Jaarverslag BioEnergie 2013

Alles is maatwerk
Klantspecifiek slib verwerken
GMB BioEnergie 2013
GMB BioEnergie B.V.
Locaties
GMB BioEnergie Zutphen B.V.
Oostzeestraat 3b
7202 CM Zutphen
GMB BioEnergie Tiel B.V.
Simon Stevinstraat 2a
4004 JV Tiel
Venlo
Ubroekweg 38
5928 NM Venlo
BIR B.V.
Boschlaan 18
7131 RB Lichtenvoorde
Inhoud
Voorwoord
Inleiding
.................................................................................................................................................................................
3
...........................................................................................................................................................................................
4
GMB BioEnergie
Missie
Visie
De verwerkingsprocessen van GMB BioEnergie ....................................... 6
Vergisten
Ontwateren
Biologisch drogen
Nutriëntenterugwinning
Ontwikkeling Fort de Pol
.......................................................................................................................
Personeel, arbo en duurzaamheid
....................................................................................
Doelstellingen voor de komende jaren
....................................................................
18
22
28
Cijfers ............................................................................................................................................................................................... 32
Vergisten
Ontwateren
Biologisch drogen
Nutriëntenterugwinning
Milieu
Personeel
GMB BioEnergie I 2013
1
Samen halen we eruit wat erin zit
2
GMB BioEnergie I 2013
Voorwoord
Terugkijkend op 2013 kunnen we vaststellen dat het voor GMB BioEnergie een goed jaar was.
Zowel qua verwerking als qua resultaat. Wat we doen, doen we goed en dat vertaalt zich in de
cijfers. Met de huidige contracten is de aanvoer van slib tot en met 2017 volledig afgedekt en dat
biedt een goed uitgangspunt om actief verder te werken aan de inrichting van onze toekomst.
Het leveren van maatwerk staat daarin centraal.
Maatw erk vraagt om flexibiliteit. Al enige jaren is de
Flexibele samenwerkingsvormen
slibmarkt enorm in beweging. Steeds meer water-
Innovatie. Voor ons houdt dat meer in dan de
schappen en bedrijven nemen maatregelen om hun
ontwikkeling van een product of een techniek. Het is
hoeveelheid slib zoveel mogelijk te reduceren met
ook het slimmer organiseren van processen, het
het oog op de afzetkosten en duurzaamheid. Dat
ontwikkelen van concepten en het aangaan van
heeft een grote invloed op de keuzes die we voor de
flexibele samenwerkingsvormen. Wilt u weten wat
komende jaren zullen maken. Iedereen heeft zijn
we voor u kunnen betekenen? Graag gaan we
eigen omstandigheden en wensen, de kunst is om
hierover met u in gesprek.
iedereen een maatwerkoplossing te kunnen bieden.
April 2014
Duurzaam en kostenefficiënt
Onze focus richt zich niet op de manier waarop we
Gerrit-Jan van de Pol
ontzorgen, maar op de wensen van de klant.
Directeur GMB BioEnergie B.V.
Waterschappen of bedrijven kunnen bewerkingsmethodes zoals vergisten, ontwateren, biologisch
drogen en nutriëntenterugwinning zelf uitvoeren of
(gedeeltelijk) aan ons uitbesteden. Naast communaal
zuiveringsslib nemen we ook reststromen in uit de
industrie. Nat, steekvast, gekookt of uitgegist. Voor
ons maakt het niet uit. Met die afnamegarantie
onderscheiden we ons in de markt.
Klantspecifieke oplossingen
Wat we voor u kunnen betekenen, bepaalt u in grote
mate zelf. U kunt ervoor kiezen uw slib bij ons te
laten verwerken, maar andersom geldt ook dat we de
processen naar uw slib kunnen brengen. We kunnen
op
elk
gewenst
niveau
instappen
en
leveren
maatwerk, want naast verwerker is GMB namelijk
ook bouwer, kennisleverancier en innovator. Ook
daarmee kunnen we een toegevoegde waarde bieden
die uniek is in de markt.
GMB BioEnergie I 2013
3
Met dit verslag informeert GMB BioEnergie klanten en relaties over ontwikkelingen binnen het
bedrijf, de markt en over onze toekomstverwachtingen. Verder geven we een beschrijving van
onze bedrijfsactiviteiten waarbij we nader ingaan op processen, kennis, kunde en de manier
waarop wij deze in de markt zetten.
Inleiding
Installaties gericht op de productie
van bio-energie, biobrandstoffen en
waardevolle meststoffen uit zuiveringsslib
4
GMB BioEnergie I 2013
GMB BioEnergie
GMB BioEnergie exploiteert installaties gericht op de
Missie
productie van bio-energie, biobrandstoffen en waarde-
GMB werkt aan duurzame en klantgerichte op-
volle meststoffen uit zuiveringsslib. Dit doen we in
lossingen
Zutphen, Tiel, Lichtenvoorde en Venlo. Wij ontwateren
en grondstoffen. We zijn een betrouwbaar en
vloeibare slibben, composteren ontwaterd slib tot
professioneel familiebedrijf gericht op geïntegreerde,
biogranulaat en winnen ammoniumsulfaat terug
multidisciplinaire projecten, services en exploitaties.
op
het
gebied
van
water,
energie
uit onze proceslucht en struviet uit urine. Verder
produceren wij groene energie met behulp van
Visie
vergisting.
GMB BioEnergie zet haar kennis en kunde in om
processen in de afvalwaterketen te optimaliseren.
Met het vergisten van organische reststromen
Daarnaast hebben we ons ten doel gesteld slib
hebben we al jarenlang ervaring via onze participatie
verder te doorgronden zodat alle waardevolle stoffen
in
kunnen worden hergebruikt. We richten ons op lichte
BIR
(Biologische
Industriële
Reststoffenver-
werking) in Lichtenvoorde. BIR is een samenwerking
schaalvergroting
tussen GMB BioEnergie en Waterstromen. Met deze
kostenefficiënter te kunnen werken.
installatie
wekken
we
groene
energie
op
om
voor
onze
klanten
nog
uit
organische reststromen die voornamelijk afkomstig
zijn van de voedingsmiddelenindustrie.
Voor het winnen van nuttige meststoffen uit urine
ontwikkelde GMB BioEnergie de urineverwerkingsinstallatie SaNiPhos®. Daarmee winnen we fosfaat en
stikstof terug voor hergebruik in de voedselketen.
GMB BioEnergie I 2013
5
De verwerkingsprocessen van
GMB BioEnergie
VERGISTEN
w
gro ar
ele en
kt
ri
on
tw
at
ONTWATEREN
lib
ds
er
te
m gas t
ei
cit
ik
s t sf
fo ru
st
NUTRIËNTEN
TERUGWINNING
6
st
aa of
vi t
et
m
m te
n u s u lf
la a a a t
t
GMB BioEnergie
r
w a iu
n
m o o gra
m
a
bi
BIOLOGISCH
DROGEN
GMB BioEnergie I 2013
VERGISTEN
te
m gas t
ei
cit
w
gr ar
ele oen
kt
ri
Vergisten
Via BIR in Lichtenvoorde hebben we inmiddels bijna 10 jaar ervaring
met vergisten. In deze periode hebben we het vergistingsproces
voortdurend geoptimaliseerd en dat vertaalt zich in een steeds
hogere energieproductie. In 2013 zijn we ook in Venlo van start
gegaan met het vergisten van thermisch gehydroliseerd slib.
BIR
Vergisting zet organisch stof met behulp van
bacteriën onder anaerobe omstandigheden om in
biogas. Dit biogas verbranden we bij BIR in een
gasmotor waarmee we elektriciteit en warmte
opwekken. De opgewekte elektriciteit levert BIR aan
het openbare elektriciteitsnet en wordt aangemerkt
als duurzame energie. Het digestaat uit de vergisting
behandelen we in Zutphen voor verdere opwerking.
Restwarmte
Onze restwarmte konden we via een watercircuit
naar een nabijgelegen afvalwaterzuivering leveren
waar deze nuttig werd toegepast.
Energieproductie
Om de productiecapaciteit voor groene stroom te
kunnen verdubbelen, is eind 2012 een derde
gasmotor geplaatst. Deze aanpassing is mogelijk
gemaakt door een SDE-subsidie. Met die derde
gasmotor erbij produceerden we in 2013 in totaal
3,2 miljoen kubieke meter biogas in Lichtenvoorde,
waarmee we 6,8 miljoen kWh groene stroom
genereerden. Dat komt overeen met het jaarlijkse
verbruik van maar liefst 1.750 huishoudens.
Dat is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van
2012 waarin we 4,8 miljoen kWh groene stroom
genereerden. We zijn zeer tevreden met deze
resultaten, ondanks dat het proces halverwege het
jaar instabiel raakte door de voeding met nieuwe
reststoffen, die een andere samenstelling hadden.
De problemen zijn onderzocht en we verwachten
voor de toekomst verbetering van de resultaten.
GMB BioEnergie I 2013
7
te
m gas t
ei
cit
w
gr ar
ele oen
kt
ri
VERGISTEN
Energiefabriek Venlo
Een mooi voorbeeld van samenwerken aan innovatie
is de Energiefabriek Venlo. Met deze installatie die
door GMB ontwikkeld en gebouwd is, verbetert het
Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) de bestaande
slibbehandeling op de zuivering en zet deze om in
een Energiefabriek. De installatie voor thermische
drukhydrolyse (TDH) in combinatie met vergisting
en ontwatering is in 2013 door GMB BioEnergie
opgestart. GMB BioEnergie verzorgt de bedrijfsvoering
van deze installatie voor de komende 6 tot 10 jaar.
Werking TDH
Thermische drukhydrolyse werkt als volgt: slib dat
na het zuiveringsproces uit de nabezinktank wordt
gepompt, wordt voorontwaterd tot circa 11 procent
droge stof. Vervolgens wordt het bij een druk van
zeven bar tot circa 140 graden Celsius verwarmt.
Deze behandeling breekt de celstructuren waardoor
de organische stof beter beschikbaar wordt voor de
bacteriën in het vergistingsproces. Door TDH wordt
slib ontsloten en neemt de capaciteit van de
vergisting én dus ook de biogasproductie toe. Het
vergiste slib is vervolgens beter ontwaterbaar,
voeren.
