ESG rapport Q3 2014

KWARTAALRAPPORT VERANTWOORD
BELEGGEN
REAAL
Q3 - 2014
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Inhoud
1.
Introductie ..................................................................................................................... 2
2.
ESG-activiteiten en case studies .................................................................................... 3
2.1 Green bonds: leningen met een missie .................................................................... 3
2.2 Uitsluitingen update ................................................................................................ 7
2.3 Engagementoverzicht .............................................................................................. 8
2.4 Engagements ........................................................................................................... 9
2.5 Stemmen ................................................................................................................10
2.6 Publicaties en evenementen ..................................................................................11
2.7 Het Europese Best-in-Class Product ........................................................................12
3.
Appendix .......................................................................................................................16
3.1 Huidige uitsluitingen (bedrijven).............................................................................16
3.2 Huidige uitsluitingen (landen) .................................................................................17
1
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
1. Introductie
De uitvoering van het verantwoorde beleggingsbeleid is door REAAL uitbesteed aan ACTIAM. In dit
rapport doet ACTIAM verslag over het afgelopen kwartaal.
De planeet redden is een investering die loont, geen kostenpost!
Klimaatverandering is echt, en dreigend. Wij zijn als mens afhankelijk van de bronnen die de natuur
ons biedt. De natuur heeft dus een sterke impact op ons. Andersom hebben wij, juist door het
gebruik van deze hulpbronnen, een grote impact op het milieu. Het aanpassen aan de gevolgen van
al in gang gezette klimaatverandering en het voorkomen van verdere opwarming van de aarde zijn
daarom voor alle samenlevingen een grote uitdaging.
Veranderingen van het weer, de waterhuishouding en –voorraden en biodiversiteit hebben grote
gevolgen voor de plaatselijke, regionale en wereldwijde economie. Dit is een gevaar voor onze
investeringen, nu en in de toekomst. Als particulier kan men helpen deze veranderdingen te
voorkomen door, onder andere, zuiniger om te gaan met grondstoffen. Omdat investeerders de zorg
dragen voor het spaargeld van klanten en namens hen eigenaar van en verstrekker van leningen aan
bedrijven en overheden zijn, hebben ook zij een verantwoordelijkheid die ze moeten nemen.
Bijvoorbeeld door groene projecten te financieren.
Om catastrofale klimaatverandering – van meer dan 2 graden Celsius – te voorkomen, zijn enorme
investeringen nodig. Deze investeringen moeten een snelle overgang naar een economie met een
lage CO2-uitstoot en hoge klimaatweerbaarheid mogelijk maken. Het International
Energieagentschap (IAE) schat in dat er tot 2050 ongeveer 1 biljoen Amerikaanse Dollar per jaar
extra nodig is om dit voor elkaar te krijgen. Bovenop wat er sowieso geïnvesteerd wordt, dus. Het
goede nieuws is dat deze bedragen investeringen zijn en geen kosten. Er wordt dus wel rendement
over ontvangen.
Als verantwoorde investeerder vullen wij onze verantwoordelijkheid om duurzaam te beleggen op
verschillende manieren in. Met een uitsluitingslijst zorgen we ervoor dat we niet beleggen in de
bedrijven die keer op keer de fout ingaan op milieu-, sociaal of bestuurlijk gebied (ESG). Ook
voeren we gesprekken met bedrijven, om hen te motiveren duurzamer te werk te gaan. Sinds een
aantal jaar bestaat er een snel groeiende markt waarmee wij aan duurzaam beleggen een nieuwe,
positieve invulling kunnen geven: de green bonds-markt.
Met green bonds kunnen investeerders gericht groene – of sociale – projecten financieren.
Bijvoorbeeld projecten op het gebied van schone energie, waardoor wij als samenleving minder
afhankelijk zullen zijn van onze schaarse grondstoffen. Met als gevolg dat er minder vervuiling is.
Daarnaast is het een goed middel om de enorme wereldwijde obligatiemarkt aan te boren. ACTIAM
heeft het voornemen om voor eind 2015 het bedrag dat wij investeren in green bonds te
verdubbelen van 500 miljoen Euro naar 1 miljard Euro, afhankelijk van klantwensen en
marktontwikkelingen.
Wij zijn bereid om met onze investeringen de strijd tegen klimaatverandering aan te gaan.
Natuurlijk zonder dat we daar financieel op inleveren. Laten we samen deze uitdaging aangaan!
Veel leesplezier en vriendelijke groet,
Manuel Adamini
Hoofd Verantwoord Beleggen ACTIAM
2
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2. ESG-activiteiten en case studies
2.1 Green bonds: leningen met een missie
Deskundigen zijn het eens, er moet nog veel meer gebeuren om het probleem van
klimaatverandering aan te pakken. Als we op het huidige tempo blijven doorgaan met het
opwarmen van onze aardbol komen we in grote problemen. Een mogelijke oplossing voor de
grootste bedreiging voor toekomstige generaties: green bonds. Leningen met een specifieke
klimaatdoelstelling.
