Feest van herkenning! - Natuurlijk leven. Moerman

Uitzicht
UITGAVE VAN MMV #8 2014
JAARGANG 41
GEZOND ACTIEF –
NATUURLIJK BETER
5
10
18
24
Jubileumcongres
Feest van
herkenning!
Interview
Severinus genas als
een tierelier
Wetenschap
Biologische voeding beter
van kwaliteit
Ontgift je huis
Klaar de lucht in huis
m mv
jaar
MILDE GEWRICHTSPIJN
Lamberts®
Duivelsklauw
Tabletten:
Een traditioneel
kruiden
geneesmiddel
voor de
symptomatische
behandeling
van milde
gewrichtspijn.
Eerste geneesmiddel van
Lamberts geregistreerd
in Nederland.
Bevat per tablet de werkzame bestanddelen uit een droogextract van de wortel van
Harpagophytum procumbens DC en/of zeyheri Decne 450mg (3,5-5,0:1), equivalent aan
1575-2250mg plantpoeder. Lees voor het gebruik de bijsluiter.
De toepassing is uitsluitend gebaseerd op traditioneel gebruik en niet op klinisch bewijs.
KOAG - nr. 3077-0614-0745
In
dit
nummer
4 Andijvie
Variatie aan voedingsstoffen
5 Jubileumcongres
Ervaring, passie en kennis
10 Interview Severinus van der Horn (75)
‘Artsen schatten mij tien jaar jonger’
13 Nieuws
BTW-plicht artsen op losse schroeven
18 Biologische voeding
Meer micronutriënten, minder gif
24 Ontgift je huis
Een schoon huis heb je zelf in de hand
Rubrieken
09 In de media
15 Lijf & leden
16 Recepten
23 Kruidentuin
27 Column Gert Schuitemaker
28 Vraag & Antwoord
redactioneel
Wat een dag!
Je kijkt er verwachtingsvol naar uit. Wat zal het worden, dat congres
ter gelegenheid van veertig jaar MMV? Veel belangstelling, of juist
weinig? Verrassende sprekers? Een goede sfeer? Het zijn aspecten
waarmee je mooi de mist in kunt gaan. Dat is dus niet gebeurd.
Integendeel. Wat een dag! De belangstelling: de inschrijving werd al
ruim voor 27 september gestopt omdat het aantal de zeshonderd
naderde. Dat dit niet gehaald werd, mag worden toegeschreven aan
mist- en spoorproblemen. De sprekers? Uitstekend! En dan heb ik
niet alleen hun verbale talenten op het oog, maar veel meer hun
inhoudelijke bijdragen: verrassend, genuanceerd en vooral geen
‘gepreek voor eigen parochie’. Met dagvoorzitter Hans Klaasse, in
meer dan één opzicht ervaringsdeskundige, verliep het programma
ontspannen en gesmeerd. De sfeer? Fantastisch!
Er was meer dat deze dag een stralend randje verschafte. Het
resultaat van de ledenwerfactie bijvoorbeeld. In negen maanden
tijd groeide het ledental met 625 (!) en dat mag best spectaculair
heten. Jeanette Moors tekent voor het aanbrengen van 25 nieuwe
leden en werd daarmee winnaar van de slow juicer/blender. Omdat
het haar daar niet om ging maar om de ledengroei zelf, gaf ze de
prijs ook onmiddellijk weer weg en verlootte die onder de nieuwe
leden die ze zelf aanbracht.
…verrassend,
genuanceerd
en geen
‘gepreek voor
eigen parochie’…
MMV-voorzitter Dave Schut legde in
zijn openingstoespraak de vinger bij
de discutabele houding van de
overheid met betrekking tot
complementaire geneeswijzen. De
overheid werkt niet mee maar tegen
en frustreert op die manier een
belangrijk grondrecht: vrijheid van
keuze voor de patiënt.
Schut plaatste nóg een belangrijke kanttekening: niet uitsluitend
het door Moerman geformuleerde dieet is ‘de Moermantherapie’,
maar zijn visie dat onze manier van eten,
drinken en leven van grote betekenis is voor
onze gezondheid. Ook als het om kanker
gaat. Dat onderwerp kan nog wel wat
doordenking gebruiken, willen we niet
blijven hangen in wat wel mag en wat niet!
Cor van Groningen
hoofdredacteur
Uitzicht
3
folaat
35 ug
beta-caroteen
779 ug
luteïne
1183 ug
vitamine k
231 ug
kalium
253 mg
calcium
54 mg
magnemsigum
11
vitamine c
1 mg
ijzer
1,2 mg
l
voedin8gsgvreze
1,
jodium
6,4 ug
energcieal
17 k
andijvie
Je zou het niet zeggen maar andijvie (Cichorium endivia) is naaste familie van de witlof
(Cichorium intybus var. Foliosum). Maar de lichte bittere groente uit de volle zon herbergt,
in tegenstelling tot haar ondergedoken familielid, een flinke voorraad carotenoïden. Stoom
uw andijvie gerust gaar want veel vitamines gaan daarbij niet verloren, terwijl andere
stoffen (ruimer) beschikbaar komen. Zoals lycopeen, zeaxanthine en Beta-cryptoxanthine.
Andijvie biedt een gevarieerd palet aan micronutriënten. Letterlijk te veel om op te noemen.
Nederlandse andijvie wordt tot half november van de volle grond geoogst.
De vermelde hoeveelheden gelden per 100 gram rauwe andijvie. Gekookt bevat andijvie 2240 ug
Beta-caroteen, 2926 ug Luteïne, 39 ug Beta-cryptoxanthine en 26 ug Lycopeen.
4
Uitzicht
m mv
jaar
jubileumcongres
TEKST ARJAN VAN GRONINGEN EN RINEKE WISMAN BEELD LEONARD DAVIDS
e
e
f
s
t
n
e
E van herkenning
Het jubileumcongres ter gelegenheid van veertig jaar
MMV was een groot succes. Een feest van herkenning!
Circa 500 bezoekers werden op 27 september overladen
met kennis en tips. Een verslag. ‘Voeding en gezondheid
is een ontzettend breed terrein waar je als een helikopter
boven moet blijven hangen.’
O
p het podium een
portret van Cornelis
Moerman. Zijn naam
komt geregeld voorbij.
Toch staat binnen MMV
niet de naamgever
centraal, maar de door hem gewezen
richting bij de behandeling en preventie
van kanker. Dat zegt voorzitter Dave
Schut in zijn welkomstwoord. Hoewel de
wetenschap de opvattingen van de
plattelandsdokter steeds meer bevestigt,
durft de reguliere geneeskunde complementaire behandeling nog niet als
aanvaarbare zorg te zien.
minder vergoeden.” Dit overheidsbeleid
beperkt de keuzevrijheid van patiënten,
constateert de voorzitter. “Onze overheid
zegt respect te hebben voor de innerlijke
overtuiging van mensen. Dat respect mis
ik voor mensen die een complementaire
kankerbehandeling willen volgen.”
Schut blijft hopen, want: “Wat een
geweldige gezondheidswinst zou er te
behalen zijn als regulier en complementair elkaar als waardevolle benaderingen
zouden kunnen aanvaarden. Onze artsen
bieden geen alternatief, wel een
waardevolle aanvulling. Daarin zit onze
kracht.”
“Integendeel. De overheid werkt de
complementaire zorg tegen. Complementair werkende artsen zijn sinds vorig
jaar btw-plichtig, waardoor de behandelingen bijna een vijfde duurder zijn
geworden. De fiscus beperkt de aftrekbaarheid van complementaire middelen
steeds verder, terwijl verzekeraars steeds
De hele matrix
De eerste lezing is voor Ralph Moorman.
Als levensmiddelentechnoloog, opgeleid
in Wageningen, had hij de ambitie pure,
onbewerkte en dus gezonde producten
te ontwikkelen. Dat bleek binnen het
systeem niet mogelijk. Bedrijven happen
pas toe als er iets te patenteren valt. “En
dat is slechts het geval als er een
bewerking op het product heeft
plaatsgevonden. Patenten maken
producten commercieel interessant.”
“Het Voedingscentrum probeert de
gemiddelde Nederlander een stapje
verder te helpen”, analyseert Moorman.
‘Je hoeft je nooit
schuldig te voelen
als je kanker krijgt’
“Maar hun adviezen zijn geen leidraad
voor optimale voeding.”
Buiten de gebaande paden treden, is
niet de enige overeenkomst met tussen
de bijna-naamgenoten: “Moorman en
Moerman zitten behoorlijk op één lijn.”
Moorman wil mensen bewust maken
van wat ze eten. “Ga weer eten zoals
Uitzicht
>>
5
vijftig jaar geleden. Kies voor puur en onbewerkt. De hele
matrix. Dus: liever dadels dan dadelsiroop. Eet weinig
suiker en snelle koolhydraten, maar vezelrijk en met
vetten, want die vertragen de maaglediging. Eet gluten-,
lactose- en caseïnevrij, biologisch en gevarieerd. “Variatie
vermindert de kans op intoleranties, zei Moerman al. Doe
je voordeel met de kennis die je vergaart. Maak zelf de
keuzes. Je bent je eigen goeroe.”
‘Wonderpil bestaat niet’
“Een mens is geen protocol”, aldus Barbara Havenith,
gynaecoloog en orthomoleculair arts. Zij startte in 2012
een vrouwenpoli in Boxmeer waar ze reguliere en
complementaire zorg combineert. In haar visie zijn patiënt
en arts partners. Vanwege de grote individuele verschillen,
doet een protocollaire behandeling mensen meestal geen
recht. Haar manier van ‘shared decision making’ kost tijd,
maar levert lagere kosten op, doordat het zelfgenezend
vermogen van de mens wordt aangesproken.
‘Er is niets onwetenschappelijks aan
complementaire zorg’
Havenith waarschuwt voor hormoonmedicatie tegen
overgangsklachten als opvliegers. “Pillen voorkomen
opvliegers, maar verhogen de kans op borstkanker. Dat
geldt ook voor het spiraaltje.” Een ‘wonderpil bestaat niet’.
Ook Havenith onderstreept het belang van natuurlijke
voeding als ‘basis voor gezondheid’. “Minimaal 500 gram
groente per persoon per dag.” Groente is de beste
natuurlijke ontgifter, dankzij het enzym ‘chlorofyl’ dat erin
zit. Reguliere geneeskunde kenmerkt zich door ‘ziektezorg’ in plaats van gezondheidszorg. Havenith denkt dat
complementaire therapieën als aanvulling winst kunnen
opleveren. “Vooral in het omgaan met chronisch zieken
kunnen we een slag maken.”
Complementair protocol
De diagnose kanker komt aan als een botsing op een
betonnen wand, vertelt Klaas Riepma. De farmacoloog
mengde zich met succes in de behandeling van zijn zoon.
Patiënten en hun familie worden overstelpt met adviezen.
Ze voelen zich onzeker over hun keuzes. Vertellen hun
arts vaak niet van complementaire behandelingen, uit
angst voor reacties die hen aan het twijfelen brengen.
Zoals: ‘Allemaal onbewezen onzin.’
Riepma: “Mijn zoon had vijf procent kans op overleving.
Met een therapie die niet evidence based was, heeft hij
het gehaald. Er is niets onwetenschappelijks aan complementaire zorg. De wetenschapper die het onzin noemt,
denkt niet vanuit wetenschappelijke kaders.”
Riepma pleit voor de ontwikkeling van een complementair protocol voor kankerpatiënten (zie kader op pag 7).
Hij heeft drie tips: “Ga niet in op goedbedoelde adviezen,
maar zoek professionele begeleiding in de vorm van een
complementair werkend arts. Twee: zoek - nu al - een
verzekeraar die complementaire behandelingen vergoedt.
