Excursiegids KSH Marokko reis Zaterdag 13 september 2014 tm zaterdag 20 september 2014 Beste Marokko reiziger: In deze excursiegids vind je het dagprogramma voor de Marokko reis. Hierin staat beschreven wat we de komende dagen allemaal gaan doen. Ook vind je achtergrondinformatie over de plekken die we bezoeken. Als je elke ochtend het dagprogramma en de achtergrondinformatie doorleest, weet je meteen wat je die dag allemaal kan verwachten. Het zal een mooie reis worden waarin we veel gaan zien en beleven in Marokko. Natuurlijk staan er ook vragen in dit boekje en wij verwachten van jullie dat je die maakt. Tijdens de reis zullen we dagelijks een aantal momenten gebruiken om deze vragen ‘klassikaal’ te bespreken, bijvoorbeeld tijdens een lange busrit. Immers, we zijn op een reis waarin jullie ook wat gaan leren! ﺃأﺗﻣﻧﻰ ﻟﻙك ﺭرﺣﻠﺔ ﻣﻭوﻓﻘﺔ 2 KSH Marokko reis 2014 Dagprogramma in het kort: Dag 1: Zaterdag 13 september, vlucht van Amsterdam naar Marrakech, daarna met de bus door naar – Rabat -‐ Verzamelen om 4.30 uur bij de incheckbalie. Vergeet je paspoort niet! -‐ We landen om 09.35 uur in Marrakech. -‐ Na aankomst rijden we meteen door naar de hoofdstad van Marokko: Rabat -‐ ’s Avonds maken we een wandeling door de stad en eten we in het centrum van Rabat. Dag 2: Zondag 14 september, Rabat – Meknes -‐ Fes -‐ Bezoek aan het mausoleum van Koning Hassan II in Rabat. -‐ Ontdekken het centrale plein en de overdekte Souk van koningsstad Meknes. -‐ Bezoek aan het mausoleum van Sultan Moulay Ismail. -‐ Aankomst bij hotel aan de rand van de medina in Fes Dag 3: Maandag 15 september, Fes -‐ Midelt -‐ Wandeling door de oude Arabische medina van Fes met een Marokkaanse gids. -‐ Via de bergen van de midden Atlas reizen we naar het plaatsje Midelt aan de voet van de hoge atlas. Onderweg gaan we picknicken in de bergen met paarden, apen en ezels als gezelschap. Dag 4: Dinsdag 16 september, Midelt – Erg Chebbi Merzouga -‐ Mooie rit over de hoge Atlas naar het droge Marokko. -‐ Onderweg lunchen we in een oase midden in de woestijn tussen de palmbomen. -‐ Eind van de middag rijden we op een kameel naar onze overnachtingsplek in de woestijn. Dag 5: Woensdag 17 september, Erg Chebbi – Dades kloof. -‐ Mooie rit door kleine oase dorpen terug richting de Hoge Atlas. Onderweg stoppen we in kleine dorpjes en eventueel bij nomaden. -‐ Onderweg bezoeken we een bedrijf dat fossielen bewerkt. -‐ Het laatste stuk rijden we door de spectaculaire Dades kloof naar ons hotel. Dag 6: Donderdag 18 september, Dades – Ait ben Haddou -‐ In de ochtend wandelen we met een Marokkaanse gids door de Dades kloof. Een pittige tocht door een schitterend landschap! -‐ Langs de rivier de ‘Dades’ rijden we richting het Kashbacomplex van Ait-‐ben-‐Haddou. Dag 7: Vrijdag 19 september, Ait ben Haddou -‐ Marrakech -‐ Op weg naar Marrakech bezoeken we de filmstudio’s van Ouarzazate. -‐ ’s middags rijden we over de hoogste bergpas van Noord-‐Afrika naar Marrakech. -‐ ’s Avonds brengen we een bezoek aan het ‘djema el fna plein’ vol met slangenbezweerders, verhalenvertellers en muzikanten. Dag 8: Zaterdag 20 september, Marrakech – Amsterdam -‐ Om 7.30 uur rijden we naar het vliegveld van Marrakech. De vlucht vertrekt om 10.10 uur en je komt om 14.55 uur aan op schiphol. 