in dit nummer: groei is meer dan een beleven

UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NO 127 - ZOMER 2014 - WWW.TRIODOS.NL
IN DIT NUMMER: GROEI IS MEER DAN EEN
CIJFER VREDE ALS WERKWOORD BRUGGEN
VAN VREDE KOM KIJKEN, PROEVEN EN
BELEVEN! AFRIKAANSE WIND WELVAART
ZONDER GROEI CULTUREEL MEKKA
06
Het is een open deur, iedereen wil vrede. Wat kun je zelf doen?
08
Vrede versterkt evenwicht en verbinding
05
Alles wat je aandacht geeft groeit
VRE
VERST
EVENW
EN
VERBIN
D
KLE
VA
20
Metaal Kathedraal krijgt nieuwe culturele functie
05
GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER
Alles wat je aandacht geeft groeit.
En dat maakt groei tot veel meer dan
een cijfer. Triodos Bank maakte een
film hierover.
06
VREDE ALS WERKWOORD
Met muziek, kunst, sport, media
en dialoog zet MasterPeace zich in
voor vrede.
08
BRUGGEN VAN VREDE
Vrede gaat over bruggen bouwen,
verbinden en het vermogen om
verschillen te overwinnen.
12
KOM KIJKEN, PROEVEN EN
BELEVEN!
Kom op zaterdag 28 juni naar de
Hart-Hoofddag van Triodos bank.
Ondernemers door het hele land
zetten hun deuren speciaal voor
klanten van de bank open.
inhoud
14
AFRIKAANSE WIND
Over een paar jaar staat bij Lake
Turkana in Noord-Kenia een van
de grootste windmolenparken
ter wereld.
16
WELVAART ZONDER GROEI
Tim Jackson is ervan overtuigd dat we
de groei-economie kunnen loslaten.
18
BIJENPARADIJS
Op zaterdag 21 juni wordt op
landgoed Roggebotstaete een waar
bijenparadijs geopend.
20
CULTUREEL MEKKA
De Metaal Kathedraal in Utrecht is
cultureel podium, buurthuis en
broedplaats tegelijk.
beeld cover RYANJLANE
De Kleur van Geld informeert over de
activiteiten van Triodos Bank en Triodos
beleggingsfondsen. Het wordt gratis
toegezonden aan klanten en relaties.
COLUMN
MATTHIJS BIERMAN
NIEUWS
4
VER
ANDER
KRACHT
Op 28 juni organiseert Triodos Bank
de jaarlijkse Hart-Hoofddag. Een dag
waarop ondernemers hun deuren open
zetten voor klanten van de bank. Het is
een prachtige gelegenheid om de ondernemers te ontmoeten die we financieren
en om zelf te zien hoe uw geld verschil
maakt. Wij nodigen u van harte uit
voor deze inspirerende dag. U vindt het
volledige programma op onze website.
De ondernemers die meedoen aan de
Hart-Hoofddag dragen allemaal bij aan
een duurzame economie en aan evenwichtige ontwikkeling in Nederland.
Dat is uiteraard net zo goed buiten ons
land van belang, ook – of misschien juist –
op plekken waar evenwicht soms ver
te zoeken is. In dit nummer verkennen
we hoe duurzame ontwikkeling een
basis kan zijn voor meer stabiliteit
en verdraagzaamheid. Verdraagzaamheid ontstaat waar mensen elkaar
ontmoeten. “Élke ontmoeting is een
kans. Die moet je niet voorbij laten
gaan,” zegt Rabbijn Soetendorp. Die
opvatting past bij het gedachtegoed van
Triodos Bank. Want geld heeft veranderkracht. Wij willen die kracht benutten en op die manier een menswaardige
samenleving stimuleren.
We wensen u veel leesplezier.
Matthijs Bierman
Directeur Triodos Bank Nederland
[email protected]
Tien jaar geleden kocht Yt van der Ploeg
met een financiering van Triodos Bank
een oude melkveeboerderij in het Friese
Appelscha. Ze bouwde het om tot herberg Het Volle Leven. Een unieke locatie
aan de rand van nationaal Park Het
Drents Friese Wold. Gasten kunnen tot
rust komen in de binnentuin en genieten
van een bourgondisch biologisch diner.
De eigenaresse kookt zelf en gebruikt
hiervoor producten uit eigen moestuin.
Van der Ploeg is trots op deze ecologische
bedrijfsvoering van haar onderneming
die ook tot uiting komt in de themaavonden met proeverijen.
Hebt u zelf zin in een overnachting
in Herberg Het Volle Leven? Om het
tienjarige jubileum te vieren, biedt de
eigenaresse een korting aan speciaal
voor klanten van Triodos Bank. Kijk op
de antwoordcoupon bij dit nummer.
WWW.HETVOLLELEVEN.COM
Sinds dit jaar heeft de Amsterdamse RAI
het grootste zonnedak van Amsterdam.
De 1.632 panelen op het dak van hal 8
leveren jaarlijks energie voor zo’n 140
huishoudens. Dit zorgt voor een CO2reductie van ongeveer 150 ton per jaar.
Triodos Groenfonds financierde een
groot deel van dit duurzame energieproject. Maarten van Poelgeest,
Amsterdamse Wethouder van Klimaat
en Milieu: “Ik ben blij dat een groot en
beeldbepalend Amsterdams bedrijf als
de RAI nu ook kiest voor grootschalige
duurzame energieopwekking. Dit is
een voorbeeld voor veel andere grote
bedrijven in de stad.” De zonne-energie
brengt de groene bedrijfsvoering van
het beurs- en congrescentrum naar
een hoger niveau. Van bijvoorbeeld
Warmte- en Koudeopslag (WKO)
en warmtekrachtkoppeling werd al
gebruik gemaakt. De mogelijkheden
om ook andere delen van het complex
met zonnepanelen uit te rusten,
wordt onderzocht.
WWW.TRIODOS.NL/GROENFONDS
GROOTSTE
ZONNEDAK
VAN
AMSTERDAM
5
ENERGIE-
ZUINIG
STUDEREN
Energiezuinig wonen als student?
Dat kan sinds deze zomer in Leeuwarden.
Hier is namelijk een duurzaam studentenhuis gerealiseerd met 70 studio’s en 39
kamers. Het pand heeft onder andere een
energiedak waar water verwarmd wordt
om mee te douchen. Daarnaast is het
gebouw voorzien van Warmte- en Koudeopslag (WKO) en er zijn vacuümtoiletten
die met minder water doorspoelen.
NIEUWS
GROEI
GROEI IS MEER DAN EEN
CIJFER Alles wat je aandacht
geeft groeit. En dat maakt groei
tot veel meer dan een cijfer.
In onze jongste campagne hebben
we mensen aan het denken gezet
over groei. In een twee minuten
durende film laten we zien dat je
ook anders naar groei kunt kijken.
Hessel Jansen, directeur van Studentenhuisvesting Leeuwarden: “We willen
met dit project studenten confronteren
met hun energieverbruik. Meestal zijn
studenten hier nog niet mee bezig, maar
omdat ze in deze woningen zien wat ze
verbruiken, willen we meer bewustwording onder deze groep creëren. Hiervoor
hebben we alle woningen van meters
voorzien. Het grote voordeel voor de
studenten: met de app die we hebben
ontwikkeld, hebben zij inzicht in hun
energieverbruik. En hoe minder energie
de studenten verloren laten gaan, hoe
lager hun energierekening.” Triodos Bank
is als financier betrokken bij dit project.