Er wordt nog te weinig gedaan aan het wereldwijde probleem van klimaatverandering. Niet omdat
de technische oplossingen buiten ons bereik liggen of omdat het de wereldleiders aan goede wil
ontbreekt. De belangrijkste reden is het prijskaartje van de oplossing en de vraag wie welk gedeelte
van de rekening moet betalen. De 36 biljoen Amerikaanse Dollar die volgens het Internationaal
Energieagentschap (IEA) nodig is tot 2050 is een ruwe schatting.1 Wat vast staat is dat enorme
bedragen nodig zijn om extreem weer, een stijgende zeespiegel en ernstige voedselschaarste te
voorkomen. Ook het aanpassen aan de klimaatveranderingen die al in gang zijn gezet is belangrijk
en kost veel geld.
Duurzame energiebronnen
Windmolens en zonnepanelen kunnen ten koste van
energiecentrales op steenkolen worden geplaatst. Dat zorgt
ervoor dat er minder broeikasgas in de lucht komt. Maar
helaas kost stroom afkomstig van windmolens nu nog
ongeveer dubbel zoveel als elektriciteit uit goedkope
steenkool.2 Gelukkig is de verwachting dat het rendement van
windmolens snel beter zal worden en dat deze hard nodig
gaan zijn om aan de toekomstige vraag naar energie te
voldoen.
Als investeerder
beleggen we alleen in
de beste green bonds.
Het geld moet
aantoonbaar en volledig
worden besteed aan
duurzame doelen en
mag niet terecht komen
in niet-duurzame
activiteiten.
Overheden kunnen de ontwikkeling van duurzame
energiebronnen versnellen, maar dit kost vaak veel geld. Ook
banken en andere grote financiers kunnen een belangrijke rol
spelen bij het vinden van geld voor verduurzaming. Door
middel van ‘green bonds’ (groene obligatielening) kunnen partijen op de internationale
kapitaalmarkt klimaatvriendelijke projecten financieren. Door het verstrekken van deze leningen
kunnen, tegen betaling van een rentevergoeding, zelfs grote projecten betaald worden en krijgt de
noodzakelijke ontwikkeling van duurzame technieken een kans.
De groei van de green bonds-markt is enorm. Binnen korte tijd werden leningen met een
gezamenlijke waarde van 35 miljard Amerikaanse dollar op de markt gebracht.3 Zoals vaker met
producten die snel populair worden laat de kwaliteit dan soms te wensen over. Daarom hebben we
voorwaarden gesteld om de kwaliteit van green bonds te garanderen. Deze voorwaarden zijn gericht
op wat het bedrijf met het opgehaalde geld gaat doen.
Voorbeeld: groot en ver weg
In Canada wordt met behulp van financiering uit green bonds het grootste windmolenpark in
het land gebouwd. Dit park zal een vermogen van 350 megawatt hebben. In totaal worden er
175 windturbines neergezet. Het eerste deel van 150 megawatt (75 turbines) wordt 1
december 2014 opgeleverd. De oplevering van het tweede deel van 200 megawatt is gepland
op 1 december 2015. Ter vergelijking: 1 megawatt levert genoeg energie voor ruim 658
Nederlandse huishoudens. Dit totale park zou dus ongeveer 230.000 Nederlandse huishoudens
van energie kunnen voorzien!
3
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Welke afspraken maak je?
Hoewel de duurzame toepassing wordt vastgelegd in de afspraken over de lening, blijft het een
kwetsbaar onderdeel van de overeenkomst. Vooral als het geld wordt overgemaakt naar het bedrijf
dat de lening uitgaf, moet nog maar worden gezien of het geld echt wordt besteed aan,
bijvoorbeeld, het beloofde windmolenpark. Er moet worden voorkomen dat het geld voor andere of
niet-duurzame projecten wordt gebruikt. Daarom gaan sommige instellingen een stap verder: er
wordt in afspraken opgenomen dat het geld van de lening op een aparte rekening wordt gezet. Deze
rekening wordt niet voor het hele bedrijf gebruikt, maar alleen voor het specifieke project. Zo kan
de koper voor de wet voorkomen dat het geld op de verkeerde plek komt, in plaats van te
vertrouwen op goedbedoelde afspraken.
