NieuwsbriefNajaar2014 - Ikonenmuseum Kampen

In de eerste aflevering van dit artikel in Nieuwsbrief 17, ben ik ingegaan op het ontstaan en de betekenis van ikonen. Het vroegste
Christendom was een religie van taal en boeken, het beeld werd vermeden, deed denken aan de heidense gewoonten van beeldverering. Een christelijke beeldtraditie komt pas echt tot bloei na de godsdienstvrijheid in 313 in het Romeinse rijk. Algemeen wordt
aangenomen dat de orthodox-christelijke ikonen zich hebben ontwikkeld uit het Egyptische mummie-portret (Fayoum-portret),
de christelijke voorstellingen zijn te herleiden tot de Romeinse beeldtraditie.
DE BEELDENSTRIJD
De ontwikkeling van de ikoon uit de voor-, en
vroegchristelijke beeldtraditie is echter niet zonder
slag of stoot gegaan. Als keizer Constantijn zijn
residentie van Rome naar het meer centraal in
zijn rijk gelegen Byzantium verplaatst, dat na de
officiële inwijding in 330 de naam van de stichter
Constantinopel krijgt, roept hij in 325 een concilie
bijeen in Nicaea (Turkije). Hier worden belangrijke
besluiten genomen, die grote invloed hebben gehad op de ikonenschilders.
Zo worden het God-Mens wezen van Christus en
de Drie-eenheid van Vader, Zoon en Heilige Geest
gedefinieerd, zij zijn volkomen één, en ondeelbaar en onschendbaar en hebben dientengevolge
hetzelfde uiterlijk. Hier wordt de link gelegd met
de letterlijke beeldvorming en het verhaal in
Genesis, waar God, in de gedaante van de
drie boodschappers aan Abraham en Sara hun
zoon Isaak aankondigt,
(de Oudtestamentische Triniteit)(Foto 5) Dit was
voor de latere kerkvaders het onomstotelijk bewijs
dat God zich als de boodschappers in drie identieke gedaanten aan de mens heeft geopenbaard.
Op het ikoon zijn de boodschappers, drie engelen,
symbolisch voor de goddelijke verschijning
van Vader, Zoon en Heilige Geest. (Foto 6)
In 431 vindt in Efese een concilie plaats waar de
Moeder Gods centraal staat, bijeengeroepen door
de zuster van de keizer. Dit naar aanleiding van een
conflict in Constantinopel, waar de Metropoliet
(aartsbisschop) de zuster van de keizer de toegang
tot het Heilige der Heiligen ontzegt, omdat vrouwen in de voetsporen van Eva, belast met de erfzonde, ongewenst zijn in de kerk.
De zuster van de keizer vat dit niet alleen op als
een belediging voor haarzelf en andere vrouwen, maar als een ernstige kwetsing van de
Moeder Gods. Omdat in 325 bij het concilie Nicaea is vastgelegd, dat de eenheid van Vader
en Zoon, is de Moeder van de Zoon, gelijk aan
de Moeder van God. Deze titel, Moeder van
God zal haar in de gehele oosters-orthodoxe
kerk blijven sieren en op ikonen vermeld staan.
5
Foto 5
In de zevende eeuw rukt een nieuwe religie op, de
islam. De aanhangers van de islam proberen land te
veroveren. De diepgelovige christelijke Byzantijnen
vertrouwen volledig op de hulp van God. De Byzantijnse keizer en andere kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders stellen het grote godsvertrouwen niet zo
op prijs. Er moet gevochten worden om het land, en
de religie te verdedigen en niet slechts gebeden in
de hoop dat de redding van Boven komt. Ook zijn
de heren niet gecharmeerd van de grote verering
die de heiligen (de ikonen) ten deel valt ten koste
van henzelf.