Rosa Sleddering (21)
Jos Reijnders (37)
Tweedejaars student geneeskunde, Amsterdam
Huisarts in Lelystad en Akersloot
“Voeding is upcoming. Op de opleiding
geneeskunde komt voeding incidenteel
voorbij. In een patiëntcollege vertelde
een jonge dermatoloog hoe een vrouw
haar huidproblemen had opgelost door
te experimenteren met het weglaten van
bepaalde voedingsmiddelen. Een
professor biochemie stak onlangs in een
college over antioxidanten de draak met
de adviezen van het Voedingscentrum.”
“Mijn moeder is MMV-lid, omdat ze geïnteresseerd is in voeding. Mijn zus was
allergisch en mocht geen melk, suiker, ei, pinda’s. Dan eindig je al gauw
bij de groenteboer. Ik schreef een profielwerkstuk over het boek
Voeding als medicijn van David Serban Schreiber. Mijn studiegenoten
reageerden enthousiast toen ik vertelde dat ik naar dit congres ging.
Ik denk dat complementaire zorg de reguliere zorg kan versterken.”
“De boeken ‘The healing code’ van psycholoog/natuurkundige Alex Loyd en ‘Life
over Cancer’ van oncoloog Keith Block
maakten me wakker om verder te kijken
dan de gangbare geneeskunde. Ik was er
tot dan toe niet bewust mee bezig.”
“Een interview dat ik onlangs las met
dokter Roland Lugten sprak mij aan. Toen
ben ik op internet gaan zoeken op NTTT
en kwam ik uit bij dit congres. Ik voelde
enige schroom om mijn interesse met
mijn collega’s te delen in de intervisie,
maar ze staan er allemaal met een open houding tegenover. Ik wil
er iets mee als dokter. Maar naar de richting en vorm ben ik nog
op zoek.”
6
Uitzicht
m mv
jaar
Valse hoop bestaat niet
COMPLEMENTAIR PROTOCOL
IN DE MAAK
Roland Lugten vreest als laatste spreker niet het toetje na de maaltijd te zijn, maar de mosterd. Dat valt
reuze mee. De door Albert Ronhaar opgeleide
NTTT-arts behandelt in vogelvlucht de geschiedenis
van (het denken over) kanker. Om uit te komen bij
de huidige stand van zaken. “Te weinig bewegen is
het nieuwe roken.” En “Kanker is een verouderingsziekte. Een dertigjarige vrouw heeft een kans van
één op 400 op borstkanker, een vrouw van zeventig
heeft een kans van één op negen. Je moet dus
zorgen dat je de veroudering vertraagt.”
Lugten is duidelijk en genuanceerd tegelijk.
Zeventig procent van alle kankergevallen is
leefstijl-gerelateerd. “Wil je een junk worden dan
moet je junkfood eten.” Anderzijds: “Je hoeft je nooit
schuldig te voelen als je kanker krijgt.” Wat onverlet
laat dat het contraproductief is om het verleden te
vergeten en emoties te verstoppen. “Alle inspanning
op de behandeling richten, is een ontkenning van
alles wat aan de ziekte vooraf ging”, geeft Lugten
zijn patiënten steevast mee. Patiënten zo goed
mogelijk door de chemo loodsen is een van de
belangrijkste taken voor de NTTT-arts. Want:
“Doorleven is beter dan niet doodgaan.” En prognoses blijven prognoses, ook als ze slecht zijn. Lugten:
“Valse hoop bestaat niet.”
Vragen staat vrij
Ook in het afsluitende vragenpanel komt Roland
Lugten een paar keer duidelijk uit de hoek. Op de
MMV gaat werken aan een ‘complementair protocol’. Dit idee
van farmacoloog Klaas Riepma werd door MMV-voorzitter
Dave Schut ter plekke omarmd. Een kennis met darmkanker
bracht Riepma op het idee. “Ze kreeg van de arts te horen hoe
de palliatieve behandeling er uitziet. Daarnaast vulde haar
mailbox zich met goedbedoelde adviezen. Waar te beginnen?”
Complementaire zorg is veelomvattend: psychologische
ondersteuning, het aanspreken van je sociale netwerk, dempen
van de bijwerkingen met supplementen, optimaliseren van de
voeding, op peil houden van de conditie. Bij al deze thema’s kan
een protocol richtlijnen geven.
vraag wat beter is, biologisch vlees of vleesvervanger, volgt ad rem: “Geen van beide. Het biofytoon
heb ik nog nooit in een vegetarische hamburger
teruggezien.” Maar ook weer die nuance. “Op ieder
voedingsmiddel is iets aan te merken. Dus je moet
daar de beste balans in vinden. De caseïne in
melkproducten geeft je afweersysteem extra werk.
Maar als iemand melk goed verdraagt, zal ik het niet
verbieden.”
Dagvoorzitter Hans Klaasse (voorzitter van de
vereniging van been- en armgeamputeerden ‘Korter
maar krachtig’) jaagt de vragen er bekwaam en fluks
doorheen. Of je teveel kunt sporten (Ja). Wel of niet
inenten (Wel, maar onder homeopathische begeleiding). Wat te doen tegen opvliegers (Méér groen-
>>
Janny van Hoffen (83), Zwolle
Janine Dubbelhuis (40), Beekbergen
Eet met haar man ‘volgens Moerman’
Milieukundige en moeder van twee tieners
“Heel bijzonder om met zoveel
mensen bij elkaar te zijn die op
dezelfde manier bezig zijn met
voeding en gezondheid. Ook zo’n
jonge vent als Ralph Moorman. Daar
ben ik echt blij mee. Dat hebben we
nodig. Want de ellende is dat je
mensen zo moeilijk kunt overtuigen.
Mijn man Kor is genezen van maagkanker met uitzaaiingen en toch
deden negen van de tien bekenden
met kanker niets met onze informatie.
Zelfs mijn eigen zusje niet. Het vertrouwen in de gezondheidszorg is nog zó groot. De diëtist in het ziekenhuis raadde mijn
man aan veel slagroomgebakjes te eten.”
“Wat mij betreft had de lezing van
Ralph Moorman langer mogen
duren. In zijn benadering is veel
aandacht voor de wisselwerking
tussen de hormonen en daar zit
bij mij de ruimte voor verbetering,
vermoed ik. Barbera Havenith
deed het ook leuk. Ze ging meer
de diepte in en kwam met
verrassende voorbeelden.”
“Wat ik vandaag allemaal hoor,
triggert mij om weer verder te
komen. Want qua gezondheid ben ik er nog niet. Op
natuurlijke wijze hoop ik de schade van mijn vroegere
ongezonde leefstijl ongedaan te maken en de normale
veroudering zo veel mogelijk te vertragen.”
Uitzicht
7
Bestel congres-dvd
Congres alsnog meemaken? Bestel
dan de dvd voor € 15,-. Het congres
is integraal opgenomen. Bestel via
[email protected] of tel. 0172-49 79 44.
Vermeld naam, adres en gewenst
aantal exemplaren. Contactformulier op MMV.nl gebruiken kan ook.
Eerbetoon
voor oprichtsters
MMV
Eerbetoon voor de twee oprichtsters
van de MMV, Gré Strating-IJben en
Martje van Tijum, was er tijdens het
congres ook. Dochter en ex-bestuurslid
Margreet Heijerman-Strating herdacht
beiden in een korte toespraak en
herinnerde aan de indrukwekkende
hoeveelheid werk die ze jarenlang
hebben verzet. Bij een jubileum hoort
ook een cadeau, vond Margreet, en ze
bood een optreden aan van de
accordeonvirtuoos Feico van Soest uit
Voorst. Hij wist de zaal tot enthousiasme te brengen.
ten). Soja of nee? (Moorman: “Ik zal er geen grootverbruiker van worden”).
Over lijnzaadolie en prostaatkanker: “Daar is het laatste woord nog niet
over gesproken.” Welke supplementen? Riepma: “Prijs is niet bepalend.
Soms zijn de supplementen van het Kruidvat beter. Je kunt er niets algemeens over zeggen anders behalve dat een gezonde voeding de basis is.”
Riepma voorziet overigens een herwaardering van groenten en gecombineerde kruiden boven het isoleren van plantactieve stoffen. Een reactie
van Ralph Moorman was van toepassing op veel vragen: “Voeding en
gezondheid is een breed terrein, waar je als een helikopter boven moet
hangen. Veel mensen gaan zo snel mogelijk de tunnel in van een specifiek
probleem, maar verliezen daarbij het overzicht. Probeer die helikoptervisie
vast te houden.”
’Het is gelukt’
Annie Tenbült (74) is een van de patiënten die ‘met
Moerman’ van kwaadaardige borstkanker genas. In een
podiuminterview met Jan van Klinken spreekt zij de
hoop uit over veertig jaar het 80-jarig bestaan van MMV
mee te maken. Ze hoopt dat complementaire behandelingen tegen die tijd wél tot het standaardpakket
behoort.
“Wanneer je als kankerpatiënt je eigen weg inslaat, sta je
behoorlijk in de kou. ‘Mijn fiat heb je niet’, zei mijn
huisarts letterlijk.” Tenbülts zus, die met borstkanker de standaard
behandeling onderging, is overleden. “Je hebt geluk gehad’, hoor ik vaak.
‘Het is geen geluk’, corrigeert mijn man dan, ‘het is gelukt!’” Terbült hoopt
dat de specialist straks direct na het eerste consult doorverwijst naar een
Moermanarts verderop in de gang: “Die kan u helpen uw immuunsysteem
te versterken.”
In zijn afsluitend woord herinnert voorzitter Schut aan de opdracht van
Moerman om zijn therapie verder te brengen. Hij is trots op de sprekers
die daar hun bijdrage aan leveren. “Prachtige mensen die ervaring, passie
en onderbouwde kennis kunnen overdragen.”
“Moerman was de eerste generatie. Artsen als Albert Ronhaar waren de
tweede generatie. En nu hebben we met mensen als Roland Lugten een
derde generatie artsen die met passie en kennis het werk voorzetten. We
moeten er als vereniging alles aan doen dat te borgen voor de toekomst.”
OPROEP DEELNAME AAN ONDERZOEK
Kan een voedingssupplement de ontwikkeling van darmkanker afremmen? Dat wil orthomoleculair arts Rick van Prooijen
onderzoeken. Tijdens het congres behandelt hij de vier stadia
van darmkanker. In het eerste zijn de overlevingskansen 90-95
procent, in het laatste is die kans nog maar 5 tot 10 procent.
De prognose verbetert met een vroegtijdige diagnose, waar de
landelijke screening bij helpt, en door te streven naar het
8
Uitzicht
m mv
jaar
voorkomen van uitzaaiingen. Uitzaaiingen zijn het gevolg van
een verhoogde ontstekingsactiviteit. Van Prooijen wil
overenhet
onderzoeken of een supplement de Meer
ontstekingsactiviteit
daarmee de kans op uitzaaiingen kan
verminderen.
hooptde
congresHijen
duizend mensen bereid te vinden aan het onderzoek mee te
sprekers op
doen. In Het decembernummer van Uitzicht wordt uitgebreid
mmv.nl
ingegaan op dit onderzoek.
in de media
TEKST ARJAN VAN LAAR
Voor wie de klok luidt
K
lokkenluiders zijn alleen geliefd bij journalisten. Op een dag ploft een enveloppe in
de brievenbus, met daarin een panklare
primeur. Feest op de redactie! Maar de
klokkenluider in kwestie zit billenknijpend te hopen
dat hij of zij anoniem blijft. Want op het werk heet een
klokkenluider gewoon verrader.
Arthur Gotlieb wilde geen klokkenluider zijn. De ambtenaar van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) werd
het postuum toch. Zijn 600 pagina’s tellende kritiek op
de NZA was voor intern gebruik. Pas na de zelfmoord
van Gotlieb stapte zijn broer er mee naar NRC Handelsblad. Waarna publicaties volgden die het tweekoppige NZA-bestuur in juni tot opstappen dwongen.