Toch blijven we kritisch. Een belangrijk onderdeel van het beleggen in obligatieleningen, en dus ook
voor beleggers in green bonds, is kredietrisico. Hoe groot is de kans dat een lening niet kan worden
terugbetaald? De blootstelling aan kredietrisico is en blijft gekoppeld aan de kredietwaardigheid van
de gehele uitgevende instelling en al hun activiteiten. Dat kunnen we uitleggen aan de hand van
een voorbeeld. Stel dat een technologiebedrijf zowel windmolens als kernwapens maakt. Dit bedrijf
haalt geld op door het uitgeven van een green
bond, om zo meer windmolenparken te bouwen.
Hoewel het geld van de green bonds alleen aan
windmolens wordt uitgegeven, heeft het hele
Voorbeeld: klein en dichtbij
bedrijf te maken met de risico’s van het maken
van kernwapens. De belegger die de green bonds
Green bonds zijn er niet alleen voor
koopt wordt dus ook aan deze risico’s
grote energieprojecten, ook lokaal
blootgesteld. Om dit te voorkomen kan speciaal
worden er projecten gefinancierd.
voor de green bond een instelling opgezet worden.
Een
voorbeeld
hiervan
is
de
In plaats van het oorspronkelijke bedrijf, geeft de
financiering van een bakkerij in
nieuwe instelling de green bond uit. Er bestaat
Noordrijn-Westfalen, Duitsland. In dit
dan geen verband meer tussen het kredietrisico
gebied vlak over de Nederlandse grens
van de oorspronkelijke uitgever en de green bondwas een bakkerij op zoek naar
lening. Dit is trouwens wel de meest vergaande
onafhankelijke
en
hernieuwbare
manier van afstand scheppen tussen de
energievoorziening. Het geld dat
oorspronkelijke uitgevende instelling en het
opgehaald is door een – ook door
gefinancierde project.
ACTIAM gekochte – green bond kon de
Als investeerder beleggen we alleen in de beste
bakkerij voorzien van de financiering
green bonds. Het geld moet aantoonbaar en
die het nodig had. Er wordt een
volledig worden besteed aan duurzame doelen en
parkeerplek gebouwd met daarop
mag niet terecht komen in niet-duurzame
zonnecellen.
Deze
zonnecellen
activiteiten. Anders beleggen we niet. Overigens
leveren energie waarmee klanten hun
zouden we in het bedrijf van dit voorbeeld niet
elektrische auto’s kunnen opladen.
beleggen, ook niet in green bonds. Beleggingen in
Ook de bestelbusjes van de bakkerij
kernwapens sluiten we uit, dus blijven we weg
gaan op deze groene stroom rijden.
van alle onderdelen van een bedrijf dat
Zo worden er door middel van green
kernwapens maakt.
bonds ook lokaal duurzame stappen
gezet.
De projecten
De
projecten
op
het
gebied
van
klimaatverandering kunnen zowel mitigatie- als
adaptatieprojecten zijn. Bij mitigatie gaat het om
projecten die klimaatverandering voorkomen. Bijvoorbeeld windmolens, zonnepanelen of isolatie
van gebouwen. Adaptatie betekent aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit zijn
bijvoorbeeld projecten waarbij dijken worden versterkt. Zulke ‘groene’ projecten kunnen een deel
van de oplossing van het klimaatprobleem zijn en worden daarop door ons beoordeeld. Hoewel de
meeste green bonds worden uitgegeven met een duidelijke klimaatdoelstelling, worden sommige
4
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
5
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
projecten zo ingericht dat ze naast het milieu ook nog een sociale doelstelling hebben. Daarbij kun
je denken aan gezondheid, kwetsbare groepen en onderwijs. In alle gevallen moeten de
gefinancierde projecten overeenkomen met de projecten die voorgesteld zijn bij de (ver)koop van
de green bond.
Instellingen die een green bonds-lening aanbieden worden door ons op alle bovenstaande punten
beoordeeld en er vaak ook op aangesproken. Vooral de duurzaamheid van het project is een vast
onderdeel van onze gesprekken met dit soort aanbieders. Hoe wordt het geld precies besteed? Wat
denkt men ermee te bereiken? Zijn er misschien ook nadelige neveneffecten van het project? Wordt
de duurzaamheid van het project door een onafhankelijke partij gemeten en gevolgd? Gaat de
aanbieder hierover regelmatig rapporteren? Het zijn allemaal vragen die wij stellen bij het
beoordelen van green bonds.
