DKunsten en Erfgoed Arenbergstraat 9, 1000 Brussel Tel. 02 553 68 68 - Fax 02 553 69 69 [email protected] Verslag Datum 17/1/2014 Titel Europeana Vlaanderen Overlegplatform Aanwezig David Coppoolse (Vlaamse Erfgoedbibliotheek) Chris De Loof (KMKG) Johan Delauré (Bibnet) Veronique Despodt (S.M.A.K.) Barbara Dierickx (PACKED) Pascal Ennaert (VKC) Annette Friberg (Europeana) Tinne Jacobs (RWO) Bart Magnus (VTi) Jef Malliet (erfgoedplus.be) Diantha Osseweijer (CAG) Alexandra Pauwels (Stedelijke Musea Mechelen) Sofie Ruysseveldt (ARGOS) Simon Smessaert (departement CJSM) Dieter Suls (Modemuseum Antwerpen) Anne-Marie Ten Dokum (Designmuseum Gent) Pieter-Jan Valgaeren (iMinds/SMIT) Hans van der Linden (agentschap Kunsten en Erfgoed) Mieke Van Doorselaer (MOVe) Valerie Vermassen (Familiekunde Vlaanderen) Agnes Wijers (FotoMuseum Rotterdam) Eva Van Passel (iMinds/SMIT) Jeroen Walterus (FARO) Donald Weber (AMSAB) Bram Wiercx (FARO) Afwezig met kennisgeving Jeroen De Meester (Stedelijke Musea Antwerpen) Jan Dewilde (In Flanders Fields) Sofie Taes (K.U.Leuven) Katrien Thienpont (dept. CJSM) Bruno Vermeeren (VVBAD) Staf Vos (Firmament) Verslaggever Hans van der Linden www.kunstenenerfgoed.be 2 1. Context Deze bijeenkomst van het Europeana Vlaanderen Overlegplatform is bedoeld om de sterktes en zwaktes van het platform in kaart te brengen en op die manier een profiel te definiëren waarin de functionaliteiten van het platform én de relatie ten aanzien van Europeana verduidelijkt worden. Een terugblik op de geschiedenis van het overlegplatform (2008-2013) geeft inzicht in de belangrijkste instrumenten, verwezenlijkingen en aandachtspunten. Annette Friberg licht als Chief Networking Officer bij het Europeana Bureau de intenties van Europeana met het Europeana Network toe. Op basis van deze twee presentaties wordt er via een discussie een aanzet gegeven om de synergie tussen beide instrumenten te bekijken. Hoe kan een structuur zoals het overlegplatform gebruikt worden om de ideeën van het Europeana Network verder uit te dragen én daarin een rol spelen als intermediair die geïnteresseerden in Europeana (cultureel-erfgoedinstellingen en anderen) interactief in betrekt? Dit is de centrale doelstelling van dit overleg 2. Europeana: Network and sustainability Annette Friberg spreekt over de opportuniteiten die netwerken bieden. Als Chief Networking Officer zoekt naar goede netwerken en een manier om deze in te zetten in een groter geheel. Vanuit het standpunt van Europeana zijn er drie types netwerken: 1. Het Europeana network wat intussen uit meer dan 800 mensen bestaat. Deze groep neemt deel aan de AGM, in taskforces, …; 2. Instellingen en organisaties die met organisaties lid van het Europeana Network samenwerken; 3. Organisaties die met Europeana werken maar die geen lid zijn van het Europeana Network. Europeana kan het netwerk der netwerken zijn. De centrale vraag hierbij is hoe Europeana bestaande structuren kan gebruiken om de structuur van het Europeana Network te versterken. Hoe kunnen tools ontwikkeld worden om gebruik te maken van wat er elders in het netwerk gebeurt (op technisch maar ook andere vlakken). En hoe kan Europeana het Europeana Network als platform vormgeven? Het businessplan 2014 van Europeana stelt m.b.t. het Europeana Network volgende doelstellingen: - De actieve participatie moet verhoogd worden; - Er dient een duurzaam netwerkmodel uitgewerkt te worden om de diversiteit van het Europeana Network te bestendigen. Linken naar creatieve industrieën, onderwijs en toerisme zijn hierbij relevant. De werkzaamheden van reeds bestaande netwerken moeten hierbij aansluiten. - De gevolgen van de groei van het Europeana Network moeten in rekening gebracht worden in functie van de operationele, financiële en strategische impact. Dit vertaalt zich in volgende taken: www.vlaanderen.be 3 - De actieve