Innovatie vraagt om
samenwerking en flexibiliteit
Doorontwikkeling installatie
Innoveren is een proces waarbij je vaak onvoorziene zaken moet beheersen en
Als gevolg van enkele mechanische en proces-
doorlopend moet sturen op verbetering. Dat hebben we het afgelopen jaar in Venlo
technische problemen hebben we nog niet de
ervaren. Na het testen van de TDH-installatie op pilotschaal, hebben we deze full
maximale
scale uitgevoerd. In de praktijk kom je af en toe voor onvoorziene situaties te staan.
waardoor je uiteindelijk minder slib af hoeft te
prestaties
gehaald.
Deze
technische
aspecten zijn door ons onderzocht. Op basis van
testen, proeven en de ervaringen die tot dusver zijn
Daarom is het goed dat je bij de ingebruikname van innovatieve toepassingen kiest
opgedaan, zal GMB de installatie begin 2014
voor een passende contractvorm waarbij de samenwerkende partijen elkaar de
ombouwen.
ruimte geven om zaken op te lossen. Samenwerking aan innovatie vergt
afstemming. Door met elkaar in overleg te blijven, creëer je de juiste kaders om
optimale resultaten te boeken. Van WBL heeft GMB de ruimte gekregen om TDH
door te ontwikkelen.
8
GMB BioEnergie I 2013
te
m gas t
ei
cit
w
gr ar
ele oen
kt
ri
VERGISTEN
Hans Bremer / WBL
Rwzi Venlo: meer dan een proeftuin voor
de Energiefabriek
Met de installatie voor thermische drukhydrolyse (TDH) in combinatie met vergisting en ontwatering
heeft het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) een landelijke primeur. Dit innovatieve, betaalbare en
compacte concept is het eerste werk in het kader van de Energiefabriek en daar is het WBL terecht
trots op.x
”Inhoudelijk gezien is het een groot, innovatief project
Voordeel
en van groot belang gezien de belangstelling voor de
Op het gebied van de resultaten zien de samen-
Energiefabriek”, vertelt Hans Bremer, interim manager
werkingspartners nog tal van mogelijkheden voor
Unit Bouwen en Renoveren bij WBL. ”De doel-
verbetering. ”Omdat we echt met innovatie bezig zijn,
stellingen zijn besparen op de kosten voor slibafvoer
moeten we ons ook opstellen als proeftuin. Wij
en het opwekken van groene energie om onze
bieden de gelegenheid, GMB realiseert verdere
elektriciteitskosten te drukken. Die doelstellingen
innovatie en als de resultaten beter worden, delen
hebben we gehaald.”
we het voordeel. Zowel in de oorspronkelijke opzet
als in de doorontwikkeling streven we die win-win
Win-win
situatie telkens na. Dat is toch vrij bijzonder voor de
Veel waterschappen en bedrijven denken na over
waterbranche.”
kostenbesparing en innovatie. Bremer: ”De kracht
van GMB is op dat vlak dat zij als constructieve
partner ook met realistische oplossingen komen.
Binnen dit project hebben we elkaar heel goed
gevonden in samenwerking. Zo gaan onze procestechnologen samen op met GMB om met elkaar aan
optimale oplossingen te werken. Normaal gesproken
probeer je als overheid iets binnen een publiek/
private samenwerking zo risicoloos mogelijk weg te
zetten bij een aannemer. Hier hebben we voor een
andere benadering gekozen; die van samenwerken,
waarbij
we
de
rollen
van
opdrachtgever
en
opdrachtnemer evenwel hebben behouden. Met
elkaar hebben we een mooie win-win situatie
bereikt.”
GMB BioEnergie I 2013
9
Ontwateren
ONTWATEREN
lib
ds
er
on
tw
at
Vanuit de waterschappen ontvangt GMB BioEnergie veelal ontwaterd slib,
afkomstig van rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast zijn we een van de
weinige verwerkers die ook vloeibaar slib inneemt. Dit betreft voornamelijk
stromen uit de voedings- en genotsmiddelenindustrie, de papierindustrie en de
chemische industrie. Ook het digestaat van BIR en andere industriële vergisters
wordt door ons in Zutphen ontwaterd.
Optimalisatie
In de nieuwe opzet wordt het slib door ons meer
logistiek
gestuurd.
We
houden
de
batch
die
ontwaterd moet worden gescheiden van het overige
slib dat aangeleverd wordt. Voor ontwatering worden
verontreinigingen in het slib eruit gezeefd of
vermalen, zodat de decanter stabiel en dus volgens
volledige capaciteit kan draaien. Voor de nieuwe
opzet zijn onder meer automatische mengers en een
zeefinstallatie in het proces gebracht.
Reductie polymeerverbruik
Afgelopen
jaar
hebben
we
uitgebreide
testen
uitgevoerd met verschillende types polymeer (PE)
van diverse leveranciers en de wijze waarop we deze
Sinds 2008 maken we voor het ontwateren gebruik
inbrengen. In 2013 hebben we gekozen voor het
van een decanter. Het gemiddelde percentage droge
polymeer dat WRIJ op de naastgelegen zuivering
stof van het vloeibare slib dat deze grote centrifuge
gebruikt. Deze versterken elkaar waardoor we het
ingaat, ligt in 2013 op 4,8 procent. Na ontwatering
polymeerverbruik en daarmee de kosten hebben
ligt dit percentage tussen de 25-30 procent droge
kunnen reduceren. Een mooie vorm van synergie
stof. In 2013 hebben we in totaal plus minus 145.000
door samenwerking in de praktijk.
ton slib ontwaterd. In 2012 was dit 82.000 ton.
Samenwerking WRIJ
Deze toename is voornamelijk te verklaren door de
samenwerking met het Waterschap Rijn en IJssel
(WRIJ). Het slib van WRIJ wordt in Zutphen
ingenomen vanaf de naastgelegen rwzi. Wat er na
ontwatering overblijft, gaat vervolgens rechtstreeks
de composteringsinstallatie in. Het waterschap zorgt
op zijn beurt voor de zuivering van het centraat- en
afvalwater van GMB BioEnergie. In de eerste weken
van 2013 heeft WRIJ alleen slib aangevoerd vanaf de
zuivering in Holten. In het eerste kwartaal zijn er
in
Zutphen
persleidingen
gelegd
en
pompen
geïnstalleerd zodat we vanaf 1 april 2013 het natte
slib van de naastgelegen zuivering rechtstreeks
kunnen innemen.
10
GMB BioEnergie I 2013
ONTWATEREN
lib
ds
er
on
tw
at
Coert Petri / WRIJ
Ontwatering is een nieuwe stap in de
samenwerking met GMB BioEnergie’
GMB BioEnergie beschikt zowel over de techniek, de expertise, de opslagcapaciteit als de
vergunningen om vloeibaar slib te kunnen ontvangen en ontwateren. Vanaf 2013 ontwatert GMB
BioEnergie jaarlijks circa 60.000 ton vloeibaar slib van het Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ). Hiermee
is een nieuwe stap gezet in de samenwerkingsrelatie die al sinds 1988 bestaat.
”Het ontwateren door GMB BioEnergie is voor ons
stoffen kun je er ook in de slibfase uithalen. Dat is
een praktische oplossing”, vertelt Coert Petri, senior
een bijzonder interessante ontwikkeling. Samen
adviseur zuiveringsbeheer WRIJ. ”Onze ontwaterings-
kijken we waar in de keten efficiënt het meeste
machines waren aan vervanging toe en nu wij deze
rendement te behalen valt. Op de juiste plek en op
investering niet hoeven te doen komt ons deze
de juiste schaal”, aldus Petri.
oplossing als waterschap goed uit. Voor GMB
BioEnergie liggen er duidelijke synergievoordelen
Biobased economy
doordat zij nu hun ontwateringsactiviteiten effi-
Beide partijen zijn ook vertegenwoordigd in het
ciënter kunnen uitvoeren met grotere machines en
Bioeconomy Innovation Cluster Oost-Nederland (BIC-
de combinatie met industrieel slib.”
ON). Dit is een initiatief van de Universiteit
Wageningen en de provincie Gelderland, waarbij
Goede buren
honderd bedrijven en instellingen uit Gelderland en
Beide partijen kennen elkaar al lang. Petri: ”Eind
Overijssel zich hebben aangesloten. Petri: ”Centraal
jaren tachtig was GMB nog een klein bedrijf, maar in
staan de raffinage van biomassa tot grond- en
de jaren die volgden is het een belangrijke speler op
brandstoffen, nieuwe producten en werkgelegenheid.
de slibmarkt geworden. De afstemming tussen hen
Slib is één van de vijf pijlers van het programma.
en ons vindt zowel op bestuurlijk als ambtelijk
Met elkaar zijn we nu bezig om projecten te
niveau
identificeren, waarmee we die biobased economy in
plaats
en
uiteraard
op
de
werkvloer.
Kenmerkend zijn de korte lijnen, die je als goede
Oost-Nederland kunnen opstarten.
buren hebt.”
Grondstoffenfabriek
Verder zitten GMB BioEnergie en het Waterschap
samen in een traject waarin gekeken wordt naar de
mogelijkheden om biogranulaat verder te kunnen
verwaarden in het kader van de grondstoffenfabriek.
”Je kunt afvalwater als afval zien, maar ook als water
met waardevolle grondstoffen erin. Die waardevolle
GMB BioEnergie I 2013
11
Biologisch drogen
Biologisch drogen houdt in dat een deel van het organisch materiaal uit het slib onder aerobe
m
m te
n u s u lf
la a a a t
t
omstandigheden wordt afgebroken onder gelijktijdige verdamping van water. Daarbij wordt
stikstof vrijgemaakt in de vorm van ammoniak. Van iedere 100 ton ontwaterd slib produceren
am
we – na biologische droging – uiteindelijk 25 ton biobrandstof en 5 ton ammoniumsulfaat.
