Multidisciplinaire aanpak van pijn bij kinderen Dr A. de Jaeger Mevr. H. Deconinck Lic. E. Van Hoecke 10 oktober 2014 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 PIJNBEHANDELING = FUNDAMENTEEL RECHT VAN IEDERE PATIENT, VAN IEDER KIND © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 2 Kinderen zijn de volwassenen van de toekomst © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 3 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 4 Deontologie De eed… …. Ik zal boven alles voor mijn patiënten zorgen, hun gezondheid bevorderen en hun lijden verlichten. Ik zal mijn patiënten correct informeren. …. Ik zal het leven en de menselijke waardigheid eerbiedigen. Zelfs onder druk, zal ik mijn medische kennis niet aanwenden voor praktijken die indruisen tegen de menselijkheid. © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 5 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 6 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 7 Beleving van het kind © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 8 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 9 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 10 Acute Pijn tijdens een ziekenhuisopname 60 % had pijn tijdens opname 1/3 proceduraal= ergste pijn Post-operatief > 8/10 hevige pijn. 1/2 kreeg een therapie 1/3 vond de therapie niet efficient genoeg 1/3 wordt ontslaan met pijn, waarvan slechts 1/3 een voorschrift meekrijgt bij ontslag. Nationaal project Acute pijn bij kinderen, outcome studie, Demfang J, de Jaeger A © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 11 Coördinatie pijnteam Dr de Jaeger Annick /Kinderintensivist Deconinck Heidi / Pediatrisch pijnverpleegkundige Multidisciplinaire werkgroep Acuut pijnteam 27 actieve leden 31 referentieVPK beleidsvisie Sensibilisatie Change management Opleiding Standaarden, protocollen Operationeel Bed side teaching Voorbeeldfunctie Verspreiding beleidsvisie Communicatie Registratie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 12 Multidisciplinaire werkgroep Cöordinatoren Kinderanesthesist Referentievepleegkundigen Kinderpsycholoog Pedagogisch medewerker/speltherapeuten Klinisch apotheker REVAKI ( arts en kinesist) Vertegenwoordiging beleid (zorgmanager, hoofdvpkn) Andere medische specialiteiten: pediater - subspecialisten Kinderchirurgische disciplines Koesterteam ( pediatrisch palliatief team) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 13 LEDEN APT PEDIATRISCHE VERPLEEGKUNDIGEN Opleiding door nationale werkgroep Basiscursus Vervolmakingscursus Interne en externe vorming REFERENTIEVERPLEEGKUNDIGEN pediatrische pijn op elke afdeling waar kinderen gehospitaliseerd, verzorgd en behandeld worden © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 14 Netwerk Pijn bij kinderen UZ Gent Belgische werkgroep pijn bij kinderen: multidisciplinair Multidisciplinaire Pijnteams 13 ziekenhuizen BPS SIG pediatrie Belgische vereniging voor kindergeneeskunde (BVK) BAPA Redactie ‘zakboekje pijn bij kinderen ‘ hernieuwde uitgave 2015 Samenwerking infobrochures Begeleidingscomité pijn bij kinderen FOD © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Educatieve functie MANAMA pediatrieonderdeel pijn herkennen en behandelen Opleiding verpleegkundigen, diverse scholen Symposia: pijnpunt pediatrie, Thanksgiving symposium Werkbezoeken Pijnteam pediatrie Open opleidingen rond pijn Workshop MEOPA + certificaat Niet medicamenteuze behandeling Gebruik van EMLA en sucrose oplossing 15 Multidisciplinair pijnteam © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 16 Casussen uit de praktijk A. De Jaeger © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 17 Casus 1 24 maanden brandwonden hete thee > 15 %- blaarvorming Opname dringt zich op Geen IV toegangsweg >> moeilijk- Botnaald ! Losmaken verbanden, inspectie Transfert naar “steriele verzorgingsbox” Verzorging van de wonden, desinfecteren, spoelen Ouders buiten Opnieuw verwoede prikpogingen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 18 De dag na opname vraagt men AS voor wondverzorging © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 19 Casus 2 Meisje 12 jaar Voorgeschiedenis 2 levertransplantaties Acute darmobstructie Recidiverende cholangitis en pancreatitis Opname omwille van acute infectieuze complicatie en mogelijke rejectie Sneuvelen van infuus/2 dagen- bloedname, nieuw infuus? Onbenaderbaar, niet te onderzoeken Begint te krijsen wanneer men uiteindelijk het masker © 2008 Universitair Gent voorZiekenhuis kalinox toediening bovenhaalt 20 Casus 3 Zuigeling 2 maanden Hoge koorts Moeilijke bloedafname Lumbale punctie Infuus plaatsen mislukt na diverse pogingen Suprapubische blaaspunctie Uiteindelijk wordt jug catheter geplaatst gecompliceerd door pleurale infusie Percutane thoraxdrainage onder fentanylbolus © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 21 Wat doet dit met u