participatie van het Europeana Network in taskforces; In maart zijn er nieuwe verkiezingen voor de Europeana Network Officers; De ontwikkeling van nationale Europeana Network-meetings; Het Europeana Network dient nauw bij de AllezCulture-campagne betrokken te zjin om ervoor te zorgen dat cultuur hoog op de politieke agenda blijft; Het Europeana Network dient actief betrokken te worden via de Europeana Network nieuwsbrief en de AGM (november in Madrid); Europeana V3 richt zich op de verdere ontwikkeling van Europeana als een netwerkorganisatie en connectiviteit naar andere netwerken zoals creatieve industrieën, …. Om dit te realiseren zijn er tal van evenementen gepland die betrekking hebben op verschillende deeldomeinen. In de loop van 2014 zijn er ook vier nationale netwerkbijeenkomsten gepland. De ervaringen van het Europeana Vlaanderen Overlegplatform kunnen hiervoor als inspiratie dienen. Ook het aspect duurzaamheid neemt een belangrijke plaats in in het businessplan 2014. Hiervoor gelden volgende doelstellingen: - Er moeten contacten gelegd worden met de stakeholders in het CEF om de inspanningen rond te krijgen. Het is hierbij de bedoeling dat de middelen ook ter beschikking gesteld worden van aggregatoren. De manier waarop dit zal gebeuren wordt nog bekeken; - Relaties met culturele ministeries zijn belangrijk, maar ook die met toerisme en onderwijs om financiële en strategische steun voor Europeana te verzekeren; - Er dienen eveneens manieren gevonden te worden om het ecosysteem van Europeana te onderhouden door het ontwikkelen van een langetermijnstrategie en plannen voor aanvullende financiering. De taken die Europeana aan de doelstellingen op het vlak van duurzaamheid verbindt, betreffen het uitbouwen van een breed draagvlak via goede relaties met financiële en politieke stakeholders. Ook met culturele ministeries, toerisme, onderwijs en creatieve industrie zijn goede relaties zinvol om de gezamelijke meerwaarde aan te tonen. Ook dient er gezocht te worden naar nieuwe modellen om inhoud te leveren als platform Annette Friberg sluit af met enkele open vragen: Wat is de rol van nationale netwerk meetings? Denemarken en Vlaanderen hebben hiervoor reeds modellen uitgewerkt. Het is interessant om na te gaan waar het belang van dergelijke meetings ligt en hoe dit voor anderen interessant kan zijn. Hoe kan dit ook bijdragen tot het Europeana Network? Is een sessie op de AGM een optie? Of een aparte plek in het netwerk? Hoe kijkt het Europeana Vlaanderen Overlegplatform naar de participatie in taskforces? Annette Friberg (Presentatie) 3. Europeana Vlaanderen Overlegplatform www.vlaanderen.be 4 Historiek Het Europeana Vlaanderen Overlegplatform ontstond in 2008 als informeel platform om de impulsen die Europeana (°2007 onder de werktitel European Digital Library) teweeg bracht in Vlaanderen te coördineren. Volgende doelstellingen werden gedefinieerd: informatie inzake Europeana verspreiden naar mogelijke belanghebbenden; via de Katholieke Universiteit Leuven (als direct betrokken partner in Europeana V.1.0) informatie en advies terugkoppelen naar Europeana. In dit kader zorgt het platform voor de afstemming tussen de verschillende projecten die in het kader van Europeana en op Vlaams niveau uitgevoerd worden; advies (technisch, politiek, organisatorisch,...) geven aan de Katholieke Universiteit Leuven over de deelneming van Vlaanderen in Europeana; mogelijk digitaal materiaal voor Europeana te identificeren en de leveranciers te ondersteunen; promotie over Europeana bevorderen. De actieve rol die Mel Collier destijds binnen Europeana speelde verklaart de centrale positie van de K.U.Leuven in deze constructie. Activiteiten Het overlegplatform organiseerde tot nog toe drie conferenties (in 2007, 2009 en 2011) waarbij sensibilisering centraal stond en waar Europeana, Europese projecten en