Ondersteuningsaanbod basisonderwijs 2014-2015

Ondersteuningsaanbod
basisonderwijs
2014-2015
Bijlage bij Begeleidingsplan 2012-2015
Pedagogische begeleidingsdienst
Huis van het GO!
Willebroekkaai 36
1000 Brussel
Inleiding
Inhoudsopgave
1.
2.
2.1.
Inleiding
Reguliere begeleiding basisonderwijs
3
4
Speerpunt kwaliteitsvolle schoolontwikkeling
4
2.1.1.
Kwaliteitsvolle schoolontwikkeling: van output naar schoolontwikkelingsplan (trajecten
op school- of scholengemeenschapsniveau)
2.1.2.
Begeleiden van de directeur in zijn onderwijskundig leiderschap. Traject ‘Hoe mijn
leraren begeleiden op de klasvloer?’ (DOKK-tool)
2.1.3.
De directeur ondersteunen in zijn begeleiding van de kleuterschool
2.1.4.
Aanvangsondersteuning van nieuwe GO!-leraren
2.1.5.
Aanvullend nascholingsaanbod (zie website GO! nascholing voor een volledig overzicht)
2.2.
Speerpunt kwaliteitsvol talenonderwijs
4
4
5
5
5
6
2.2.1.
Algemene verkenning van het leerplan
2.2.2.
Verkenning van het leerplan in de diepte
2.2.3.
Ondersteuning van scholen in het opzetten van een goed talenbeleid (taalbeleid en/of
taalvakkenbeleid)
2.2.4.
Verdieping leerplanimplementatie via implementatie van deelaspecten (PBD en
GO! nascholing – zie www.g-o.be/nascholing voor meer)
2.3.
Speerpunt kwaliteitsvolle leerbegeleiding
6
6
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.4.
7
8
8
9
Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake leerbegeleiding
Differentiatie binnen het didactisch model van activerende directe instructie
Aanvullend nascholingsaanbod (zie www.g-o.be/nascholing voor meer)
Aanbod buiten de speerpunten
7
7
7
2.4.1.
Aanbod begeleiding
2.4.2.
Geïntegreerd aanbod nascholing-begeleiding
2.4.3.
Aanvullend aanbod nascholing basisonderwijs (zie website GO! nascholing)
3.
Begeleiding methodeonderwijs
3.1.
Aanbod leergebiedbegeleiding
3.2.
Netwerken
9
9
10
11
11
11
3.2.1.
3.2.2.
3.3.
11
11
12
3.3.1.
3.3.2.
3.3.3.
3.3.4.
Netwerken voor directies van methodescholen
Netwerken voor methodeschoolleerkrachten (collegagroepen)
Complementair aanbod in samenwerking met GO! nascholing
De starterscursus freinetonderwijs in een notendop voor directeurs en coördinatoren
De leefschool anno 2015 voor directeurs en coördinatoren
Kwaliteitszorg voor methodescholen
Daltononderwijs voor beginnende daltonleraren en startende teams
Pedagogische begeleidingsdienst
12
12
12
13
2
Inleiding
1.
Inleiding
De pedagogische begeleidingsdienst ondersteunt de basisscholen van het GO! zowel via begeleiding als
via nascholing. Naast een sterk complementair aanbod bieden we ook geïntegreerde trajecten aan waar
we nascholing koppelen aan begeleiding.
De begeleiding basisonderwijs werkt zowel vraaggestuurd als aanbodgericht.
In het hoofdstuk ‘Reguliere begeleiding basisonderwijs’ geven wij u een overzicht van het regulier
aanbod van de pedagogische begeleidingsdienst en het hierbij aansluitend aanbod van GO! nascholing.
Dit concrete aanbod kadert binnen het driejaarlijks begeleidingsplan 2012-2015 van de PBD. De meeste
trajecten staan meerdere jaren in het aanbod zodat scholen gerichte keuzes en beleidsplannen op
middellange termijn kunnen maken.
Verderop in het document staan fiches met uitgebreidere informatie van de trajecten die in het
aanbodluik staan.
In een apart hoofdstuk wordt het aanbod bestemd voor de methodescholen verduidelijkt. Dat aanbod
sluit voor een belangrijk deel aan bij het aanbod van de reguliere begeleiding, maar bevat ook specifieke
trajecten. Ook hier geven we een overzicht van het aanbod.
Voor een volledig overzicht van het aanbod van het GO! nascholing verwijzen wij u ook naar www.go.be/nascholing.
Scholen kunnen vanuit eigen geformuleerde prioriteiten begeleiding aanvragen over allerlei aspecten
die niet in het rechtstreekse aanbod 2014-2015 staan.