WWW.CAMPUSLEEUWARDEN.NL
En dan zie je dat Nederland
groeit als nooit tevoren. Met deze
boodschap willen we graag veel
meer mensen inspireren en bij ons
betrekken. Vanaf juli is de film
daarom weer te zien op televisie
en op diverse websites. Bekijk
hem alvast op www.triodos.nl/groei
JUNI 2014
Het online jaarverslag 2013 van Triodos
Bank is beschikbaar
op onze website.
Ook dit jaar vindt
u korte filmpjes en
interviews met de
directieleden. U
stelt zelf eenvoudig
grafieken en rapportages samen met de
voor u relevante resultaten van Triodos
Bank in 2013. Bekijk
het jaarverslag op
onze website.
VERSLAG.TRIODOS.NL
VREDE
ALS
WERKWOORD
forget, Show me and I may remember,
Involve me and I will understand.”
45 LANDEN
Met muziek, kunst, sport, media en
dialoog zet MasterPeace zich in voor
internationale verbondenheid, ontwapening en het terugdringen van
(gewapende) conflicten. In 45 landen
zijn er maar liefst 57 MasterPeace Clubs
die zich in hun directe omgeving hard
maken voor vreedzame oplossingen en
die evenementen organiseren om aandacht voor vrede te vragen.
VREDE ALS
WERKWOORD
Het is een open deur, iedereen wil
vrede. Maar hoe zet je je hier nu voor in
en welke beweging kun je in gang zetten? Ilco van der Linde (oprichter van
de Bevrijdingsfestivals en dance4life)
dacht het niet alleen, maar deed het
ook. Hij richtte in 2011 MasterPeace
op, samen met compagnon Mohamed
Helmy uit Egypte. Inmiddels is het een
wereldwijd vredesinitiatief dat duizenden zogenaamde ‘peace builders’ mobiliseert, want vrede is een werkwoord,
het komt niet vanzelf.
Van der Linde: “We winnen de laatste
tijd diverse innovatieprijzen met onze
vredesbeweging, maar Confucius zei
al 2500 jaar geleden: Tell me and I will
HOOGTEPUNT
Op 21 september 2014, de VN
Internationale Dag van de Vrede, organiseert MasterPeace verschillende
vredesconcerten en evenementen in
meer in dan 40 landen. Met als hoogtepunt één overkoepelend concert in
Amsterdam. Artiesten uit verschillende
conflictgebieden zullen hier samen op
het podium staan onder begeleiding
van het Metropole Orkest. Het concert
is een beloning voor iedereen die zich
actief heeft ingezet voor de vredesprojecten. Met de opbrengst van de
kaartverkoop wordt het vredeswerk
van MasterPeace gesteund.
Triodos Foundation is een van de
founding partners van MasterPeace.
LEZERSAANBOD
Als klant van Triodos Bank kunt u het
vredesconcert ook bijwonen. Kijk voor de
speciale ‘Early Bird’ actie op de coupon
bij dit nummer.
MEER INFORMATIE OVER MASTERPEACE VINDT
U OP WWW.MASTERPEACE2014.NL
MIJN GELD GAAT GOED
“Confucius zei al 2500
jaar geleden: Tell me
and I will forget,
Show me and I may
remember, Involve me
and I will understand.”
Ilco van der Linde
BRUGGEN VAN VREDE “Vrede gaat over
bruggen bouwen, verbinden en het vermogen om
verschillen te overwinnen.” Dat zegt Ted van den
Bergh, directeur van Stichting Triodos Foundation.
“Een vreedzame samenleving is in staat om zich aan
te passen aan veranderende omstandigheden en aan
nieuwe ontwikkelingen. Fricties worden opgevangen
en omgezet in positieve verandering en evenwicht.
Triodos Bank wil bijdragen aan initiatieven
die evenwicht en verbinding in de samenleving
versterken. Geld heeft veranderkracht. Wij willen
die kracht benutten.”
fotografie MASTERPEACE / DE BASIS tekst TOBIAS REIJNGOUD
9
KWARTAALDOSSIER
De Verenigde Naties
gebruiken de Human Development
Index (HDI) om de
ontwikkelingsgraad
van landen uit te
drukken. De index
betrekt factoren als
levensverwachting,
scholingsgraad
en bruto nationaal
product per hoofd
van de bevolking om
te bepalen hoe een
land er voor staat.
Landen met de
hoogste score (2012):
1.Noorwegen,
2.Australië,
3.Verenigde Staten,
4.Nederland en
5.Duitsland.
STICHTING TRIODOS
FOUNDATION
Stichting Triodos
Foundation ondersteunt verschillende
initiatieven op het
gebied van vrede.
Bijvoorbeeld de Hope
Flowers School in
Bethlehem, waar kinderen van verschillende bevolkingsgroepen samen les
krijgen. En Kreddha,
een organisatie die
bemiddelt in internationale conflicten.
Directeur Ted van
den Bergh: “Vernieuwende initiatieven
kunnen vaak niet van
de grond komen met
de verplichtingen
die aan een bancaire
lening vastzitten. In
die gevallen is een
geldschenking op zijn
plaats.” U kunt bijdragen aan het werk van
de foundation door
bijvoorbeeld een eenmalige gift te doen,
of door de jaarlijkse
rente op een spaarrekening bij Triodos
Bank aan de stichting
te schenken.
TRIODOSFOUNDATION.NL
SEPTEMBER
Hoop
Vrede is een werkwoord, zegt Van den
Bergh, die vanuit Triodos Foundation
betrokken is bij verschillende initiatieven op het gebied van vrede en verdraagzaamheid (zie kader). “Het versterken
van evenwicht en verbinding in de
samen leving vraagt voortdurende aandacht. Dat is ook voor Triodos Bank een
belangrijk uitgangspunt. We financieren
initiatieven en ondernemers die bruggen slaan. Zoals levensbeschouwelijke
instellingen die een open dialoog aangaan met de samenleving en met andere
levensbeschouwelijke stromingen.
En biologische boeren die een brug slaan
met de reguliere landbouwsector, om zo
van elkaar te leren.” De bank werkt ook
samen met vredesorganisatie PAX. Beide
organisaties zijn bijvoorbeeld betrokken
bij MasterPeace, dat wereldwijd locale
vredesinitiatieven stimuleert. “Ons werk
bestaat uit bruggen bouwen,” zegt Freek
Landmeter, directeur van PAX. “Wij doen
dat bijvoorbeeld in Syrië en Zuid-Soedan,
en in de vorm van acties tegen wapenhandel. Maar bruggen bouwen is niet alleen
van belang in ‘grote’ situaties van oorlog.
Iedereen kan het doen, bijvoorbeeld in
de eigen woonomgeving. Ook daar is het
soms van belang om verdraagzaamheid
te versterken. Bij buurtfeesten en wijkconcerten leren buurtbewoners elkaar
kennen en ontstaan meer cohesie en betrokkenheid. Wie vrede wil bevorderen,
hoeft zich niet blind te staren op internationale vraagstukken. Stel jezelf de vraag:
wat kan ík doen? En ga dan aan de slag.”