3 KSH Marokko reis 2014 Overnachtingsplekken: Zaterdag 13 september , Rabat: 1 nacht Hotel Darna 24, Avenue Laalou, Rabat Medina. Tel: 0537734705 http://www.hoteldarna.ma Zondag 14 september, FES: 1 nacht Hotel Bab Boujloud 49, place ISCESCO kasbat Fès http://www.hotelbabboujloud.com Maandag 15 september, MIDELT: 1 nacht Hotel Kasbah Asmaa Route d'Er Rachidia Midelt Midelt, Marokko Telefoon 00212 535 58 04 05 http://www.travelzest.com/en/default/property/index/id/176/search/1/ Dinsdag 16 september, ERG-‐CHEBBI (woestijn): 1 nacht. We slapen hier in tenten of onder een mooie sterrenhemel! Hotel Palais des Dunes Ksar Tanamouste Merzouga Tel: 00212-‐667748017 http://www.palaisdesdunes.com/morocco Woensdag 17 september,DADES KLOOF: 1 nacht Hôtel du Vieux Château du Dadès At 28 km from Boumalne Dadès Dadès Gorges Telefoon: oo 212 (0) 5 24 83 12 61 http://hotellevieuxchateau.com Donderdag 18 september, AIT-‐BEN-‐HADDOU: 1 nacht Hotel Le kasbah Ait ben Haddou Tel nr: 00212 (0) 5 24890302 Vrijdag 19 september, MARRAKECH: 1 nacht. Hotel Ali Rue Moulay Ismail Marrakech 40008, Marokko http://www.hotel-‐ali.com Telefoon: 212 5 24 44 49 79 4 KSH Marokko reis 2014 Vliegtijden Marokko reis zaterdag 13 september tot zaterdag 20 september 2014 We vliegen met Transavia Heen: Amsterdam – Marrakech Vertrek: zaterdag 13 september om 6.30 uur in de ochtend. Aankomst Marrakech: 9.25 uur. Vluchtnummer HV5751 Terug: Marrakech – Amsterdam Vertrek: zaterdag 20 september om 10.10 uur in de ochtend. Aankomst Schiphol: 14.55 uur. Vluchtnummer HV5752 5 KSH Marokko reis 2014 Opdracht 1: Teken de route die we rijden op deze kaart. 6 KSH Marokko reis 2014 Dag 1: De heenreis naar Marrakech en busrit naar Rabat Als we Marrakech verlaten rijden we door het binnenland richting de Atlantische oceaan. Het laatste stuk rijden we langs de oceaan verder richting Rabat. We bevinden ons hier in het economische en meest ontwikkelde gedeelte van Marokko. Rabat is het politieke centrum van Marokko. In Rabat zit het parlement, de ambassades en heeft de huidige koning Mohamed de 6e (ook wel M6 genaamd) vanzelfsprekend één van zijn paleizen. Rabat is de meest ‘Europese’ stad van Marokko. De opa en de vader van de huidige koning liggen hier in een mausoleum. Als we Rabat verlaten zie je aan de andere kant van de rivier de stad Salé. Deze stad was tijdens de gouden eeuw een berucht piraten bolwerk. De rit duurt ongeveer vier uur en je zal zo eind van de middag aankomen. Ter voorbereiding, wat basisinformatie: Probeer deze vragen op de heenweg in het vliegtuig te beantwoorden. Dat kun je samen met je reisgenoten doen. Sommige antwoorden weet je vast wel. Je kunt de antwoorden ook vinden in een reisgids of je vraagt het gewoon aan iemand in het vliegtuig. Op dag één overnachten we in een goed hotel in het centrum van Casablanca. -‐ Hoeveel inwoners heeft Marokko? -‐ Wat is de hoofdstad van Marokko? -‐ In Marokko wonen verschillende volkeren, welke? -‐ Welke bestuursvorm heeft Marokko? -‐ Welke talen worden in Marokko gesproken? -‐ Hieronder zie je de vlag van Marokko. Je zult deze vlag de komende dagen veel zien. Wat betekenen de kleuren en symbolen van de Marokkaanse vlag? Vlag Marokko (rood, met groende ster) -‐ Van welk land was Marokko lange tijd een kolonie? -‐ Wat zijn de vier koningssteden van Marokko? 7 KSH Marokko reis 2014 Dag 2: Op weg naar Fes bezoeken we het mausoleum van Hassan II en koningsstad Meknes. Afstand: Rabat – Fes, 200 km Duur: Ongeveer 3.5 uur rijden Eten: Lunch onderweg. Diner: ’s Avonds in Fes. Het mausoleum van koning Hassan II: -‐ Welke periode heerste koning Hassan II over Marokko? -‐ Naast de tombe van Hassan II zie je nog twee tombes. Welke personen liggen hierin? -‐ Buiten het mausoleum zie je een grote hoeveelheid pilaren, waar dienden deze pilaren oorspronkelijk voor? Erewacht voor het Mausoleum Meknes: Nadat we het mausoleum hebben bekeken rijden we landinwaarts richting de kleinste koningsstad van Marokko: Meknes. Marokko heeft vier koningssteden. Dit zijn steden die door vroegere sultans van Marokko werden uitgeroepen tot hoofdstad van hun rijk. Meknes is de kleinste van de vier koningssteden. De andere drie koningssteden zijn: Rabat, Fes en Marrakech. -‐ Welke sultan riep Meknes uit tot zijn hoofdstad en in welke periode heerste hij over Marokko? 