Ze kunnen hiervoor putten uit het rijk en divers aanbod van de voorbije jaren, maar ook nieuwe
schoolspecifieke vragen kunnen aan bod komen. Afhankelijk van de vraag, de beschikbare tijdsruimte en
in overleg met de vragende school of scholen zullen de begeleiders de vraag beantwoorden. Scholen
met een advies 2 ‘gunstig beperkt in tijd’ en advies 3 ‘ongunstig’ krijgen voorrang.
Vragen voor begeleiding (vanuit het aanbod of eigen vragen) worden steeds aan de regiobegeleider
overgemaakt. Hiervoor stellen we u een aanvraagsjabloon ter beschikking.
Aanvragen voor geïntegreerde trajecten ‘nascholing-begeleiding’ (techniek, Nederlands) worden ook
aan de regiobegeleider overgemaakt. Bij afhandeling gebruiken we de procedure zoals beschreven in
het algemeen deel dit van het begeleidingsplan.
Voor ‘zuivere’ nascholingen verloopt de inschrijving via GO! nascholing.
Pedagogische begeleidingsdienst
3
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.
Reguliere begeleiding basisonderwijs
Het aanbod begeleiding basisonderwijs voor het schooljaar 2014-2015 kadert binnen de speerpunten
die de PBD in zijn begeleidingsplan 2012-2015 heeft vastgelegd:
 kwaliteitsvolle schoolontwikkeling
 kwaliteitsvol talenonderwijs
 kwaliteitsvolle leerbegeleiding
Hieronder een korte beschrijving van de trajecten die tijdens het schooljaar 2014-2015 in de focus staan.
Een aantal van die trajecten zijn geïntegreerde trajecten PBD - GO! nascholing.
We berichten ook over het specifieke aanbod van GO! nascholing dat aansluit bij de speerpunten.
Verderop kunnen meer uitgebreide fiches geraadpleegd worden per traject in het aanbod.
2.1. Speerpunt kwaliteitsvolle schoolontwikkeling
2.1.1.
Kwaliteitsvolle schoolontwikkeling: van output naar schoolontwikkelingsplan
(trajecten op school- of scholengemeenschapsniveau)
Omgaan met output (waarvan OVSG-resultaten één aspect zijn) brengt de school een antwoord op de
vraag: ‘Hoe goed is mijn kwaliteit?’. Een eerste oefening om relevante outputgegevens te verzamelen
vinden scholen meestal niet zo moeilijk. Samen met het voltallig team deze gegevens interpreteren en
diagnosticeren is een uitdaging.
Om de inzichten uit deze oefening te vertalen naar een schoolontwikkelingsplan wordt de school
aangesproken op haar beleidsvoerend vermogen.
Planmatig werken aan schoolbeleid vormt hiervan een belangrijk onderdeel.
In welke mate geven onze outputgegevens aan dat we werkelijk de school zijn die we willen zijn?
Wat wil de school vanuit de opgedane inzichten bereiken op middellange termijn?
We zetten een beleidsplan om in actieplannen: wat doen we op verschillende domeinen om ons
beleidsplan te realiseren?
We zetten een organisatiestructuur op en begeleiden de werkgroepen om de actieplannen te realiseren:
wie doet wat?
2.1.2.
Begeleiden van de directeur in zijn onderwijskundig leiderschap. Traject ‘Hoe mijn
leraren begeleiden op de klasvloer?’ (DOKK-tool)
Scholen dienen zorg te dragen voor hun eigen onderwijskwaliteit. Eén van de belangrijkste elementen
van die onderwijskwaliteit heeft te maken met wat zich ‘op de klasvloer’ afspeelt. Leerkrachten hebben
recht op feedback op hun onderwijspraktijk . Daarnaast is het een hele uitdaging voor leraren om hun
praktijk af te stemmen op de hedendaagse invulling van kwaliteitsvol onderwijs. De directeur heeft,
o.m. binnen zijn taak als onderwijskundig leider hierin een essentiële rol te spelen. Om hem hierbij te
ondersteunen heeft de PBD, vanuit een welbepaalde visie op klasbezoeken, een instrument ontwikkeld
met een verslagsjabloon, kijkwijzers en ondersteunende teksten. De kijkwijzers focussen op vier
competenties: pedagogische, didactische, organisatorische en taalcompetenties.
In het traject gaan we, onder leiding van de regiobegeleider, met kleine (regionale) groepen van
directeurs concreet aan de slag: lessen bijwonen aan de hand van de DOKK-tool, feedback samen
voorbereiden, feedback geven, verslagen maken, ervaringen uitwisselen.
Pedagogische begeleidingsdienst
4
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.1.3.