Er was sprake van snoepreisjes op kosten van farmaceuten, ongeoorloofde inmenging van het ministerie
van VWS en medische dossiers waren niet veilig. Het
was kortom een rommeltje. En waarschijnlijk is het dat
nog, want de NZA probeert zich tot de dag van vandaag vrij te pleiten en schildert de overledene af als een
enge autist.
Herkennen oud-collega’s Gotlieb in het beeld van een
contactgestoorde scherpslijper?, vraagt Zembla (4 september). Nee dus. Arthur was een fijne collega met gevoel voor humor ook nog. Altijd van de partij bij personeelsuitjes. Alles wat je als belastingsbetaler van een
ambtenaar mag hopen: intelligent, ijverig, stipt, verantwoordelijk en onkreukbaar. Hij bepaalde of nieuwe
medicijnen voor vergoeding in aanmerking kwamen.
“De pillenboeren weten me te vinden”, had Gotlieb zijn
broer toevertrouwd. Een collega die jarenlang het kantoor met hem deelde zegt: “Als Arthur omkoopbaar zou
zijn geweest, dan was hij een mooie prooi. Maar hij was
er zo een die zelfs een fles wijn nog zou terugsturen.”
Niet omkoopbaar, vrijgezel, getrouwd met zijn werk.
De juiste man op de juiste plaats, zou je zeggen. Maar
nieuw management onder leiding van Theo Langejan
denkt daar anders over. Gotlieb wordt uit zijn functie
gezet. “Wij wisten van niets, opeens was er een ander
bij het overleg”, vertelt een huisarts uit de werkgroep.
Nee, met Gotlieb had hij altijd heel prettig samengewerkt. Niets op aan te merken.
Gotlieb wordt met werk overladen. Zijn adviezen belanden in de prullenbak. Onder andere een memo met aanbevelingen om “de enorme lobby van de farmaceutische
industrie” aan banden te leggen. Zijn functiebeoordelingen worden almaar slechter en Gotlieb begrijpt dat het
management bezig is hem eruit te werken.
Vastbesloten zijn huid duur te verkopen, volgt de geplaagde ambtenaar het advies van managementgoeroe
Ben Tiggelaar en bouwt een tegendossier op. Dankzij
die zeshonderd pagina’s weten we dat leidinggevenden
bij het NZA gerust € 448,10 declareren voor een hapje
eten. En daar met z’n tweeën dan dertien glazen wijn
bij wegklokken.
Een dramatisch slechte beoordeling luidt het einde in
van Arthur Gotlieb. Op liefst dertien van de vijftien
punten krijgt deze modelambtenaar onvoldoendes.
Onder andere op zijn grootste kwaliteiten: verantwoordelijkheidsgevoel en analytisch vermogen. Hij tekent bezwaar aan bij Langejan en stuurt zijn dossier
mee. In afwachting van een gesprek wordt de spanning
hem teveel.
Politieke benoemingen, subtiele tactieken en impliciete opdrachten. Argos (13 september) laat zien hoe de
toezichthouders onder politieke druk hun autoriteit
verliezen. Organisatiedeskundige Rob Velder is verbaasd: “Het NZA is was nog de meest onafhankelijke
toezichthouder van allemaal.”
Tips of suggesties? [email protected]
argos.incontxt.nl en zembla.incontxt.nl
Uitzicht
9
Severinus van
der Horn:
‘Ik voel me weer
10
sv trekrrkacehtnig'
ee
Uitzicht m mv
jaar
interview
TEKST ANNEMARIJE SJOERDSMA BEELD GIJS VERSTEEG
‘Dit moet anders kunnen’, dacht Severinus van der Horn
(75) toen hij zag hoe de behandeling van kanker zijn
moeder sloopte. Gezonde voeding werd een leidraad in
zijn leven. Hoewel Severinus daarna zijn vrouw en een
dochter aan kanker verloor, en zelf prostaatkanker kreeg,
bleef hij zijn gezonde leefstijl altijd trouw. “Mijn gevoel
dat ik er iets van moet maken, is heel sterk.”
K
anker. Severinus nam het zichzelf kwalijk. Het
voelde alsof hij had verloren. Hij deed er
immers al veertig jaar lang van alles aan om zo
gezond mogelijk te leven. “We eten al sinds de
jaren zeventig macrobiotisch en de groente
komt vooral uit eigen tuin, alles biologisch geteeld. Daarnaast
gebruik ik voedingssupplementen, ben veel buiten, geef tai chi
les en beweeg veel.”
Zijn arts hielp Severinus van zijn schuldgevoel af; hij liet hem
inzien dat er heel veel factoren zijn die bijdragen aan het
ontwikkelen van kanker. Ook is Severinus er de mens niet naar
om de moed helemaal te verliezen. “Ik ben iemand die er
tegenin gaat. Ondanks het feit dat mijn vrouw en dochter zijn
overleden en ik zelf kanker heb gehad. Of misschien wel
dankzij, is mijn gevoel dat ik er iets van moet maken heel sterk.”
Severinus voelt zich eigenlijk altijd goed. Is nooit ziek. En zit vol
energie. “Ik kan de hele dag door werken. Ben veel bezig in de
moestuin. Doe alle klussen in het huis zelf. Ik zit op dansles,
wandelclub, schaats wekelijks en doe veel op de fiets. Ook
beoefen ik tai chi en reiki.” Mensen die hij voor het eerst
ontmoet, schatten hem steevast tien jaar jonger. Ook artsen
vertellen hem dat hij fysiek gezien in de zestig is. Zijn naasten
kennen zijn kracht, al oogt hij tenger. Severinus denkt dat hij
zijn goede gestel te danken heeft aan de combinatie van goed
eten en heel veel buiten zijn.
Moestuin
Het zaad voor die gezonde leefwijze werd geplant vlak na de
oorlog. Toen werd Severinus als ziekelijk jongetje naar Zwitserland gestuurd, naar de boerderij, om aan te sterken. Er ging een
wereld voor hem open. “Ik was de hele dag buiten. Speelde in
het hooi. At gezond. En ik begon me heel goed te voelen.”
Eenmaal terug in Nederland bleef hij een buitenkind. Hij ging
graag met zijn vader, die boerenarbeider was, mee werken op
het land. “Aardappels rooien, daar was ik een kei in. Wel spoot ik
driftig met gif op de boerenkool, maar ja, ik wist toen nog niet
dat dit gevaarlijk is.”
Het besef van een verband tussen gezonde voeding en een
gezond lichaam groeide bij hem rond zijn dertigste. In die tijd
leed zijn moeder aan kanker. Hij zag hoe ze gesloopt werd door
de kuren en bestralingen en na vijf jaar toch nog overleed. “Dit
moet anders kunnen, dacht ik. Die ziekte, daar moet je wat
tegen kunnen doen. Ik begon te lezen over natuurlijke geneeswijzen. Over Moermantherapie, de Franse kruidendokter
Mességué, het homeopathische middel Iscador. Ik begreep dat
er in de natuur veel kruiden en planten zijn die hetzelfde effect
hebben als medicijnen. Mijn vrouw en ik besloten in die tijd om
ons vertrouwen in de natuur in de praktijk te brengen. We
gingen macrobiotisch en biologisch eten en verbouwden alles
zelf in onze moestuin. Dat kon gemakkelijk in de halve hectare
tuin! Het dorsen en inmaken deden we zelf. We constateerden
dat we voor vrijwel hetzelfde budget biologische producten
konden kopen als we de ongezonde voeding weglieten.”
Genezen als een tierelier
Severinus draagt de boodschap dat gezonde voeding heilzaam
is graag uit. Hij was leraar van beroep, en zodra lessen over
gezond eten verplicht werden, greep hij zijn kans. Hij vertelde
de kinderen veel over voeding. Ook dat als je het bewerkte, de
waarde ervan vermindert. Dit werd hem niet door alle ouders
in dank afgenomen. Er waren er ook die wel geïnteresseerd
waren. “En voor die ouders hield ik speciaal lezingen op
ouderavonden. ”
In 2002 kwam het verdrietige bericht dat zijn dochter borstkanker had. Ze onderging chemotherapie en werd beter verklaard.
Na zeven jaar echter bleek dat zich botkanker had ontwikkeld.
“We hebben diverse therapieën geprobeerd. De reguliere en de
Uitzicht
11
>>
natuurgeneeskundige. Maar het mocht niet baten.
Ze werd steeds zieker, en uiteindelijk was ook haar
lever aangetast. Drie jaar na de diagnose botkanker
overleed ze.” Een maand daarvoor werd ook zijn
vrouw ziek. “We dachten dat het psychisch was,
omdat haar dochter niet meer beter zou worden.”
Severinus’ vrouw raakte verlamd, kon niet meer
goed praten. Na een hersenscan bleek dat haar
hoofd vol zat met uitzaaiingen vanuit de longen.
Voor behandeling was het al te laat, ze overleed vijf
weken na haar dochter. “Voor het eerst van mijn
leven was de fut eruit.”
Prostaatkanker
Ook Severinus kreeg in 2007 te horen dat zijn PSA
waarde te hoog was en hij prostaatkanker had. Hij
ging Iscador gebruiken, verdiepte zich in het
Moermandieet en breidde zijn dagelijkse voeding
uit met veel gepasteuriseerde tomaten en selenium.
Toch bleek de kanker agressiever te worden en zich
uit te breiden. Bestralen wilde hij niet. “Ik wilde niet
gesloopt worden. Ik heb gezien hoe dat is. Van
biopten en hormoonpillen wilde ik ook niets weten.
Ik wilde heel graag verder op de natuurlijke weg.”
Maar het hielp niet voldoende. Eind 2012 liet hij de
prostaat verwijderen, volgens de Da Vinci methode,
een heel precies chirurgisch systeem. Dat hij
ondanks zijn weerzin tegen operaties onder het mes
ging, kwam door zijn andere dochter. “Zij verzocht
mij dit met klem, omdat ze bang was dat ik anders
de derde zou zijn die ze dat jaar zou verliezen.”
‘Artsen
schatten mij
fysiek tien
jaar jonger’
De chirurg complimenteerde Severinus met zijn
lichamelijke conditie. “Hij wilde mij persoonlijk
vertellen dat mijn buik en ingewanden er heel erg
goed uitzagen, waardoor de operatie optimaal kon
worden uitgevoerd. Ik genas ook als een tierelier.”
Twee dagen na de operatie deed Severinus alweer
zijn tai chi oefeningen op de gang van het ziekenhuis. En twee weken later reed hij alweer een
tochtje op de schaats. Hij moest bloedverdunners
Wie: Severinus van der Horn (75)
Privé: Woont in Menaldum (Fr) en heeft een
vriendin.
Zijn vrouw overleed aan kanker in 2012. Samen
hebben zij een zoon en twee dochters van wie er
een eveneens in 2012 overleed aan kanker.
Diagnose & behandeling: Prostaatkanker in
2007. Prostaatverwijdering in 2012. Behandeling
enkel met voeding en voedingssupplementen.
12
Uitzicht m mv
jaar
en antibiotica gebruiken.
“Daar kun je nauwelijks
omheen. Toen ik weer
thuis was , nam ik
meteen probiotica en
koninginnengelei in voor
de darmflora en vitaliteit.”
‘Twee dagen
na de operatie
deed ik tai chi
op de gang’
Nieuwste inzichten
Severinus voelt zich weer als
vanouds. Sterk en veerkrachtig. Ondanks de emotionele en
lichamelijke klappen die hij te verduren heeft gehad. De
overtuiging dat gezond en natuurlijk eten en veel beweging
heilzaam is, heeft bij hem niets aan kracht ingeboet. Zijn
dagelijkse menu weerspiegelt zijn uitgebreide kennis. “Ik start
de dag met twee geroosterde boterhammen, zuurdesem. Met
een beetje jam, tahin en roomboter. Ondertussen maak ik mijn
ochtendpap: een rauwe eierdooier van mijn eigen biokippen,
tarwekiemen, lijnzaad en olijfolie. Ik doe er biogarde en
gekookte pruimen door en edelgistvlokken. Nog wat fijngemaakte zaden en noten en dan laat ik het even weken. Bij de
pap drink ik een glas warm water met stuifmeelkorrels. Ook
neem ik er voedingssupplementen bij, zoals gezuiverde visolie,
vitamine C, multivitamines, MSN, spirulina en B12.”
