Ambitiedocument DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013

Ambitiedocument DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013 - 2016
1.
Inleiding.
Het doel van het landelijke kennisprogramma DuurzaamDoor is: ‘het bereiken van een groene
economie door het ontwikkelen van kennis, het versterken van competenties en door het creëren
van synergie tussen partijen om te werken aan een groene economie’. Daarbij gaat het om
innovatieve werkwijzen en competenties om maatschappelijke opgaven te agenderen en te
faciliteren.
Vanuit het Ministerie van EZ is aan de provincies gevraagd om voor een decentraal deel van het
programma een ambitiedocument op te stellen.
Aansluitend op de landelijke thema’s zijn voor het programma DuurzaamDoor in Zuid-Holland
vier centrale thema’s aangegeven, te weten: energietransitie, maatschappelijk groenbeheer,
integrale gebiedsontwikkeling en circulaire economie. De vier thema’s van DuurzaamDoor zijn
eind 2013 en begin 2014 met interne en externe vertegenwoordigers van diverse sectoren en
partijen besproken. Per thema is naar doelstellingen, leervragen en mogelijke concrete praktijken
gekeken.
Dit ambitiedocument geeft op basis van de verkenning met de diverse partijen een inventarisatie
van concrete onderwerpen (zie bijlage). Rond deze onderwerpen worden inmiddels met de
meest betrokken partijen gesprekken gevoerd om tot een nadere selectie en uitvoering te komen.
Daarbij is het streven om steeds zo veel mogelijk de 5 O’s te betrekken 1.
Voor de impuls vanuit DuurzaamDoor in de projecten zal onder andere een pool van adviseurs en
coaches worden gestart om vraaggericht een faciliterende rol te kunnen spelen.
1
Bij de vijf O’s worden onderscheiden: overheid, ondernemers, onderzoek, onderwijs en omgeving. Deze laatste is
een toevoeging op de vier O’s die vaak gehanteerd worden. De vijfde O staat voor maatschappelijke initiatieven die
niet direct vanuit het bedrijfsleven komen. Ook wel aangeduid als ‘social enterprises’.
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
1/6
2.
Aansluiting op discussie over innovatieve werkwijzen en sturingsrollen
Bij de invulling van het programma DuurzaamDoor komen vragen over de rol van de diverse
partijen in de transitieprocessen naar voren. Het gaat om co-creatie waarbij op een netwerkende
wijze wordt gehandeld en ook samen geleerd. Van alle partijen, inclusief de overheden, zal dit
vaak een andere rol vragen. Binnen het programma zal daarom ook expliciet aandacht worden
besteed aan de sturingsfilosofie.
Een soortgelijke zoektocht naar sturingsrollen en werkwijzen speelt momenteel bij gemeenten,
andere provincies en departementen. Via de geselecteerde praktijken kunnen de ervaringen van
de diverse partijen op concrete wijze worden uitgewisseld.
Ten aanzien van de discussie over de sturingsrollen zal gebruik worden gemaakt van een model
van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSoB). Dit model onderscheidt vier
kwadranten met elk een andere sturingsfilosofie en werkwijze. Van public administration en new
public management naar netwerk-governance en bottom-up initiatieven.
De faciliterende rol van het programma DuurzaamDoor richt zich sterk op innovatieve werkwijzen
in het rechter deel van het kwadrantenmodel met een accent op het kwadrant van netwerkgovernance en co-creatie. Inclusief de vraag welke werkwijzen, competenties en soorten
eigenaarschap daarbij nodig en mogelijk zijn.
Bij het kwadrant ‘Sociaal ondernemen’ staat de overheid op grotere afstand. Vraag is welke rol de
overheid hier heeft. Bijvoorbeeld om op regionale schaal initiatieven te verbinden of zichtbaar te
maken. Het programma DuurzaamDoor binnen Zuid-Holland zal zich als kennisprogramma ook
richten op de diverse ervaringen met maatschappelijke initiatieven.