Bruggen bouwen is een kwestie van
kleine stapjes, meent Landmeter. “Als je
snel resultaat verwacht, raak je gedemotiveerd. Het is zaak stug door te gaan, durf
te tonen en hoop te blijven koesteren.
Uiteindelijk holt de druppel de steen uit.
Václav Havel schrijft: ‘Hoop is ergens
voor werken omdat het goed is, niet omdat het kans van slagen heeft’. Voor PAX is
dat een belangrijk uitgangspunt. Dat zie
je in ons werk terug. Zo ondersteunt PAX
met het project Ambassades van Vrede
zo’n vijftig groepen in Nederland die verbindende activiteiten organiseren in hun
eigen wijk. Denk aan debatten, wandelingen door de wijk en sportwedstrijden.
Daarmee verbeteren ze niet in één klap
de leefbaarheid, maar als ze er een aantal jaren mee doorgaan, plukt de wijk er
uiteindelijk de vruchten van.”
21 september is
in 1981 door de
Verenigde Naties
uitgeroepen als de
Internationale Dag
van de Vrede.
Duurzame vrede
Vrede is een voorwaarde voor
duurzame, positieve ontwikkeling.
“Neem de situatie in verschillende
ontwikkelingslanden,” zegt Van den
Bergh. “Zodra ergens oorlog uitbreekt,
dreigt veel van wat is opgebouwd
weer verloren te gaan. Investeringen
in bijvoorbeeld onderwijs en gezondheidszorg zijn kwetsbaar wanneer de
vlam in de pan slaat.” Anderzijds zijn
ze vaak juist het begin van stabiliteit.
“Duurzame ontwikkeling kan ook een
basis zijn voor vrede. En dus moet je
er aan blijven werken,” meent Van den
Bergh. “Zo draagt onderwijs bij aan de
ontwikkeling van toekomstige generaties en is het een directe investering
in een betere toekomst. En versterkt
biologische landbouw de vruchtbaarheid van de bodem, waardoor die ook
later voor de voedselvoorziening kan
blijven dienen. Dat is een basis voor
de stabiliteit van de samenleving.”
“Het is zaak stug door te gaan,
durf te tonen en hoop te blijven
koesteren. Uiteindelijk holt de
druppel de steen uit.”
Freek Landmeter
BRON: United Nations Development Programme, PAX
PAX ondersteunt met het
project Ambassades van
Vrede zo’n 50 groepen in
Nederland die verbindende activiteiten organiseren in hun eigen wijk.
10
NOBELPRIJSWINNAARS
GRAFIEK >
De Nobelprijs voor
de Vrede wordt sinds
1901 uitgereikt.
In oktober wordt de
winnaar van 2014
bekend gemaakt.
Hiernaast een overzicht van een aantal
eerdere winnaars
verdeeld over de
afgelopen decennia.
DE BASIS
De Basis in Doorn
is een sprekend
voorbeeld van een
initiatief dat levenskwaliteit en verbinding versterkt.
Hieronder de herdenkingsplaats
in Doorn.
Positieve verandering
Voor Triodos Bank is de vraag of een
ondernemer bijdraagt aan een evenwichtige
en verdraagzame samenleving, een belangrijk financieringscriterium. Van den Bergh:
“Want geld kan positieve verandering
stimuleren en levenskwaliteit, evenwicht
en verbinding bevorderen.” Als het gaat om
bijdragen aan levenskwaliteit, financiert
de bank bijvoorbeeld kleinschalige en
persoonlijke ouderenzorg. Ook is de bank
betrokken bij kinderopvang waar kinderen
met en zonder beperking samen spelen.
Dat bevordert de onderlinge verbondenheid en verrijkt de sociale ontwikkeling
van de kinderen. De Basis in Doorn is een
sprekend voorbeeld van een initiatief dat
levenskwaliteit en verbinding versterkt.
“Wij bieden psycho-sociale ondersteuning
aan onder meer militairen, politiemensen
en ambulancemedewerkers die te maken
hebben gehad met traumatische ervaringen,” vertelt directeur Hugo van de
Kamp. Triodos Bank financierde het onlangs geopende duurzame gebouw van
de Basis. Van de Kamp: “Bruggen slaan
staat centraal in ons werk. Veel cliënten
hebben psychische klachten, bijvoorbeeld
vanwege hun ervaringen als militair tijdens
vredesmissies. Door hen te ondersteunen,
proberen we ze te helpen aansluiting te
vinden met hun omgeving. Zodat ze
weer volwaardig kunnen deel nemen
aan de samenleving.”
MasterPeace
Triodos Bank is met Triodos Foundation een
van de founding partners van MasterPeace,
in 2011 mede opgericht door sociaal ondernemer Ilco van der Linde. “We zijn
een wereldwijde, kleinschalige vredesbeweging, actief in 45 landen,” vertelt
Van der Linde. “Daar werken groepen
burgers aan initiatieven rond vrede en
verdraagzaamheid. Soms organiseren
ze verbroederingsconcerten waar ze
diverse bevolkingsgroepen bij betrekken. Op andere plekken organiseren ze
voetbal wedstrijden met strijders van ver-
schillende partijen. Die wedstrijden zijn
een kans op een vredige ontmoeting van
mensen die elkaar soms letterlijk naar het
leven staan.” Op 21 september 2014,
de Internationale Dag van de Vrede,
organiseert MasterPeace wereldwijd
veertig vredesconcerten, waaronder een in
Amsterdam. “Tijdens die concerten treden
artiesten samen op met hun ‘tegenstanders’.
Zo hebben we gezamenlijke optredens van
Palestijnse en Israëlische musici.”
Ontmoeten
Bruggen bouwen doe je vaak met kleine,
persoonlijke gebaren, zegt emeritus rabbijn Awraham Soetendorp. “Daarmee kun
je anderen op een positieve manier raken.
Aanraken. En zo kan een intieme band van
betrokkenheid ontstaan. Opstaan, en met
uitgestoken hand op de ander toelopen:
daar komt het op aan. Dat kun je in je dagelijks leven vormgeven. Als iemand je ergens
onterecht van beschuldigt, heb je de keus:
of je gaat je verdedigen, of je steekt je hand
uit. Elke ontmoeting is een kans. Die moet
je niet voorbij laten gaan. In de Talmoed en
in de Koran staat: ‘Wie één leven redt, redt
een hele wereld.’ Het is belangrijk om energie te geven aan het hoopvolle in de wereld.
Ik kom veel op scholen. In de ogen van kinderen zie ik het licht van de hoop. Dat geeft
kracht en vertrouwen.” Soetendorp was tijdens de oorlog als jong kind ondergedoken,
apart van zijn ouders. “Ik was een baby van
drie maanden. Een verzetsman bracht me
naar een onderduikadres. Hij klopte er op
de deur, en die werd opengedaan door Ria
en Bertus van der Kemp. In een paar seconden moesten zij beslissen: doen we de deur
weer dicht, of gaan we voor deze Joodse
baby zorgen? Ze deden het laatste en werden
mijn pleegouders. Ze redden mijn leven.
Ik zie mezelf, onszelf, vaak in de schoenen
van mijn pleegouders. De deur staat op een
kier. Doen we hem open of dicht?”
