Project Domotica Het samenstellen van

Project Domotica
Het samenstellen van domoticapakketten
2013-2014
1
Project Domotica
Het samenstellen van domoticapakketten
Onderzoek in opdracht van platform GEEF
-
Eindrapport -
Verkorte Versie
Amber Meek
Petra van der Wal
Leeuwarden, januari 2014
2
Inhoudsopgave
Samenvatting ....................................................................................................... 4
Voorwoord ............................................................................................................ 6
1. Inleiding ........................................................................................................... 7
1.1 Probleem-/situatieanalyse en context .............................................................. 7
1.2 Doelstelling .................................................................................................. 8
1.3 Centrale onderzoeksvraag (hoofd- en deelvragen) ............................................ 8
1.3.1 Hoofdvraag ............................................................................................ 8
1.3.2 Deelvragen ............................................................................................. 9
1.4 begripsafbakening ......................................................................................... 9
2. Literatuuronderzoek ..........................................................................................10
2.1 Wat heeft oudere van 65-plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven
wonen? ............................................................................................................10
2.2 Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor kunnen
zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen? ...................................10
2.3 Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel? .........................................10
2.4 Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen? ........................11
3. Methode ..........................................................................................................12
3.1 Onderzoeksopzet .........................................................................................12
3.2 Procedure dataverzameling ...........................................................................12
4. Conclusie .........................................................................................................13
5. Aanbevelingen ..................................................................................................14
Bijlagen ...............................................................................................................16
Bijlage 1 – Resultaten praktijkonderzoek ..............................................................16
Bijlage 2 – Domoticapakketten ............................................................................18
3
Samenvatting
Context
Het onderzoek, ‘Project Domotica’, is uitgevoerd in opdracht van Platform GEEF
(Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland), een samenwerkingsverband van
14 participanten. Deze organisaties hebben oog voor de wensen van hun klanten en de
mogelijkheden die woonzorgtechnologie kan bieden. De instelling waarbij het onderzoek
is uitgevoerd is de thuiszorgorganisatie Thuiszorg Zuidwest Friesland (Thuiszorg ZWF).
Aanleiding
Platform GEEF wilde dit onderzoek uitgevoerd zien omdat in de toekomst met de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Welzijn Nieuwe Stijl (WNS), minder geld en
tijd beschikbaar is binnen de Thuiszorg ZWF. Mensen met een lage zorgindicatie worden
geacht langer zelfstandig thuis te wonen maar worden door de ouderdom wel steeds
minder zelfredzaam.
Doelstelling en onderzoeksvraag
De belangrijkste doelstelling is om, aan zowel de zorgvrager als de zorgverlener van de
Thuiszorg ZWF inzichtelijk te maken welke domoticavoorzieningen de zelfredzaamheid
van de zorgvrager daadwerkelijk vergroten waardoor zij langer zelfstandig thuis kunnen
blijven wonen. De onderzoeksvraag die vanuit deze doelstelling naar voren is gekomen
luidt als volgt:
Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid
van de 65-plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de
Thuiszorg ZWF?
Methode
De onderzoeksmethoden die gebruikt zijn tijdens het onderzoek zijn literatuuronderzoek
en de Delphi methode. Dit zijn kwalitatieve onderzoeksmethoden. Een aantal
deskundigen van de Thuiszorg ZWF zijn uitgenodigd om hier aan deel te nemen. Elke
deskundige heeft individueel een vragenlijst ingevuld, waarna de antwoorden in een
groepsdiscussie zijn bediscussieerd. Op deze wijze zijn na een aantal sessies de
deskundigen tot een consensus gekomen.
Resultaten
De resultaten van het literatuuronderzoek zijn wat de zorgvrager van 65-plus nodig heeft
om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Hieruit komt naar voren dat zij
naast zorgdomotica, ook een goede leefomgeving belangrijk vinden. Daarnaast is er een
lijst met domoticavoorzieningen, met de kosten die het meebrengt om deze aan te
schaffen. En is beschreven wat de bewezen effecten hiervan zijn. Daarna komen de
resultaten van de praktijkdeelvragen. Deze hebben betrekking op welke
domoticavoorzieningen de zorgverlener denkt dat de zorgvrager zal ondersteunen om
langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen, deze zijn samengesteld in
domoticapakketten.
Conclusie
De onderzoeksvraag luidt als volgt: Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in
pakketten, vergroten de zelfredzaamheid van de 65-plussers van Thuiszorg Zuidwest
Friesland volgens de verzorgenden van de Thuiszorg ZWF?
4
Er zijn verschillende domoticavoorzieningen gevonden die volgens de zorgverlener
zouden kunnen helpen bij het langer zelfstandig blijven wonen van de zorgvrager. Er is
hier een lijst met domoticavoorzieningen samengesteld, met de gevonden kosten van de
domoticavoorzieningen.