De directeur ondersteunen in zijn begeleiding van de kleuterschool
Een meerderheid van directeurs heeft vooral leraarservaring opgedaan in de lagere school. Voor een
aantal onder hen is de kleuterschool vrij onbekend. Om ook dit essentieel onderdeel van de basisschool
kwaliteitsvol te kunnen ondersteunen is basisinzicht in doelen, aanpak en eigenheid van de
kleuterschool een vereiste.
De PBD voorziet in de mogelijkheid om op niveau van de regio of de cluster een traject te volgen dat uit
drie sessies bestaat. Komen aan bod: specifieke didactiek van de kleuterschool, organisatie,
taalontwikkeling stimuleren …
2.1.4.
Aanvangsondersteuning van nieuwe GO!-leraren
Op school- en scholengroepsniveau wordt de nieuwe leraar wegwijs gemaakt in de afspraken en
specifieke visie van de instelling en wordt hij, meestal via tutoring, ondersteund in zijn eerste praktische
stappen.
Het team basisonderwijs van de PBD wil die leraren ook enkele belangrijke pedagogisch-didactische
principes meegeven, die we hoog in het vaandel dragen.
We denken daarbij aan het PPGO! en zijn sterke vertaling in het leerplan Mens en maatschappij, aan
onze visie op leren, zoals in het document ’10 voor WO’ samengevat, aan onze visie op zorg met het
belang van brede basiszorg en de rol hierbij van de klasleraar (ADI), aan kwaliteitsvol kleuteronderwijs
en de consequenties ervan voor aanbod en aanpak van de kleuterleraar, aan goed
taalvaardigheidsonderwijs, aan het belang van goed woordenschatonderwijs (taal in KO) enz.
De pedagogische aanvangsondersteuning wordt op niveau van de regio of de regionale cluster
georganiseerd.
2.1.5.
Aanvullend nascholingsaanbod (zie website GO! nascholing voor een volledig
overzicht)
 Aan de slag met Scope³. Vorming voor mentoren in de jobtraining
 Crisiscommunicatie. Een professionele aanpak
 Een omgevingsanalyse maken
 Informatieveiligheid voor directies
 Leefregels maken en waarmaken
 Marktpositionering en communicatie
 Onderwijs slim organiseren
 Professionalisering op school, meer dan een nascholingsplan.
 Timemanagement
 Veranderingsmanagement
Pedagogische begeleidingsdienst
5
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.2. Speerpunt kwaliteitsvol talenonderwijs
Het aanbod van de het team basisonderwijs rond het speerpunt talenonderwijs staat, zowel op
schoolniveau, als op niveau lager- of kleuteronderwijs, in het teken van de implementatie van het
nieuwe leerplan Nederlands. Scholen hebben de keuze uit vier mogelijkheden, die ook samenhangen
met fases in de implementatie van het nieuwe leerplan. Voor de vierde fase wordt samengewerkt met
GO! nascholing.
Naast dat leerplangebonden aanbod kunnen scholen ook een beroep doen op de begeleiders van de
PBD voor een meer algemene ontwikkeling van hun talenbeleidsplan (= taalbeleid + taalvakkenbeleid).
Strategie voor leerplanimplementatie
1. Algemene verkenning van het leerplan
Voor schoolteams die nog moeten beginnen aan
de implementatie van het nieuwe leerplan
Nederlands
2. Verkenning van het leerplan in de diepte
 Module kleuteronderwijs: twee sessies voor
team KO van een school (of enkele regionale
KO-teams samen)
 Module lager onderwijs: twee sessies voor
team LO van een school (of enkele regionale
LO-teams samen)
3. Ondersteuning van scholen in het opzetten
van een goed talenbeleid (taalbeleid en/of
taalvakkenbeleid)
Integratie leerplanimplementatie in
talenbeleidsplan (luik taalbeleid): een of twee
sessies voor het schoolteam
4. Verdieping leerplanimplementatie via
implementatie van deelaspecten
(begeleiding en nascholing)
Via een geïntegreerd aanbod PBD GO! nascholing: sessies voor zowel KO als LO,
zowel aspecten van mondelinge als schriftelijke
taalvaardigheid.
2.2.1.
Algemene verkenning van het leerplan
In deze sessie op schoolniveau introduceren we het nieuwe leerplan: waarom een nieuw leerplan, welke
visie ligt aan de basis, wat zijn veranderingen ten opzichte van het vorige leerplan, hoe zit de structuur
in mekaar …?
2.2.2.
Verkenning van het leerplan in de diepte
In deze sessies verdiepen we ons per niveau (KO en LO) in de doelen van het nieuwe leerplan
Nederlands en maken daarbij de nodige linken met de visie en de pedagogisch-didactische wenken.