HET ICONOCLASME,
DE BEELDENSTORM
Foto 6
Foto 7
Foto 8
Het klimaat is rijp voor afkeuring van het beeld en
het iconoclasme (beeldenstorm, Gr. Klao=breken) is
in 726 een feit. De ikoon van Christus boven de poort
van het Grote Paleis in Constantinopel verdwijnt
onder de beeldenstormers. Verering van het beeld
wordt verboden op grond van het tweede gebod van
de Tien Geboden: het verbod op vervaardigen van
beelden. Bovendien heeft nog nooit iemand God
gezien, hoe kun je dan een beeld van Hem maken.
Een sterk argument voor de ikonenverering is de
legende dat Christus zelf Zijn gelaat op een doek
heeft geschonken aan de zieke koning Abgar van
Edessa., die bij het aanschouwen van het Ware
Gelaat terstond genas. Koning Abgar stuurde zijn
schilder Ananias naar Christus om een portret van
hem te maken. Toen Christus hem zag, liet hij een
vochtige doek brengen, waarin Hij een afdruk van
zijn gelaat achterliet. Hieruit is de ikoon van het
Niet door Mensenhanden geschapen Beeld van
Onze Heer Jezus Christus op Doek ontstaan, kortweg het Mandylion, niet door handen gemaakt,
genoemd. Ook wel Christus met de natte baard
genoemd, de baard loopt in twee punten uit. (Foto 7)
Ook de Moeder Gods heeft haar portret zelf aan de
mensen geschonken. Zij poseert voor de evangelist
Lucas, die van haar de eerste ikoon ‘schrijft’. (Foto
9) Niet verwonderlijk, hij heeft veel over haar geschreven en in zijn teksten een beeld van haar geschilderd. Tot op heden worden de ikonenschilders in de
voetsporen van Lucas ‘ikonenschrijvers’genoemd.
De ikonenstrijd heeft met een onderbreking van
787 tot 810 geduurd tot 843. In 787 werd opnieuw in Nicaea
een concilie gehouden, waar buiten de geloofsbelijdenis ook
criteria voor de beeldenverering werden vastgelegd. De strijd
laaide in 810 weer op maar werd uiteindelijk ten gunste van de
ikonenvereerders in 843 beslecht.
De Byzantijnse keizerin Theodora brengt als eerste de ikoon
van de Moeder Gods Hodegetria,( Gr. Zij die de weg wijst)
naar het altaar van de Heilige Sophia-kerk in Constantinopel
en herstelt hiermee de beeldentraditie. (Foto 8) In de absis van
de kerk wordt het mozaïek van de tronende Moeder Gods, dat
tijdens het iconoclasme was vervangen door een kruis, weer
aangebracht. Deze Moeder Gods- ikoon in de absis wordt het
voorbeeld voor alle kerken, die hierna gebouwd zullen worden.
Ook de ikoon van Christus Pantokrator in de koepel zal een
vast gegeven worden in elke orthodoxe kerk. (Foto 10)
Foto 9
Nr. 18 • Najaar 2014
Contactorgaan van de Vereniging ‘Vrienden van het Ikonenmuseum Kampen’
Redactie
Ina Kragten, [email protected]
Aly Brug, [email protected]
Alfred Koetsier, [email protected]
Cees Sanders (eindredacteur),
[email protected]
Aan deze editie van de Nieuwsbrief
werkten mee: Ina Kragten, Aly Brug,
Alfred Koetsier, Cees Sanders en Harry
van Biessum.
Fotografie: Aly Brug, Ina Krachten.
Eén en ander heeft toch geleid tot Het Oosters schisma of
Grote schisma. In 1054 heeft de definitieve scheiding tussen de
westerse, Roomse of Latijnse, katholieke christelijke kerk en de
oosterse Byzantijnse of Griekse orthodoxe kerk plaats gevonden. Een van de wezenlijke oorzaken was het conflict rond de
beeldenverering.
Drs. Ina Kragten-Belt
(wordt vervolgd)
nieuwsbrief
Colofon
De Nieuwsbrief is het contactorgaan
van de Vereniging ‘Vrienden van het
Ikonenmuseum’ te Kampen en verschijnt
minimaal tweemaal per jaar. Leden,
donateurs en sponsors ontvangen de
Nieuwsbrief gratis en hebben gratis
toegang tot het Ikonenmuseum.