Aanbevelingen
Onze aanbeveling voor deze domoticapakketten is, om hier een korte vragenlijst
bij te ontwikkelen. Om met behulp van deze vragenlijst in de juiste categorieën te
zoeken. Zodat de zorgvrager de keuze heeft uit de domoticavoorzieningen die
volgens deze domoticapakketten voor hem of haar geschikt zouden kunnen zijn.
Goede implementatie van de domotica binnen de Thuiszorg ZWF.
Zorg op maat als uitgangspunt houden. Vraaggericht te werk gaan in plaats van
aanbodgericht. De zorgvrager behoudt de regie.
Training voor zowel de zorgvragers als de zorgverleners over hoe men om kan
gaan met de domoticavoorzieningen.
De domoticavoorzieningen moeten geïntegreerd worden in het dagelijkse leven
van de zorgvrager en zorgverlener. Het gebruik van de domoticavoorzieningen
moeten een gewoonte worden in het dagelijks leven en geen obstakel.
Financiering en beleidsregels over domotica. Er moeten concrete afspraken
worden gemaakt met zorgkantoren, gemeenten, leveranciers betreft de omgang
met en financiering van domotica.
Herhaaldelijk evalueren. Onderzoeken of de domoticavoorzieningen aansluiten bij
de wensen en behoeften van de zorgvragers en zorgverleners.
Goede verbinding van woonzorgtechnologie via zorgopleidingen. De studenten van
de zorg en welzijnsopleidingen dienen tijdens hun studie ingelicht te worden over
domotica.
Communicatieprotocollen voor domotica binnen de Thuiszorg ZWF opstellen.
5
Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksrapport van Amber Meek en Petra van der Wal, studenten van
de opleiding Maatschappelijk werk en Dienstverlening aan de NHL Hogeschool te
Leeuwarden. In het kader van de minor ‘Werken in Welzijn Nieuwe Stijl’ zijn wij op zoek
gegaan naar een onderzoeksopdracht dat past bij de ‘nieuwe’ werkwijze in het werkveld.
Wij hebben gekozen voor een onderzoek in een sector waarmee we nog niet eerder
hebben gewerkt, namelijk de ouderenzorg. We hebben hiervoor gekozen omdat we onze
kennis in het werkveld willen vergroten. Ook het feit dat wij vanuit onze eigen omgeving
te maken hebben met zorgorganisaties, door grootouders die meer zorg nodig hebben en
kennissen die in dit werkveld werkzaam zijn, speelt een rol in de keuze van deze
onderzoeksopdracht.
Wij werken mee aan het onderzoek van Platform GEEF. In dit onderzoeksrapport kunt u
informatie lezen over het onderzoek ‘Project Domotica’, dat is opgezet in opdracht van
Platform GEEF. Dit onderzoek is de eerste stap naar het (verder) ontwikkelen van
woonzorgtechnologieën binnen de Thuiszorg Zuidwest Friesland.
De doelgroep waar wij onze meetinstrumenten op hebben uitgezet, de medewerkers van
de Thuiszorg Zuidwest Friesland, willen wij hartelijk bedanken voor hun medewerking
aan dit onderzoek. Daarnaast willen wij ook de ‘project groep’ en opdrachtgever
bedanken voor de steun, hulp en kritische feedback.
Leeuwarden, 14 januari 2014
Amber Meek
Petra van der Wal
6
1. Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de context van het onderzoek toegelicht. Hierin worden de
doelstellingen, hoofd- en deelvragen beschreven. Daarnaast worden de instelling en de
doelgroep kort beschreven en de veelvoorkomende begrippen uitgelegd.
1.1 Probleem-/situatieanalyse en context
Platform GEEF (Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland) is een
samenwerkingsverband van 14 participanten. Deze organisaties hebben oog voor de
wensen van hun klanten en de mogelijkheden die woonzorgtechnologie biedt.
Missie en visie
"De missie van GEEF is het toevoegen van waarde aan de samenleving op het terrein van
wonen, zorg en welzijn, leidend tot het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven
wonen van senioren en (chronisch) zieken." (Platform GEEF, z.d.) GEEF is erop gericht
om de technologie als hulpmiddel aan te reiken bij het zo lang mogelijk zelfstandig thuis
wonen.
Doelstellingen
Een aantal doelen van GEEF zijn:
Zorgen dat Friese en noordelijke organisatie bijeenkomen om gezamenlijk verbete
ringen na te streven als het gaat om wonen, zorg en welzijn en het gebruik van te
chnologie hierbij om zelfredzaamheid te bevorderen.
Het verzamelen van kennis en ervaring als het gaat om mensgerichte (zorg)techn
ologie.