Om te beginnen, mengen we het slib in de juiste
Hoger drogestofgehalte in Tiel
verhouding met gecomposteerd materiaal en hout-
Door hogere droge stof aanvoer in Tiel is de
snippers. Dit mengsel is biologisch actief, beluchtbaar
jaarproductie aanzienlijk gestegen. In Zutphen is het
en heeft een goed vochtgehalte. Daarmee voldoen we
droge stof gehalte licht gedaald en daardoor is de
aan de voorwaarden voor een snelle verwerking.
productie licht afgenomen.
r
w a iu
n
m o o gra
bi
BIOLOGISCH
DROGEN
Vervolgens beluchten we het mengsel tien dagen lang
in gesloten tunnels. Bij dit proces komt veel warmte
Hygiënisatie
vrij. Die warmte zorgt ervoor dat het aanhangende
Als gevolg van de langdurige batch-gewijze droging,
vocht grotendeels verdampt.
onder
verhoogde
temperatuur,
wordt
het
slib
gehygiëniseerd. Het vrijgekomen biogranulaat is een
Volumereductie
door de NvWA erkend gehygiëniseerd product.
Uiteindelijk is het vochtgehalte afgenomen van ruim
75 procent tot circa 30 procent. Per ton ontwaterd slib
Verbetering procesbeheersing
is er dan 625 kg water verwijderd. De hoeveelheid
In 2013 hebben we testen uitgevoerd met een andere
materiaal is dus flink afgenomen. Een deel van de
manier van besturing gericht op een snellere droging
warmte uit de tunnels gebruiken we voor de
en energiebesparing. Dit moet resulteren in meer
verwarming van de werkplaats voor de technische
verwerkingscapaciteit. Deze testen hebben nog geen
dienst en onze Innovatiehal. Mogelijk worden hier in
eenduidig resultaat opgeleverd maar bieden wel
de toekomst ook het kantoor en de beoogde uit-
handvatten voor het zoeken naar de optimale
breidingen op aangesloten.
omstandigheden tijdens het biologisch drogen.
Biogranulaat
Na tien dagen zeven we het materiaal en wordt de
kleine zeeffractie nagerijpt. Het eindproduct van
biologische droging noemen we biogranulaat. In die
vorm is het slib opgewerkt tot een droog product van
constante kwaliteit met verschillende toepassingsmogelijkheden. Zo wordt het granulaat voornamelijk
als biobrandstof meegestookt in elektriciteitscentrales
en als vulstof gebruikt in cementovens waarbij het als
vervanging dient van schaarse grondstoffen.
CO2-reductie
Biogranulaat heeft een stookwaarde van 6 MJ/kg. Bij
een rendement van 40 procent levert dit jaarlijks ruim
39 miljoen kWh aan energie op. Deze energie
opwekking overtreft in ruime mate het energieverbruik van de compostering. Dit zorgt voor een
besparing op het gebruik van fossiele brandstoffen,
waardoor een aanzienlijke CO2-reductie wordt behaald.
Biogranulaat
12
GMB BioEnergie I 2013
m
m te
n u s u lf
la a a a t
t
In 2013 hebben we in
Tiel 86.660 ton en in
Zutphen 162.093 ton slib verwerkt
am
r
w a iu
n
m o o gra
bi
BIOLOGISCH
DROGEN
Afzet biogranulaat
Topjaar voor Tiel
In het afgelopen jaar hebben we met ruim 79.000 ton
Voor de verwerking in Tiel was het een topjaar,
een forse hoeveelheid biogranulaat kunnen afzetten.
aangezien we op deze locatie nog niet eerder zoveel
Daarmee hebben we de voorraad in de fabriek voor
slib hebben verwerkt. Dat hangt voor een groot deel
een deel kunnen terugbrengen. We hebben de ambitie
samen met de kwaliteit van het verwerkte slib. Door
om ons biogranulaat zo dicht mogelijk in de buurt
uitruil met een collega slibverwerker hebben wij hierin
van onze locaties af te zetten. Daarmee beperken we
kunnen optimaliseren. Vanaf november 2012 ver-
de transportkilometers en dus de uitstoot van CO2.
werken we in Tiel het slib van de waterzuivering in
Amersfoort van het Waterschap Vallei en Veluwe
Na een succesvolle proef in 2012 hebben we in 2013
(WVaVe). In 2013 ging dit in totaal om 22.000 ton
structureel biogranulaat afgezet naar de biomassa-
waarvan goed de helft in Tiel is verwerkt.
centrale TCI in Duiven. Bij deze centrale van
afvalverwerker AVR worden voornamelijk reststromen
Sneller composteren
uit de papierindustrie ingezet voor de opwekking van
Door om de week een extra tunnel (acht in plaats van
duurzame energie en de productie van cementvervanger.
zeven) in te zetten, zijn we in Tiel sneller gaan
composteren. Dat zorgde ervoor dat we in 2013 ruim
In 2013 hebben we een deel van ons biogranulaat
4.000 ton (5 procent) meer slib konden verwerken.
afgezet als gedeeltelijke vervanging van aardgas in de
asfaltindustrie. De samenwerkingspartner is Van
Vervanging zure wasser Tiel
Bentum Recycling Centrale (BRC), gevestigd op de
Alle lucht van de biologische droging wordt gewassen
Rotterdamse Maasvlakte. Sinds 2006 heeft dit bedrijf
met zwavelzuur om vrijwel alle ammoniak in deze
een thermische reinigingsinstallatie voor teerhoudend
lucht te binden en daarmee ammoniumsulfaat (AS) te
asfalt. In deze installatie wordt het bindmiddel (teer,
produceren. In 2013 hebben we de zure wasser in Tiel
bitumen) met behulp van onder meer ons bio-
vervangen, zodat we meer AS kunnen produceren.
granulaat verbrand, zodat componenten zoals zand,
In het nieuwe slibverwerkingscontract met WSRL zijn
grind en vulstof weer vrijkomen.
ook de bepalingen aangescherpt met betrekking op
het lozen van het koel- en afvalwater op de rwzi Tiel.
In de afgelopen vijftien jaar nam het bedrijf Biomass
Het beperken van de stikstoflozing was dan ook aan-
jaarlijks een hoeveelheid van ons biogranulaat af voor
leiding om de zure wasser te vernieuwen en vrijwel
bijstook in energiecentrales. Hieraan kwam in 2013
alle ammoniak-stikstof uit de proceslucht af te
een einde. We blijven zoeken naar nieuwe afzet-
vangen. De bestaande zure wasser was beperkt in
kanalen, waarbij we verder kijken dan de inzet als
capaciteit en leverde niet altijd ammoniumsulfaat van
biobrandstof.
de gewenste kwaliteit. Deze is dan ook vervangen
door een wasser en een zuurdosering van hetzelfde
Reductie
en bewezen concept als in Zutphen in bedrijf is.
De stelregel dat van elk aangevoerde ton droge stof in
het slib 1 ton biogranulaat overblijft, is in het jaar 2013
niet opgegaan. Oorzaken hiervan liggen met name in
slibkwaliteit. De verhouding organische stof en gloeirest
heeft hier grote invloed op.
GMB BioEnergie I 2013
13
m
m te
n u s u lf
la a a a t
t
am
De wasser is in eigen beheer ontworpen voor wat
Nieuw contract waterschappen
betreft proces, componenten, besturing en bedrijfs-
Voor de eindverwerking van hun zuiveringsslib hebben
voering. Het rendement van de nieuwe wasser voldoet
Waterschap Groot Salland (WGS) en Waterschap
aan de verwachtingen namelijk steeds boven de
Zuiderzeeland (WZZ) een gezamenlijke Europese aan-
99 procent. Ook wordt de wasser nu gevoed met
besteding gehouden. GMB BioEnergie heeft deze
grondwater in plaats van drinkwater. Op jaarbasis zal
aanbesteding gewonnen. In maart hebben de partijen
dit minstens 2000 m³ drinkwater besparen.
een contract ondertekend voor de komende vier jaar
r
w a iu
n
m o o gra
bi
BIOLOGISCH
DROGEN
met een verlengingsoptie tot negen jaar.
De stikstoflozing is met de nieuwe wasser met
65 procent afgenomen. De resterende niet continue
Voor WZZ verwerkten we voorheen alleen het slib van
lozingsbronnen zijn nu zichtbaar geworden op de
de zuivering in Tollebeek (Noordoostpolder). Binnen
online stikstofmeting en kunnen nu worden aan-
het nieuwe contract wordt nu ook het slib uit Lelystad
gepakt.
en Dronten in Zutphen verwerkt. Het slib van de
zuivering in Almere gaat voor verwerking naar AEB
Omdat in Tiel de ruimte beperkt is, en er tijdens het
Amsterdam. In totaal gaat het om circa 38.000 ton per
opbouwen van de nieuwe wasser de oude wasser in
jaar van dit waterschap.
bedrijf moest blijven, is de luchtrouting gewijzigd.
Een van de twee luchtkoelers is uit bedrijf genomen.
De overblijvende koeler zal in 2014 worden vergroot
om voldoende koelcapaciteit te kunnen leveren.
Ondertekening contract door Lida Schelwald-van der Kley (heemraad / plaatsvervangend dijkgraaf Waterschap
Zuiderzeeland), Jan Oggel (heemraad Waterschap Groot Salland) en Gerrit-Jan van de Pol (directeur GMB
BioEnergie).
14
GMB BioEnergie I 2013
m
m te
n u s u lf
la a a a t
t
am
r
w a iu
n
m o o gra
bi
BIOLOGISCH
DROGEN
Verlenging contract WRW
Toeslagmateriaal
Het contract met het Waterschap Reest en Wieden
Om het slibmengsel beluchtbaar te maken, zetten we
(WRW) is opengebroken en met een periode van drie
houtsnippers in. De laatste jaren is de vraag naar
jaar verlengd. Het Waterschap heeft in Echten een
hout als biobrandstof enorm toegenomen. Gelet op
slibvergistingsinstallatie
vergisten
de kosten onderzocht GMB BioEnergie in 2012 de
zorgt voor een verbeterde afbraak van de organische
inzet van geshredderde autobanden als alternatief
stof waardoor zij minder ontwaterd slib bij ons
voor de houtsnippers. De resultaten waren dermate
hebben aangeboden.
positief dat we dit duurzame structuurmateriaal in
gebouwd.
Het
2013 naast houtsnippers succesvol hebben ingezet.
Fred Beukema / WGS
‘Een woord is een woord en daar staan
ze bij GMB voor’
Vanwege aflopende contracten voor de eindverwerking van hun zuiveringsslib gingen WGS en
het WZZ in 2013 samen opnieuw de markt op. Belangrijke aandachtspunten in het Programma
van Eisen waren duurzame eindverwerking, energieverbruik, beperking van de uitstoot van
broeikasgassen en op termijn het hergebruik van grondstoffen uit slib. Tijdens de Europese
aanbesteding kwam GMB BioEnergie met de beste aanbieding uit de bus.