Foto 10
Mededelingen
Expositie ‘Wonder van de Geboorte’
Op zaterdag 18 oktober 2014 vindt de opening plaats van een nieuwe expositie in het Ikonenmuseum Kampen. Het thema van de tentoonstelling is: ‘Wonder van de Geboorte’.
Deze tentoonstelling toont Russische en Griekse ikonen die op een of andere manier verband
houden met de geboorte van nieuw leven en verwante thema’s, zoals conceptie, zwangerschap, bevalling en zorg voor het jonge kind. Mensen hebben door de eeuwen heen keer op
keer dit als een groot wonder ervaren en daarbij bijstand gezocht bij een hogere macht dan
zichzelf. De expositie wordt geopend om 13.30 uur door mevrouw drs. Marie-Thérèse ter
Haar. Zij is Ruslanddeskundige en verbonden aan de Empirique Academie te Arnhem.
Een Vriend voor een Vriend
We zien als ‘Vereniging Vrienden van het ikonenmuseum’ meer leden afscheid nemen dan er
bij komen. Dat is een probleem. U bent lid van de Vereniging omdat de unieke collectie van
het museum u aan het hart gaat. Wilt u ons helpen het aantal leden te vergroten?
Als u een nieuw lid bij ons aanmeldt, krijgen zowel u als het nieuwe lid een geschenk. U kunt
beiden kiezen uit een aantal boeken over ikonen of voor een CD, uit de museumwinkel.
Mogen we op uw medewerking rekenen? U meldt ons de naam van een nieuw lid en wij
zorgen voor de geschenken.
Tineke Bouma, [email protected]. Cees Sanders, [email protected]
Activiteiten
In februari 2015 zal de tentoonstelling van World Press Photo Kampen in het ikonenmuseum
worden gehouden. Gedurende dit evenement, dat vorig jaar 5000 bezoekers trok in een
maand tijd, zal het museum ook op zondag en maandag geopend zijn.
Er zijn weer een aantal inloopconcerten van het Kamper Byzantijns Kozakkenkoor gepland
in het atrium van het museum. In 2014 zal dat zijn op 25 oktober en 20 december. In 2015
op 7 februari en 4 april.
Redactieadres
Per e-mail: [email protected] .
Per post: Burgwal 25, 8261 EN Kampen
of p/a: Ikonenmuseum Nieuwsbrief,
Buiten Nieuwstraat 2, 8261 AV Kampen.
Lidmaatschap van de Vereniging
Opgave lidmaatschap via bovengenoemde
correspondentieadressen en via de
website www.ikonenmuseumkampen.nl.
Telefoonnummers: 0382303775 en
0383858483. Enkel lidmaatschap
minimaal € 30 of dubbel lidmaatschap
minimaal € 40 per kalenderjaar.
IBAN: NL23INGB0664126693
t.n.v. de Vereniging.
De bijdrage/contributie is aftrekbaar van
de belasting.
Openingstijden van het Ikonenmuseum
Dinsdag- en woensdagmiddag van 13.00
– 17.00 uur en op donderdag, vrijdag en
zaterdag van 10.00 – 17.00 uur.
Groepsbezoek en rondleidingen op
afspraak. Telefoon 038-3858483.
Adres van het Ikonenmuseum
Buiten Nieuwstraat 2
8261 AV Kampen
038-3858483
[email protected]
www.ikonenmuseumkampen.nl
Ontwerp en drukwerkbegeleiding Studio-88 • Voorstraat 88 • Kampen • www.studio-88.nl
Ikonen, een geschiedenis deel 2.
Pokrov van de Moeder Gods
1
4
Het Sint Catharinaklooster
verdedigingsmuur. Deze muur, 1.65m dik en ongeveer 12-15m hoog, is
aan de buitenzijde opgetrokken uit vierkante granietblokken, voorzien
van schietgaten, kantelen en een borstwering, de binnenzijde bestaat
uit gemetselde ruwe steen.
