Workshop 3 – Reginald Vossen, BAN Vlaanderen

Financieringsmogelijkheden
Starters en KMO’s
Bizidee Slotevent 27.05.2014
Overzicht
financieringsvormen :
1. Omzet en Bootstrapping
2. Eigen vermogen
- bronnen
- karakteristieken
- waarom risicokapitaal
- inzoomen op de verschillende vormen / spelers
- ‘quasi’ eigen vermogen
3. Vreemd vermogen
- bronnen
- karakteristieken
4. Overheid : subsidies + co-financiering
- doel
- federaal / regionaal
1. Omzet en
Bootstrapping
Doel : optimalisatie van de kasmiddelen. Hoe ?
- verkoop (evt. consulting)
- klanten / factoring
- loonbeperking zaakvoerder
- leveranciers
- voorraad (evtl. liquidatie in functie van te trage rotatie)
- huren/leasen i.p.v. kopen
- desinvesteren (verkoop van niet noodzakelijke activa)
- marge optimalisatie (optimalisatie bedrijfsprocessen)
2. Eigen vermogen
•  Bronnen
- persoonlijke middelen (spaargeld)
- loonbeperking zaakvoerder
- FFF
- crowd funding
- business angels (BAN Vlaanderen)
- venture capital / private equity
- beurs
weg van
de minste
weerstand
2. Eigen vermogen
•  Karakteristieken
- risicodragend
- aandelenparticipatie
- betrokkenheid / zeggenschap
- winstdeelname
- exit
2. Eigen vermogen
•  Waarom risicokapitaal ?
- Banken : BASEL III: verstrekken geen risicodragend kapitaal &
wensen waarborgen
- VC & PE-fondsen : vnl. geïnteresseerd in grotere projecten met forse
groeiverwachtingen
- Buffer : risico’s opvangen
anticiperen op marktomstandigheden
Vaststelling : nood aan eigen middelen (business angels), voor financiering
in diverse levensfasen KMO’s
2. Eigen vermogen :
3F’s (family, friends & fools)
•  Pro
- makkelijk vindbaar
- vertrouwen in ondernemer, veelal
emotionele band (love money)
- kleinere bedragen
- goede fiscale regeling
(win-win lening PMV)
•  Contra
- beperkte toegevoegde waarde
- bij mislukking: verstoorde
vriendschap of familierelatie
- vrienden/familie kunnen zich
gaan bemoeien (emotioneel /
minder rationeel)
2. Eigen vermogen :
crowd funding
•  Pro
•  Contra
- verschillende vormen
- breed publiek
- marktvalidatie
- beperkte inmenging investeerders
Marktspelers : CroFun, MyMicroInvest
- wettelijk kader
- beperkte toegevoegde waarde
- in België nog niet zo populair
(kleine ‘crowd’)
- groei – hypotheek ?
- disclosure
2. Eigen vermogen :
business angels
•  Pro
- helpen graag starters/groeiers
(buikgevoel)
- denken mee (klankbord) en
leveren kennis (smart money)
- laten de ondernemer ondernemen
- wensen een minderheidsbelang
•  Contra
- moeilijker te vinden, daarom een
georganiseerd netwerk als
BAN Vlaanderen
- het moet op het persoonlijke
vlak klikken
- bedragen tot max. 500k euro
- duurder geld (rendement)
In Vlaanderen 1 goed georganiseerd netwerk :
BAN Vlaanderen - www.ban.be
2. Eigen vermogen :
venture capital / private equity
•  Pro
- grote bedragen / mogelijkheden
- ervaren onderhandelaars
•  Contra
- mijden starters
- moeilijk te benaderen / zeer
rendementsgericht
- exit mogelijkheid
- stellen hoge eisen aan het
management
Overzichtslijst marktspelers :
http://www.agentschapondernemen.be/content/overzicht-vande-risicokapitaalverschaffers-vlaanderen-2013
2. Eigen vermogen :
beursgang (IPO)
•  Kenmerken
- groeifinanciering
- zware procedure en hoge kosten (FSMA)
- verhoogde prestatiedrang –en dwang
- informatieplicht / wettelijk kader
- hoge transparantie
2. Eigen vermogen :
‘quasi’ kapitaal
• 
Financiële middelen die boekhoudkundig geen eigen vermogen
zijn maar wel er bepaalde kenmerken van vertonen dankzij
- hun stabiliteit
- hun mogelijke omzetting naar kapitaal
- de vergoeding die eraan gekoppeld is
Voorbeelden : achtergestelde lening, converteerbare obligatie
3. Vreemd vermogen
•  Bronnen
- vnl. banken, diverse vormen op LT en KT
(fin. van investeringen en bedrijfskapitaal)
•  Karakteristieken
- geleende geld (rente – terugbetaling)
- waarborgen !