Overdag drinkt hij groene thee en uitgeperste sinaasappels
met een kwart citroen. Dit recept heeft hij uit Uitzicht , als tip
ter bevordering van afscheiding van maagzuur. “Ik pas mijn
voeding graag aan aan de nieuwste inzichten. Zo las ik dat
aardappels niet goed verteren als ze warm zijn. Nu laat ik ze
eerst afkoelen en maak er een aardappelsalade van.” Als lunch
eet Severinus muesli met kokosrasp, noten en zaden, havermelk, gedroogde abrikozen en vers seizoensfruit. ’s Avonds
neemt hij veel gekookte groenten, af en toe kip, vaak zalm of
haring, een gekookt eitje, rauwkost en wat aardappels of rijst,
gierst, boekweit, linzen, erwten.
Onlangs, in juni 2014, is Severinus mee geweest met de
Moermanreis naar Zwitserland. Hij wilde altijd nog eens het
land van zijn jeugd terugzien. Hij heeft genoten. “Ik maak er
wat van. En dat zal ik blijven doen.”
Annemarije Sjoerdsma is journalist en
gastvrouw bij een inloophuis voor
mensen met kanker.
BTW-PLICHT
ARTSEN OP LOSSE
SCHROEVEN
De btw-plicht voor complementaire
artsen is voorlopig van de baan. De
belastingkamer van de rechtbank in
Breda heeft gevonnist dat de fiscus
acupunctuurarts Korthout uit Sleeuwijk
ten onrechte btw over zijn behandelingen wilde laten betalen. De arts had
daar bezwaar tegen gemaakt. De
belastingdienst kan tegen de uitspraak
in hoger beroep.
Sinds 1 januari 2013 moeten complementaire
artsen btw betalen. De rechtbank in Breda zegt
in zijn vonnis dat dit niet geldt als de behandeling onmiskenbaar is gericht op het genezen
van een ziekte. Dat de wetenschappelijke
waarde en effectiviteit van acupunctuur niet
algemeen aanvaard is, is voor de rechtbank
geen argument.
Verder wordt er in het vonnis op gewezen dat
de Duitse zusterorganisatie van de officiële
Nederlandse artsenorganisatie KNMG de
acupunctuur medisch heeft erkend. Ook wijzen
de rechters op de resolutie die de Senaat in de
Verenigde Staten heeft aanvaard, waarin de
waarde van natuurgeneeskunde wordt erkend
als een methode die veilig, effectief en betaalbaar is.
Een andere fiscale maatregel, het schrappen van
de aftrekmogelijkheden voor complementaire
geneesmiddelen, ligt eveneens onder vuur. De
belastingdienst wil alleen nog de kosten van
medicijnen “die door Nederlandse artsen
worden erkend”, accepteren. Tot vorig jaar
konden vitaminepreparaten en voedingssupplementen als bijzondere ziektekosten worden
opgevoerd.
Het bestuur van MMV heeft besloten dat tegen
het schrappen van deze posten actie zal worden
ondernomen. Er is intussen juridisch advies
aangevraagd over het ondersteunen van leden
die tegen de fiscale maatregel in het geweer
komen of al zijn gekomen.
Uitzicht
13
(advertenties)
MontAna®
Slow Juicer
€ 249,-
Type PR-179
incl. btw
Power Juicer met 2 zeven
•
•
•
•
•
150 Watt
500 Watt piekvermogen
Gewicht: 5,8 kg.
Perskegel 65 omw./min.
Voor sap met meer voeding,
smaak en kleur
Tel: 0320 - 23 79 30
www.montanaslowjuicer.nl
www.sttlelystad.nl
FONTEIN
DEWaterzuiveringsystemen
Zoek niet verder. . .
. . .kies voor SNP
Een eigen
van
bron
zuiver water
in
huis
LIE
ZALMO
A3
+ OMEG TM + Vitamine D3
Vitamine
K2
Q7
Mena
GEELWOR
TE
,5 g
ules - 22
30 caps
60 caps
ules - 37
L
,2 g
Snp
products
nature
super
nt
leme
ssupp
Voeding
Snp
super natu
re prod
ucts
Voedi
ngssup
p
Snp
lement
®
super nature products
Voor service & info bel: 0524-291106
www.defontein.eu
14
Uitzicht m mv
jaar
www.supernatureproducts.nl
lijf & leden
LEDEN VAN MMV VERTELLEN HOE ZE PERSOONLIJK INVULLING GEVEN
AAN HET THEMA ‘GEZOND ETEN – GEZOND LEVEN’.
BEELD PAUL RIDDERHOF
‘Mij eronder krijgen?
Helemaal niet’
Haar vader is een rasoptimist. Ze houdt het erop dat zij haar positieve levenshouding van
hem heeft meegekregen. Dat Jeannet de Pijper-van Vliet (59) uit Abcoude nog steeds een
vrolijke vrouw is, mag best een klein wonder heten.
H
“
et was allemaal best pittig”, blikt ze terug. Toen ze 55 jaar was, werd bij haar
de diagnose borstkanker gesteld. Een geluk bij een ongeluk was dat ze de
aangedane borst kon behouden maar er waren ook uitzaaiingen en dat
was minder goed nieuws. Ze onderging de reguliere behandelingen en
slikt nog steeds vrij zware medicijnen.
In 2005 werd haar man getroffen door een goedaardig gezwel in de hersenen. De behandeling van zijn ziekte veranderde zijn karakter op een manier die het leven voor hen,
zeker toen ze ziek was, extra zwaar maakte. “Gelukkig kregen en krijgen we veel steun
van mijn dochter, zoon en andere familieleden.”
Vechter
Jeannet is een echte vechter. Toen ze te horen kreeg dat ze kanker had, was ze
vooral verbaasd. “Ik? Hallo. Mij eronder krijgen? Helemaal niet”, reageerde ze. Ze
kroop achter haar computer en rustte niet voordat ze informatie vond, waarmee
ze verder kon. Ze kwam Ralph Moorman tegen, Kris Verburgh en ook Hans
Moolenburgh. “Laatstgenoemde adviseerde me een goede natuurarts te consulteren. Dat heb ik gedaan.”
In die periode werd ze lid van MMV. Daaraan heeft ze veel gehad. “Ik dacht altijd
dat ik gezond at. Aardappels, groente en vooral ook vlees. “
Sinds haar kennismaking met het Moermandieet heeft ze het roer drastisch
omgegooid. Pakjes en zakjes zijn taboe, vlees eet ze bij hoge uitzondering en
naar haar werk neemt ze smoothies en groentemaaltijden mee. Collega’s op
het gemeentehuis waar ze werkt reageren wat meewarig op haar lunch
pakket, maar daar kan ze tegen. “Gezond eten is voor mij zeker geen opgave.”
Genant
Met haar oncologe in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis besprak ze haar
gewijzigde voedingspatroon. “We kunnen het erg goed met elkaar vinden. Zij
steunt me helemaal. Openhartig gaf de arts toe het gênant te vinden dat er zo
weinig met de kennis op voedingsgebied gebeurt.”
Onlangs werkte Jeannet mee aan het boek Bella Donna waarin 102 vrouwen met
borstkanker zich presenteren om lotgenoten te bemoedigen en dat op 1 oktober
werd uitgegeven. Jeannet: “Na de behandeling krijg je nog een tijdje begeleiding, maar op zeker moment sta je er toch alleen voor. Tegelijk blijf je steeds aan
je ziekte herinnerd worden. Het is belangrijk om elkaar tot steun te zijn.”
Uitzicht
15
Uitzicht
15
recepten
Lunchsoep
met tomaten en granen
VOOR 4-6 PERSONEN
gevuld
courgette
VOOR 4 PERSONEN
INGREDIËNTEN
KEUKENGEREI
INGREDIËNTEN
• 1 lt water
• 1 ui, middelgroot
• 2 teentjes knoflook
• 1 el vegetarische
groentebouillonpoeder
• 2 volle el grove biologische
havervlokken1
• 1 pakje gezeefde biologische
tomaten
• handjevol geweekte hele erwten
• verse peterselie
• verse bieslook
Soeppan
Staafmixer
• 4 courgettebloemen
• 2 peterseliewortels
• 0,5 lt vegetarische
kruidenbouillon
• verse peterselie
• 0,5 tl kurkuma
• 1 ei
INFORMATIE
• Voedingslijn: Moermandieet
• Lunch/soepen
• Bereidingstijd 15-30 minuten
• Basisingrediënten: groenten, granen,
kruiden
• Makkelijk te maken
• Kosten: minder dan € 10
• Ingrediënten makkelijk verkrijgbaar
BEREIDINGSWIJZE
1
2
3
4
5
6
7
8
eek de erwten eerst 24 uur in een laagje water. Gooi het weekwater weg.
W
Doe 1 liter water in de pan.
Snijd de ui en de knoflook fijn.
Voeg de ui en knoflook, samen met de groentebouillon, havervlokken,
tomaten en erwten aan het water toe.
Zet dit op een laag vuur en breng het langzaam aan de kook.
Wanneer het eenmaal kookt, nog vijf minuten zachtjes laten doorkoken.
Pureer het geheel vervolgens met de staafmixer.
Dien de soep op met veel fijn gesneden peterselie en bieslook.
Tip! Voeg voor het opdienen een scheutje sojaroom toe 2. Dit zorgt
voor een betere opname van het nuttige lycopeen, dat in tomaten aanwezig
is. U kunt eventueel ook nog kiemen aan de soep toevoegen.
16
Met peters
Uitzicht m mv
jaar
KEUKENGEREI
Mes
Pan
Blender
Oven
Ovenschaal
INFORMATIE
• Voedingslijn: Moermandieet
• Voorgerecht/bijgerecht
• Bereidingstijd 15-30 minuten
• Basisingrediënten: groenten,
kruiden
• Makkelijk te maken
• Kosten: €2 - €5 per persoon
• Ingrediënten verkrijgbaar in
biologische winkels
• Energiewaarde: 100-200 kcal
per persoon
seliewortel
Andijvie en peer
de
ebloemen
smoothie
VOOR 2 PERSONEN
BEREIDINGSWIJZE
INGREDIËNTEN
KEUKENGEREI
1 Schil de peterseliewortels en
snijd ze in stukjes.
2 Kook de wortels tien minuten
in de warme kruidenbouillon.
3 Maak daarna de gekookte
peterseliewortels in de
blender fijn.
4 Hak wat verse peterselie fijn
en meng het door het wortelmengsel.
5 Voeg ook de kurkuma toe en
maak er een glad mengsel van.
6 Roer dan het ei erdoorheen.
7 Breng het op smaak met peper
en zout.
8 Verwam ondertussen de oven
op 180 graden.
9 Vul nu de courgettebloemen
voorzichtig met het mengsel.
10 Pak een ovenschaal en vul deze
met een laagje van de kruidenbouillon.
11 Leg de courgettebloemen in
de ovenschaal en schuif de
schaal in de oven.
12 Verwarm de bloemen zo’n
tien minuten, zodat de
mousse bindt.
• 6 bladen andijvie
• 4 rijpe peren
• 1 appel
• 1 el gemalen lijnzaad
• 1 el tarwekiemen
• ½ tl kaneel
• 4 dl warm water
Mes
Blender
Glazen
BEREIDINGSWIJZE
1
2
3
4
5
Was de andijviebladen met lauw water.
Scheur deze in stukken.
Halveer de peren en verwijder het klokkenhuis en de schil.
Schil de appel en verwijder het klokhuis.
Doe alle ingrediënten bij elkaar in de blender en maal op de hoogste
stand.
6 Serveer deze lauwwarme smoothie in mooie hoge glazen. Meteen
opdrinken.