Het is een verzameling van kapellen, steegjes, trappen, terrassen,
bakkerijen, kelders, de Mariabron en de cisternen, kortom een echt
kloosterstadje.
Een beknopte geschiedenis van een Grieks-orthodox
klooster, gelegen in Hejaz (vroeger bekend als Midian) aan
de voet van de 2641m hoge berg Sinaï (tegenwoordig Gebel
Musa of Mozesberg genoemd), waar Mozes de geboden
ontving.
In de tweede eeuw werden christelijke kluizenaars, levend in
Egypte en de Sinaï, vervolgd door de soldaten van de Romeinse
keizers, die hen beroofden en vermoordden. De kluizenaars
zochten een veilig heenkomen in de rotskloven en stenen hutten.
Zij verenigden zich en kozen een ‘vader’ uit hun midden, het prille
begin van een kloostergemeenschap.
Een Spaanse non Etheria bezocht omstreeks 400 de Mozesberg,
zij trof een christelijke samenleving aan. Op de plaats van het
brandende braambos stond een soort kerk, met rondom een tuin
met cellen voor de monniken. Zij beschreef dit in Peregrinatio ad
loca sancta.
In de zesde eeuw reisde een delegatie van Sinaï monniken naar
Constantinopel, en verzochten de keizer Justinianus I om een versterkt klooster te bouwen, ten einde hen te beschermen tegen de
voortdurende aanvallen. Tussen 548 en 565 werd een klooster gebouwd, rondom de toren en het kerkje, dat de moeder van keizer
Konstantijn, tijdens een pelgrimstocht naar het Heilige Land op
de plek van het brandende braambos had laten bouwen.
Kerk en klooster waren gewijd aan de Moeder Gods. In de narthex
(voorportaal) van de kerk bevindt zich een ikoon van de Heilige
Maria, volgens kenners misschien de oudste in de wereld. Het
meest heilige deel van het klooster is de kapel, markerend de
plaats van het braambos, waar God sprak tot Mozes.
De keizer huisvest hier ongeveer twee honderd families, afkomstig uit Alexandrië en Anatolië, om de monniken te beschermen,
akkers aan te leggen en werkzaamheden voor de kloostergemeenschap te verrichten. Deze bedoeïenen (Arabisch: zij die in
het open veld leven, de woestijn), bekeerd in de zevende eeuw tot
de Islam, beschouwen zich heden ten dage afstammelingen van
deze families. Zij voelen zich nauw verbonden met het klooster,
waar zij werken en dagelijks deelnemen aan de activiteiten, niet
in de laatste plaats omdat zij altijd met respect door het klooster
zijn bejegend. Het zijn gastvrije, vredelievende en gecultiveerde
mensen. Zij beschouwen het klooster en de aartsbisschop als de
bestuurlijke en rechterlijke macht van hun stam.
In de zevende eeuw kwam het klooster in ernstig gevaar door de
Islamitische troepen, die de Sinaï bezetten. De monniken vroegen de profeet Mohammed om bescherming. Zij ontvingen een
document, getekend door de profeet, waarin hij bescherming beloofde, zo bleef het iconoclasme (Gr.: eikoon: beeld, klaoo: breken)
hen bespaard. De monniken geloven, dat zonder deze brief van immuniteit, het klooster niet had kunnen overleven.
Het document (echt of niet echt) bevindt zich in de kloosterbibliotheek.
In 1106 kwam er binnen de kloostermuren een moskee met minaret,
voor de moslimpelgrims en de Islamitische families, die hier werkten.
2
Sinds de tijd van Justinianus I is het een autokefaal (Gr.: zelfhoofdig)
episcopaat. De orde van de Sinaï is erkend als onafhankelijk van
keizers, kerken en staten, ook de VS en de UNESCO hebben zich
hier bij aangesloten. Slechts Grieken en Cyprioten kunnen toetreden tot de orde. De aartsbisschop van het Catharinaklooster is
tevens abt, en in die hoedanigheid hoofd van de orde, de priesters
en de monniken.