Doel : komen tot een gecontroleerde bankfinanciering,
doorgaans mix met eigen vermogen
Keuze van financieringsbron
CF
5 F’s
Bank
Venture Capitalist
Business Angel (syndicate)
Sweat equity Seed money Start-up
Expansion
Concept
know how Prototype
Product
time
Marketing
proof
of
research
introduction
engineering concept
working
1st personnel
business
plan
prototype
capital
start marketing
production
marketing
management team
prototype
plan
market studies
marketing plan
Sales
Expansion
Product
support
helpdesk
maintenance
product
enhancements
regional
market
segment
4. Overheid
•  Subsidies : subsidieleidraad AO
•  Co-financiering
- doel: kredietverbintenis banken verminderen/sharen met een
federale of regionale overheid.
•  Spelers
- federaal : Participatiefonds (www.fonds.org) – diverse
producten waaronder BA+ lening met BAN: overdracht 01.07.2014!
- regionaal : PMV (www.pmv.eu) - win-win lening, waarborgregeling
IWT (www.iwt.be) en AO - subsidies
•  Finmix : financieringspanel, georganiseerd
door Agentschap Ondernemen
Synergie:
Overheidsmaatregelen
Waarborgregeling
----------------------------->
Risk
BA+ Lening
Participatiefonds
Max. 125.000 €
Win-Win
Lening
≤200.000 €
Preseed
Seed
Business
Angels
Participatiefonds
Starteo/
Starterslening/
Start-up
Vinnof
100k-250k
€
Arkimedes
≥ 500.000 €
Participatiefonds
Optimeo
Early-growth
Expansion
Impulskrediet = een microkrediet voor
(kandidaat-)ondernemers die geen toegang
hebben tot een gewoon bancair krediet
(wegens pas opgestart, faillissement,
uitkeringsgerechtigd, geen waarborgen of
eigen inbreng, …)
•  Impulskrediet GO
– 
– 
– 
– 
– 
– 
– 
Wie?: bestaande ondernemers of starters in hoofdberoep
Min 2.500 EUR – Max 20.000 EUR
6% intrest
Op 4 jaar terugbetalen
Geen borg of eigen inbreng
2 jaar gratis, verplichte begeleiding
Hoe? www.impulskrediet.be
•  Impulskrediet START
–  Wie?: werklozen
–  Samen met Startlening Participatiefonds (max 30.000
EUR)
–  Min 2.500 EUR - Max 5.000 EUR
–  6% intrest
–  Op 3 jaar terugbetalen
–  Hoe? www.impulskrediet.be
Wat is FINMIX?
• FINMIX is een project voor elke (kandidaat-)ondernemer gevestigd in
het Vlaamse Gewest die op zoek is naar de optimale
financieringsmix voor zijn risicovol project.
• Optimale financieringsmix: verschillende bronnen noodzakelijk.
• Risicovol:
►  Uitgestelde omzet omwille van het technologisch en/of innovatief karakter
►  Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde groei te financieren
►  Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te laag t.o.v. kapitaalsbehoefte
• FINMIX biedt ondernemers de mogelijkheid om hun project voor
te stellen aan een panel van financieringsexperten.
FINMIX
Privaat
Bank
Unizo/Voka
risicokapitaalfonds
BAN
Vlaanderen
Ondernemer
PMV
Participatiefonds
AO
Innovatiecentrum
-  ondernemer: alle sectoren in Vlaanderen
-  kosteloos
-  één panelsessie per maand
Waarom deelnemen aan Finmix?