GMB BioEnergie I 2013
Fred Beukema, afdelingshoofd Beheer en Onderhoud
het onderzoeken van nieuwe aandachtsvelden. Ze
Waterketen bij WGS. ”We werken al lang samen en
pakken op waar de markt om vraagt. Verder is het
hebben goede ervaringen. Ik ken GMB als een bedrijf
een betrouwbare partner. Een woord is een woord en
dat continu stappen neemt om processen te
daar staan ze bij GMB voor. Ook als er zich
optimaliseren, zowel in hun rol van kennishouder als
problemen voordoen en je ziet hoe die door GMB
in die van bouwer. Wie GMB volgt, ziet dat ze
aangepakt worden, dat dwingt respect af. Kortom,
voortdurend bezig zijn met duurzame oplossingen en
een prettig bedrijf om mee samen te werken.”
15
Nutriëntenterugwinning
Wat zit er voor waarde in organische reststoffen en hoe kunnen we die terugwinnen?
Deze vragen staan centraal bij het ontwikkelen van nieuwe technieken voor de
ik
s t sf
fo ru
st
verwerking van reststoffen. Om deze vragen te kunnen beantwoorden werken we
NUTRIËNTEN
TERUGWINNING
nauw samen met verschillende opdrachtgevers en kennisinstellingen.
Ammoniumsulfaat
Procesverbetering
Dat nutriëntenterugwinning voor ons geen nieuw
Vanaf de start in 2010 hebben we veel technische
fenomeen is, bewijzen we elke dag. Tijdens het
kennis en ervaring met SaNiPhos opgedaan. In 2012
biologische drogen van reststromen tot biogranulaat
zijn verschillende proeven gehouden om met name
komt stikstof in de vorm van ammoniak vrij. Stikstof
de
is een belangrijk onderdeel van kunstmest.
optimaliseren. Het doel voor 2013 was om het gebruik
kristalprocessen
bij
de
struvietproductie
vi
st
aa of
t
et
te
van hulpstoffen in het proces en daarmee de kosten
Die ammoniak winnen we met behulp van zwavelzuur
fors te reduceren. Door de kennis die we inmiddels
terug uit onze proceslucht. Dit werken we vervolgens
over dit proces hebben opgebouwd, zijn we daar ook in
op tot een stikstofhoudende zwavelmeststof die
geslaagd. Vanuit de wetenschap blijft de interesse
officieel erkend is. Hierdoor mag het door ons
voor SaNiPhos hoog en er wordt gewerkt aan een
geproduceerde
wetenschappelijke publicatie.
ammoniumsulfaat
als
meststof
worden verhandeld. We hebben het proces zodanig
ingericht dat we onze afnemers een hoogwaardige
Proef medicijnverwijdering uit urine
kwaliteit kunnen garanderen.
In 2013 stelde GMB BioEnergie de SaNiPhosinstallatie
ter
beschikking
voor
een
proef
om
Door voortdurende verbeteringen aan het proces
geneesmiddelen (verstorende stoffen voor het milieu)
produceren we nu een veelgevraagde pH-neutrale
uit urine te halen. Deze proef is een samenwerking
meststof (tussen 5-8 pH) met een bemestings-
tussen Pentair en GMB BioEnergie.
waarde van 80 kg stikstof en 90 kg zwavel per ton.
Hierdoor verkopen we deze meststoffen nu tegen
commerciële condities. In 2013 hebben we 12.787 ton
ammoniumsulfaat geproduceerd, waarvan 4.829 ton
Biogranulaat als duurzame grondstof
in Tiel en 7.958 ton in Zutphen.
In samenwerking met enkele universiteiten, kennisinstellingen en opdrachtgevers is
GMB BioEnergie een onderzoek gestart naar de inzet van biogranulaat als duurzame
SaNiPhos
grondstof. In 2013 hebben we de nodige tijd en energie gestoken in het onderzoek
Met SaNiPhos beschikt GMB BioEnergie over de enige
naar de exacte inhoud, de chemische samenstelling, de landbouwkundige waarde en
fullscale urineverwerkingslijn in Europa. Deze instal-
de internationale wet- en regelgeving. We kijken hierbij niet alleen naar fosfaat,
latie is onderdeel van het concept ‘nieuwe sanitatie’.
maar ook naar de mix van andere (micro) nutriënten en de combinatie met
Urine wordt daarbij als een afzonderlijke afvalstroom
gehygiëniseerde organische stoffen.
ingezameld. Door scheiding bij de bron – het toilet –
kan deze stroom beter en efficiënter verwerkt worden.
Dit onderzoek voeren we samen uit met klanten, waarbij we gezamenlijk optrekken
SaNiPhos installatie is uitgelegd voor de verwerking
met twee technologen van twee waterschappen. Met deze informatie kunnen we
3
van 5.000 m urine per jaar, hetgeen gelijk staat aan
toewerken naar technische keuzes en het aanvragen van vergunningen.
ruim 13 miljoen ‘kleine boodschappen’. Uit de urine-
Aanvankelijk gaan we op laboratoriumschaal aan de slag om vervolgens toe te
stromen wordt nu ongeveer 90 procent van de fosfaat
werken naar een pilot die uiteindelijk moet resulteren in een business case op
(P) teruggewonnen.
industriële schaal.
16
GMB BioEnergie I 2013
ik
s t sf
fo ru
st
NUTRIËNTEN
TERUGWINNING
vi
st
aa of
t
et
Jeffrey Oldengarm, directeur Van der Stelt
‘Binnen een langdurige werkrelatie kun je samen
kansen creëren’
Van der Stelt is een transport- en handelsbedrijf uit Beverwijk. Het levert vloeibare meststoffen
en stuifbestrijding en vervoert vloeistoffen door heel Nederland. Met hun producten en diensten
bedienen zij de agrarische sector, waterschappen, industrieën, de olie- en gaswinningsindustrie en de
weg- en waterbouw (infra). Hun specialismen zijn: hoogwaardige vloeibare meststoffen, Stesam® antistuifmiddel, vloeistoffenvervoer en industriële reiniging.
Vloeibare meststof
Win-win
Het vervoert en levert meststoffen in de breedste zin
GMB BioEnergie verwerkt al jarenlang de afval-
van het woord. ”Dat gaat zowel om dierlijke mest als
stromen voor Van der Stelt. Dit is het tweede jaar dat
om kunstmest”, zo laat directeur Jeffrey Oldengarm
het bedrijf uit Beverwijk ammoniumsulfaat van GMB
weten. ”Vloeibare meststoffen leveren van hoge
BioEnergie afneemt. ”Een belangrijke overeenkomst
kwaliteit, exact afgestemd op het gebruik. Daarin
tussen GMB BioEnergie en ons is dat zowel zij als wij
hebben we een jarenlange expertise opgebouwd. In
bij de klant aan tafel gaan zitten om te kijken hoe we
die categorie valt ook het ammoniumsulfaat dat
stromen op de beste manier kunnen verwerken. Dus
gewonnen wordt uit de luchtwassers van GMB
niet alleen ophalen, verwerken en klaar… Ook zij
BioEnergie. Die meststof heeft de erkenning van het
leveren maatwerk met het oog op een win-win
ministerie en wordt door ons geleverd aan zowel
situatie. Dat is tegelijk de basis voor onze goede
veehouders - voor het grasland waarop hun koeien
werkrelatie. We hebben beide bewust gekozen voor
grazen
een langdurige werkrelatie en niet voor jaarlijkse
-
als
aan
akkerbouwers
die
granen
verbouwen.”
inkoopcontracten. Zo kunnen we samen de marktkennis optimaal benutten en kansen creëren voor
Duurzame productie
verdere verduurzaming.”
Net als GMB BioEnergie hecht ook Van der Stelt
grote waarde aan duurzaamheid en nuttige vormen
van hergebruik. ”Reguliere kunstmest wordt veelal
geproduceerd met een hoge CO2-uitstoot. Het
ammoniumsulfaat kan voor een deel toegepast
worden in de productie van kunstmest, waarmee de
CO2-uitstoot wordt gereduceerd. Ook vanuit de
voedselindustrie waar agrariërs aan leveren, wordt
steeds
meer
waarde
gehecht
aan
duurzame
productie.”
GMB BioEnergie I 2013
17
Het terrein op Fort de Pol, gelegen naast ons terrein in Zutphen, heeft in de afgelopen eeuwen
verschillende functies gehad. Tot in de jaren vijftig lagen er nog de resten van het eeuwenoude
verdedigingswerk Fort de Pol. Aansluitend is het gebied gebruikt als vuilstort voor huishoudelijk
afval. Momenteel wordt het gereed gemaakt als bedrijventerrein voor zwaardere industrie.
Ontwikkeling op Fort de Pol
Nieuwe focus voor Fort de Pol
ligt op ontwatering
18
GMB BioEnergie I 2013
Bij de sanering is het niet draagkrachtige afval
De eindrapportage hierover volgt in 2014. Ook zal in
verwerkt in drie nieuw aangelegde terrassen op het
dat jaar het vrijgekomen terrein van Berkel Milieu
noordelijke deel van de voormalige vuilstort. Hierdoor
worden opgeschoond en overgedragen.
kunnen we bouwen op een stabiele ondergrond.
Verder kent het terrein enkele obstakels in de vorm
Infra
van twee hoogspanningsmasten, de windturbines en
De aangelegde infra omvat wegen, verlichting,
twee grote doorgaande gasleidingen. Het terrein
hekwerk en groenvoorzieningen. Aangezien de wegen
grenst aan het Natura 2000-gebied.
op een herschikte laag huishoudelijk afval van
4 meter dik liggen, zijn deze gefundeerd met een
Bestemmingsplan
plaat van geïmboliseerd materiaal van 1 meter dik en
Het bestemmingsplan Oostzeestraat 3b voor het
8 meter breed. Met die constructie wordt de belasting
GMB-terrein is inmiddels geïntegreerd in het
door het zware vrachtverkeer en shovels verspreid
bestemmingsplan
naar de onderliggende laag.
de
Mars
noord
en
midden,
vastgesteld in oktober 2013. Dit is echter nog niet
onherroepelijk.