1. International Energy Agency (IEA), Energy Technology Perspectives 2012: Pathways to a Clean Energy System, (Paris: OECD/IEA, 2012), 1,
http://www.iea.org/Textbase/npsum/ETP2012SUM.pdf
2. EIA Annual Energy Outlook 2014, http://www.eia.gov/forecasts/aeo/electricity_generation.cfm
3. Climate Bonds Initiative: The state of the market in 2014, http://www.climatebonds.net/files/files/-CB-HSBC-15July2014-A4-final.pdf
6
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.2 Uitsluitingen update
Alle organisaties waarin we beleggen worden voortdurend onderzocht op milieu-, sociaal en
bestuurlijk gebied. De beoordelingscriteria voor deze onderwerpen staan in onze Fundamentele
Beleggingsbeginselen. Deze hebben betrekking op mensenrechten, fundamentele arbeidsrechten,
corruptie, milieuvervuiling, wapens en productintegriteit. De Fundamentele Beleggingsbeginselen
komen voort uit internationale verdragen, conventies en ‘best practices’ en zijn te vinden op onze
website. Figuur 1 geeft een overzicht weer van de huidige uitsluitingen per onderwerp.
In het derde kwartaal heeft het ACTIAM Selectiecomité geen nieuwe namen uitgesloten.
Huidige uitsluitingen
Voor een volledig overzicht van de bedrijven die per 30 september 2014 uitgesloten zijn van het
beleggingsuniversum verwijzen we u naar Sectie 3.1 van de Appendix.
Figuur 1: uitsluitingen gesorteerd naar onderwerp. Sommige bedrijven zijn om meerdere redenen uitgesloten, daarom
is het totaal van deze tabel hoger dan het totaal aantal uitsluitingen.
Klant- en
productintegriteit
Fundamentele
arbeidsrechten
Mensenrechten
Milieuvervuiling
Controversiële
wapens
0
5
10
15
20
25
Aantal uitgesloten bedrijven per 30-09-2014
7
30
35
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.3 Engagementoverzicht
Met een aantal bedrijven in ons beleggingsuniversum voeren we een actieve dialoog, ook wel
‘engagement’ genoemd. Bijvoorbeeld als het met incidenten of (mogelijk) controversiële
activiteiten te maken heeft. Op die manier proberen we er achter te komen wat de oorzaak van het
incident is en hoe dit in de toekomst kan worden voorkomen. Samen kijken we kritisch naar het
beleid en andere punten. Verbetermogelijkheden brengen we onder de aandacht. Figuur 2 en 3
geven weer hoe onze engagement-activiteiten verdeeld zijn, naar regio en sector.
Figuur 2 en 3: verdeling engagements naar regio en naar sector
Azië /
Pacific; 13%
NoordAmerika;
23%
Kapitaalgoederen;
16%
Mijnbouw;
19%
Voeding; 13%
Europa; 65%
Diversen;
29%
Olie & gas;
23%
Natuurlijk kijken we ook naar het verloop van die dialoog. We beoordelen het succes van de
engagement-inspanningen op twee onderdelen. Onder de “kwaliteit in het algemeen” valt de relatie
met het bedrijf: stelt het zich voldoende open op en is het bereid om in gesprek te gaan met de
aandeelhouders? Het onderdeel “voortgang” gaat over de werkelijke stappen die door het bedrijf
zijn gezet tussen het bespreekbaar maken van onze zorgen en het maken van concrete
verbeteringen in beleid en gedrag.
Figuur 4 en 5: verdeling engagements naar algemene kwaliteit en voortgang
70%
15
60%
50%
10
40%
30%
5
20%
10%
0%
0
Goed
Gemiddeld
Slecht
30-6-2014
30-9-2014
Mijlpaal 0 Mijlpaal 1 Mijlpaal 2 Mijlpaal 3 Mijlpaal 4 Mijlpaal 5
30-6-2014
30-9-2014
8
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.4 Engagements
Ook tijdens de zomer gaan de engagements met bedrijven door. In augustus hebben we met ARM
Holdings gesproken over het ontwikkelen van een duurzaam inkoopbeleid. Daarnaast hebben we
feedback gegeven over de MVO-rapportage van ARM. Het bedrijf gaf aan dat het onze suggesties in
overweging zal nemen en onze inbreng intern ter discussie zal stellen. Ook met Umicore spraken we
over hun rapportage. We hebben gevraagd of zij hun milieurapportage willen uitbreiden. Verder
hebben we gesproken over duurzame innovatie. Deze suggesties neemt het bedrijf in overweging.
Engagementgesprekken gaan vaak ook over specifiekere onderwerpen. We spraken bijvoorbeeld met
Samsung Electronics in september. Dit bedrijf verzochten we om een gesprek aan te gaan over de
persoonlijke veiligheid van hun medewerkers en arbeidsomstandigheden. Samsung gaf hierop een
positieve reactie. Het stelde een telefoongesprek voor met onze partner, de investeerder The
Pensions Trust.
Als meerdere investeerders hetzelfde willen bereiken bij een bedrijf is het soms makkelijker om
een engagement samen te doen. Dit kan voor een specifiek bedrijf zijn, maar bijvoorbeeld ook over
een thema gaan, waarbij meerdere bedrijven worden aangesproken. Een voorbeeld hiervan is het
initiatief rond olieboringen in het zeewater bij de Noordpool dat afgelopen kwartaal is gestart.