• Op punt stellen businessplan
• Experten:
–  Kritische blik door experten
–  Financieel advies
• Aftoetsen van de potentiële overheidsmaatregelen
• => Inkorten van je zoektocht naar financiering
Interesse in FINMIX? Neem contact op:
•  Bie Boudolf
T 09/267 40 11
•  Tina Dehasque
T 011/29 20 71
•  Birgit De Ridder
T 09/267 40 16
•  Iris Detavernier
[email protected]
T 050/32 50 21
www.finmix.be
Tot slot….
Vijf aanbevelingen
1)  Start met een businessplan
2)  Bepaal de behoefte aan extern kapitaal
3)  Denk op termijn
4)  Spreek de juiste partner aan
5)  Maak gebruik van aanbod aan begeleiding
En dan…
Nuttige links
www.ban.be
www.finmix.be
www.agentschapondernemen.be
www.fonds.org
www.pmv-kmo.be
www.bva.be
www.impulskrediet.be
www.iwt.be
Business Angels Netwerk
BAN Vlaanderen vzw
8. Meer dan geld !
Meer dan geld
Het unieke aan Business Angels
De twee “vleugels”:
1.  Kapitaal
2.  Relevante knowhow
Succesfactoren voor bedrijfsgroei
Profiel van de Business Angel
•  Vermogende (ex-)ondernemers, kaderleden, family
offices, relevante VC’s
•  Investeringen normaliter tussen € 25.000 en € 250.000
•  Uitvoerige netwerken en specifieke kennis/ervaring
•  Bieden strategische visie en spelen rol als mentor:
> “klankbord”
•  Passie rond ondernemerschap en investeren
•  Investeren bij voorkeur lokaal
Kerntaken
BAN Vlaanderen
•  het bewust maken van ondernemers en kandidaat
business angels voor business angels financiering
•  het informeren, trainen, opleiden en voorbereiden van de
ondernemers en business angels
•  het in contact brengen van ondernemers met business
angels (de eigenlijke ‘matching’)
•  het samenbrengen van business angels met het oog op
syndicaatvorming
Toegevoegde waarde
voor ondernemer
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Contacten met ervaren (ex-) ondernemers
Opleidingssessies
Meer kans om “slim geld” te vinden
Lagere zoekkost en –tijd / discretie
Feedback van het netwerkteam én van de BA’s
Alternatieve, katalyserende financieringsbron
Regionale aanwezigheid
GEEL
Sinds 2013: Brussel
Werkwijze
Eerste analyse investeringsvoorstel en businessplan
Akkoord over verdere werkwijze
Ondernemers-opleiding rond BA-financiering
Opmaak anonieme fiche met kerngegevens van het project
Informeren van business angels over het project via newsletter
Matching events
Beoordeling haalbaarheid en winstgevendheid (door investeerder)
Onderhandeling en afsluiting akkoord gebeurt autonoom tussen
ondernemer en investeerder (op vraag dealmaking-begeleiding mogelijk)
BAN Vlaanderen in cijfers
• 
• 
• 
• 
• 
• 
Investeringspool van +/- 225 business angels
Inflow van ongeveer 600 dossiers op jaarbasis
Lancering van +/- 110 projecten jaarlijks
Organisatie van +/- 20 ontmoetingsfora
Realisatie van ca. 25 investeringsdeals per jaar
door 40 à 50 business angels
1 Webplatform www.angel4me.be
Welke sectoren ?
Gecontracteerde projecten per sector
100%
90%
Other
80%
Production food
70%
Biotech & Pharma
60%
E-commerce
50%
Energy & Environment
40%
Marketing & Communication
30%
Distribution
Healthcare / Medical
20%
Services
10%
Production non-food
0%
2011 (87)
2012 (114)
2013 (93)
totaal
2011-2013
(294)
ICT
Alle economische
sectoren
uitgezonderd
kleinhandel,
horeca,
zuivere
immo-projecten
Welke bedragen ?