Onderzoek doen, advies geven en nieuwe producten en diensten implementeren (
Platform GEEF, z.d.).
Doelgroep
De doelgroep bestaat uit 65-plussers, die nog zelfstandig thuis wonen maar wel zorg
ontvangen van Thuiszorg Zuidwest Friesland (Thuiszorg ZWF). De burgers die thuiszorg
mogen ontvangen zijn ouderen, chronisch zieken of mensen met een lichamelijke of
verstandelijke beperking (Rijksoverheid, z.d.). Het onderzoek is gericht op de
ouderenzorg.
Werkzaamheden
Platform GEEF is constant bezig met het verzamelen van informatie vanuit verschillende
participanten van Platform GEEF. Daarnaast is Platform GEEF bezig met het opzetten van
onderzoeken op het gebied van domotica en eHealth.
Aanleiding
"Lang en veilig in eigen huis en omgeving blijven wonen, ook al wordt de gezondheid wat
minder. Een wens van iedereen, maar ook een beleidskeuze van onze regering. Als
zorgaanbieder staan wij voor belangrijke en grote veranderingen.” (de Vries, 2013).
Platform GEEF wil dit onderzoek uitgevoerd zien omdat in de toekomst met de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Welzijn Nieuwe Stijl (WNS), minder geld en
tijd beschikbaar is binnen de Thuiszorg ZWF.
7
Mensen met een lage zorgindicatie worden geacht langer zelfstandig thuis te wonen. Op
dit moment kunnen mensen met een Zorg Zwaarte Pakket (ZZP) 1 en 2 al niet meer
terecht in een verzorgingstehuis en worden zij verplicht om de zorg aan huis te krijgen.
In 2014 wil het kabinet dit verder doorvoeren door ook het ZZP 3 het recht op een
verblijf in het verzorgingstehuis te ontnemen (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, 2012). Vanuit deze visie wil Platform GEEF graag een pakket van
domoticavoorzieningen ontwikkelen, waardoor dit voor mensen met een beperking
mogelijk maakt om veilig en comfortabel thuis te blijven wonen.
Het uitgangspunt van dit onderzoek en het “nieuwe denken” van WNS richt zich op de
mogelijkheden van mensen en hun sociale netwerk om problemen op te lossen. Het gaat
erom dat de zorgvrager langer zelfstandig thuis kunnen wonen en met behulp van
technologie. Hierdoor hoeven zij minder beroep te doen op de Thuiszorg en houden zij de
regie meer in eigen handen. Dit is zowel efficiënt als prettig voor de zorgvrager.
De bedoeling is om niet meer de focus te leggen op het aanbod en de bestaande
voorzieningen waar de zorgvrager gebruik van kan maken aan de hand van zijn/haar
indicatie. Het gaat er om dat de zorgvrager handvaten krijgt aangeboden waar hij of zij
zelf de beslissing over kan maken of hij of zij er gebruik van zou willen maken. Er wordt
hier van de eigen kracht van de zorgvrager uitgegaan, de beslissing ligt hierbij bij de
zorgvrager. Zonder de aangeboden handvaten is het voor de zorgvrager lastig om te
benoemen welke technologie hij of zij nodig heeft om langer zelfstandig thuis te kunnen
wonen.
1.2 Doelstelling
De belangrijkste doelstelling is om, aan zowel de zorgvrager als de zorgverlener van de
Thuiszorg ZWF inzichtelijk te maken welke domoticavoorzieningen de zelfredzaamheid
van de zorgvrager daadwerkelijk vergroten waardoor zij langer zelfstandig thuis kunnen
wonen. De bedoeling is om door middel van dit onderzoek er achter te komen of de
zorgvrager met de domoticavoorzieningen langer zelfstandig thuis kan blijven wonen. Het
resultaat zal worden gepresenteerd in domoticapakketten, een lijst met
domoticavoorzieningen gesorteerd op verschillende categorieën: Algemene Daagse
Levensverrichtingen (ADL), veiligheid en comfort.
Elke categorie wordt benoemd als een pakket. De pakketten worden zodanig omschreven
dat duidelijk is wat deze kunnen bijdragen in de zorgbehoefte.
1.3 Centrale onderzoeksvraag (hoofd- en deelvragen)
1.3.1 Hoofdvraag
Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid
van de 65-plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de
Thuiszorg ZWF?
8
1.3.2 Deelvragen
De deelvragen die worden beantwoord door middel van literatuuronderzoek zijn:
Wat heeft de oudere van 65-plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen
blijven wonen?
Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor kunnen
zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen?
Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel?
Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen?
De deelvragen die worden beantwoord door middel van praktijkonderzoek zijn:
Welke domoticavoorzieningen bevorderen het pakket ‘comfort’ van de zorgvrager
van Thuiszorg ZWF?
