GEMAKKELIJK >GEMIDDELD< MOEILIJK 45 min 600 voor Christus - nu VENSTER 13 OPDRACHT 2 700 Water 600 500 Zoet en zout, vriend en vijand 400 FRYSLAN OF FRYSWETTER? 300 200 100 niveau (onder NAP). ot deel van Nederland onder zee Zoals je vast wel weet, ligt een gro ouwd, zaten nu veel geb en lân. Als er geen dijken war Frys ie vinc pro de r voo ook t Dit geld nplaats onder water t ga jij uitzoeken of ook jouw woo rach opd e dez In er. wat er ond Friezen zou komen te staan. Eb en vloed eest in Het water is altijd heel bepalend gew spel. Dat Fryslân. De zee had er vroeger vrij d het wil zeggen dat het zeewater bij vloe elde land steeds overstroomde. Bij eb spo vanaf het water dan weer weg. Ongeveer d toen het jaar 1000 veranderde dit. Er wer r Doo . besloten om dijken te gaan bouwen de erd stukken zee in te dijken werd geprobe re htba zee tegen te houden en daardoor vruc landbouwgrond te krijgen. Overstromingsgevaar je om Het lukte de Friezen stapje voor stap r de Maa grote stukken land droog te leggen. dan au gewonnen grond lag op een lager nive er ond ers de al bestaande grond. Het lag imm ds stee zeeniveau. Ook ging men in Fryslân van veen meer turf winnen. Door het afgraven e delen zakte de grond. Hierdoor liggen grot r de dijken van Fryslân onder zeeniveau. Maa goed als van vroeger waren nog lang niet zo altijd op lag r evaa ngsg omi rstr die van nu. Ove mensen de loer. Kun je je voorstellen hoe de eld? gevo ben heb ten zich toen moe 0 100 200 300 De kaart van Fryslân zag er door de vele overstromingen vroeger heel anders uit; RACM & TNO In 1825 stond het blauwe gedeelte van Friesland onder water; Zuiderzeemuseum 500 600 700 800 900 1000 Global warming dt, smelt Doordat de aarde steeds warmer wor door het ijs op de Noord- en Zuidpool. Hier het komt er smeltwater vrij, waardoor voor lgen gevo ook ft hee Dit t. zeeniveau stijg ds beter Fryslân. Het betekent dat dijken stee den om te in de gaten gehouden moeten wor er komt te voorkomen dat het land onder wat geen enkele staan. Er is in ons land sinds 1953 . Maar dit grote overstroming meer geweest meer zal wil zeker niet zeggen dat het nooit gebeuren! 400 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 stroming die meer dan van 1717 was de laatste grote over De Kerstvloed t gekost. tienduizend mensen het leven heef 2000 no Atlas. 11en30Kaart_Venster13.indd 3 17-07-14 13:23 VENSTER 13 OPDRACHT 2 Opdracht http://www.youtube.com/watch?v=05LcPjQv_Is http://www.geo-informatie.nl/geodesk/hgt-300dpi.pdf Het waterpeil wordt in Nederland meestal aangeven met het Nieuw Amsterdams Peil, oftewel NAP. Een hoogtekaart van Nederland; AHN 5. Een overstroming in de 19e eeuw. 11en30Kaart_Venster13.indd 4 17-07-14 13:23