2012
EUROPESE UNIE
2001
VERENIGDE NATIES
1993
NELSON MANDELA
1984
DESMOND TUTU
1979
MOEDER TERESA
1964
MARTIN
LUTHER KING
1953
GEORGE MARSHALL
1946
EMILY GREENE
BALCH
WWW.PAXVOORVREDE.NL
WWW.MASTERPEACE2014.NL
WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL
1937
ROBERT CECIL
1920
LÉON BOURGEOIS
1911
TOBIAS ASSER
1901
HENRI DUNANT
11
MasterPeace
organiseert op
21 september 2014
een hartverwarmend
concert met diverse
artiesten onder meer
uit conflictgebieden
en begeleid door het
Metropole Orkest.
“Duurzame
ontwikkeling
kan een basis
zijn voor
vrede.”
Ilco van der Linde
(rechts) tijdens
de opname van
de documentaire
‘MasterPeace
Music above
Fighting’.
UW BIJDRAGE AAN
VREDE
Wilt u zelf een bijdrage leveren aan vrede,
kijk dan op de coupon
bij dit nummer van
De Kleur van Geld.
U kunt bijvoorbeeld
een donatie doen aan
de vredesinitiatieven
die Stichting Triodos
Foundation steunt.
TRIODOSFOUNDATION.NL
Tijdens zijn reis voor
MasterPeace in Congo
laat Van Velzen zien dat
muziek verbroedert.
MasterPeace zet
zich wereldwijd in
voor vrede.
zintuigen
MUZIEK
prikkelt
de
meter hoogte
5 tot 17
KLIMPARCOURSEN
van
STICHTING SKYWAY
boom
toppen
AVONTUUR
in de
FUN FOREST
GA VOOR ALLE 28
ONDERNEMERS
DIE MEEDOEN NAAR
TRIODOS.NL/
HART-HOOFDDAG
zelf in de top
van een
levende
boom
Klim
ERVAAR
NIEUWE WEME
huishoudens
7.200
WINDPARK
Oldebroekertocht
levert groene
stroom aan
stal voor goede
mest zorgen
duurzame
125 KOEIEN
die in een
milieuvriendelijke en
ook ijs wordt
geproduceerd
melk
BOERDERIJ
waar naast
ijs
PROEF
Maak
je eigen
biologische
12
windmolens
in dit park
RAEDTHUYS
Groep heeft
BIOLOGISCHE
stadsboerderij
met
gezien? Dit is
uw kans!
van
binnen
BEKIJK
Ooit een
windmolencabine
karakter
bijeenkomsten
per jaar
DE BALIE
kruiden
tuin
wandel
door de kruidentuin
en krijg uitleg in
de apotheek!
ERVAAR
van
boerenproducten
smaak
ONTDEK
Proef de
NATUURLIJKE
lichaamsverzorging
en geneesmiddelen
uit eigen
landen
verkocht
56
WELEDAproducten
worden in
WELEDA
honderden
ORGANISEERT
producten
biologische
GENNEPER HOEVE
BOERDERIJWINKEL
met breed
assortiment aan
educatief
en volg de rondleiding
concert
musici
HOOGWAARDIGE
instrumenten
voor
talentvolle
GENIET
Kom luisteren
naar een
RAEDTHUYS GROEP
musici spelen
op een instrument
van het NMF
400
ROND DE
NATIONAAL MUZIEKINSTRUMENTEN FONDS
1
muziek te beleven
gehoor
BELEEF
Ervaar zelf hoe
het is om zonder
ZATERDAG
28 JUNI
De Hart-Hoofddag is een uitgelezen kans om
te zien en ervaren wat er daadwerkelijk met
uw geld gebeurt. Meer dan 20 ondernemers
openen op zaterdag 28 juni speciaal hun
deuren voor u. Ondernemers die ondernemen
met hart én hoofd.
en het vrije woord
centraal staan
dialoog
film
en geniet naderhand
van een hapje
en drankje!
BEKIJK
Zie de
Onze medewerkers maken samen met de
ondernemers de Hart-Hoofddag ieder jaar
weer tot een groot succes. Op elke locatie
staan zij klaar om u te verwelkomen en
persoonlijk te ontmoeten. En om met u na te
praten over wat u die dag samen hebt beleefd!
U vindt alle informatie over de HartHoofddagprogramma’s op onze website.
De programma’s verschillen per locatie.
Bekijk de programma’s en meld u direct
aan voor de locatie van uw keuze. Er zijn
beperkte plaatsen en vol=vol, dus beslis
snel waar u naartoe wilt gaan.
www.triodos.nl/hart-hoofddag
MELD
U AAN
TRIODOS.NL/
HARTHOOFDDAG
BEKIJK HET
VOLLEDIGE
PROGRAMMA OP
ONTMOET
TRIODOS BANK
KOM
KIJKEN,
PROEVEN
EN
BELEVEN
OP
ONTMOET DE KOM NAAR DE HARTONDERNEMERS HOOFDDAG VAN TRIODOS
BANK. Op zaterdag 28 juni
openen meer dan 20 ondernemers
uit het hele land speciaal hun
deuren voor u. Bekijk het volledige
programma en meld u aan op
www.triodos.nl/hart-hoofddag
en lichteffecten
aroma dj’s
TRILVLOEREN
PODIUM
voor debatten, lezingen
en films waar
2
DUURZAAM INNOVEREN
14
AFRIKAANSE
WIND
Het waait altijd hard bij
Lake Turkana in NoordKenia. Op de weidse
zandvlakte tussen twee
bergketens in komt de
wind steevast uit oostelijke
richting. Het zijn de ideale
omstandigheden om
windenergie op te wekken.
Over een paar jaar staat
hier een van de grootste
windmolenparken ter
wereld. Het is het eerste
windmolenpark van deze
omvang in Afrika én de
eerste financiering van
Triodos Groenfonds in
ontwikkelingslanden.
fotografie ESTHER RIEKEN tekst MIRANDA FLORUSSEN
Het verhaal van dit project begint met
Harry Wassenaar, een Nederlandse boer
in Flevoland die net als veel andere boeren
een windmolen op zijn land bouwde.
Hij raakte zo geïnteresseerd in windenergie
dat hij in 2000 zijn boerderij verkocht
en besloot verder te gaan als projectontwikkelaar in wind. Harry Wassenaar
kwam vijf jaar later Kasper Paardekooper
tegen die advocaat is bij een internationaal advocatenkantoor. De twee zagen de
noodzaak en de commerciële kansen van
windenergie en richtten samen KP&P op,
de onderneming die nu voor iets meer dan
25% aandeelhouder is in Lake Turkana
Wind Power. Paardekooper: “De rest is
verdeeld over Britse, Noorse, Finse en
Deense aandeelhouders, waaronder
Vestas, de bouwer van de windturbines.”
Nederlandse agrariërs
Wassenaar vertelt hoe hij in Kenia
terechtkwam: “Een oude kennis die al
jaren in Kenia woonde, zocht contact met
mij. Hij wist dat ik ‘in de windenergie’ zat
en nodigde me uit naar Kenia te komen.
Nu, na zeven jaar onderzoek met wind-
15
PROJECT CV
LAKE
TURKANA
WIND POWER
Een park van 365
windturbines op een
van de meest windrijke
locaties op aarde.
