veelgestelde vragen

Q&A (VERBOD OP) KERNWAPENS
Vredesorganisatie PAX vindt het hoog tijd kernwapens te verbieden. 115 landen hebben
kernwapens al verboden. Nederland nog niet. Maar met een duwtje in de rug van
veertigduizend Nederlanders, in de vorm van een burgerinitiatief, kan daar verandering in
komen. Hieronder hebben we een aantal veelgestelde vragen over (een verbod op) kernwapens
op een rijtje gezet.
WAT ZIJN KERNWAPENS?
Kernwapens zijn massavernietigingswapens die ontworpen zijn om in korte tijd honderdduizenden
slachtoffers te maken. De nucleaire aanvallen op Hiroshima en Nagasaki in 1945 hebben dat
indringend duidelijk gemaakt. Door de aard van dit wapen kan er geen onderscheid gemaakt worden
tussen burgers en militairen. De effecten van een kernwapen zijn nog jarenlang merkbaar.
Kernwapens zijn onmenselijk. Ook als kernwapens niet ingezet worden zijn ze bloedlink: jaarlijks
gebeuren er tientallen ongelukken en bijna-ongelukken met kernwapens. Er is veel bekend over
ongevallen tijdens de Koude Oorlog.
HOEVEEL KERNWAPENS ZIJN ER WERELDWIJD?
Negen kernwapenstaten hebben samen 16.300 kernwapens in hun arsenalen, waarvan er
tweeduizend op scherp staan. Dat zijn er minder dan in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog, maar
nog steeds meer dan genoeg om onze aardbol verschillende malen te vernietigen. De huidige wapens
zijn veel krachtiger dan voorheen, waardoor de schade die één wapen aan kan richten nóg groter is.
WELKE LANDEN HEBBEN KERNWAPENS?
Deze landen bezitten kernwapens: Verenigde Staten, Rusland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China,
Israël, India, Pakistan, Noord-Korea. Er zijn ook landen die Amerikaanse kernwapens hebben
opgeslagen op hun grondgebied, waaronder Nederland, België, Duitsland, Italië en Turkije.
WAAROM ZIJN KERNWAPENS NOG NIET VERBODEN?
Regeringsvertegenwoordigers komen regelmatig bijeen om te spreken over nucleaire ontwapening.
Alle ondertekenaars van het zogenaamde Non-Proliferatieverdrag hebben zich verplicht te
onderhandelen om te komen tot de eliminatie van kernwapens. Meer dan vier decennia na de
totstandkoming van dit verdrag zijn deze onderhandelingen nog steeds niet begonnen. Er is een
groeiende frustratie onder de kernwapenvrije staten over het feit dat een kernwapenvrije wereld maar
niet dichterbij komt. 115 landen hebben wel een verbod op kernwapens, waaronder Noorwegen,
IJsland en Spanje.
Decennia van diplomatieke onderhandelingen over geleidelijke ontwapening hebben weinig
opgeleverd. Wat mist, vindt ondertussen een meerderheid van landen, is een juridisch instrument dat
de landen van het non-proliferatieverdrag aan hun verplichting houdt onderhandelingen gericht op
nucleaire ontwapening te beginnen. Een bindend verbod op kernwapens is dit broodnodige juridische
instrument. Kernwapens zijn in Nederland nog niet verboden omdat Nederland blijft aangeven alleen
in NAVO-verband de kernwapentaak te willen stoppen. Nederland is echter volkomen vrij om eenzijdig
kernwapens te verbieden.
WAT IS HET NON-PROLIFERATIEVERDRAG?
Dit is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt. Het non-proliferatieverdrag is op 1 juli 1968
ondertekend en geratificeerd door 189 landen. Zij spraken met elkaar af om spoedig te gaan
onderhandelen over totale nucleaire ontwapening. Deze onderhandelingen zijn tot op de dag van
vandaag nog niet begonnen.
Het verdrag is gebaseerd op drie pijlers: non-proliferatie (het niet-verspreiden van kernwapens),
ontwapening en het recht om kernenergie voor vreedzame toepassingen te gebruiken. Tijdens het
opstellen van het verdrag waren er vijf landen met beschikking over kernwapens: de Verenigde
Staten, Sovjet-Unie, Verenigd Koninkrijk, China en Frankrijk. In het verdrag is vastgelegd dat het bezit
van kernwapens tot deze vijf landen wordt beperkt. De kernwapenstaten beloofden in dit verdrag geen
kernwapens en kennis te verspreiden.
IS EEN WERELDWIJD VERBOD OP KERNWAPENS HAALBAAR?
Ja.115 landen hebben op nationaal niveau kernwapens al verboden. Een algeheel verbod op
kernwapens is dan ook de meest logische stap. Veel landen vinden het onacceptabel dat er nog geen
wereldwijd verbod op kernwapens is. Voor het eerst wordt wereldwijd op regeringsniveau gesproken
over de verschrikkelijke gevolgen van kernwapens voor mensen, in plaats van alleen over hun
strategische rol. Dit werd gedaan tijdens twee belangrijke conferenties: Oslo in 2013 en Nayarit in
2014. In december volgt een derde conferentie in Wenen. Tijdens bijeenkomsten over het NonProliferatie Verdrag (NPV) en in de Algemene Vergadering van de VN uitte een groeiend aantal
landen hun bezorgdheid over de humanitaire gevolgen van kernwapens. De conclusie is steevast
dezelfde: geen enkel land kan zich voldoende voorbereiden op een kernexplosie. Er is inmiddels een
wereldwijd verbod op landmijnen en clustermunitie omdat de gevolgen van deze wapens voor gewone
mensen onacceptabel werd gevonden. Nu de kernwapens nog.