als zorgverstrekker ? Gebeurtenis Gevoel Gedrag © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Gedachte Gevoel 22 Theorie als sleutel tot de praktijk © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 23 Conceptualisering van pijn: model van Loeser Pijngedrag Pijnbeleving Pijngewaarwording Nociceptie Pijnprikkel-pijndetectie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent naar CZS 24 Individuele verschillen in pijnbeleving Leeftijd en geslachtsverschillen - Jongere kinderen : groter pijngevoel - Meisjes : groter pijngevoel - Oudere jongens : grotere pijntolerantie Temperament - Laag aanpassingsvermogen - Slechte gemoedstoestand / stemming - Hoge emotionaliteit © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Hogere pijnrespons 25 Individuele verschillen in pijnbeleving Ervaring - Aangeleerde ervaring - Angst voorspellende waarde → pijn gedurende ingreep → vermijden toekomstige ingrepen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 26 Stressoren bij een ziekenhuisopname A. Bij kind: • Angst: vr separatie v/d ouders en thuisomgeving, vreemde personen en handelingen (onderzoeken, operatie), pijn, ongemak, slechte afloop, ... Jonge kinderen versus oudere kinderen • Controleverlies • Onvoorspelbaarheid • Pijn • ... © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 27 Stressoren bij een ziekenhuisopname B. Bij ouder: • • • • • Angst: vr pijn en ongemak v/h kind, slechte afloop, ... Veranderingen binnen ouderlijke rol: passieve observator ipv beschermer, (deels) wegvallen van zorgende taken, ... Veranderingen bij het kind: uiterlijk, gedrag, emotionele toestand, ... Ziekenhuisomgeving (vnl. I.Z.) ... © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 28 Wat doen we met de ouders ? Kind centraal Betrokkenheid ouders belangrijk: kdn imiteren angstig gedrag ouders (vnl jonge kdn) angstige ouders versterken (onbedoeld) angstig gedrag kind aanleren copingvaardigheden bij ouders (ifv ondersteuning kind): © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 29 3 voorwaarden: Communicatie Voorbereiding Kindvriendelijke omgeving (www.designchildhospital.nl) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 30 Aandachtspunten voor goed pijnbeleid a) Kind vooraf informeren over ingreep Bij voorkeur: Procedurele én sensorische info Gedetailleerde en concrete info Eerlijke info Mondelinge (en evt. ook visuele) info Vermijd dreigend / verwarrend taalgebruik © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 31 Aandachtspunten voor goed pijnbeleid b) aanpak afstemmen op ontwikkelingsniveau: 0-2j: Vast patroon in procedure (hoge voorspelbaarheid) Baby wakker maken voor onderzoek Wiegen synchroon met ademhaling Strelen, vasthouden, neuriën Transitioneel object: knuffel, doekje, ... © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 32 Aandachtspunten voor goed pijnbeleid b) aanpak afstemmen op ontwikkelingsniveau: 2-6j: Emotionele steun belangrijk Eenvoudige, concrete en beperkte info Visualiseren van verbale informatie Positief bekrachtigen coöperatief gedrag Spelmateriaal (vb. dokterstas) Voorleesboeken (vb. Lucas en de slaapdokter, Chemo Kasper ...) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 33 7-12j: Vertrouwen opbouwen, angsten bespreekbaar stellen Link procedure – gewaarwordingen Aanleren van hanteringsvaardigheden (‘trucjes’) Afspraken rond zelfcontrole (vb. tellen of niet) ≥ 13j: Rekening houden met puberteitsontwikkeling (gevoelens van schaamte en angst) Werking en structuur v/h (gezonde/eigen) lichaam Gevaren en gevolgen v/d ingreep Bezorgdheden mbt uiterlijk, leeftijdsgenoten, ... © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 34 Copingstrategieën Controle/inspraak geven: kiezen in welk arm geprikt wordt, wie vasthoudt, zelf aftellen,... afhankelijk van wens v/h kind! Psycho educatie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 35 Psycho-educatie De vicieuze cirkel: Pijn Angst/spanning spierspanning spijsvertering Stress hormonen/adrenaline ademhaling bloeddruk Pijn Angst/spanning © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 36 MANNETJE DENKEN-VOELEN-DOEN © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 37 Copingstrategieën Afleidingstechnieken: bellen blazen, hardop tellen, geleide fantasie,... Ontspanningstechnieken: via ademhaling (partyblower, zingen, ...) of spieren (aan- en ontspannen) Cognitieve gedragstherapeutische interventies: positieve zelfinstructie, verandering van perceptie, ... (Zelf)hypnose © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 38 Ademhalingsoefening In Uit neus, buik mond, buik © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Ontspanning, rust, ruimte, zuurstof, zelfvertrouwen, prettig gevoel in je lichaam, alles wat je fijn vindt Spanning, onrust, twijfel, ongemak, onprettig/naar gevoel in je lichaam, afvalstoffen, alles wat je kwijt wil 39 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 