ACG-INFOBLAD - en Volkssterrenwachten AstroLAB IRIS

ACG-INFOBLAD
Driemaandelijks tijdschrift, uitgegeven door de Astronomische Contact Groep vzw
Verantwoordelijke uitgever: Carl Vandaele, Elverdingestraat 93, 8900 Ieper
afgiftekantoor Ieper 1
Januari 2014
Erkenningsnummer: P708284
Dit project wordt ondersteund binnen het Actieplan, een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap.
2
ACG infoblad januari 2014: inhoudstafel
1. Kalender AstroLAB IRIS: voorlopig overzicht ........................................................... 3
2. Algemene ledenvergadering .................................................................................... 4
3. Nieuwjaarsmaaltijd 15/3/14 .................................................................................... 4
4. Doorlopende activiteiten AstroLAB IRIS ................................................................... 5
5. Lidgeld voor het jaar 2014........................................................................................ 5
6. Jeugdwerking AstroLAB IRIS: De Kometen ............................................................... 6
7. AstroLAB IRIS: openingsuren en waarnemingen ...................................................... 7
8. Vlaamse volkssterrenwachten ................................................................................. 8
9. Foto’s gemaakt met de NMPT68 .............................................................................. 10
10. Sterrenkundig nieuws in de kranten ....................................................................... 11
11. Het weer in AstroLAB IRIS ........................................................................................ 14
Informatie bij voorbladfoto (gemaakt door Antoon Maeseele)
De opname(s) werden gemaakt met een gemodde Canon 350d achter een C11.
Op de camera zat een focal reducer x0,6.
Scherpgesteld met Bathinov masker.
Er werden rond de 35 opnames gemaakt van 30 seconden zonder autoguider.
Daaruit werden de 20 beste geselecteerd en gestacked met IRIS (vandaar de onderbrekingen in de
sterrensporen).
Er werd achteraf geen verdere beeldbewerking op uitgevoerd.
ACG Infoblad januari 2014
3
1. Kalender AstroLAB Iris: Voorlopig overzicht
DATA ACTIVITEITEN IN ASTROLAB IRIS VAN JANUARI TOT MAART 2014
Datum
Activiteit
Zaterdag 18 januari
Bezoek: familie Vanleenhove
Maandag 20 januari
Bezoek: middelbare school Roeselare
Vrijdag 31 januari
Bezoek: KWB Geluveld
Donderdag 6 februari
Bezoek: gemeenteschool Roeselare
Vrijdag 7 februari
Waarnemingsavond NMPT68 vanaf 20u.
Dinsdag 11 februari
Bezoek: 6e leerjaar, basisschool Snaaskerke
Woensdag 12 februari
Bezoek: Optiek Van Ommeslaeghe
Vrijdag 21 februari
Bezoek: gezinsbond Ieper
Donderdag 27 februari
Algemene ledenvergadering
Vrijdag 28 februari
Cursus sterrenkunde beginners: deel 1 *
Vrijdag 7 maart 20u.
Sterrenkijkdagen
Zaterdag 8 maart 20u.
Sterrenkijkdagen
Vrijdag 14 maart
Cursus sterrenkunde beginners: deel 2
Maandag 17 maart
Bezoek: 2e leerjaar Spanjeschool Roeselare
Zaterdag 15 maart
Nieuwjaarsmaaltijd
Woensdag 19 maart
Bezoek: Vakgroep Sociologie UGent
Vrijdag 21 maart
Cursus sterrenkunde beginners: deel 3
*Cursus sterrenkunde: 28/2, 14/3, 21/3
AstroLAB organiseert een cursus sterrenkunde voor beginners. Op drie vrijdagavonden wordt een
inleiding tot de sterrenkunde gegeven.
ACG Infoblad januari 2014
4
2. Algemene ledenvergadering
Onze jaarlijkse algemene ledenvergadering vindt dit jaar niet op een zaterdag plaats, maar wel op
donderdag 27 februari 2014 om 20u, in de bibliotheek van AstroLAB IRIS II. Iedereen welkom!
Programma:
- Verslag vorige vergadering
- Verslag van het afgelopen werkjaar 2013
- Goedkeuring jaarrekening 2013
- Bespreking en goedkeuring begroting 2014
- Wijzigingen Raad van Bestuur
- Bespreking jaarplanning en strategie 2014
- Voorstellen van de leden.