Welke domoticavoorzieningen bevorderen het pakket ‘veiligheid’ van de
zorgvrager van Thuiszorg ZWF?
Welke domoticavoorzieningen kunnen ondersteuning bieden bij het pakket
‘Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen’ (ADL) van de zorgvrager van de
Thuiszorg ZWF?
1.4 begripsafbakening
De begrippen die herhaaldelijk naar voren komen en van te voren worden toegelicht,
zijn:
Domoticavoorzieningen: Alle technische hulpmiddelen en diensten in en om het
huis, waardoor wonen met een beperking, veiliger en comfortabeler wordt.
Deskundigen: Met de deskundigen worden de zorgmedewerkers van de Thuiszorg
ZWF bedoeld.
Zorgverlener: De zorgmedewerkers van de Thuiszorg ZWF.
Zorgvrager: Met de zorgvrager worden de cliënten van de Thuiszorg ZWF bedoeld.
Zelfredzaamheid: mensen kunnen zelfstandig wonen zonder zorg van
zorgorganisaties. Hoe groter de zelfredzaamheid, hoe minder zorg er nodig is van
instanties en organisaties.
9
2. Literatuuronderzoek
In dit hoofdstuk vindt u het literatuuronderzoek. In het literatuuronderzoek is aandacht
besteed aan diverse onderwerpen die relevant zijn voor het onderzoek naar
domoticavoorzieningen. Achtergrondinformatie, informatie over de wensen en behoeften
van de gebruikers en tot slot de effecten en kosten van de domoticatechnologie.
2.1 Wat heeft oudere van 65-plus nodig om langer zelfstandig thuis te kunnen
blijven wonen?
Uit het literatuuronderzoek is gekomen dat ouderen graag zo lang mogelijk thuis willen
blijven wonen, maar vanaf de leeftijd van 70 jaar daar steeds meer moeite bij
ondervinden. Daarnaast denkt de helft van de 60-jarigen er over na om te verhuizen
naar een woning waarbij de belangrijkste kamers zonder trap te bereiken zijn.
Door de fysieke, en soms ook geestelijke gesteldheid, die met de jaren minder wordt,
krijgen ouderen moeite met het uitvoeren van ADL en het huishouden. Zij hebben hier
meer ondersteuning bij nodig, op dit moment wordt dit uitgevoerd door de Thuiszorg,
maar een andere oplossing zou ook zorgdomotica zijn.
De omgeving gaat ook steeds meer een belangrijke rol spelen bij het langer zelfstandig
wonen en oud worden. De boodschappen en zorg moeten het liefst binnen een straal van
500 meter van huis te bereiken zijn.
Door de mindere motoriek en spierafname, voelt de oudere zich minder veilig en
weerbaar. Hierdoor zijn zij minder snel geneigd om in de avond de deur te openen als de
bel gaat.
2.2 Wat zijn de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen die ervoor
kunnen zorgen dat men langer zelfstandig thuis kan blijven wonen?
Uit het literatuuronderzoek over de reeds bewezen effecten van domoticavoorzieningen is
naar voren gekomen dat er zowel voor- als nadelen zijn bij het gebruik van domotica.
Domotica vergroot de zelfredzaamheid van de zorgvrager, verhoogd de veiligheid van de
zorgvrager en zorgt voor kostenbesparing. Daarentegen brengt domotica risico’s met zich
mee, er is kans op storingen in het systeem en de functionaliteit is nog niet optimaal
omdat er een gebrek is aan standaardisatie van domotica. Ook kunnen zowel zorgvragers
als zorgverleners weerstand ervaren bij de inzet van domotica.
De methodologische kwaliteit van de reeds bewezen effecten zijn beïnvloed. Er zijn veel
kortdurende onderzoeken en pilots gedaan met weinig respondenten. Hierdoor kan wél
gezegd worden dat de domotica positieve effecten heeft voor de zelfredzaamheid van de
zorgvrager. Echter kan er niet gezegd worden dat de domotica het effect heeft dat de
zorgvrager langer thuis kan blijven wonen.
2.3 Welke domoticavoorzieningen zijn er momenteel?
Door middel van literatuuronderzoek zijn reeds bestaande domoticavoorzieningen
overzichtelijk op een rij gezet. Er zijn domoticavoorzieningen gevonden die dienen voor
comfort, veiligheid en ADL. Dit zijn domoticavoorzieningen die werken door middel van
sensoren, bediening op afstand, monitoren, alarmeringen en zorg op afstand. De
domoticavoorzieningen kunnen eventueel aangesloten worden op een tablet.
10
Naast het comfort en de veiligheid dragen de domoticavoorzieningen ook bij aan het
voorkomen van vallen en stoten en kunnen zij een bijdrage leveren aan het behouden
van sociale contacten.