Daarbij spreken we met een groep andere investeerders met, onder andere, BP. We hebben via de
vertegenwoordiger van deze groep beleggers onze zorgen geuit over de activiteiten in het
kwetsbare Noordpoolgebied. Na een briefwisseling volgde er in september een telefonische
toelichting met BP. Ook Chevron, ENI en Royal Dutch Shell zijn door deze groep benaderd. We
proberen op deze manier de (voorgenomen) activiteiten van olie- en gasbedrijven in de
Noordpoolcirkel in kaart te brengen en de risico’s voor het milieu vast te stellen.
Een andere manier om een bedrijf aan te spreken, is via een bestaande organisatie of
belangengroep. Zo hebben is in september gesproken met het Japanse elektronicabedrijf Olympus.
Dit is uitgevoerd door een corporate governance belangengroep, die mede namens ons het bedrijf
aansprak op het voorkomen en bestrijden van corruptie.
9
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.5 Stemmen
Stemoverzicht Q3 2014
Aantal vergaderingen waar is gestemd
Stemmen VOOR het bestuur
Stemmen TEGEN het bestuur
Totaal aantal voorstellen
Stemmen VOOR
Stemmen TEGEN
Stemonthoudingen
Totaal aantal bestuursvoorstellen
Stemmen VOOR
Stemmen TEGEN
Stemonthoudingen
Totaal aantal
aandeelhoudersvoorstellen
Stemmen VOOR
Stemmen TEGEN
Stemonthoudingen
Q1
Q2
Q3
YTD
21*
89
11
121
17
46
8
71
4
43
3
50
281
1.475
170
1.926
253
1.361
151
1.765
28
113
19
160
0
1
0
1
264
1.470
170
1.904
253
1.360
151
1.764
11
109
19
139
0
1
0
1
17
5
0
22
0
1
0
1
17
4
0
21
0
0
0
0
* Bij één AVA (Siemens NV, 28 januari 2014) is er wel (op tijd) gestemd, maar zijn de stemmen niet
goed verwerkt door een fout. De stemmen van die AVA zijn daarom niet meegenomen in dit
overzicht.
10
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.6 Publicaties en evenementen
Publicaties
Het ESG Research team ACTIAM heeft in het derde kwartaal van 2014 de onderstaande artikelen
gepubliceerd:
Maand
Juli
Augustus
September
Auteur
M. Adamini
Medium
IEX.nl
M. Adamini en H.
Hummels
VBA Journaal
M. Adamini
M. Adamini
IEX.nl
IEX.nl
M. Adamini
IEX.nl
M. Adamini
M. Adamini
IEX.nl
RI Insight
M. Adamini
IEX.nl
Titel (link)
Voetbal en duurzaam
beleggen
Verantwoord beleggen
– tijd om de
kinderschoenen te
ontgroeien
Verantwoord dilemma
In actie tegen
misstanden
Tabee Walmart
CO2-bubbel
The climate bonds
market in need of
standards: maybe even
a small range of them?
Rusland, energie en
klimaat
Publieke optredens
Het ESG Research team van ACTIAM heeft in het derde kwartaal van 2014 in een actieve rol aan de
onderstaande evenementen deelgenomen:
Maand
Deelnemer
Evenement & locatie
(link)
EITI internationale
bestuursvergadering,
Mexico Stad, Mexico
Vorm
Onderwerp
Juli
M. Adamini
Afwisselend
bestuurslid
(alternate
board member)
M. Adamini
Sustainable &
Responsible Capital
Markets Forum,
Londen, Engeland
Deelnemer aan
panel
M. Adamini
Sustainable &
Responsible Capital
Markets Forum,
Londen, Engeland
Interview
Bestuursvergadering
van de Extractives
Industry
Transparency
Initiative
Enhanced risk
management – a
move to strategic
fixed income
investing
Duurzaam beleggen
September
11
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
2.7 Het Europese Best-in-Class Product
‘Best-In-Class’ is een aanpak waarbij de bedrijfsprestaties op milieu-, sociaal- en bestuursvlak uit
alle sectoren onderling worden vergeleken. Per sector stellen we een rangorde vast en keuren we
alleen de beste 40% van alle bedrijven goed als mogelijke belegging. ‘Best-In-Class’ wordt door
REAAL in haar beleggingsverzekeringen gehanteerd voor alle actief beheerde Europese aandelen.
