38 BUITENLAND DE STANDAARD ZATERDAG 22, ZONDAG 23 NOVEMBER 2014 OLIEDOLLARS, LOSGELD, KUNSTROOF, BANKOVERVALLEN: ZO VERDIENT IS MILJOENEN Het terreurgeld van tDe coalitie onder leiding van de VS heeft al ruim 900 luchtaanvallen op doelwitten van IS uitgevoerd, en daarbij de olieproductie en verkoop ernstige klappen toegebracht. De Amerikaanse overheid windt er geen doekjes om: Islamitische Staat (IS) is de rijkste, niet door staten gefinancierde terreurorganisatie die de VS ooit moesten bekampen. IS haalt zijn inkomsten uit de verkoop van olie, maar ook uit afpersing, kunstsmokkel en ontvoeringen. Zo bracht losgeld dit jaar al 20 miljoen dollar op. INE ROOX BRUSSEL | Mosoel, Irak, 11 juni dit jaar. De terreurgroep Islamiti sche Staat valt de stad binnen en wil zijn oorlogskas stijven. Het is ramadan, de banken zijn dicht. Daarom zoeken de jihadisten de bankbedienden thuis op, sleuren hen mee naar de afdeling van de Iraakse nationale bank in Mosoel, waar ze hen dwingen alle kluizen open te maken. In één klap is de terreurorganisatie tientallen mil joenen dollars rijker. Islamitische Staat zal ook andere banken proberen leeghalen in ste den die het onder zijn controle plaatst, maar zal zijn spectaculai re bankroof in Mosoel niet meer kunnen herhalen. In de Iraakse stad kan ook elders geld worden geraapt. ‘IS heeft in Mosoel vrij wel onmiddellijk een maffioos systeem van afpersing geïnstal leerd’, vertelt Stefano Torelli, die bij het Instituut voor Internatio nale Studies (ISPI) van Milaan de geldstromen van IS onderzoekt. ‘Door lokale handelaren en kleine en middelgrote ondernemingen af te persen, heeft IS in het begin zo’n acht miljoen dollar per maand binnengehaald.’ Een extraatje, maar het grote geld is dat niet. Dat haalt IS elke dag opnieuw op met de verkoop van het zwarte goud uit de oliebron nen die het in Irak en in het noor den van Syrië heeft veroverd. ‘De verkoop van olie heeft IS één tot anderhalf miljoen dollar opgele verd – per dag’, zegt Torelli. Alvast op dat vlak heeft de coalitie tegen IS – die zestig landen verenigt, en waaraan ons land ook deelneemt – al vruchten afgeworpen. Tot hiertoe heeft die coalitie al ruim negenhonderd luchtaanvallen op doelwitten van IS uitgevoerd, en daarbij de olieproductie en ver koop klappen toegebracht. Vol gens David Cohen, de Amerikaan se viceminister van Financiën die de geldstromen van IS moet tor pederen, zijn de olieinkomsten van Islamitische Staat daardoor teruggedrongen tot enkele miljoe © rtr Gijzelingen zijn voor IS een morbide, maar erg handige manier om aan nieuw geld te komen nen dollars per week. Een eerste succesje. Wie koopt de olie van IS? De oliebronnen in dat deel van Irak dat vandaag onder de contro le van IS staat, brachten vóór de machtsgreep door de terroristen zo’n 80.000 vaten per dag op. Naar verluidt is IS er bijzonder snel in zijn geslaagd om de oliebronnen commercieel uit te baten, maar het is lang niet zeker of zij ooit de productie van 80.000 vaten heb ben gehaald. ‘Hoe dan ook is de productiecapaciteit in NoordSy rië vele malen groter’, zegt Stefano BUITENLAND 39 DE STANDAARD ZATERDAG 22, ZONDAG 23 NOVEMBER 2014 Islamitische Staat Torelli. ‘Daar controleren de ji hadstrijders 50 tot 60 procent van de productiecapaciteit van heel Syrië, wat vóór de burgeroorlog neerkwam op 380.000 vaten per dag.’ Maar aan wie verkoopt de terreur groep die olie? ‘IS heeft geen toe gang tot de pijpleidingen’, zegt To relli, waardoor het met tussenper sonen moet werken. IS verkoopt de olie goedkoop, per vat wordt dertig tot vijftig dollar betaald. Dat smokkelnetwerk bestaat al sinds de internationale sancties tegen het dictatoriale regime van Saddam Hoessein, en het is door opeenvolgende generaties in stand gehouden.’ ‘Hoewel de overheid van Iraaks Koerdistan de acties tegen IS on dersteunt, zouden juist Iraakse Koerden meewerken aan de olie smokkel, die via Turkije verder zou worden verhandeld’, aldus de onderzoeker. ‘En al klinkt dit op het eerste gezicht paradoxaal, eind juni zei de Franse minister van Buitenlandse Zaken Laurent Fabius al hardop dat IS ook olie heeft verkocht aan het regime van Bashar alAssad, in Syrië.’ Intus sen twijfelt niemand er nog aan dat Islamitische Staat handel dreef met het Syrische regime, dat die olie onder meer tot zware die sel verwerkte voor zijn legertanks, of verder doorverkocht, bijvoor beeld aan Libanon. Islamitische Staat (IS) VS en coalitiepartners Onder controle van IS Aanvallen Aantal luchtaanvallen <10 10-99 100-200 Meer dan 200 Koerdische autonome regio TURKIJE Rabia Kobani Mosoel dam Hasakah Aleppo Ain Aissa Sinjar Tal Afar Mosoel Erbil Raqqa Rabia Deir-al Zor Hama LIBANON Kirkoek Khusham Dhiban Sharra S Y R I Ë Al Qaim Bayji Haditha dam Tikrit IRAN Haditha Beiroet Hit Ramadi Damascus Rutba I R A K Fallujah Bagdad JORDANIË IS financiert zichzelf David Cohen windt er geen doek jes om. Volgens de Amerikaanse onderminister van Financiën is IS ‘de rijkste, niet door staten gefi nancierde terreurorganisatie’ die de Verenigde Staten ooit moesten bekampen. Een opmerkelijke om schrijving. Zijn de hardnekkige geruchten dat uit de rijke Golfsta ten geld naar de terreurgroep stroomt, dan helemaal uit de lucht gegrepen? Qatar en SaudiArabië zijn wahabitische staten. Zij han gen een uiterst conservatieve, fun damentalistische vorm van de is lam aan, een religieuspolitieke stroming die zeker raakvlakken heeft met de salafistische ideolo gie van Islamitische Staat. Het staat ook buiten kijf dat IS daarom in de Golf veel aanhan gers heeft. En niemand is verge ten dat de meeste kapers van 9/11 Saudi’s waren – net als overigens Osama bin Laden himself. Maar of dat ook betekent dat overheden uit de Golf IS een warm hart toe dragen, en bereid zijn terreur te sponsoren? ‘Er is geen geloof waardig bewijs dat de Saudische regering IS financieel steunt’, stelt de gereputeerde denktank Was hington Institute in een rapport over SaudiArabië en IS. Meer nog, veel analisten nemen in dat verband het woord ‘Franken stein’ in de mond. Hoewel de ideo logische raakvlakken door nie 100 km DS-Infografiek | Bron: Reuters mand worden ontkend, zou met IS een monster zijn gecreëerd dat niemand meer controleert en dat nu zelfs een grote dreiging vormt voor de politieke leiders in de Golf. Zo heeft IS het koningshuis van alSaud inmiddels al tot zijn vijand verklaard. Zeggen dat ook Bin Laden bepaald niet hoog op liep met de Saudische royals is eveneens een joekel van een un derstatement. Op dit moment wil daarom nie mand verder gaan dan de aanna me dat ‘rijke individuen uit Saudi Arabië en andere landen in de Golf privédonaties aan IS kunnen hebben gedaan’. Startkapitaal Bovendien beschouwt Amerika Is lamitische Staat als een organisa tie die grotendeels zichzelf finan ciert. Onderminister van Financi en David Cohen heeft daarover een week geleden uitgebreid ge tuigd, in de commissie Financiën van het Amerikaanse Huis van Af gevaardigden. Een interview met ‘IS telt op dit moment ongeveer 30.000 jihadi’s. De terreur groep betaalt de strijders een gemid deld maand loon van duizend dollar uit’ Cohen was niet mogelijk, maar De Standaard kon wel een mede werkster van de onderminister spreken. IS mag nu dan wel grotendeels zijn eigen inkomsten genereren, maar heeft de terreurgroep mis schien met donaties uit de Golf een startkapitaal opgebouwd? ‘Het is moeilijk te zeggen wat dan wel precies het begin van Islamiti sche Staat is geweest’, zegt Cohens medewerkster. ‘De voorloper van IS was AlQaeda in Irak, een groep waartegen onze dienst al sinds 2003 sancties heeft ingesteld. Die groep is vast en zeker uitgebreid gefinancierd door donoren uit de Golf. IS en AlNusra hebben zich van AlQaeda in Irak afgesplitst, en die laatste groep bestaat van daag niet meer. Wanneer IS pre cies is geboren, en of er een over dracht van financiën is gebeurd? Het is de vraag van één miljoen.’ Al zijn er geen bewijzen dat over heden uit de Golf IS rechtstreeks hebben gefinancierd, helemaal vrijuit gaan ze zeker niet allemaal. De Saudische overheid deed in spanningen door IS en gelieerde groeperingen in maart als terreur organisaties te bestempelen en verdachte donaties vanuit Saudi Arabië te blokkeren. Maar in Qa tar en vooral in Koeweit was de fi nanciële wetgeving lange tijd veel minder rigide. Het staat daardoor zo goed als vast dat terreurgroe pen die landen hebben gebruikt om geld naar het strijdtoneel in Syrië en Irak door te sluizen. Dat betekent niet dat Qatar en Koe weit actief terreur zouden hebben gesponsord, wel dat via hun al te permissieve bankensystemen geld naar Islamitische Staat is ge stuurd. Amerika heeft beide landen de wacht aangezegd en beide overhe den namen intussen stappen om hun bankenwetgeving te ver strengen. Omdat Koeweit dat in januari deed en Qatar pas midden september, is het volgens de denk tank Brookings op dit moment >>> Lees verder op blz. 40 40 BUITENLAND DE STANDAARD ZATERDAG 22, ZONDAG 23 NOVEMBER 2014 IS in dollars Geschat kapitaal 1,5 tot 2 miljard dollar Inkomsten uit olie 1 miljoen dollar per dag Losgeld 20 miljoen dollar geïnd in 2014 Lonen van de strijders 360 tot 400 miljoen dollar per jaar Een militaire parade van IS in ‘hoofdstad’ Raqqa. IS heeft veel personeels en materiaalkosten. >>> Vervolg van blz. 39 © © reuters reuters nog niet duidelijk of de nieuwe bankenregels te recent zijn inge voerd om al veel effect te hebben, of dat die regels nog altijd niet streng genoeg zijn. Hawala Maar als geld voor terreur via ban ken wordt doorgesluisd, dan kan wie die terreur bestrijdt tenmin ste optreden. Bijvoorbeeld door tegoeden te bevriezen of sancties tegen de donoren in te stellen. Het wordt echter veel gecompliceer der als terreur met baar geld wordt gefinancierd, en als daarbij methoden worden gebruikt die geen enkel digitaal of papieren spoor laten. ‘Door die druk op Golflanden om hun bankensysteem te hervormen gaat er bij Islamitische Staat te genwoordig veel meer cash geld om, zeker binnen die gebieden waar de zwarte ISvlag wappert’, zegt onderzoeker Stefano Torelli. ‘Baar geld wordt via verschillende kanalen overgedragen. De een voudigste manier is via de traditi onele geldkoeriers, met het koffer tje. In oorlogsgebied met poreuze staatsgrenzen is zo’n geldtrans port niet erg moeilijk.’ Een nog oudere, en meer traditio nele manier om geld over te dra gen is Hawala, een methode die ei genlijk uit Azië komt maar van daag ook in het MiddenOosten wordt gebruikt. Er vindt geen fy sieke overdracht van geld plaats, alles draait rond vertrouwen. En het is doodeenvoudig. Laten we stellen dat persoon A, bijvoor beeld in Qatar, een hoeveelheid cash wil overbrengen naar per soon B, in het Syrische Raqqa. Per soon A spreekt in Qatar een Hawa latussenpersoon aan, die als ‘bro ker’ optreedt, en draagt aan hem het cash geld over. De broker geeft persoon A een code, en neemt daarna contact op met zijn colle gabroker, in Raqqa. Die man krijgt dezelfde code. Als persoon B, de bestemmeling van het cash geld in Raqqa, van persoon A de zelfde code heeft ontvangen, dan overhandigt de broker hem het geld. De cash is aangekomen, zon der ook maar een spoor te laten. Hoge loonkosten, ook bij IS Over hoeveel geld Islamitische Staat nu werkelijk beschikt, blij ven veel waarnemers – noodge dwongen – vaag. Het cijfer van an derhalf tot twee miljard dollar werd de afgelopen maanden vaak genoemd, maar dat is uiteraard een erg ruwe schatting. ‘We mo gen de vele manier van IS om zich zelf te financieren zeker niet ver warren met de werkelijke financi ele kracht van de terreurgroep’, zegt de medewerkster van onder minister David Cohen. ‘IS krijgt dan wel op veel manieren inkom sten binnen, maar het heeft ook een pak lopende uitgaven.’ Daarvan is de loonkost de zwaar ste: ‘IS telt op dit moment onge veer 30.000 jihadi’s. De terreur groep betaalt de strijders een ge middeld maandloon van duizend dollar uit’, aldus de medewerk ster. ‘Op jaarbasis spreken we dan al gauw van 360 tot 400 miljoen dollar, enkel voor de lonen. Dan is nog geen dollar uitgegeven aan brandstof voor militaire voertui gen, of aan wapens en munitie.’ Bovendien heeft Islamitische Staat ook nog uitgaven, los van zijn militaire operaties. Omdat IS in Syrië en Irak een kalifaat heeft uitgeroepen en zichzelf als een ‘staat’ beschouwt, moet het ook een vorm van sociale dienstverle ning aanbieden. Het door IS ver overde gebied telt acht miljoen in woners. Zoveel volk onder de knoet houden is geen geringe op dracht. In de Iraakse stad Mosoel zouden de postdiensten zowat het eerste zijn wat IS heeft heringe voerd. ‘IS slaagt er moeilijk in om ook an dere diensten aan te bieden’, zegt Cohens medewerkster. ‘Verschil lende delen van Irak zouden zelfs zonder water en elektriciteit zit ten. Basisdiensten in zo’n groot gebied kosten natuurlijk handen vol geld. Vóór de machtsgreep door IS trok de lokale overheid in de regio rond Mosoel daar jaar lijks twee miljard dollar voor uit.’ Wonderbaarlijke visvangst De dienst van David Cohen sluit dus echt niet uit – of is het wishful thinking? – dat de financiële re serves van de rijke terreurgroep vanzelf zullen slinken. IS kan dus voortdurend vers geld gebruiken. En daarom wagen de jihadi’s zich ook op de internationale kunst en antiekmarkt. Volgens het Ameri kaanse magazine Newsweek valt vandaag meer dan een derde van de 12.000 archeologische sites in Irak onder de controle van IS, dat al vlug is overgegaan tot de ver koop van een reeks artefacten van duizenden jaren oud (uit een peri ode van 9.000 voor Christus tot 1.000 na Christus). Die verkoop zou volgens sommige schattingen zelfs de tweede belangrijkste fi nancieringsbron van IS zijn. Gijzelingen zijn dan weer een morbide, maar voor de terroristen erg handige manier om aan nieuw geld te komen én tegelijk aan pro paganda te doen. Ontvoeringen voor losgeld is een methode die door tal van andere bewegingen is gebruikt – van het IRA in Noord Ierland, via de marxistischleni nistische Farc uit Colombia, die het cynisch de ‘wonderbaarlijke visvangst’ hebben genoemd, tot Boko Haram, een islamistische terreurgroep die vandaag Nigeria teistert. Propaganda IS heeft al tientallen westerlingen ontvoerd. Vermoedelijk worden de meeste gijzelaars vastgehou den in Raqqa, het ‘hoofdkwartier’ van IS in Syrië. Hoewel iedereen dat officieel altijd ontkent, wordt er wel degelijk voor ISgijzelaars losgeld betaald. Volgens de dien sten van David Cohen heeft IS dit jaar zo al twintig miljoen dollar geïnd, geld dat dus ergens van daan moet komen. Daarom wordt ervan uitgegaan dat Europese landen, organisaties of individuen af en toe wel dege lijk losgeld betalen, terwijl de Ver enigde Staten en het Verenigd Ko ninkrijk daar resoluut tegen zijn. IS weet dat natuurlijk ook. Een Amerikaan of Brit die in handen van de terreurgroep valt, is voor IS dus geen potentiële bron van in komsten. Maar wel een propagan damiddel, wat de gruwelijke film pjes van onthoofdingen verklaart. Ontvoering is overigens niet enkel het lot van westerlingen. De ter reurgroep ontvoert ook zijn eigen ‘onderdanen’. Soms voor een paar honderd dollar, maar ook voor een veelvoud daarvan. Sommige fami lies verkopen een deel van hun vee, of zelfs hun hele boerderij om een geliefde uit de klauwen van IS te krijgen. Terwijl wij stilstaan bij de gruwelijke onthoofdingen van westerlingen in Syrië, blijft het dagelijkse lijden van acht miljoen gewone Irakezen en Syriërs in de ze terreurstaat veel vaker onder belicht. Dit is het eerste deel van twee bijdragen over Islamitische Staat. Volgende week: de ideologie van IS.
© Copyright 2024 ExpyDoc