2.4 Wat zijn de kosten van de gevonden domoticavoorzieningen?
De kosten van de gevonden domotica voor ADL, begint ongeveer bij € 12,50 (beugels in
de badkamer) en loopt op in de duizenden euro’s voor een verstelbare keuken. De kosten
van het veiliger en comfortabeler maken van de woning, varieert ongeveer van € 50,- tot
€ 500,-, met enkele uitzonderingen zoals de epilepsiesensor en gasafsluitklep. Voor de
precieze kosten per voorziening, kunt u kijken bij Literatuuronderzoek deelvraag vier. De
kosten die zijn gevonden, zijn veranderlijk. Daarnaast zijn ook via andere leveranciers
domoticavoorzieningen te vinden.
11
3. Methode
In dit hoofdstuk wordt de onderzoeksmethode beschreven en uitgelegd. Hierbij wordt
verantwoord waarom er is gekozen voor deze methode en wie de respondenten zijn bij
het onderzoek.
3.1 Onderzoeksopzet
Er is in dit onderzoek gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, in vorm van
‘bureausearch’. Er is informatie op basis van micro, meso en macro niveau gezocht over
de onderzoeksonderwerpen. Daarnaast is er antwoord gezocht op vier deelvragen
middels het literatuuronderzoek. Er is hiervoor gebruik gemaakt van primaire, secundaire
en grijze literatuur dat via internet, bestaande artikelen, tijdschriften en literatuur is
geraadpleegd.
Naast het literatuuronderzoek is er in dit onderzoek ook gebruik gemaakt van de Delphi
methode, een kwalitatieve onderzoeksmethode. Hierbij is gebruik gemaakt van
vragenlijsten en daarnaast een groepsdiscussie. De vraagstelling van het onderzoek is,
dat er is onderzocht welke domoticavoorzieningen er voor zorgen dat zorgvragers langer
zelfstandig thuis kunnen wonen. Hierbij is in dit onderzoek om de inzichten en mening
van de desbetreffende deskundigen gevraagd. Het is een methode die veel wordt
gebruikt bij verandering en vernieuwing van beleid. Er is gekozen voor deze methode
omdat een methode waarbij de huidige situatie en de nieuwe situatie wordt vergeleken,
erg veel tijd en geld kost. De Delphi methode biedt de mogelijkheid om verschillende
inzichten en meningen vanuit deskundigen bij elkaar te brengen. Bij het kiezen van een
vragenlijst of meerdere interviews, zullen er allemaal verschillende resultaten binnen
komen doordat elke deskundige er op een andere manier over kan denken.
Juist door alle deskundigen hierover tot een consensus te laten komen, zal het
uiteindelijke resultaat meer opleveren voor de doelgroep. Er is overeengekomen welke
domoticavoorzieningen de doelgroep zal ondersteunen bij het langer zelfstandig thuis
wonen. Hierbij is de mening van de zorgverlener belicht. Via de Delphi methode is hier
over gediscussieerd en zijn de deskundigen tot een gezamenlijke consensus gekomen.
Consensus betekent hierbij een overeenstemming/oplossing.
3.2 Procedure dataverzameling
Populatieselectie
De doelgroep is de zorgvrager van de Thuiszorg ZWF, maar de personen die de
informatie leveren voor het onderzoek zijn de professionals vanuit de thuiszorg ZWF. Zij
waren onze respondenten. De respondenten zijn allemaal werkzaam als verzorgende
IG’ers en verpleegkundigen bij de thuiszorg ZWF. Het aantal respondenten dat heeft
meegedaan waren elf zorgprofessionals van de thuiszorg ZWF. De respondenten waren
allemaal vrouwelijk en de leeftijd verschilde van 24 jaar tot 55 jaar. De projectinnovator,
Erik de Vries, is werkzaam als teamleider bij de thuiszorg ZWF en heeft hierbij twee
zorgteams gevraagd mee te doen aan het onderzoek. Het ene team heeft voornamelijk
zorgvragers vanuit de stad en het andere team werkt met zorgvragers van het
platteland.
12
4. Conclusie
In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de hoofdvraag van het onderzoek.
In opdracht van Platform GEEF is het onderzoek ‘Project Domotica’, uitgevoerd. Om
zodanig domoticapakketten samen te stellen voor de zorgvragers van de Thuiszorg ZWF,
dat zij zo goed mogelijk ondersteund worden, om zo lang mogelijk thuis te kunnen
blijven wonen. Aan de hand van deze doelstelling luidde de centrale onderzoeksvraag als
volgt:
Welke domoticavoorzieningen, samengesteld in pakketten, vergroten de zelfredzaamheid
van de 65-plussers van Thuiszorg Zuidwest Friesland volgens de verzorgenden van de
Thuiszorg ZWF?