Voetnoot bij recept lunchsoep met tomaten en granen´
1 Dit kunnen ook biologische gierstvlokken zijn, roggevlokken of
tarwevlokken. Gierstvlokken zijn erg fijn en zie je niet terug in de
soep, roggevlokken zijn wat harder.
2 Overleg met de arts die u begeleidt bij het Moerman-dieet of u
sojaroom mag.
Uitzicht
17
bio-voeding (2)
TEKST DR. HANS STOOP
WAAROM BIOLOGISCH BETER IS
Meer micronutrië
Met enige regelmaat gaan
stemmen op die het nut
van biologische voeding
in twijfel trekken. Voor
Uitzicht reden om de
belangrijkste argumenten
voor biologische voeding
op een rijtje te zetten. In
een notendop: ‘bio’ bevat
minder van hetgeen ons
lichaam niet kan gebruiken
(gif ) en juist meer van de
stoffen die we wél nodig
hebben. In dit tweede deel
aandacht voor dat laatste:
de voedingswaarde van bio.
M
minder
aar eerst even terug naar de aanleiding van dit tweeluik.
Dat was een epidemiologisch onderzoek¹ naar het
verband tussen biologische voeding en de ontwikkeling
van kanker. De groep die zich biologisch voedde, bleek
twintig procent minder kans te lopen op Non Hodgkin
Lymfoom. Goed nieuws, dat in de berichtgeving helaas volledig overschaduwd werd door de conclusie dat dit verband voor de overige kankers niet
aantoonbaar was.
We zagen dat de studie zwakheden vertoonde. De looptijd was met
negen jaar te kort om conclusies te kunnen trekken over een zich langzaam ontwikkelende ziekte als kanker. Daarbij bleken de antwoorden van
de deelnemers over hun voedingspatroon niet geëvalueerd door een
onafhankelijk team. Iets dat het per definitie onbetrouwbare element van
zelfrapportage wel nodig heeft. Daar kwam nog bij dat de biologische
groep niet gevraagd is hoe lang zij biologisch consumeerden.
Misschien wel het belangrijkste manco van de studie is de eenzijdige
focus op pesticiden. Het was de onderzoekers te doen om de invloed van
pesticiden op het ontstaan van kanker. Die invloed is er ongetwijfeld, maar
daarmee bleef de positieve invloed van onbewerkt plantaardig voedsel
deels buiten beschouwing. Een eetpatroon met koek, chips, vlees,
frisdrank en bier blijft ongezond, ook al is het biologisch. Terwijl er aan de
andere kant fervente groenten- en fruiteters deels buiten de biologische
boot vielen. Met andere woorden, de studie van Bradbury vertelt slechts
het halve verhaal.
Voedingswaarde
De andere helft van het verhaal is dat biologische groenten, fruit , vlees,
eieren en zuivel een rijkere voedingswaarde hebben. Dat onderzoeken
deze stelling niet altijd bevestigen, komt omdat men met name naar de
18
Uitzicht m mv
jaar
ënten,
r gifstoffen
hoeveelheid calorieën kijkt: vetten,
koolhydraten en eiwitten. Maar de
gezondheidsbevorderende eigenschappen van ons voedsel bevinden zich niet
in de eerste plaats in de calorieën;
daarvan krijgen we eerder te veel dan te
weinig. Inmiddels weten we dat de
micronutriënten veel belangrijker voor
ons zijn. Vitamines, mineralen, enzymen
en al die duizenden fytochemische
verbindingen waarvan de werking
grotendeels nog onbekend is.
Biologische groenten en fruit bevatten
gemiddeld genomen meer van deze
stoffen. Een recent gepubliceerde
metastudie door Newcastle University
bevestigt² dat nog eens. Het grote
voordeel wat betreft voedingswaarde zit
‘m in de eerder genoemde fytochemische bestanddelen: de polyfenolen.
Volgens Wikipedia zijn daar op dit
moment vijfduizend van geïsoleerd.
Deze groepen verbindingen gaan onder
vele namen, waarvan zich onder de
flavonoïden de meest tot de verbeelding
sprekende stoffen bevinden. Zoals
catechine uit groene thee, curcumine uit
geelwortel, anthocyaninen uit rood en
blauw fruit, apigenine en luteoline uit
peterselie of quercetine dat zo ongeveer
in alle groenten en fruit voorkomt. Van
vele van deze ‘secundaire nutriënten’ is
bekend dat ze het risico verminderen op
chronische aandoeningen, inclusief
hart- en vaatziekten en neurodegeneratieve aandoeningen.
Salvestrolen
In de plant maken deze stoffen onderdeel uit van de verdediging tegen
schimmels, bacteriën, insecten en
ultraviolet licht. Ze zijn dan ook vooral te
vinden in de delen van de plant die
contact met de buitenwereld hebben.
Dus de buitenkant van de wortels, de
bladeren, de bloemen, het zaad en de
schil van de vrucht. In de mens kunnen
deze stoffen een soortgelijke functie
vervullen. Een voorbeeld is het carotenoïde lycopeen, uit tomaat en watermeloen. Dit beschermt ook de menselijke
huid in enige mate tegen zonnebrand.
Veel van deze plantstoffen zijn licht toxisch
en ze beïnvloeden op verschillende
manieren de stofwisseling van de cel.
Enige tientallen polyfenolen worden
vanwege hun anti-kankerwerking
‘salvestrolen’ genoemd. ‘Salve’ komt van
salvage, dat redden betekent, en ‘strolen’
van resverastrol , een van de eerst
ontdekte beschermende plantstoffen,
die het meeste voorkomt in de schil van
blauwe druiven. Deze salvestrolen
kenmerken zich doordat ze – in vitro – de
celdood van kankercellen bewerkstelligen. Dat doen ze door een reactie aan
te gaan met een enzym dat alleen in
deze kankercellen voorkomt.
Hoe komt het dat biologische groenten
rijker zijn aan polyfenolen? Om verschillende redenen. Deze stoffen kunnen een
bittere smaak geven. Denk bijvoorbeeld
aan witlof. Nieuwe rassen worden niet
alleen geselecteerd op de snelste groei,
maak ook op een meer neutrale smaak.
Door de langzamere groei hebben
biologische gewassen meer tijd om hun
voorraad polyfenolen op te bouwen. Ze
staan ook langer bloot aan de invloeden
waartegen deze stoffen hen moeten
beschermen. Net als bij mensen raakt het
plantaardig afweersysteem geactiveerd
door het contact met schadelijke
invloeden. Doordat biologische gewassen onbespoten blijven, moeten zij meer
afweerstoffen produceren tegen
schadelijke invloeden⁴ ⁵ ⁶.
Uitzicht
19
>>
(advertenties)
k
j
i
l
r
u
u
t
a
N an
VITAMINE D-3 1000 IE & VITAMINE K-2
Een ideale samenwerking!
v
NIEUW!
Curcuma wordt
20 keer beter
opgenomen in
combinatie met
zwarte peper
VITAMINE D-3 1000 IE
& VITAMINE K-2
120 VEGICAPS
Te bestellen bij
de Roode Roos B.V.
onder vermelding van
productnummer 7843
• Levert per vegicap vitamine D-3 1000 IE en vitamine K-2 45 mcg
• Geschikt voor vegetariërs
TOPKWALITEIT VOEDINGSSUPPLEMENTEN
MET EEN GEZONDE PRIJS
t 036 5460920 • i www.aov.nl
VitOrtho, exclusief distributeur van NOW Foods-voedingssupplementen | www.vitortho.nl
Bailine®
Voedingsadviezen
MEER DAN FIGUURVORMING
Bailine®
Figuurvorming
Bailine®
Mentale
motivatie
Bailine®
Natuurlijke
facelift
Bailine®
Pijn
bestrijding
Geïnteresseerd in een gratis proefbehandeling? Kijk voor meer informatie op www.bailine.nl
VASCULAIRE NUTRIËNTEN
20
Uitzicht m mv
jaar
Biologische
groenten en
fruit bevatten
gemiddeld meer
micronutriënten
>>
Al met al zijn in biologische gewassen aanzienlijk hogere
gehaltes aan flavonoïden gevonden dan in hun niet-biologische tegenhangers⁷ ⁸.
Gezond verstand
Of biologisch voedsel nu wel of niet gezonder is dan conventioneel geproduceerde producten is een vraag waarop de
wetenschap moeilijk uitsluitsel kan bieden. Gelukkig hebben
we ons gezond verstand nog. Een simpele vraag. Wat is beter:
groenten, fruit en granen eten die geteeld zijn met chemische
geproduceerde mest, regelmatig bespoten met tal van
farmaceutische bestrijdingsmiddelen en opgekweekt in een
omgeving die totaal niet bij ze past; of datzelfde voedsel
geproduceerd met natuurlijke mest, zonder chemische
bestrijdingsmiddelen en in een omgeving waar ze thuishoren
en zich prettig voelen?
Iedereen die enigszins logisch kan nadenken, weet zo het
antwoord al. De wetenschap denkt daar echter anders over. De
Griekse filosoof Aristoteles (384-322 v.Chr.) zei al dat onze rede
ons helpt tegen de wetenschappers die ons dingen willen laten
geloven die volgens de logica helemaal niet kloppen.
Cornelis Moerman wist honderd jaar geleden al wat het beste
voor ons is. Verse producten, zoveel mogelijk uit de naaste
omgeving en zo onbewerkt mogelijk. Dus geen genetisch
gemodificeerde en geen met herbiciden en pesticiden
bespoten ‘plofproducten’. Ook kunstmest is uit den boze.
Schadelijke stoffen moet het lichaam weer opruimen. Dat gaat
niet voor niets. Het kost nuttige stoffen die ons lichaam beter
kan gebruiken. En het kost energie. Energie die eigenlijk
bedoeld is om het lichaam gezond te houden. Of beter te
worden. Daarom: alleen het allerbeste voor onze gezondheid.
MEER VITAMINEN
EN MINERALEN
Ook het Louis Bolkinstituut vergeleek bestaand
onderzoek naar naar de voedingswaarde van biologisch voedsel³. Het onderzoeksinstituut naar duurzame
landbouw concludeert dat biologische gewassen over
het algemeen:
• hogere gehaltes bevatten aan quercetine, vitamine C,
overige antioxidanten en bioactieve stoffen
• wat betreft de graanproducten een lager eiwitgehalte
bevatten, maar meer essentiële aminozuren
• meer mineralen bevatten
Biologische melk bevat een hoger gehalte aan:
• omega-3 en CLA
• vitamine E en ß-caroteen
Ook op het gebied van de voedselveiligheid is biologisch in het voordeel. Voor de biologische plantaardige
producten ziet het Louis Bolkinstituut:
• duidelijke aanwijzingen voor minder schimmeltoxines
• een lager nitraatgehalte
• minder residuen
Voor biologisch dierlijk geldt:
• duidelijke aanwijzingen dat antibioticaresistente
bacteriën bij varkens en kippen minder voorkomen
• lichte aanwijzingen dat salmonella bij varkens
minder voorkomt
Een aantal studies naar het effect van biologische
voeding op de gezondheid vond mogelijk positieve
effecten op het immuunsysteem - waaronder allergische klachten, op de vruchtbaarheid, overgewicht, en
als afgeleide hiervan een lager risico op hart- en
vaatziekten en kanker.
Literatuur:
1 Bradbury K. E et al. British Journal of Cancer 2014; 110: 2321-2326
2 Baranski M. et al. British Journal of Nutrition 2014; 112(5) 794-811
3 Vijver van de L et al. 2009 en 2012 een uitgave van het Louis Bolk Instituut
4. Stoop H. Uitzicht; 2011; Waarom mensen geen kanker krijgen. (Artikel over salvestrolen)
5. Burke D and Potter G. British Naturopathic Journal; 2006; 23: No. 1
6. Schaefer B. A et al. Journal of Orthomolecular Medicine; 2007; 22: No. 4
7. M. Benbrook C. Elevating Antioxidant Levels in Food through Organic Farming and
Food Processing; 2005 An Organic Center State of Science Review
8. Mitchell A. E. J. Agric. Food Chem. ;2007; 55
Dr. Hans Stoop is kankeronderzoeker en vaste
medewerker van Uitzicht
Uitzicht
21
(advertenties)
LIPOSOMAAL VITAMINE-C
EINDELIJK LIPOSOMEN DIE HET "ECHT" DOEN.