Omgevingsvergunning
Een omgevingsvergunning is afgegeven voor de bouw
van de nieuwe slibhal ‘Noord’ waarvan de bouw in
2013 is afgerond. Verder is er een omgevingsvergunning ‘milieu’ in combinatie met een watervergunning afgegeven voor het ontwateren van
vloeibaar zuiveringsslib dat via een persleiding
aangevoerd wordt vanaf de naastgelegen rwzi van
WRIJ.
Sanering
Na de herschikking van het huishoudelijk afval van de
voormalige stortplaats is GMB Civiel gestart met de
voorbereiding voor de functionele sanering van de
eerste helft van het GMB-terrein op Fort de Pol.
Tijdens de werkzaamheden is de ondergrond gestabiliseerd en is er een folie aangebracht daar, waar in de
toekomst milieubelastende activiteiten plaats kunnen
vinden.
De saneringsfase liep in 2013 parallel met de
realisatie van de infrastructuur. Met de aanleg van
leidingstroken en wegen is de sanering van het
terrein ten noorden van de fabriek (2,5 ha) afgerond.
GMB BioEnergie I 2013
19
Realisatie nieuwe slibopslag
Aan de noordzijde van het GMB-terrein in
Verder
Zutphen hebben we in samenwerking met ons
bestaande opslagdepot aangebracht waardoor intern
zusterbedrijf GMB Civiel, aansluitend aan de
productieverkeer tussen bestaande en nieuwe hal
bestaande hal Oost, een nieuwe slibopslaghal
mogelijk is. De nieuwe opslaghal is ook van buitenom
gebouwd. De uitvoering is medio april 2013
bereikbaar doordat we een rondweg hebben gecreëerd.
is
een
inpandige
verbinding
met
het
gestart en eind oktober opgeleverd. Met deze
nieuwe hal is er opslagvolume van ruim
22.000 m³ beschikbaar gekomen.
Vanwege het huishoudelijk afval van de voormalige
stortplaats in de ondergrond is de onderbouw op
brede funderingssloven geplaatst. In de hal liggen
vloeistofdichte betonnen vloeren met een totale
vloeroppervlakte van 5.900 m². De hal is ingedeeld in
vier opslagunits en een centrale verkeersruimte in
het midden. Alle units zijn rondom afgescheiden
door 4,7 meter hoge betonnen keerwanden en de
afzuiging in de hal is gekoppeld aan de bestaande
luchtbehandelingsinstallatie.
Mitigatieplan kamsalamander
Uit het onderzoek dat is uitgevoerd voor de
In de herfst zoekt de kamsalamander de hoger
milieueffectrapportage bleek dat in de poeltjes in de
gelegen randen op om zich te beschermen tegen
uiterwaarden naast het GMB-terrein de zeldzame
overstroming van de uiterwaarden.
kamsalamander
voorkomt.
Op
basis
van
de
natuurbeschermingswet is GMB verplicht een deel
van het eigen terrein langs het hek aan de
Letlandsestraat
geschikt
te
maken
voor
over-
wintering van de beschermde diersoort voordat de
oude begroeiing wordt verwijderd. Hiervoor is een
speciale beplanting aangebracht met daartussen
takkenrillen. Het diertje leeft in de lente en zomer in
de uiterwaarden. Dit is een Natura 2000-gebied.
Takkenrillen
20
GMB BioEnergie I 2013
Struviet
GMB BioEnergie I 2013
21
Personeel, arbo en duurzaamheid
22
GMB BioEnergie I 2013
Personeel
Voor de aanvoer van het zuiveringsslib van WSRL
hebben we in 2012 een tweede vrachtwagen aangeschaft en per 1 januari 2013 een chauffeur in dienst
genomen. Het overige transport wordt verzorgd door
externe
transporteurs,
die
afhankelijk
van
de
Schenking lesboek aan
Watermuseum
overeenkomst in opdracht werken van de toeleveranciers of van GMB BioEnergie. Met het slib-
IPC Groene Ruimte en GMB hebben gezamenlijk een
transport zijn zo’n 18 fte’s gemoeid.
informatie/lesboek
over
de
(afval)waterketen
ontwikkeld. Het boek ‘Water bindt; aan de slag
Daarnaast hebben we een bouwkundig medewerker
met water’ is als educatiemethode opgezet en biedt
en een procestechnoloog, die bij ons gedetacheerd
de
waren, binnen de organisatie gehaald. Tot slot hebben
afvalwater op te doen en inzicht te krijgen in maat-
we afscheid genomen van een secretaresse. Daarmee
schappelijke vraagstukken die hiermee samen-
komt het totale aantal medewerkers in vaste dienst
hangen.
mogelijkheid
zelfstandig
basiskennis
over
uit op 41. Voor de productie maken we gebruik van
een vaste poule van invalkrachten. Samen met
Beide partijen besloten 5.000 exemplaren van het
externe adviseurs ook wel aangeduid als de flexibele
boek ter beschikking te stellen aan het Nederlands
schil.
Watermuseum in Arnhem. GMB is al jaren sponsor
van het museum en onderstreept hiermee, samen
Ziekteverzuim
In
2013
is
het
met IPC Groene Ruimte, het belang van goede
ziekteverzuimpercentage
van
educatie over de waterketen in ons land
2,6 procent naar 1,3 procent gedaald.
Afstudeeronderzoek
In het kader van een afstudeerdopdracht onderzocht
een studente Internationale Economie de Europese
wet- en regelgeving met het oog op de internationale
afzetmogelijkheden voor ons biogranulaat.
GMB BioEnergie I 2013
23
Arbo
Werkinstructies
Sjaak campagne en ARBO-catalogus
In 2013 is een begin gemaakt met de herziening van
In 2012 is een meerjarig project opgestart onder de
de
om
naam ‘Sjaak-campagne’ om de arbeidsveiligheids-
werkinstructiekaarten (WIK’s) voor het werken met
cultuur te verbeteren, met name op het gebied van
een aantal gevaarlijke chemicaliën. Een WIK is een
veiligheidsbewustzijn en communicatie. In 2013 is in
pragmatische samenvatting van de informatie die
het kader van dit project aandacht besteed aan het
door
belang van het intern melden van gevaarlijke situaties
werkinstructies.
leveranciers
Het
op
gaat
onder
meer
veiligheidsinformatiebladen
wordt gegeven. Zowel WIK’s als veiligheidsinformatie-
en bijna-incidenten.
bladen zijn wettelijk voorgeschreven.
Verder is aandacht besteed aan de risico’s van het
werken op hoogte, met name aan risico-onderschatting bij het gebruik van ladders en rolsteigers.
Het meest recente aandachtspunt in deze campagne
was de Last Minute Risico Analyse: de laatste check
die
iedere
werknemer
zelf
moet
uitvoeren
voorafgaand aan risicodragende werkzaamheden.
Evenals in 2012 is tijdens de toolboxmeetings
systematisch aandacht besteed aan de Nationale
Top 7 Ongevallen in de Afvalverwerkingsbranche.
Uit de ARBO-catalogus Branche Afvalverwerking is
informatie gehaald en vertaald naar de situatie in
Zutphen en Tiel. Het gaat onder meer over valgevaar,
snijverwondingen, beknellingsgevaar en de maatregelen om dergelijke risico’s te verminderen.
Iedere productiemedewerker bij GMB BioEnergie is in
het bezit van het VCA-diploma (Veiligheid, gezondheid
en milieu Checklist Aannemers). De diploma’s voor
bedrijfshulpverlening (BHV) zijn verlengd.
Signalering
In 2013 zijn bij de weegbrug en alle fabrieksinritten
borden aangebracht met veiligheidsinstructies voor
chauffeurs en bezoekers.
24
GMB BioEnergie I 2013
Management Zorg Systeem
De zorg voor kwaliteit, arbeidsomstandigheden en
milieu (KAM) maakt binnen GMB integraal deel uit van
Categorie 3 erkenning
de totale bedrijfsvoering en is verankerd in de
werkprocessen. Ons Management Zorg Systeem
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)
(MZS) beschrijft de interne organisatie, de manier van
heeft het primaire productieproces van BioEnergie
werken en de afspraken op het gebied van informatie
erkend als geschikte pasteurisatiemethode voor
en communicatie. Het MZS voorziet in de Kwaliteits-
categorie 3 materiaal. Categorie 3 materiaal bestaat
Arbo-, Veiligheids- en Milieuzorgsystemen van alle
uit dierlijke bijproducten die niet voor menselijke
werkmaatschappijen binnen GMB. Het geïntegreerde
consumptie bestemd zijn.
systeem is gecertificeerd en jaarlijks vinden interne
Hygiënisatie
audits plaats.
Met de certificering van de NVWA mogen we dit
Sharepoint
materiaal in Zutphen innemen en composteren. De
In 2013 is het gebruik van Sharepoint verder uitgerold.
certificering van de locatie in Zutphen is mogelijk
Om de vindbaarheid van digitale documenten te
omdat de temperatuur in onze composteringstunnels
verbeteren zijn op de KAM-site van het eigen Intranet
meerdere malen en gedurende een langere periode
van BioEnergie alle vergunning, handhavings- en
boven de 65 graden Celsius komt. Daardoor worden
veiligheidsdocumenten geplaatst met de mogelijkheid
eventuele schadelijke bacteriën gedood (hygiënisatie).
de weergave te laten aanpassen aan persoonlijke
Afnamegarantie
wensen.
Het categorie 3 materiaal vergisten we normaal
Ook het Milieu Aspect Register is overgezet naar
gesproken bij BIR in Lichtenvoorde. De erkenning is
Sharepoint en daardoor veel gebruiksvriendelijker
bedoeld als achtervang voor momenten dat we in
geworden. In 2012 zijn we begonnen met het
Lichtenvoorde geen categorie 3 materiaal kunnen
gebruiksvriendelijker en herkenbaarder maken van
aannemen. Zo is het mogelijk marktpartijen afname te
procedures in het kader van kwaliteitszorg ISO 9001
garanderen.
en milieuzorg ISO 14001. Dit kreeg in 2013 een vervolg
met de vernieuwing van een aantal procedures, onder
andere
voor
Technisch
Onderhoud
en
VGM-
management.