8 KSH Marokko reis 2014 -‐ Hoe heet de door deze sultan gebouwde toegangspoort tot Meknes? -‐ Links van het centrale plein in Meknes ligt een overdekte Markt (souk). Loop eens rustig door deze markt en noem drie typisch Marokkaanse producten die daar verkocht worden. We overnachten in een eenvoudig hotel vlakbij de ingang van de medina (= oude Arabische stad). Dag 3: Wandeling door de medina van Fes en busrit door de midden Atlas naar Midelt Afstand: Fes – Midelt, ongeveer 230 km Duur: 5 uur, inclusief stops Eten: Lunch, picknicken. Lunch kopen in Fes. Diner: Hotel Midelt. Fes werd in het jaar 807 door Idriss II gesticht. Het is de tweede koningsstad die we bezoeken. Fes is het religieuze en intellectuele hart van Marokko. De medina van Fes is de grootste van de gehele islamitische wereld en staat op de wereld erfgoed lijst van Unesco. In de medina wonen ruim vierhonderd duizend mensen. Deze medina is een wereld op zichzelf en een wirwar van duizenden straatjes, marktkramen en ambachtlieden. Binnen de muren van de medina is geen ruimte voor auto’s. Het vervoer van mensen en producten gaat dus te voet of per ezel. Tijdens ons bezoek aan de medina zal onze Marokkaanse gids Ali ons rondleiden en veel vertellen over deze bijzondere plek! Het is net of je een paar honderd jaar terug gaat in de tijd. -‐ Wat betekent Fes? -‐ Fes bestaat eigenlijk uit drie delen, welke drie delen? -‐ De medina is verdeeld in verschillende wijken, welke vijf voorzieningen heeft elke wijk? -‐ Noem drie materiële kenmerken van de islam die je gedurende de wandeling ziet: -‐ Welke tekenen van modernisering zie je in de medina? -‐ Wat is een Madrassa? 9 KSH Marokko reis 2014 -‐ De architectuur van de medina is typerend voor de islamitische wereld. Welke kenmerken van de islam zie je terug in de gebouwen van de medina? Na ons bezoek aan de medina rijden we via Ifrane over de midden Atlas richting Midelt. We verlaten de drukke en dichtbevolkte kuststrook en komen in een ‘heel ander’ Marokko. Dit rurale berggebied is bekend door de cederbomen en de vruchtbare laagvlakten waar veel groente en fruit wordt verbouwd. Met een beetje geluk zien we onderweg apen. -‐ Welke bevolkingsgroep woont vooral in de bergen van de midden Atlas? -‐ We rijden door een vruchtbare streek van Marokko. Rijden we aan de loef-‐ of aan de lijzijde van de Midden Atlas en hoe kun je dat zien? -‐ Ifrane is een door de Fransen gebouwd ski-‐dorp. Hoe kun je dat zien? Na een mooie busrit overnachten we in Midelt in een goed hotel met grote kamers en een zwembad! We krijgen hier allemaal een Marokkaans drie gangen diner. 