"We dichten het gat tussen verwachtingen en prestaties"

U n i c a p r o f i te e r t o o k i n te r n v a n c e r t i f i c e r i n g vo o r WKO - s y s te m e n
"We dichten het gat tussen
verwachtingen en prestaties"
Va n a f 1 o k t o b e r m o e t e l k b e d r i j f d a t a c t i e f i s
m e t b o d e m e n e r g i e s y s t e m e n ove r e e n e r k e n n i n g
v a n d e ove r h e i d s i n s t a n t i e B o d e m+ b e s c h i k k e n .
Die erkenning ontvangt een organisatie pas
wanneer het is gecertificeerd op basis van de
BRL6 0 0 0 -21, d e b e o o r d e l i n g s r i c h t l i j n vo o r h e t
o n t we r p, d e r e a l i s a t i e e n h e t b e h e e r v a n
b o d e m e n e r g i e s y s t e m e n . U n i c a Ec o p o we r i s h e t
eerste bedrijf in Nederland dat de erkenning
v a n B o d e m+ i n h u i s h e e f t . " D i t i s n i e t a l l e e n
g o e d vo o r o n z e m a r k t p o s i t i e, m a a r h e t
maximaliseert de interne afstemming binnen
o n s b e d r i j f e n d a a r m e e o n s s t r e ve n n a a r d e
h o o g s t e k w a l i t e i t ."
zijn we, zodra we deze nieuwe regelgeving zagen aankomen, ons gaan voorbereiden op de certificering", vertelt
Jan-Maarten Elias, directeur bij Unica Ecopower. Met ruim
twintig WKO's in eigendom en zo'n zelfde aantal WKOinstallaties in beheer voor derden was het voor Unica
geen optie om voorlopig de kat uit de boom te kijken. "Als
dergelijke, ingrijpende regelgeving eraan komt en er een
harde deadline, namelijk 1 oktober 2014, wordt gesteld als
termijn waarop je daaraan moet voldoen, dan kunnen we
niet anders dan meteen handelen. We hebben ons daarom
verdiept in de eisen voor deze certificering. In de tweede
helft van 2013 zijn we begonnen met het examineren van
onze medewerkers en zijn we het vereiste kwaliteitsboek
gaan opstellen. Omdat dit voorspoedig verliep, konden we
in het afgelopen voorjaar, na een tweedaagse audit van
Dekra, onze certificering ontvangen."
Unica Ecopower is een gespecialiseerd bedrijf binnen de
technisch dienstverlener Unica en houdt zich bezig met het
ontwikkelen, realiseren en exploiteren van duurzame energie-installaties. Daarbij ligt de focus op bodemenergiesystemen, beter bekend als WKO's. Naast deze WKO's heeft
Unica Ecopower ook enkele biomassacentrales in eigendom en beheer. "In totaal exploiteren wij zo'n 45 centrales
waarvan veruit het grootste aantal WKO's zijn. We
hebben dus flink wat ervaring en dat maakt ook dat
wij al redelijk veel kennis in huis hebben. Desondanks
2014 - 2015
G r o t e m a r k t k a n s e n vo o r WKO ' s
Volgens Elias betekent het behalen van de certificering
veel meer dan een nieuw papiertje, ingelijst aan de muur.
"De aanleg en exploitatie van WKO's is een groeimarkt
waarin wij veel kansen zien. De komende jaren zullen wij
daarin flink blijven groeien; door installaties voor
eigen risico en rekening of voor derden te ontwerpen, te realiseren en te beheren. De kansen liggen
11
ISSO jaarboek
papiertje niet zo veel - maar wel omdat er in ons bedrijf een
kwaliteitssysteem is ingevoerd dat ons de garantie geeft
dat het ontwerp, de realisatie, het beheer en de exploitatie
volgens kwaliteitsrichtlijnen verloopt."
enerzijds bij de nieuwbouw, waar praktisch geen enkel
groot pand meer zonder WKO kan worden uitgerust om
aan de toenemende energieprestatie-eisen te voldoen.