3. Nieuwjaarsmaaltijd 15/3/14
Op zaterdag 15 maart 2014 worden we omstreeks 19.30u. verwacht in het stijlvolle en gezellige
kader van Hostellerie Kemmelberg (Kemmelbergweg 34 te 8965 Kemmel) voor onze
nieuwjaarsmaaltijd.
Voor slechts 42 € (dit inclusief de wijn of andere dranken tijdens de maaltijd) kan U deelnemen aan
deze gastronomische maaltijd. U kunt zich inschrijven door rechtstreekse overschrijving op
rekeningnummer 001-1550580-14 van Astronomische Contact Groep vzw. Graag voor 25 februari. U
kunt uw aanwezigheid ook laten weten via [email protected]. Menu’s voor onze tieners zijn mogelijk
voor slechts 25 €.
ACG Infoblad januari 2014
5
4. Doorlopende activiteiten AstroLAB IRIS
 Iedere vrijdagavond van de maand: 20u. – 23u.
Sterren kijken voor iedereen. Let wel: er moet vooraf een afspraak gemaakt worden
(057/21.87.87)
 Iedere dinsdagnamiddag van 14u. tot 17u. en iedere zondagnamiddag van 14u. tot 17.30u.
is het sterrenkundig en wetenschappelijk documentatiecentrum InfoLAB open voor iedereen.
Op zondag is ook de koepel open voor het grote publiek.
 Iedere eerste vrijdag van de maand om 20u. is het maandelijkse ledenavond. Er wordt op
dat moment geregeld een voordracht gehouden. Voor meer info kunt u terecht op de site:
www.astrolab.be
 Vrijdagavond om 20u. komt de jeugdwerking samen. Meer info hieromtrent vindt u op
pagina 5.
5. Lidgeld voor het jaar 2014
Het lidgeld voor 2014 bedraagt €30
of
€15 voor de jeugd (-18 jarigen)
Wat is in een lidmaatschap inbegrepen?
 Infoblad.
 Gratis gebruik van de bibliotheek.
 Gratis waarnemen en deelnemen aan voorstellingen op vrijdagavond.
 Alle andere activiteiten worden gratis aangeboden of u ontvangt een korting.
HOE LID WORDEN ?
U kunt zich lid maken van de A.C.G. vzw door het bovenvermelde bedrag te storten op
rekeningnummer 001-1550580-14 met de vermelding van “uw naam + Leden 2014 ”
Wenst u het mailverkeer tussen de leden te ontvangen? Dan kunt u zich inschrijven op onze
mailinglist via de link rechtsboven op onze website, of via deze link 
http://www.astrolab.be/html/leden_inschrijving.html
Hierdoor ontvangt u:
 Extra informatie als aanvulling op de activiteitenkalender van AstroLAB.
 Extra herinneringen aan ledenactiviteiten.
 Communicatie tussen de leden. Zo kunt u volgen en zelf reageren.
 Andere berichten over uiteenlopen onderwerpen en waarnemingen.
ACG Infoblad januari 2014
6
6. Jeugdwerking AstroLAB IRIS: De Kometen
AstroLAB IRIS heeft ook een jeugdwerking: "De Kometen". Onze jongeren zijn in
twee groepen opgesplitst. De jongste groep komt elke tweede en vierde vrijdag
van de maand samen met Bianca. De oudere groep staat onder leiding van Steve.
Zij komen elke eerste en derde vrijdag van de maand samen.
Er komen heel veel verschillende aspecten aan bod tijdens een bijeenkomst van
de Kometen. Sterrenkunde is uiteraard het favoriete thema. Maar ook
ruimtevaart krijgt bijzondere aandacht. Bianca was lid van crew 88 van een marsmissie in Utah en
nam ook deel aan het International Space Camp in Alabama. Ze is bovendien Space Teacher bij de
Euro Space Society. Maar er is nog meer! Raketten bouwen en afschieten is een specialiteit van
Steve. En ook knutselen doen we graag: een zonnewijzer, een spectroscoop, een sterrenkaart,… Het
kan allemaal! Elke "Komeet" droomt ervan om een spiegel te slijpen en een eigen telescoop te
bouwen. En dat kan je leren bij ons!