GEGARANDEERD HOGE OPNAME !!!
NIEUW!
De een heeft
problemen ...
De ander
neemt IMUPROS.
EEN KWALITEITSPRODUCT VAN
We hebben de natuur niet
uitgevonden, maar we hebben
het beste eruitgehaald - IMUPROS!
IMUPROS
VOOR EEN GEZONDE PROSTAAT
Voor meer Informatie:
medpro Holland B.V
Tel.: +31 33 28 67 642
e-mail: [email protected]
www.med-pro.org
Integratieve Natuurgeneeskunde
www.hetspectrum.be
Transformatie en (h-)erkenning van
onverwerkte, emotionele blokkades.
Herstel van balans:
Voeding,
Levenshouding.
De oplossing
begint bij de
oorzaak.
Het Spectrum
Hoogstraten (B)
[email protected]
(#32) 0468-252651
www.hetspectrum.be
“ Na 1 ½ jaar ziekenhuis in
en uit ben ik in een paar
sessies van mijn klachten af.
Een aanrader !”
F.Schrauwen, Etten Leur
CURESUPPORT
BESTELLEN BIJ:
WWW.NATURALSUPPORT.NL
Detox uw lichaam met
Kanji-Kenko voetpleisters
• verbetert
uw immuniteit
• voor een
betere slaap
• betere concentratie
• helpt bij stoppen
met roken
en drinken
Bent u vaak moe en wilt u zich
gewoon wat beter voelen?
Probeer dan de Kanji-Kenko voetpleisters naar beproefde Japanse
formule. Plak de revolutionaire detoxpleisters voor het slapen
gaan op uw voetzolen en terwijl u een aangename nachtrust hebt,
wordt uw lichaam ontgift. De natuurlijke ingrediënten stimuleren,
via de zenuwbanen, uw organen om afvalstoffen af te voeren. Het
bewijs zijn de zwartgeworden pleisters de andere ochtend. Ervaar
zelf het effect en bestel de probeerverpakking voor slechts € 5,95
Ga naar www.derooderoos.com/catalog of naar
www.direct-help.nl en bestel uw Kanji-Kenko
detox voetpleisters!
22
Uitzicht m mv
jaar
kruidentuin
TEKST PETRA PRONK INHOUD MARRY FOELKEL, KRUIDENDESKUNDIGE
VOSSENBES: TRAKTATIE VAN DE VELUWE
Terschelling en Ameland hebben de
cranberry, maar op Veluwe groeit hun
inheemse zusje: de vossenbes. Net zo lekker en gezond. Toprestaurants vechten
erom, maar hij is voor iedereen gewoon
te plukken in onze nationale achtertuin.
De vossenbes, ook wel rode bosbes
genoemd, is een bodembedekker. Hij
hoort thuis op de heide en houdt van
zure grond. Vandaar dat hij op de Veluwe
overvloedig aanwezig is. “De sterrenrestaurants op de Veluwe kopen hele
partijen op”, weet Marry Foelkel. Vossenbessen lenen zich namelijk voor culinaire
hoogstandjes. “Ze smaken fantastisch als
onderdeel van het kerstmenu, verwerkt
in een saus of gelei of ingelegd in azijn als
vrolijke kappertjes. Wees bij het plukken
van de bessen wel alert op teken.
De Veluwe wemelt ervan in dit seizoen.”
Controleer huid en kleding dus goed
nadat u in het groen bent geweest.
Behalve lekker is de vossenbes ook
gezond. Zo bevat hij arbutine, een rode
kleurstof die ontstekingsremmend werkt.
Verder zit er salicylzuur in (een antioxidant) en verschillende mineralen: magnesium (ontzurend) , calcium (botversterkend)en mangaan (voor herstel van het
DNA). De vossenbes bevat ook opc’s , een
stofje dat de vaatwand versterkt. “Opc ,
dat vaak afkomstig is uit de pit van druiven, zit veel in voedingssupplementen”,
vertelt Marry. “Vreemd genoeg kweken
we druiven zonder pit, om vervolgens met
de druivenpit als pilletje de vaatwand te
versterken. Gewoon een portie bessen
lijkt mij een gezonder alternatief.”
Bovenstaande stoffen maken de vossenbes een probaat natuurlijk genees-
middel bij ontstekingen. Doordat hij
ontzurend werkt, is het een prima middel
bij blaas- en urineweginfecties. De bes
kan een heel scala bacteriën aan, zoals de
candida- en de e-coli-bacterie. Het blad
van de bes versterkt de slijmvliezen van
blaas en urinewegen, waardoor die beter
weerbaar worden.
Een kleine gebruiksaanwijzing om maximaal te profiteren van de ontzurende
werking van deze bes. Het is verstandig
om samen met de bessen een mespuntje
bi-carbonaat te nemen. Dit maakt het
klimaat in de spijsvertering tijdelijk minder zuur. Vermijd het tegelijkertijd eten
van zuurvormend voedsel zoals kaas, vis
en ei. Mensen die aanleg hebben voor
nierstenen moeten de vossenbes slechts
met mate consumeren vanwege het in de
bes aanwezige oxaalzuur.
RECEPT
VOSSENBESTINCTUUR
INGREDIËNTEN vossenbesbladeren | brandewijn
12
3
Pluk een jampot vol vossenbesbladeren.
Dompel deze onder in veertig procent brandewijn.
L aat het een week of drie staan. Dan krijg je vanzelf een supergezonde basistinctuur. Aanbevolen hoeveelheid: 3 x daags een
theelepel.
“Door de nonnen aanbevolen voor de gezondheid”, lacht Marry.
“Maar houd wel de hoeveelheid in de gaten. De nonnen namen
’s morgens een theelepel, ’s middags een eetlepel en ’s avonds de
hele fles. Dat laatste is natuurlijk niet aan te bevelen!”
Uitzicht
23
ontgift je huis (7)
ademen
TEKST MATILDE NEWMAN
LAAT
UW HUIS
Elke dag ademen we zo’n 8000 liter lucht in. Deze zuurstofrijke lucht
hebben we nodig om te overleven. Zaak dus om ons dagelijks portie
O² zo schoon mogelijk te houden. Luchtvervuiling ligt zelfs in het
schoonste huishouden op de loer, maar er is goed nieuws: schone lucht
in huis heeft u zelf in de hand.
We leven in Nederland met veel mensen op een klein oppervlakte en met elkaar zorgen we voor vervuiling in de lucht.
Zoveel zelfs dat de Nederlandse buitenlucht de vieste van
Europa is, zo concludeerde Stichting Natuur en Milieu in 2011.
Fijnstof van verkeer, chemicaliën van fabrieken en dampen
van vliegtuigen: de lucht zit vol piepkleine deeltjes viezigheid.
Elke minuut zuigen we deze lucht onze longen binnen.
Gelukkig ademen we een deel van de viezigheid ook weer uit.
Maar een heel klein deel gaat via het bloed ons lichaam rond
waar het op de lange termijn kan zorgen voor longziekten,
allergieën en astma en bijdraagt aan hart- en vaatziekten.
24
Uitzicht m mv
jaar
Binnenshuis ademen we niet vanzelfsprekend schonere lucht
in. Via de muren en het beton van het huis kunnen giftige
gassen, zoals radon, ons huis binnendringen. Dit reukvrije
radioactieve gas onstaat door de afbraak van uranium in de
bodem. Het gas komt huizen binnen via kruipruimten en
scheurtjes in de fundering. Ook uit bouwmaterialen en
kunstmest kan radon vrij komen. Omdat huizen de laatste
jaren steeds beter geïsoleerd zijn, kan het zich ophopen in
huizen zonder dat je het weet. In Nederland leidt blootstelling
aan een te hoge concentratie radon tot naar schatting 800
extra gevallen van longkanker per jaar.
Ook de meubels, vloerbekleding en
muurbedekking in ons huis kunnen
restchemicaliën uitdampen die ze
overhielden na fabricage. In de lijmen en
harsen van vloeren, meubels, spaanplaat
en vloerbedekking zit vaak formaldehyde dat nog tot vijf jaar nadampt.
Formaldehyde is gelinkt aan hormoonverstoringen en zelfs kanker.
PFC's
PFC’s, een verzamelnaam voor allerlei
schadelijke chemicaliën, komen voor in
speciale vlek- of waterbeschermende
lagen op meubels, tapijten en outdoorkleding. We worden eraan blootgesteld
door aanraking, maar ook door de lucht
en het stof in ons huis. Bij inademing van
PFC’s kan het in de longen de opname
van zuurstof in het bloed beperken en in
dierenstudies veroorzaakten PFC’s
kanker. Eenmaal in het milieu worden
PFC’s bijna nooit volledig afgebroken.
Milieuorganisatie Greenpeace begon dit
jaar een campagne om het gebruik van
PFC’s in kleding te stoppen. Ook koken op
gas en schoonmaken met chemicaliën
vervuilen de lucht binnenshuis net als
bijvoorbeeld plastic speelgoed en verzorgingsproducten als deodorant en haarlak.
Schimmelige lucht
Zwarte plekken in de badkamer? Deze
schimmels zijn een direct gevolg van een
te hoge vochtigheid. Schimmels
vermenigvuldigen zich middels sporen
die met het blote oog niet zichtbaar zijn,
maar wel terechtkomen in de lucht die
we inademen. Schimmels kunnen een
risico voor de gezondheid vormen,
vooral voor mensen die gevoelig zijn
voor luchtwegaandoeningen. Sommige
schimmels produceren giftige sporen.
Zorg in huis voor een goede balans
tussen vochtigheid en droge lucht.
Ventileer badkamer en keuken goed en
verwijder schimmelplekken op muren
met adequate middelen.
gassen. Zet ramen open en zorg voor
een luchtstroom in huis. Uit meerdere
onderzoeken is gebleken dat tochtige
huizen een betere luchtkwaliteit hebben
dan goed geïsoleerde woningen waar de
lucht weinig in beweging is. Woont u aan
een drukke weg? Ook dan heeft uw huis
ventilatie nodig. Zet ramen of deuren
open die niet aan de wegkant zitten (om
zo minder vervuilde lucht binnen te laten)
en geef uw huis kans om te ademen.
Zuiverende planten
Planten kunnen de kwaliteit van de lucht
in huis aanzienlijk verbeteren. In 1989
voerde ruimtevaartorganisatie NASA een
onderzoek uit naar de mogelijkheid om
met planten de lucht in ruimtestations te
zuiveren en chemicaliën zoals formaldehyde en benzeen uit de lucht te filteren.
Naar aanleiding hiervan publicerde de
NASA een lijst met planten die de lucht
het beste zuiverden.
Chrysanten en lepelplanten filterden
maar liefst vijf verschillende chemicaliën
uit de lucht maar ook gerbera’s en een
simpele klimop scoren hoog. Hoe meer
groen in huis, hoe beter het huis
gezuiverd wordt. Maar in principe zou
één plant per 10 vierkante meter genoeg
moeten zijn. Naast een zuiverende
werking zorgen planten ook voor een
goede luchtvochtigheid.
Natuurlijke luchtverfrissers
Wie aan planten niet genoeg heeft, kan
in natuurwinkels terecht voor speciale
luchtverfrissers die werken met het
verdampen van essentiële oliën. Niet
alleen de lucht knapt ervan op, de oliën
hebben ook nog eens een goede
werking op gezondheid en humeur.
Citrusgeuren zorgen voor een heldere
geest terwijl lavendel en sandalwood
rustgevend werken. Bonus: veel essentiële
oliën werken antischimmel, antibacteriën
en/of antiviraal. Dat klaart de lucht!
