Brief van oud-premier Dries van Agt aan premier Mark Rutte

15.07.2014
Brief van oud-premier Dries van Agt aan premier Mark Rutte
De heer M. Rutte
Minister-president
Binnenhof 19
2500 EA Den Haag
Betreft: Gaza
Nijmegen, 15 juli 2014
Premiers van ooit schrijven zelden aan premiers van nu over politieke zaken. Jij bent mijn
achter-achterkleinzoon in het ambt van Eerste Minister, ook jij hebt nooit een politieke brief
van mij ontvangen. Wel eens een amicale boodschap van waardering voor een aantal van je
presentaties. Maar nu kan ik niet langer zwijgen. Op vrijdag 11 juli j.l. heb ik je optreden
beluisterd in de tv-uitzending “NOS Gesprek met de minister-president”. Waarschijnlijk je
laatste interview voorlopig, want in Den Haag is het zomerreces begonnen. Dat gesprek was
een horreur.
De interviewer begon met Gaza. Wéér beschietingen vanuit dat gebied op Israël en wéér een
daverend antwoord van Israël hierop. Hij vroeg of je er een déjà vu gevoel bij had. In 2012
was het immers ook zo gegaan. Maar dat onderschreef je niet, je wees op de verschillen. De
raketten die Hamas nu gebruikt zijn geavanceerder en hebben een groter bereik, zei je met
veel urgentie. Je benadrukte, bij herhaling, nóg een verschil: nu worden de raketten “vanaf
scholen of ziekenhuizen” afgevuurd en aldus worden “mensen ook echt als schild gebruikt”.
Dus is het allemaal nog weer lomper, nog weer brutaler, nog weer wreder wat er gebeurt,
voegde je eraan toe. Vonken van verontwaardiging spatten van het scherm af.
Je beticht dus de machthebbers in Gaza ervan dat ze lanceerinstallaties opzettelijk hebben
geplaatst naast of vlakbij scholen en ziekenhuizen. Berust die claim op onafhankelijke
bronnen, of op wat Israëlische functionarissen je hebben ingefluisterd?
Gaza: de grootste openluchtgevangenis ter wereld
Afgezien van de vraag of deze zware aantijging op betrouwbare feiten gestoeld is, dient beseft
te worden dat er in de Gazastrook vrijwel geen open gebied is. De strook, tweemaal ons
eiland Texel, herbergt thans 1,8 miljoen mensen, grotendeels vluchtelingen en
afstammelingen van vluchtelingen, en is hiermee één van de dichtstbevolkte gebieden ter
wereld. Sinds Israël in 2007 een blokkade instelde terecht de grootste openluchtgevangenis ter
wereld genoemd. Op Gazaans grondgebied heeft Israël een zone van honderden meters tot
verboden gebied verklaard. Wie zich daarin begeeft wordt dadelijk onder vuur genomen. Stel
je eens voor dat ettelijke miljoenen Nederlanders opgepropt zouden zitten op Texel, dag en
nacht onder bewaking van drones en andere vliegende cipiers.
Terecht zei je in het interview dat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen. Dat lijdt geen
twijfel. Maar even onbetwistbaar is het dat die zelfverdediging proportioneel behoort te zijn.
Tot dusver meer dan 100 doden in Gaza, merkte de interviewer van de NOS op, in Israël geen
enkele. Is dat proportioneel? Het is ontluisterend dat je die vraag bevestigend hebt
beantwoord – meer dan 100 Palestijnse doden vind jij “niet disproportioneel”. Dat is
schokkend.
Verlies de verhoudingen niet totaal uit het oog
Geen misverstand, ik veroordeel de raketbeschietingen vanuit Gaza. Die vormen een
schending van het internationaal recht en moeten stoppen. Door de 1.200 raketten die Hamas
en andere militante groeperingen in de afgelopen dagen hebben afgevuurd, zijn tientallen
Israëli’s gewond geraakt en is enige materiële schade in Israël veroorzaakt. Er is één
Israëlische dode te betreuren. Maar verlies de verhoudingen niet totaal uit het oog. Het aantal
Palestijnse doden is inmiddels gestegen tot 204. Volgens de VN is 77% van hen burger. Een
op de vier gedode burgers is een kind. Een op de vier. Het aantal Palestijnse gewonden
bedraagt al 1.450. Daar zou Israël geen enkele verantwoordelijkheid voor dragen?
Je sprak over Israëls recht op zelfverdediging, maar miskende dat dit recht uitgeoefend
moet worden binnen de kaders van het internationaal recht. 1.750 (!) doelen heeft
Israël de afgelopen dagen gebombardeerd in Gaza, het stukje land twee keer zo groot
als Texel. Daarbij zijn 1.370 huizen vernield en 79 scholen beschadigd geraakt. Het
Rode Kruis waarschuwt dat 600.000 Palestijnen toegang tot water dreigen te verliezen.