Om de geselecteerde praktijken te ondersteunen bij de concrete invulling van de werkwijzen in
het derde en vierde kwadrant, zal een pool van externe adviseurs worden gestart. Daarbij zal
voor een deel worden aangesloten op adviseurs die reeds bij eerdere trajecten van Leren voor
Duurzame Ontwikkeling zijn betrokken om de ingezette ontwikkeling verder te versterken.
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
2/6
3.
Selectie van thema’s
Bij een eerste oriëntatie met interne en externe partijen over het programma DuurzaamDoor
kwam de wens naar voren om de selectie van projecten rond een beperkt aantal thema’s
gezamenlijk op te pakken. Op basis van de verkennende gesprekken zijn daarbij de volgende
thema’s geselecteerd:
Energietransitie
Circulaire economie
Integrale gebiedsontwikkeling
Maatschappelijk Groenbeheer
De ambitie is om binnen de vier thema’s een aantal integrale beleidsopgaven uit te voeren die
een substantiële bijdrage leveren aan de beleidsdoelen, en daarbij tevens generieke leervragen
te beantwoorden ten aanzien van innovatieve werkwijzen en sturingsrollen. Via gesprekken met
vertegenwoordigers vanuit diverse partijen is een inventarisatie met mogelijke praktijken
opgesteld. In de bijlage is per thema een aanduiding van doelen, leervragen en onderwerpen
aangegeven. Uit deze lijst zal op basis van nader overleg met de betrokken partijen een selectie
worden gemaakt, mede op grond van aanwezig draagvlak en beschikbare cofinanciering.
De praktijken dragen inhoudelijk bij aan de stimulering van een groene economie binnen ZuidHolland en leveren een bijdrage aan het ontwikkeltrajecten voor nieuwe werkwijzen en sturingsrollen. Om deze tweeledige doelstelling in te vullen, zullen ook bij de verdere selectie en invulling
van praktijken de volgende uitgangspunten worden gehanteerd.
Uitgangspunten
Het budget inzetten als procesgeld binnen een beperkt aantal integrale, prioritaire
beleidstrajecten om een innovatieve werkwijze nader te bespreken en toe te passen:
De beleidstrajecten zo te selecteren dat er bij een coalitie van partijen een gezamenlijk
belang aanwezig is en bereidheid tot een actieve bijdrage;
Bij de trajecten specifiek aandacht te besteden aan de vraag hoe maatschappelijke
initiatieven (‘social enterprises’) kunnen bijdragen aan doelrealisatie en welke
consequenties dit heeft voor de rol van de betrokken overheden;
Streven om bij de geselecteerde trajecten de vijf O’s te betrekken, waarbij het initiatief
niet van de (provinciale) overheid hoeft te te komen;
De leerervaringen breed uitwisselen (tussen sectoren, maar ook tussen de externe
betrokken stakeholders) en het leerproces ook structureel verankeren;
Het huidige netwerk van kennis/ondersteuningsorganisaties bij de trajecten benutten,
maar ook beter in beeld te brengen en waar zinvol sterker met elkaar te verbinden op
regionaal en provinciaal niveau;
Het budget in beperkte mate inzetten voor experimenteerruimte op terrein van transities
(durfkapitaal).
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
3/6
4.
Relatie met POP3/Leader
In het kader van POP3 zullen in de loop van 2014 de Leader-gebieden binnen Zuid-Holland nog
worden bepaald. Dit is met name ook een proces van externe partijen, waarbij de provincie in
gesprek is met de coördinatoren van de huidige Leader-gebieden. De verwachting is dat het
aantal Leader gebieden zal worden ingeperkt.
De doelstellingen van Leader sluiten aan op de doelstellingen van DuurzaamDoor. Bij de huidige
lijst is geanticipeerd om een aansluiting van DuurzaamDoor activiteiten met de Leader gebieden
mogelijk te maken (in de bijlage onder andere bij de activiteiten 7, 11 en 13). De bijdrage van
DuurzaamDoor zal vooral liggen in een facilitering van een versterkte netwerk-opbouw en
innovatiekracht in deze regio’s.
5.