Afhankelijk van plaatselijke keuzes kan gekozen worden om hiervoor schooloverstijgende sessies te
organiseren (enkele teams KO samen, enkele teams LO samen …) of kan dit schoolspecifiek gebeuren.
Vanuit die gezamenlijke studie van het leerplan kunnen scholen en individuele leraren keuzes maken
voor nascholing en verdieping.
Pedagogische begeleidingsdienst
6
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.2.3.
Ondersteuning van scholen in het opzetten van een goed talenbeleid (taalbeleid
en/of taalvakkenbeleid)
Verhogen van de opbrengsten voor taal, omgaan met anderstaligheid en veranderende instroom op
school, nieuwe wetgeving over onderwijs van het Frans in de basisschool , implementatie van het
nieuwe leerplan Nederlands: er kunnen aanleidingen genoeg zijn om op schoolniveau te werken aan
een degelijk en geactualiseerd talenbeleid. De PBD wil de scholen hierin procesmatig ondersteunen.
Samen met de school wordt de beginsituatie in kaart gebracht, een visie bepaald en nagedacht over
doelen en acties uitgezet en opgevolgd. De verbeterinitiatieven worden planmatig vastgelegd in het
talenbeleidsplan (luik taalbeleid en/of taalvakkenbeleid).
2.2.4.
Verdieping leerplanimplementatie via implementatie van deelaspecten (PBD en
GO! nascholing – zie www.g-o.be/nascholing voor meer)
Woordenschatonderwijs in de kleuterschool
Nascholing en opvolging via de regiobegeleider. Goed woordenschatonderwijs in de kleuterschool met
het digitale cahier WOK als hulpmiddel (WOordenschat Kleuters).
Boekengedoe
Nascholing en opvolging via de regiobegeleider. Aan de slag met prentenboeken in de kleuterklas.
Interactief voorlezen en bevorderen van het begrijpend luisteren.
Een geletterde omgeving in de kleuterschool
Nascholing en opvolging via de regiobegeleider. Hoe kan ik, conform het nieuwe leerplan Nederlands,
geletterdheid in de kleuterklas stimuleren?
Mondelinge taalvaardigheid tot op de klasvloer in de lagere school
Nascholing en opvolging via regiobegeleider. Hoe verloopt de taalontwikkeling bij kinderen en hoe kan
die gestimuleerd worden? Wat zijn de verschillende praatsoorten van het leerplan Nederlands en hoe
kunnen die in de eigen klaspraktijk toegepast worden? Welke leerkrachtvaardigheden kunnen we
ontwikkelen inzake mondelinge interactie?
Schriftelijke taalvaardigheid tot op de klasvloer in de lagere school
Nascholing vanaf tweede trimester (januari 2015) en opvolging via de regiobegeleider
2.3. Speerpunt kwaliteitsvolle leerbegeleiding
2.3.1.
Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake
leerbegeleiding
De PBD heeft een visietekst ontwikkeld over schoolbeleid inzake leerbegeleiding. In die tekst wordt de
visie op leerbegeleiding en de wijze waarop die visie in beleid en structuren kan geconcretiseerd
worden verduidelijkt.
Aan de hand van die visietekst gaat de PBD schoolteams ondersteunen bij hun beleid inzake
leerbegeleiding. Er wordt in eerste instantie gewerkt met het team van ondersteunende leerbegeleiders
(het zorgteam) en de directeur, nadien ook met het hele team. Bedoeling is om een geactualiseerd en
gedragen beleidsplan inzake leerbegeleiding op te stellen. De PBD ondersteunt de school ook verder in
de realisatie van dit beleidsplan. Zo is het onder meer mogelijk dat de school kiest voor een ADI-traject
als verdere stap.
Pedagogische begeleidingsdienst
7
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.3.2.
Differentiatie binnen het didactisch model van activerende directe instructie
Kwalitatieve scholen kenmerken zich onder meer door een duidelijk en gedragen beleid inzake
leerbegeleiding (zorgbeleid).
Dat beleid stoelt op twee pijlers, preventie en remediëring, en staat of valt met de kwaliteit van de
concretisering in de klaspraktijk van elke dag.
In de preventieve aanpak speelt de klasleraar dé centrale rol. Zijn pedagogische en didactische aanpak is
erop gericht zo weinig mogelijk kinderen te laten ‘uitvallen’.
De leraar doet ertoe!
Een goede didactische aanpak die rekening houdt met de verschillen in leren tussen de kinderen werkt.
In heel wat lessen hanteren leraren instructiemodellen waarin men dikwijls te weinig differentieert.