Deze rangorde komt tot stand door meer dan 100 indicatoren voor duurzaam ondernemerschap te
wegen. Zo beoordelen we managementsystemen van bedrijven die erop gericht zijn
bedrijfsongevallen en milieuschade te voorkomen. De daden van het bedrijf worden vervolgens
bekeken met behulp van data over bijvoorbeeld ziekteverzuim, personeelsverloop, milieuboetes en
trends in de uitstoot van broeikasgassen. Tenslotte doen wij nader onderzoek naar de
maatschappelijke aspecten van de geleverde producten en diensten aan de eindklant. Kent
bijvoorbeeld het productassortiment van een supermarkt een groot aandeel biologisch voedsel? Zijn
er telecombedrijven die klanten lessen aanbieden om veilig en verantwoord gebruik van internet te
bevorderen?
Hoewel de sectoronderzoeken elke twee jaar plaatsvinden, is tussentijdse afkeuring of goedkeuring
van bedrijven ook mogelijk. Als een bedrijf bijvoorbeeld ernstige veiligheidsincidenten heeft,
keuren wij het af. Ook belonen we inspanningen om te verbeteren. Stel dat een bedrijf dat niet in
de oorspronkelijke top 40% zit volledig omschakelt naar hernieuwbare energie, dan kunnen wij het
toch goedkeuren als mogelijke belegging.
In de loop van het derde kwartaal van dit jaar werden alle Europese bedrijven in de volgende drie
sectoren tegen het licht gehouden:



Media
Banken
Consumenten Dienstverlening (bijvoorbeeld winkels, reisbureaus, vermaak)
De analyse van deze sectoren leidde afgelopen kwartaal tot de volgende wijzigingen:
SECTOR
Media
Banken
AANDEEL
Telenet Group Holding
VORIGE STATUS
Afgekeurd
NU
Toegelaten
British Sky Broadcasting Group
Afgekeurd
Toegelaten
Modern Times Group
Goedgekeurd
Verwijderd
Banco de Sabadell
Afgekeurd
Toegelaten
Caixabank
Afgekeurd
Toegelaten
Crédit Agricole
Afgekeurd
Toegelaten
KBC Group
Afgekeurd
Toegelaten
Banca Monte Dei Paschi Di Siena
Goedgekeurd
Verwijderd
Commerzbank
Goedgekeurd
Verwijderd
Société Générale
Goedgekeurd
Verwijderd
UniCredit
Goedgekeurd
Verwijderd
Goedgekeurd
Verwijderd
Consumenten Dienstverlening Compass Group
12
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Positieve selectie
Bedrijven die niet in de oorspronkelijke top 40%-selectie zitten willen we graag prikkelen tot beter
gedrag. Wanneer een bedrijf een voortrekkersrol vervult op het gebied van bijvoorbeeld
hernieuwbare energie, gezond en vitaal ouder worden, slimmer grondstoffengebruik en innovaties
voor de wereld van morgen, selecteren we het voor ‘engagement’. Dit betekent dat we een dialoog
aangaan met het management van het bedrijf. We bespreken waar en op welke manier de
onderneming de prestaties op milieu-, sociaal en bestuurlijk vlak kan verbeteren. In het derde
kwartaal van 2014 kozen we OC Oerlikon, Nordex en Amer Sports voor positieve selectie. Het doel
van deze dialoog is dat het bedrijf een hogere gemiddelde ESG-prestatie (environmental, social,
governance) in de sector bereikt. Zo kan het alsnog in de top 40% komen. In Figuur 5 wordt het
proces voor het Europese Best-in-Class-product schematisch weergegeven.
Het Zwitserse OC Oerlikon produceert beschermende verflagen en nanotechnologieën. De verflagen
worden bijvoorbeeld toegepast in automotoren. Dit voorkomt slijtage van onderdelen en verlaagt
brandstofverbruik en de uitstoot van schadelijke stoffen. Nanotechnologie kan producten ultrasterk,
vuilafstotend of extreem zuinig maken. OC Oerlikon richt zich hierbij vooral op de innovaties voor
energiezuinige LED-verlichting, energieopslag en zonne-energie.
Nordex maakt windenergiesystemen. Ook voor het plannen en het onderhoud van windturbines
levert Nordex diensten. Bij het plannen hoort onder andere het regelen van de vergunningen, het
ontwerpen van verschillende opstellingen, geluidsbesparende maatregelen en het aansluiten van de
windmolens op het elektriciteitsnet. Ook in Nederland is Nordex actief: het bedrijf gaat
windturbines leveren voor een windmolenpark in Delfzijl. Dit levert energie voor meer dan 55.000
huishoudens: ongeveer de grootte van de stad Zwolle.
Amer Sports is een Fins bedrijf dat in winkels en op internet fitnessapparatuur, outdoor kleding en
tennisrackets verkoopt. Deze producten passen bij een gezonde levensstijl en in de trend van vitaal
ouder willen worden. De markt voor sportartikelen is groot en groeit hard: niet alleen omdat
mensen meer sporten, maar ook omdat sportkleding en –schoenen meer casual worden gedragen.