De oudste groep houdt zich vooral bezig met visueel waarnemen en astrofotografie met
verschillende detectoren. Daar hoort ook de nabewerking bij. Bij heldere hemel durft de activiteit al
wel eens uitlopen. Wanneer het echter bewolkt is, verdiepen we ons in de werking van de sterren,
durven we al eens een documentaire bekijken, bespreken we de laatste gebeurtenissen op
astronomiegebied, of voeren we de nabewerking uit op de opnames van de vorige
waarnemingssessies.
Om deel te nemen aan de jeugdwerking is geen
voorkennis vereist. Onze jongste Kometen zijn 8
jaar. Wat telt is de motivatie en de passie. Wie
gebeten is door sterrenkunde of ruimtevaart, is
hier zeker op zijn plaats.
Meer info vind je op : http://astrolabjongeren.be/
Twijfel niet en join the club!
DATA JONGERENWERKING SCHOOLJAAR 2013-2014
24 JANUARI 2014
14 FEBRUARI
14 MAART
28 MAART
25 APRIL
9 MEI
23 MEI
13 JUNI
!! Tijdens de schoolvakanties onderbreken de Kometen hun werking.
ACG Infoblad januari 2014
7
7. AstroLAB: openingsuren, waarnemingen & AstroLAB werking
Onze ledenavonden
Wanneer?
Iedere eerste vrijdagavond van de maand vanaf 20u.
Iedere eerste vrijdagavond van de maand komen we met de leden samen. Sommige van die
ledenavonden starten met een voordracht en ze eindigen allemaal met een stevige astronomische
babbel in de bar van AstroLAB IRIS II.
Sterrenkijken voor allen
Wanneer?
Iedere vrijdagavond van de maand vanaf 20u. rondleiding in onze sterrenwachten
AstroLAB IRIS I en II. Let wel: enkel op afspraak (057/21.87.87)
U kunt tijdens die avonden niet alleen kennismaken met het AstroLAB IRIS, maar vooral met de
wonderen van de sterrenhemel en dat nog liefst met de verschillende grote spiegel- en lenzenkijkers
in het AstroLAB IRIS. U reist er via de Maan en de planeten naar talloze nevels, sterrenhopen en
melkwegen.
Is het eventjes minder goed weer, geen probleem. Om 21u. wordt met de gloednieuwe apparatuur in
het AstroLAB IRIS I een multimediavoorstelling vertoond over de wonderen van het heelal.
Wat staat er op het waarnemingsprogramma? talloze nevels, sterrenhopen en melkwegen, onze
maan en de planeten.
Zonnekijken voor allen
Wanneer?
Iedere zondagnamiddag bij mooi weer van 14.30u. tot 17.30u. in de koepel van het
AstroLAB IRIS II
Iedere zondagnamiddag is de observatoriumkoepel van het AstroLAB IRIS II open om er met speciaal
uitgeruste telescopen onze eigen ster, de zon, van nabij te ontdekken. Een doorlopende voorstelling
in het InfoLAB (bibliotheek) van het AstroLAB IRIS II geeft u alle nodige achtergrondinformatie over
de verschillende verschijnselen op de Zon.
Wat staat er op het waarnemingsprogramma? Demonstraties met de H-alpha filter,
protuberansenkijker, Herschel-zonneprisma, webcam, zonnevlekken, protuberansen, structuren op
het zonneoppervlak.
!! Uitzonderingen op het normale programma worden gemeld via onze website.
AstroLAB werking
Projecten die beëindigd werden:
 Planetenpad installeren op het domein.
 Plaatsen oude MPT voor AstroLAB II
ACG Infoblad januari 2014
8

Plaatsen van een CAMS camera in AstroLAB I
Projecten die dit jaar nog worden aangevat:


Herinrichting van de ruimte naast bureel als tentoonstellingsruimte.
Herinrichting van de controleruimte NMPT (bedrading).
8. De Vlaamse volkssterrenwachten
Overzicht info en activiteiten voor 2014
http://www.volkssterrenwachten.be/activiteiten
 Volkssterrenwacht Armand Pien.
Rozier 44, 9000 Gent – tel. 09/2643674 – fax. 09/2644168
[email protected] - www.rug-a-pien.be
elke woensdagavond – 20u.: kijkavond en 3-D show.
bibliotheek en documentatiecentrum open elke maandag van 19.00u. tot 22.00u. en woensdag
van 13.00u. tot 16.00u. en van 20.00u. tot 22.00u.