In dit traject willen we leraren lager onderwijs ondersteunen om, vertrekkend vanuit een haalbaar
instructiemodel (ADI), effectiever instructie te geven en effectiever te differentiëren (BHV-model:
basisstof, herhaling, verdieping).
Het traject is een geïntegreerd traject begeleiding-nascholing, d.w.z. dat scholen die zich inschrijven een
traject gaan lopen dat hun regiobegeleider coördineert en begeleidt maar waar ook twee
nascholingssessies voorzien zijn. De begeleiding is zowel gericht op het kaderen van het traject in de
leerbegeleiding (een breder zorgbeleid) op school als op het ondersteunen van een duurzame
implementatie van de geleerde inzichten op de klasvloer. Directeur en zorgcoördinator worden in dit
proces meegenomen.
2.3.3.
Aanvullend nascholingsaanbod (zie www.g-o.be/nascholing voor meer)
Schoolniveau
 Basisopleiding zorgcoördinatoren
 Beter omgaan met leerproblemen in het BaO. Een sterk STICORDI-beleid
 Traject handelingsgericht werken voor het BaO
 Een helder en positief sanctiebeleid in het BaO
Lerarenniveau
 Handelingsgericht werken in de klas
 Kinderen met leerachterstand in het BaO
 Kinderen met leervoorsprong in het BaO
 Snoezelen met kleuters
 De leerkracht doet ertoe
 Grensoverschrijdend gedrag aanpakken in je klas
Pedagogische begeleidingsdienst
8
Reguliere begeleiding basisonderwijs
2.4. Aanbod buiten de speerpunten
2.4.1.
Aanbod begeleiding
Introductie nieuw leerplan lichamelijke opvoeding (einde schooljaar 2014-2015)
Regionale sessies voor leraren lichamelijke opvoeding en/of directies. Introductie op het nieuwe
leerplan LO.
Data en locaties worden later meegedeeld.
Evalueren binnen WO als voorbeeld van goede praktijk van breed evalueren
In twee sessies gaan we aan de slag rond evaluatie van wereldoriëntatie. Teams lagere school wiens
visie op en praktijk inzake WO steeds meer in overeenstemming is met het leerplan willen ook hun
evaluatie aanpassen aan die visie en praktijk. Daarvoor moeten we leren breed evalueren. Wat betekent
dit voor het leergebied WO? Hoe doe je dit concreet?
De inzichten en praktijk die we hierrond gaan ontwikkelen, zullen inspirerend werken voor de andere
leergebieden.
2.4.2.
Geïntegreerd aanbod nascholing-begeleiding
Technische geletterdheid – Traject 1 – Basistraject
Het traject kadert binnen de leerplanimplementatie van het nieuw leerplan WO.
We focussen in dit traject op het domein Techniek.
Via praktische sessies, concrete materialen, reflectiemomenten en het opzetten van techniekactiviteiten
verkennen techniekcoaches en de directie de visie van het leerplan. In een volgende fase
implementeren de coaches en de directeur het geleerde in de school. Het traject bouwt kennis en
vaardigheden op die na elk begeleidingsmoment besproken wordt.
Opvolging op het niveau team wordt in het traject ingebouwd (steeds ondersteuning van de
regiobegeleider). Individuele opvolging op klasniveau is mogelijk via afspraak in de intake of tijdens het
traject.
Technische geletterdheid - Traject 2 – Vervolgtraject ‘evaluatie’
Het traject start met een vormingsmoment voor directeurs en techniekcoaches rond evalueren van
techniek.
Dit vormingsmoment legt voor elke school de basis om te reflecteren met het team rond wat nodig is
om het traject voldoende slaagkansen te geven.
De school zet activiteiten van techniek op, zorgt voor werkvormen waarbij techniek in de verschillende
leerjaren repetitief aan bod komt, legt het geleerde via afspraken in het team vast, registreert de
aangeboden doelen en zet een evaluatiemoment op. De begeleiding biedt ondersteuning daar waar de
directeur dit nodig acht.
Aan de techniekcoaches en directies bieden we zowel nascholingsactiviteiten aan als coaching. Tijdens
deze nascholingssessies leggen we het accent op het vastleggen van deze aspectenlessen techniek in de
klas.
Terugkomdagen voor techniekcoaches
Twee halve dagen regionaal ingevuld (per provincie): supervisie waarbij we het accent leggen op het
vastleggen van kennis van techniek en het leren omgaan met stappenplannen en werktekeningen in de
basisschool.
Eén halve dag apotheosemoment met alle techniekcoaches in Brussel.