!
s
ip
T
SCHONERE LUCHT:
1.Stofzuig regelmatig met een
stofzuiger met HEPA-filter. Die
houdt de meeste kleine stofdeeltjes
in de stofzuiger in plaats van ze
gelijk weer aan de achterkant eruit
te blazen. Voor een fris effect: stop
wat watten met een paar druppels
essentiële olie bij de filter.
2.Houdt het huis rookvrij.
3.Kies voor tweedehands meubels.
Die geven minder of helemaal geen
fabrieksdampen af.
4.Maak de filters in afzuigkappen,
ventilatiesystemen, airconditioners
en schoorstenen regelmatig
schoon. Bent u aangesloten op een
centraal ventilatiesysteem
controleer dan of deze jaarlijks
wordt nagekeken.
5.Houd de kussens van stoelen,
banken en speelgoed in goede
conditie. In het foam zitten vaak
schadelijke vlamvertragende
stoffen die de lucht binnenshuis
geen goed doen.
Op de tocht
Een gezonde binnenlucht heeft u zelf in
de hand. Begin ermee de spuitbussen
met luchtverfrissers in de prullenbak te
gooien. Die zitten vol met schadelijke
Matilde Newman
is freelancejournaliste en
vaste medewerker van Uitzicht
Uitzicht
25
(advertenties)
De enige echte, volgens de originele Hagiwara formule.
Gerstegras-sap-extract
Gerstegras superfood bevat meer dan
70 voedingsstoffen, waaronder
vitaminen, mineralen, antioxidanten,
aminozuren, enzymen en chlorofyl.
met meer dan 70 voedingsstoffen
Green Magma is het enige echte superfood dat door
Y. Hagiwara is ontdekt. Het is namelijk geen gemalen
gerstegras, maar een extract van het sap uit gerstegras.
Dat betekent zonder vezels, dus meer ruimte voor
de belangrijke bestanddelen zoals vitaminen en veel
makkelijker op te nemen voor het lichaam.
biologisch
glutenvrij
Door het speciale productieproces wordt de versheid en
kwaliteit gegarandeerd. Dus vergelijkbaar met vers geperst
sap, alleen makkelijker in gebruik en bovendien smaakt het
nog lekker ook!
Voor meer informatie
kijkt u op de website
www.greenmagma.nl
of neem contact op met:
TS Products, Harderwijk
Informatielijn: 0341 – 46 21 46
e-mail: [email protected]
*Zolang de voorraad strekt
Proef zelf het verschil
en vraag nu een gratis
proefzakje* aan via
[email protected]
o.v.v. de code GMU14.
zonder vezels – hogere concentratie – maximale opneembaarheid
N
IE
U
W
Graviola (zuurzak)
Graviola (Annona muricata) ook wel bekend
als zuurzak, is een boom afkomstig uit o.a.
het Amazone Regenwoud.
Veel actieve verbindingen zijn in alle delen
van de plant te vinden, zoals in de vruchten,
bladeren, schors, wortel, stam en zaden.
Graviola is steeds meer bekend geworden
als een bron van antioxidanten genaamd
annonaceous acetogenins, die vooral in de
bladeren en zaden voorkomen.
Verkrijgbaar in capsules en in thee, bij de
betere natuurwinkel en gezondheidswinkel
(o.a. De Tuinen).
Voor meer informatie belt u met de
informatielijn van TS Products: 0341 - 46 21 46
of stuur een e-mail: [email protected]
TS140129.GM-RIO.ADV.UITZICHT.185x265mm.indd 1
26
Uitzicht m mv
jaar
30-01-14 15:54
column
DOOR DR. GERT SCHUITEMAKER
PRINSJESDAG: WEER NIETS OVER
BETERE EETGEWOONTEN
I
n de Troonrede ging het dit jaar wéér niet
over voedingssupplementen. Verrassend?
Nee, zult u zeggen. Toch is het verbazingwekkend. Verschillende ministeries zouden
hun voordeel kunnen doen met voedingssupplementen, zoals het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Neem alleen
al vitamine D, de voedingsstof waarmee de
meeste winst voor de Nederlander (en dus
voor de collectieve portemonnee) valt te
behalen. Amerikaanse onderzoekers hebben
berekend dat wanneer Nederlanders elke dag
25 mcg (1000 IE) vitamine D zouden nemen, op
jaarbasis bijna zevenduizend minder doden als
gevolg van kanker te betreuren zouden zijn. Dit
komt neer op een afname van achttien procent.
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem
(PvdA) is altijd op zoek naar kostenbesparingen. Kent hij Precision Health Economics (PHE),
een organisatie in de VS die wordt geleid door
hoogleraren van topuniversiteiten? Vorig jaar
voerde PHE een groot onderzoek uit naar wat
het gebruik van voedingssupplementen kan
betekenen voor de gezondheidskosten.
Gekeken werd naar de invloed op het ziekenhuisverblijf. Het bleek dat voedingssupplementen zorgen voor een korter ziekenhuisverblijf
en een kleinere kans op een heropname.
Samengevat: met iedere dollar die uitgegeven
wordt aan suppletie, kan bijna 53 dollar op de
totale gezondheidskosten worden bespaard.
Bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie
(VenJ) zou men eindelijk kunnen besluiten om
gedetineerden voedingssupplementen te
verstrekken. In 2002 haalde onderzoeker dr.
Bernard Gesch de Britse voorpagina’s met een
bijzonder experiment: hij toonde aan dat
gewelddadig gedrag van jonge gedetineerden
sterk afneemt als ze dagelijks een multi krijgen
en extra vetzuren. Het aantal ernstige overtredingen, inclusief geweldsdelicten, daalde met
bijna veertig procent. De Britse onderzoeksopzet
werd in 2006 herhaald binnen het Nederlandse
gevangeniswezen, met een vergelijkbaar
resultaat. De opdrachtgever van dit onderzoek:
het ministerie van Justitie. Toch werd in ons land
geen beleid uitgezet om deze onderzoeksgegevens direct te gaan toepassen. Wel werd
verder onderzoek in het vooruitzicht gesteld.
Waarom werden Nederlandse gedetineerden
niet meteen voorzien van een dagelijkse multi
en visvetzuursuppletie? De bescheiden
investering had zich waarschijnlijk meteen
terugbetaald in een besparing op de kosten van
het gevangenispersoneel.
Als voedingssupplementen in de gevangenis
asociaal gedrag verbeteren, waarom dan niet
in de Nederlandse samenleving? We noemen
alleen maar het zinloze geweld op straat,
huiselijk geweld en agressief gedrag in het
verkeer. Het eten in de Nederlandse gevangenis is toch niet veel anders dan wat bij het
gemiddelde Nederlandse gezin op tafel komt?
Slechts twee procent van de
Nederlandse bevolking
eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding, dus
die andere 98 procent
kan best wat extra’s
gebruiken. Betere
eetgewoonten en
voedingssuppletie
kunnen wonderen doen
voor de agressie in de
Nederlandse samenleving.
Kortom: wordt het stilaan niet
eens tijd voor ‘Voeding’ als
verplicht schoolvak?
Werk aan de winkel
dus, voor het
Ministerie van
Onderwijs,
Cultuur en
Wetenschap
(OCW).
Wordt het stilaan
niet eens tijd
voor ‘Voeding’
als verplicht
schoolvak?
Uitzicht
27
vraag
&
antwoord
In deze rubriek gaat een team van ervaren artsen in op de meest
uiteenlopende medische vragen, of vragen over voeding en/of
suppletie.
‘CHEMO BRAIN’
In Uitzicht 5 2014 geeft drs. Ton Windgassen
antwoord op het onderwerp ‘vergeetachtigheid’. In
dit antwoord gebruikt hij de term ‘chemo brain’. Ik
wil graag weten wat de betekenis is van die term.
Drs. Ton Windgassen, arts: ‘De laatste
jaren is duidelijk geworden dat behandeling met chemotherapie niet alleen op
langere termijn ongunstige gevolgen
heeft, zoals een verhoogde kans op een
tweede kanker, maar ook dat de
hersenen veel meer schade kunnen
ondervinden van de chemotherapie dan
voorheen werd aangenomen. Die
hersenschade uit zich vooral in een
verminderd korte termijn geheugen en een achteruitgang in
cognitieve functies. Daarbij moet vooral gedacht worden aan
snelheid van denken, snapvermogen, veel ballen tegelijk kunnen
hooghouden. Het ‘chemo brain’ is ook duidelijk aantoonbaar via
neuropsychologische testen, een tot twee jaar na het staken van
de chemo.
De oorzaken van een ‘chemo brain’ zijn feitelijk nog niet bekend. Er
zijn twee belangrijke hypotheses over het ontstaan. De eerste gaat
uit van een direct beschadigend effect op de hersencellen. Temeer
omdat onderzoek van de laatste jaren duidelijk heeft gemaakt dat de
concentraties chemo die in de hersenen kunnen worden aangetroffen helemaal niet zo laag zijn als vroeger werd gedacht. Of er nu
gewoon meer hersencellen kapot gaan door de chemo, of dat er
minder herstel plaatsvindt van hersencellen is nog niet bekend. Ook
is het mogelijk dat het subtieler ligt en dat de verbindingen tussen de
hersencellen afnemen, door een afsterven van dendrieten en
neuronen, die de aanvoerende en afvoerende verbindingen van
zenuwcellen verzorgen.
De tweede hypothese gaat uit van een indirect beschadigend effect
op de hersencellen door een afname in de bloedtoevoer, met name
door afsterven van kleine bloedvaten.
Andere theorieën over het ‘chemo brain’ zijn gebaseerd op een
afname van neurotransmitters (signaalstoffen tussen zenuwcellen),
28
Uitzicht m mv
jaar
verhoogde ontstekingsactiviteit of hormonale invloeden. Hier is
nog betrekkelijk weinig over bekend.
Op dit moment zijn er nog maar weinig maatregelen te nemen die
een bescherming tegen het ‘chemo brain’ zouden kunnen bieden.
Koelen, zoals dat met hoofdhuid kan, is niet mogelijk bij hersenen.
In één studie is een gunstig effect gevonden van de antioxidant
N-acetylcysteïne (wat een belangrijke component is van glutathion,
onze belangrijkste lichaamseigen antioxidant). Maar algemeen
wordt in de reguliere kankertherapie het gebruik van antioxidanten
afgeraden, omdat deze de kankercellen ook zouden kunnen
beschermen tegen het effect van de chemo. En hoewel er talloze
onderzoeken bestaan die vrijwel allemaal een gunstig effect van
sommige antioxidanten bij sommige chemo laten zien, is men in de
reguliere kankerbehandeling nog steeds erg bang voor antioxidanten.
Heeft u een vraag? Formuleer die dan zo concreet
mogelijk en stuur deze naar de redactie van
Uitzicht. Via e-mail: [email protected] of naar het
postadres van de redactie: Hof van Azuur 30, 2614
TB Delft. Schriftelijk gestelde vragen worden
uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een
persoonlijk schrijven.
Heeft u dringende persoonlijke vragen? Belt u dan
met onze infolijn (088) 24 24 240 (ma-vr 10.00 17.00 uur; ma-avond van 19.00 - 21.00 uur).
BUDWIGPAPJE EN ANTIOXIDANTEN
Is het juist dat het nuttigen van een Budwigpapje niet kan samengaan met een dosis antioxidanten supplementen? Zie voor mijn
bron: cancertutor.com Op advies van een Moermanarts heb ik op
basis van nieuwe inzichten de inname van de grote hoeveelheid
supplementen sinds kort afgewisseld met wekelijks om en om
antioxidanten en pro-oxidanten. Als leek blijkt het lastig om steeds
dit onderscheid te maken.
Drs. Bertil de
Klyn, arts: ‘Het
Budwigpapje is
bedoeld als een
maaltijd met
vele gezonde
ingrediënten en
vrij van
ballaststoffen.