Je toonde geen enkele empathie met het immense leed van de Palestijnen
Wat me in je televisieoptreden bovenal heeft verontrust is het ontbreken van enige
empathie met het immense leed van de weerloze Palestijnen. Dag en nacht wordt er in
de Gazastrook dood en verderf aangericht door het meest geavanceerde wapentuig
gelanceerd vanuit de lucht, het land en de zee. Niet alleen lanceerinstallaties en
opslagplaatsen van raketten worden door Israël bestookt, maar ook tal van huizen en
andere gebouwen waarin mensen wonen die (vermoed worden) geaffilieerd te zijn aan
Hamas. De Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem meldde enkele dagen
geleden al, dat bij deze aanvallen op woonhuizen, die strijdig zijn met het
internationaal recht, meer dan 50 Palestijnen gedood zijn, onder wie 18 kinderen en 12
vrouwen. Werp mij niet tegen dat de Israëlische krijgsmacht met zijn bommen,
granaten en raketten precisiebeschietingen uitvoert, zulks in tegenstelling tot de
Palestijnse groeperingen die zomaar projectielen afknallen naar Israël. Het gaat
immers niet alleen om meer of minder precisie, het gaat ook en allereerst om de aard
van de doelen die – met precisie – beschoten worden.
Tot de vele onheilsberichten die je ter kennis komen behoort ook de informatie
hoezeer in de huidige chaos de ziekenhuizen in Gaza overbelast zijn geraakt. Er vallen
nu zoveel gewonden dat de medische diensten overrompeld worden. Er is een
dramatisch tekort niet alleen aan bedden, maar ook aan medicamenten en
verbandmiddelen en aan apparatuur om spoedoperaties uit te voeren. Al voordat de hel
losbrak boven Gaza, was er in de hospitalen een nijpend tekort aan energie: stroom
valt uit, er is niet voldoende of zelfs geen brandstof om generatoren draaiende te
houden. En hoe is het gesteld met de watervoorziening? Voor zoveel nood en pijn,
beste Mark, kun je toch niet ongevoelig blijven?
Hoe is het mogelijk dat ons land zo zeer faalt in het beschermen
van de rechten van de Palestijnen?
De noodsituatie waarover ik je aanspreek in deze brief is niet pas in het naaste
verleden ontstaan. Deze humanitaire ramp is al begonnen toen de Gazastrook ongeveer
zeven jaar geleden werd geblokkeerd door Israël, door een vrijwel hermetische
afsluiting aan alle zijden, te land en ter zee. Amerika en de Europese Unie hebben
verzuimd hiertegen in actie te komen. Weliswaar heeft de EU in een reeks van
verklaringen van de Raad van ministers van Buitenlandse Zaken opgeroepen deze
blokkade op te heffen, maar van die tandeloze vermaningen uit Brussel heeft Israël
zich geen snars aangetrokken. In de hoofdstad van de Unie keffen de honden, maar de
Netanyahu/Lieberman-karavaan trekt schouderophalend verder.
Israëls blokkade van Gaza komt neer op collectieve bestraffing en vormt aldus een
ernstige schending van het internationaal recht. Nederland afficheert zichzelf graag als
de bakermat en hoeder van het internationale recht. Onze Grondwet gebiedt de
regering de internationale rechtsorde te bevorderen. Hoe is het dan mogelijk dat
Nederland zozeer faalt in het beschermen van de meest fundamentele rechten van het
Palestijnse volk, ook op dit moment?
Waarom laat je nooit vonken van verontwaardiging over Israëls
schendingen van het scherm spatten?
Tot slot over de context. In het tv-interview wekte je de indruk dat het conflict is
geëscaleerd met de raketbeschietingen uit Gaza. Dat getuigt van blikvernauwing. Is
aan je aandacht ontsnapt dat Israël tijdens de vredesbesprekingen onder leiding van de
Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry voluit is doorgegaan met zijn
kolonisatieproject op de Westoever? Dat er meer dan vijfduizend Palestijnen in
Israëlische gevangenissen zitten, velen in administratieve detentie, opsloten zonder
aanklacht en proces? Dat het Israëlische leger steeds weer Palestijnse kinderen doodt,
gemiddeld twee kinderen per week in de afgelopen 14 jaar?
Inderdaad Mark, de raketbeschietingen uit Gaza zijn strijdig met het internationaal
recht en moeten onmiddellijk stoppen. Maar Israël schendt het internationaal recht
dagelijks, al decennia lang, op allerlei manieren, met ernstige gevolgen. Waarom laat
je nooit daarover de vonken van je verontwaardiging van het scherm spatten?
Veel wijsheid toegewenst,

Download Report