Pedagogische begeleidingsdienst
9
Reguliere begeleiding basisonderwijs
Voor leerkrachten die techniek twee jaar lang hebben geïmplementeerd, andere collega’s hebben
geïnspireerd met techniek of coaches die de implementatie in het geïntegreerd traject (nascholingbegeleiding) hebben gevolgd.
Inschrijving is gratis en dient te gebeuren via GO! nascholing.
2.4.3.
Aanvullend aanbod nascholing basisonderwijs (zie website GO! nascholing)
Muzische vorming
 Module 1: Het muzisch proces over de domeinen heen (twee sessies)
 Module 2: Beeldelementen en toepassingsmogelijkheden (één sessie)
 Module 3: Gericht leren luisteren naar muziek (één sessie)
 Module 4: Leren musiceren (één sessie)
 Module 5: Zingen, liedjesrepertoire van kleuter tot 3e graad (één sessie)
 Module 6: Muzieknotatie van kleuter tot 3e graad (één sessie)
 Module 7: Beweging van kleuter tot 3e graad (één sessie)
 Module 8: Drama: Spelvormen verkennen en gebruiken (één sessie)
 Module 9: Drama: Spelkoffers ontwerpen en gebruiken (twee sessies)
 Module 10: Media: Visie op Media (twee sessies)
 Module 11: Media: Vaardigheden voor leerkrachten en toepassingen in de klas (twee sessies)
De eerste module is de basismodule die focust op het muzisch proces in het algemeen. Na het volgen
van die eerste module kan een keuze gemaakt worden binnen de verschillende domeinen van muzische
vorming. De sessies kunnen op schoolniveau aangevraagd worden en een aantal sessies gaan centraal
door in Brussel.
Wereldoriëntatie
 Actief bezig met dagelijkse tijd:
We leren hoe we de ontwikkeling van het tijdsbegrip bij kinderen kunnen stimuleren. We leren hoe
op school in een goede opbouw van het aanbod, de aanpak en de vorm te voorzien.
 Actief bezig met historische tijd:
We leren effectieve methodieken gebruiken om historische tijd actief en interactief aan te brengen.
Daarbij besteden we aandacht aan de manier waarop we de ‘historische omgeving’ kunnen
gebruiken in onze lessen en hoe we de actualiteit betrekken.
 Wetenschappen in een notendop:
In deze nascholing leer je op een praktische manier hoe je een relatie kan leggen tussen de
technische systemen (bv. de deur) en natuurlijke verschijnselen, de eigenschappen van materialen en
technische principes.
Je kunt aan de hand van praktische voorbeelden een aantal technische principes, natuurlijke
verschijnselen en kennis van materialen gebruiken in een technisch systeem.
 Techniek in de vingers:
Vormingsdag voor leraren lagere school
 Techniek met kleuters:
Vormingsdag voor leraren kleuterschool
Pedagogische begeleidingsdienst
10
Begeleiding methodeonderwijs
3.
Begeleiding methodeonderwijs
Werken aan kwaliteit is een dagelijkse zorg voor schoolteams. Doen we de goede dingen? Doen we de
goede dingen goed? Methodescholen kiezen ervoor om deze kwaliteitsvragen in te bedden in hun
specifieke pedagogiek. De Pedagogische Begeleidingsdienst wil de schoolteams hierin ondersteunen
met een gevarieerd aanbod aan begeleidingsmogelijkheden.
Scholen worden gestimuleerd hun eigen kwaliteitszorg in handen te nemen, om beleidskrachtig om te
gaan binnen hun eigen context en met hun specifieke uitdagingen binnen hun eigen pedagogisch
project. De pedagogische begeleidingsdienst kan de scholen daarin vraaggestuurd ondersteunen. Aan
het formuleren van ondersteunings- en begeleidingsvragen gaat een proces van zelfonderzoek vooraf.
Het instrumentarium dat hiervoor gebruikt wordt kiezen scholen zelf. De pedagogische
begeleidingsdienst kan scholen helpen bij de keuze en het adequaat aanwenden van een
instrumentarium.
Acties die voortvloeien uit outputanalyse en methodespecifieke zelfevaluatie kunnen vraaggestuurd
ondersteund en begeleid worden. Het kan daarbij zowel gaan om acties met betrekking tot het
pedagogisch-didactisch handelen van leraren als om actiesmet betrekking tot de school als systeem.
Ook naar aanleiding van schooldoorlichtingen kunnen scholen rekenen op ondersteuning en
begeleiding, Nieuwe scholen kunnen de eerste twee jaar rekenen op een intensieve begeleiding bij de
opstart en uitbouw van de school.