 Volkssterrenwacht Mira.
Abdijstraat 22, 1850 Grimbergen – tel. 02/2691280 – fax 02/2691075
[email protected] - www.mira.be
Elke woensdag- en zondagnamiddag van 14u. tot 18u. is Mira geopend voor individuele
bezoekers.
Elke laatste vrijdagavond van de maand om 19.30u.: Astroclub met Frank Deboosere en
waarnemingsavond.
 Volkssterrenwacht Beisbroek. Cozmix.
Zeeweg 96, 8200 Brugge – tel. 050/390566 – fax 050/393244
[email protected] - www.beisbroek.be
Planetariumvoorstellingen woensdag om 15u. en 16.30u., vrijdag om 20.30u. en zondag om 15u.
en 16.30u.
Maandag, dinsdag en donderdag om 15u.: bijkomende voorstellingen tijdens de schoolvakanties.
 Cosmodrome (voorheen Europlanetarium)
Planetariumweg 19, 3600 Genk – tel. 089 65 55 55 – fax. 089 65 55 74
ACG Infoblad januari 2014
9
[email protected] - www.cosmodrome.be
Filmvoorstellingen : “Dawn of the space Age” woensdag en zondag om 14.15u.
Filmvoorstellingen : “Origins of life” woensdag en zondag om 15.15 u.
Filmvoorstellingen : “Eyes of the skies” woensdag en zondag om 16.15 u.
Extra filmvoorstellingen tijdens het verlof op dinsdag, donderdag en vrijdag: “Dawn of the Space
Age” om 14.15u. “Origins of Life” om 15.15u. en “Eyes of the skies om 16.15u. bibliotheek open
van maandag tot vrijdag (9u.-17u.) en zondag (13u.-17u.)
 Volkssterrenwacht Urania.
Mattheesensstraat 60
2540 Hove – tel. 03/4552493 – fax 03/454 22 -97
[email protected] - www.urania.be
Open elke woensdagnamiddag vanaf 14u.
Open elke vrijdagavond vanaf 20u. met sterrenkijken bij mooi weer.
Tijdens de openingsuren zijn ook de bibliotheek, astroshop en astrobar open.
 Project-en Volkssterrenwacht AstroLAB IRIS.
Verbrandemolenstraat 5, 8902 Zillebeke – Ieper – tel. 057/218787
[email protected] - www.astrolab.be
Iedere eerste vrijdagavond van de maand – 20.30u.: ledenavond.
Iedere vrijdagavond van de maand – 20u.: waarnemingsavond ,enkel op afspraak!
Iedere dinsdagnamiddag van 14.00u. tot 17.00u.: bibliotheek InfoLAB open.
Iedere vrijdagavond – 20.00u. tot 22u.: jongerenwerking ( ouderen tot 23u.)
Elke zondagnamiddag – 14u. tot 17.30u.: zonnewaarnemingen + bibliotheek InfoLAB open.
ACG Infoblad januari 2014
10
9. Foto’s gemaakt met de NMPT68
ACG Infoblad januari 2014
11
10. Sterrenkunde in de kranten (oktober-november-december
2013)
ENORM STUK METEORIET UIT RUSSISCH MEER
GEHAALD
Duikers hebben een brokstuk van ongeveer 600 kilogram bovengehaald uit het Tsjebarkoel-meer.
Het gaat hoogstwaarschijnlijk om een restant van de spectaculaire meteorietenregen die in
februari de regio Tsjeljabinsk, in de Oeral, trof. Dat meldt het Russische persagentschap Interfax.
"De bergingswerkzaamheden waren uiterst complex", zegt projectleider Maxim Sjipulin. "Het
brokstuk van anderhalve meter lag op een diepte van 20 meter en was in het troebel water
nauwelijks zichtbaar." Het hele gebeuren was live te volgen op televisie.
Uit de eerste onderzoeken zou blijken dat het om een brokstuk van de meteoriet gaat die afgelopen
februari uiteenviel boven de Oeral. Het is het grootste gevonden restant van de meteoriet tot nu toe,
verklaarde professor Serguei Zamozdra van de universiteit van Tsjeljabinsk aan Interfax. Andere
experts pleiten voor bijkomende onderzoeken.