Maar ook bij grootschalige renovaties of bij herbestemming van bestaande panden ontstaan er vaak genoeg
mogelijkheden om de energievoorziening met behulp
van WKO's te verduurzamen." Een andere marktkans voor
Unica, zo zegt Elias, is het overnemen en opwaarderen
van bestaande WKO's. "Er zijn in het verleden WKO's aangelegd die niet presteren zoals daarvan mocht worden
verwacht. Wij kunnen in veel gevallen - via onze dienst de
WKO-dokter - dergelijke WKO's opknappen zodat ze weer
een knappe prestatie leveren." Unica ziet ook, met name
in de bestaande bouw, flink wat kansen voor ESCo-achtige
exploitatievormen. Maar in een dergelijke opzet moeten
zij harde garanties voor de prestaties kunnen afgeven. De
certificering zal daarbij helpen. "Niet omdat wij nu over die
officiële erkenning beschikken - want op zichzelf zegt zo'n
Ee r s t e s t a p i n t o t a a l s y s t e e m
Het voldoen aan de BRL6000-21, basis voor de certificeringsregeling die de KvINL uitvoert en beheert, geldt in
principe puur op het bovengrondse gedeelte van een
bodemenergiesysteem tot en met de warmtepomp.
Echter, het functioneren van een bodemenergiesysteem
is in belangrijke mate ook afhankelijk van het functioneren van en de wisselwerking met het klimaatsysteem in
een gebouw. "Nog te vaak, naar onze mening, worden het
bodemenergiesysteem, de opwekkers en het afgiftesysteem los van elkaar ontworpen en ook door verschillende
ontwerpers en installateurs gerealiseerd. De huidige certificering, waaraan wij nu voldoen, gaat over de WKO, maar
wat ons betreft kun je deze niet
los zien van het totale klimaatsysteem in een gebouw. Daarom is
deze certificering in onze beleving een eerste stap naar een
totaalsysteem: maar je moet
ergens beginnen", zegt Elias.
Zijn collega en manager
beheer en exploitatie bij Unica
Ecopower, Klaasjan van der
Maas, vertelt dat zij binnen
Unica bezig zijn om de kennis
over WKO's zo breed mogelijk
over alle vestigingen te verspreiden waarin zij de aanwezige
praktijkervaring uit de vestigingen meenemen. "Om aan de
BRL te kunnen voldoen, begonnen we allereerst om binnen
Unica Ecopower het kennisniveau van de mensen te toetsen.
Wij hebben zowel voor ontwerp,
voor realisatie als voor beheer en
onderhoud in totaal zes mensen
laten examineren. Het betekent
dat alle mensen een basisexamen afleggen waarna voor elk
van de drie disciplines twee
mensen een examen voor één
specialisme hebben afgelegd.
De basis bestaat uit kennis van
de AMvB, waarin de wettelijke
regeling is vastgelegd, en uit de
kennis die in ISSO-publicatie 39
is vastgelegd. Overigens maakt
de AMvB daarbij nog een onder-
Jan-Maarten Elias (links) en Klaasjan van der Maas.
2014 - 2015
12
ISSO jaarboek
we diverse informatiebijeenkomsten gehouden en zijn
er interne afspraken gemaakt over de werkwijze. Op die
manier zorgen wij dat er binnen ons concern een uniforme
werkwijze ontstaat", aldus Van der Maas.
scheid, voor wat betreft de regelgeving, tussen het ondergrondse en bovengrondse systeem, waarbij wij ons voorlopig op het bovengrondse systeem hebben gericht. Bij
de realisatie van een WKO schakelen wij gecertificeerde
bronboorders in die garant staan voor de aanleg van het
ondergrondse systeem", vertelt Van der Maas.