goede (lokale) praktijkprojecten naar voor geschoven werden. Deze conferenties bereikten een ruime doelgroep. Twee van deze conferenties pasten in de communicatiestrategie van de Europese projecten EuropeanaLocal en Athena. Daarnaast komt het overlegplatform jaarlijks gemiddeld 3 tot 4 per jaar samen (de locatie wisselt). Onderwerpen die tijdens de bijeenkomsten behandeld werden variëren van presentaties over het beleid dat de Europese Commissie met Europeana voor ogen heeft, de voorstelling van nieuwe Europese (Europeana-gerelateerde) projecten, informatie over Europese subsidieoproepen en indien relevant Vlaamse projecten die een impact op Europeana kunnen hebben. Ook werden (Europese) beleidsbeslissingen kritisch geanalyseerd en werd er gezamenlijk aan standpunten gewerkt. Dit laatste leidde bijvoorbeeld tot standpunten inzake de consultatie Europeana: Next Steps (2009)1 en het The New Renaissance-rapport van het Comité der Wijzen (2010)2. In 2013 werd er teruggeblikt op 5 jaar Europeana Vlaanderen Overlegplatform en de impact die Europeana op het digitaal cultureel erfgoed in Vlaanderen gehad heeft. Deze tekst werd op het VVBAD-congres ‘Informatie aan Zee’ (september 2013) gepresenteerd3 en vervolgens breder verspreid. 1 2 3 http://ec.europa.eu/information_society/activities/digital_libraries/doc/consultations/2replies/flemish_ministry_culture.pdf http://europeanavlaanderen.wikispaces.com/file/view/reflections_on_thenewrenaissance_110228.pdf http://www.vvbad.be/de-impact-van-europeana www.vlaanderen.be 5 Een mailinglijst ondersteunt deze activiteiten. Evaluatie Samenstelling Het informele karakter van het platform is een sterkte. De samenstelling is divers en gaat breder dan enkel de deelnemers aan Europeana-gerelateerde projecten. Het platform is organisch van onderuit gegroeid vanuit een gezamenlijke interesse voor Europeana. Ook de betrokkenheid van de (faciliterende) overheid is positief. Door deze aanpak is het Europeana Vlaanderen Overlegplatform een platform dat geconsulteerd kan worden door Europeana, door lokale overheden, … waardoor de basis (content providers) eveneens rechtstreeks betrokken worden. Doelstelling Europeana is het gegeven dat de deelnemers aan het Europeana Vlaanderen Overlegplatform verbindt. Het overlegplatform kan zich dan ook vinden in de doelstelling die het Europeana Netwerk zich stelt: “The Europeana Network is united by a common cultural mission to work together to improve access to Europe’s cultural heritage in balanced and sustainable ways.“4 De doelstelling is dan ook om de kwaliteit van en de omgang met het digitale erfgoed te verbeteren. Europeana is een middel om deze doelstelling tot uitvoer te brengen. Meerwaarde van het platform - Communicatie en expertise uitwisseling o Informatievertrekking over Europese ontwikkelingen op het vlak van beleid en subsidiekanalen. o Het delen van technische expertise over hoe data optimaal te maken voor ontsluiting is eveneens een taak van het overlegplatform. Europeana is immers een belangrijk (maar niet het enige) voorbeeld op dit vlak. CEST speelt hier een rol in. - Visievorming en interactie met Europeana Op verschillende momenten gaf het Europeana Vlaanderen Overlegplatform reeds aan kritische standpunten te kunnen formuleren die gedragen worden door een brede basis. Dit kan gaan over het geven van aanbevelingen van hoe dingen anders en beter zouden kunnen verlopen, vertrekkend vanuit een balans tussen de belangen van innovatie en cultuur. Het zou eveneens zinvol zijn om ook door Europeana genomen beslissingen kritisch te kunnen evalueren. Het kan bekeken worden hoe de officiële kanalen (vb. de Member State Expert Group) hierin een rol kunnen spelen en of een aansturing via een OMC)5 misschien een geschikte methode is. - Een impuls tot kwaliteitsverbetering van digitale data De kwaliteit van (digitale) data