Mediaan gezocht bedrag in 2013: € 250.000
Mediaan geïnvesteerd bedrag 2013 : € 136.000
Gezochte bedragen
100%
90%
80%
13%
9%
10%
19%
9%
10%
14%
15%
70%
60%
39%
29%
30%
1000K32%
up to 1000K
50%
up to 500K
40%
up to 250K
30%
24%
30%
33%
29%
20%
10%
0%
up to 125K
up to 75K
12%
4%
9%
3%
2011
2012
9%
6%
2013
10%
4%
totaal
2011-2013
Deal realisatie
# Deals
35
30
25
20
15
10
5
0
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Mediaan geïnvesteerd bedrag
160000
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Verschaft risicokapitaal naar bron
7000
310
236
6000
1149
5000
572
284
551
509
522
444
1329
Ark Angels Activator Fund
4000
1310
287
525
3000
770
495
555
625
4.667
2000
Vervolginvesteringen AAF
476
Ark-Angels Fund
725
BA + lening via PF
4.709
4.411
3.101
1000
375
2.097
2.405
2.455
2006
2007
2.510
2442
2011
2012
864
0
2004
2005
2008
2009
2010
2013
BA financiering
Levensfase
Levensfase projecten
100%
10%
90%
80%
21%
12%
24%
11%
11%
22%
22%
70%
60%
mature onderneming (+5 jaar)
Jonge onderneming (2-5j)
50%
Start-up (-2j)
40%
59%
56%
65%
60%
30%
20%
10%
10%
8%
2011
2012
0%
3%
2013
7%
totaal 2011-2013
Pre-start
Starters
Groeibedrijven
Mature bedrijven
Eerste hefboom : BA+ lening
Participatiefonds
•  Achtergestelde lening
•  Max. 125.000 € en afhankelijk van BA-inbreng
•  Looptijd 5, 7, 10 jaar met vrijstelling van kapitaal
terugbetaling van min. 1 jaar
•  Interessante en vaste rentevoeten
•  Aanvraag via BAN Vlaanderen
•  Compatibel met andere PF-leningen
Tweede hefboom:
ARK Angels Activator Fund
• 
• 
• 
• 
• 
Vlaams risicokapitaalfonds
Op initiatief van BAN Vlaanderen
Opgericht binnen Arkimedes-regeling (ARKIV-statuut)
Met kapitaal VAN ca. 60 Vlaamse Business Angels
Als co-investering VOOR alle Vlaamse Business Angels
Ark Angels Activator Fund
•  Kapitaal: 14,8 mio €
•  Investeringsfocus: seed capital, early stage, growth, maar ook
specifiek naar MBI, MBO en overname.
•  Geen sectorfocus (geen themafonds)
•  Focus op “ondersegment” van de fundingmarkt in een vork van
EUR 250K tot 1,5 M
•  Strategie: co-investeringen (preferentieel naast business angels)
> Tot max. 4 x BA-bedrag
•  Structuur: gesloten fonds op 10 jaar
Conclusie: schitterende “leverage” door
gecombineerde financiering voor BA & Ondernemer
•  Stel : vb. financieringsvraag
– 
– 
– 
– 
– 
Inbreng business angel(s) :
Inbreng ‘Ark Angels Activator Fund’ :
BA + lening
Starteo/Optimeo
bank: (evt. met waarborg)
1.500 k €
250 k €
500 k €
125 k €
125 k €
500 k €
Business angels kunnen vandaag met een ‘beperkt’
bedrag een aanzienlijke hefboom doen ontstaan
binnen de financiering van een onderneming.
Rol binnen Vlaams beleid
BAN Vlaanderen vzw is erkend partner inzake
financiering binnen de Vlaamse platformen
“Overname & Opvolging”
“ Groei & Professionalisering”
- 
- 
Andere vaste stakeholders: Unizo, VoKa, VKW.
Looptijd programma’s: najaar 2013 - najaar 2015.
Conclusie
BAN Vlaanderen vzw is:
•  Vlaamse speler met lokale toegangen
•  Kanaal voor risicodragend kapitaal + knowhow
“Deblokkeert moeilijke financierings-situaties”
• 
• 
• 
• 
Vlotte en discrete werkwijze
Hefboom naar andere financieringsbronnen en partners
Breed toepassingsgebied
Ten dienste van ondernemend Vlaanderen
Contact
Reginald Vossen
Algemeen directeur
Tel.: 011/870.910
Mail: [email protected]
Website: www.ban.be