De coöperatieve gedachte is iets wat methodescholen verbindt; van en met elkaar leren, uitwisselen,
elkaar inspireren, naar nieuwe mogelijkheden zoeken en samen oplossingen bedenken voor problemen
is verrijkend. Door het opzetten van netwerken tussen leraren, directeurs en coördinatoren, de
collegagroepen en de netwerken voor directies, bieden we mogelijkheden aan om dit in de praktijk te
brengen.
3.1. Aanbod leergebiedbegeleiding
Zie ‘Reguliere begeleiding basisonderwijs’.
3.2. Netwerken
3.2.1.
Netwerken voor directies van methodescholen
Netwerken kunnen beschouwd worden als een constructieve gemeenschap waar deelnemers
grotendeels zelf hun kennis creëren. De manier waarop men in netwerken leert, sluit nauw aan bij de
constructivistische visie op leren. De directeurs vergaderen per regio en tweemaal per jaar komt
iedereen samen voor een uitwisseling tussen de verschillende regionale netwerken. De
vergadermomenten en de inhouden worden samen met de deelnemende directeurs vastgelegd. De
pedagogische begeleidingsdienst faciliteert de samenkomst en reikt mogelijke werkvormen aan voor de
vergaderingen.
3.2.2.
Netwerken voor methodeschoolleerkrachten (collegagroepen)
Leraren kunnen van elkaar heel wat leren. Daarom richten we - waar mogelijk - collegagroepen op waar
leraren die in dezelfde graad aan de slag zijn ervaringen en materialen kunnen uitwisselen met
betrekking tot leerplannen en leerlijnen. We proberen met elke groep minstens eenmaal per trimester
samen te komen. Aan de betrokken directeurs wordt gevraagd de organisatie van de collegagroepen te
ondersteunen en te faciliteren. Via virtuele klassen bouwen we ook bruggen tussen de collegagroepen
onderling over het hele land, zodat materialen op ruimere schaal kunnen uitgewisseld worden.
Dit jaar staat materiaalontwikkeling in de focus bij de collegagroepen. Concreet betekent dit dat we op
coöperatieve wijze daadwerkelijk samen materialen gaan ontwerpen, uitproberen en uitwisselen. Het
kan daarbij gaan over fiches voor zelfstandig werk, sets voor expressietechnieken (techniek en muzische
Pedagogische begeleidingsdienst
11
Begeleiding methodeonderwijs
vorming) en sets met betrekking tot specifieke en algemene vaardigheden uit wereldoriëntatie die
kunnen ingezet worden om het zelfstandig (hoeken)werk ondersteunen. We ontwikkelen niet enkel het
materiaal. Tijdens de collegagroepen gaan we ook dieper in op hoe het materiaal kan ingepast worden
in de werking van een freinet-, leef- of daltonschool. Vanzelfsprekend leggen we meteen ook de link met
de leerplannen, zodat volgen en evalueren meteen in het systeem geïntegreerd zitten.
3.3. Complementair aanbod in samenwerking met GO! nascholing
3.3.1.
De starterscursus freinetonderwijs in een notendop voor directeurs en coördinatoren
De voorbije jaren organiseerden we de starterscursus voor beginnende leraren in freinetscholen. In de
starterscursus komen vaak nieuwe inzichten en aanpakmogelijkheden aan bod die in veel, op
kruissnelheid draaiende freinetscholen, niet of onvoldoende gekend zijn. Op vraag van heel wat
directeurs en coördinatoren bieden daarom we dit jaar binnen GO! nascholing de
starterscursusinhouden aan voor directeurs en coördinatoren van freinetscholen. We bekijken die
inhouden vanzelfsprekend vanuit het perspectief van een schoolleider en voegen specifieke materialen
toe om het pedagogisch leiderschap te versterken. Dit aanbod voorzien we in een module van drie
vrijdagen tijdens het eerste trimester van volgend schooljaar. Alle details kan je lezen op de website van
GO! nascholing.
3.3.2.
De leefschool anno 2015 voor directeurs en coördinatoren
De meeste van onze leefscholen zijn ontstaan in de jaren '90 van de vorige eeuw. Dat klinkt niet alleen
lang geleden, het is ook lang geleden. Toe Carl Medaer de leefschoolpedagogie ontwikkelde, zag het
onderwijslandschap er compleet anders uit. Er bestond geen druk van eindtermen en van een
multiculturele samenleving was nog geen sprake. Daarom willen we, samen met de leefscholen, op zoek
gaan naar een vernieuwd, eigentijds leefschoolconcept. De eerste aanzetten daartoe werden al vorig
jaar gegeven op de starterscursus voor beginnende leraren in leefscholen. Dit vernieuwingsproces willen
we graag doorzetten. We plannen daartoe een intensieve ‘denkdriedaagse’, een heus
leefschoolseminarie, waarop we rustig de tijd kunnen nemen om samen met zoveel mogelijk betrokken
leefscholen ideeën te bespreken en een krachtige visie, aanpak en implementatiestrategie te
ontwikkelen. Alle details kan je lezen op de website van GO! nascholing. We zullen alle directeurs en
coördinatoren van leefscholen daarover ook persoonlijk contacteren.