ligt aan de basis van Europeana en de mogelijkheden voor het (her)gebruik van digitale data. Het overlegplatform kan een rol opnemen om de kwaliteit van de data te verbeteren, zeker in een fase waarin de Europese projecten wegvallen. Het platform kan een coördinatiefunctie opnemen in verband met kwaliteitseisen en op dit vlak als aanspreekpunt fungeren. CEST kan als instrument hierin een belangrijke 4 5 http://pro.europeana.eu/network http://en.wikipedia.org/wiki/Open_Method_of_Coordination www.vlaanderen.be 6 - plaats innemen als normatieve tool waaraan technische oplossingen afgetoetst kunnen worden. Samenwerking o Op Vlaams (/Belgisch) niveau Het overlegplatform brengt organisaties samen die actief zijn in projecten of met ideeën voor projecten zitten. Dit kan leiden tot nieuwe samenwerkingsverbanden. Het overlegplatform is een goed en unieke ontmoetingsplek met het oog op samenwerking. o Op internationaal niveau Het overlegplatform zou via Europeana in contact kunnen komen met een breder netwerk zodat er maximaal expertise uitgewisseld kan worden, partners gezocht voor nieuwe projecten of gelijkgezinden voor gezamenlijke problemen. Europeana kan hierbij de spil zijn die zelf geen standpunt inneemt (bv. op het gebied van auteursrecht maar er zijn ook andere thema’s denkbaar) maar wel de discussie faciliteert. In elk land zou een dergelijk platform kunnen zijn dat geconsulteerd worden en dat doorstroming kan vinden naar de basis. Hans van der Linden (presentatie) 4. Discussie Het informele karakter van een nationale (lokale) overlegstructuur is belangrijk. De coördinatierol kan opgenomen worden door nationale aggregatoren, ministeries of andere instanties maar het gegeven dat het initiatief inhoudelijk bottom up gevoed wordt is belangrijk. Een structuur zoals een Open Method of Coordination (OMC) kan een instrument zijn om de verschillende lidstaten via structuren ook officiëler te verbinden. Er wordt opgemerkt dat Europeana op dit moment voornamelijk top down werkt en vaak geen rekening houdt met de (noden van de) contentproviders, ook al is deze groep een cruciaal onderdeel van het netwerk. Als Europeana beslist om te investeren in nationale netwerken, dan moet ook deze groep au sérieux genomen worden. Dit impliceert een herequilibrering van de belangen van andere sectoren zoals bijvoorbeeld de creatieve industrie en/of de uitgeverswereld (die, zoals wordt opgemerkt, bij discussies meestal afwezig zijn). (Deelname aan/investeren in) Europeana is enkel zinvol voor contentproviders als hierdoor de kwaliteit van digitale data verhoogt. Deelname aan Europeana zou een impuls moeten bieden aan contentproviders om verder te investeren in de herbruikbaarheid van digitale data. Anderzijds kunnen nationale netwerken er toe leiden dat de besluitvorming in functie van Europeana op een meer democratische manier gebeurt. Discussies op een nationaal niveau kunnen zinvoller en kwaliteitsvoller zijn dan op globale Europeana-meetings, waar mondigheid in het Engels en lef belangrijke voorwaarden zijn. De mogelijkheid zou onderzocht moeten worden om lokaal (op nationaal niveau) standpunten uit te werken en dit gecoordineerd te communiceren in een Europese context. Via een dergelijke werkwijze kan interactie met de werkvloer verzekerd worden. www.vlaanderen.be 7 Standpunten overmaken is één zaak maar er moet een gevoel leven dat dit door Europeana au sérieux genomen wordt en dat er steeds interactie mogelijk is. Europeana onderschrijft deze intentie maar beseft dat dit nog geen realiteit is. Europeana hoort de (grassroot) stemmen maar doet er momenteel nog niets mee. Er zou een manier moeten gevonden worden om hiermee om te gaan. Er wordt opgemerkt dat een netwerkorganisatie een open houding impliceert. Aan de hand van concrete (communicatie)voorbeelden rond technische issues wordt aangegeven dat de huidige