Met behulp van het literatuuronderzoek en de resultaten en bevindingen van de Delphi
methode, die door de deskundigen van de Thuiszorg ZWF zijn aangereikt, zijn
domoticapakketten samengesteld. Het implementeren van domoticapakketten biedt voor
zowel de zorgvrager, de Thuiszorg ZWF en de maatschappij een uitkomst.
Doordat zorgvragers minder snel in aanmerking komen voor intramurale zorginstellingen
worden de zorgvragers geacht langer zelfstandig thuis blijven wonen. Door deze
domoticapakketten moet het voor de zorgvragers overzichtelijk worden welke
domoticavoorzieningen er op de markt zijn en welke bij hen passen.
Deze domoticapakketten kunnen er voor zorgen dat de zorgvrager langer zelfstandig
thuis kan blijven wonen.
Ook voor de zorgverleners van de Thuiszorg ZWF is door deze domoticapakketten een
duidelijk wat zij aan kunnen bieden aan de zorgvragers. Zij kunnen op deze manier beter
inspelen op de zorgvraag van de zorgvrager. Daarnaast kunnen zij ook hun tijd
efficiënter inplannen.
Voor de overheid/gemeenten betekent de komst van domoticapakketten
kostenbesparing, extramurale zorg kost minder geld dan intramurale zorg, daarbij komt
wel dat de domoticavoorzieningen ook eventueel meegefinancierd moeten worden vanuit
de overheid/gemeente.
13
5. Aanbevelingen
In dit hoofdstuk worden een aantal aanbevelingen gedaan die relevant kunnen zijn voor
een vervolg van dit onderzoek. De aanbevelingen worden stap voor stap omschreven.
De resultaten van het onderzoek zijn uiteindelijk lijsten met
domoticavoorzieningen geworden. Deze lijsten zijn gebaseerd op de fysieke,
geestelijke en sociale gesteldheid van de zorgvrager. Door gezamenlijk met de
zorgvrager en/of mantelzorgers te kijken in welke categorie hij of zij valt, kan
vanuit die lijst domoticavoorzieningen worden aanbevolen welke
domoticavoorziening de zorgvrager kan helpen om langer zelfstandig thuis te
kunnen blijven wonen.
Onze aanbeveling voor deze lijsten is, om hier een korte vragenlijst bij te
ontwikkelen, zodat mensen deze door kunnen lopen samen met de
zorgmedewerker van de Thuiszorg ZWF en met eventuele mantelzorger(s) om te
kijken in welke categorie zij vallen. De zorgvrager kan dan vanuit de
domoticavoorzieningen die in zijn of haar categorie staan, een keuze maken welke
domoticavoorziening bij hem of haar past en welke zij willen aanschaffen.
Goede implementatie van de domotica binnen de Thuiszorg ZWF oftewel het
geleidelijk invoeren van de domotica in de praktijk. Hierbij is het belangrijk om
alle partijen te betrekken, zoals de zorgverleners, projectleiding,
financieringsbronnen, gemeenten, artsen, zorgverzekeraars, domoticaleveranciers en woningbouwcorporaties. Gezamenlijk moet men een projectplan
maken, een businessmodel opstellen, de domoticavoorzieningen verkennen en
uittesten. Een holistische implementatieaanpak wordt aangeraden.
Zorg op maat als uitgangspunt houden. Het is juist van belang om vraaggerichte
zorg aan te bieden, dit zal dan ook centraal moeten staan bij het aanbieden van
domoticavoorzieningen. Omdat het ontwikkelen van domoticavoorzieningen veel
geld en tijd kost worden standaardoplossingen ontwikkeld vanuit economische
motieven. Men moet er voor waken dat er behoefte is aan domoticavoorzieningen
die mensen ondersteunen om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen en
vanuit dit motief domoticavoorzieningen worden ontwikkeld.
Training voor zowel de zorgvragers als de zorgverleners over hoe men om kan
gaan met de domoticavoorzieningen. Zodat de domoticavoorzieningen optimaal
kunnen worden gebruikt en een ieder er profijt van heeft.
De domoticavoorzieningen moeten geïntegreerd worden in het dagelijkse leven
van de zorgvrager, zorgverleners en mantelzorger(s). Alleen dan worden de
domoticavoorzieningen optimaal gebruikt in het dagelijkse leven van de
zorgvrager. Men wil namelijk niet gestigmatiseerd worden door het gebruik van
domoticavoorzieningen.
14
Financiering en beleidsregels over domotica. Doordat de domoticavoorzieningen
het ondersteunen van de zorgvrager en het langer thuis blijven wonen als doel
heeft kan men stellen dat er kosten worden bespaard door het uitstel van
verpleeghuisopname. Maar deze kostenbesparing ligt bij de overheid en niet bij de
zorgvrager. Er moet gekeken worden welke stappen gezet kunnen worden om het
voor de zorgvrager financieel aantrekkelijker te maken om domoticavoorzieningen
aan te schaffen. De zorgvrager wil graag langer thuis blijven wonen maar het
moet financieel ook mogelijk zijn.