G e b r u i k v a n WKO - e x p e r t i s e t o o l
Een ander onderdeel binnen het kwaliteitssysteem dat
Unica Ecopower toepast, is de WKO-expertisetool. Dit is
een door de Rijksgebouwendienst en ISSO ontwikkeld ontwerp- en beheerinstrument waarin gestandaardiseerde
WKO-concepten en monitoringseisen zijn verwerkt. Dit
is volledig gebaseerd op de relevante ISSO-publicatie 39.
"Wij zagen een duidelijke noodzaak voor een instrument
om WKO's op een uniforme manier door te rekenen. Nu
kun je natuurlijk zelf zo'n systeem opzetten, maar dat kost
tijd. En de WKO-expertisetool die ISSO aanbiedt, blijkt een
handig instrument. Wij zijn nog wel samen met ISSO bezig
om de tool hier en daar gebruiksvriendelijker te maken.
Uiteindelijk levert deze tool voordelen op doordat we veel
meer uniformiteit in onze werkwijze creëren", meent Elias.
"De belangrijkste verandering door de invoering van de
nieuwe regelgeving is dat we al in het ontwerp een rendementsfactor moeten afgeven. Deze SPF (seasonal performance factor) wordt door de provincies vastgelegd in de
vergunning en moet jaarlijks gerapporteerd worden. Wij
zien dit als een belangrijke vooruitgang, maar alleen sturen
op de SPF is niet voldoende om goede WKO-systemen
te krijgen. Zowel in het ontwerp als in het beheer moet
er meer aandacht gaan naar het systeem achter de WKO
en de warmtepomp. Het functioneren van het klimaatsysteem in het gebouw kan van grote invloed zijn op de SPF.
Onze verwachting is dan ook dat het voor opdrachtgevers
onvermijdelijk wordt om met één verantwoordelijke partij
in zee te gaan voor het totale systeem, van bron tot afgiftesysteem", zegt Van der Maas. "Ook daarin kan de WKOexpertisetool een voorname rol vervullen, omdat deze tot
Opleiding en examen
Bij Unica kende het feitelijke certificeringsproces een doorlooptijd van zes weken. Maar de voorbereiding duurde
langer, en dat zal voor elk bedrijf anders zijn. "Binnen Unica
Ecopower waren de medewerkers al in vrij hoge mate
gespecialiseerd en bezaten zodanig veel kennis dat zij de
examens zonder specifieke opleiding succesvol konden
afleggen. Maar ik kan me voorstellen dat er in bedrijven
die minder vaak WKO's ontwerpen, realiseren, onderhouden en beheren wel behoefte is aan opleiding alvorens
men een examen doet. Binnen Unica zijn we overigens wel
bezig om ook in de vestigingen mensen op te leiden voor
de diverse onderdelen binnen het proces van een WKO. We
zien dat steeds meer medewerkers zich voor die opleidingen aanmelden."
Maar naast de opleiding is er nog een tweede onderdeel
dat onmisbaar is voor de certificering, en dat is het opstellen van een kwaliteitshandboek. Daarin legt een bedrijf
vast hoe het de verschillende trajecten uitvoert. "Wij
hebben hiervoor, in samenwerking met Ronald Velsink,
onze KAM-manager (Kwaliteit, Arbo, Milieu), een document gemaakt waarin we de werkwijze voor de drie disciplines beschrijven. Je kunt het een beetje zien als een
ISO9001 voor WKO's. In onze map zitten bijvoorbeeld de
teksten van de AMvB, de BRL6000-21, maar ook de basisdocumenten waarmee we op een eenduidige manier vastleggen hoe we WKO’s ontwerpen, installeren en beheren.