Volgens het Russische tv-station Vesti 24 zijn sinds februari al meer dan 12 brokstukken uit het
Tsjebarkoel-meer gehaald. Slechts vier zouden er afkomstig zijn van de meteorietenregen.
Meteorietenregen op 15/02
Op 15 februari veroorzaakte de meteorietenregen, het gevolg van een ontploffing van een asteroïde
op een hoogte van 20 kilometer, meer dan 1.000 gewonden in de regio Tsjeljabinsk. Meer dan 7.000
gebouwen werden beschadigd.
Onderzoekers van het Geologisch Instituut van Novossibirsk (in West-Siberië) stellen in een studie
dat de asteroïde, met een geschatte diameter van 17 meter en een gewicht van 5.000 à 10.000 ton,
ontplofte door een botsing met een ander hemellichaam of omdat ze langs de zon scheerde alvorens
op aarde neer te storten.
(Bron: De Morgen, 16/10/13)
ACG Infoblad januari 2014
12
INDIA LANCEERT SATELLIET NAAR MARS
India wil vandaag (5/11/13) beginnen aan zijn meest ambitieuze ruimtemissie tot nu toe. Het land
heeft voor het eerst een satelliet gebouwd die naar Mars moet gaan. Mangalyaan, zoals de sonde
heet, is een prestigeproject voor India: de grote rivalen China en Japan zijn nog nooit bij de rode
planeet geweest en tot op heden is het alleen de Verenigde Staten, Rusland en Europa gelukt. Met
de missie wil India de buitenwereld bewijzen dat het de technologie in huis heeft om de moeilijke
oversteek naar Mars te maken. De reis is belangrijker dan de bestemming. Wel staan er bij Mars
een paar wetenschappelijke onderzoeken gepland.
Sporen van methaan
Zo gaat de satelliet bekijken of er misschien sporen van methaan in de atmosfeer zijn. Dat kan wijzen
op minieme vormen van leven op het oppervlak. Ook meet de sonde hoe gassen in de dampkring
vervliegen en in de ruimte terechtkomen. Misschien verklaart dat hoe Mars onherbergzaam is
geworden.
De lancering is iets na 10 uur 's ochtends Belgische tijd vanaf de ruimtebasis Sriharikota aan de
oostkust van India. De reis naar Mars duurt ongeveer 300 dagen. In september volgend jaar zou de
satelliet in een baan rond de rode planeet moeten komen, na een reis van 780 miljoen kilometer.
Opkomende macht
India is na China de grote opkomende macht in de ruimtevaart. Ongeveer 5 jaar geleden deed een
Indiase satelliet de belangrijke ontdekking dat er watermoleculen op de maan zijn. In de komende
jaren wil India opnieuw naar de maan. Ook zijn er plannen om Venus en de zon te bestuderen.
Bemande ruimtereizen zijn voorlopig echter op de lange baan geschoven.
(Bron: De Morgen, 5/11/13)
ACG Infoblad januari 2014
13
KOMEET ISON INDERDAAD COMPLEET VERGAAN
© reuters. ISON op een foto die 19 november door NASA ter beschikking werd gesteld.
De komeet ISON is definitief vergaan. Onderzoekers van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie
NASA lieten gisteren weten dat van de komeet alleen nog een stofwolk rest. Eerder bestond de hoop
dat een klein deel van de komeet de confrontatie met de zon eind vorige week had overleefd.
De bal van ijs, gas en stof ging ten onder nadat hij de gloeiend hete kring om de zon was ingeraasd.
Eind november werd gedacht dat ISON in december nog zichtbaar zou zijn.
De komeet werd september vorig jaar ontdekt door twee amateurastronomen.
(Bron: deredactie.be 3/12/13)
ACG Infoblad januari 2014
14
10. Het weer in AstroLAB IRIS (oktober – november –
december 2013)
Een grafisch overzicht van
het weer in AstroLAB
tijdens de afgelopen 3
maanden. De lijngrafiek
stelt de temperatuur voor
in graden Celsius waarbij u
de waarde kunt aflezen
volgens
de
linkse
schaalverdeling.
De
staafdiagrammen geven u
een indicatie van de
gevallen
neerslag
in
millimeter,
wat
u
vervolgens kan aflezen op
de rechtse schaal.
ACG Infoblad januari 2014