Het park bestrijkt zo’n
60 hectare en gaat
jaarlijks 1.300 MW uur
aan duurzame energie
opwekken: 17% van de
totale energiebehoefte
in Kenia. Het park is
eind 2017 operationeel.
meetmasten op meerdere locaties, weten
we dat daar een constante oostelijke
wind waait van 11,5 meter per seconde.
Twee bergketens werken als een tunnel
voor de wind die van een stabiel gebied
met hoge luchtdruk naar een gebied met
lage luchtdruk waait.” Het zijn omstandigheden die een constante opbrengst van
energie garanderen. Nederlandse agrariërs die windturbines exploiteren zagen
de grote verschillen met de Nederlandse
weersomstandigheden. Inmiddels investeren zo’n 45 van hen in dit project.
Keniaanse energiebehoefte
De kleine nederzettingen in de directe
omgeving hebben direct baat bij dit project. Wassenaar: “We zorgen voor werkgelegenheid, organiseren onderwijs, gezondheidszorg en uiteraard duurzame energie.”
Paardekooper vertelt hoe Kenia op allerlei
manieren voordelen geniet van dit windmolenpark: “We kunnen straks voorzien
in 17% van de totale Keniaanse energiebehoefte. Lake Turkana Wind Power is
na de waterkrachtcentrale de goedkoopste
energieproducent in het land. Kenia wordt
hierdoor minder afhankelijk van dure
olie-import én het windpark levert de
Keniaanse overheid veel CO2-rechten op.
Een deel van de winst gaat bovendien naar
armoedebestrijding, HIV-bestrijding en
genderproblematiek in het land.”
Dubbel effect
Voor Triodos Groenfonds is het een bijzondere investering. Gerrit-Jan Brunink,
senior investment manager Energy &
Climate: “Het is voor het eerst dat
Triodos Groenfonds investeert in een
ontwikkelingsland. Dat doen we omdat
dit project zowel duurzaamheid als eco-
INVESTEREN IN
GROENE ENERGIE
Gerrit-Jan Brunink,
senior investment
manager Energy
& Climate: “Vanuit
Triodos Groenfonds
financieren wij
projecten die
bijdragen aan
vergroening van
de maatschappij.
Sinds kort zijn dit
in beperkte mate
ook projecten in
opkomende landen,
zoals het project
in Kenia waarbij
zowel het milieu als
de lokale bevolking
profiteren van de
opwekking van
duurzame energie.”
WILT U MEER WETEN
OVER BELEGGEN
BIJ TRIODOS BANK?
KIJK DAN OP
WWW.TRIODOS.NL/
BELEGGEN
nomische ontwikkeling bevordert.
Er wordt schone energie geproduceerd
voor een groot deel van de Keniaanse bevolking én de Keniaanse overheid bespaart
zo’n 120 miljoen euro aan olie-import
per jaar. Het milieueffect, gecombineerd
met het economische effect voor het land
maakt dit project uniek. Daarnaast is het
bijzondere van dit project dat door de
hoge windsnel heden op deze locatie de
verwachte productie dermate hoog is dat
het elektriciteit kan leveren tegen concurrerende prijzen. Overheidssubsidies zijn
daarom voor dit windpark niet nodig.”
WWW.TRIODOS.NL/LAKETURKANA
“We zorgen voor werkgelegenheid,
organiseren onderwijs,
gezondheidszorg en uiteraard
duurzame energie.”
Harry Wassenaar
16
INTERVIEW
WELVAART
ZONDER GROEI
Tim Jackson breekt een lans voor welvaart zonder
groei. De invloedrijke Britse wetenschapper
en schrijver van het boek Welvaart zonder groei
beseft dat het loslaten van de groei-economie
riskant is. Maar hij is ervan overtuigd dat het
kan. Alternatieve investeringen zijn noodzakelijk,
evenals een levensstijl met minder materie. Maar,
dit betekent niet dat we ook minder gelukkig
zullen worden.
fotografie UNIVERSITY OF SURREY tekst JOOST BIJLSMA
Het is hét dilemma in het duurzaamheidsdebat: moeten we minder gaan
consumeren of volstaat groene groei?
Tim Jackson is hierover helder. Hij rekent
voor dat het halen van klimaatdoelen een
illusie is, als we even hard blijven groeien
als nu. Hij pleit daarom voor een wereldeconomie die niet of nauwelijks groeit.
Ook vindt hij dat we een eenvoudiger
leven moeten leiden. Hij brengt dit zelf in
de praktijk door bijvoorbeeld geen auto
te rijden.
Jarenlang onderzoek
Zijn mening is gestut op jarenlang onderzoek. Bijvoorbeeld over hoe effecten op
het milieu beter in het Bruto Nationaal
Product (BNP) tot uitdrukking kunnen
worden gebracht. En ook over de kosten
van CO2-reductie. Tijdens zijn werk stuitte
hij op innerlijke tegenstrijdigheden in het
systeem. “Om winst te maken, moeten
bedrijven onnodige verspilling tegengaan.
Maar tegelijk moeten ze zoveel mogelijk produceren en verkopen.” De Britse
onderzoeker begreep dat in de onderliggende structuur van de economie een
weeffout zit. In 2004 kreeg hij de kans om
dieper op die materie in te gaan. Met een
team van economen, sociologen en psychologen startte hij een wetenschappelijk
project dat de welvaart wilde herdefiniëren. Hiervan was het boek Welvaart zonder
Groei een uitvloeisel. Bewust niet geschreven als een doorsnee wetenschappelijk
werk: “Ik wilde goed begrepen worden,
omdat het om een netelige kwestie gaat
die bovendien deels indruist tegen onze
intuïtie.” Hoezo?
“We associëren groei vaak met iets positiefs. Want we willen onze oogsten en
kinderen zien groeien. En we hebben
een verlangen naar nieuwe spullen.
Mensen ontlenen hun identiteit daaraan.
Daar komt bij dat we zijn grootgebracht
met het idee dat we een probleem hebben
zodra de economie stokt.”
Groene groei is niet het antwoord
Voor Jackson staat vast dat het anders
moet. Groene groei is volgens hem niet
het antwoord. Initiatieven in die richting,
denk aan energie-efficiënter produceren,
gaan uit van goede intenties en helpen
bij bewustwording en verduurzaming.
Jackson: “Maar het probleem van een
systeem dat steeds vraagt om meer
productie lossen we daarmee niet op.
Op macro-economisch niveau blijft de
prikkel om onze eindige planeet steeds
verder uit te putten. Het groeien gaat nu
veel sneller dan het vergroenen, maar het
moet juist andersom.”
Zo’n economie zonder groei is niet gemakkelijk te realiseren, geeft hij grif toe.
Jackson: “Dat vergt een volledig andere
structuur waar we langzaam aan moeten
bouwen. We kunnen de motor niet van
de ene op de andere dag stoppen. Want
de behoeften van consumenten zijn het
cement in het huidige systeem. Ze zorgen voor stabiliteit. Als mensen minder
kopen, moeten bedrijven inkrimpen,
raken mensen werkloos. Dan kopen deze
werkloze mensen nog minder, waardoor
bedrijven weer moeten krimpen en ga zo
maar door.”
Anders winst maken
Jackson vindt dat we anders winst moeten
gaan maken. “Winsten in het verleden
waren vaak hoog, omdat we een deel van
de rekening niet betaalden. Denk aan te
weinig milieukosten bij het winnen van
fossiele energie of veel te lage arbeidskosten voor onze kledingproductie.”