De vernoeming van het
klooster naar de heilige
Catharina, na Maria een
van de meest geliefde vrouwelijke heiligen,dateertvan
ongeveer 1000, toen haar
relieken in de kerk van het
klooster werden bijgezet.
Ze zouden door een monnik op de hoogste berg de
Gebel Katarina zijn gevonden. Volgens de legende
werd Dorothea geboren in
294 in Alexandrië, en na
haar bekering tot het
Christendom Catharina
gedoopt, ze stierf rond
307 de marteldood.
In de absis van de basilika bevindt zich een mozaïek, de Transfiguratie
op de berg Tabor: Christus in het midden, Mozes met opgeheven rechterhand en Elias, aan weerszijden van Hem, aan zijn voeten knielen
Johannes, Petrus en Jacobus. Taferelen uit de geschiedenis van Mozes,
het uitdoen van zijn sandalen bij het brandende braambos en het in
ontvangst nemen van de opgerolde handschriften, de Tafels der Wet.
Mozaïk der Verheerlijking (Transfiguratie)
De kloosterbibliotheek, slechts overtroffen door de Vaticaanse
bibliotheek, beschikt over een groot aantal waardevolle Griekse,
Syrische, Palestijnse, Slavische en Armeense manuscripten.
De waardevolste stukken zijn: de Codex Syriaticus (5e eeuw)
bevattende de oudste Bijbeltekst, de Codex Arabicus en tot 1865
de Codex Sinaiticus (4e eeuw), het meest volledige, kostbaarste
perkamenten manuscript van de Bijbel, helaas grotendeels
verwoest. Het overgebleven deel is in 1933 gekocht door het Brits
Museum.
Op een wonderbaarlijke wijze, vanaf de vroeg Christelijke tijd
hebben, onafgebroken gedurende zeventien eeuwen, gebed en
geestelijke toewijding op de Sinaï bestaan. Het Sint Catharinaklooster op de Sinaï, is een heilige plaats voor het Christendom,
de Joden en de Islam, en het klooster is UNESCO-werelderfgoed.
Dronten, september 2014
Ina Kragten
Literatuur
• Chadwic Owen, Verbeeld Geloof, ‘Een geschiedenis van het
Christendom’, (Baarn 1996)
• Cross Mary, Egypte, (Cairo 1994)
• Onasch Konrad, Schnieper Annemarie., Iconen,
‘Fascinatie & Werkelijkheid’, (Kampen 2005)
• Strelocke Hans, Egypte, ‘Geschiedenis, kunst en kultuur in het
Nijldal’, (6e druk, de Bilt 1993)
• Temple Richard, Icons, ‘Divine Beauty’, (Londen 2004)
• www.sinaimonastery.com
• www.symandron.com
Heilige Catharina, 18e eeuw
De dagindeling van
dit
Grieks-orthodoxe
klooster verloopt volgens
de regels van de heilige
Basilius de Grote (329379). Deze geleerde was
Symandra
kerkvader en een van de drie
hiërarchen (Gr.: hogepriester). Zijn kloosterregels zijn van grote
invloed geweest op het toenmalige en het latere kloosterleven.
‘s Morgens om vier uur luidt de klok en geeft evenveel slagen
als de jaren die Christus heeft geleefd. Daarna roept de houten
symandra, dit is een plank waarop met een houten hamer wordt
geslagen, op tot de godsdienstoefening. Tot het middaggebed
om drie uur, heeft ieder zijn vaste taak in de werkplaats, tuin en
bibliotheek. In de veertiende eeuw mocht in bezet Islamitisch gebied geen klok meer luiden, alleen een symandra mocht worden
gebruikt. Misschien was het Catharinaklooster van dit verbod
gevrijwaard door de brief van de profeet.