Leerprocessen en kennisverspreiding
Bij de start van concrete activiteiten zal steeds expliciet per project worden bezien welk
leerproces gewenst is. Dit zal per project sterk kunnen verschillen en vraaggericht worden
vormgegeven. Van de betrokken partijen wordt nadrukkelijk commitment gevraagd om al
gedurende het proces een leer- en evaluatie-traject uit te voeren. Aan het principe van ‘learning
by doing’ zal strak worden vastgehouden. Om dit op een efficiënte wijze te kunnen faciliteren, zal
bij de start van het programma een kleine expert-pool op dit terrein worden ingericht om de
gewenste leeromgevingen snel en op een kwalitatief hoog niveau te kunnen inrichten.
Bij de opzet van de projecten zal van de betrokken partijen worden gevraagd om de
leerervaringen en resultaten actief en breed beschikbaar te stellen. De uitwisseling met externe
partijen zal primair op het niveau van de concrete praktijken liggen. Daarnaast zal een netwerk
worden gecreëerd waarbij de leerervaringen ook over de volle breedte van de praktijken actief
met externe partijen worden gedeeld. Onder andere via het huidige Get Connected café zal
daaraan invulling worden gegeven.
6.
Organisatie
Het programma DuurzaamDoor is binnen de provincie op concernniveau geplaatst. Bij de
geselecteerde projecten zullen vanuit de provincie steeds meerdere sectoren betrokken zijn.
Vanuit het programmamanagement zal inbedding in de eigen organisatie, coördinatie met
stakeholders, programmabeheer en externe communicatie plaatsvinden.
Voor overleg rond het programma DuurzaamDoor als geheel zal met een beperkt aantal centrale
externe partijen een provinciale inspiratiegroep worden geformeerd waarin zoveel mogelijk de vijf
O’s zijn vertegenwoordigd (met vertegenwoordigers vanuit partijen als Ver. voor Duurzame
Gemeenten, NGO’s, onderzoeksinstellingen zoals DRIFT, ondernemingen via Stimular of KvK).
7.
Inzet budget
Het beschikbare budget zal worden ingezet via opdrachten voor zaken als coaching/ facilitering
van de gekozen praktijken, opzetten leertrajecten, kennisverspreiding en ontwikkelingstrajecten.
Bij de start van de projecten wordt een inventarisatie gemaakt van de beschikbare cofinanciering.
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
4/6
Bijlage: Inventarisatie van concrete praktijken binnen de vier geselecteerde thema’s
Thema
Invulling
Doelen/ leervraag / toelichting
Energietransitie
(E)
1
Zuidplaspolder
In eerdere fase
uitgebreide
verkenning gemaakt
van kansen mbt
energiedoelen.
Plus MGA analyse
beschikbaar.
2
Dialoogtafel/
Energy Board
Zuid-Holland
3
Co-creatie impuls
windenergie
4
Faciliteren regio’s/
gemeenten op het
thema Energie.
Circulaire
Economie (CE)
5
6
Onderzoeksagenda circulaire
economie
Circulair inkopen
(oa gebruik meer
centraal)
Beleidsdoelen
1. Energiebesparing bedrijven 2. Benutten
restwarmte 3. Realiseren windenergie op
land 4. Stimuleren zonne-energie 5.
Bevorderen energie uit biomassa 6.
Verduurzamen mobiliteit en transport.
Energietransitie daarbij als integrale opgave
Hoe behoud je het enthousiasme in het
gebied (oa nav Urgenda) en hoe kom je tot
een aanpak die de kansen concreet uitwerkt
en hier eigenaren voor vindt? Gebied pakt
dit vooralsnog niet zelf op.
Welke rol heeft de overheid hierbij en hoe
zorg je voor een integrale invulling ism met
maatschappelijke partijen? Welke strategie
en welke netwerkopbouw wenselijk?
Op welke wijze hier nadere invulling van
NWW-werkwijze.
Behoefte om op provinciaal niveau met
belangrijkste stakeholders strategische
discussie te voeren en gezamenlijke kansen
te verkennen. Samenbrengen van diverse
partijen voor kruisbestuiving, samenwerking
en doorbraakcoalities. Nu oa met kennisinstellingen nog beperkte relatie.
Schaalniveau van diverse netwerken bezien.