Het is gemakkelijk te verteren en levert voldoende
energie, vitamines en essentiële olie. Het
bevat koolhydraten, vetten en eiwitten in
gepaste verhouding. De vruchten die er in
worden gedaan, zorgen voor anti-oxidatieve
werking. Het kan gegeten worden als een
gezond begin van de dag.
Samenstelling: havervlokken, noten,
rozijnen, gedroogde appel, andere gedroogde vruchten, sinaasappel- en citroensap,
kwark, lijnzaadolie, vers fruit van het
seizoen. Een dosis antioxidanten past hier
heel goed bij, het ondersteunt de werking
zelfs, die zuiverend en voedend moet zijn.
Het zogenaamde twee-fasen dieet, waarbij
een anti-oxidatieve fase wordt afgewisseld
met een pro-oxidatieve fase, is uitgevonden
door Harrewijn en Van Oosten. Het houdt
in dat een anti-kanker voeding, zoals het
Moerman-/Houtsmullerdieet, wat
overwegend anti-oxidatief is, wordt
afgewisseld met een gezond pro-oxidatief
dieet. Om toch wel de antioxidatie de
overhand te laten hebben, want dat geeft de
minste vrije radicalen (ROS), wordt de
oxidatieve fase (fase A) eenmaal in de 4-6
weken gebruikt gedurende 5-7 dagen. De
lijst van toegestane voedingsmiddelen in
fase A is vrij klein, terwijl in fase B, de
anti-oxidatieve fase, het Moerman-/
Houtsmullerdieet, een grote variatie van
voedingsmiddelen gebruikt mag worden.
Het doel van deze afwisseling is om de
kankercel niet de kans te geven zich aan te
passen aan de voeding, want dat blijkt te
kunnen gebeuren. De twee-fasen voeding
volgens Harrewijn en Van Oosten vindt u
op de website van de MMV (mmv.nl) onder
Kanker/Complementaire behandelingen.
De website cancertutor.com is een vrij
verwarrende website, waarin van alles wordt
beweerd zonder goede onderbouwing. Er
komen veel kankerbehandelingen aan bod
met zogenaamd negentig procent genezing,
maar dat is nooit op een aanvaardbare wijze
gepubliceerd. Daardoor zijn de behandelingen niet toegankelijk voor navolging. Wij
kunnen als NTTT-artsen ook niet beweren
dat wij grote aantallen genezingen bewerkstelligen, als we daar geen bewijs voor
kunnen leveren. Wat wij proberen is het
leven voor kankerpatiënten draaglijker te
maken en hun zelfgenezend vermogen te
stimuleren. Kanker is geen eenvoudige ziekte
en er is geen eenvoudige oplossing voor.’
ZIEKTE VAN KAHLER
Bij een kennis van mij is een begin van de ziekte
van Kahler vastgesteld. Zijn er speciale voedingsadviezen en –supplementen die hij zou kunnen
gebruiken als aanvulling op de behandeling? Of
volstaat het Moermandieet en supplementen?
Drs. An van Veen, arts: ‘De ziekte van
Kahler, oftewel multiple myeloom, is
een woekering van de plasmacellen in
het beenmerg. Deze vorm van kanker
komt niet heel frequent voor. Over het
algemeen zijn patiënten ouder dan 65
jaar. Er is niet veel bekend over
oorzaken betreffende de ziekte van
Kahler. Het begint in ieder geval met een
fout in het DNA, waardoor de plasmacellen zich ongeremd beginnen
te vermeerderen.
DNA-schade kan ontstaan door schadelijke invloeden van buitenaf
(denk aan straling, toxische stoffen) maar is ook onderdeel van het
verouderingsproces. Het ontstaan van DNA-schade kan men wel
voorkomen of vertragen met het Moermandieet en voedingssupplementen. Maar ook door genoeg beweging, gezonde buitenlucht en
zon. Daarnaast kan het raadzaam zijn onder supervisie van een arts
en afhankelijk van zijn reguliere behandeling, extra te ontgiften
door middel van supplementen, fytotherapie of homeopathie. Er is
ook een aantal die, afhankelijk van iemands constitutie, een
positieve werking kunnen hebben bij beenmergtumoren, zoals
bijvoorbeeld symphytum, calcarea fluorica, calcarea phosphorica,
hecla lava.’
Uitzicht
29
Nr
Hiernaast treft u een kleine selectie
aan van producten, welke door De
Roode Roos B.V. geleverd kunnen
worden.
Hierdoor krijgt u een indruk van ons
ruime assortiment van meer dan 4000
producten. Ons volledige assortiment
is te bekijken op
www.derooderoos.com
Al onze producten worden in principe
geleverd met een korting van max.
25% ten opzichte van de adviesprijs.
Om te bestellen kunt u gebruik maken
van de lijst die hiernaast is afgedrukt.
Uw schriftelijke bestelling kunt u naar
onze postbus sturen. Vervolgens laten
wij de bestelling door PostNL bij u
thuis bezorgen.
Ook kunt u ons gratis naamnummer
0800-ROODEROOS (0800-7663376)
gebruiken.
U kunt ook een email sturen naar
[email protected] of direct
bestellen via onze webwinkel op
www.derooderoos.com
Fabrikant
Mattisson H C
€ 7,95
€ 6,76
7105 Bio-Melatonine 3 mg (30 tab)
Pharma Nord
€ 12,95
€ 9,71
7108 Magnesiumbisglycinaat (100 tab)
Vitals
€ 29,95
€ 22,46
7730 ADAM (60 tab)
NOW Foods
€ 39,95
€ 29,96
268 Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)
Pharma Nord
€ 47,95
€ 35,96
205 Multi vit.& mineralen (240 tab)
Plantina
€ 99,75
€ 74,81
6790 EKO Krill Neuroplex (120 softgel)
CellCare
€ 56,30
€ 45,04
4667 Intestinal Symbiotic Probiotica (90 gram)
CellCare
€ 33,90
€ 27,12
6989 Alfa-Liponzuur 300 mg (60 vcaps)
Bonusan
€ 25,00
€ 18,75
€ 18,95
€ 14,21
6706 Vitamine B12 1000 mcg Methylcobalamine Vitals
105 Orthiflor Original (60 caps)
Orthica
€ 23,35
€ 19,85
106 Orthiflor Original (120 caps)
Orthica
€ 40,95
€ 34,81
A. Vogel
5603 Echinaforce Forte (60 tab)
€ 14,99
€ 11,24
5199 Gerijpte Japanse Knoflook One A Day 600 Kyolic
€ 19,95
€ 14,96
5028 Magnesium Taurate (120 tab)
€ 24,54
€ 18,40
6961 251 Dibencozide & Foliumzuur (60 zuigtab AOV
€ 17,85
€ 13,39
5968 Prostasol (60 tab)
Medpro
€ 95,00
€ 85,50
6676 Vitamine D3 1000 IE (90 softgel)
NOW Foods
€ 10,95
€ 8,21
3654 Prostaat Formule (60 tab)
Best Choice
€ 11,50
€ 8,63
5765 Astaxanthin-eco (120 caps)
Plantina
€ 60,30
€ 45,22
5856 Kolorex Advanced Intestinal Care (30 caps Sanopharm
€ 20,95
€ 18,86
6213 Elke Dag (90 tab)
Vitals
€ 49,95
€ 37,46
4105 Levertraan Forte (60 softgels)
Bonusan
€ 9,00
€ 6,75
6985 Silicea Original (30 caps)
Hubner
€ 9,95
€ 8,46
2999 Eye Q 500 mg (210 caps)
Springfield
€ 36,95
€ 27,71
3402 MorDHA (citroen) (60 softgel)
Minami Nutrition
€ 29,95
€ 22,46
3273 Lignan Flax Oil Complex (473 ml)
Barlean's
€ 19,95
€ 14,96
3338 Glucosamine 1200 mg (120 tab)
Lamberts
€ 19,95
€ 14,96
7407 Silymarine extract (60 vcaps)
NOW Foods
€ 14,95
€ 11,21
7732 Mucoperm (60 sachets)
Nutriphyt
€ 42,75
€ 36,34
€ 21,95
€ 16,46
Douglas
Prijswijzigingen voorbehouden
Vermeld hier uw
adresgegevens:
Uw naam: (Dhr/Mevr):
Lidmaatschap nr.:
Adres:
Geboortedatum:
Postcode & Woonpl.:
Email:
Telefoonnummer:
(Evt.) Voorschrift van:
Uitzicht m mv
Leden
7135 Chia Seed Raw Bio (250 gram)
7843 Vitamine D3 1000IE & Vitamine K2 (120 c NOW Foods
30
Normaal
jaar
colofon
Uitzicht is het magazine van MMV en verschijnt tien
keer per jaar.
HOOFDREDACTEUR
Voor een natuurlijke
stoelgang
Cor van Groningen
PLV. HOOFDREDACTEUR
Jan van Klinken
EINDREDACTEUR
Rineke Wisman
MEDEWERKERS
Leonard Davids, Ellen Hameeteman, Jan van Klinken,
Arjan van Laar, Matilde Newman, Petra Pronk,
dr. Gert Schuitemaker, Christine Steenks,
dr. Hans Stoop, Gijs Versteeg
Darmfunctie
Complex
ONTWERP
D&DJ communicatie
DRUK
BDU
OVERIGE FOTO'S
iStock
REDACTIEADRES
Hof van Azuur 30
2614 TB Delft
ADVERTENTIES
J.P.H. Geraats
Louis Regoutstraat 36
6006 LL Weert
T (0495) 53 22 20
Uitzicht ISSN 0169-9938
I www.mmv.nl
E [email protected]
Redactie van Uitzicht en bestuur van MMV aanvaarden
geen verantwoordelijkheid voor de toepassing van de
inhoud van dit blad. Zie voor overname van artikelen
en andere informatie onze website www.MMV.nl/
Magazine/OverUitzicht
Centraal Bureau MMV,
Postbus 508
2400 AM Alphen ad Rijn
T (0172) 49 79 44 (werkdagen tussen 9 en 13 uur)
• Bevordert de stoelgang
• Natuurlijke kruidenextracten
E [email protected]
Lid worden?
• e-mail naar [email protected]
• www.MMV.nl
• of: MMV, Postbus 508, 2400 AM Alphen ad Rijn
Natuurlijk ... het is Wapiti!
Kosten € 29,00 per jaar.
U ontvangt dan automatisch tien keer per jaar Uitzicht
en krijgt tot 25 % korting op voedingssupplementen
Wapiti Darmfuntie Complex is verkrijgbaar of te bestellen bij:
Drogist, Apotheker, Reform- en Gezondheidswinkel.
Voor meer informatie:
Emonta B.V. Tel. 0512 - 518 085 www.wapitinatuur.nl
bij verzendhuis De Roode Roos.
MEER INFORMATIE
www.MMV.nl/Over MMV
Uitzicht
31
7 ma ag
sapresistente
bacteriën
rde
gecontroliefete
afg
n dunesmen
e
t
t
e
l
b
a
kleine t
k in t e
makkelij
8 mil
per j2ard bacteriën
t a ble t t e n .
60 tabletten
120 tabletten
1 maand gebruik
2 maanden gebruik
54,95
29,95
Royal Green Flora Gold
Royal Green Flora Gold levert maar liefst 7 verschillende maagsapresistente
Het resultaat is een ongeëvenaarde werking. Flora Gold bevat alleen bacteriën
bacteriën. Bevat bij productie 8 miljard bacteriën per 2 tabletten. Het Royal
de van nature in ons lichaam voorkomen.
Green gepatenteerde transporttechnologie zorgt ervoor dat de bacteriën
optimaal beschermd worden en via ‘gecontroleerde afgifte’ worden afge-
Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, con-
geven in de volledige lengte van de darmen. De speciaal toegevoegde FOS
serveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen.
(fructo-oligosacchariden) bevorderen de groei van onze bacteriën.
Natuurlijk gluten vrij. Ervaar het verschil nu!
ESSENTIALS
Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu
Enjoy life, stay healthy!