Vooral China is een interessante markt voor de verkoop van sportartikelen.
Figuur 5: schematische weergave van het proces voor het Europese Best-in-Class-product
Top 40%: goedgekeurd
als mogelijke
belegging
Sectoronderzoek
Overige 60%:
afgekeurd als
mogelijke belegging
13
Bij ernstige
incidenten: tussentijds
afkeuren
Bij sterke positieve
ontwikkelingen:
tussentijds
goedkeuren
Bedrijven die het op
ESG-gebied goed
doen: positieve
selectie
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Banken – toenemende aandacht voor green bonds
Banken begeleiden de green bond-transacties van uitgevende partijen, zoals Unilever en de
Wereldbank. De bankensector is een van de sectoren die wij het afgelopen kwartaal hebben
onderzocht en waarin we de meest duurzame banken uitgekozen hebben.
Banken spelen een belangrijke rol in de maatschappij. Zij kunnen, door geld van spaarders tijdelijk
aan anderen uit te lenen, ervoor zorgen dat de economie beter draait. Stabiele banken houden
rekening met de belangen van alle klanten. Dit soort banken is als smeerolie voor de maatschappij.
De wereldwijde kredietcrisis heeft nog eens duidelijk gemaakt wat er gebeurt als deze financiële
stabiliteit ontbreekt en hoe belangrijk banken zijn: de economische en maatschappelijke gevolgen
van het wanbeleid zijn nog steeds zichtbaar.
Het is belangrijk banken weer stabiel te maken, ook om het vertrouwen terug te laten keren. Dit
kan met name door het aanhouden van hogere kapitaalbuffers en meer variatie in het type banken,
zoals coöperatief georganiseerde banken, spaarbanken en zakenbanken. Ook blijft het belangrijk
dat banken verantwoording afleggen over de sociale en ecologische impact van hun activiteiten
zoals beleggingen en kredietverlening. Voor het Europese Best-in-Class product willen wij weten
waar de onderzochte banken voor staan en hoe zij aan deze thema’s invulling geven.
Ethiek, integriteit en kwaliteit
Een van de onderzochte thema’s is ethiek, integriteit en kwaliteit. We kijken bijvoorbeeld naar
goed ondernemingsbestuur, goede controle en toezicht, en naar hoe transparant de bank is over
risico’s van financiële producten en diensten.
Over het algemeen worden slecht toezicht, een kortetermijnmentaliteit van aandeelhouders en
risicovolle beloningsstructuren gezien als de grootste oorzaak van
de kredietcrisis. Daarom is het belangrijk dat er goed
ondernemingsbestuur is, met goede controles en een juiste
In onze visie moet
afweging tussen de belangen van aandeelhouders en andere
partijen. Gedragscodes en intern toezicht om ongewenst gedrag en
iedereen, rijk of
belangenverstrengeling van werknemers te voorkomen zijn daarom
arm, toegang tot
belangrijk om mee te nemen in het onderzoek.
Ook beoordelen wij of banken beleid hebben om financiële
bankdiensten
diensten voor iedereen toegankelijk te maken. In onze visie moet
kunnen hebben.
iedereen, rijk of arm, toegang tot bankdiensten kunnen hebben.
Ook beleid om corruptie en witwassen tegen te gaan is een
belangrijk punt.
Duurzaam bankieren
Als banken duurzaam bankieren, betekent het dat ze milieu-, sociale en bestuurlijke informatie
meenemen bij het inschatten van financiële risico’s op de korte en lange termijn.
Klimaatverandering, vergrijzing, corruptie en grondstofschaarste hebben steeds meer invloed op de
winstgevendheid van bedrijven. Het beleggen in green bonds is voor steeds meer banken een
aantrekkelijke antwoord op deze uitdagingen, omdat deze ‘groene obligaties’ duurzame projecten
financieren. Dat hoeft niets extra’s te kosten, omdat green bonds vaak hetzelfde rendement
opleveren als normale obligaties. Het kredietrisico en de liquiditeit (het gemak waarmee de
belegging kan worden verhandeld) bij green bonds en normale obligaties zijn dan gelijk. Banken zijn
niet alleen betrokken bij green bonds via eigen beleggingen. Ze begeleiden ook steeds vaker
bedrijven en internationale banken, zoals de Wereldbank, bij de uitgifte ervan. De banken die wij
onderzocht hebben geven zelf (nog) geen green bond uit.