10 KSH Marokko reis 2014 Dag 4: Van Midelt over de Hoge Atlas naar de woestijn ‘Erg-‐chebbi’ Afstand: Midelt – Erg Chebbi, ongeveer 280 km Duur: uurtje of 6 Eten: Lunch, onderweg. Diner: ‘s avonds in de woestijn. De hoge Atlas is het hoogste en ruigste gebergte van Marokko. De Toubkal is met 4060 meter niet alleen de hoogste berg van Marokko, maar van heel Noord-‐Afrika. Het Atlas gebergte is net als de Alpen ontstaan door de botsing van de Euraziatische plaat tegen de Afrikaanse plaat. De Atlas is een jong gebergte, dit kun je zien aan de steile hellingen en diepe dalen. Na het plaatsje ‘Rich’ zie je aan de linkerkant een zandpad de dorre kale hellingen op slingeren. Deze weg leidde naar de geheime gevangenis van de vorige koning. Onderweg bezoeken we één van de waterbronnen. De waterbronnen zijn van levensbelang in dit kurkdroge gebied. We overnachten op een prachtige plek in de zandduinen van Erg Chebbi. Dit is de zandwoestijn vlakbij de grens met Algerije. Met een beetje mazzel kun je de woestijn beleven vanaf de rug van een kameel... -‐ De bus zal onderweg stoppen bij ‘tunnel du legionnaire’. Deze tunnel is net zoals een groot gedeelte van de wegen in het zuiden van Marokko aangelegd door het vreemdelingenlegioen. In welke periode is deze tunnel aangelegd? (Zie bijlage 2) -‐ Onder welke nationaliteit werkte het vreemdelingenlegioen? -‐ Wie zaten er in dit legioen? Na het strekken van de benen bij de ‘tunnel du legionnaire’ rijden we via de ‘Ziz-‐vallei’ aan de lijzijde van de hoge Atlas naar beneden. De rivier de Ziz slingert als een groen lint van palmbomen door het kale landschap. Een goed voorbeeld van een rivieroase. Onderweg rijden we langs een aantal waterbronnen. Deze bronnen noemt men in de Aardrijkskunde: ‘Artesische bronnen’ -‐ Bestudeer figuur 1 en bekijk de waterbron eens goed als je er omheen loopt. Beschrijf hoe het water in deze droge streek aan de oppervlakte kan komen? 11 KSH Marokko reis 2014 1. Watervoerende laag 2. Afsluitende laag 3. Regeneratie door neerslag 4. Kunstmatige Artesische bron (boring) 5. Waterpeil 6. Peilbuis 7. Natuurlijke Artesische bron, zoals de Artesische bron bij het museum Figuur 1: Schema van een artesische bron De zandduinen van Erg Chebbi: Erg Chebbi is één van de grootste aaneengesloten zandduin gebieden van Marokko. De duinen zijn tot honderd vijftig meter hoog en verplaatsen zich langzaam door de wind. We overnachten in de duinen en je krijgt hier het echte woestijngevoel. Met een beetje mazzel kunnen we bij aankomst een ritje maken op een kameel. Het gebied is enorm uitgestrekt en het kan er echt doodstil zijn. Bij heldere hemel zie je ’s nachts meer sterren dan je ooit eerder hebt gezien. Let op: Er kan ook een verraderlijke wind staan en dan waan je je in een zandstorm. Omdat Erg Chebbi zo mooi is hebben de toeristen het gebied ook ontdekt. Helemaal alleen zullen we er niet meer zijn. Lees bijlage 3: ‘Zanduinen’: -‐ Hoe ontstaat al het zand in een zandwoestijn eigenlijk? -‐ Wat is een ander woord voor een ‘barchaan’? -‐ Hoe kun je in een woestijn aan de duinen zien wat de overheersende windrichting is? 12 KSH Marokko reis 2014 Dag 5: Erg-‐Chebbi naar de Dades kloof. Afstand: 250 km Duur: 4.5 uur Eten: Lunch onderweg. Diner: in het hotel in Dades. Na onze nacht in de woestijn rijden we door het droge oosten van Marokko terug in de richting van de Hoge Atlas. Onderweg komen we langs veel vindplaatsen van eeuwenoude fossielen. Onderweg stoppen we bij een bedrijf dat deze fossielen bewerkt tot allerlei bruikbare producten en souvenirs. -‐ Wat zijn fossielen en hoe ontstaan ze? -‐ Noem drie soorten fossielen die je in Marokko veel ziet? Aan de oostzijde van de Hoge Atlas liggen een aantal door erosie uitgesleten kloven, waarvan de Todra en de Dades kloof de grootste zijn. We rijden zo’n vijf en twintig kilometer omhoog de Dadeskloof in. Het is een spectaculaire rit en onderweg zie je rare en hele mooie vormen van erosie. De aarde heeft hier een donkerrode kleur en bij zonsondergang is dat