Het kloostercomplex meet 84m x 74 m aan de binnenzijde van de
In de ikonengalerij, worden enkele van de 2000 ikonen tentoongesteld, een compendium van de ikonenkunst van de 6e eeuw tot
de huidige tijd. De meeste ikonen zijn gemaakt door monniken uit
deze regio, andere zijn geschonken door de pelgrims. Ikonen hangen aan de ikonostase, andere worden gebruikt voor de liturgie.
De ikoon voor de betreffende feestdag staat op het proskynetarion
(Gr.: proskynesis: voetval, verering op de knieën) een lezenaar in het
middenschip. Er hangen ook zogenaamde kalender-ikonen, voor
iedere dag een. Voor de heilige van die dag brandt een kaars.
Foto’s
• Konrad Onasch, Annemarie Schnieper, Iconen,
(Kampen 2005) p.18,19,241
• Hans Strelocke, Egypte, (6e druk, de Bilt 1993) XXXI, XXXII
• www.symandron.com
Ikoon van de maand
Blije mensen, applaus, toespraken en
bloemen bij de opening van de ikonenexpositie ‘Geschilderd met hart en ziel’
van ikonenschilderes Jansje Aaltink op 12
april 2014.
Al jaren schildert Aaltink ikonen in de
traditionele stijl van Novgorod. Omdat
zij als vrijwilliger verbonden is aan het
Ikonenmuseum te Kampen had het museum twee zalen ingeruimd voor haar
werk, wat uitzonderlijk mag heten. Het betrof hier een bijzondere expositie omdat Christus en de Samaritaanse vrouw
de ikonen te koop waren. Voor bezoekers
met een bescheiden beurs een goede gelegenheid om in het bezit te komen
van een geschilderd ikoon. Door de jaren heen heeft Jansje Aaltink zich door
studie en retraites in binnen- en buitenland, ontwikkeld tot een schilderes van
naam. Dankzij echtgenoot Johan, die veel huishoudelijke taken vervult, kan
Jansje productief zijn.
Ds. Ad van Noord, predikant te Kampen en nauw betrokken bij het museum
memoreerde in zijn openingswoord de groeiende belangstelling voor ikonen
tegenover de gestage leegloop van de kerken. Ontroerend was zijn persoonlijke woord voor de schilderes: ‘Wat mij raakte was de centrale plaats die Jezus Christus bij haar, in haar leven heeft en de oprechte, eenvoudige manier
waarop Jansje daarover spreekt. Jansje kan geweldig schilderen, daarover geen
misverstand. Maar wat haar werk vooral zo bijzonder maakt, is de band die zij
heeft met de Schrift en met het geloof dat in haar leven zo centraal staat. De
dankbare verwondering om Gods ‘ja’, ook naar haar leven is ten diepste het
motief voor haar werk. Hier schrijft, of schildert een gedreven vrouw ‘met hart
en ziel’ haar ikonen als diepste verkondiging.’ De spreker noemde afsluitend
deze expositie een topmoment in de geschiedenis van het museum.
De meeste ikonen
waarop de Pokrov
van de Moeder Gods
is afgebeeld, tonen
een combinatie van
twee wonderbaarlijke
gebeurtenissen
die
volgens de overlevering beide in Constantinopel zouden hebben
plaatsgevonden. Het
eerste verhaal betreft
de verschijning van de
Moeder Gods aan Andreas Salos, de kluize- Pokrov van de Moeder Gods.
naar en “nar om Christus’Rusland, 16e eeuw.
wil”. Op deze ikoon staat
de uitgemergelde en in een eenvoudig kleed gehulde
Andreas met zijn leerling Epiphanos rechts van het
midden in het onderste deel van de ikoon afgebeeld.
Andreas wijst naar boven, naar de Moeder Gods, die
in het bovenste deel is afgebeeld. De Moeder Gods
houdt haar sluier beschermend (“pokrov” betekent bescherming) en biddend op voor de gehele Kerk, gesymboliseerd door het grote kerkgebouw in de achtergrond.