Omdat wij bij het ontwerp, de realisatie en het onderhoud
veel samenwerken met de vestigingen in het land, hebben
Verschil tussen grote en kleine WKO-systemen
Vanaf 1 oktober 2014 moet een bedrijf dat een bodemenergiesysteem wil realiseren, gecertiﬁceerd zijn
en voldoen aan de kwaliteitseisen uit de BRL6000-21 voor het bovengrondse deel van een WKO en aan
de BRL SIKB 11000 voor het ondergrondse deel van een WKO. Daarnaast is er bij de certiﬁcering voor de
bovengrondse installaties een onderscheid gemaakt in de omvang van de werkzaamheden. Voor de
realisatie van relatief kleine WKO-installaties met gesloten bronnen geldt dat de gecertiﬁceerde partij
met een beperkter kennispakket toe kan, dan wanneer een bedrijf elk type WKO wil kunnen realiseren.
Daarom maakt de BRL6000-21 onderscheid tussen een A- en een B-deel. Met het A-deel (gebaseerd
op ISSO-publicatie 72) mag een (installatie)bedrijf alleen woningen voorzien van individuele, grondgebonden warmtepompen. Daarvoor hoeft men een beperkte toets af te leggen en dus ook een beperkte
leergang te volgen. Met de certiﬁcering voor het B-deel (gebaseerd op ISSO-publicatie 39) beschikt een
bedrijf over het volledige kennispakket en kan men alle typen warmtepomp- en WKO-installaties ontwerpen, realiseren, onderhouden en beheren.
2014 - 2015
13
ISSO jaarboek
een meer onderbouwd ontwerp leidt waarbij we meteen
de software hebben om de energetische prestaties van de
energiecentrale uit te rekenen en in het vervolg te monitoren."
gen, zal dat gat steeds kleiner maken en in de ideale situatie volledig laten verdwijnen. Daarom zien wij, om meerdere redenen, vooral de voordelen van het feit dat wij zo
snel, als eerste, in deze certificering zijn gestapt. Allereerst
omdat dit een directe bijdrage levert bij het vastleggen van
de kwaliteitsnormen binnen ons primaire bedrijfsproces.
Ten tweede maken we met de certificering naar de markt
toe duidelijk dat wij de vereiste kennis en expertise in huis
hebben. Als derde is het ook binnen de hele Unica Groep
een belangrijk signaal dat we met de certificering de kwaliteit van WKO's centraal stellen en dat we de collega's in de
vestigingen daarbij nadrukkelijk betrekken. En tot slot, als
vierde reden, vinden wij het natuurlijk leuk om als eerste
bedrijf in Nederland met deze certificering naar buiten te
kunnen treden", besluit Elias. Het is volgens hem wel te
hopen dat ook andere marktpartijen adequaat reageren,
want uitstel van de wettelijke verplichting die op 1 oktober 2014 van kracht gaat, zit er niet in. En het zou, voor de
markt van WKO's, bijzonder slecht zijn als opdrachtgevers
straks geen of weinig keuze hebben uit gecertificeerde
aanbieders. Zo reëel is men bij Unica ook wel.
I n ve s t e r i n g i n g e l d é n t i j d
Vanzelfsprekend kostte de certificering Unica een flinke
inspanning en investering. "Als ik een indicatie moet geven
dan liggen de directe kosten voor opleiding, opstellen
kwaliteitshandboek en dergelijke zo tussen de 20 en 30
duizend euro. Maar daarnaast was er nog een forse tijdsinvestering om intern alles op de rit te zetten. En dat gaat
ook in de komende periode nog verder, omdat we al onze
bestaande systemen die Unica in beheer heeft, ook volgens de BRL gaan invullen. Wij zien dat als een belangrijke
meerwaarde, zowel voor onze eigen organisatie als ook
voor onze opdrachtgevers", zegt Elias.
"Uiteindelijk - en daar zijn we van overtuigd - zorgt de certificering ervoor dat er een einde komt aan het grote gat
tussen de verwachtingen die we, met alle partijen, van
WKO's creëren en de prestaties die WKO's in de praktijk
realiseren. Deze certificering, met al zijn eisen en waarbor-
2014 - 2015
14
ISSO jaarboek

Download Report