erg mysterieus en mooi!. -‐ Beschrijf hoe erosie de Dadeskloof heeft veroorzaakt? -‐ Waarom heeft de aarde hier zo’n rode kleur? De Dadeskloof was van oudsher een van de arme gebieden in Marokko. Veel mensen migreerden naar steden in Marokko of Europa. Met het geld dat de migranten terugstuurden is de regio behoorlijk vooruit gegaan. Later begon men hier ook een aardig centje te verdienen met het toerisme. Ons hotel is daar een goed voorbeeld van. Als je goed om je heen kijkt zie je de vooruitgang. -‐ Noem twee kenmerken die je onderweg ziet waaruit de vooruitgang blijkt? 13 KSH Marokko reis 2014 Dag 6: Ochtend: Wandeling door de Dades kloof, Middag: Naar de kashba stad Ait-‐ben-‐haddou Afstand: 150km. Duur: 3,5 uur Eten: lunch in het hotel in Dades en diner bij het hotel in Ait-‐ben-‐haddou. In het gebied van de Dadeskloof wonen Sedentaire boeren en rondtrekkende nomaden. De boeren met een vaste woonplaats leven vooral van de producten die ze verbouwen in de vruchtbare strook langs de Dades rivier. Hoe verder van de rivier hoe groter het aantal nomaden. De nomaden komen vooral in de zomer vanuit zuidelijkere gebieden naar de vruchtbare rivierdalen. Immers, in het zuiden is het dan te warm en droog voor hun dieren. Met onze aardige gids Mohamed zullen we een pittige wandeling van een uurtje of vier gaan maken. Stevige schoenen met een goed profiel zijn hier wel zo handig! Mocht je door een blessure echt niet mee kunnen wandelen dan kun je rustig een munt-‐theetje drinken bij het hotel. -‐ Kijk tijdens de wandeling eens goed om je heen. Wie werken er vooral op het land? -‐ Noem vijf gewassen die de mensen verbouwen langs de rivier. Je kan het vragen aan Mohamed! -‐ Als we boven op de berg zijn, zie je de Dades rivier met haar bebouwing door het landschap slingeren. Met welke geografische term kun je het type bebouwing benoemen? -‐ Waar kun je aan zien dat het gebied welvarender wordt? -‐ (Als we nomaden tegen komen) Wat voor beesten en hoeveel stuks vee hebben de nomaden in dit gebied gemiddeld? -‐ Hoe komen de nomaden aan eten? -‐ Gaan de kinderen in dit gebied naar school? Na de wandeling krijgen we nog een goede lunch in het hotel en dan vertrekken we naar de oude kashba stad Ait-‐ben-‐haddou. De kashba’s zijn gebouwd met materiaal uit de omgeving en ze hebben dan ook dezelfde rode kleur als het landschap. Op deze manier waren ze minder goed te herkennen voor de vijand. De kashba van Ait-‐ben-‐Haddou is één van de meest gefotografeerde plekken van Marokko. Ook is deze locatie in een aantal films gebruikt als decor (Bijvoorbeeld: De Gladiator). De letterlijke vertaling van Kashba is ‘versterkt huis’. 14 KSH Marokko reis 2014 Het is een soort villa met torenkamers waar vroeger de Caid, het hoofd, van een dorp woonde. We overnachten in een goed hotel met een mooi zwembad en uitzicht op de kashba’s. Dag 7: Ochtend, bezoek aan de filmstudio’s van Ouarzazate. Middag, over de Hoge Atlas naar Marrakech. Afstand: 250 km Duur: 5 uur Eten: Lunch, Op de tizni Ticka pas. Diner: buffet in het hotel in Marrakech. Voor we de bergen in gaan bezoeken we de filmstudio’s van Ouarzazate. Dit zijn de grootste filmstudio’s van Afrika en het uitgestrekte landschap en de goedkope figuranten hebben er voor gezorgd dat hier veel bekende Hollywoodfilms zijn opgenomen. Over de ‘tizni tichka’ pas rijden is een belevenis op zich. Boven in de bergen heb je een supermooi uitzicht over de Hoge Atlas. De hoogste berg van Noord Afrika, de Toubkal, ligt in dit gebied en is 4060 meter hoog. Als je hier ooit nog eens wil