6/27/2014 Een 78-jarige man met nierdialyse en ook nog diabetes Van Dijk P, 2014 Nierfalen en diabetes Henk Bilo Langerhans symposium 2014 Dhr H.D., 78 jaar Voorgeschiedenis: - roken, hoge bloeddruk - 2002 hartinfarct, toen met roken gestopt - 2003 CABG, DM ontdekt, OHA - 2009 achteruitgaande nierfunctie bij atherosclerose; doorbloedingsstoornis benen - 2013 noodzaak voor dialyse Dhr H.D., 78 jaar - Getrouwd, drie kinderen, zeven kleinkinderen, eerste achterkleinkind op komst - Vrouw 75 jaar, goed gezond - Gemeenteambtenaar geweest, sinds 57ste in de VUT - Licht vergeetachtig, lopen moeizaam, adipositas (BMI = 32,2 kg/m²) Dhr H.D., 78 jaar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Acetylsalicylzuur 1 dd 80 mg Metoprolol ZOC 2 dd 50 mg Amlodipine 1 dd 5 mg Irbesartan 1 dd 150 mg Calci-Chew 500 mg 2-3-3 Rocaltrol 1 dd 0,5 microgram Atorvastatine 1 dd 20 mg Paracetamol en Oxycontin in wisselende hoeveelheden Novomix 14-0-8 EH (glucosecontrole en injecties door vrouw) Aranesp in wisselende dosering Q-10, spirulina, multivitamine Forte, melatonine Drie maal per week 4 uur dialyse via dialysecatheter; plast niet meer, vochtbeperking; komt tussen dialyses 2 tot 4 kg aan 13. Dieet houden moeilijk, ook gezien vergeetachtigheid Dieet van dhr H.D. • • • • • Vochtbeperkt, 1 liter per dag Natrium-, kalium-, en fosfaatbeperkt Eiwitbeperkt Koolhydraatbeperkt Caloriebeperkt (BMI = 32,2 kg/m²) 1 6/27/2014 Vraag: hoe heeft het zover kunnen komen? Technische beantwoording: • Hypertensie, roken, weinig bewegen; diabetes? • Noodzaak voor nierfunctievervangende therapie ten gevolge van steeds verder achteruitgaan nierfunctie – Hemodialyse? shunt / ontstolling – Peritonaal dialyse? peritonitis / glucoseregulatie – Niertransplantatie? – Conservatieve behandeling? Kwetsbaar vs vitaal Vraag: hoe heeft het zover kunnen komen? Technische beantwoording: • Hypertensie, roken, weinig bewegen; diabetes? • Noodzaak voor nierfunctievervangende therapie ten gevolge van steeds verder achteruitgaan nierfunctie Misschien veel belangrijker: • Is dit een bewuste keuze geweest met na goede voorlichting en bespreken van voor- en nadelen? Kwetsbaar vs vitaal Leeftijd vs aandoeningen Risico’s bij iedereen • 10-20 keer hogere kans op cardiale problemen • Hogere kans op (I)CVA’s, infecties & amputaties • Sneller optreden en verergeren van dementie 2 6/27/2014 Overlevingsduur Leeftijd gemiddelde overleving (jaar) dialyse algemeen 3,6 12,2 3,1 9,2 2,5 6,7 2,0 3,5 70-74 jaar 75-79 jaar 80-85 jaar ≥ 85 jaar Overlevingsduur Leeftijd gemiddelde overleving (jaar) dialyse algemeen 3,5 Nederlandse cijfers zijn beter Cijfers USRDS Conservatief vs dialyse • Uit cijfers van het Hans Mak Instituut blijkt dat 20% van de dialysepatiënten van 75 jaar en ouder op eigen verzoek stopt met dialyse vanwege een als te groot ervaren draaglast.* Extra risico’s bij dhr H.D. Dhr H.D. en zijn diabetes • • • • Hypoglykemie bij insulinegebruik Bloeddrukverhoging thuis bij overvulling Benauwdheid bij overvulling / astma cardiale Ernstige bloeddrukdalingen tijdens dialyse bij poging om vocht te onttrekken • Ischemische pijn tijdens tensiedalingen bij dialyse 3 6/27/2014 Dhr H.D. en zijn diabetes • Bloeddruk afhankelijk van kunnen verdragen medicatie • Statines zinloos • Glucosecontrole met HbA1c < 64 mmol/mol: kwetsbare oudere • Niet roken • Bewegen Dhr H.D. en zijn diabetes • Vermijd hypoglykemieën • Vermijd hyperglykemische klachten • Controleer de ogen • Controleer de voeten / vaten Kijk naar kwetsbaarheid vs vitaliteit En soms…. En soms…. • B, E • 21-12-2009 11:52 • Mijn man wordt over drie maanden 86. Hij dialyseert dan tien jaar. Het gaat zeer goed met hem. Hij ziet er tien jaar jonger uit en is in alles geïnteresseerd. De dialyse 3 x p.w. is en blijft een kwelling maar dat is niet anders. Het gaat hem zo goed, naar onze overtuiging, omdat hij de reguliere medicatie (denk vooral aan de statines e.d.) NIET neemt. Geen bloeddrukverlagers enzovoort. Hij neemt Co-enzyme Q10 voor het hart, visoliecapsules, multivitamines in goed doseringen. Hij is in de woorden van zijn arts "een medisch wonder" maar wij weten wel beter. Hij is een wonder in het nemen van eigen verantwoording, het durven weigeren, het luisteren naar het eigen lichaam. Hij wordt naar eigen zeggen 90 en dan niet dankzij maar ondanks de reguliere artsen. De techniek is geweldig en stelt hem in staat te leven. Het protocol daaromheen is, wellicht voor heel velen, levensverkortend. • B, E • 21-12-2009 11:52 • Mijn man wordt over drie maanden 86. Hij dialyseert dan tien jaar. Het gaat zeer goed met hem. Hij ziet er tien jaar jonger uit en is in alles geïnteresseerd. De dialyse 3 x p.w. is en blijft een kwelling maar dat is niet anders. Het gaat hem zo goed, naar onze overtuiging, omdat hij de reguliere medicatie (denk vooral aan de statines e.d.) NIET neemt. Geen bloeddrukverlagers enzovoort. Hij neemt Co-enzyme Q10 voor het hart, visoliecapsules, multivitamines in goed doseringen. Hij is in de woorden van zijn arts "een medisch wonder" maar wij weten wel beter. Hij is een wonder in het nemen van eigen verantwoording, het durven weigeren, het luisteren naar het eigen lichaam. Hij wordt naar eigen zeggen 90 en dan niet dankzij maar ondanks de reguliere artsen. De techniek is geweldig en stelt hem in staat te leven. Het protocol daaromheen is, wellicht voor heel velen, levensverkortend. 4