houding van Europeana echter gesloten is. Dit moet, in samenspraak met het netwerk, herbekeken worden. Ook het netwerk kan een rol in deze (technische) communicatie opnemen. Op dit vlak kan Europeana een helpdeskfunctie opnemen waarbij de rollen duidelijk afgebakend zijn (vb. ook richting Europese Commissie in functie van projectoproepen, auteursrecht, … ). Het is belangrijk dat Europeana ook meer buiten Europeana gaat denken. In de huidige logica dient het aggregatorenforum om Europeana te voeden (de focus ligt dus op Europeana), al is een recente bijeenkomst in november 2013 in Berlijn een poging om dit initiatief bij het netwerk te leggen. Het zou goed zijn de focus te verleggen, namelijk op het gegeven dat contentproviders kwaliteitsvolle informatie aanleveren, en dit zowel aan Europeana als daarbuiten. Europeana zou een gemeenschappelijk standpunt kunnen promoten waar haar achterban (het Europeana Network) zich mee kan vereenzelvigen. Principes zoals de kwaliteit van data, interoperabiliteit of legale issues kunnen dit verbindende element zijn. In deze context wordt terecht opgemerkt dat Europeana belangrijker is als proces dan als product.6 Het gaat om het creëren van bewustzijn over standaarden, de kwaliteit van data enz. Europeana is als (Europees) instrument een verbindende factor maar zou een gezamenlijk doel moeten onderschrijven. De strategische shift van website naar platform (zoals aangekondigd om de AGM in Rotterdam, december 2013) moet werkelijkheid worden. Door zich te profileren als een middel om de verspreiding van digitale collecties zo goed mogelijk aan te pakken zal Europeana het Europeana Network veel actiever kunnen betrekken en een meerwaarde kunnen bieden. In het Connecting Europe Facility-kader wordt Europeana als een ‘digital service platform’ omschreven. Het geschetste profiel sluit hier perfect bij aan. Momenteel is Europeana echter nog steeds geen ‘organisatie’ (wegens pré-CEF financiëring bestaat het bij gratie van tal van ondersteunde EU-projecten). Eens dit het geval zal zijn, moet het netwerk prominenter deelnemen. De projecten die wegvallen (en die voor de deelnemende organisaties voor draagvlak zorgen), zullen moeten om een andere manier moeten overgenomen worden. Er wordt gevraagd in hoeverre Europeana het publiek bereikt en of daar statistieken voor breschikbaar en (door anderen) bruikbaar zijn. Deze cijfers zijn er (gebaseerd op Google Analytics) maar Europeana heeft nog geen manier gevonden om die op een optimale manier ten dienste te stellen. 6 Zie hiervoor ook ‘de impact van Europeana’ (cf. supra). www.vlaanderen.be 8 Er bestaat consensus over het feit dat Het Europeana Vlaanderen Overlegplatform een interessant netwerk is dat resultaten oplevert. Het houdt onder meer de vinger aan de pols over evoluties en projecten (een te strikte benadering tot Europeana zou verarmend werken, de huidige, iets bredere, aanpak is beter). De bijeenkomsten zijn goed maar de conferenties (die in 2009 en 2011 op nationaal niveau gebeurden) zijn goede manieren om evoluties in de andere landsdelen ook in beeld te brengen. De herhaling van een dergelijk initiatief zou een meerwaarde bieden, al dan niet gebaseerd op recente Europeanaprojecten. Europeana suggereert de vraag hoe een toekomstige conferentie op de verbreedde netwerkgedachte zou kunnen inspelen. 5. Volgende stappen Europeana (de Chief Networking Officer) verzamelt de ideeën in Vlaanderen en Denemarken en verwerkt dit in voorstellen over de meerwaarde van nationale netwerken in het grotere geheel. Dit document wordt aan de Europeana Network Officers voorgelegd. De verdere conceptuele uitwerking wordt teruggekoppeld naar de basis (onder meer het Europeana Vlaanderen Overlegplatform). Dit zal leiden tot een nationaal coördinatorforum, en andere ondersteunende mechanismen. www.vlaanderen.be
© Copyright 2024 ExpyDoc
