of blondie
echte Belgische bonbon
kwark in een glaasje
knisperkoekje
sandwich zalm
sandwich roombrie
sandwich met kip / bacon
hartig hapje
Jus de orange
De High Tea die wij kennen is eigenlijk van origine de
bekende Engelse Afternoon Tea. Volgens de verhalen is
de Afternoon Tea ontstaan in 1840 doordat de Engelse
hertogin Anna van Bedford zo rond vier uur ’s middags
trek kreeg en thee met sandwiches en zoetigheid liet
maken door haar koks. Dit viel zo goed bij haar in de
smaak, dat ze deze gerechten ook liet bezorgen als ze
bezoek had. Ook bij het bezoek viel de High Tea in de
smaak en het werd al snel populair. Zelfs het koningshuis in Engeland pikte deze hype op. Uiteindelijk groeide
de High Tea uit tot een sociaal evenement, waarbij zien
en gezien worden misschien nog wel het belangrijkste
was.
Naast een high tea heeft het museum nog veel meer
mogelijkheden, van eenvoudig tot zeer lux. Maak een
afspraak en kom eens praten.
Soms zijn er foto’s nodig van de historische kledij, maar de huidige
generatie past daar niet meer in. Maar de jongste telg van de Expositiecommissie, Mariska Dekker, lukt dat wel.
COLOFON:
FILMOPNAMEN
Voor het programma Jock de Aap zijn er half mei filmopnamen gemaakt achter het museum. Centraal hierin
stond Klaas Prins, omdat het ging op het beroep van de
maand, deze keer de hoepelmaker.
Redactie en samenstelling
Assistentie
Foto’s
DIEFSTAL-ALERTERING
Binnen de Nederlandse musea werkt sinds kort een
speciale ‘alert’. Als er ergens in een museum iets verdachts wordt gezien, dan wordt dit via de Museumvereniging direct doorgegeven aan de deelnemende musea.
Ook Museum De Koperen Knop ontvangt dergelijke
waarschuwingen.
BEKNOPT 30
: Dick de Jong.
: Alida de Jong-Ambachtsheer, Piet van
der Priem en Elly Snijders-Koopmans.
: Henk Blokland, Dick de Jong, Ewoud
Klop, Ina Maas, Anke Trapman en anderen.
MUSEUM DE KOPEREN KNOP
Het cultureel en historisch centrum in de Alblasserwaard
Binnendams 6  3373 AD Hardinxveld-Giessendam  0184-611366
www.koperenknop.nl

[email protected]
open: dinsdag t/m vrijdag 13.00-17.00 uur en zaterdag 11.00-17.00 uur
6
juli 2014
Impressie van de historische fietstocht op 21 juni 2014: mooi weer, prachtige fietsen, schitterende kleding, leuke route en een heel erg goede sfeer!
BEKNOPT 30
7
juli 2014

Download Report