De hoogleraar geeft toe dat hij er ook nog
niet uit is hoe de nieuwe economie er precies moet uitzien. Wat hij wel weet, is dat
we moeten focussen op een transformatie
naar een ander, minder op alleen groei
gebaseerd, systeem. “En dat we af moeten van het huidige systeem dat is geënt
op consumentisme en het speculatieve
financiele systeem. Die dingen passen
niet bij een economie zonder groei.” Aldus
Jackson. Hij gelooft nog wel in kapitaal.
Vooral investeringen vervullen in zijn
visie een sleutelrol. Daarvan neemt het
belang volgens hem zelfs toe. “We moeten
investeren in de waardegoederen die onze
toekomstige welvaart waarborgen. In
productie van hoge kwaliteit, met minimale schade voor milieu of gezondheid, en
een productieketen waarin werkers eerlijk
worden beloond. Bij zulke investeringen
moeten we ons niet laten leiden door
maximale winst. Centraal moet staan wat
de waarde is die ze hebben voor toekomstig welzijn. Denk aan duurzame energie
of een duurzamere voedselketen. Maar
ook sociale investeringen, bijvoorbeeld in
gemeenschappelijke voorzieningen, zoals
theaters, zwembaden of buurthuizen.”
LEES HET UITGEBREIDE INTERVIEW MET TIM
JACKSON OP WWW.DEKLEURVANGELD.NL/GROEI
CV TIM
JACKSON
Tim Jackson is hoogleraar aan de University of Surrey en
directeur van The
Sustainable Lifestyles
Research Group
(SLRG). De ecologisch
econoom startte zijn
loopbaan als onderzoeker bij ngo’s zoals
Greenpeace. Later
richtte hij zich op meer
economisch getint
onderzoek voor de University of Surrey en The
Stockholm Environment Institute. In 2004
werd hij uitgenodigd
door The Sustainable
Development Commission om multidisciplinair onderzoek
te doen, met als doel
de welvaart te herdefiniëren. Dit leidde
onder meer tot het boek
Welvaart zonder groei.
Onlangs is Tim Jackson
benoemd tot lid van de
Club van Rome. Deze
denktank met vooraanstaande denkers en
wetenschappers werd
wereldberoemd met
de publicatie in 1972
van het baanbrekende
rapport ‘The Limits to
Growth’ (‘Grenzen aan
de groei’).
18
HET NIEUWE BANKIEREN
The Global Alliance for
Banking on Values, een
wereldwijd netwerk van
25 toonaangevende
duurzame banken, biedt
inmiddels bancaire
diensten aan meer dan
20 miljoen klanten in zes
continenten. Triodos Bank
is oprichter van de GABV.
www.gabv.org
Voor jongeren tot en met 17 jaar heeft Triodos Bank een duurzame betaalrekening. Uw kind krijgt een eigen
Wereldpas, Internet- en Mobiel Bankieren en betaalt 1,- euro per maand voor het gebruik van de rekening en de
pas. Door zelf bankzaken te regelen leert uw kind op een verantwoorde manier met geld om te gaan. Meer weten?
WWW.TRIODOS.NL/JONGEREN
450 MILJOEN
Triodos Investment
Management
behoort tot de
initiatief nemers
van de Council
on Smallholder
Agricultural Finance.
Dit wereldwijde platform zet zich in om
450 miljoen kleinschalige boeren in
ontwikkelingslanden
betere toegang te
geven tot financiële
diensten.
WWW.TRIODOS.COM
WINNAAR
Op 20 mei jl. werd
voor de vierde keer de
Triodos Hart-Hoofdprijs uitgereikt aan de
meest vernieuwende
en inspirerende ondernemer gefinancierd
door Triodos Bank.
Ondernemers die ondernemen met hun hart
én met hun hoofd, en die
zo een bijdrage leveren
aan een duurzame samenleving. De winnaar
van de Hart-Hoofdprijs
wint een bedrag van
10.000 euro om zijn
of haar onderneming
verder te ontwikkelen.
Inmiddels is de winnaar
bekend. Wilt u weten
wie het is geworden?
WWW.TRIODOS.NL/
HART-HOOFDPRIJS
TRIODOS
MOBIEL
BANKIEREN
Met de Triodos Mobiel Bankieren app kunt u eenvoudig uw saldo bekijken of een
overboeking regelen. Uniek aan onze app is dat u ook ziet welke projecten Triodos
Bank bij u in de buurt financiert. Zo ziet u direct wat er met uw geld gebeurt. U vindt
de Triodos Mobiel Bankieren app in Google Play of de Apple App Store. Of via
WWW.TRIODOS.NL/MOBIELBANKIEREN
Op landgoed Roggebotstaete bij Dronten is een
bijenparadijs gecreëerd. Vrijwilligers bouwden vorige
maand een onderkomen voor 15 honingbijenvolken.
Op dit landgoed in Flevoland komt ook een bijenhotel
voor wilde bijen en een ‘idylle’ waar 7.000 m 2 aan bloemen
wordt ingezaaid, speciaal voor bijen en vlinders. Triodos
Foundation heeft deze plek mede mogelijk gemaakt.
Op zaterdag 21 juni wordt de bijenstal feestelijk geopend met
het Midzomer Bluesy Bijen Diner. Wilt u hier bij zijn? Of wilt
u als vrijwilliger werken op het landgoed? Kijk dan op
WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL/BIJENPARADIJS
19
FEITEN & CIJFERS
De gemiddelde
leeftijd waarop
iemand zijn
eerste huis
koopt is ongeveer 35 jaar.
JAAR
VROUW Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat
in maar liefst 91% van de gevallen de vrouw
de beslissing neemt of een huis wel of niet
gekocht wordt.
WONINGEN In januari 2014 werd 42,3%
meer verkochte woningen geregistreerd
bij het Kadaster dan in januari 2013.
0,6% is het
hypotheekrenteverschil tussen
een woning met
energielabel A
versus energielabel G.
50% van klanten die in
2013 een hypotheek
bij Triodos Bank
hebben afgesloten,
woont in een huis
met energielabel
A of B.
41%
ZUINIGE(RE) CV-KETEL
58%
MINDER WARM WATER
64%
ENERGIEVERBRUIK APPARATUUR
72%
UITSCHAKELEN APPARATUUR
76%
WASSEN MET LAGERE TEMPERATUUR
BRON: Kadaster, www.marketingman.nl, www.welkeleeftijd.nl en Milieu Centraal
HYPOTHEKEN
TOP 5 ENERGIE BESPAREN DOOR
CONSUMENTEN:
1. Bewust de was of vaatwas op lagere
temperatuur doen (76%)
2. Elektronische apparatuur volledig
uitschakelen (72%)
3. Letten op energieverbruik van huishoudelijke apparaten bij aanschaf (64%)
4. Minder warm water gebruiken (58%)
5. Een zuinige(re) cv-ketel/
warmwaterinstallatie plaatsen (41%)
De Triodos Hypotheek koppelt de hoogte
van de rente aan het energielabel van uw
woning. Hoe energiezuiniger uw woning,
hoe lager het rentetarief. Triodos Bank wil
woningeigenaren stimuleren om hun huis
energiezuiniger te maken. Wij vergoeden
achteraf de kosten van de energielabelkeuring en het verduurzamingsadvies
(tot 300,- euro) als u bij ons een hypotheek
afsluit. Door uw huis te verduurzamen,
levert u een directe bijdrage aan CO2reductie. En uw woonlasten nemen af:
minder energiekosten én een lagere
hypotheekrente.