Certificering
In 2013 heeft Lloyds Register twee auditronden
positief kunnen afronden in het kader van de
certificering op kwaliteitszorg ISO 9001, milieuzorg
ISO 14001 en VCA.
GMB BioEnergie I 2013
25
Duurzaamheid
CO2-uitstoot
In vergelijking met andere slibverwerkingsmethodes
verbruikt ons proces weinig fossiele brandstof en
Voetbaltenues Warnsveldse Boys
naar Zuid-Afrika
wordt er bij de verbranding van biogranulaat
elektriciteit opgewekt. Dat levert een aanzienlijk
Het vijfde elftal van de Warnsveldse Boys, dat door GMB BioEnergie wordt
CO2-voordeel op. We hebben berekend hoeveel CO2-
gesponsord, kreeg in 2013 een nieuw tenue. De oude tenues zijn door de
uitstoot de waterschappen besparen wanneer zij
Warnsveldse Boys aan het Rainbow Dagverblijf Centrum in Zuid-Afrika
hun slib bij ons laten verwerken. Hierbij is naast de
geschonken. Zo’n zestig kinderen met een verstandelijke beperking worden hier
energie die verbruikt wordt bij de verwerking ook
begeleid en krijgen onderwijs.
rekening gehouden met factoren als transport,
houtverbruik en de toepassing van ons biogranulaat
als energiedrager.
Naast toepassing van biogranulaat bij kolencentrales
zijn dit jaar ook aanzienlijke hoeveelheden als
brandstof
toegepast
bij
de
verbranding
van
papierslib en bij een verwerkingsinstallatie voor
teerhoudend asfalt.
Doordat
bij
deze
nieuwe
toepassingen
van
biogranulaat minder elektriciteit wordt opgewekt dan
bij een kolencentrale (met een hoger elektrisch
rendement) valt de gemiddelde CO2-besparing dit
jaar wat lager uit dan vorig jaar.
In 2013 bespaarden we met onze verwerkingsroute
17.500 ton CO2. Dit compenseert de CO2-emissie van
het elektriciteitsverbruik van 6.700 huishoudens bij
een gemiddeld verbruik van 3.750 kWh per huishouden per jaar. In 2013 is de besparing op de CO2uitstoot ten opzichte van 2012 met 10 procent
afgenomen.
26
GMB BioEnergie I 2013
CO2-balans per ton reststof door midddel van biologisch drogen 2012 en 2013
Retourafstand aanvoer slib
Retourafstand afvoer granulaat
Elektriciteitsverbruik
Dieselolieverbruik
Retourafstand aanvoer hout
Houtverbruik
Stikstof-verwijdering op rwzi
Ammonsulfaat productie
Eenheid
CO2factor
Waarde
2012
km/ton slib
km/ton slib
kWh/ton slib
liter/ton slib
km/ton slib
m3 / ton slib
kg N/ton slib
kg N/ton slib
0,95
0,95
0,70
3,20
0,95
3,00
8,75
-2,80
3,90
4,02
45,56
1,60
0,19
0,16
1,03
3,81
Vermeden CO2 uitstoot verwerking biogranulaat
totaal
kilogram CO2equivalenten
2012
Waarde
2013
3,7
3,8
31,9
5,1
0,2
0,5
9,0
-10,7
-121,9
-78,4
3,77
3,12
45,22
1,76
0,18
0,15
0,46
4,11
kilogram CO2equivalenten
2013
3,6
3,0
31,7
5,6
0,2
0,5
4,0
-11,5
-107,2
-70,2
Uitreiking CO2-certificaten
Duurzaam transport
Verwerking van zuiveringsslib door middel van
Door de aanpassing van ons contract met WSRL
biologisch drogen en toepassing in een elektriciteits-
halen we zelf meer slib op en transporteren we zelf
centrale levert een CO2-winst van 70 kg per ton
meer biogranulaat. Daarvoor hebben we een tweede
zuiveringsslib op. Dit betekent dat een waterschap
vrachtauto met Euro 5 motor aangeschaft.
dat haar slib bij GMB BioEnergie laat verwerken,
ongeveer 20 procent van de CO2-uitstoot die ontstaat
Samenwerking met Parenco
bij de zuivering van afvalwater kan compenseren.
Na jaren van verkennende gesprekken en onder-
Deze calculatie hebben we door het onafhankelijke
zoeken zijn GMB BioEnergie en Parenco in 2013 een
onderzoeksbureau IVAM (research and consultancy
proef gestart voor de inzet van biogranulaat als
on sustainability) in Amsterdam laten controleren.
biobrandstof
Alle waterschappen hebben in 2013 over het jaar
papierproducent uit Renkum. Het bedrijf is naast de
2012 van ons een CO2-certificaat ontvangen met de
waterzuivering van Renkum gevestigd. Daarom
betreffende besparing per ton slib.
kijken GMB BioEnergie, Parenco en het waterschap
voor
de
energiecentrale
van
de
Vallei en Veluwe naar mogelijke synergievoordelen in
Dieselmonitoring
de verwerking van het industriële afvalwater van
We hebben drie nieuwe shovels aangeschaft, twee
Parenco en communaal afvalwater. De uitgangs-
voor Tiel en de derde wordt in Zutphen ingezet. Sinds
punten hierbij zijn efficiënte reiniging en het mogelijk
2010 zijn we volop bezig om het dieselverbruik van
gezamenlijk benutten van gewonnen biogas.
de shovels te monitoren, zodat we het brandstofverbruik in afstemming met de machinisten
verder omlaag kunnen brengen. In 2013 is het
verbruik per ton slib licht gestegen.
GMB BioEnergie I 2013
27
Doelstellingen voor de komende jaren
28
GMB BioEnergie I 2013
Duurzame toepassing biogranulaat
Implementatie SharePoint
In 2014 gaan we onderzoeken en beproeven of het
Binnen GMB is SharePoint geïntroduceerd om op
haalbaar is om het gehygiëniseerde product biogranu-
efficiëntere wijze gedigitaliseerd te kunnen werken.
laat als organische meststof in de landbouw te
Deze software is uitermate geschikt voor het opslaan,
brengen. Het onderzoek gaat zowel over inhoudelijke
ordenen en gebruiken van gegevens vanaf vrijwel ieder
samenstelling,
apparaat. Daar waar nodig kunnen we nu eenvoudiger
landbouwkundige
en
wettelijke
inzichten en economische mogelijkheden.
informatie delen met opdrachtgevers en klanten.
In 2013 zijn hiervoor binnen GMB BioEnergie de
Scheiding mineralen en organische stof
eerste stappen gezet en in 2014 volgt de verdere
Organisch materiaal belemmert de toepassing van
implementatie.
mineralen en vice versa. Door het materiaal te
scheiden, ontstaan nieuwe kansen voor het benutten
Reductie slib in Zutphen
van de verschillende stoffen. Hiervoor starten we
De reductie van zuiveringsslib naar biogranulaat is een
een onderzoekstraject waarbij we kijken of er
belangrijk onderdeel van het verwerkingsproces. Afzet
mogelijkheden zijn om mineralen en organische stof te
van het uiteindelijke biogranulaat (negatieve waarde) is
scheiden. Aanvullend kijken we naar mogelijke nuttige
een kostenpost. De verwachte en werkelijke reductie
toepassingen van de verkregen tussenproducten. In dit
zijn in Zutphen in 2013 wat uit elkaar gaan lopen. Voor
onderzoekstraject gaan we samen op met opdracht-
2014 moeten de oorzaak en oplossingen hiervoor
gevers, kennisinstellingen en andere partners.
worden gevonden.
Optimaliseren energieprestatie
Grotere slibdoorzet per tunnel
Zowel in Tiel als in Zutphen willen we waar mogelijk
In de huidige tunnels is aan de bovenzijde nog ruimte
onze energieprestatie verbeteren. Denk daarbij aan het
over die met het huidige vulsysteem met shovels niet
beperken van brandstofverbruik, energiezuinige ver-
kan worden benut. We zoeken nu naar een oplossing
lichting, ventilator instellingen et cetera.
om deze ruimte verder te benutten waarmee we
mogelijk een grotere doorzet per tunnel kunnen
realiseren.
GMB BioEnergie I 2013
29
Uitwerking drogen ammoniumsulfaat
Het
ammoniumsulfaat
dat
GMB
BioEnergie
produceert, wordt momenteel vloeibaar afgezet. De
inzet van ammoniumsulfaat in de landbouw kent
sterke seizoensinvloeden. Hiervoor is bij afnemers
(dure) opslag nodig die de waarde van het materiaal
drukt. Door warmte uit het composteringsproces te
benutten en het ammoniumsulfaat te kristalliseren
en te drogen kan dit product mogelijk op een
kostenefficiëntere wijze worden afgezet.
Renovatie tunnels en groot onderhoud
Omdat we in 2013 zowel in Tiel als in Zutphen veel
slib verwerkt hebben, is het groot onderhoud en de
renovatie van de tunnels uitgesteld naar 2015/2016.
Voor 2014 staat in Tiel een grootschalige renovatie
gepland van de dak- en wandplaten.
Optimalisatie ontwatering
In 2014 gaan we verder investeren in de optimalisatie
van de ontwatering.
Nieuwe markten voor biogranulaat
Door
verbranding
in
energiecentrales
gaan
de
waardevolle stoffen in ons biogranulaat verloren. Dat
vinden we zonde en we willen graag een nieuwe
waarde toekennen aan ons product. Daarom zoeken
we nu naar nieuwe markten.
30
GMB BioEnergie I 2013
GMB BioEnergie I 2013
31
Cijfers
* In dit hoofdstuk kunnen door tussentijdse afrondingen de totaaltellingen afwijken.
32
GMB BioEnergie I 2013
Vergisten
Om meer groene energie te kunnen opwekken is de doorzet in tonnen verhoogd en was het gemiddelde energie inhoud van de
aangenomen en verwerkte reststromen hoger.