Naast duurzame activiteiten van banken kijken we ook naar de betrokkenheid bij omstreden
activiteiten. (Ook) maatschappelijke organisaties bekritiseren bijvoorbeeld de financiering van
bedrijven en projecten die schadelijk zijn voor het milieu, de mensenrechten ondermijnen en / of
een negatieve invloed op lokale gemeenschappen hebben. In het sectoronderzoek is daarom eerst
bekeken of banken betrokken zijn bij omstreden financieringen. Daarnaast kijken we of banken zich
houden aan internationale richtlijnen, zoals de Equator Principles. Dit zijn richtljinen voor de
beheersing van de sociale en milieu-aspecten van projecten. Als een bank zich aan deze richtlijnen
houdt, kan het bovenstaande risico’s verminderen.
14
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Onderzoek
Het Europese Best-in-Class product belegt in bedrijven die op duurzaamheidsonderwerpen heel goed
scoren. Duurzaam bankieren én de mate waarin de dagelijkse processen op een ethische en
betrouwbare wijze plaatsvinden, worden dan ook het zwaarst meegewogen in het onderzoek. Eén
van de banken in de top 40%-selectie is de Zweedse Skandinaviska Enskilda Banken (SEB). Deze bank
is het meest vooruitstrevend in de nog jonge green bonds-markt. De Zweedse bank speelde onder
andere een rol bij de uitgifte van green bonds door de European Investment Bank (EIB) en
tissueproducent SCA. Met in totaal US$4,5 miljard aan begeleide greenbonds steekt de bank met
kop en schouders boven de andere onderzochte bedrijven uit. Ook publiceerde SEB, samen met 12
andere banken, vrijwillige regels voor green bonds om transparantie in deze nog jonge
beleggingsmarkt te bevorderen. Het belangrijkste doel van deze regels is investeerders inzicht te
verschaffen in de precieze milieu-impact van green bonds. Zo weten investeerders hoe duurzaam de
projecten zijn waarin ze investeren. Voor de rapportage wordt aanbevolen om daadwerkelijke
prestaties te meten. Bijvoorbeeld vermeden CO2-uitstoot, het aantal mensen dat bediend wordt
met schone(re) energie of water, of het vermeden aantal transportkilometers. Op deze manier
helpt SEB de standaarden voor green bonds verder te ontwikkelen.
15
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
3. Appendix
3.1 Huidige uitsluitingen (bedrijven)
Bedrijf
Sector
Regio
Reden
Aeroteh*
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Alliant Techsystems*
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Alpha Natural Resources*
Energie
Amerika Milieuvervuiling
Arch Coal*
Energie
Amerika Milieuvervuiling
Aryt Industries*
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Ashot Ashkelon*
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Babcock & Wilcox*
Babcock International
Group
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
BAE Systems
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Barrick Gold
Materials
Amerika Milieuvervuiling
Boeing
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Bridgestone
Pacific
Computer Sciences Corp.
Autoproducenten
Financiële instellingen
(diverse)
CONSOL Energy
Energie
Amerika Milieuvervuiling
EADS (Airbus Group N.V.)
Kapitaalgoederen
Europa
Exelis*
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Finmeccanica
Kapitaalgoederen
Europa
Fluor Corporation
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Freeport-McMoRan
Mijnbouw
Amerika Milieuvervuiling, mensenrechten
GenCorp*
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
General Dynamics
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Hanwha*
Mijnbouw
Pacific
Honeywell International
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Jacobs Engineering Group Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Larsen & Toubro*
Kapitaalgoederen
Pacific
Lockheed Martin Corp.
Norinco International
Cooperation*
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Kapitaalgoederen
Pacific
Northrop Grumman
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Poongsan Corp*
Mijnbouw
Pacific
Raytheon
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Rheinmetall*
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Rio Tinto
Mijnbouw
Europa
Controversiële wapens
Rolls-Royce Group
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Safran
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Serco Group
Zakelijke dienstverlening
Europa
Controversiële wapens
Splav SRPA*
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
ST Engineering
Kapitaalgoederen
Pacific
Controversiële wapens
TEPCO
Elektriciteit, water en gas
Pacific
Mensenrechten
16
Fundamentele arbeidsrechten
Amerika Controversiële wapens
Controversiële wapens
Controversiële wapens
Controversiële wapens
Controversiële wapens
Controversiële wapens
Controversiële wapens
Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014
Bedrijf
Sector
Regio
Reden
Textron
Kapitaalgoederen
Amerika Controversiële wapens
Thales
Kapitaalgoederen
Europa
Controversiële wapens
Vedanta Resources
Mijnbouw
Europa
Mensenrechten, milieuvervuiling
Wal-Mart Stores, Inc.
Detailhandel
Amerika Fundamentele arbeidsrechten
3.2 Huidige uitsluitingen (landen)
Land
Overtreden principe
China
Controversiële wapens
Finland
Controversiële wapens
Griekenland
Controversiële wapens
Mexico
Mensenrechten
Polen
Controversiële wapens
Zuid Korea
Controversiële wapens
Turkije
Controversiële wapens
Verenigde Staten
Controversiële wapens
17

Download Report