gaan wandelen kun je kamperen in de bergen en kun je een ezel huren die je bagage mee draagt. -‐ Noem drie films die in de studio’s van Ouarzazate zijn opgenomen. Marrakech: Marrakech is de vierde koningsstad die we bezoeken tijdens deze reis. Ook deze stad heeft een geheel eigen sfeer en uitstraling. De stad bestaat voornamelijk uit laagbouw met een kenmerkende rode/terracotta kleur. Het centrale punt van de stad Marrakech is het djema-‐ el-‐Fna plein en de Kotoubia Moskee. Het is een doldwaas plein waarop eettentjes, verhalenvertellers, slangenbezweerders, muzikanten en sjacheraars de sfeer bepalen. Naast de typisch Arabische sfeer proef je hier ook een vleugje donker Afrika. De straatjes achter het plein vormen de oude medina/souk waar allerlei traditionele Marokkaanse producten gemaakt en verkocht worden. Het is een avontuur op zich om deze straatjes in te duiken en je 15 KSH Marokko reis 2014 mee te laten slepen in de stroom mensen. Tussen zes en tien uur ’s avonds is het spitsuur op het djema-‐el-‐Fna plein, wat dan verandert in één groot openbaar restaurant. Heb je genoeg van de drukte dan kun je lekker op het dakterras van het hotel gaan zitten en de sfeer van Marrakech over je heen laten komen. Wist je trouwens dat het dakterras en de binnenplaats in een medina het terrein van de vrouw is, daar maken de dames de dienst uit. -‐ Wat zijn de drie raarste acts die je zag op het ‘djema el fna’ plein? -‐ Hoe heet de bekende moskee die aan het plein ligt? -‐ Hoe oud is de stad Marrakech? Slangenbezweerder op het djema el fna plein 16 KSH Marokko reis 2014 Dag 8: Van Marrakech terug naar Amsterdam Om 7.30 uur rijden we naar het vliegveld van Marrakech. De vlucht vertrekt om 10.10 uur en je komt om 14.55 uur aan op Schiphol. Aantekeningen: 17 KSH Marokko reis 2014 Bijlage 2: Het Vreemdelingenlegioen van Frankrijk (Frans: Légion étrangère) is opgericht in 1831 en een elite-‐onderdeel van het Franse leger. Het legioen heeft altijd bestaan uit mannen tussen de leeftijd van 17 en 40 jaar. Alle officieren zijn Frans terwijl de rest van het legioen van allerlei nationaliteiten is. Legionairs kunnen opklimmen tot de rang van majoor. Een legionair tekent aanvankelijk voor vijf jaar. Na drie jaar dienst kan de legionair de Franse nationaliteit krijgen. Een legionair kan toetreden onder een nieuwe identiteit. Hierdoor had het legioen in het verleden de reputatie allerlei criminelen aan te trekken. Iedereen die in zijn leven op een dwaalspoor zat, gezocht crimineel was of honger had naar avontuur kon zich aanmelden voor de zware keuring tot het vreemdelingen legioen. Als je eenmaal door de keuring heen was telde je verleden niet meer en kreeg je als het ware een nieuwe identiteit en daarmee een nieuwe kans. Het vreemdelingenlegioen werd op de gevaarlijkste missies in alle uithoeken van de wereld gestuurd. Natuurlijk zijn daar veel boeken en mooie films over geschreven en gemaakt. . De film ‘Legionnaire’ met Jan-Claude van Damme: 18 KSH Marokko reis 2014 Bijlage 3: Zandduinen Duinen in zandwoestijn planten zich voort! In zandwoestijnen ontstaan bij een constante windrichting zogenaamde barchanen of (sikkelduinen). Dat zijn duinen met de vorm van een maansikkel. Jarenlang onderzoek van duingebieden in het Marokkaanse deel van de Sahara heeft nu meer inzicht opgeleverd over de beweging van de barchanen. De duinen blijken zich als het ware voort te planten. Barchanen bewegen zich tergend langzaam voorwaarts over hun ondergrond. Het gaat zo langzaam dat de processen die aan hun beweging ten grondslag