3.3.3.
Kwaliteitszorg voor methodescholen
Het decreet kwaliteitszorg verplicht scholen om op systematische wijze hun eigen kwaliteit te
onderzoeken en te bewaken. De school mag de wijze waarop ze dit doet zelf kiezen. We merken dat er
in heel wat methodescholen vragen leven over hoe je zo'n schooleigen kwaliteitszorgsysteem opzet.
Wat betekent kwaliteit voor ons? Kunnen we daarbij onze eigen pedagogische aanpak meenemen?
Moeten we echt opbrengstgericht gaan werken? Welk instrumentarium is er ter beschikking? Hoe zit
het met eindtoetsen? Hoe zet je verbeteringstrajecten op? Hoe pakken andere methodescholen het
aan? Wat zegt de inspectie erover?
Rond al deze vragen met betrekking tot kwaliteitszorgsystemen bieden we tijdens het tweede trimester
van volgend schooljaar een module voor directeurs en (zorg)coördinatoren aan. Het doel is
methodescholen toe te leiden naar een eigen en degelijke visie en aanpak met betrekking tot
kwaliteitszorg. Alle details kan je lezen op de website van GO! nascholing.
Pedagogische begeleidingsdienst
12
Begeleiding methodeonderwijs
3.3.4.
Daltononderwijs voor beginnende daltonleraren en startende teams
Ondernemingszin, in de breedste betekenis van het woord, daar is het voor Helen Parkhurst, die
daltononderwijs ontwikkelde, om te doen. Zij vindt dat de maatschappij mensen nodig heeft die
onbevreesd vol zelfvertrouwen, creatief, initiatiefrijk, sociaal in het leven staan, en die hun
maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Zij gelooft dat ook kinderen ondernemend kunnen en
mogen zijn. Daltonleren is leren voor het leven, 'Dalton is a way of life' stelt ze.
'Vrijheid' is een belangrijk werkingsprincipe binnen daltononderwijs. Vrijheid impliceert
verantwoordelijkheid. In een daltonschool krijgen kinderen taken die ze in vrijheid mogen uitvoeren als
ze daar aan toe zijn. Daarbij mogen ze vrij communiceren met klasgenootjes als dat nodig is. Dat vraagt
om vertrouwen, ook in de natuurlijke ontwikkeling van kinderen. In de GO!-daltonscholen vertalen we
het werkingsprincipe 'vrijheid' naar 'zelfgestuurd leren'. Daarbij denken we niet alleen aan het
verwerven van planningsvaardigheden, vaardigheden voor zelfstandig werken, maar ook aan
zelfdiscipline en in het bijzonder ook aan eigenaarschap van het eigen leren.
Parkhurst wil leerlingen voorbereiden op het leven in een democratie en probeert daarvoor op school
een omgeving te creëren waarin er een maximum aan coöperatie tussen leerlingen onderling en
leerlingen en leerkrachten plaatsvindt. Kinderen krijgen bij Parkhurst alle gelegenheid om met elkaar om
te gaan, rekening te houden met elkaar en om zich verantwoordelijk te voelen voor het geheel en het
slagen van het werk van de ander. Er is vrije sociale interactie in de klas. Kinderen vragen elkaar en de
leraar om advies en hulp bij de uitwerking van hun taken. In de GO!-daltonscholen vertalen we het
werkingsprincipe 'coöperatie' naar 'coöperatief leren'. Het is samen en van elkaar leren met gelijke
deelname, individuele aanspreekbaarheid, positieve wederzijdse afhankelijkheid en simultane actie. We
leren samenwerken met de hele klasgroep en in maatjeswerk met twee of vier kinderen.
Voor leraren en teams die met Dalton willen starten voorzien we een stapsgewijs inscholingstraject dat
modulair over verschillende schooljaren gespreid wordt. In het eerste jaar worden twee modules
aangeboden: een module 'Zelfsturing in daltonscholen' en een module 'Coöperatief leren in
daltonscholen'. Wat je in deze modules leert helpt bij het scheppen van de noodzakelijke
randvoorwaarden om met dalton te kunnen starten. Alle details over deze modules kan je lezen op de
website van GO! nascholing.
Pedagogische begeleidingsdienst
13

Download Report