40 Wat is (zelf)hypnose ? Hypnose is geen slaap Veranderde bewustzijnstoestand/trance: Selectieve aandacht Intense concentratie Ontspanning Veranderde tijdsbeleving Toegenomen suggestibiliteit © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Naar C. Frankenhuis, Cure & Care Arnhem – cursus hypnose bij kinderen in medische setting 2010/201241 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 42 Opbouw van een sessie Inductie vb. gesloten vinger techniek, duimnagelinductie, oogfixatie, handlevitatie,… Ademhalingsoefening Ontspanningsoefening Interventie vb. veilige plek, luchtballon, gebalde vuist techniek, wolkenauto, de regenboogplaneet, … Posthypnotische suggestie + anker Deductie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent Naar C. Frankenhuis, Cure & Care Arnhem – cursus hypnose bij kinderen in medische setting 2010/201243 Therapeutische taalgebruik Hoe we spreken verraadt hoe we denken wat we geloven hoe we werken en wat we verwachten © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 44 Taalpatronen in de medische zorg Dus zeg niet: “Wat is het probleem ?” – maar liever “Er is vast iets waar jij vanaf wilt, vertel eens.” “Wat kan ik voor je doen?” – maar liever “Als jij je eigen dokter was, wat zou je dan eerst aanpakken ?” En laat niet toe: Dat ouders onophoudelijk voor hun kind spreken Dat het steeds gaat over de klachten en niet over het kind Dat ze voortdurend in de WIJ-vorm spreken © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 45 Copingstrategieën Cognitieve gedragstherapeutische interventies: Modeling (vb. film, model in vivo,…) GGG: Gedachte – Gevoel – Gedrag Bij milde angst: voorafgaande blootstelling aan ‘werkelijke situatie’ Bij hoge mate va angst: voorafgaande blootstelling aan ‘fictieve situatie’ © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 46 Preventie en behandeling Het medisch arsenaal © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 47 Pijnevaluatie en registratie Luister én kijk naar het kind! Pijn “objectiveren” door gebruik te maken van GEVALIDEERDE MEETINSTRUMENTEN Pijnschaal aangepast aan de cognitieve leeftijd en toestand van het kind Bekomen PIJNSCORE = uniforme maat van pijn EVOLUTIE PIJNSCORE nog belangrijker dan één geïsoleerde meting – meting voor én na behandeling! Meet pijn systematisch, volgens regelmatige intervallen, als 5de parameter voorzien in EPD Basis voor adequate pijnbehandeling, een fundamenteel recht van de patiënt © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 48 Pijnevaluatie en registratie 0 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 2 4 6 8 10 49 Pijnevaluatie en registratie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 50 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 51 Topisch analgetica o Emla® Eutectic Mixture of Local Anesthetics 25 mg lidocaine + 25 mg prilocaine / g crème o Rapydan® 70 mg lidocaine + 70 mg tetracaïne medicinale pleister o LATgel® Lidocaïne 4%, Adrenaline 0,1%, Tetracaïne 0,5% door apotheek aangeleverd in spuiten van 2 ml © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 52 Orale suiker Babycalmine® (glucose 30%) of Sucrose 24% Waarom… © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 53 Standaard Verpleegprocedures (SVP) Toedienen van sucrose 24% aan zuigelingen tot 3 maand bij procedures op pediatrie Pijnbestrijding bij pijnlijke procedures bij de neonaat op materniteit Gebruik van sucrose 24% bij de neonaat op NICU en N* © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 54 MEOPA o Kalinox® (SVP) Doel: wakkere analgosedatie Bij invasieve procedures diepe analgosedatie © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 55 Medicamenteuze behandeling Systematisch ev. + In aanwezigheid van een bepaalde pijnscore Nooit indien nodig Pas het voorschrift aan volgens een pijnscore Voorzie een voorschrift indien onvoldoende effect Tussendosis of verhogen dosis Ander medicijn ter vervanging of extra Analgeticum aangepast aan de intensiteit van de pijn, niet steeds onderaan beginnen Herevaluatie Anticipeer nevenwerkingen © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 57 Medicamenteuze behandeling Vermijd IM pijnbestrijding Hanteer protocollen (bv. postoperatief pijnprotocol) en richtlijnen (bv. richtlijn aanpak van pijn bij kinderen op de spoedgevallendienst) Alternatieve toegangswegen (bv. Intranasale Fentanyl toediening (SO nr. 178)) © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 58 © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 59 Meer informatie … Herdruk (2015) zakboekje: “Aanpak van acute pijn bij kinderen” Opleidingen UZ Gent Protocollen, SVP, SO, richtlijnen, … Referentieverpleegkundigen pijn Onze coördinaten Arts: [email protected] Psycholoog: [email protected] Verpleegkundige: [email protected] © 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 60
© Copyright 2024 ExpyDoc