Biologische Industriële Reststoffenverwerking (BIR)
Aanvoer en verwerking reststromen
Tonnen
2013
2012
2011
2010
2009
Tonnen
Percentage
droge stof
droge stof %
34.693
29.086
29.812
26.488
11.835
4.416
3.120
3.297
3.110
1.517
12,7
10,7
11,1
11,7
12,8
Tonnen
Tonnen
Percentage
droge stof
droge stof %
1.743
1.226
1.423
1.226
470
6,4
5,4
5,3
5,5
5,2
Afvoer reststromen
2013
2012
2011
2010
2009
27.085
22.727
26.905
22.461
9.113
Elektriciteitsproductie
kWh
2013
2012
2011
2010
2009
6.813.258
4.798.600
4.948.700
5.036.500
3.074.500
De toename van de productie van groene energie in 2013 is mogelijk geworden door de ingebruikname van de 3e WKK.
Energie inkoop
2013
2012
2011
2010
2009
GMB BioEnergie I 2013
Aardgas
Biogas
m3
m3
9
1.095
214
936
62.310
216.275
357.916
319.639
276.929
111.325
33
35.000
7.000.000
30.000
6.000.000
25.000
5.000.000
20.000
4.000.000
15.000
3.000.000
10.000
2.000.000
5.000
1.000.000
kWh
Tonnen reststromen
BIR: verwerking reststromen en elektriciteitsproductie 2009 - 2013
0
0
2009
2010
Tonnen reststromen
2011
2012
2013
Elektriciteitsopwekking
Warmtebenutting
De warmte die vrijkomt bij de productie van elektriciteit met de drie warmtekrachtkoppelingen (WKK’s) wordt enerzijds
ingezet om de vergistingsinstallatie op temperatuur te houden en anderzijds wordt een deel van de warmte geleverd
aan de naastgelegen afvalwaterzuivering.
Ontwateren
Vloeibare reststromen
De stijging van de ontwatering in 2013 met 63.900 ton is het gevolg van de afspraken die wij eind 2012 met WRIJ hebben gemaakt met
betrekking tot co-siting. Vanaf 1 april 2013 ontvangt GMB BioEnergie niet het ontwaterde slib van rwzi Zutphen maar het vooringedikte
slib. GMB BioEnergie voert het onwateren uit. De gemaakte afspraken leveren voor beide partijen voordelen op, WRIJ kan afzien van een
herinvestering in de ontwatering, terwijl GMB BioEnergie door menging met andere vloeibare stromen een hoger droge stof gehalte kan
krijgen. Beide partijen doen waar ze sterk in zijn en dit levert synergie en schaalvoordelen op.
De aanvoer van de vergistingsinstallatie van BIR is in 2013 met circa 5.800 ton toegenomen. De aanvoer van de overige klanten is
per saldo met 9.300 ton gedaald.
Aanvoer en verwerking van vloeibare reststromen 2013 t.b.v. de ontwatering
Tonnen
Aanvoer Waterschappen
Aanvoer BIR
Overige aanvoer
Totaal aanvoer
Afvoer t.b.v. vergisting BIR
Voorraadtoename
Ontwaterd
Productie ontwaterd slib
34
68.232
27.085
50.512
145.829
-430
-95
145.304
23.256
Tonnen
Percentage
droge stof
droge stof %
2.183
1.744
3.053
6.979
-40
-5
6.935
6.217
3,2
6,4
6,0
4,8
9,2
5,0
4,8
26,7
GMB BioEnergie I 2013
160.000
32.000
140.000
28.000
120.000
24.000
100.000
20.000
80.000
16.000
60.000
12.000
40.000
8.000
20.000
4.000
0
0
2009
2010
2011
2012
Tonnen ontwaterd slib
Tonnen vloeibare reststromen
Verwerking van vloeibare reststromen in 2009 - 2013 (tonnen)
2013
Productie ontwaterd slib
Verwerking vloeibare reststromen
Droge stof percentage ontwaterd slib 2009 - 2013
29.0
Droge stof percentage
28.0
27.0
26.0
25.0
24.0
23.0
2009
2010
2011
2012
2013
Verbruik grond en hulpstoffen ontwatering
De synergie en schaalvoordelen komen goed tot uitdrukking in de onderstaande verbruikscijfers. Het aantal draaiuren van de
ontwateringsinstallatie is in 2013 met 6.071 uur fors toegenomen, dit is een toename van 25 procent ten opzichte van 2012.
Daarnaast is de verwerking per draaiuur gestegen met 42 procent. Door de gewijzigde samenstelling is de verwerking
uitgedrukt in tonnen droge stof minder hard gestegen, deze stijging was ruim 16 procent.
Verbruik energie, grond- en hulpstoffen
2013
2012
2011
2010
2009
GMB BioEnergie I 2013
Elektra
Polymeer
Productie
kWh / ton
kg actief / ton
ton / h
3,8
5,8
5,2
6,6
5,0
11,4
14,1
13,5
12,5
12,3
23,9
16,8
19,7
20,5
20,5
35
Biologisch drogen
Aanvoer ontwaterde reststromen
De aanvoer van ontwaterde reststromen die GMB BioEnergie samen met haar partners onder contract heeft staan, is met
27.752 ton toegenomen van 301.692 ton in 2012 naar 329.444 ton in 2013. De aanvoer naar Tiel en Zutphen is per saldo met
6.572 toegenomen.
Voor de grotere mutatie zijn duidelijk herleidbare oorzaken aan te wijzen. Zo is de afname van ontwaterd slib van WRIJ te
verklaren doordat zij per 1 april 2013 geen ontwaterd slib meer levert van de zuivering Zutphen. Van de zuivering Zutphen
neemt GMB BioEnergie nu vooringedikt slib in dat GMB BioEnergie zelf ontwaterd, dit verklaart de stijging van de hoeveelheid
intern ontwaterd slib. De toename van hoeveelheid slib van WVaVe is te verklaren doordat sinds 1 november 2012 het slib van
zuivering Amersfoort onder de overeenkomst tussen GMB BioEnergie en WVaVe valt. De toename van de hoeveelheid slib van
WZZ is een gevolg van de, door GMB met onderaannemer AEB Amsterdam, gewonnen aanbesteding. Hierdoor heeft sinds
1 april 2013 GMB BioEnergie al het slib van WZZ onder contract staan. Van 1 april 1998 tot en met 31 maart 2013 verwerkte
GMB BioEnergie alleen het slib afkomstig uit de rwzi Tollebeek. GMB BioEnergie heeft ook de aanbesteding van WGS gewonnen,
maar deze tonnen had GMB BioEnergie al sinds 1 april 1998 onder contract.De afname van leveranties van WRW is goed te
verklaren door de ingebruikname van de vergistingsinstallatie op de zuivering Echten. De afname van overige reststoffen is het
gevolg van nadere afspraken tussen GMB BioEnergie en de leverancier van huisvuildigestaat om haar levering structureel te
verlagen.
Aanvoer ontwaterde reststromen 2013
Leverancier
Aanvoer slib (tonnen)
Tiel
WRIJ
WSRL
WVaVe
WGS
WZZ
WRW
WVV
overige RWZI-slibben
Intern ontwaterde slibben
overige reststromen
Totaal aanvoer
54.015
17.045
2.505
9.735
945
1.636
1.295
87.177
Zutphen
41.571
2.215
25.687
22.739
13.446
8.063
10.667
5.953
23.256
20.383
173.980
Derden
3.540
45.875
15.471
3.402
68.287
Aanvoer droge stof (tonnen)
Totaal
Droge stof
41.571
59.770
88.608
22.739
31.422
17.798
15.014
7.589
23.256
21.678
329.444
Droge stof %
10.034
13.735
21.632
5.497
6.178
4.806
3.641
1.840
6.217
6.775
80.355
24,1
23,0
24,4
24,2
19,7
27,0
24,3
24,2
26,7
31,3
24,4
Aanvoer slib per leverancier 2009 - 2013
90.000
80.000
70.000
60.000
Aanvoer in tonnen
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
WSRL
WRIJ
2009
36
WVaVe
2010
WGS
WZZ
2011
WRW
2012
WVV
Overige
RWZIslibben
Intern
ontwaterd
Overige
reststoﬀen
2013
GMB BioEnergie I 2013
Verwerking ontwaterde reststromen
De verwerking van ontwaterde reststromen in Tiel was in 2013 uitstekend en lag ruim boven de streefwaarde van 80.000 ton.
In 2013 is er in Tiel per saldo 5.500 ton meer verwerkt dan in 2012, een verschil van 6,8 procent. Het gemiddelde droge stof
percentage van de in Tiel aangevoerde slibben is gestegen van 23,7 procent naar 24,3 procent.
De verwerking van ontwaterde reststromen in Zutphen is in 2013 licht gedaald en kwam met ruim 162.000 ton, bijna
2.500 ton lager uit dan in 2012 een daling van 1,5 procent. Het gemiddelde droge stof percentage is gedaald van 26,5 procent
in 2012 naar 25 procent in 2013. Deze daling laat zich bij alle drie type inputstromen zien. De daling van de verwerking is een
gevolg van een verschuiving van beschikbare composteringcapaciteit van de eerste fase compostering naar de narijping.
Verwerking ontwaterde reststromen in 2013 (tonnen)
Tiel
Slib
Aanvoer RWZI-slibben
Aanvoer intern ontwaterde reststromen
Aanvoer overige reststromen
Totaal aanvoer
Voorraadmutatie
Verwerking
Zutphen
Droge stof Droge stof %
85.882
20.696
24,1
1.295
87.177
485
86.692
450
21.146
114
21.032
34,7
24,3
24,3
Slib
Droge stof Droge stof %
130.341
23.256
20.383
173.980
11.887
162.093
31.186
6.217
6.325
43.729
3.138
40.591
23,9
26,7
31,0
25,1
25,0
90.000
22.500
85.000
21.250
80.000
20.000
75.000
18.750
70.000
17.500
65.000
16.250
60.000
15.000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Tonnen droge stof
Tonnen reststromen
Verwerking Tiel 2004 - 2013 (tonnen)
2013
Tonnen droge stof
Tonnen reststromen
180.000
45.000
170.000
42.500
160.000
40.000
150.000
37.500
140.000
35.000
130.000
32.500
120.000
30.000
110.000
27.500
100.000
25.000
2004
2005
2006
Tonnen reststromen
GMB BioEnergie I 2013
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Tonnen droge stof
Tonnen reststromen
Verwerking Zutphen 2004 - 2013 (tonnen)
2013
Tonnen droge stof
37
Verbruik energie, grond- en hulpstoffen biologisch drogen
Verbruik energie, grond- en hulpstoffen
Diesel
Elektra
ltr / ton slib
2013
2012
2011
2010
2009
Hout
3
kWh / ton slib m / ton slib
1,76
1,60
1,62
1,73
1,79
45,2
45,6
46,9
44,7
45,2
0,146
0,156
0,201
0,172
0,185
Zwavelzuur
Drinkwater
kg / ton slib
ltr / ton slib
16,9
14,5
15,7
14,8
14,5
22,1
30,4
29,0
24,4
24,3
Het houtverbuik is in 2013 verder gedaald. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. Één ervan is het gebruik van autobanden
als vervanger van hout als structuurmateriaal. Het aandeel wortelhout is licht gedaald van 25,8 procent naar 25,0 procent.