Herhaaldelijk evalueren. Om de zoveel tijd een tevredenheidonderzoek uitvoeren
bij zowel de zorgvragers als de zorgmedewerkers. Om te checken of de
domoticavoorzieningen (nog steeds) aansluiten op de wensen en behoeften van
de gebruikers.
Dit omdat de ontwikkeling en kennis op het gebied van de domoticatechnologieën
nog volop in ontwikkeling zijn en continu worden bijschaaft. De afstemming
tussen de wensen en behoeften van de gebruikers en de domoticavoorzieningen
heeft een positief effect op de acceptatie en het gebruik ervan.
Goede verbinding van woonzorgtechnologie via zorgopleidingen. Omdat
domoticavoorzieningen niet meer weg zijn te denken in de gezondheid- en
welzijnszorg, zal theorie en implementatie hierover een grotere plaats moeten
innemen in de zorgopleidingen. Het is van belang dat er aandacht wordt
geschonken aan de veranderende zorgprocessen en de technologische
ontwikkelingen op het gebied van domotica. Het is handig om de drie tendensen
in de betekenis van de zorg en zorgtechnologie mee te nemen in de educatie.
Communicatieprotocollen voor domotica binnen de Thuiszorg ZWF opstellen.
Bijvoorbeeld afspraken over het uitwisselen van de datagegevens, tussen de
leveranciers en de zorgcentrales. Daarnaast alle veiligheidseisen, normen en
waarden zowel nationaals als internationaal. Hierin kunnen ook juridische
aspecten worden meegenomen.
15
Bijlagen
Bijlage 1 – Resultaten praktijkonderzoek
Uit het praktijkonderzoek zijn verschillende domoticavoorzieningen naar voren gekomen
gekoppeld verschillende situaties waarbij de domoticavoorziening ondersteuning zou
kunnen bieden, om voor de zorgvrager het langer zelfstandig thuis wonen mogelijk te
maken.
Er zijn door de respondenten, tijdens de eerste groepsdiscussie van de Delphi methode,
drie begrippen bedacht om te kunnen meten in welk stadium de zorgvrager zit. Deze
begrippen zijn mobiliteit, geestelijk en sociaal netwerk, elk begrip is gecategoriseerd van
één t/m vier.
Hierin wordt aangegeven welke domoticavoorziening aanbevolen wordt bij elke categorie
in de domoticapakketten ‘comfort’, ‘veiligheid’ en ‘ADL’. De uitleg die bij de begrippen en
de verschillende categorieën staan, zijn op deze wijze door de respondenten
gedefinieerd.
Mobiliteit
Mobiliteit 1:
De oudere heeft geen hulpmiddelen nodig om zichzelf zowel binnen als buiten huis te verplaatsen.
Mobiliteit 2:
De oudere heeft hulpmiddelen nodig bij het verplaatsen binnen en buiten huis, hierbij kunt u
denken aan een rollator of een wandelstok.
Mobiliteit 3:
De oudere heeft een rolstoel nodig om zichzelf te kunnen verplaatsen.
Mobiliteit 4:
De oudere kan zichzelf niet meer zelfstandig verplaatsen en is bedlegerig.
Geestelijk
Geestelijk 1:
De oudere heeft nog totale eigen regie over zijn/haar leven.
Geestelijk 2:
De oudere heeft lichte ondersteuning nodig bij de regie over zijn/ haar leven. De oudere heeft
subtiele terugkerende geheugenklachten.
Geestelijk 3:
De oudere heeft veel ondersteuning nodig bij de regie in zijn/haar leven. Denk hierbij aan een
begin stadia van dementie. Het lange termijn geheugen werkt nog prima maar de oudere ervaart
terugkerende geheugenklachten bij het korte termijn geheugen.
Geestelijk 4:
De oudere heeft weinig tot geen eigen regie meer over zijn/haar leven, doordat de psychische
gesteldheid dit niet meer toelaat. Denk hierbij aan dementie.
16
Sociaal netwerk
Sociaal netwerk 1:
De oudere heeft sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten in de omgeving. Zij
spelen een actieve rol in het leven van de oudere.
Sociaal netwerk 2:
De oudere heeft sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Zij kunnen geen actieve
rol spelen in het leven van de oudere.
Sociaal netwerk 3:
De oudere heeft weinig sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Alleen de
eventuele partner, mantelzorger(s) of zorgverleners spelen een actieve rol in zijn/haar leven.
Sociaal netwerk 4:
De oudere heeft geen sociaal contact met familie, vrienden en/of buurtgenoten. Het enige sociaal
contact is met professionele of vrijwillige zorgverleners.