RUSLAND DREIGT MET KERNWAPENS, MOETEN WE DAN NU PLEITEN VOOR NUCLEAIRE
ONTWAPENING?
Dit is juist hét moment voor een verbod. Het aantal landen met kernwapens neemt toe, en daarmee de
kans dat zo’n wapen gebruikt wordt. Daarnaast is er een groeiende frustratie onder kernwapenvrije
staten dat een wereld zonder kernwapens maar niet dichterbij komt, en er is steeds meer aandacht
voor de catastrofale gevolgen van kernwapengebruik.
Met hun bezit van kernwapens houden Rusland en de NAVO elkaar gevangen. Het is verleidelijk
alleen Rusland nu verwijten te maken. Maar het zijn beíde machtsblokken die de afgelopen jaren
talloze kansen gemist hebben om voor eens en altijd een einde te maken aan de dreiging van een
kernoorlog. De enige manier om die dreiging te stoppen, is door kernwapens te verbieden. Met wat
verboden is, kan geen regeringsleider openlijk dreigen. Laat staan dat er een kernbom zou kunnen
ontploffen - per ongeluk, of expres. Een verbod op kernwapens wordt daarmee urgenter dan ooit.
IS DE WERELD NIET JUIST VEILIGER DANKZIJ KERNWAPENS?
Dit gaat uit van de stelling dat de wereld zonder kernwapens onveiliger zou zijn. Daarvoor hebben we
geen bewijs. We hebben wél bewijs voor de gevaren van kernwapens, en daarmee reden genoeg om
voor een verbod te pleiten.
HEEFT NEDERLAND KERNWAPENS?
Nederland heeft zelf geen kernwapens in bezit, maar op de Luchtmachtbasis Volkel in Brabant liggen
ongeveer twintig B61 kernbommen die eigendom zijn van de VS. Deze kernwapens zijn vele malen
krachtiger dan de bommen die op Hiroshima en Nagasaki zijn gegooid. In oorlogstijd kunnen ze onder
Nederlandse F-16’s (straks Joint Stike Fighters, JSF) gehangen worden. Nederlandse piloten kunnen
ze na een Amerikaans commando inzetten. In vredestijd doen staten nucleaire oefeningen, waar ook
de Nederlandse Luchtmacht aan deelneemt. Nederland is verantwoordelijk voor vele onderdelen van
deze zogenaamde kernwapentaak. De Verenigde Staten gaan dit type kernwapens ‘moderniseren’.
Dit betekent dat er nieuwe, beter inzetbare kernwapens naar Nederland komen. PAX wil geen nieuwe
kernwapens. Rond 2017, wanneer de oude kernwapens terug gaan naar de VS voor modernisering, is
dan een mooi moment om de Nederlandse kernwapentaak af te schaffen.
De kernwapens in Nederland vormen een groot publiek geheim. De regering erkent noch ontkent dat
hier kernwapens liggen opgeslagen. Verschillende oud-premiers zoals Ruud Lubbers en Dries van Agt
hebben recentelijk toegegeven dat er kernwapens in Nederland liggen.
KAN NEDERLAND KERNWAPENS NATIONAAL VERBIEDEN?
Nederland is op geen enkele manier verplicht om kernwapens op eigen grondgebied te hebben, ook
niet als NAVO-lidstaat. Nederland heeft de plaatsing van Amerikaanse kernwapens mogelijk gemaakt
door een verdrag te tekenen met de VS. Nederland kan dat verdrag ontbinden en de kernwapens
terugsturen naar de VS, net als de NAVO-landen Griekenland en het Verenigd Koninkrijk eerder
deden.
WAAROM ZOU NEDERLAND KERNWAPENS VERBIEDEN?
Met een nationaal verbod op kernwapens geeft Nederland het goede voorbeeld. Nederland geeft de
groep landen die kernwapens al verboden heeft extra gewicht en inspireert bovendien andere landen
zich aan te sluiten Nederland verbood al eerder chemische en biologische wapens, landmijnen en
clusterbommen. Opnieuw kan Nederland een prominente rol op zich nemen: deze keer bij de
onderhandelingen over een internationaal verbod op gebruik, bezit, ontwikkeling, productie en
overdracht van kernwapens, en daarmee voor een wereld vrij van de dreiging van kernwapens.
Met een nationaal verbod neemt Nederland afstand van de Amerikaanse kernwapens die nu op de
luchtmachtbasis Volkel staan.
HOE DENKEN NEDERLANDERS OVER KERNWAPENS?
Verschillende opiniepeilingen, het meest recent die van het Nederlandse Rode Kruis in 2013,
concluderen dat een overweldigend groot gedeelte van de bevolking een wereld zonder kernwapens
wil. Bij het Rode Kruis-onderzoek was dit 83%. Het Nationaal Kiezersonderzoek van 2010 liet een
vergelijkbaar percentage zien, waarbij ook duidelijk werd dat de steun voor een kernwapenvrije wereld
in alle lagen en (politieke) geledingen van de Nederlandse bevolking kan rekenen op massale steun.
DE TWEEDE KAMER HEEFT AL HEEL VAAK GEPRAAT OVER KERNWAPENS, WAT IS HIER
ANDERS AAN JULLIE VERZOEK?
De Tweede Kamer heeft inderdaad al vaak over kernwapens gepraat, maar nog nooit over een
nationaal verbod op kernwapens. Een dergelijk verbod wil PAX met het burgerinitiatief op de politieke
agenda krijgen.

Download Report