Achter de Moeder Gods volgt een stoet heiligen, onder
wie Johannes de Voorloper, de apostelen Johannes, Petrus en Paulus en de drie Hiërarchen Basileios de Grote,
Johannes Chrysostomos en Gregorios de Theoloog.
Het gebed van de Moeder Gods richt zich op Christus, die in de hoek linksboven is afgebeeld. Volgens de
legende zou de Moeder Gods elke vrijdag verschijnen
en zo werd het wonder ook wel het “gewoontewonder”
genoemd.
In het onderste deel van de ikoon is de hymnendichter Romanos Melodos, diaken in de Blachernenkerk
in Constantinopel, afgebeeld. Hij moest tijdens de
Kerstliturgie zingen voor het keizerlijk paar, maar was
niet gezegend met een fraaie stem. Na bezoek van de
Moeder Gods in een droom (rechtsonder) waarbij de
Moeder Gods hem tekst en muziek in de mond stopt,
kon Romanos zeer fraai zingen. Zo is hij de dichter
geworden van het beroemde Kerstkondakion en vele
andere hymnen ter ere van de Moeder Gods. Hij staat
centraal afgebeeld, zingend voor keizerin Theodora en
haar gemaal Leo VI de Wijze (links).
De wonderbaarlijke verschijning van de Moeder Gods
aan Andreas in de Blachernenkerk en het wonder van
Romanos de Zoete Zanger werden vanaf de twaalfde
eeuw op dezelfde dag gevierd en daarom op ikonen
samengevoegd tot één voorstelling. Het feest van de
Moeder Gods Pokrov en Romanos Melodos wordt op
1 oktober gevierd.
Na het aansteken van vier kaar-sen was de expositie geopend en maakten de
vele genodigden een tocht langs de 76 ikonen. Door de stijlvolle tinten blauw,
die expositie-commissie als achtergrond op de wanden had gekozen, werden
de ruimten een beetje ‘heilig’. Blikvanger was het dubbelzijdig kruis met aan
de voorzijde de gekruisigde Christus, aan de achterzijde het passiegebeuren.
Trokken de bezoekers langs de ikonen of trok de bijbel voorbij de bezoekers?
De Moeder Gods in vele afbeeldingen, de apostelen, de twaalf feestdagen
ikonen waarin Christus tot ons ‘spreekt’. Prachtig was de ikoon met Johannes en
Prochorus, de ikoon met Christus en de Samaritaanse vrouw raakte diep.
Aan het eind van de openingsdag hadden acht ikonen een ander onderdak
gevonden, daarmee kregen acht onderkomens meerwaarde.
Wat overbleef na het afsluiten van de expositie op 30 augustus was het waardevolle reactieboek. Soms schreven bezoekers kort en krachtig: ‘Een levenswerk
om trots op te zijn’, soms uitgebreider: ‘Prachtige techniek van schilderen.
Zoveel verstilling in deze hectische tijd.’ Diep spiritueel was de reactie: ‘Het verhalende heeft me zeer getroffen. Voor mij is het een bedevaartreis geweest…’
Communicatie
Om u snel te kunnen bereiken, willen we graag uw email adres
kennen.Wilt u dit doorgeven aan Tineke Bouma: [email protected]
Facebook & Twitter
Het Ikonenmuseum laat geen gelegenheid onbenut om nog meer
aandacht te vestigen op de prachtige collectie en tentoonstellingen. Daarom maken we sinds kort ook gebruik van Twitter en
Facebook. Wilt u ons meer volgers en bekendheid geven, zoek
ons dan op en volg ons.
Aly Brug
E-mailadres Jansje Aaltink: [email protected]
(Eerder verschenen in Christelijk Weekblad)
U vindt ons bij Twitter op @Ikonenmuseum,
Moeder Gods met de heiligen
Petrus 7e eeuw
Theodorus en Georgius, 6e eeuw
Geschilderd met hart en ziel
Bij Facebook zoekt u naar Ikonenmuseum Kampen.
3