www.triodos.nl/hypotheken
20
KERK WORDT
CULTUREEL
MEKKA
Leegstand in Nederland treft
ook kerken. En waarom zouden
deze gebouwen niet een nieuwe
functie kunnen krijgen? Een mooi
voorbeeld is de Metaal Kathedraal
in Utrecht. Aan de rand van de
grote Utrechtse nieuwbouw- en
vinexlocatie Leidsche Rijn staat dit
bijzondere historische pand.
fotografie PIETER VAN DEN BOOGERT tekst JOSET VAN DER HOEVEN
PROJECT CV
METAAL
KATHEDRAAL
De Metaal Kathedraal
is een cultureel podium,
buurthuis en broedplaats. Maureen Baas
en haar partner Abel
Tattje zijn de initiatiefnemers van dit project.
Baas is verantwoordelijk
voor het programma:
zo vinden er maandelijks
filmavonden plaats op
een groot scherm. Tattje
is verantwoordelijk voor
de commerciële verhuur
van het pand.
21
MIJN GELD GAAT GOED
Ooit was het de eerste katholieke kerk
van de stad. Toen het gebouw uit 1859 als
geloofsinstituut haar deuren sloot, werd het
een metaalfabriek. Sinds kort vervult het
gebouw een nieuwe rol: theatermaakster
Maureen Baas kocht samen met haar partner Abel Tattje de neogotische oude kerk
en doopte die om tot het culturele mekka
in de Meern. Een plek die volop in beweging is. “Ik zie het als een kleine vrijstaat in
Leidsche Rijn. Kunstenaars hebben er een
werkplek, maar het is ook een buurthuis.
En we willen hier voorstellingen voor jong
en oud gaan maken,” vertelt ze.
Multifunctioneel
Dat zij het monument een toegankelijke
uitstraling wil geven, blijkt wel op de zonnige zaterdagmiddag wanneer we haar spreken. Mensen lopen in en uit. Beneden vindt
het ‘repair café’ plaats, waar iedereen met
een kapot item, van fiets tot senseo, langs
kan komen voor een gratis reparatie. Er
staan zelfs rijen voor de technische vrijwilligers die hard aan het werk zijn. Boven in
het ‘Hemelryck’ vindt een fotoshoot plaats
voor designmeubels en ondertussen is een
jong stel de kerk aan het bewonderen om te
bepalen of het een geschikte trouwlocatie
zou zijn.
Volhardend
Maureen Baas reisde de wereld over als
straattheatermaakster en settelde zich
pas een aantal jaren geleden in Nederland.
Al snel startte ze haar zoektocht naar een
geschikte locatie voor een autonome broedplaats. “Ik fietste regelmatig door Leidsche
Rijn, op zoek naar een leegstaande oude
boerderij of schuur. Toen hoorde ik dat de
metaalfabriek misschien zou gaan sluiten.”
Ze laat op de eerste verdieping de deur met
een loket zien. “Hier klopte ik iedere week
volhardend aan bij de directeur om te vragen of het al te huur was.” Begin 2010 was
het zover: toen betrok Baas met 13 andere
kunstenaars de plek zodat ze de huur kon
delen. Vorig jaar lukte het haar om onder
andere met een lening van Triodos Cultuurfonds de kerk aan te kopen.
“Ik zie het als een kleine
vrijstaat in Leidsche Rijn.
Kunstenaars hebben er een
werkplek, en het is ook een
buurthuis. En we willen hier
voorstellingen voor jong en
oud gaan maken.”
Ruigheid
Nu staat er een verbouwing op de planning.
De zijbeuken van de kerk worden ingericht
als werkplekken. Deze zijn dan als ateliers
te huur, terwijl de grote ruimtes beneden en
boven voor andere zaken te huur zijn. In de
toekomst heeft de onderneemster grootse
plannen met het opwekken van energie en
die teruggeven aan de cultuur. In de verwilderde tuin zijn kunstwerken in de maak,
hebben bijenstallen een thuis en worden
vergeten groenten verbouwd. Baas voegt
daaraan toe dat ze het pand ook een horecafunctie gaat geven waar bezoekers altijd
lekkere en betaalbare koffie kunnen drinken,
en de tuin wordt als stadspark geopend.
Maar om te beginnen, gaan ze het pand
isoleren en de gaten in het dak dichten.
“De ruigheid willen we behouden, maar het
moet wel een comfortabele werkplek zijn.”
Maureen Baas
WWW.METAALKATHEDRAAL.NL
TRIODOS
CULTUURFONDS
Triodos Cultuurfonds
belegt in culturele
projecten die de
ont wikkeling en
het behoud van
kunst en cultuur
bevorderen. Broedplaatsen maken
betaalbare atelierruimte toegankelijk
voor kunstenaars
en zijn daarmee een
katalysator voor de
culturele sector.
In 2013 hebben 1798
kunstenaars door
Triodos Cultuurfonds gefinancierde
atelierruimte
gehuurd.
WILT U MEER WETEN
OVER BELEGGEN BIJ
TRIODOS BANK?
KIJK DAN OP
WWW.TRIODOS.NL/
BELEGGEN
22
BELEGGEN, SPAREN, BETALEN
COLOFON
BELEGGEN
DE KLEUR VAN GELD
is een uitgave van
Triodos Bank.
redactie
TAMARA RIJNEN
EWA SKOTNICKI
MAARTEN THIJS
RENDEMENTEN PER ULTIMO APRIL 2014
BEREKEND DOOR TRIODOS INVESTMENT MANAGEMENT
3 MND
1 JAAR
3 JAAR
GEM.
5 JAAR
GEM.
10 JAAR
GEM.
Certificaat Triodos Bank3
1,3
Triodos Cultuurfonds3
0,8
3,9
4,5
4,4
4,0
1,4
4,2
2,9
-
Triodos Fair Share Fund3
-0,1
Triodos Groenfonds2
0,6
5,0
7,6
7,4
6,3
0,8
1,5
1,1
1,9
Triodos Renewables Europe Fund1
Triodos Sustainable Bond Fund3
1,4
-2,2
2,1
1,5
-
1,4
0,9
5,1
4,6
3,3
Triodos Sustainable Equity Fund3
-0,3
10,5
9,4
12,8
4,5
Triodos Sustainable Mixed Fund3
0,7
4,3
6,6
8,0
4,1
Triodos Sustainable Pioneer Fund
1
Triodos Vastgoedfonds4
1
2
3
4
3,5
33,0
7,7
9,8
-
-10,5
-29,7
-16,2
-10,7
-
concept
STUDIO ROOM
WWW.STUDIOROOM.NL
ontwerp
HELDERGROEN BV
WWW.HELDERGROEN.NL
met medewerking van
TED VAN DEN BERGH
SANDRA BERGSTEIJN
JOOST BIJLSMA
MIRANDA FLORUSSEN
JOSET VAN DER HOEVEN
JOKE JONKHOFF
JUDITH JANSSEN STEENBERG
LAURA KIKKERT
CAROLINE DE KONING
TOBIAS REIJNGOUD
THOMAS STEINER
GERA VAN WIJK
MARION ZANDERS
Rendement op basis van intrinsieke waarde.
Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel.
Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend.
Triodos Vastgoedfonds heeft op 15 juli 2013 de herstructurering van een open-end structuur naar een
closed-end structuur afgerond. Sinds dat moment vindt de berekening van het rendement plaats op basis
van de koers die bepaald wordt door vraag en aanbod, inclusief herbelegging dividend.
fotografen
PIETER VAN DEN
BOOGERT
ESTHER RIEKEN
ONNO ROOZEN
MICHIEL WIJNBERGH
SPAREN
TARIEVEN PER 9 MEI 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN
MAAND
SPAREN
OVER OP IBAN
Vanaf 1 augustus gaat
iedereen over op IBAN
(International Bank
Account Number).
Wilt u gemakkelijk
een IBAN opzoeken,
gebruik dan de gratis
‘overopIBAN-app’.
Download de app via
WWW.TRIODOS.NL/
BELEGGEN
NOORD-ZUID
INTERNET
SPAREN
SPAAR
DEPOSITO
KINDER
TOEKOMST PLAN
0,9 %
0,5%
0,5%
1,2%
2,0%
Maandelijks een
vast bedrag tussen
€ 10,- en € 500,sparen en 24 uur
per dag kosteloos
over uw spaargeld
beschikken.
24 uur per dag uw
saldo raadplegen
en snel en gemakkelijk overboeken
via internet.
Vanaf € 1.000.000,0,0% rente.
Sparen voor
leningen aan kleine
bedrijven in ontwikkelingslanden.
Saldo informatie
en overboeken
via internet. Vanaf
€ 1.000.000,0,0% rente.
(Bij een looptijd van
5 jaar). Duurzaam
sparen voor een
vaste periode en
profiteren van een
hoge rente. Naar
keuze van 1 tot 10
jaar vast.
Sparen voor de
toekomst van uw
(klein)kind met een
hoge rente. Nu met
startpremie van
€ 10,- of een
prentenboek
cadeau.
TARIEVEN PER 26 MAART 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN
ENERGIELABEL
RENTEVASTPERIODE
A
B
C
OVER
HYPOTHEKEN
Hoe energiezuiniger
uw woning, hoe lager
het rentetarief. Meer
informatie over de
Triodos Hypotheek
vindt u op onze
website.
WWW.TRIODOS.NL/
HYPOTHEKEN
OVER SPAREN
HYPOTHEKEN
WWW.OVEROPIBAN.NL/
CONSUMENTEN
DISCLAIMER
Informatie over
de genoemde
beleggingsfondsen
is te raadplegen op
www.triodos.nl
Hier vindt u onder
meer de Essentiële
Beleggersinformatie
en het prospectus.
De beslissing om een
fonds te kopen, dient
uitsluitend genomen
te worden op basis
van het prospectus.
Kijk voor fondsspecifieke kosten
en risico’s in het
prospectus.
INTERNET
SPAREN
D
E
F
G
1 JAAR
2,2%
2,3%
2,4%
2,5%
2,6%
2,7%
2,8%
5 JAAR
2,7%
2,8%
2,9%
3,0%
3,1%
3,2%
3,3%
10 JAAR
3,6%
3,7%
3,8%
3,9%
4,0%
4,1%
4,2%
Deze tabel geldt voor hypotheken waarvan het hypotheekbedrag maximaal 51% van de marktwaarde van de
woning bedraagt of die een NHG hebben. Voor andere hypotheken geldt een opslag, zie daarvoor
WWW.TRIODOS.NL/HYPOTHEKEN
BETALEN
TARIEVEN PER 1 JANUARI 2014
Aan het gebruik van onze particuliere en zakelijke betaalrekening zijn kosten verbonden. Het tarief voor de
particuliere Triodos Internet Betaalrekening bedraagt € 2,05 per maand per rekeninghouder. Ontvangt u
papieren rekeningafschriften? Hiervoor bedragen de kosten € 0,85 per keer. Bent u een zakelijke klant?
Dan betaalt u voor onze Triodos Internet Zaken rekening maandelijks € 7,00.
KIJK VOOR ALLE TARIEVEN OP WWW.TRIODOS.NL/TARIEVEN
KINDER TOEKOMST
PLAN
Duurzaam sparen
voor uw kind of
kleinkind? Open nu
een Kinder Toekomst
Plan, stort 100 euro
of meer en ontvang
het prentenboek
‘Kleine Ezel en
de durfal’ of
10 euro cadeau.
WWW.TRIODOS.NL/
KINDSPAREN
OVER
VERMOGEN
PRIVATE BANKING
Heeft u het vermogen
om bij te dragen aan
een duurzamere
samenleving?
Neemt u dan contact
op met een relatiemanager van
Triodos Bank
Private Banking.
WWW.TRIODOS.NL/
PRIVATEBANKING OF
BEL 030 693 65 05
fotografie cover
RYANJLANE
druk
DRUKKERIJ PASCAL,
UTRECHT
ISSN nummer:
2210-8408
DE KLEUR VAN GELD
is gedrukt op 100%
gerecycled papier.
TRIODOS BANK
Utrechtseweg 44
Postbus 55
3700 AB Zeist
telefoon
030 693 65 11
e-mail
[email protected]
www.triodos.nl
KvK Utrecht nummer
3006 2415
Druk- en zetfouten voorbehouden. Triodos Bank NV
is geregistreerd bij de
Nederlandsche Bank en de
Autoriteit Financiële Markten. De in deze uitgave genoemde Triodos beleggingsfondsen zijn geregistreerd
bij de Autoriteit Financiële
Markten. Informatie over
de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen
op www.triodos.nl of
wordt u op verzoek
kosteloos toegezonden.
Wilt u De Kleur van Geld
niet meer ontvangen, neemt
u dan contact op met de
mensen van Triodos Bank
via telefoonnummer
030 693 65 11.
copyright, © 2014
EDE
TERKT
WICHT
N
NDING
DE
EUR
AN
04
Grootste zonnedak van Amsterdam
18
Een 'idylle' van 7.000 m2 aan bloemen,
speciaal voor bijen en vlinders
16
Moeten we minder gaan consumeren of
volstaat groene groei?
14
Een park van 365 windturbines op een van de
meest windrijke locaties op aarde
KOM
KIJKEN,
PROEVEN
EN
BELEVEN
OP 28 JUNI ZETTEN
MEER DAN 20
ONDERNEMERS,
GEFINANCIERD
DOOR TRIODOS
BANK, HUN
DEUREN OPEN.
SPECIAAL VOOR U!
WWW.TRIODOS.NL/HART-HOOFDDAG
ZIE PAGINA 12
GOOI MIJ
NIET WEG.
GEEF MIJ
LIEVER
DOOR AAN
VRIENDEN,
FAMILIE OF
KENNISSEN.
BEDANKT!
BEKIJK HET
PROGRAMMA
OP
TRIODOS.NL/
HARTHOOFDDAG
ZIE PAGINA 13
UTRECHTSEWEG 44
POSTBUS 55
3700 AB ZEIST
030 693 6511
[email protected]
WWW.TRIODOS.NL

Download Report