Draagvlak voor windenergie staat sterk
onder druk. Hoe breng je de top-down en
bottom-up wereld samen en hoe tot een
sterker verhaal mbt verdeling van lusten en
lasten (via co-creatie/NWW).
Veel energiedoelstellingen zullen op
lokaal/regionaal niveau moeten worden
gerealiseerd. Vraag is welke faciliterende rol
de overheden daarbij hebben (bijvoorbeeld
tav coörperaties).
Nog geen specifieke doelen. Gewenste uitwerking in
een onderzoeksagenda
Ontwerpend en verkennend onderzoek naar
de schaalgrootte van circulaire economie.
Waar zit potentiele ketensamenwerking.
Podium binnen ZH gewenst.
Mogelijkheden bezien van duurzaam,
innovatief inkopen voor stimulering circulaire
economie. Verkennen en invullen van de rol
van launching customer. Te verbinden met
partijen van Green Deal Circulaire Economie
en andere overheden.
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
Relatie
thema’s
CE, RO
CE, RO
CE, RO
CE
E, RO
E
5/6
Integrale
Gebiedsontwikkeling
(RO)
7
Relatie stad en
platteland
8
Pilot met regionale
energieaanpak,
Holland Rijnland
9
Goeree
Overflakkee
10
Herstructurering
Greenports
Vermaatschappe
lijking van
Groenbeheer (G)
11
Verbinding burgerinitiatieven en
agrarisch
ondernemerschap
12
Vervolg Groene
Cirkels Heineken
13
Natuurcoöperatie
Krimpenerwaard
Algemeen
14
15
Vervolg analyse
NSoB
MAEX KrachtinNL
Als operationeel doel oa Stad en Land verbinden. In
VRM als specifieke procesdoelen:
1. Naar een nieuwe manier van samenwerken
2. Initiatieven vanuit de samenleving stimuleren
Integrale aanpak vanuit diverse sectoren (oa
recreatie, groen, RO, economie, mobiliteit).
Gedacht wordt aan een pilot in de omgeving
van Leiden. Mede in aansluiting op project
‘Mijn Groen, Ons Groen’.
Energieaanpak speelt ook sterk op regionaal
niveau. Vraag is welke sturingsfilosofie van
de diverse partijen daarbij past. Holland
Rijnland lijkt geschikte regio als pilot.
Hoe ervaringen van het huidige proces
rondom uitnodigingsplanologie in Goeree
Overflakkee verder te benutten. Daarbij
verbinding te leggen met recreatie, energie
en getijdecentrale binnen deze regio.
Hoe benader je de herstructuring en
systeeminnovatie van de Greenports
integraal vanuit duurzaamheid? (als aanvulling op een economische aanpak).
Beleidsdoelen
1. Toename recreatie in groen
2. Behoud biodiversiteit
3. Ontw. en behoud agrarische landschappen
4. Beleving groen versterken
Met externe partijen opstellen van
innovatieve agenda op dit terrein. Nu veel
positieve kleinschalige initiatieven die niet
verbonden of opgeschaald worden. Daarbij
vraag hoe je van agrarisch natuurbeheer tot
duurzaam ondernemen komt .
Aansluiting op programma Groen doet Goed
Kennisinstellingen te betrekken en verbinding met onderzoek nieuwe verdienmodellen.
Hoe ga je om met netwerkend werkend na
de initiatieffase? Risico dat de innovatieve
aanpak van de opgave na de start niet meer
wordt geëxpliciteerd tbv bredere benutting.
Verder regionalisering pilot?
Experimenteren en ervaringen delen met
nieuwe vormen van opdrachtgeverschap en
met partijen in de regio praktisch invullen.
-
Mede gericht op betrokkenheid bestuurders
bij de discussie over sturingsrollen.
Hoe waardering van maatschappelijke
initiatieven beter in beeld te brengen vanuit
de uiteenlopende invalshoeken
(samenleving, fondsen, overheid)
Programma DuurzaamDoor Zuid-Holland 2013-2016
G
E, G
E, G
CE, E, G
CE, RO
CE, E,
RO
RO
alle
alle
6/6

Download Report