Ongewenste indringers in de Middellandse Zee

40
DE STANDAARD
MAANDAG 27 OKTOBER 2014
opinie&analyse
UITBREIDING SUEZKANAAL HEEFT NEFASTE GEVOLGEN VOOR HET MILIEU
Dat Belgische bedrijven de baggercontracten binnenhaalden voor de uitbreiding van het Suezkanaal, heet economisch goed nieuws
te zijn. Maar over de zware impact op het milieu blijft het bijzonder stil, schrijft FILIP VOLCKAERT. De invasie van vissen uit de
Rode Zee dreigt nochtans de Middellandse Zee helemaal te verstoren.
Ongewenste indringers
in de Middellandse Zee
Deze kogelvis uit de Rode Zee heeft tal van sterfgevallen in de Middellandse Zee op zijn geweten. Rechts: een kwal die ongenood via het Suezkanaal migreert.
Op 5 augustus van dit jaar ondertekende
de Egyptische president Abdelfattah al­Sisi
een decreet dat de uitbreiding van het Suez­
kanaal vastlegt. In amper één jaar tijd moet
een leger aan bedrijven de klus klaren.
Kostprijs: 8,4 miljard dollar. Tegen 2023
zouden 97 schepen per dag bij een verkorte
wachttijd van 11 naar 3 uur het kanaal moe­
ten doorvaren. Egypte zou dan jaarlijks on­
geveer 23 miljard dollar inkomsten boeken.
Het debiet door het kanaal zal wellicht
tweemaal hoger zijn dan voorheen. Door­
dat er geen sluizen zijn en de Rode Zee iets
hoger gelegen is dan de Middellandse Zee,
kan het biologische leven tussen beide zee­
en vrij bewegen. Tot daar geen probleem.
Terwijl de milieu­impact van de uitbrei­
ding van het Panamakanaal internationaal
tot heel veel discussie leidde, is er voor het
Suezkanaal amper aandacht. Nochtans zijn
de consequenties vele malen groter. Het
unieke en rijke leven van de Rode Zee krijgt
de kans om verder de soortarme en ecolo­
gisch stabiele Middellandse Zee in te pal­
men (DS 11 en 19 juli). Voor een buiten­
staander is er niets aan de hand, voor de
geïnformeerde wetenschapper des te meer.
De laatste jaren zijn de rijke algenweiden
voor de Levantkust afgegrazen tot op de
rotsbodem door toedoen van een tweetal
niet­inheemse vissen afkomstig uit de Rode
Zee. Intussen verstikten massale bloeien
van een nieuwe kwalsoort de netten van
vissers, het bodemleven en de watervang
van ontziltingsbedrijven. Een kogelvis af­
komstig uit de Rode Zee die het zeer giftige
tetradoxine bevat, was verantwoordelijk
voor tientallen geregistreerde sterfgevallen
in de Middellandse Zee. En zo groeit de lijst
aan ‘nieuwtjes’. Immers, nieuwe soorten, in
dit geval honderden, gedragen zich speci­
aal. Ze zijn soms heel expansief, verdringen
de lokale fauna, om nadien massaal af te
sterven bij gebrek aan voedsel. Waarop ze
een verarmd ecosysteem achterlaten.
Egypte vs. de mensheid
De levensgemeenschap van de Middelland­
se Zee is uniek en verdraagt geen snelle ver­
anderingen zoals die zich sinds de opening
van het Suezkanaal voordeden. En binnen­
kort zullen die nog versnellen. Evolutie is
een onderdeel van het leven, maar niet in
het tempo zoals de mens het nu opdringt.
De unilaterale beslissing van Egypte heeft
onverbiddelijke gevolgen voor het hele
Middellandse Zee­bekken. Het is dus een
zaak van nationaal belang tegen het belang
van de mensheid. Ze heeft een ethische di­
mensie en overtreft ruimschoots de pen­
nentrek van president Sisi. Bij mijn weten
is er geen algemene impactstudie die de
verschillende lokale en internationale
milieugevolgen voor lucht (meer roetuit­
stoot), land (meer haveninfrastructuur) en
water (vervuiling maar vooral verbinding
tussen twee sterk verschillende zeeën) in
kaart brengt. Wel is er een relatief uitge­
breide en goed onderbouwde wetenschap­
pelijke literatuur die waarschuwt voor een
groeiende milieu­implosie.
Zo komt een politieke kortetermijnbeslis­
sing voor economisch rendement regel­
recht in conflict met waarden die de mens­
heid op lange termijn belangrijk vindt. De
uitbreiding van het Suezkanaal gaat in te­
gen een aantal zwaar wegende internatio­
nale afspraken en conventies. Ze werden
rr
door de meeste landen ondertekend, maar
zijn niet afdwingbaar.
Internationaal protest is bescheiden, hoe­
wel de ogen van landen als Israël, Cyprus,
Turkije en Griekenland langzaam open
gaan.
In België deden een paar bedrijven gespeci­
aliseerd in de waterbouwkunde een succes­
vol bod op de baggeractiviteiten. In de ver­
slaggeving was van het milieu­aspect geen
sprake.
De bouwkosten van 8,4 miljard dollar (wel­
licht een onderschatting) en het jaarlijkse
rendement van 23 miljard dollar (wellicht
een overschatting) moeten afgewogen wor­
den tegen de milieu­impact en het verlies
aan allerlei diensten, sommige van recht­
streeks nut voor de mens zoals visserij en
toerisme, andere van uitermate groot nut
voor het milieu, zoals zuurstofproductie en
remineralisatie van voedingsstoffen.
Correcte doorlichting
Evolutie is een onder­
deel van het leven,
maar niet tegen het
tempo zoals de mens
het nu opdringt
De upeneus moluccensis, nog een ongewenste nieuwkomer.
©
rr
Voorlopig vragen we dat de Belgische be­
drijven en de Belgische diplomaten betrok­
ken bij de werkzaamheden aan het Suezka­
naal ook milieu op hun agenda plaatsen. Op
korte termijn dagen we de economische ge­
meenschap uit een correcte economische
doorlichting te maken die niet alleen de
rechtstreekse kosten in beeld brengt, maar
ook de kosten buiten de investeringen en
het onderhoud. Op middellange termijn
vragen we een billijker afweging van de
kosten en baten in dergelijke dossiers. In
dit geval zal dan duidelijk worden dat zon­
der inperkende maatregelen die milieu­
schade bufferen de kosten voor de gemeen­
schap de tientallen miljarden dollars zullen
belopen. Met dank aan de adviseurs van
president Sisi.
VLAAMS­BRABANT
FILIP VOLCKAERT
Wie? Marien bioloog
(KU Leuven en Universiteit
van Göteborg).
Wat? Niet­inheemse vissen
uit de Rode Zee verdringen
de lokale fauna in de Middel­
landse Zee, sterven vervol­
gens bij gebrek aan voedsel en laten een ver­
armd ecosysteem achter.
©