Eindproducten biologisch drogen
Afzet ammoniumsulfaat (tonnen)
2013
2012
2011
2010
2009
Tiel
Zutphen
Productie
tonnen
tonnen
totaal
kg / ton slib
4.829
3.964
3.770
3.525
3.745
7.958
7.752
8.363
7.899
7.132
12.787
11.716
12.134
11.424
10.877
51,4
47,7
52,2
49,5
48,2
Afzet biogranulaat
In 2013 is er 9.400 ton meer biogranulaat afgezet dan in 2012. Energiecentrales zijn nog steeds de grootste afnemers en zij
hebben 58.700 ton afgenomen, dit is 2.200 ton minder dan in 2012. De totale afzet naar de energiecentrales bedraagt 73,8
procent. De afzet naar asfaltindustrie is in 2013 gestegen naar 5.900 ton, een aandeel van 7,4 procent. Sinds 2012 zet GMB
BioEnergie biogranulaat af ten behoeve van themische conversie. Tijdens de thermische conversie wordt het biogranulaat
omgezet in groene energie en is de as een bindmiddel voor de cementindustrie en de wegenbouw. In 2013 is er 14.480 ton op
deze wijze verwerkt, dit is een aandeel van 18,2 procent. Voor een proef is er 90 ton biogranulaat geleverd bij Parenco.
Tenslotte is er 268 ton biogranulaat ten behoeve van een grote proef geleverd aan de cementindustrie in Duitsland.
De Stichting Slibservice Rivierengebied (SSR), die de afzet van biogranulaat in opdracht van WSRL verzorgde is begin 2013
opgeheven. GMB BioEnergie heeft deze afzetverplichting als onderdeel van de nieuwe concessie overeenkomst met WSRL
overgenomen.
Afzet biogranulaat (tonnen)
Toepassing
38
E-centrales (NL)
Ontdoener
SSR
WRIJ
GMB
2013
2012
2011
2010
2009
3.954
5.338
7.271
7.245
9.519
9.052
13.995
9.345
7.284
9.438
E-centrales (DE)
SSR
6.447
2.740
7.845
12.205
WRIJ
8.085
6.333
4.729
6.321
13.869
Asfalt- Thermische Cement- Proeven
(NL)
industrie Conversie industrie
GMB
GMB
GMB
GMB
37.629
28.817
27.915
22.075
25.162
5.905
3.041
748
357
14.480
3.740
268
2.320
90
94
3.667
Totaal
afzet
79.463
70.031
52.842
51.127
73.860
Mutatie
Totaal
depot Tiel
Afzet
957
-4.660
5.118
2.084
-2.018
GMB BioEnergie I 2013
80.420
65.371
57.960
53.211
71.842
Afzet biogranulaat per eindbestemming 2009 - 2013
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
Tonnen
20.000
10.000
0
2009
2010
2011
2012
2013
Energieopwekking (DE)
Cementindustrie
Asfaltindustrie (NL)
Energieopwekking (NL)
Proeven
Thermische Conversie installatie (NL)
Kwaliteit biogranulaat
Kwaliteit biogranulaat 2011 - 2013
Parameter/
(Chem.)
element
afkorting
Eenheid
Tiel
2011
Zutphen
2012
2013
2011
2012
2013
Indamprest
Gloeirest
d.s.
gl.r.
%
% v.d. d.s.
66,3
47,7
64,4
47,6
61,4
48,9
67,1
45,7
68,3
46,0
65,4
49,6
Stookwaarde
LHV
mJ/kg
6,0
5,8
5,56
6,3
6,9
6,1
Arseen
Cadmium
Calcium
Chloride
Chroom
Fosfaat
IJzer
Koper
Kwik
Lood
Nikkel
Stikstof
Zink
Zwavel
As
Cd
Ca
Cl
Cr
P
Fe
Cu
Hg
Pb
Ni
N-Kj
Zn
S
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
mg/kg d.s.
11,3
1,50
34.300
3.240
82
43.200
56.800
554
1,10
130
40
38.500
1.349
13.600
10,6
1,44
34.508
3.120
93
40.600
54.500
538
1,02
131
39
41.500
1.349
14.200
10,6
1,59
36.142
4.100
75
44.500
53.400
581
0,99
133
38
44.500
1.492
18.900
13,4
1,80
34.500
3.030
57
41.400
49.800
436
0,75
106
36
45.300
1.232
14.755
14,1
1,80
37.200
3.593
74
34.800
45.800
421
0,80
128
38
44.800
1.214
15.145
14,5
2,00
45.250
4.486
77
35.100
50.200
459
0,83
148
38
42.300
1.250
15.485
Personeel
Personeel
2013
2012
2011
2010
2009
Personeelsbestand*
Ziekteverzuim %
41
38
36
35
36
1,3
2,6
5,2
2,1
2,9
* Per 31 december, exclusief gedetacheerden en stagiaires.
GMB BioEnergie I 2013
39
Milieu
Voor het lozen van stikstofrijk afvalwater is in Tiel de grenswaarde van 425 kgN/24h per dag niet overschreden. Voordat de
zure wasser vervangen was is nog wel drie keer de streefwaarde van 250 kgN/24h per dag overschreden. Nadien niet meer.
In Zutphen is op vier dagen de grenswaarde van bruto 1.000 kgN/24h overschreden. Daanaast is er op 10 dagen de
grenswaarde van de zwevende stof overschreden.
Verbruik van effluent als koel- en waswater
Tiel
m
2013
2012
2011
2010
2009
3
3
m
20,3
21,5
18,7
15,7
18,0
3.054.000
3.274.000
3.072.000
2.675.000
2.411.000
Tiel
2013
2012
2011
2010
2009
m3/ton slib
m /ton slib
1.765.000
1.747.000
1.526.000
1.212.000
1.383.000
Stikstoflozing op de zuivering
Zutphen
3
18,8
19,9
20,4
17,4
16,2
Zutphen
kgN/24h
kgN/ton slib
kgN/24h
kgN/ton slib
113,6
208,5
131,4
192,3
176,2
0,48
0,94
0,59
0,91
0,84
521,2
488,3
509,4
533,5
531,6
1,17
1,08
1,23
1,27
1,30
Geurmetingen
In Tiel zijn zes geurmetingen uitgevoerd,
vijf in opdracht van GMB BioEnergie en één in opdracht van de provincie.
Twee geurmetingen voldeden, vier metingen niet. Hiervan lag de oorzaak bij het biofilter welke op een aantal plekken was
uitgedroogd door problemen met de sproeiers. Deze probelemen worden in 2014 opgelost en hebben niet geleid tot
geuroverlast. In Zutphen zijn vier geurmetingen uitgevoerd, drie in opdracht van GMB BioEnergie en één in opdracht van de
provincie. Alle vier de geurmetingen voldeden aan de norm.
Geurmeldingen
In Zutphen zijn er in 2013 zes geurmeldingen ontvangen. Vier van deze meldingen kwamen binnen via het Milieuklachten en
informatiecentrum (MKIC) van de provincie Gelderland en twee klachten zijn rechtstreeks bij ons gemeld. In Tiel kwamen alle
meldingen binnen bij het MKIC.
Geurmeldingen
2013
2012
2011
2010
2009
Tiel
Zutphen
5
4
3
10
8
6
25
11
9
26
Grondwateronderzoek
De in 2013 uitgevoerde grondwateronderzoeken laten geen bijzonderheden zien.
40
GMB BioEnergie I 2013
Colofon
Het jaarverslag ‘Alles is maatwerk; klantspecifiek slib
verwerken’ is een uitgave van GMB BioEnergie B.V. en
verschijnt in een oplage van 1.100 stuks.
Redactieadres
GMB BioEnergie B.V.
Postbus 181
7200 AD Zutphen
T (0575) 51 99 72
E [email protected]
Tekst
GMB BioEnergie B.V.
Schrijfbedrijf Oost, Bredevoort
Opmaak
Frappant, Aalten
Druk
ZEQER in grafisch werk, Aalten
© Deze uitgave wordt zo zorgvuldig
mogelijk samengesteld. Niettemin kan
geen aansprakelijkheid worden aanvaard
voor mogelijke onjuiste berichtgeving.
Overname van tekst is uitsluitend
toegestaan met bronvermelding.
GMB Civiel B.V.
GMB BioEnergie B.V.
GMB Civiel realiseert complete projecten, vaak multidisciplinair
GMB BioEnergie exploiteert installaties gericht op bio-energie,
en geïntegreerd. Van ontwerp en engineering tot en met
grond- en voedingstoffen. Wij vergisten, ontwateren, en drogen
realisatie en onderhoud. Het gaat daarbij om onder meer
organische reststromen op duurzame wijze tot bio-energie en
viaducten, gemalen, zuiverings-, vergistings- en composterings-
meststoffen. Met de urineverwerkingsinstallatie SaNiPhos®
installaties, haventerreinen en loodsen, dijken en sanerings-
worden de nutriënten stikstof en fosfaat teruggewonnen.
projecten.
GMB Services B.V.
Contact
GMB Services ondersteunt opdrachtgevers met multidisciplinaire
Wilt u weten wat GMB voor u kan betekenen?
services, gericht op afvalwater-, drinkwater- en industriële
Neem dan contact op met:
installaties. We onderhouden en renoveren zandfilters, bassins
GMB BioEnergie B.V.
en pompinstallaties. Ook inspecteren, reinigen en renoveren we
T (0575) 51 44 30
leidingen en rioleringen en voeren we bodemsaneringen uit.
[email protected]
Klaar voor de toekomst
www.gmbbioenergie.eu
www.saniphos.eu

Download Report