liggen niet goed worden begrepen. Wel is duidelijk dat transport van zandkorrels door de wind, maar ook de luchtstromen zelf, een belangrijke rol spelen. De win blaast de korrels tot een heuvel en aan de ‘achterkant’ van de zandduin in de luwte van de wind vallen de korrels naar beneden. Zo bewegen de duinen zich erg langzaam in een bepaalde richting. Mits er een overheersende windrichting is natuurlijk. Een jarenlange studie van duingebieden in het Marokkaanse deel van de Sahara, in combinatie met het opstellen en toepassen van modellen, heeft nu wat meer duidelijk gemaakt over de beweging van de barchanen/ sikkelduinen. Grote duinen bevatten meer materiaal dan kleine; dat betekent dat, als per tijdseenheid een bepaalde hoeveelheid zand door de wind kan worden verplaatst, een groot duin langzamer voortbeweegt dan een klein duin. Kleine duinen halen dus grotere in. Dat grotere duin slokt daarbij – althans volgens de eerdere aannames – het kleinere duin als het ware op, wordt daardoor nog groter, loopt dus nog langzamer, wordt daardoor nog meer ingehaald door kleinere duinen, etc. Dat zou op den duur leiden tot duinen die zo groot zijn dat ze zich niet meer merkbaar voortbewegen. Barchanen planten zich voort. Dat beeld blijkt nu onjuist. De onderzoekers merkten namelijk dat zowel bij veranderingen van de windrichting als bij het samenkomen van een grote en een kleine barchaan instabiliteit van de barchanen optreedt. Daardoor ontstaan er op het oppervlak van de grote barchaan onregelmatige vormen, die klein zijn t.o.v. van de ‘moederbarchaan’ en zich dus sneller voortbewegen. Wanneer dit gebeurt aan de uiteinden van een barchaan, dan kunnen die uiteinden daardoor loskomen van de grote barchaan, en als (kleine) zelfstandige barchaan verder gaan. Zo ontstaan er telkens nieuwe generaties van kleine barchanen, waardoor voorkomen wordt dat op den duur nog slechts een paar megabarchanen in een zandwoestijn overblijven. Dergelijke megabarchanen (zoals die bij Sidi-‐Aghfinir) zijn dan ook betrekkelijk zeldzaam Bron: www.kennislink.nl 19 KSH Marokko reis 2014 Bijlage 4: De dadelpalm De Dadelpalm: De dadelpalm is de hoofdvegetatie van de Draa. Dadels zijn een belangrijk voedsel en ruil product voor de bewoners. De dadels zijn gedroogd lang houdbaar en erg voedzaam. “de profeet vertrok uit Mekka met slechts dadels en kamelenmelk” aldus de Marokkanen. Tevens is de dadelpalm van essentieel belang voor de landerijen. De hitte (temp boven de 30 graden) is essentieel om de dadels voldoende rijp te krijgen. De dadel heeft wel een grote waterbehoefte en voorziet hierin door een langwerpige en diepe wortel. De economische functie van de dadelpalm beperkt zich niet alleen tot de vruchten. Elke ochtend trekken de vrouwen bij dageraad de oase in om dode palmbladeren te 'oogsten'. Deze worden aan het vee, met name de weinig kieskeurige geiten, gevoerd. De dikke, houtachtige, gedeelten van de enorme bladeren worden gebruikt om de aardewerken broodovens, die in elk huis aanwezig zijn, te verhitten. Op deze wijze speelt de dadelpalm een belangrijke rol in de energievoorziening. De bladeren worden verder benut voor het vlechten van touw, manden, matten en allerlei andere voorwerpen. De stammen van de dadelpalmen worden gebruikt in de huizenbouw (balken, dakgoten). Elk onderdeel van de dadelpalm wordt benut en er gaat niets verloren en verschaft de huishoudens een belangrijke niet-‐monetaire inkomstenbron. Einde 20 KSH Marokko reis 2014 21 KSH Marokko reis 2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
