De toekomst van natuurgebied de Boschplaat: is

De toekomst van natuurgebied de Boschplaat:
is de teruggang structureel of tijdelijk?
Samenvatting van het rapport ‘Morfologische Analyse Boschplaat Terschelling, een
quickscan’ (Edwin Elias en Ankie Bruens, Deltares 2012).
De Boschplaat, op de oost-
Rijkswaterstaat vroeg aan Deltares wat de verwachtingen zijn voor de toekomst van
punt van Terschelling, is
de Boschplaat. Eilandbewoners zijn begaan met dit gebied en maken zich zorgen over
een dynamisch kustgebied
dat soms aangroeit en dan
weer afslaat. Voorbij paal
26 is geen basiskustlijn
de doorgaande erosie. Ze vragen zich of de erosie zal doorgaan of dat de jaren van
erosie worden opgevolgd door een periode van aangroei. Ook wil men weten wanneer
Rijkswaterstaat zal ingrijpen. Rijkswaterstaat zal pas ingrijpen met zandsuppleties als
sprake is van structurele overschrijdingen van de basiskustlijn (gedefinieerd tot paal
26) en indien de functies van het gebied daadwerkelijk in het geding komen.
vastgesteld en er wordt
dan ook geen zand gesuppleerd om de kustlijn op
zijn plek te houden. Sinds
decennia overheerst de
erosie en zijn grote delen
van de Boschplaat in zee
verdwenen.
Detailopname van de Boschplaat (bron: www.maps.google.com) en het Amelander zeegat met de
hoofdgeul Borndiep-Akkepollegat en de nevengeulen Westgat en Boschgat (bron: J.Cleveringa, Arcadis).
Achtergrond studie
De Boschplaat vormt de staart van Terschelling en grenst aan het Amelander zeegat.
Uit historische data blijkt dat dit zeegat in de afgelopen 100 jaar tweemaal een
cyclische ontwikkeling van aangroei en afslag heeft doorlopen met een aantal karakteristieke stadia (Israël en Dunsbergen, 1999; van der Spek en Noorbergen,1992).
In het eerste stadium van de cyclus ligt er één geul in het zeegat en is de Boschplaat
op zijn grootst (figuur a hieronder). In een volgend stadium ontwikkelt zich een
tweede geul (figuur b en c) in het zeegat, die geleidelijk richting Boschplaat verplaatst.
De Boschplaat belandt in een fase van afslag. Na dit stadium verandert het systeem
geleidelijk weer in een ééngeulensysteem (figuur d en a). Het ‘oude Boschgat’
verzandt en ten zuiden van de Koffieboonplaat ontstaat een ‘nieuw Boschgat’ dat
uitmondt in het Borndiep. Verder groeit het noordelijke deel van de Koffieboonplaat
aan de Boschplaat vast, die daardoor groter wordt. Tenslotte begint de cyclus weer
opnieuw.
Februari 2014
Cyclische ontwikkelingen in het Amelander zeegat (bron: Israel en Dunsbergen, 1999).ah(Rijkswaterstaat).
Israel en Dunsbergen voorspelden in 1999 dat het
De toekomstige ontwikkeling van de Boschplaat hangt
systeem in het jaar 2010 in de laatste fase (figuur d)
sterk af van de ontwikkeling van het Boschgat. Pas als
zou bevinden en dat het systeem met twee geulen zou
het Boschgat verzandt, neemt de erosiedruk af en kan
overgaan in een ééngeulensysteem. De Boschplaat zou
de Boschplaat weer uitbouwen. Om een betere voor-
in dat geval weer gaan aangroeien. Van deze ontwikke-
spelling te kunnen geven van de cyclus is het noodza-
ling is nu nog niets te merken: de Boschplaat gaat nog
kelijk om met name de ontwikkelingen in het getijden-
steeds achteruit. De vraag is of dit structureel is. Om
bekken, de trendontwikkeling van de geulen, in detail
een antwoord te krijgen op deze vraag gebruikten de
te bekijken. De recente aanzanding van het splitsing-
onderzoekers hoogtegegevens van de bodem, afkom-
punt van Borndiep - Dantziggat en Kromme Balg [Elias
stig uit JARKUS metingen en vaklodingen.
et al., 2013] kan er op duiden dat deze geulen aan het
veranderen zijn. Ook de significante aanzanding in het
Resultaten en conclusies
bekken, vooral op en rond het wantij achter Terschel-
Uit de lodinggegevens blijkt dat morfologie van de Bos-
ling [Elias et al., 2012], zou invloed kunnen hebben op
chplaat en het aangrenzende zeegat zich grotendeels
de stroming in het Boschgat.
ontwikkelt volgens het genoemde cyclische model.
Vanaf 1965 ligt er een ééngeulenstelsel en bouwt de
Referenties:
Boschplaat uit. Rond 1970 bereikte de plaat de meest
Elias EPL, 2013. Morfologie van Ameland, Deltares,
oostelijke ligging. Na 1978 begint het Westgat land-
Delft.
waarts te bewegen, waardoor de Boschplaat korter
Elias EPL, van der Spek AJ, Wang ZB & de Ronde J,
wordt. De grootste veranderingen treden op tussen
2012. Morphodynamic development and sediment
1980 en 1985. Het Westgat verliest de verbinding met
budget of the Dutch Wadden Sea over the last century.
het Akkepollegat en vormt een tweede hoofdgeul in
Netherlands Journal of Geosciences, 91-3, 293-310.
het zeegat, samen met het Boschgat. Waar het West-
Israel CG & Dunsbergen DW, 1999. Cyclic
gat overgaat in het Boschgat is het ondiep en ontstaan
morphological development of the Ameland Inlet,
vanaf circa 1993 kortsluitgeultjes die naar het westen
The Netherlands., paper presented at Proceedings
bewegen en uitdempen op de Boschplaat. Deze relatief
IAHR Symposium on river, coastal and estuarine
kleinschalige dynamiek draagt bij aan de erosie van
morphodynamics, Genova, Italy.
de Boschplaat. Vanaf 2011 is te zien dat het Westgat
Van der Spek AJF & Noorbergen HHS, 1992.
opnieuw verbinding maakt met het Akkepollegat. Het
Morphodynamica van intergetijdegebieden. Report,
Boschgat is echter nog steeds aanwezig en belemmert
Delft.
het zandtransport naar de Boschplaat en het aanlanden
van de Koffieboonplaat.

Download Report