17
Bijlage 2 – Domoticapakketten
Domoticapakketten ‘Comfort’
Mobiliteit 1
Mobiliteit 2
Mobiliteit 3
Mobiliteit 4
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Nachtoriëntatieverlichting
Tijdschakelaar op
verlichting
Uitschakelvertraging
Afstandsbediening
Apparaten in- en
uitschakelen
Draadloze bediening
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Nachtoriëntatieverlichting.
Tijdschakeling op
verlichting
Tijdschakeling op
gordijnen en zonwering
Uitschakelvertraging
Afstandsbediening
Op afstand bekijken
Op afstand controleren en
bedienen
Apparaten in- en
uitschakelen
Veelzijdige draadloze
bediening
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Tijdschakeling op
verlichting
Tijdschakeling op
gordijnen en zonwering
Uitschakelvertraging
Afstandsbediening
Op afstand bekijken
Op afstand controleren en
bedienen
Apparaten in- en
uitschakelen
Veelzijdige draadloze
bediening
Geestelijk 1
Geestelijk 2
Geestelijk 3
Geestelijk 4
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Nachtoriëntatieverlichting
Tijdschakeling op de
verlichting
Uitschakelvertraging
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Nachtoriëntatieverlichting.
Tijdschakeling op
verlichting
Tijdschakeling op
gordijnen en zonwering
Uitschakelvertraging
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Nachtoriëntatieverlichting.
Tijdschakeling op
verlichting
Tijdschakeling op
gordijnen en zonwering
Uitschakelvertraging
Extra:
Op afstand bediening
controleren en bedienen
Extra:
Apparaten in- en
uitschakelen
Op afstand bekijken
Op afstand controleren en
bedienen
Sociaal netwerk 1
Sociaal netwerk 2
Sociaal netwerk 3
Sociaal netwerk 4
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Comfort
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Op afstand bekijken
18
Domoticapakketten ‘Veiligheid’
Mobiliteit 1
Mobiliteit 2
Mobiliteit 3
Mobiliteit 4
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Persoonsalarm
Verlichting zorgtaak
Tweeweg
communicatiesystemen
Welzijnsknop
Valdetector
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Cameratoezicht voor
cliënt zelf
Persoonsalarm
Verlichting zorgtaak
Tweeweg
communicatiesystemen
Welzijnsknop
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Cameratoezicht voor de
cliënt zelf
Meekijken bij de voordeur
Persoonsalarm
Verlichting zorgtaak
Tweeweg
communicatiesystemen
Welzijnsknop
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
Extra:
Valdetector
Extra:
Bed/stoelsensor
Geestelijk 1
Geestelijk 2
Geestelijk 3
Geestelijk 4
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Verlichting zorgtaak
Tweeweg
communicatiesystemen
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
Gasdetector
Valdetector
Medicatiesensor
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Meekijken bij de voordeur
Persoonsalarm
Verlichting zorgtaak
Tweeweg
communicatiesystemen
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
Dwaaldetectorsensor
GPStracker
Gasdetector
Valdetector
Medicatiesensor
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Cameratoezicht
Meekijken bij de voordeur
Verlichting zorgtaak
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
Dwaaldetectorsensor
GPStracker
Bed/stoelsensor
Gasdetector
Valdetector
Deur op afstand openen
via bluetooth/pas
Extra:
Welzijnsknop
Extra:
Bed/stoelsensor
Sociaal netwerk 1
Sociaal netwerk 2
Sociaal netwerk 3
Sociaal netwerk 4
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Tweewegcommunicatie
systemen
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Tweewegcommunicatie
systemen
Welzijnsknop
Persoonsalarm
Veiligheid
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Tweewegcommunicatie
systemen
Welzijnsknop
Persoonsalarm
Deurschakelaar/ detectie/ -verklikker
App contact op afstand
Extra:
Welzijnsknop
Extra:
Welzijnsknop
19
Domoticapakketten ‘ADL’
Mobiliteit 1
Mobiliteit 2
Mobiliteit 3
Mobiliteit 4
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Traplift
Verstelbaar bed
Sta- op stoel
Beugels in badkamer en
toilet
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Verstelbare keuken
Traplift
Verstelbaar bed
Sta- op stoel
Beugels in badkamer en
toilet
Verstelbare
badkamermeubels
Verhoogd toilet
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
Plafond til- lift
Douchebrancard/stoel
Verstelbaar bed
Geestelijk 1
Geestelijk 2
Geestelijk 3
Geestelijk 4
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
Sociaal netwerk 1
Sociaal netwerk 2
Sociaal netwerk 3
Sociaal netwerk 4
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
ADL
Brand/rookmelder
Koolmonoxidedetector
-
20